พุ ท ธ ว จ น
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ก้า<strong>ว</strong>ย่าง อย่าง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! <strong>ธ</strong>รรมก็ดี <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยก็ดี<br />
<strong>ท</strong>ี่เราแสดงแล้<strong>ว</strong><br />
บัญญัติแล้<strong>ว</strong> แก่พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
<strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ศาสดาของพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
โดยกาลล่<strong>ว</strong>งไปแห่งเรา.<br />
มหา. <strong>ท</strong>ี. ๑๐/๑๗๘/๑๔๑.
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
<strong>จ</strong>งมีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป มีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ<br />
อย่าเอาสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะเลย;<br />
<strong>จ</strong>งมี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป มี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>สรณะ<br />
อย่ามีสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะเลย.<br />
มหา<strong>ว</strong>าร. สํ. ๑๙/๒๑๗/๗๔๐.
<strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ฉบับ ๓ ก้า<strong>ว</strong>ย่างอย่าง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>สถาบั<strong>น</strong><br />
ร่<strong>ว</strong>มกั<strong>น</strong>มุ ่งมั ่<strong>น</strong>ศึกษา ปฏิบัติ เผยแผ่คำาของตถาคต
<strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ฉบับ ๓ ก้า<strong>ว</strong>ย่างอย่าง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
สื่อ<strong>ธ</strong>รรมะ<strong>น</strong>ี้ <strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำเพื่อประโยช<strong>น</strong>์<strong>ท</strong>งกรศึกษสู่ส<strong>ธ</strong>รณช<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong><strong>น</strong><br />
ลิขสิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ใ<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong>ฉบับ<strong>น</strong>ี้ได้รับการสง<strong>ว</strong><strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />
ไม่สง<strong>ว</strong><strong>น</strong>สิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำา<strong>จ</strong>ากต้<strong>น</strong>ฉบับเพื่อเผยแผ่ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกกรณี<br />
ใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำาหรือเผยแผ่ โปรดใช้ค<strong>ว</strong>ามละเอียดรอบคอบ<br />
เพื่อรักษาค<strong>ว</strong>ามถูกต้องของข้อมูล<br />
ขอคำาปรึกษาด้า<strong>น</strong>ข้อมูลใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำาเพื่อค<strong>ว</strong>ามสะด<strong>ว</strong>กและประหยัด<br />
ติดต่อได้<strong>ท</strong>ี่<br />
มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์ โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓<br />
คุณศรชา โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑<br />
คุณอารี<strong>ว</strong>รรณ โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘<br />
พิมพ์ครั้ง<strong>ท</strong>ี่<br />
๑ กั<strong>น</strong>ยย<strong>น</strong> ๒๕๕๔<br />
ศิลปกรรม ปริญญา ปฐ<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์, <strong>ว</strong>ิชชุ เสริมส<strong>ว</strong>ัสดิ์ศรี<br />
<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำโดย มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />
(เ<strong>ว</strong>็บไซต์ www.buddhakos.org)
คำอ<strong>น</strong>ุโม<strong>ท</strong><strong>น</strong><br />
ขออ<strong>น</strong>ุโม<strong>ท</strong><strong>น</strong>ากับคณะญาติโยม<strong>ท</strong>ุก<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong> <strong>ท</strong>ี ่ได้ร่<strong>ว</strong>มกั<strong>น</strong><br />
สืบ<strong>ท</strong>อด “<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>” <strong>ธ</strong>รรมะ<strong>จ</strong>าก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โอษฐ์ และเป็<strong>น</strong><br />
มัคคา<strong>น</strong>ุคา (ผู ้เดิ<strong>น</strong>ตามมรรค) ตามพระบัญญัติของ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>องค์<br />
สมดั่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ประสงค์<br />
เมื่อได้ศึกษาและปฏิบัติตามแล้<strong>ว</strong><br />
ห<strong>ว</strong>ังเป็<strong>น</strong>ยิ่ง<strong>ว</strong>่า<strong>ท</strong>ุกค<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะประพฤติต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ปฏิปุ<strong>จ</strong>ฉา<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ีตา<br />
ปริสา โ<strong>น</strong> อุกกา<strong>จ</strong>ิต<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ีตา คือมีการสอบถาม <strong>ท</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>ถาม<br />
ซึ่งกั<strong>น</strong>และกั<strong>น</strong> ใ<strong>น</strong>อรรถะและพยัญช<strong>น</strong>ะ ของคำาตถาคต<br />
มีประการต่างๆ เพื ่อเปิดเผยให้แ<strong>จ</strong>่มแ<strong>จ</strong>้งใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<br />
<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่ถูกเปิดเผย และบรรเ<strong>ท</strong>าค<strong>ว</strong>ามสงสัยใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งแห่งค<strong>ว</strong>ามสงสัยมีอย่างต่างๆ<br />
ได้.<br />
ด้<strong>ว</strong>ยการกระ<strong>ท</strong>ำาอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>กุศล<strong>น</strong>ี้ ขอให้เป็<strong>น</strong>เหตุ<br />
เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย ให้ผู้มีส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ร่<strong>ว</strong>มใ<strong>น</strong>การ<strong>ท</strong>ำาห<strong>น</strong>ังสือเล่ม<strong>น</strong>ี้ และ<br />
ผู ้<strong>ท</strong>ี ่ได้อ่า<strong>น</strong> ได้ศึกษา พึงเกิดปัญญา ได้ด<strong>ว</strong>งตาเห็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />
พ้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ใ<strong>น</strong>ชาติ<strong>น</strong>ี้ เ<strong>ท</strong>อญ.<br />
พระคึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />
โสตฺถิผโล
คำ<strong>น</strong>ำ<br />
ห<strong>น</strong>ังสือ “<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> ฉบับ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ”<br />
ได้<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำาขึ ้<strong>น</strong> ด้<strong>ว</strong>ยปรารภเหตุ<strong>ท</strong>ี ่<strong>ว</strong>่า หลายค<strong>น</strong>ยังเห็<strong>น</strong>คำาสอ<strong>น</strong><br />
ของพระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้า<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยาก หรือเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<br />
ไกลตั<strong>ว</strong>เกิ<strong>น</strong>ไป <strong>ท</strong>ำาให้มี<strong>น</strong>้อยค<strong>น</strong><strong>น</strong>ัก<strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะหั<strong>น</strong>มาใส่ใ<strong>จ</strong>ศึกษาคำาสอ<strong>น</strong><br />
ของพระผู ้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้าอย่าง<strong>จ</strong>ริง<strong>จ</strong>ัง <strong>ท</strong>ั ้งๆ <strong>ท</strong>ี ่พระองค์ได้ตรัส<br />
ไ<strong>ว</strong>้แล้<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า คำาสอ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่พระองค์ตรัสสอ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งหมด<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />
บริบูรณ์แล้<strong>ว</strong>สิ้<strong>น</strong>เชิง<br />
อีก<strong>ท</strong>ั้งคำาสอ<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ยังเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เรียก<strong>ว</strong>่า<br />
“อกลิโก” คือใช้ได้ไปตลอด ไม่มีคำา<strong>ว</strong>่าเก่าหรือล้าสมัย<br />
และใช้ได้กับบุคคล<strong>ท</strong>ุกค<strong>น</strong> อั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะเห็<strong>น</strong>ได้<strong>จ</strong>ากใ<strong>น</strong>สมัย<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กาล<br />
<strong>ท</strong>ี ่<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>บริษั<strong>ท</strong> ๔ <strong>ท</strong>ั ้งหลาย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> มีค<strong>น</strong><strong>จ</strong>ากหลายชาติและ<strong>ว</strong>รรณะ<br />
<strong>น</strong>อก<strong>จ</strong>าก<strong>น</strong>ี ้พระองค์ยังได้ตรัสอีก<strong>ว</strong>่า บุคคล<strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ตรัสสอ<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />
มีตั้งแต่<br />
พรหม เ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดา ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา<br />
ไป<strong>จ</strong><strong>น</strong>ถึงปุถุช<strong>น</strong>ค<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />
และ<strong>ท</strong>ุกค<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เมื่อ<strong>น</strong>ำา<br />
คำาสอ<strong>น</strong>ของพระองค์ไปปฏิบัติแล้<strong>ว</strong> ก็สามารถแก้<strong>ท</strong>ุกข์หรือ<br />
ดับ<strong>ท</strong>ุกข์ให้กับต<strong>น</strong>เองได้<strong>ท</strong>ั้งสิ้<strong>น</strong>.<br />
คณะงา<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />
กั<strong>น</strong>ยาย<strong>น</strong> ๒๕๕๔
อักษรย่อ<br />
เพื่อค<strong>ว</strong>มสะด<strong>ว</strong>กแก่ผู้<strong>ท</strong>ี่ยังไม่เข้ใ<strong>จ</strong>เรื่องอักษรย่อ<br />
<strong>ท</strong>ี่ใช้หมยแ<strong>ท</strong><strong>น</strong>ชื่อคัมภีร์<br />
ซึ่งมีอยู่โดยมก<br />
มหา<strong>ว</strong>ิ. <strong>ว</strong>ิ. มหา<strong>ว</strong>ิภังค์ <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />
ภิกฺขุ<strong>น</strong>ี. <strong>ว</strong>ิ. ภิกขุ<strong>น</strong>ี<strong>ว</strong>ิภังค์ <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />
มหา. <strong>ว</strong>ิ. มหา<strong>ว</strong>รรค <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />
<strong>จ</strong>ุลฺล. <strong>ว</strong>ิ. <strong>จ</strong>ุล<strong>ว</strong>รรค <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />
ปริ<strong>ว</strong>าร. <strong>ว</strong>ิ. ปริ<strong>ว</strong>าร<strong>ว</strong>รรค <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />
สี. <strong>ท</strong>ี. สีลขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong>รรค <strong>ท</strong>ีฆ<strong>น</strong>ิกาย.<br />
มหา. <strong>ท</strong>ี. มหา<strong>ว</strong>รรค <strong>ท</strong>ีฆ<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ปา. <strong>ท</strong>ี. ปาฏิก<strong>ว</strong>รรค <strong>ท</strong>ีฆ<strong>น</strong>ิกาย.<br />
มู. ม. มูลปัณณาสก์ มัชฌิม<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ม. ม. มัชฌิมปัณณาสก์ มัชฌิม<strong>น</strong>ิกาย.<br />
อุปริ. ม. อุปริปัณณาสก์ มัชฌิม<strong>น</strong>ิกาย.<br />
สคาถ. สำ. สคาถ<strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>. สำ. <strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong><strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ข<strong>น</strong>ฺ<strong>ธ</strong>. สำ. ขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong>าร<strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />
สฬา. สำ. สฬายต<strong>น</strong><strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />
มหา<strong>ว</strong>าร. สำ. มหา<strong>ว</strong>าร<strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />
เอก. อำ. เอก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>ท</strong>ุก. อำ. <strong>ท</strong>ุก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ติก. อำ. ติก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>จ</strong>ตุกฺก. อำ. <strong>จ</strong>ตุกก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.
ปญฺ<strong>จ</strong>ก. อำ. ปัญ<strong>จ</strong>ก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ฉกฺก. อำ. ฉักก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
สตฺตก. อำ. สัตตก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย<br />
อฏฺก. อำ. อัฏฐก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>น</strong><strong>ว</strong>ก. อำ. <strong>น</strong><strong>ว</strong>ก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>ท</strong>สก. อำ. <strong>ท</strong>สก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
เอกา<strong>ท</strong>สก. อำ. เอกา<strong>ท</strong>สก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ขุ. ขุ. ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>กปาฐะ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>ธ</strong>. ขุ. <strong>ธ</strong>รรมบ<strong>ท</strong> ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
อุ. ขุ. อุ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong> ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
อิติ<strong>ว</strong>ุ. ขุ. อิติ<strong>ว</strong>ุตตกะ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
สุตฺต. ขุ. สุตต<strong>น</strong>ิบาต ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>ว</strong>ิมา<strong>น</strong>. ขุ. <strong>ว</strong>ิมา<strong>น</strong><strong>ว</strong>ัตถุ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
เปต. ขุ. เปต<strong>ว</strong>ัตถุ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
เถร. ขุ. เถรคาถา ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
เถรี. ขุ. เถรีคาถา ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ชา. ขุ. ชาดก ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
มหา<strong>น</strong>ิ. ขุ. มหา<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>เ<strong>ท</strong>ส ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>จ</strong>ูฬ<strong>น</strong>ิ. ขุ. <strong>จ</strong>ูฬ<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>เ<strong>ท</strong>ส ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ปฏิสมฺ. ขุ. ปฏิสัมภิ<strong>ท</strong>ามรรค ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
อป<strong>ท</strong>. ขุ. อป<strong>ท</strong>า<strong>น</strong> ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>พุ</strong><strong>ท</strong>ฺ<strong>ธ</strong><strong>ว</strong>. ขุ. <strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong>งส์ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
<strong>จ</strong>ริยา. ขุ. <strong>จ</strong>ริยาปิฎก ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />
ตั<strong>ว</strong>อย่าง : ๑๔/๑๗๑/๒๔๕ ให้อ่า<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า<br />
ไตรปิฎกฉบับบาลีสยามรัฐ เล่ม ๑๔ ห<strong>น</strong>้า ๑๗๑ ข้อ<strong>ท</strong>ี่<br />
๒๔๕
<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีตร<strong>ว</strong><strong>จ</strong>สอบ<strong>ว</strong>่า<br />
เป็<strong>น</strong>คำาของพระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้าหรือไม่<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
.!<br />
ถ้าภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>จ</strong>ะพึงกล่า<strong>ว</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />
ข้าพเ<strong>จ</strong>้าฟังมาแล้<strong>ว</strong> ได้รับมาแล้<strong>ว</strong>เฉพาะพระพักตร์<br />
พระผู้มีพระภาค<strong>ว</strong>่า<br />
<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />
<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>คำาสอ<strong>น</strong>ของพระศาสดา, ดัง<strong>น</strong>ี้,<br />
พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>ออย่าพึงรับรอง, อย่าพึงคัดค้า<strong>น</strong>.<br />
เ<strong>ธ</strong>อกำาห<strong>น</strong>ดเ<strong>น</strong>ื้อค<strong>ว</strong>าม<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ให้ดี<br />
แล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>ำาไปสอบส<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>สูตร <strong>น</strong>ำาไปเ<strong>ท</strong>ียบเคียงใ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย,<br />
ถ้าลงกั<strong>น</strong>ไม่ได้ เ<strong>ท</strong>ียบเคียงกั<strong>น</strong>ไม่ได้<br />
พึงแ<strong>น</strong>่ใ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไม่ใช่คำาของพระผู้มีพระภาคแ<strong>น</strong>่<strong>น</strong>อ<strong>น</strong><br />
ภิกษุรูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ำามาผิด,<br />
พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อพึง<strong>ท</strong>ิ้งคำาเหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เสีย;<br />
ถ้าลงกั<strong>น</strong>ได้ เ<strong>ท</strong>ียบเคียงกั<strong>น</strong>ได้<br />
พึงแ<strong>น</strong>่ใ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>่า <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>คำาของพระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้าแ<strong>น</strong>่แล้<strong>ว</strong><br />
ภิกษุรูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ำามาอย่างดีแล้<strong>ว</strong>,<br />
พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อพึงรับเอาไ<strong>ว</strong>้...<br />
ตรัส<strong>ท</strong>ี่อา<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>เ<strong>จ</strong>ดีย์,<br />
โภค<strong>น</strong>คร : มหาปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>สูตร, มหา. <strong>ท</strong>ี. ๑๐/๑๔๔/๑๑๒.
