Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>në</strong>ntOr / nOVeMber 2011<br />
Hieroglifët (rrjedh nga gjuha<br />
greke që <strong>në</strong>nkupton Shkrimet e<br />
Shenjta). Hieroglifët ja<strong>në</strong> shkrime<br />
që <strong>në</strong> vete ngërthej<strong>në</strong> një<br />
rëndësi aq të ma<strong>dhe</strong> historike,<br />
sa e<strong>dhe</strong> vetë historia e njerëzimit.<br />
Këto shkrime datoj<strong>në</strong> qysh<br />
nga shekulli i katërt para Krishtit.<br />
Qytetërimi i lashtë egjiptian ka bërë që<br />
këto shkrime të je<strong>në</strong> ushqim shpirtëror <strong>dhe</strong><br />
psikik për kulturën, traditën ndërshekullore<br />
të Egjiptit <strong>në</strong> veçanti <strong>dhe</strong> asaj botërore <strong>në</strong><br />
përgjithësi. Ndërsa emrin hieroglif këtyre<br />
shkrimeve ua ka<strong>në</strong> lë<strong>në</strong> grekët e vjetër <strong>dhe</strong><br />
këtu del që nga ajo kohë ekzistonin Shkrimet<br />
e Shenjta, jo vetëm <strong>në</strong> Egjipt por e<strong>dhe</strong><br />
<strong>në</strong> mbarë popujt që kishin kulturë <strong>dhe</strong> traditë<br />
<strong>në</strong> të gjitha fushat. Në këto shkrime<br />
paraqiteshin figura të ndryshme si ato të<br />
Farao<strong>në</strong>ve, të kafshëve, të luleve, por paraqiteshin<br />
e<strong>dhe</strong> figura të perëndive të ndryshme<br />
që ekzistonin <strong>në</strong> atë kohë <strong>në</strong> Egjipt.<br />
Karakteristikë e Hieroglifëve është shkrimi<br />
nga ana e majtë <strong>në</strong> të djathtë <strong>dhe</strong> anasjelltas,<br />
me qëllim të ruajtjes së këtyre shkrimeve.<br />
Po ashtu, një rol të veçantë ka luajtur e<strong>dhe</strong><br />
shkrimi <strong>në</strong> “Hedike”, ku dy persona shkruanin<br />
Hieroglifët <strong>në</strong> Hedike, ndërsa personi<br />
i tretë e kontrollonte pu<strong>në</strong>n e bërë nga këta<br />
dy persona. Krahas këtyre shkrimeve, ekzistonin<br />
e<strong>dhe</strong> shkrimet e quajtura “Shkrimet<br />
Demotike” që ishin pothuajse të ngjashme<br />
me Hieroglifët. Ndërsa farao<strong>në</strong>t që ishin me<br />
famë <strong>në</strong> atë kohë <strong>në</strong> Egjipt, pas vdekjes së<br />
tyre <strong>në</strong> varre (zakonisht farao<strong>në</strong>t kur vdisnin<br />
varroseshin <strong>në</strong>për piramida) <strong>dhe</strong> këto<br />
ndërtesa për Farao<strong>në</strong>t ndërtoheshin nga<br />
skllevërit e asaj kohe, ku <strong>në</strong> çdo Piramidë<br />
shkruhej me Hieroglif emri i Faraonit të<br />
vdekur. Një rol të rëndësishëm te egjiptia<strong>në</strong>t<br />
ka luajtur e<strong>dhe</strong> përpunimi i Papirusit<br />
si material për të shkruar. Për vjetërsi<strong>në</strong> e<br />
shkrimeve egjiptiane <strong>dhe</strong> rëndësi<strong>në</strong> e tyre<br />
flet egjiptologu K.A. Kiçen ku ndër të tjera<br />
thekson: Sipas llogaritjeve, 99% të papiruseve<br />
ja<strong>në</strong> të shkruara pothuajse para 3000<br />
vjetëve, ku deri <strong>në</strong> fillim të epokës grekoromake<br />
ja<strong>në</strong> shpërbërë të gjitha këto shkrime.<br />
Mirëpo bëhet pyetja rreth zhdukjes të<br />
www.<strong>albsuisse</strong>.ch<br />
hIeroGlIfët<br />
papiruseve: Pse ka<strong>në</strong> mbijetuar kaq pak<br />
dokumentime të lashtësisë të shkruara <strong>në</strong><br />
Papirus? Sepse, materialet që shpërbëhen<br />
si papirusi, lëkura ose ndonjë material tjetër<br />
