Uwarunkowania realizacji - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa ...

Zaburzenia wzroku i słuchu
Ocena częstości występowania zaburzeń wzroku i słuchu wśród osób starszych jest
trudna ponieważ według niektórych nawet 75% dolegliwości nie jest zgłaszana lekarzom, ze
względu na akceptację tych zaburzeń jako naturalnej konsekwencji starzenia.. Prowadzi to
niestety często do ich progresji i powstania zmian nieodwracalnych pomimo wcześniej
dobrego rokowania. Przykładem może być długotrwale nie leczona zaćma.
Nie ma wątpliwości, że ryzyko wystąpienia zaburzeń wzroku i słuchu narasta z
wiekiem. Według danych pochodzących z badań wykonanych na Podlasiu w populacji osób
w wieku 75 lat i starszych problemy ze słuchem i ze wzrokiem ma ok. 40% populacji. W obu
przypadkach są one jednak znacznie częściej skarżą się na problemy mieszkańcy wsi niż
miast. Może to wskazywać na trudności z oprotezowaniem u mieszkańców wsi, ale i na
gorszy dostęp do konsultacji okulistycznych czy laryngologicznych ( 5 ).
W przypadku obydwu narządów zmysłu dobrze zdefiniowane są zmiany wynikające z
samego procesu starzenia. Presbyopia czyli tzw. oko starcze to przede wszystkim
dalekowzroczność, ale również zwolnienie akomodacji i ograniczenie pola widzenia.
Prespyacusis (ucho starcze) obejmuje głównie niedosłuch w zakresie tonów wysokich. Na
zmiany wynikające z procesu starzenia w obydwu narządach nakładają się zmiany
chorobowe. W przypadku zaburzeń wzroku niedowidzenie, nawet znaczne, wynika
najczęściej z obecności jednej z następujących chorób zaćma, jaskra, degeneracja centralna
siatkówki i retinopatia cukrzycowa. Jeśli chodzi o słuch to wyraźnie podkreślić trzeba wagę
czynników środowiskowych czyli narażenie (zwłaszcza przewlekłe) na nadmierny hałas.
Przyczyną niesamodzielności w przypadku niedowidzenia i niedosłuchu u wielu osób
starszych jest brak odpowiedniego oprotezowania. Osoby starsze często używają tą sama parę
okularów przez długie lata lub w przypadku uszkodzenia wyjmują stare okulary sprzed lat z
szuflady. Nagminne jest też kupowanie okularów na rynkach czy w drogeriach ze względu na
ich niska cenę. W przypadku niedosłuchu – osoby starsze przyzwyczają się do „milknącego
świata”, co w późniejszym okresie czyni trudnym wprowadzenie aparatów słuchowych.
Aparaty te powinny być wprowadzone możliwie najwcześniej. Ważne jest też przy wyborze
oprotezowania uwzględnienie ograniczeń manualnych osób starszych (drżenie rąk, zmiany w
stawach w obrębie dłoni).
Wobec przedstawionych faktów konieczny jest skryning w kierunku występowania
zaburzeń wzroku i słuchu u osób starszych, który niestety nie jest prowadzony. Zalecenia, że
osoby starsze powinny podawać się badaniu okulistycznemu nie rzadziej niż raz na dwa lata
są powszechnie nierespektowane. Tymczasem regularne badania przesiewowe pozwoliły nie
32