สรบัญ<br />
๑ ม<strong>น</strong>ุษย์เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>มาก ได้ยึดถือเอา<strong>ท</strong>ี่พึ่งผิดๆ<br />
๑<br />
๒. สัต<strong>ว</strong>์เกิดกลับมาเป็<strong>น</strong>ม<strong>น</strong>ุษย์มี<strong>น</strong>้อย<br />
เพราะไม่รู้อริยสั<strong>จ</strong><br />
๓<br />
๓. การรู้อริยสั<strong>จ</strong>เป็<strong>น</strong>ของไม่เหลือ<strong>ว</strong>ิสัย<br />
พระอริยบุคคล <strong>จ</strong>ึงมีปริมาณมาก<br />
๕<br />
๔. ให้พึ่งต<strong>น</strong><br />
พึ่ง<strong>ธ</strong>รรม<br />
๘<br />
๕. ผู้ไม่หลงเอาสิ่งอื่<strong>น</strong>มาเป็<strong>น</strong>แก่<strong>น</strong><br />
๑๑<br />
๖. <strong>จ</strong>ะเกิดใ<strong>น</strong>ตระกูลสูงหรือต่ำา<br />
ก็สามารถ<strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ให้แ<strong>จ</strong>้งได้<br />
๑๓<br />
๗. รายชื่อแห่ง<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งแห่งการขูดเกลา<br />
๑๘<br />
๘. ค<strong>ว</strong>าม<strong>ท</strong>ุกข์ของเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดาและม<strong>น</strong>ุษย์ตาม<strong>ธ</strong>รรมชาติ ๒๔<br />
๙. เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์เพราะติดอยู่ใ<strong>น</strong>อายต<strong>น</strong>ะ<br />
๒๕<br />
๑๐. ค<strong>ว</strong>ามรู้สึก<br />
<strong>ท</strong>ี่ถึงกับ<strong>ท</strong>ำาให้ออกผ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ช<br />
๒๖<br />
๑๑. การ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรแข่งกับอ<strong>น</strong>าคตภัย ๓๑<br />
๑๒. บ<strong>ท</strong>อ<strong>ธ</strong>ิษฐา<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตเพื่อ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />
๓๗
๑๓. ลำาดับการปฏิบัติเพื่อรู้ตามซึ่งสั<strong>จ</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />
๓๙<br />
๑๔. หลักเกณฑ์การเลือกสถา<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่และบุคคล<br />
<strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>รเสพและไม่ค<strong>ว</strong>รเสพ<br />
๔๑<br />
๑๕. ค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>แด<strong>น</strong>เกิดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ ๔๔<br />
๑๖. อาการเกิดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์โดยสังเขป ๔๕<br />
๑๗. ค<strong>ว</strong>ามดับ<strong>ท</strong>ุกข์มี เพราะค<strong>ว</strong>ามดับแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ ๔๖<br />
๑๘. ลักษณะแห่ง<strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ี่หลุดพ้<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยการละ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />
๔๗<br />
(อีก<strong>น</strong>ัยห<strong>น</strong>ึ่ง)<br />
๑๙. <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่สะด<strong>ว</strong>กสบายเพื่อการดับของกิเลส<br />
๔๘<br />
๒๐. <strong>ท</strong>ิ้งเสีย<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละกลับ<strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>ประโยช<strong>น</strong>์<br />
๕๓<br />
๒๑. อาการเกิดดับแห่งเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า ๕๕<br />
๒๒. ลักษณะห<strong>น</strong><strong>ท</strong>างแห่งค<strong>ว</strong>ามหมด<strong>จ</strong>ด ๕๘<br />
๒๓. ขยายค<strong>ว</strong>ามแห่งอริยมรรคมีองค์แปด ๖๐<br />
๒๔. สมา<strong>ธ</strong>ิ<strong>ท</strong>ุกขั้<strong>น</strong>ตอ<strong>น</strong><br />
ใช้เป็<strong>น</strong>บา<strong>ท</strong>ฐา<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>การเข้า<strong>ว</strong>ิมุตติได้<strong>ท</strong>ั้งหมด<br />
๖๕<br />
๒๕. อริยสั<strong>จ</strong>สี่โดยสังเขป<br />
๗๑<br />
(<strong>ท</strong>รงแสดงด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามยึดใ<strong>น</strong>ขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์ ๕)
๒๖. อริยสั<strong>จ</strong>-ปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบา<strong>ท</strong> ๗๕<br />
๒๗. ค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>โสดาบั<strong>น</strong><br />
ประเสริฐก<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>พระเ<strong>จ</strong>้า<strong>จ</strong>ักรพรรดิ<br />
๗๙<br />
๒๘. คุณสมบัติของพระโสดาบั<strong>น</strong> ๘๒<br />
๒๙. ปาฏิหาริย์ สาม ๙๑<br />
๓๐. ผู้อยู่ใกล้<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
๙๘<br />
๓๑. ลักษณะแห่งอิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รียภา<strong>ว</strong><strong>น</strong>าชั้<strong>น</strong>เลิศ<br />
๑๐๓<br />
๓๒. สิ้<strong>น</strong>กิเลสก็แล้<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong><br />
ไม่ต้องรู้<strong>ว</strong>่าสิ้<strong>น</strong>ไปเ<strong>ท</strong>่าไร<br />
๑๐๕<br />
๓๓. ตถาคตเป็<strong>น</strong>เพียงผู้บอก<br />
<strong>จ</strong>ะถึง<strong>ท</strong>ี่หมายต้องเดิ<strong>น</strong>เอาเอง<br />
๑๐๖<br />
๓๔. เหตุให้ไม่ปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong> ๑๐๙<br />
๓๕. หมด “อาหาร” ก็<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> ๑๑๑<br />
๓๖. กฎอิ<strong>ท</strong>ัปปั<strong>จ</strong>ยตา หรือ หั<strong>ว</strong>ใ<strong>จ</strong>ปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบา<strong>ท</strong> ๑๑๔<br />
๓๗. ปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบา<strong>ท</strong> คือ <strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมชาติ ๑๑๕<br />
อาศัยกั<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>เกิดขึ้<strong>น</strong><br />
๓๘. ปัญญา สติ กับ<strong>น</strong>ามรูปดับ เพราะ<strong>ว</strong>ิญญาณดับ ๑๑๘
๓๙. <strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>เพราะไม่ยึดถือ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่ได้บรรลุ<br />
๑๑๙<br />
๔๐. การปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> ๑๒๐<br />
๔๑. ผู้หลุดพ้<strong>น</strong>ได้เพราะไม่ยึดมั่<strong>น</strong>ถือมั่<strong>น</strong><br />
๑๒๑<br />
๔๒. <strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>แห่ง<strong>ว</strong>ิชชา ๑๒๒<br />
๔๓. คำาชี้ช<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>ว</strong>ิง<strong>ว</strong>อ<strong>น</strong><br />
๑๒๓
๑<br />
ม<strong>น</strong>ุษย์เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>มก<br />
ได้ยึดถือเอ<strong>ท</strong>ี่พึ่งผิดๆ
2 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ม<strong>น</strong>ุษย์<strong>ท</strong>ั้งหลายเป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>มาก<br />
ถูกค<strong>ว</strong>ามกลั<strong>ว</strong>คุกคาม<br />
เอาแล้<strong>ว</strong> ย่อมยึดถือเอาภูเขาบ้าง ป่าไม้<strong>ท</strong>ี่ศักดิ์สิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์บ้าง<br />
ส<strong>ว</strong><strong>น</strong>ศักดิ์สิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์บ้าง<br />
รุกขเ<strong>จ</strong>ดีย์บ้าง <strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่พึ่งของต<strong>น</strong>ๆ<br />
:<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>ไม่ใช่<strong>ท</strong>ี่พึ่งอั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเกษมให้ได้เลย, <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>ไม่ใช่<strong>ท</strong>ี่พึ่ง<br />
อั<strong>น</strong>สูงสุด; ผู ้ใดถือเอาสิ ่ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ๆ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่พึ ่งแล้<strong>ว</strong> ย่อมไม่หลุดพ้<strong>น</strong><br />
ไป<strong>จ</strong>าก<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>งได้.<br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ผู้ใด<br />
<strong>ท</strong>ี่ถึงพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><br />
พระ<strong>ธ</strong>รรม พระสงฆ์<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่พึ่งแล้<strong>ว</strong><br />
เห็<strong>น</strong>อริยสั<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ั้งสี่<br />
ด้<strong>ว</strong>ยปัญญอั<strong>น</strong>ถูกต้อง<br />
คือ เห็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์, เห็<strong>น</strong>เหตุเป็<strong>น</strong>เครื่องให้เกิดขึ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์,<br />
เห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มก้<strong>ว</strong>ล่<strong>ว</strong>งเสียได้ซึ ่ง<strong>ท</strong>ุกข์, และเห็<strong>น</strong>มรรคประกอบ<br />
ด้<strong>ว</strong>ยองค์แปดอั<strong>น</strong>ประเสริฐ ซึ ่งเป็<strong>น</strong>เครื ่องให้ถึงค<strong>ว</strong>มเข้ไป<br />
สงบรำงับแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ : <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>แหละคือ <strong>ท</strong>ี ่พึ ่งอั<strong>น</strong>เกษม, <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>คือ<br />
<strong>ท</strong>ี่พึ่งอั<strong>น</strong>สูงสุด;<br />
ผู้ใดถือเอ<strong>ท</strong>ี่พึ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
ย่อมหลุดพ้<strong>น</strong><br />
ไป<strong>จ</strong>ก<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />
ได้แ<strong>ท</strong>้.<br />
<strong>ธ</strong>. ขุ. ๒๕/๔๐/๒๔.
๒<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
สัต<strong>ว</strong>์เกิดกลับมเป็<strong>น</strong>ม<strong>น</strong>ุษย์มี<strong>น</strong>้อย<br />
เพระไม่รู้อริยสั<strong>จ</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<strong>จ</strong>ะสำาคัญค<strong>ว</strong>ามข้อ<strong>น</strong>ี ้<br />
<strong>ว</strong>่าอย่างไร : ฝุ่<strong>น</strong><strong>น</strong>ิดห<strong>น</strong>ึ่ง<strong>ท</strong>ี่เราช้อ<strong>น</strong>ขึ้<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยปลายเล็บ<strong>น</strong>ี้กับ<br />
มหาปฐพี<strong>น</strong>ี้<br />
ข้างไห<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะมากก<strong>ว</strong>่ากั<strong>น</strong> ?<br />
“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ ! มหาปฐพี<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละเป็<strong>น</strong>ดิ<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี่มากก<strong>ว</strong>่า.<br />
ฝุ่<strong>น</strong><strong>น</strong>ิดห<strong>น</strong>ึ่งเ<strong>ท</strong>่า<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>รงช้อ<strong>น</strong>ขึ้<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยปลายพระ<strong>น</strong>ขา<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>ของมีประมาณ<strong>น</strong>้อย. ฝุ่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เมื่อ<strong>น</strong>ำาเข้าไปเ<strong>ท</strong>ียบกับมหาปฐพี<br />
ย่อมไม่ถึงซึ่งการคำา<strong>น</strong><strong>ว</strong>ณได้<br />
เปรียบเ<strong>ท</strong>ียบได้ ไม่เข้าถึงแม้ซึ่ง<br />
กะละภาค (ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>เสี้ย<strong>ว</strong>)”.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! อุปมา<strong>น</strong>ี ้ฉั<strong>น</strong>ใด อุปไมยก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> :<br />
สัต<strong>ว</strong>์<strong>ท</strong>ี ่เกิดกลับมสู ่หมู ่ม<strong>น</strong>ุษย์ มี<strong>น</strong>้อย; สัต<strong>ว</strong>์<strong>ท</strong>ี ่เกิดกลับมา<br />
เป็<strong>น</strong>อย่างอื่<strong>น</strong><strong>จ</strong>ากหมู่ม<strong>น</strong>ุษย์ มีมากก<strong>ว</strong>่าโดยแ<strong>ท</strong>้. ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เพราะเหตุไรเล่า ? ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ข้อ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เพระค<strong>ว</strong>ม<strong>ท</strong>ี ่<br />
สัต<strong>ว</strong>์เหล่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไม่เห็<strong>น</strong>อริยสั<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ั้งสี่.<br />
3
4 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
อริยสั<strong>จ</strong>สี่<br />
อย่างไรเล่า ? สี่อย่าง<br />
คือ :-<br />
อริยสั<strong>จ</strong>คือ<strong>ท</strong>ุกข์<br />
อริยสั<strong>จ</strong>คือเหตุให้เกิดขึ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์<br />
อริยสั<strong>จ</strong>คือค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์<br />
อริยสั<strong>จ</strong>คือ<strong>ท</strong>างดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ให้ถึงค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือ<br />
แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เพราะเหตุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong>เรื่อง<strong>น</strong>ี้<br />
เ<strong>ธ</strong>อ<br />
พึงประกอบโยคกรรม 1 อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เครื่องกระ<strong>ท</strong>ำให้รู้<strong>ว</strong>่<br />
“<strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้, เหตุเกิดขึ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้,<br />
ค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้,<br />
<strong>ท</strong>างดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ให้ถึง<br />
ค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
1. โยคกรรม คือ การกระ<strong>ท</strong>ำาอย่างเป็<strong>น</strong>ระบบ.<br />
มหา<strong>ว</strong>าร. สำ. ๑๙/๕๗๘/๑๗๕๗.