i zakonshëm, dekompozohen aq shpejt,<br />
dërgohen <strong>në</strong> vende me klimë të lagështa.<br />
Po ashtu, tregohet qartë se për shkak të<br />
klimës, dokumentet <strong>në</strong> papirus nga periudha<br />
(Mijëvjeçari i parë p.e.s), deri <strong>në</strong> ditët<br />
e sotme dokumentet mund të ruhen <strong>në</strong> një<br />
shkretëtirë të thatë, brenda një shpelle ose<br />
brenda një vendi të mbrojtur. Në vitin 1799<br />
Napoleon Bonaparta pushtoi Egjiptin. Gjatë<br />
pushtimeve të ushtrisë franceze <strong>në</strong> Egjipt, u<br />
zbulua “Guri i Rozetës. Qëllimi i zbulimit<br />
të këtij guri është që të ruhen Shkrimet e<br />
Shenjta që ishin të shkruara <strong>në</strong> tri gjuhë mbi<br />
këtë gurë. Ky zbulim ishte i rëndësishëm<br />
jo vetëm për francezët por e<strong>dhe</strong> për egjiptia<strong>në</strong>t,<br />
pasi që gurë të tillë ishin të njohur<br />
për ndërtimet e ndryshme të objekteve të<br />
banimit <strong>në</strong> Egjiptin e lashtë. Fatkeqësisht,<br />
me pushtimin e Egjiptit nga Britania e Ma<strong>dhe</strong>,<br />
ushtria franceze arriti që të humb gurin<br />
e zbuluar. Në këtë gur që sot gjendet <strong>në</strong><br />
njërin nga muzetë angleze është shkruar <strong>në</strong><br />
tri gjuhë: <strong>në</strong> Gjuhën Hieroglife, Demotike<br />
e Greke. Rreth gjuhës së hieroglifëve ja<strong>në</strong><br />
bërë hulumtime të ndryshme. Gjatë periudhës<br />
së Mesjetës, shumë filozofë <strong>dhe</strong> dijetarë<br />
ja<strong>në</strong> munduar që t'i kuptoj<strong>në</strong> këto shkrime,<br />
histori<br />
ku disa prej tyre bënin dallimin e gjuhës demotike<br />
<strong>dhe</strong> asaj greke, ku gjenin e<strong>dhe</strong> disa<br />
fjalë që shkruheshin <strong>dhe</strong> lexoheshin njëjtë<br />
<strong>në</strong> të dy gjuhët për ta pasur më lehtë e<strong>dhe</strong><br />
zbulimin e sekreteve të Hieroglifëve. Filozofë,<br />
historia<strong>në</strong>, egjiptologë, ndër ta e<strong>dhe</strong><br />
egjiptologu i njohur Kerkel, mendoj<strong>në</strong> që<br />
nga fillimi i krijimit të shkrimeve, deri <strong>në</strong><br />
ditët e sotme, kurrë nuk do të arrihet që të<br />
kuptohen karakteristikat <strong>dhe</strong> fshehtësitë e<br />
botës së mistershme të Hieroglifëve. Nuk<br />
është çudi atëherë që <strong>në</strong> hollësitë e fshehura<br />
brenda alfabetit to<strong>në</strong> sot qëndroj<strong>në</strong> mbeturinat<br />
e këtyre formave të lashta, shumë prej të<br />
cilave pasqyroj<strong>në</strong> marrëdhëniet e hershme<br />
midis njeriut <strong>dhe</strong> natyrës. Për të dalluar ato,<br />
njeriut sot i duhet vetëm të shikojë pak më<br />
afër. Ndryshe nga Perëndimi, ata (egjiptia<strong>në</strong>t)<br />
nuk e shkruan histori<strong>në</strong> që t'i shkonte<br />
për shtat ideve fetare të kohës, gjë që e<br />
bën rrëfimin e tyre më të besueshëm. Ata<br />
ishin gjithashtu të prirë drejt universalitetit<br />
të historisë njerëzore, të bazuar <strong>në</strong> unitetin<br />
e origji<strong>në</strong>s së qenieve njerëzore <strong>dhe</strong> diversitetin<br />
e paraqitjes <strong>dhe</strong> gjuhëve të tyre. Për<br />
më tepër, ka shumë gjasa që të ekzistoj<strong>në</strong><br />
shumë dorëshkrime të fshehura <strong>në</strong>për botë,<br />
të cilat mund të kontribuoj<strong>në</strong> shumë për<br />
kuptimin e botës së lashtë.<br />
Argjira Ukimeri<br />
21