๓<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
กรรู้อริยสั<strong>จ</strong>เป็<strong>น</strong>ของไม่เหลือ<strong>ว</strong>ิสัย<br />
พระอริยบุคคล <strong>จ</strong>ึงมีปริมณมก<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>จ</strong>ฉะ ! ภิกษุ ผู ้ส<strong>ว</strong>กของเร บรรลุเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />
ปัญญ<strong>ว</strong>ิมุตติ อั<strong>น</strong>ไม่มีอส<strong>ว</strong>ะ เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ ้<strong>น</strong>ไปแห่งอาส<strong>ว</strong>ะ<br />
<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
ได้กระ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งแล้<strong>ว</strong> ด้<strong>ว</strong>ยปัญญาอั<strong>น</strong>ยิ่งเอง<br />
ใ<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ี้<br />
มีอยู่ไม่ใช่ร้อยเดีย<strong>ว</strong><br />
ไม่ใช่สองร้อย ไม่ใช่<br />
สามร้อย ไม่ใช่สี่ร้อย ไม่ใช่ห้าร้อย มีอยู่มากก<strong>ว</strong>่ามาก<br />
โดยแ<strong>ท</strong>้.<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>จ</strong>ฉะ ! ภิกษุณี ผู ้ส<strong>ว</strong>ิกของเร บรรลุเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />
ปัญญ<strong>ว</strong>ิมุตติ อั<strong>น</strong>ไม่มีอส<strong>ว</strong>ะ เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ ้<strong>น</strong>ไปแห่งอาส<strong>ว</strong>ะ<br />
<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
ได้กระ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งแล้<strong>ว</strong> ด้<strong>ว</strong>ยปัญญาอั<strong>น</strong>ยิ่งเอง<br />
ใ<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ี้<br />
มีอยู่ไม่ใช่ร้อยเดีย<strong>ว</strong><br />
ไม่ใช่สองร้อย ไม่ใช่<br />
สามร้อย ไม่ใช่สี่ร้อย ไม่ใช่ห้าร้อย มีอยู่มากก<strong>ว</strong>่ามาก<br />
โดยแ<strong>ท</strong>้.<br />
5
6 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
<strong>ว</strong>ั<strong>จ</strong>ฉะ ! อุบสก ผู้ส<strong>ว</strong>กของเร พ<strong>ว</strong>กเป็<strong>น</strong><br />
คฤหัสถ์<strong>น</strong>ุ่งขา<strong>ว</strong><br />
อยู่ประพฤติกับผู้ประพฤติพรหม<strong>จ</strong>รรย์,<br />
เป็<strong>น</strong> โอปปติกะ (อ<strong>น</strong>าคามี) มีปกติปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>ภพ<strong>ท</strong>ี่<br />
ไปเกิด<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ไม่เ<strong>ว</strong>ีย<strong>น</strong>กลับ<strong>จ</strong>ากภพ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา,<br />
เพราะ<br />
ค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งสัญโญช<strong>น</strong>์<br />
มีส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เบื้องต่ำาห้าอย่าง<br />
ก็มี<br />
อยู่ไม่ใช่ร้อยเดีย<strong>ว</strong><br />
ฯลฯ ไม่ใช่ห้าร้อย มีอยู่มากก<strong>ว</strong>่ามาก<br />
โดยแ<strong>ท</strong>้.<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>จ</strong>ฉะ ! อุบสก ผู้ส<strong>ว</strong>กของเร<br />
พ<strong>ว</strong>กเป็<strong>น</strong><br />
คฤหัสถ์<strong>น</strong>ุ่งขา<strong>ว</strong> ยังบริโภคกาม เป็<strong>น</strong>ผู้ <strong>ท</strong>ำตมคำสอ<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ส<strong>น</strong>องโอ<strong>ว</strong><strong>ท</strong> มีค<strong>ว</strong>มสงสัยอั<strong>น</strong>ข้มได้แล้<strong>ว</strong> ไม่ต้อง<br />
กล่า<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามสงสัย<strong>ว</strong>่า <strong>น</strong>ี่อะไรๆ<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ปราศ<strong>จ</strong>ากค<strong>ว</strong>าม<br />
ครั่<strong>น</strong>คร้าม<br />
ไม่ใช่ผู้ต้องเชื่อตามคำาของผู้อื่<strong>น</strong><br />
อยู่ประพฤติ<br />
พรหม<strong>จ</strong>รรย์ใ<strong>น</strong>ศาส<strong>น</strong>าของพระศาสดา ก็มีอยู ่ไม่ใช่ร้อยเดีย<strong>ว</strong><br />
ฯลฯ ไม่ใช่ห้าร้อย มีอยู่มากก<strong>ว</strong>่ามากโดยแ<strong>ท</strong>้.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>จ</strong>ฉะ ! อุบสิก ผู ้ส<strong>ว</strong>ิกของเร พ<strong>ว</strong>กเป็<strong>น</strong>หญิง<br />
คฤหัสถ์<strong>น</strong>ุ่งขา<strong>ว</strong><br />
อยู่ประพฤติกับผู้ประพฤติพรหม<strong>จ</strong>รรย์,<br />
เป็<strong>น</strong> โอปปติกะ (อ<strong>น</strong>าคามี) มีปกติปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>ภพ<strong>ท</strong>ี่<br />
ไปเกิด<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ไม่เ<strong>ว</strong>ีย<strong>น</strong>กลับ<strong>จ</strong>ากภพ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา,<br />
เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งสัญโญช<strong>น</strong>์<br />
มีส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เบื้องต่ำา<br />
ห้าอย่าง ก็มีอยู่ไม่ใช่ร้อยเดีย<strong>ว</strong><br />
ฯลฯ ไม่ใช่ห้าร้อย มีอยู่<br />
มากก<strong>ว</strong>่ามากโดยแ<strong>ท</strong>้.<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>จ</strong>ฉะ ! อุบสิก ผู ้ส<strong>ว</strong>ิกของเร พ<strong>ว</strong>กเป็<strong>น</strong>หญิง<br />
คฤหัสถ์<strong>น</strong>ุ่งขา<strong>ว</strong> ยังบริโภคกาม เป็<strong>น</strong>ผู้ <strong>ท</strong>ำตมคำสอ<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>ผู ้ ส<strong>น</strong>องโอ<strong>ว</strong><strong>ท</strong> มีค<strong>ว</strong>มสงสัยอั<strong>น</strong>ข้มได้แล้<strong>ว</strong> ไม่ต้อง<br />
กล่า<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามสงสัย<strong>ว</strong>่า <strong>น</strong>ี่อะไรๆ<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ปราศ<strong>จ</strong>ากค<strong>ว</strong>าม<br />
ครั่<strong>น</strong>คร้าม<br />
ไม่ใช่ผู้ต้องเชื่อตามคำาของผู้อื่<strong>น</strong><br />
อยู่ประพฤติ<br />
พรหม<strong>จ</strong>รรย์ใ<strong>น</strong>ศาส<strong>น</strong>าของพระศาสดา ก็มีอยู ่ไม่ใช่ร้อยเดีย<strong>ว</strong><br />
ฯลฯ ไม่ใช่ห้าร้อย มีอยู่มากก<strong>ว</strong>่ามากโดยแ<strong>ท</strong>้.<br />
ม. ม. ๑๓/๒๕๑-๒๕๔/๒๕๕-๒๕๖.<br />
7
8 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๔<br />
ให้พึ่งต<strong>น</strong><br />
พึ่ง<strong>ธ</strong>รรม<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เราได้กล่า<strong>ว</strong>เตือ<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้ก่อ<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>มิใช่หรือ<br />
<strong>ว</strong>่า “ค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ต่างๆ ค<strong>ว</strong>ามพลัดพราก ค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>อย่างอื่<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ากของรักของชอบใ<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ั้งสิ้<strong>น</strong><br />
ย่อมมี; อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ักได้มาแต่ไห<strong>น</strong>เล่า : สิ ่งใดเกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> อั<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />
ปรุงแล้<strong>ว</strong> มีค<strong>ว</strong>ามชำารุดไปเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา, สิ ่ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อย่าชำารุดไปเลย<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้;<br />
ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ย่อมเป็<strong>น</strong>ฐา<strong>น</strong>ะ<strong>ท</strong>ี่มีไม่ได้”.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>เมื่อต้<strong>น</strong>ไม้ใหญ่<br />
มี<br />
แก่<strong>น</strong>เหลืออยู่<br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใดเก่าคร่ำาก<strong>ว</strong>่าส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>อื่<strong>น</strong><br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>พึง<br />
ย่อยยับไปก่อ<strong>น</strong>, ข้อ<strong>น</strong>ี้<br />
ฉั<strong>น</strong>ใด; อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เมื่อภิกษุสงฆ์<br />
หมู่ใหญ่มี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>แก่<strong>น</strong>สารเหลืออยู่,<br />
สารีบุตร<br />
ปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ไปแล้<strong>ว</strong> ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ักได้มาแต่ไห<strong>น</strong>เล่า : สิ ่งใดเกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> อั<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />
ปรุงแล้<strong>ว</strong> มีค<strong>ว</strong>ามชำารุดไปเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา สิ ่ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อย่าชำารุดไปเลย<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้;<br />
ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ย่อมเป็<strong>น</strong>ฐา<strong>น</strong>ะ<strong>ท</strong>ี่มีไม่ได้.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ !<br />
เพระฉะ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> ใ<strong>น</strong>เรื่อง<strong>น</strong>ี้<br />
พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลย <strong>จ</strong>งมีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป<br />
มีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ ไม่เอสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ;<br />
<strong>จ</strong>งมี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป มี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>สรณะ<br />
ไม่เอสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ภิกษุ มีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป มีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
สรณะ ไม่เอาสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ,<br />
มี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป<br />
มี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>สรณะ ไม่เอาสิ ่งอื ่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
พิ<strong>จ</strong>รณเห็<strong>น</strong>กยใ<strong>น</strong>กยเ<strong>น</strong>ืองๆ อยู่,<br />
พิ<strong>จ</strong>รณเห็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งหลยเ<strong>น</strong>ืองๆ<br />
อยู่,<br />
พิ<strong>จ</strong>รณเห็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตเ<strong>น</strong>ืองๆ อยู่,<br />
พิ<strong>จ</strong>รณเห็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลยเ<strong>น</strong>ืองๆ<br />
อยู่;<br />
มีค<strong>ว</strong>มเพียรเผกิเลส มีค<strong>ว</strong>มรู้สึกตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>พร้อม<br />
มีสติ พึงกำ<strong>จ</strong>ัดอภิชฌและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลกเสียได้.<br />
9
10 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ภิกษุอย่าง<strong>น</strong>ี้แล<br />
ชื่อ<strong>ว</strong>่ามีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
ประ<strong>ท</strong>ีป มีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ ไม่เอาสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ;<br />
มี<strong>ธ</strong>รรม<br />
เป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป มี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>สรณะ ไม่เอาสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ<br />
เป็<strong>น</strong>อยู่.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ !<br />
ใ<strong>น</strong>กลบัด<strong>น</strong>ี้ก็ดี<br />
ใ<strong>น</strong>กลล่<strong>ว</strong>งไปแห่งเรก็ดี<br />
ใครก็ตม<strong>จ</strong>ักต้องมีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป<br />
มีต<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ ไม่เอสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ;<br />
มี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป มี<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>สรณะ<br />
ไม่เอสิ่งอื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สรณะ<br />
เป็<strong>น</strong>อยู่.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ !<br />
ภิกษุพ<strong>ว</strong>กใด เป็<strong>น</strong>ผู้ใคร่ใ<strong>น</strong>สิกข,<br />
ภิกษุพ<strong>ว</strong>ก<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> <strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู ้อยู ่ใ<strong>น</strong>สถ<strong>น</strong>ะอั<strong>น</strong>เลิศ<strong>ท</strong>ี ่สุด.<br />
มหา<strong>ว</strong>าร .สำ. ๑๙/๒๑๖-๒๑๗/๗๓๗-๗๔๐.<br />
ตรัสแก่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ผู ้เศร้าสลดใ<strong>น</strong>ข่า<strong>ว</strong>การปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระสารีบุตร<br />
ซึ่ง<strong>จ</strong>ุ<strong>น</strong><strong>ท</strong>สามเณร<strong>น</strong>ำามาบอกเล่า<br />
<strong>ท</strong>ี่พระอารามเชต<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>ใกล้<strong>น</strong>ครสา<strong>ว</strong>ัตถี.
๕<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ผู้ไม่หลงเอสิ่งอื่<strong>น</strong>มเป็<strong>น</strong>แก่<strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! พรหม<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ี้<br />
มิใช่มีลาภ<br />
สักการะและเสียงเยิ<strong>น</strong>ยอเป็<strong>น</strong>อา<strong>น</strong>ิสงส์, พรหม<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ี้<br />
มิใช่มีค<strong>ว</strong>ามถึงพร้อมด้<strong>ว</strong>ยศีลเป็<strong>น</strong>อา<strong>น</strong>ิสงส์, พรหม<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ี้<br />
มิใช่มีค<strong>ว</strong>ามถึงพร้อมด้<strong>ว</strong>ยสมา<strong>ธ</strong>ิเป็<strong>น</strong>อา<strong>น</strong>ิสงส์, พรหม<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ี้<br />
มิใช่มีค<strong>ว</strong>ามถึงพร้อมด้<strong>ว</strong>ยญาณ<strong>ท</strong>ัสส<strong>น</strong>ะเป็<strong>น</strong>อา<strong>น</strong>ิสงส์.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ก็เ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติ 1 <strong>ท</strong>ี ่ไม่กำเริบอั<strong>น</strong>ใด<br />
มีอยู ่, พรหม<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ี ้มี สิ ่ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>แหละเป็<strong>น</strong>ประโยช<strong>น</strong>์<strong>ท</strong>ี ่<br />
มุ ่งหมย เป็<strong>น</strong>แก่<strong>น</strong>สร เป็<strong>น</strong>ผลสุด<strong>ท</strong>้ยของพรหม<strong>จ</strong>รรย์แล.<br />
1. เ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติ คือ การบรรลุอรหัตตผลโดยมี<strong>น</strong>้ำาห<strong>น</strong>ักของการ<strong>ท</strong>ำาสมา<strong>ธ</strong>ิ<br />
มากก<strong>ว</strong>่าการกระ<strong>ท</strong>ำาด้า<strong>น</strong>อื่<strong>น</strong>ๆ.<br />
แบบของการหลุดพ้<strong>น</strong>ยังมีอย่างอื่<strong>น</strong>อีก<br />
เช่<strong>น</strong> สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>า<strong>ว</strong>ิมุตติ, ปัญญา<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />
เป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong>.<br />
11
12 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>บุรุษผู ้ต้องการ<br />
ด้<strong>ว</strong>ยแก่<strong>น</strong>ไม้ เสาะหาแก่<strong>น</strong>ไม้ เ<strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong>ค้<strong>น</strong>หาแก่<strong>น</strong>ไม้<br />
<strong>จ</strong><strong>น</strong>ถึง<br />
ต้<strong>น</strong>ไม้ใหญ่มีแก่<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> ตัดเอาแก่<strong>น</strong>ถือไปด้<strong>ว</strong>ยมั่<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>่า<br />
‘<strong>น</strong>ี่เป็<strong>น</strong>แก่<strong>น</strong>แ<strong>ท</strong>้’<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
บุรุษมีตาดี เห็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เข้าแล้<strong>ว</strong><br />
ก็<br />
กล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า “ผู้เ<strong>จ</strong>ริญค<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
ช่างรู้<strong>จ</strong>ักแก่<strong>น</strong>,<br />
รู้<strong>จ</strong>ักกระพี้,<br />
รู้<strong>จ</strong>ัก<br />
เปลือกสด, รู ้<strong>จ</strong>ักสะเก็ดแห้งตามผิ<strong>ว</strong>เปลือก, รู ้<strong>จ</strong>ักใบอ่อ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่<br />
ปลายกิ ่ง. <strong>จ</strong>ริงดัง<strong>ว</strong>่า ผู ้เ<strong>จ</strong>ริญค<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ ต้องการแก่<strong>น</strong>ไม้ เสาะหา<br />
แก่<strong>น</strong>ไม้ เ<strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong>ค้<strong>น</strong>หาแก่<strong>น</strong>ไม้<br />
<strong>จ</strong><strong>น</strong>ถึงต้<strong>น</strong>ไม้ใหญ่มีแก่<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
ก็ตัดเอาแก่<strong>น</strong>แ<strong>ท</strong>้ถือไปด้<strong>ว</strong>ยมั ่<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>่า ‘<strong>น</strong>ี ่ เป็<strong>น</strong>แก่<strong>น</strong>แ<strong>ท</strong>้’ ดัง<strong>น</strong>ี ้.<br />
สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่เขา<strong>จ</strong>ะต้อง<strong>ท</strong>ำาด้<strong>ว</strong>ยแก่<strong>น</strong>ไม้ <strong>จ</strong>ักสำาเร็<strong>จ</strong>ประโยช<strong>น</strong>์เป็<strong>น</strong>แ<strong>ท</strong>้”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
มู. ม. ๑๒/๓๗๑-๓๗๓/๓๕๒,๓๕๔.
๖<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
<strong>จ</strong>ะเกิดใ<strong>น</strong>ตระกูลสูงหรือต่ำ<br />
ก็สมรถ<strong>ท</strong>ำ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>ให้แ<strong>จ</strong>้งได้<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง อภิชติ ๖ <strong>น</strong>ี้<br />
คือ :-<br />
ค<strong>น</strong>บางค<strong>น</strong>มีชาติดำา ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมดำา ๑,<br />
บางค<strong>น</strong>มีชาติดำา ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมขา<strong>ว</strong> ๑,<br />
บางค<strong>น</strong>มีชาติดำา ก่อให้เกิด<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
(ค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ราคะ<br />
โ<strong>ท</strong>สะ โมหะ) อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมไม่ดำาไม่ขา<strong>ว</strong> ๑,<br />
บางค<strong>น</strong>มีชาติขา<strong>ว</strong> ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมดำา ๑,<br />
บางค<strong>น</strong>มีชาติขา<strong>ว</strong> ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมขา<strong>ว</strong> ๑,<br />
บางค<strong>น</strong>มีชาติขา<strong>ว</strong> ก่อให้เกิด<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมไม่ดำาไม่ขา<strong>ว</strong> ๑.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>มีชติดำ ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมดำ<br />
เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>บางค<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี ้ เกิดใ<strong>น</strong>ตระกูลต่ ำ<br />
คือ ตระกูล<strong>จ</strong>ัณฑาล ตระกูลพรา<strong>น</strong> ตระกูล<strong>จ</strong>ักสา<strong>น</strong> ตระกูล<strong>ท</strong>ำารถ<br />
หรือตระกูลเ<strong>ท</strong>หยากเยื ่อ ซึ ่งเป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>ยาก<strong>จ</strong><strong>น</strong> มีข้า<strong>ว</strong>และ<strong>น</strong>้ ำา<strong>น</strong>้อย<br />
13
14 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อยู่ฝืดเคือง<br />
มีอาหารและเครื่อง<strong>น</strong>ุ่งห่มหาได้โดยยาก<br />
เขาเป็<strong>น</strong>ผู้มีผิ<strong>ว</strong>พรรณ<strong>ท</strong>ราม<br />
ไม่<strong>น</strong>่าดู เตี้ยค่อม<br />
ขี้โรค<br />
ตาบอด<br />
ง่อย กระ<strong>จ</strong>อก มีตั<strong>ว</strong>ตะแคงข้าง ไม่ค่อย<strong>จ</strong>ะมีข้า<strong>ว</strong> <strong>น</strong>้ำา<br />
เครื่อง<br />
<strong>น</strong>ุ่งห่ม<br />
ยา<strong>น</strong>พาห<strong>น</strong>ะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้<br />
<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>อ<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี่อยู่<br />
และประ<strong>ท</strong>ีปโคมไฟ เขาก็ยัง ประพฤติกย<strong>ท</strong>ุ<strong>จ</strong>ริต<br />
<strong>ว</strong><strong>จ</strong>ี<strong>ท</strong>ุ<strong>จ</strong>ริต มโ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุ<strong>จ</strong>ริต ครั ้<strong>น</strong>ประพฤติ<strong>ท</strong>ุ<strong>จ</strong>ริตแล้<strong>ว</strong> เบื ้องห<strong>น</strong>้าแต่<br />
การตายเพราะการ<strong>ท</strong>ำาลายแห่งกาย ย่อมเข้าถึงอบาย <strong>ท</strong>ุคติ<br />
<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ิบาต <strong>น</strong>รก. อย่าง<strong>น</strong>ี ้แล อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เรียก<strong>ว</strong>่า ค<strong>น</strong>มีชาติดำา<br />
ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมดำา.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>มีชติดำ ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมข<strong>ว</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>บางค<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี ้ เกิดใ<strong>น</strong>ตระกูลต่ ำ<br />
คือ ตระกูล<strong>จ</strong>ัณฑาล ตระกูลพรา<strong>น</strong> ... ฯลฯ ... มีอาหาร<br />
และเครื่อง<strong>น</strong>ุ่งห่มหาได้โดยยาก<br />
มีผิ<strong>ว</strong>พรรณ<strong>ท</strong>ราม ไม่<strong>น</strong>่าดู<br />
...ฯลฯ ... ไม่ค่อย<strong>จ</strong>ะมีข้า<strong>ว</strong> <strong>น</strong>้ำา<br />
...ฯลฯ ... ประ<strong>ท</strong>ีปโคมไฟ<br />
เขา ประพฤติกยสุ<strong>จ</strong>ริต <strong>ว</strong><strong>จ</strong>ีสุ<strong>จ</strong>ริต มโ<strong>น</strong>สุ<strong>จ</strong>ริต<br />
ครั้<strong>น</strong>ประพฤติสุ<strong>จ</strong>ริตแล้<strong>ว</strong><br />
เบื้องห<strong>น</strong>้าแต่การตายเพราะ<br />
การ<strong>ท</strong>ำาลายแห่งกาย ย่อมเข้าถึงสุคติโลกส<strong>ว</strong>รรค์. อย่าง<strong>น</strong>ี ้แล<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เรียก<strong>ว</strong>่า ค<strong>น</strong>มีชาติดำา ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมขา<strong>ว</strong>.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>มีชติดำ ก่อให้เกิด<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมไม่ดำไม่ข<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>บางค<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี ้ เกิดใ<strong>น</strong>ตระกูลต่ ำ<br />
คือ ตระกูล<strong>จ</strong>ัณฑาล ตระกูลพรา<strong>น</strong> ... ฯลฯ ... มีผิ<strong>ว</strong>พรรณ<strong>ท</strong>ราม<br />
ไม่<strong>น</strong>่าดู เตี ้ยค่อม. เขาปลงผมและห<strong>น</strong><strong>ว</strong>ด ครองผ้าย้อมฝาด<br />
ออก<strong>จ</strong>ากเรือ<strong>น</strong> บ<strong>ว</strong>ชเป็<strong>น</strong>ผู ้ไม่มีประโยช<strong>น</strong>์เกี ่ย<strong>ว</strong>ข้องด้<strong>ว</strong>ยเรือ<strong>น</strong>.<br />
เขา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> ครั้<strong>น</strong>บ<strong>ว</strong>ชแล้<strong>ว</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้ ละ<strong>น</strong>ิ<strong>ว</strong>รณ์<strong>ท</strong>ั้งห้ อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
เครื่องเศร้าหมอง<strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ำาปัญญาให้ถอยกำาลังได้แล้<strong>ว</strong><br />
มี<strong>จ</strong>ิต<br />
ตั ้งมั ่<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>สติปัฏฐ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งสี ่ ยังโพชฌงค์เ<strong>จ</strong>็ดให้เ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong><br />
ตม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง<br />
ชื่อ<strong>ว</strong>่าย่อมก่อให้เกิด<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />
ไม่ดำาไม่ขา<strong>ว</strong>. อย่าง<strong>น</strong>ี้แล<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เรียก<strong>ว</strong>่า ค<strong>น</strong>มีชาติดำา<br />
ก่อให้เกิด<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมไม่ดำาไม่ขา<strong>ว</strong>.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>มีชติข<strong>ว</strong> ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมดำ<br />
เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>บางค<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
เกิดใ<strong>น</strong>สกุลสูง<br />
คือ สกุลกษัตริย์มหาศาล สกุลพราหมณ์มหาศาล หรือ<br />
สกุลคหบดีมหาศาล อั<strong>น</strong>มั่งคั่ง<br />
มี<strong>ท</strong>รัพย์มาก มีโภคะมาก<br />
มี<strong>ท</strong>องและเงิ<strong>น</strong>พอตั<strong>ว</strong> มีอุปกรณ์แห่ง<strong>ท</strong>รัพย์พอตั<strong>ว</strong> มี<strong>ท</strong>รัพย์<br />
15
16 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
และข้า<strong>ว</strong>เปลือกพอตั<strong>ว</strong> เขามีรูปงาม <strong>น</strong>่าดู <strong>น</strong>่าเลื่อมใส<br />
ประกอบด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามเกลี้ยงเกลาแห่งผิ<strong>ว</strong>พรรณอย่างยิ่ง<br />
ร่ ำาร<strong>ว</strong>ยด้<strong>ว</strong>ยข้า<strong>ว</strong> ด้<strong>ว</strong>ย<strong>น</strong>้ ำา เครื ่อง<strong>น</strong>ุ ่งห่ม ยา<strong>น</strong>พาห<strong>น</strong>ะ ดอกไม้<br />
ของหอม เครื ่องลูบไล้ <strong>ท</strong>ี ่<strong>น</strong>อ<strong>น</strong> <strong>ท</strong>ี ่อยู ่ และประ<strong>ท</strong>ีปโคมไฟ<br />
เขา ประพฤติกย<strong>ท</strong>ุ<strong>จ</strong>ริต <strong>ว</strong><strong>จ</strong>ี<strong>ท</strong>ุ<strong>จ</strong>ริต มโ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุ<strong>จ</strong>ริต ครั้<strong>น</strong><br />
ประพฤติ<strong>ท</strong>ุ<strong>จ</strong>ริตแล้<strong>ว</strong> เบื ้องห<strong>น</strong>้าแต่การตายเพราะการ<strong>ท</strong>ำาลาย<br />
แห่งกาย ย่อมเข้าถึงอบาย <strong>ท</strong>ุคติ <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ิบาต <strong>น</strong>รก. อย่าง<strong>น</strong>ี ้แล<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เรียก<strong>ว</strong>่า ค<strong>น</strong>มีชาติขา<strong>ว</strong> ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมดำา.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>มีชติข<strong>ว</strong> ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมข<strong>ว</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่?<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>บางค<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
เกิดใ<strong>น</strong>สกุลสูง<br />
คือ สกุลกษัตริย์มหาศาล สกุลพราหมณ์มหาศาล ... ฯลฯ ...<br />
มี<strong>ท</strong>รัพย์และข้า<strong>ว</strong>เปลือกพอตั<strong>ว</strong> มีรูปงาม ... ฯลฯ ... ร่ำาร<strong>ว</strong>ย<br />
ด้<strong>ว</strong>ยข้า<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<strong>น</strong>้ ำา ... ฯลฯ ... ประ<strong>ท</strong>ีปโคมไฟ เขา ประพฤติ<br />
กยสุ<strong>จ</strong>ริต <strong>ว</strong><strong>จ</strong>ีสุ<strong>จ</strong>ริต มโ<strong>น</strong>สุ<strong>จ</strong>ริต ครั ้<strong>น</strong>ประพฤติสุ<strong>จ</strong>ริตแล้<strong>ว</strong><br />
เบื ้องห<strong>น</strong>้าแต่การตายเพราะการ<strong>ท</strong>ำาลายแห่งกาย ย่อมเข้าถึง<br />
สุคติโลกส<strong>ว</strong>รรค์. อย่าง<strong>น</strong>ี ้แล อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เรียก<strong>ว</strong>่า ค<strong>น</strong>มีชาติขา<strong>ว</strong><br />
ก่อให้เกิด<strong>ธ</strong>รรมขา<strong>ว</strong>.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>ชติข<strong>ว</strong> ก่อให้เกิด<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมไม่ดำไม่ข<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ค<strong>น</strong>บางค<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
เกิดใ<strong>น</strong>สกุลสูง<br />
คือ สกุลกษัตริย์มหาศาล สกุลพราหมณ์มหาศาล ... ฯลฯ ...<br />
มี<strong>ท</strong>รัพย์และข้า<strong>ว</strong>เปลือกพอตั<strong>ว</strong> มีรูปงาม ... ฯลฯ ... ร่ำาร<strong>ว</strong>ย<br />
ด้<strong>ว</strong>ยข้า<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<strong>น</strong>้ำา<br />
... ฯลฯ ... ประ<strong>ท</strong>ีปโคมไฟ เขาปลงผม<br />
และห<strong>น</strong><strong>ว</strong>ด ครองผ้าย้อมฝาด ออก<strong>จ</strong>ากเรือ<strong>น</strong> บ<strong>ว</strong>ชเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่มีประโยช<strong>น</strong>์เกี่ย<strong>ว</strong>ข้องด้<strong>ว</strong>ยเรือ<strong>น</strong>. เขา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> ครั้<strong>น</strong>บ<strong>ว</strong>ชแล้<strong>ว</strong><br />
อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />
ละ<strong>น</strong>ิ<strong>ว</strong>รณ์<strong>ท</strong>ั้งห้<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เครื่องเศร้าหมองใ<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ำา<br />
ปัญญาให้ถอยกำาลังได้แล้<strong>ว</strong> มี<strong>จ</strong>ิตตั ้งมั ่<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>สติปัฏฐ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งสี ่<br />
ยังโพชฌงค์เ<strong>จ</strong>็ดให้เ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong>ตม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง<br />
ชื่อ<strong>ว</strong>่าย่อม<br />
ก่อให้เกิด<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมไม่ดำาไม่ขา<strong>ว</strong>. อย่าง<strong>น</strong>ี้แล<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เรียก<strong>ว</strong>่า ค<strong>น</strong>มีชาติขา<strong>ว</strong> ก่อให้เกิด<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมไม่ดำาไม่ขา<strong>ว</strong>.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! เหล่า<strong>น</strong>ี้แล<br />
อภิชาติ ๖ ช<strong>น</strong>ิด.<br />
ฉกฺก. อำ. ๒๒/๔๒๙-๔๓๓/๓๒๘.<br />
17
๗<br />
รยชื่อแห่ง<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งแห่งกรขูดเกล<br />
<strong>จ</strong>ุ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ะ ! สัลเลข<strong>ธ</strong>รรม (ค<strong>ว</strong>ามขูดเกลา) เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<br />
เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั ้งหลายพึงกระ<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลายเหล่า<strong>น</strong>ี ้ กล่า<strong>ว</strong>คือ :-<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
เบียดเบีย<strong>น</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่เบียดเบีย<strong>น</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
กระ<strong>ท</strong>ำปณติบต<br />
เรา<strong>จ</strong>ัก เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขด<strong>จ</strong>กปณติบต;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
กระ<strong>ท</strong>ำอ<strong>ท</strong>ิ<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ัก เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขด<strong>จ</strong>กอ<strong>ท</strong>ิ<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
ไม่ประพฤติพรหม<strong>จ</strong>รรย์<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ประพฤติพรหม<strong>จ</strong>รรย์;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
พูดเ<strong>ท</strong>็<strong>จ</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ัก เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขด<strong>จ</strong>กกรพูดเ<strong>ท</strong>็<strong>จ</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
พูดส่อเสียด<br />
เรา<strong>จ</strong>ัก เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขด<strong>จ</strong>กกรพูดส่อเสียด;
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
พูดคำหยบ<br />
เรา<strong>จ</strong>ัก เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขด<strong>จ</strong>กกรพูดคำหยบ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
พูดเพ้อเ<strong>จ</strong>้อ<br />
เรา<strong>จ</strong>ัก เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขด<strong>จ</strong>กกรพูดเพ้อเ<strong>จ</strong>้อ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มกด้<strong>ว</strong>ยอภิชฌ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่มกด้<strong>ว</strong>ยอภิชฌ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มี<strong>จ</strong>ิตพยบ<strong>ท</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่มี<strong>จ</strong>ิตพยบ<strong>ท</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉ<strong>ท</strong>ิฏฐิ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมม<strong>ท</strong>ิฏฐิ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉสังกัปปะ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมมสังกัปปะ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉ<strong>ว</strong><strong>จ</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมม<strong>ว</strong><strong>จ</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉกัมมั<strong>น</strong>ตะ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมมกัมมั<strong>น</strong>ตะ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉอชี<strong>ว</strong>ะ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมมอชี<strong>ว</strong>ะ;<br />
19
20 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉ<strong>ว</strong>ยมะ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมม<strong>ว</strong>ยมะ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉสติ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมมสติ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉสม<strong>ธ</strong>ิ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมมสม<strong>ธ</strong>ิ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉญณะ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมมญณะ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีมิ<strong>จ</strong>ฉ<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสัมม<strong>ว</strong>ิมุตติ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มีถี<strong>น</strong>มิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะกลุ้มรุม<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ปรศ<strong>จ</strong>กถี<strong>น</strong>มิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ฟุ้งซ่<strong>น</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่ฟุ้งซ่<strong>น</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong><br />
มี<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>ิกิ<strong>จ</strong>ฉ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ข้มพ้<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>ิกิ<strong>จ</strong>ฉ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มักโกร<strong>ธ</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่มักโกร<strong>ธ</strong>;
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ผูกโกร<strong>ธ</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่ผูกโกร<strong>ธ</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ลบหลู่คุณ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่ลบหลู่คุณ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
แข่งดี<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่แข่งดี;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ริษย<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่ริษย;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ตระห<strong>น</strong>ี่<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่ตระห<strong>น</strong>ี่;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
โอ้อ<strong>ว</strong>ด<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่โอ้อ<strong>ว</strong>ด;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีมรย<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่มีมรย;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
กระด้ง<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่กระด้ง;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ดูหมิ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>่<strong>น</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่ดูหมิ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>่<strong>น</strong>;<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
21
22 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
<strong>ว</strong>่ยก<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
<strong>ว</strong>่ง่ย;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีมิตรชั่<strong>ว</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีมิตรดี;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ประม<strong>ท</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่ประม<strong>ท</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่มีศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่มีหิริ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีหิริ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่มีโอตตัปปะ<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีโอตตัปปะ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสุตะ<strong>น</strong>้อย<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสุตะมก;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ขี้เกีย<strong>จ</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ปรรภค<strong>ว</strong>มเพียร;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสติหลงลืม<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีสติตั้งมั่<strong>น</strong>;
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
มีปัญญ<strong>ท</strong>รม<br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ถึงพร้อมด้<strong>ว</strong>ยปัญญ;<br />
<strong>ท</strong>ำาสัลเลขะ<strong>ว</strong>่า เมื่อผู้อื่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ลูบคลำด้<strong>ว</strong>ย<strong>ท</strong>ิฏฐิของต<strong>น</strong>,<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ยึดถืออย่งเห<strong>น</strong>ีย<strong>ว</strong>แ<strong>น</strong>่<strong>น</strong>,<br />
และเป็<strong>น</strong>ผู้ยก<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะสลัดคื<strong>น</strong>ซึ่งอุป<strong>ท</strong><strong>น</strong><br />
เรา<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
ไม่ลูบคลำด้<strong>ว</strong>ย<strong>ท</strong>ิฏฐิของต<strong>น</strong>,<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ไม่ยึดถืออย่งเห<strong>น</strong>ีย<strong>ว</strong>แ<strong>น</strong>่<strong>น</strong>,<br />
และเป็<strong>น</strong>ผู้ง่ย<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะสลัดคื<strong>น</strong>ซึ่งอุป<strong>ท</strong><strong>น</strong>.<br />
มู. ม. ๑๒/๗๕-๗๘/๑๐๔.<br />
23
24 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๘<br />
ค<strong>ว</strong>ม<strong>ท</strong>ุกข์ของเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดและม<strong>น</strong>ุษย์ตม<strong>ธ</strong>รรมชติ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดาและม<strong>น</strong>ุษย์<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
มีรูปเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่มยิ<strong>น</strong>ดี ยิ<strong>น</strong>ดีแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>รูป บั<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ิงแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>รูป<br />
ย่อม อยู ่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ เพระค<strong>ว</strong>มแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> <strong>จ</strong>งคลย ดับไป<br />
แห่งรูป.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง เสียง กลิ่<strong>น</strong> รส โผฏฐัพพะ และ<br />
<strong>ธ</strong>รรมรมณ์ ก็ตรัสอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ตถาคตอรหั<strong>น</strong>ตสัมมา-<br />
สัม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ รู้แ<strong>จ</strong>้งค<strong>ว</strong>ามเกิด ค<strong>ว</strong>ามตั้งอยู่ไม่ได้ รสอร่อย<br />
โ<strong>ท</strong>ษและอุบายเครื่องสลัดออกแห่งรูป<br />
ตามเป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง ไม่มี<br />
รูปเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่มายิ<strong>น</strong>ดี<br />
ไม่ยิ<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>รูป ไม่บั<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ิงใ<strong>น</strong>รูป ยังคงอยู่<br />
เป็<strong>น</strong>สุขแม้เพราะค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> <strong>จ</strong>างคลาย ดับไปแห่งรูป.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง เสียง กลิ่<strong>น</strong> รส โผฏฐัพพะ และ<br />
<strong>ธ</strong>รรมรมณ์ ก็ตรัสอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๑๕๙/๒๑๖.
๙<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์เพระติดอยู่ใ<strong>น</strong>อยต<strong>น</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดและม<strong>น</strong>ุษย์<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />
มีรูป เสียง กลิ่<strong>น</strong><br />
รส โผฏฐัพพะ <strong>ธ</strong>รรมรมณ์ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />
รื่<strong>น</strong>รมย์ใ<strong>จ</strong><br />
ยิ<strong>น</strong>ดีแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>รูป เสียง กลิ่<strong>น</strong><br />
รส โผฏฐัพพะ<br />
<strong>ธ</strong>รรมารมณ์ บั<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ิงด้<strong>ว</strong>ยรูป เสียง กลิ่<strong>น</strong><br />
รส โผฏฐัพพะ<br />
<strong>ธ</strong>รรมารมณ์.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดและม<strong>น</strong>ุษย์<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />
ย่อมอยู่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์<br />
เพระค<strong>ว</strong>มเปลี่ย<strong>น</strong>แปลง<br />
เสื่อมสลย<br />
และค<strong>ว</strong>มดับไปของรูป เสียง กลิ่<strong>น</strong> รส โผฏฐัพพะ<br />
<strong>ธ</strong>รรมรมณ์.<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๑๖๑/๒๑๘.<br />
25
26 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๑๐<br />
ค<strong>ว</strong>มรู้สึก<br />
<strong>ท</strong>ี่ถึงกับ<strong>ท</strong>ำให้ออกผ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ช<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี ้ ครั ้งก่อ<strong>น</strong>แต่การตรัสรู ้<br />
เมื่อเรายังไม่ได้ตรัสรู้<br />
ยังเป็<strong>น</strong>โพ<strong>ธ</strong>ิสัต<strong>ว</strong>์อยู่<br />
ต<strong>น</strong>เองมี ค<strong>ว</strong>มเกิด เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่แล้<strong>ว</strong> ก็ยังมั<strong>ว</strong>หลง<br />
แส<strong>ว</strong>งหสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่มีค<strong>ว</strong>มเกิด เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เอง,<br />
ต<strong>น</strong>เองมี ค<strong>ว</strong>มแก่ เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่แล้<strong>ว</strong> ก็ยังมั<strong>ว</strong>หลง<br />
แส<strong>ว</strong>งหสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่มีค<strong>ว</strong>มแก่ เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เอง,<br />
ต<strong>น</strong>เองมี ค<strong>ว</strong>มเ<strong>จ</strong>็บไข้ เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่แล้<strong>ว</strong> ก็ยังมั<strong>ว</strong>หลง<br />
แส<strong>ว</strong>งหสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่มีค<strong>ว</strong>มเ<strong>จ</strong>็บไข้ เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เอง,<br />
ต<strong>น</strong>เองมี ค<strong>ว</strong>มตย เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่แล้<strong>ว</strong> ก็ยังมั<strong>ว</strong>หลง<br />
แส<strong>ว</strong>งหสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่มีค<strong>ว</strong>มตย เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เอง,<br />
ต<strong>น</strong>เองมี ค<strong>ว</strong>มโศก เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่แล้<strong>ว</strong> ก็ยังมั<strong>ว</strong>หลง<br />
แส<strong>ว</strong>งหสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่มีค<strong>ว</strong>มโศก เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู ่<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เอง,<br />
ต<strong>น</strong>เองมี ค<strong>ว</strong>มเศร้หมอง โดยรอบด้<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมด<br />
อยู่แล้<strong>ว</strong><br />
ก็ยังมั<strong>ว</strong>หลงแส<strong>ว</strong>งหสิ่ง<strong>ท</strong>ี่มีค<strong>ว</strong>มเศร้หมอง<br />
โดยรอบด้<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดอยู่<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เอง<br />
อีก.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ก็อะไรเล่า เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่มีค<strong>ว</strong>ามเกิด<br />
(เป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong>) ฯลฯ มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong> (เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุด)<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! บุตรและภรรย มีค<strong>ว</strong>ามเกิด<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา ฯลฯ มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
<strong>ธ</strong>รรมดา. <strong>ท</strong>สหญิง <strong>ท</strong>สชย มีค<strong>ว</strong>ามเกิดเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา<br />
ฯลฯ มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา. แพะ<br />
แกะ มีค<strong>ว</strong>ามเกิดเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา ฯลฯ มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมอง<br />
โดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา. ไก่ สุกร มีค<strong>ว</strong>ามเกิดเป็<strong>น</strong><br />
<strong>ธ</strong>รรมดา ฯลฯ มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา.<br />
ช้ง โค ม้ ล มีค<strong>ว</strong>ามเกิดเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา ฯลฯ มีค<strong>ว</strong>าม<br />
เศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา. <strong>ท</strong>องและเงิ<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong><br />
สิ่ง<strong>ท</strong>ี่มีค<strong>ว</strong>ามเกิดเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา<br />
ฯลฯ มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดย<br />
รอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา. สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ม<strong>น</strong>ุษย์เข้ไปเ<strong>ท</strong>ิด<strong>ท</strong>ู<strong>น</strong>เอไ<strong>ว</strong>้<br />
เหล่า<strong>น</strong>ี้แล<strong>ท</strong>ี่ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />
สิ่ง<strong>ท</strong>ี่มีค<strong>ว</strong>ามเกิดเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา<br />
ฯลฯ<br />
มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา ซึ ่งค<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี ้<br />
พากั<strong>น</strong><strong>จ</strong>มติดอยู่<br />
พากั<strong>น</strong>มั<strong>ว</strong>เมาอยู่<br />
พากั<strong>น</strong>สยบอยู่<br />
ใ<strong>น</strong><br />
สิ่งเหล่า<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>จ</strong>ึง<strong>ท</strong>ำาให้ต<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้ง<strong>ท</strong>ี่มีค<strong>ว</strong>ามเกิดเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา<br />
ฯลฯ<br />
27
28 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดาอยู่เองแล้<strong>ว</strong><br />
ก็ยังมั<strong>ว</strong>หลงแส<strong>ว</strong>งหา สิ่ง<strong>ท</strong>ี่มีค<strong>ว</strong>ามเกิดเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา ฯลฯ<br />
<strong>ท</strong>ี่มีค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา<br />
อยู่อีก.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>ามคิดอั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ ได้เกิดขึ ้<strong>น</strong>แก่เรา<br />
<strong>ว</strong>่า “<strong>ท</strong>ำาไมห<strong>น</strong>อ เราซึ่งมีค<strong>ว</strong>ามเกิด<br />
ฯลฯ ค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมอง<br />
โดยรอบด้า<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดาอยู ่เองแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ะต้องไปมั<strong>ว</strong>แส<strong>ว</strong>งหา<br />
สิ่ง<strong>ท</strong>ี่มีค<strong>ว</strong>ามเกิด<br />
ฯลฯ ค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
<strong>ธ</strong>รรมดาอยู่อีก.<br />
ไฉ<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>อ เราผู้มีค<strong>ว</strong>ามเกิด<br />
ฯลฯ ค<strong>ว</strong>าม<br />
เศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดาอยู่เองแล้<strong>ว</strong><br />
ครั้<strong>น</strong><br />
ได้รู้สึกถึงโ<strong>ท</strong>ษอั<strong>น</strong>ต่ำา<strong>ท</strong>รามของการมีค<strong>ว</strong>ามเกิด<br />
ฯลฯ<br />
ค<strong>ว</strong>ามเศร้าหมองโดยรอบด้า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />
เราพึง<br />
แส<strong>ว</strong>งหา<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> อั<strong>น</strong>ไม่มีค<strong>ว</strong>ามเกิด อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี ่เกษม<br />
<strong>จ</strong>ากเครื่องร้อยรัด<br />
ไม่มี<strong>ธ</strong>รรมอื่<strong>น</strong>ยิ่งก<strong>ว</strong>่าเถิด”.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เรา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>โดยสมัยอื่<strong>น</strong>อีก<br />
ยัง<br />
ห<strong>น</strong>ุ่มเ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong><br />
เกสายังดำา<strong>จ</strong>ัด บริบูรณ์ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามห<strong>น</strong>ุ่ม<strong>ท</strong>ี่กำาลัง<br />
เ<strong>จ</strong>ริญ ยังอยู่ใ<strong>น</strong>ปฐม<strong>ว</strong>ัย,<br />
เมื่อมารดาบิดาไม่ปรารถ<strong>น</strong>าด้<strong>ว</strong>ย<br />
กำาลังพากั<strong>น</strong>ร้องไห้<strong>น</strong>้ ำาตา<strong>น</strong>องห<strong>น</strong>้าอยู ่, เราได้ปลงผมและห<strong>น</strong><strong>ว</strong>ด<br />
ครองผ้าย้อมฝาด ออก<strong>จ</strong>ากเรือ<strong>น</strong> บ<strong>ว</strong>ชเป็<strong>น</strong>ผู ้ไม่มีเรือ<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
...ภาร<strong>ท</strong>๎<strong>ว</strong>าชะ ! ใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี ้ ครั ้งก่อ<strong>น</strong>แต่การตรัสรู ้ เมื ่อเรายัง<br />
ไม่ได้ตรัสรู ้ ยังเป็<strong>น</strong>โพ<strong>ธ</strong>ิสัต<strong>ว</strong>์อยู ่, ค<strong>ว</strong>ามคิด<strong>น</strong>ี ้เกิดมีแก่เรา<strong>ว</strong>่า :-<br />
“ฆร<strong>ว</strong>ส คับแคบ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>งมแห่ง<strong>ธ</strong>ุลี,<br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong> บรรพช เป็<strong>น</strong>โอกส<strong>ว</strong>่ง;<br />
ผู้อยู่ครองเรือ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะประพฤติพรหม<strong>จ</strong>รรย์ให้<br />
บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์บริบูรณ์โดยส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong> เหมือ<strong>น</strong>สังข์<strong>ท</strong>ี ่เขขัดดีแล้<strong>ว</strong>,<br />
โดยง่ย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไม่ได้.<br />
ถ้ไฉ<strong>น</strong>เรพึงปลงผมและห<strong>น</strong><strong>ว</strong>ด ครองผ้ย้อมฝด<br />
ออก<strong>จ</strong>กเรือ<strong>น</strong> บ<strong>ว</strong>ชเป็<strong>น</strong>ผู ้ไม่มีประโยช<strong>น</strong>์เกี ่ย<strong>ว</strong>ข้องด้<strong>ว</strong>ยเรือ<strong>น</strong><br />
เถิด” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
...<br />
มู. ม. ๑๒/๓๑๔-๓๑๕/๓๑๖.,<br />
ม. ม. ๑๓/๖๖๙-๖๗๒/๗๓๘.<br />
29
30 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong>
๑๑<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
กร<strong>ท</strong>ำค<strong>ว</strong>มเพียรแข่งกับอ<strong>น</strong>คตภัย<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภัยใ<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>คตเหล่<strong>น</strong>ี้<br />
มีอยู่<br />
๕ ประกร ซึ่งภิกษุผู้มองเห็<strong>น</strong>อยู่<br />
ค<strong>ว</strong>รแ<strong>ท</strong>้<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>ผู้ไม่<br />
ประม<strong>ท</strong> มีค<strong>ว</strong>มเพียรเผกิเลส มีต<strong>น</strong>ส่งไปแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>กร<strong>ท</strong>ำ<br />
เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
อยู่ตลอดไป,<br />
เพื่อถึงสิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยังไม่ถึง<br />
เพื่อบรรลุสิ่ง<br />
<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่บรรลุ เพื ่อ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งเสียโดยเร็<strong>ว</strong>.<br />
ภัยใ<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>าคต ๕ ประการ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
คืออะไรบ้างเล่า ?<br />
๕ ประการคือ :-<br />
๑. ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
พิ<strong>จ</strong>ารณาเห็<strong>น</strong>ชัดแ<strong>จ</strong>้ง<strong>ว</strong>่า “บัด<strong>น</strong>ี้<br />
เรายังห<strong>น</strong>ุ ่ม ยังเยา<strong>ว</strong>์<strong>ว</strong>ัย ยังรุ ่<strong>น</strong>คะ<strong>น</strong>อง มีผมยังดำาส<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong> ตั ้งอยู ่ใ<strong>น</strong><br />
<strong>ว</strong>ัยกำาลังเ<strong>จ</strong>ริญ คือปฐม<strong>ว</strong>ัย; แต่<strong>จ</strong>ะมีสักครา<strong>ว</strong>ห<strong>น</strong>ึ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ ค<strong>ว</strong>มแก่<br />
<strong>จ</strong>ะมาถึงร่างกาย<strong>น</strong>ี้,<br />
ก็ค<strong>น</strong>แก่ถูกค<strong>ว</strong>ามชราครอบงำาแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ะม<strong>น</strong>สิการถึงคำาสอ<strong>น</strong>ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู้รู<br />
้<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ไม่<strong>ท</strong>ำาได้สะด<strong>ว</strong>ก<br />
เลย; และ<strong>จ</strong>ะเสพเส<strong>น</strong>าส<strong>น</strong>ะอั<strong>น</strong>เงียบสงัดซึ่งเป็<strong>น</strong>ป่าชัฏ ก็<br />
31
32 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ไม่<strong>ท</strong>ำาได้ง่ายๆ เลย. ก่อ<strong>น</strong>แต่สิ ่งอั<strong>น</strong>ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ต้องการ ไม่<strong>น</strong>่าใคร่<br />
ไม่<strong>น</strong>่าชอบใ<strong>จ</strong> (คือค<strong>ว</strong>ามแก่) <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> <strong>จ</strong>ะมาถึงเรา เรา<strong>จ</strong>ะรีบ<strong>ท</strong>ำา<br />
ค<strong>ว</strong>ามเพียร เพื ่อถึงสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่ถึง เพื ่อบรรลุสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่บรรลุ<br />
เพื่อ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งสิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยังไม่<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งเสียโดยเร็<strong>ว</strong><br />
ซึ่งเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<br />
<strong>ท</strong>ำาให้ผู้ถึงแล้<strong>ว</strong><br />
ก็<strong>จ</strong>ักอยู่เป็<strong>น</strong>ผาสุก<br />
แม้<strong>จ</strong>ะแก่เฒ่า” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
๒. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ข้ออื ่<strong>น</strong>ยังมีอีก : ภิกษุพิ<strong>จ</strong>ารณา<br />
เห็<strong>น</strong>ชัดแ<strong>จ</strong>้ง<strong>ว</strong>่า “บัด<strong>น</strong>ี ้ เรามีอาพา<strong>ธ</strong><strong>น</strong>้อย มีโรค<strong>น</strong>้อย มีไฟ<strong>ธ</strong>าตุ<br />
ให้ค<strong>ว</strong>ามอบอุ ่<strong>น</strong>สม่ ำาเสมอ ไม่เย็<strong>น</strong><strong>น</strong>ัก ไม่ร้อ<strong>น</strong><strong>น</strong>ัก พอปา<strong>น</strong>กลาง<br />
ค<strong>ว</strong>รแก่การ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียร; แต่<strong>จ</strong>ะมีสักครา<strong>ว</strong>ห<strong>น</strong>ึ่ง<strong>ท</strong>ี่<br />
ค<strong>ว</strong>ม<br />
เ<strong>จ</strong>็บไข้ <strong>จ</strong>ะมาถึงร่างกาย<strong>น</strong>ี ้, ก็ค<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่เ<strong>จ</strong>็บไข้ถูกพยา<strong>ธ</strong>ิครอบงำาแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ะม<strong>น</strong>สิการถึงคำาสอ<strong>น</strong>ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู้รู้<strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ไม่<strong>ท</strong>ำาได้<br />
สะด<strong>ว</strong>กเลย; และ<strong>จ</strong>ะเสพเส<strong>น</strong>าส<strong>น</strong>ะอั<strong>น</strong>เงียบสงัดซึ ่งเป็<strong>น</strong>ป่าชัฏ<br />
ก็ไม่<strong>ท</strong>ำาได้ง่ายๆ เลย. ก่อ<strong>น</strong>แต่สิ่งอั<strong>น</strong>ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ต้องการ<br />
ไม่<strong>น</strong>่าใคร่ ไม่<strong>น</strong>่าชอบใ<strong>จ</strong> (คือค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>็บไข้) <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ะมาถึงเรา<br />
เรา<strong>จ</strong>ะรีบ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียร เพื่อถึงสิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยังไม่ถึง<br />
เพื่อบรรลุสิ่ง<br />
<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่บรรลุ เพื ่อ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งเสียโดยเร็<strong>ว</strong><br />
ซึ ่งเป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>ำาให้ผู ้ถึงแล้<strong>ว</strong> ก็<strong>จ</strong>ักอยู ่เป็<strong>น</strong>ผาสุก แม้<strong>จ</strong>ะเ<strong>จ</strong>็บไข้”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
๓. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ข้ออื ่<strong>น</strong>ยังมีอีก : ภิกษุพิ<strong>จ</strong>ารณา<br />
เห็<strong>น</strong>ชัดแ<strong>จ</strong>้ง<strong>ว</strong>่า “บัด<strong>น</strong>ี้<br />
ข้า<strong>ว</strong>กล้างามดี บิณฑะ (ก้อ<strong>น</strong>ข้า<strong>ว</strong>)<br />
หาได้ง่าย เป็<strong>น</strong>การสะด<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะยังชี<strong>ว</strong>ิตให้เป็<strong>น</strong>ไป<br />
ด้<strong>ว</strong>ย<br />
ค<strong>ว</strong>ามพยายามแส<strong>ว</strong>งหาบิณฑบาต; แต่<strong>จ</strong>ะมีสักครา<strong>ว</strong>ห<strong>น</strong>ึ่ง<strong>ท</strong>ี่<br />
ภิกษหยก ข้า<strong>ว</strong>กล้าเสียหาย บิณฑะหาได้ยาก ไม่เป็<strong>น</strong><br />
การสะด<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะยังชี<strong>ว</strong>ิตให้เป็<strong>น</strong>ไปด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามพยายาม<br />
แส<strong>ว</strong>งหาบิณฑบาต, เมื่อภิกษาหายาก<br />
<strong>ท</strong>ี่ใดภิกษาหาง่าย<br />
ค<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งหลายก็อพยพกั<strong>น</strong>ไป <strong>ท</strong>ี ่<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>, เมื ่อเป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ค<strong>ว</strong>ามอยู่<br />
คลุกคลีปะป<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>หมู ่ค<strong>น</strong>ก็<strong>จ</strong>ะมีขึ ้<strong>น</strong> เมื ่อมีการคลุกคลีปะป<strong>น</strong><br />
กั<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>หมู ่ค<strong>น</strong> <strong>จ</strong>ะม<strong>น</strong>สิการถึงคำาสอ<strong>น</strong>ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู ้รู ้<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />
ไม่<strong>ท</strong>ำาได้สะด<strong>ว</strong>กเลย; และ<strong>จ</strong>ะเสพเส<strong>น</strong>าส<strong>น</strong>ะอั<strong>น</strong>เงียบสงัดซึ่ง<br />
เป็<strong>น</strong>ป่าชัฏ ก็ไม่<strong>ท</strong>ำาได้ง่ายๆ เลย. ก่อ<strong>น</strong>แต่สิ่งอั<strong>น</strong>ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />
ต้องการ ไม่<strong>น</strong>่าใคร่ ไม่<strong>น</strong>่าชอบใ<strong>จ</strong> (คือภิกษาหายาก) <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ะมาถึงเรา เรา<strong>จ</strong>ะรีบ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียร เพื่อถึงสิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยังไม่ถึง<br />
เพื ่อบรรลุสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่บรรลุ เพื ่อ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้ง<br />
เสียโดยเร็<strong>ว</strong> ซึ่งเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>ำาให้ผู้ถึงแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักอยู่เป็<strong>น</strong>ผาสุก<br />
แม้ใ<strong>น</strong>ครา<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี่เกิด<strong>ท</strong>ุพภิกขภัย”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
33
34 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๔. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ข้ออื ่<strong>น</strong>ยังมีอีก : ภิกษุพิ<strong>จ</strong>ารณา<br />
เห็<strong>น</strong>ชัดแ<strong>จ</strong>้ง<strong>ว</strong>่า “บัด<strong>น</strong>ี ้ ค<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งหลายสมัครสมา<strong>น</strong>ชื ่<strong>น</strong>บา<strong>น</strong>ต่อกั<strong>น</strong><br />
ไม่<strong>ว</strong>ิ<strong>ว</strong>า<strong>ท</strong>กั<strong>น</strong> เข้ากั<strong>น</strong>ได้ดุ<strong>จ</strong>ดั่ง<strong>น</strong>มผสมกับ<strong>น</strong>้ำา<br />
มองแลกั<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<br />
สายตาแห่งค<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่รักใคร่กั<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong>อยู ่; แต่<strong>จ</strong>ะมีสักครา<strong>ว</strong>ห<strong>น</strong>ึ ่ง<br />
<strong>ท</strong>ี่<br />
ภัย คือ โ<strong>จ</strong>รป่กำเริบ ชา<strong>ว</strong>ช<strong>น</strong>บ<strong>ท</strong>ผู้ขึ้<strong>น</strong>อยู่ใ<strong>น</strong>อาณา<strong>จ</strong>ักร<br />
แตกกระ<strong>จ</strong>ัดกระ<strong>จ</strong>ายแยกย้ายกั<strong>น</strong>ไป, เมื่อมีภัยเช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
<strong>ท</strong>ี่ใด<br />
ปลอดภัย ค<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งหลายก็อพยพกั<strong>น</strong>ไป <strong>ท</strong>ี ่<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>, เมื ่อเป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />
ค<strong>ว</strong>ามอยู ่คลุกคลีปะป<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>หมู ่ค<strong>น</strong>ก็<strong>จ</strong>ะมีขึ ้<strong>น</strong> เมื ่อมีการอยู ่<br />
คลุกคลีปะป<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>หมู ่ค<strong>น</strong> <strong>จ</strong>ะม<strong>น</strong>สิการถึงคำาสอ<strong>น</strong>ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู้รู้<br />
<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ไม่<strong>ท</strong>ำาได้สะด<strong>ว</strong>กเลย; และ<strong>จ</strong>ะเสพเส<strong>น</strong>าส<strong>น</strong>ะอั<strong>น</strong><br />
เงียบสงัดซึ่งเป็<strong>น</strong>ป่าชัฏ<br />
ก็ไม่<strong>ท</strong>ำาได้ง่ายๆ เลย. ก่อ<strong>น</strong>แต่สิ่ง<br />
อั<strong>น</strong>ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ต้องการ<br />
ไม่<strong>น</strong>่าใคร่ ไม่<strong>น</strong>่าชอบใ<strong>จ</strong> (คือโ<strong>จ</strong>รภัย) <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ะมาถึงเรา เรา<strong>จ</strong>ะรีบ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียร เพื่อถึงสิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยังไม่ถึง<br />
เพื ่อบรรลุสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่บรรลุ เพื ่อ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้ง<br />
เสียโดยเร็<strong>ว</strong> ซึ่งเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>ำาให้ผู้ถึงแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักอยู่เป็<strong>น</strong>ผาสุก<br />
แม้ใ<strong>น</strong>ครา<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี่เกิดโ<strong>จ</strong>รภัย”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
๕. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ข้ออื ่<strong>น</strong>ยังมีอีก : ภิกษุพิ<strong>จ</strong>ารณา<br />
เห็<strong>น</strong>ชัดแ<strong>จ</strong>้ง<strong>ว</strong>่า “บัด<strong>น</strong>ี ้ สงฆ์สามัคคีปรองดองกั<strong>น</strong> ไม่<strong>ว</strong>ิ<strong>ว</strong>า<strong>ท</strong>กั<strong>น</strong><br />
มีอุ<strong>ท</strong>เ<strong>ท</strong>สเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong> อยู่เป็<strong>น</strong>ผาสุก; แต่<strong>จ</strong>ะมีสักครา<strong>ว</strong>ห<strong>น</strong>ึ่ง<strong>ท</strong>ี่<br />
สงฆ์แตกกั<strong>น</strong>, เมื ่อสงฆ์แตกกั<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ะม<strong>น</strong>สิการถึงคำาสอ<strong>น</strong><br />
ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู ้รู ้<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ไม่<strong>ท</strong>ำาได้สะด<strong>ว</strong>กเลย; และ<strong>จ</strong>ะเสพ<br />
เส<strong>น</strong>าส<strong>น</strong>ะอั<strong>น</strong>เงียบสงัดซึ่งเป็<strong>น</strong>ป่าชัฏ<br />
ก็ไม่<strong>ท</strong>ำาได้ง่ายๆ เลย.<br />
ก่อ<strong>น</strong>แต่สิ่งอั<strong>น</strong>ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ต้องการ ไม่<strong>น</strong>่าใคร่ ไม่<strong>น</strong>่าชอบใ<strong>จ</strong><br />
(คือสงฆ์แตกกั<strong>น</strong>) <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ะมาถึงเรา เรา<strong>จ</strong>ะรีบ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />
เพื ่อถึงสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่ถึง เพื ่อบรรลุสิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่บรรลุ เพื ่อ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้ง<br />
สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งเสียโดยเร็<strong>ว</strong> ซึ ่งเป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>ำาให้ผู ้ถึงแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ักอยู่เป็<strong>น</strong>ผาสุก<br />
แม้ใ<strong>น</strong>ครา<strong>ว</strong>เมื่อสงฆ์แตกกั<strong>น</strong>”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภัยใ<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>าคต ๕ ประการ<br />
เหล่า<strong>น</strong>ี ้แล ซึ ่งภิกษุผู ้มองเห็<strong>น</strong>อยู ่ ค<strong>ว</strong>รแ<strong>ท</strong>้<strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>ผู ้ไม่ประมา<strong>ท</strong><br />
มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส มีต<strong>น</strong>ส่งไปแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>การ<strong>ท</strong>ำาเช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อยู่<br />
ตลอดไป, เพื่อถึงสิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยังไม่ถึง<br />
เพื่อบรรลุสิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยังไม่บรรลุ<br />
เพื่อ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งสิ่ง<strong>ท</strong>ี่ยังไม่<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งเสียโดยเร็<strong>ว</strong>.<br />
ปญฺ<strong>จ</strong>ก. อำ. ๒๒/๑๑๗-๑๒๑/๗๘.<br />
35
36 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong>
๑๒<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
บ<strong>ท</strong>อ<strong>ธ</strong>ิษฐ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตเพื่อ<strong>ท</strong>ำค<strong>ว</strong>มเพียร<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย !<br />
เรายังรู้สึกได้อยู่ซึ่ง<strong>ธ</strong>รรม ๒ อย่าง คือ<br />
ค<strong>ว</strong>มไม่รู้<strong>จ</strong>ักอิ่ม<strong>จ</strong>ักพอ (สั<strong>น</strong>โดษ)<br />
ใ<strong>น</strong>กุศล<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />
และ ค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>ผู้ไม่ถอยกลับ (อัปปฏิ<strong>ว</strong><strong>น</strong>ี)<br />
ใ<strong>น</strong>กร<strong>ท</strong>ำค<strong>ว</strong>มเพียร.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย ! เราย่อมตั้งไ<strong>ว</strong>้ซึ่งค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />
อั<strong>น</strong>ไม่ถอยกลับ (ด้<strong>ว</strong>ยการอ<strong>ธ</strong>ิษฐา<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิต) <strong>ว</strong>่า<br />
“ห<strong>น</strong>ัง เอ็<strong>น</strong> กระดูก <strong>จ</strong>ักเหลืออยู่,<br />
เ<strong>น</strong>ื้อและเลือดใ<strong>น</strong>สรีระ<strong>จ</strong>ักเหือดแห้งไปก็ตม<strong>ท</strong>ี;<br />
ประโยช<strong>น</strong>์ใด อั<strong>น</strong>บุคคล<strong>จ</strong>ะบรรลุได้ด้<strong>ว</strong>ยกำลัง<br />
ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>มเพียร ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>มบกบั่<strong>น</strong><br />
ของบุรุษ,<br />
ถ้ยังไม่บรรลุประโยช<strong>น</strong>์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ักหยุดค<strong>ว</strong>มเพียรเสีย เป็<strong>น</strong>ไม่มี” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
37
38 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! การตรัสรู้เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เราถึง<strong>ท</strong>ับ<br />
แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามไม่ประมา<strong>ท</strong> อ<strong>น</strong>ุตตรโยคักเขม<strong>ธ</strong>รรม ก็เป็<strong>น</strong><br />
สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เราถึง<strong>ท</strong>ับแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามไม่ประมา<strong>ท</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ถ้าแม้ พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ พึงตั้งไ<strong>ว</strong>้<br />
ซึ่งค<strong>ว</strong>มเพียรอั<strong>น</strong>ไม่ถอยกลับ<br />
(ด้<strong>ว</strong>ยการอ<strong>ธ</strong>ิษฐา<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิต) <strong>ว</strong>่า<br />
“ห<strong>น</strong>ัง เอ็<strong>น</strong> กระดูก <strong>จ</strong>ักเหลืออยู่,<br />
เ<strong>น</strong>ื้อและเลือดใ<strong>น</strong>สรีระ<br />
<strong>จ</strong>ักเหือดแห้งไปก็ตาม<strong>ท</strong>ี; ประโยช<strong>น</strong>์ใด อั<strong>น</strong>บุคคล<strong>จ</strong>ะบรรลุได้<br />
ด้<strong>ว</strong>ยกำาลัง ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามเพียร ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามบากบั ่<strong>น</strong> ของบุรุษ, ถ้ายัง<br />
ไม่บรรลุประโยช<strong>น</strong>์<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักหยุดค<strong>ว</strong>ามเพียรเสีย เป็<strong>น</strong>ไม่มี”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้ แล้<strong>ว</strong>ไซร้; ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย ! พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ ก็<strong>จ</strong>ักกระ<strong>ท</strong>ำ<br />
ให้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยปัญญอั<strong>น</strong>ยิ่งเอง<br />
ซึ่ง<strong>ท</strong>ี่สุดแห่งพรหม<strong>จ</strong>รรย์<br />
อั<strong>น</strong>ไม่มีอะไรอื ่<strong>น</strong>ยิ ่งก<strong>ว</strong>่า อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ประโยช<strong>น</strong>์<strong>ท</strong>ี ่ต้องการของกุลบุตร<br />
ผู้ออก<strong>จ</strong>ากเรือ<strong>น</strong><br />
บ<strong>ว</strong>ชเป็<strong>น</strong>ผู้ไม่มีเรือ<strong>น</strong>โดยชอบ,<br />
ได้ต่อกล<br />
ไม่<strong>น</strong><strong>น</strong>ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม เข้าถึงแล้<strong>ว</strong>แลอยู่<br />
เป็<strong>น</strong>แ<strong>น</strong>่<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>.<br />
<strong>ท</strong>ุก. อำ. ๒๐/๖๔/๒๕๑.
๑๓<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ลำดับกรปฏิบัติเพื่อรู้ตมซึ่งสั<strong>จ</strong><strong>จ</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เราย่อมไม่กล่า<strong>ว</strong>การประสบ<br />
ค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong>ใ<strong>น</strong>อรหัตตผล ด้<strong>ว</strong>ยการกระ<strong>ท</strong>ำาอั<strong>น</strong>ดับแรกเพียง<br />
อั<strong>น</strong>ดับเดีย<strong>ว</strong>. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ก็แต่<strong>ว</strong>่า กรประสบค<strong>ว</strong>ม<br />
พอใ<strong>จ</strong>ใ<strong>น</strong>อรหัตตผล ย่อมมีได้เพระกรศึกษโดย<br />
ลำดับ เพระกรกระ<strong>ท</strong>ำโดยลำดับ เพระกรปฏิบัติ<br />
โดยลำดับ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ก็การประสบค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong>ใ<strong>น</strong><br />
อรหัตตผล ย่อมมีได้เพราะการศึกษาโดยลำาดับ เพราะ<br />
การกระ<strong>ท</strong>ำาโดยลำาดับ เพราะการปฏิบัติโดยลำาดับ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong><br />
อย่างไรเล่า ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! บุรุษบุคคลใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
:<br />
เป็<strong>น</strong>ผู ้มีศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong> เกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> ย่อม เข้ไปหผู้ถึงอริยสั<strong>จ</strong><br />
(สัปบุรุษ);<br />
เมื่อเข้าไปหา<br />
ย่อม เข้ไป<strong>น</strong>ั่งใกล้;<br />
เมื่อเข้าไป<strong>น</strong>ั่งใกล้<br />
ย่อม เงี่ยโสตลงสดับ;<br />
39
40 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ผู้เงี่ยโสตลงสดับ<br />
ย่อม ได้ฟัง<strong>ธ</strong>รรม;<br />
ครั้<strong>น</strong>ฟังแล้<strong>ว</strong><br />
ย่อม <strong>ท</strong>รง<strong>จ</strong>ำ<strong>ธ</strong>รรมไ<strong>ว</strong>้,<br />
ย่อม ใคร่คร<strong>ว</strong>ญพิ<strong>จ</strong>รณซึ่งเ<strong>น</strong>ื้อค<strong>ว</strong>ม<br />
แห่ง<strong>ธ</strong>รรม <strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>ท</strong>ี่ต<strong>น</strong><strong>ท</strong>รง<strong>จ</strong>ำาไ<strong>ว</strong>้;<br />
เมื่อเขาใคร่คร<strong>ว</strong>ญพิ<strong>จ</strong>ารณา<br />
ซึ่งเ<strong>น</strong>ื้อค<strong>ว</strong>ามแห่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>อยู่,<br />
<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลยย่อม<strong>ท</strong><strong>น</strong>ต่อกรเพ่งพิสู<strong>จ</strong><strong>น</strong>์;<br />
เมื่อ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong><strong>น</strong>ต่อการเพ่งพิสู<strong>จ</strong><strong>น</strong>์มีอยู่<br />
ฉั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ะ (ค<strong>ว</strong>มพอใ<strong>จ</strong>) ย่อมเกิด;<br />
ผู้เกิดฉั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ะแล้<strong>ว</strong><br />
ย่อม มีอุตสหะ;<br />
ครั้<strong>น</strong>มีอุตสาหะแล้<strong>ว</strong><br />
ย่อม พิ<strong>จ</strong>รณหค<strong>ว</strong>มสมดุลแห่ง<strong>ธ</strong>รรม<br />
ครั้<strong>น</strong>พิ<strong>จ</strong>ารณาหาค<strong>ว</strong>ามสมดุลแห่ง<strong>ธ</strong>รรมแล้<strong>ว</strong><br />
ย่อม ตั้งต<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้ใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />
<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />
ผู้มีต<strong>น</strong>ส่งไปแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>อยู่<br />
ย่อม กระ<strong>ท</strong>ำให้แ<strong>จ</strong>้ง ซึ่งบรมสั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>์ด้<strong>ว</strong>ย<strong>น</strong>ามกาย<br />
ด้<strong>ว</strong>ย,<br />
ย่อม เห็<strong>น</strong>แ<strong>จ</strong>้งแ<strong>ท</strong>งตลอด ซึ ่งบรมสั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>์<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยปัญญา ด้<strong>ว</strong>ย.<br />
ม. ม. ๑๓/๒๓๓-๒๓๔/๒๓๘.
๑๔<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
หลักเกณฑ์กรเลือกสถ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่และบุคคล<br />
<strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>รเสพ<br />
และไม่ค<strong>ว</strong>รเสพ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
เข้าไปอาศัย<br />
<strong>ว</strong><strong>น</strong>ปัตถ์ (ป่า<strong>ท</strong>ึบ) แห่งใดแห่งห<strong>น</strong>ึ ่งอยู ่, สติ<strong>ท</strong>ี ่ยังตั ้งขึ ้<strong>น</strong>ไม่ได้<br />
ก็ไม่ตั ้งขึ ้<strong>น</strong>ได้, <strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่ตั ้งมั ่<strong>น</strong> ก็ไม่ตั ้งมั ่<strong>น</strong>, อส<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่สิ ้<strong>น</strong><br />
ก็ไม่ถึงค<strong>ว</strong>มสิ ้<strong>น</strong>, และอ<strong>น</strong>ุตตรโยคักเขม<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่บรรลุ<br />
ก็ไม่บรรลุ; <strong>ท</strong>ั ้ง<strong>จ</strong>ี<strong>ว</strong>ร บิณฑบต เส<strong>น</strong>ส<strong>น</strong>ะ คิล<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยเภสัช-<br />
บริกขร อั<strong>น</strong>บรรพชิตพึงแส<strong>ว</strong>งหมเพื ่อเป็<strong>น</strong>บริขรของชี<strong>ว</strong>ิต<br />
ก็หมได้โดยยก. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
พิ<strong>จ</strong>ารณา<br />
เห็<strong>น</strong>โดยประ<strong>จ</strong>ักษ์ดัง<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />
ไม่<strong>ว</strong>่า<strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong>ลากลาง<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>หรือ<br />
กลางคื<strong>น</strong> พึงหลีกไปเสีย<strong>จ</strong>ก<strong>ว</strong><strong>น</strong>ปัตถ์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />
อย่อยู่เลย.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อ<strong>น</strong>ึ ่ง ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี ้ เข้าไปอาศัย<br />
<strong>ว</strong><strong>น</strong>ปัตถ์ แห่งใดแห่งห<strong>น</strong>ึ ่งอยู ่, สติ<strong>ท</strong>ี ่ยังตั ้งขึ ้<strong>น</strong>ไม่ได้ ก็ไม่ตั ้งขึ ้<strong>น</strong>ได้,<br />
<strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่ตั ้งมั ่<strong>น</strong> ก็ไม่ตั ้งมั ่<strong>น</strong>, อาส<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่สิ ้<strong>น</strong> ก็ไม่ถึงค<strong>ว</strong>ามสิ ้<strong>น</strong>,<br />
และอ<strong>น</strong>ุตตรโยคักเขม<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่ยังไม่บรรลุ<br />
ก็ไม่บรรลุ;<br />
41
42 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
แต่<strong>ว</strong>่า <strong>จ</strong>ี<strong>ว</strong>ร บิณฑบต เส<strong>น</strong>ส<strong>น</strong>ะ คิล<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยเภสัชบริกขร<br />
อั<strong>น</strong>บรรพชิตพึงแส<strong>ว</strong>งหมเพื ่อเป็<strong>น</strong>บริขรของชี<strong>ว</strong>ิตหมได้<br />
โดยไม่ยก. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
พิ<strong>จ</strong>ารณาเห็<strong>น</strong>โดย<br />
ประ<strong>จ</strong>ักษ์ดัง<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />
คิด<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้ออก<strong>จ</strong>ากเรือ<strong>น</strong>บ<strong>ว</strong>ช<br />
เพราะเหตุแห่ง<strong>จ</strong>ี<strong>ว</strong>รก็หามิได้ เพราะเหตุแห่งบิณฑบาตก็<br />
หามิได้ เพราะเหตุแห่งเส<strong>น</strong>าส<strong>น</strong>ะก็หามิได้ เพราะเหตุแห่ง<br />
คิลา<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยเภสัชบริกขารก็หามิได้”; ครั้<strong>น</strong>พิ<strong>จ</strong>ารณาเห็<strong>น</strong><br />
ดัง<strong>น</strong>ี ้แล้<strong>ว</strong> ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> พึงหลีกไป<strong>จ</strong>ก<strong>ว</strong><strong>น</strong>ปัตถ์<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>, อย่อยู ่เลย.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
เข้าไปอาศัย<br />
<strong>ว</strong><strong>น</strong>ปัตถ์ แห่งใดแห่งห<strong>น</strong>ึ่งอยู่,<br />
สติ<strong>ท</strong>ี่ยังตั้งขึ้<strong>น</strong>ไม่ได้<br />
ก็ตั้ง<br />
ขึ้<strong>น</strong>ได้,<br />
<strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ี่ยังไม่ตั้งมั่<strong>น</strong><br />
ก็ตั้งมั่<strong>น</strong>,<br />
อส<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ี่ยังไม่สิ้<strong>น</strong><br />
ก็<br />
ถึงค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>,<br />
และอ<strong>น</strong>ุตตรโยคักเขม<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่ยังไม่บรรลุ<br />
ก็บรรลุ; แต่<strong>จ</strong>ี<strong>ว</strong>ร บิณฑบต เส<strong>น</strong>ส<strong>น</strong>ะ คิล<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย-<br />
เภสัชบริกขร อั<strong>น</strong>บรรพชิตพึงแส<strong>ว</strong>งหเพื่อเป็<strong>น</strong>บริขร<br />
ของชี<strong>ว</strong>ิต<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>หมได้โดยยก.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
พิ<strong>จ</strong>ารณาเห็<strong>น</strong>โดยประ<strong>จ</strong>ักษ์ดัง<strong>น</strong>ี ้แล้<strong>ว</strong> คิด<strong>ว</strong>่า “เรามิได้ออก<strong>จ</strong>าก<br />
เรือ<strong>น</strong>บ<strong>ว</strong>ช เพราะเหตุแห่ง<strong>จ</strong>ี<strong>ว</strong>ร เพราะเหตุแห่งบิณฑบาต<br />
เพราะเหตุแห่งเส<strong>น</strong>าส<strong>น</strong>ะ เพราะเหตุแห่งคิลา<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย-
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
เภสัชบริกขาร”; ครั้<strong>น</strong>พิ<strong>จ</strong>ารณาเห็<strong>น</strong>ดัง<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong> ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
พึงอยู่ใ<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>ปัตถ์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />
อย่หลีกไปเสียเลย.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อ<strong>น</strong>ึ ่ง ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี ้ เข้าไปอาศัย<br />
<strong>ว</strong><strong>น</strong>ปัตถ์ แห่งใดแห่งห<strong>น</strong>ึ ่งอยู ่, สติ<strong>ท</strong>ี ่ยังตั ้งขึ ้<strong>น</strong>ไม่ได้ ก็ตั ้งขึ ้<strong>น</strong>ได้,<br />
<strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่ตั ้งมั ่<strong>น</strong> ก็ตั ้งมั ่<strong>น</strong>, อส<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ี ่ยังไม่สิ ้<strong>น</strong> ก็ถึงค<strong>ว</strong>มสิ ้<strong>น</strong>,<br />
และอ<strong>น</strong>ุตตรโยคักเขม<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่ยังไม่บรรลุ<br />
ก็บรรลุ; <strong>ท</strong>ั้ง<br />
<strong>จ</strong>ี<strong>ว</strong>ร บิณฑบต เส<strong>น</strong>ส<strong>น</strong>ะ คิล<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยเภสัชบริกขร<br />
อั<strong>น</strong>บรรพชิตพึงแส<strong>ว</strong>งหมเพื่อเป็<strong>น</strong>บริขรของชี<strong>ว</strong>ิต<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ก็หได้โดยไม่ยก. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
พิ<strong>จ</strong>ารณา<br />
เห็<strong>น</strong>โดยประ<strong>จ</strong>ักษ์ดัง<strong>น</strong>ี ้แล้<strong>ว</strong> พึงอยู ่ใ<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>ปัตถ์<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> <strong>จ</strong><strong>น</strong>ตลอดชี<strong>ว</strong>ิต,<br />
อย่าหลีกไปเสียเลย.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งกรเลือกหมู่บ้<strong>น</strong> <strong>น</strong>ิคม <strong>น</strong>คร ช<strong>น</strong>บ<strong>ท</strong><br />
และบุคคล <strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>รเสพหรือไม่ค<strong>ว</strong>รเสพ<br />
ก็ได้ตรัสไ<strong>ว</strong>้โดยหลักเกณฑ์<br />
อย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />
ม. ม. ๑๒/๒๑๑-๒๑๘/๒๓๕-๒๔๒.<br />
43
44 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๑๕<br />
ค<strong>ว</strong>มเพลิ<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>แด<strong>น</strong>เกิดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์<br />
ปุณณะ ! รูป <strong>ท</strong>ี ่เห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยตาก็ดี, เสียง <strong>ท</strong>ี ่ฟังด้<strong>ว</strong>ยหูก็ดี,<br />
กลิ่<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี่ดมด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>มูกก็ดี,<br />
รส <strong>ท</strong>ี่ลิ้มด้<strong>ว</strong>ยลิ้<strong>น</strong>ก็ดี,<br />
โผฏฐัพพะ<br />
<strong>ท</strong>ี่สัมผัสด้<strong>ว</strong>ยกายก็ดี<br />
และ<strong>ธ</strong>รรมารมณ์ <strong>ท</strong>ี่รู้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong>ก็ดี,<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่าปรารถ<strong>น</strong>า<br />
<strong>น</strong>่ารักใคร่ <strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong> <strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ตา<br />
ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้รัก เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปตั้งอาศัยอยู่แห่งค<strong>ว</strong>ามใคร่<br />
เป็<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี ่ตั ้งแห่งค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัดย้อมใ<strong>จ</strong> มีอยู ่. ภิกษุย่อมเพลิดเพลิ<strong>น</strong><br />
ย่อมพร่ำาสรรเสริญ<br />
ย่อมเมาหมกอยู่<br />
ซึ่งอารมณ์<br />
มีรูป<br />
เป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไซร้,<br />
เมื่อภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เพลิดเพลิ<strong>น</strong> พร่ำาสรรเสริญ<br />
เมาหมกอยู ่ ซึ ่งอารมณ์มีรูปเป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อยู ่, <strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ (ค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong>)<br />
ย่อมบังเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />
เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
เพระค<strong>ว</strong>มเพลิ<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สมุ<strong>ท</strong>ัย (เครื่องก่อขึ้<strong>น</strong>)<br />
<strong>จ</strong>ึงเกิดมี<strong>ท</strong>ุกขสมุ<strong>ท</strong>ัย (ค<strong>ว</strong>ามก่อขึ ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์), ดัง<strong>น</strong>ี ้ แล.<br />
อุปริ. ม. ๑๔/๔๘๐-๔๘๑/๗๕๕.
๑๖<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
อกรเกิดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์โดยสังเขป<br />
มิคชาละ ! รูป <strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>ท</strong>ี่เห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยตา<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
รูป<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่าปรารถ<strong>น</strong>า<br />
<strong>น</strong>่ารักใคร่ <strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong> เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ยั่<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ช<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />
ให้รัก เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปตั้งอาศัยอยู่แห่งค<strong>ว</strong>ามใคร่<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้ง<br />
แห่งค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัดย้อมใ<strong>จ</strong> มีอยู่.<br />
ภิกษุย่อมเพลิดเพลิ<strong>น</strong><br />
พร่ำาสรรเสริญ<br />
สยบมั<strong>ว</strong>เมา ใ<strong>น</strong>รูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไซร้;<br />
เมื่อภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เพลิดเพลิ<strong>น</strong> พร่ำาสรรเสริญ<br />
สยบมั<strong>ว</strong>เมา ใ<strong>น</strong>รูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>อยู่,<br />
<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ (ค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong>) ย่อมเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />
มิคชาละ ! เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
“ค<strong>ว</strong>มเกิดขึ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์มีได้<br />
เพระค<strong>ว</strong>มเกิดขึ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง เสียง <strong>ท</strong>ี ่ได้ยิ<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยหู, กลิ ่<strong>น</strong> <strong>ท</strong>ี ่ดมด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>มูก,<br />
รส <strong>ท</strong>ี ่ลิ ้มด้<strong>ว</strong>ยลิ ้<strong>น</strong>, โผฏฐัพพะ <strong>ท</strong>ี ่สัมผัสด้<strong>ว</strong>ยผิ<strong>ว</strong>กาย และ<strong>ธ</strong>รรมรมณ์<br />
<strong>ท</strong>ี่รู้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong> ก็ได้ตรัสไ<strong>ว</strong>้โดย<strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>องเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่งรูป<br />
<strong>ท</strong>ี่เห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยตา).<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๔๕/๖๘.<br />
45
46 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๑๗<br />
ค<strong>ว</strong>มดับ<strong>ท</strong>ุกข์มี เพระค<strong>ว</strong>มดับแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />
ปุณณะ ! รูป <strong>ท</strong>ี ่เห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยตาก็ดี, เสียง <strong>ท</strong>ี ่ฟังด้<strong>ว</strong>ยหูก็ดี,<br />
กลิ่<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี่ดมด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>มูกก็ดี,<br />
รส <strong>ท</strong>ี่ลิ้มด้<strong>ว</strong>ยลิ้<strong>น</strong>ก็ดี,<br />
โผฏฐัพพะ<br />
<strong>ท</strong>ี ่สัมผัสด้<strong>ว</strong>ยกายก็ดี และ<strong>ธ</strong>รรมารมณ์ <strong>ท</strong>ี ่รู ้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong>ก็ดี,<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<strong>น</strong>่าปรารถ<strong>น</strong>า <strong>น</strong>่ารักใคร่ <strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong> เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ตา<br />
ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้รัก เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่เข้าไปตั ้งอาศัยอยู ่แห่งค<strong>ว</strong>ามใคร่ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ตั ้ง<br />
แห่งค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัด ย้อมใ<strong>จ</strong> มีอยู ่. ภิกษุย่อมไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong><br />
ไม่พร่ ำาสรรเสริญ ไม่เมาหมก ซึ ่งอารมณ์ มีรูปเป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>.<br />
เมื่อภิกษุไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong><br />
ไม่พร่ำาสรรเสริญ<br />
ไม่เมาหมก ซึ่ง<br />
อารมณ์มีรูป เป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อยู ่, <strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ (ค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong>) ย่อมดับไป.<br />
ปุณณะ ! เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
“ค<strong>ว</strong>มดับไม่มีเหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์มีได้<br />
เพระค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือแห่งค<strong>ว</strong>มเพลิ<strong>น</strong>” ดัง<strong>น</strong>ี ้ แล.<br />
อุปริ. ม. ๑๔/๔๘๑/๗๕๖.
๑๘<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ลักษณะแห่ง<strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ี่หลุดพ้<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยกรละ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />
(อีก<strong>น</strong>ัยห<strong>น</strong>ึ่ง)<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งกระ<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ซึ่ง<br />
รูป<br />
<strong>ท</strong>ั ้งหลย โดยแยบคาย และเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงแห่งรูป<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<br />
ให้เห็<strong>น</strong>ตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ เมื่อกระ<strong>ท</strong>ำา<br />
ใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ซึ ่งรูป<strong>ท</strong>ั ้งหลายโดยแยบคายอยู ่ เห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงแห่ง<br />
รูป<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
ตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริงอยู่<br />
ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายแม้ใ<strong>น</strong>รูป<br />
<strong>ท</strong>ั้งหลาย.<br />
เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งราคะ;<br />
เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งราคะ<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ;<br />
เพระค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิและรคะ<br />
กล่<strong>ว</strong>ได้<strong>ว</strong>่ <strong>จ</strong>ิตหลุดพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง เสียง กลิ่<strong>น</strong><br />
รส โผฏฐัพพะ และ<br />
<strong>ธ</strong>รรมรมณ์ ก็มีข้อค<strong>ว</strong>าม<strong>ท</strong>ี ่กล่า<strong>ว</strong>ไ<strong>ว</strong>้อย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่งรูป<br />
<strong>ท</strong>ี่กล่า<strong>ว</strong>ไ<strong>ว</strong>้ข้างบ<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้).<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๑๘๐/๒๔๘.<br />
47
48 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๑๙<br />
<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่สะด<strong>ว</strong>กสบยเพื่อกรดับของกิเลส<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เรา<strong>จ</strong>ักแสดงปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบย<br />
แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> แก่พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ. พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งฟัง <strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำา<br />
ใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้ดี เรา<strong>จ</strong>ักกล่า<strong>ว</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบายแก่การบรรลุ<br />
<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />
<strong>จ</strong>ักษุ<strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />
ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />
รูป<strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>ว</strong>่า<br />
ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />
ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />
<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ<strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />
ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />
<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส<strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />
ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />
เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุข เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ หรือเป็<strong>น</strong><br />
อ<strong>ท</strong>ุกขมสุข <strong>ท</strong>ี ่เกิดขึ ้<strong>น</strong>เพราะ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง โสตะ ฆ<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>ห กยะ และ ม<strong>น</strong>ะ ก็ได้<br />
ตรัสต่อไปด้<strong>ว</strong>ยข้อค<strong>ว</strong>ามอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong> <strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร ต่างกั<strong>น</strong>แต่ชื่อ<br />
เ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>).
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>น</strong>ี้แล<br />
คือปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบาย<br />
แก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />
(อีก ๒ <strong>น</strong>ัยยะได้ตรัสโดยใช้คำา<strong>ว</strong>่า<strong>ท</strong>ุกขังและคำา<strong>ว</strong>่าอ<strong>น</strong>ัตต<br />
แ<strong>ท</strong><strong>น</strong>คำา<strong>ว</strong>่าไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>อักษรอื ่<strong>น</strong>ๆ <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>เดิม<strong>ท</strong>ุกประการ).<br />
(อีก<strong>น</strong>ัยห<strong>น</strong>ึ่ง)<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๑๖๗/๒๓๒.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เรา<strong>จ</strong>ักแสดง ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบย<br />
แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> แก่เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย. พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งฟัง<br />
<strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้ดี เรา<strong>จ</strong>ักกล่า<strong>ว</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบายแก่การ<br />
บรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>ะสำาคัญค<strong>ว</strong>ามข้อ<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />
อย่างไร ?<br />
<strong>จ</strong>ักษุ เ<strong>ท</strong>ี่ยงหรือไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />
?<br />
“ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />
พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />
สิ่งใดไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง,<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์หรือเป็<strong>น</strong>สุขเล่า<br />
?<br />
“เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />
49
50 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
สิ่งใดไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong>ไปเป็<strong>น</strong><br />
<strong>ธ</strong>รรมดา, ค<strong>ว</strong>รหรือห<strong>น</strong>อ<strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะตามเห็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า “<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>ของเรา<br />
(เอตำ มม), <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เรา<br />
(เอโสหมสฺมิ), <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>อัตตาของเรา<br />
(เอโส เม อตฺตา)” ดัง<strong>น</strong>ี้<br />
?<br />
“ไม่ค<strong>ว</strong>รตามเห็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />
(ต่อไปได้ตรัสถามและภิกษุ<strong>ท</strong>ูลตอบ เกี่ย<strong>ว</strong>กับ<br />
รูป ...<br />
<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ ... <strong>จ</strong>ักขุสัมผัส ... <strong>จ</strong>ักขุสัมผัสสชเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>, ซึ่งมี<br />
ข้อค<strong>ว</strong>ามอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง<strong>จ</strong>ักษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกประการ<br />
ต่างกั<strong>น</strong><br />
แต่ชื่อเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>).<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
อริยสา<strong>ว</strong>กผู้มีกรสดับ<br />
เมื่อเห็<strong>น</strong>อยู่อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />
ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ยแม้ใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักษุ<br />
ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายแม้ใ<strong>น</strong>รูป<br />
ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายแม้ใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ<br />
ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายแม้ใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักขุสัมผัส<br />
ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายแม้ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุข เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ หรือเป็<strong>น</strong>อ<strong>ท</strong>ุกขมสุข
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
<strong>ท</strong>ี่เกิดเพราะ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย;<br />
เมื่อเบื่อห<strong>น</strong>่าย<br />
ย่อม คลยกำห<strong>น</strong>ัด;<br />
เพราะคลายกำาห<strong>น</strong>ัด ย่อม หลุดพ้<strong>น</strong>;<br />
เมื่อหลุดพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
ย่อม มีญณหยั่งรู้<br />
<strong>ว</strong>่าหลุดพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>.<br />
อริยสา<strong>ว</strong>ก<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ย่อม รู้ชัด<br />
<strong>ว</strong>่า<br />
“ชาติสิ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
พรหม<strong>จ</strong>รรย์อยู่<strong>จ</strong>บแล้<strong>ว</strong><br />
กิ<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>ร<strong>ท</strong>ำาได้<strong>ท</strong>ำาสำาเร็<strong>จ</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
กิ<strong>จ</strong>อื่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะต้อง<strong>ท</strong>ำาเพื่อค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />
มิได้มีอีก”.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>น</strong>ี้แล<br />
คือปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบาย<br />
แก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งอยต<strong>น</strong>ิก<strong>ธ</strong>รรมหม<strong>ว</strong>ดโสตะ ฆ<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>ห<br />
กยะ และม<strong>น</strong>ะ ก็ได้ตรัสต่อไปอีก โดย<strong>น</strong>ัยอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณี<br />
แห่งอายต<strong>น</strong>ิก<strong>ธ</strong>รรมหม<strong>ว</strong>ด<strong>จ</strong>ักษุ<strong>น</strong>ี้).<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๑๖๙/๒๓๕.<br />
51
๒๐<br />
<strong>ท</strong>ิ้งเสีย<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละ<br />
กลับ<strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>ประโยช<strong>น</strong>์
54 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
สิ่งใด<br />
ไม่ใช่ของเ<strong>ธ</strong>อ, สิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งละมั<strong>น</strong>เสีย;<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เ<strong>ธ</strong>อละเสียแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ไปเพื่อประโยช<strong>น</strong>์และค<strong>ว</strong>มสุขแก่เ<strong>ธ</strong>อ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อะไรเล่า <strong>ท</strong>ี่ไม่ใช่ของเ<strong>ธ</strong>อ<br />
?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>จ</strong>ักษุ ไม่ใช่ของเ<strong>ธ</strong>อ เ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งละ<br />
มั<strong>น</strong>เสีย; <strong>จ</strong>ักษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เ<strong>ธ</strong>อละเสียแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ไปเพื่อ<br />
ประโยช<strong>น</strong>์และค<strong>ว</strong>ามสุขแก่เ<strong>ธ</strong>อ<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง โสตะ ฆ<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>ห กยะ และ มโ<strong>น</strong><br />
ก็ได้ตรัสต่อไปด้<strong>ว</strong>ยข้อค<strong>ว</strong>ามอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เปรียบเหมือ<strong>น</strong> อะไรๆ ใ<strong>น</strong><br />
แค<strong>ว</strong>้<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>หญ้า<br />
เป็<strong>น</strong>ไม้ เป็<strong>น</strong>กิ่งไม้<br />
เป็<strong>น</strong>ใบไม้ <strong>ท</strong>ี่ค<strong>น</strong>เขา<br />
ข<strong>น</strong>ไป<strong>ท</strong>ิ้ง<br />
หรือ เผาเสีย หรือ<strong>ท</strong>ำาตามปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย; พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อรู้สึก<br />
อย่าง<strong>น</strong>ี้บ้างหรือไม่<strong>ว</strong>่า ค<strong>น</strong>เขาข<strong>น</strong>เราไป หรือเผาเรา หรือ<br />
<strong>ท</strong>ำาแก่เราตามปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยของเขา ?<br />
“ไม่รู้สึกอย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เลย<br />
พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
เพราะเหตุไรเล่า ?<br />
“ข้าแต่พระองค์ผู ้เ<strong>จ</strong>ริญ ! เพราะเหตุ<strong>ว</strong>่า ค<strong>ว</strong>ามรู ้สึก<strong>ว</strong>่าตั<strong>ว</strong>ต<strong>น</strong><br />
(อตฺตา) ของต<strong>น</strong> (อตฺต<strong>น</strong>ิยา) ของข้าพระองค์ไม่มีใ<strong>น</strong>สิ่งเหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
:<br />
<strong>จ</strong>ักษุ...โสตะ...ฆ<strong>น</strong>ะ...ชิ<strong>ว</strong>ห...กยะ...มโ<strong>น</strong> ไม่ใช่ของเ<strong>ธ</strong>อ<br />
เ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งละมั<strong>น</strong>เสีย<br />
สิ่งเหล่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เ<strong>ธ</strong>อละเสียแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ไปเพื่อประโยช<strong>น</strong>์และค<strong>ว</strong>มสุขแก่เ<strong>ธ</strong>อ<br />
แล.<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๑๖๑/๒๑๙.<br />
55
56 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๒๑<br />
อกรเกิดดับแห่งเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า ๓ อย่างเหล่า<strong>น</strong>ี้<br />
เกิดมา<strong>จ</strong>ากผัสสะ มีผัสสะเป็<strong>น</strong>มูล<br />
มีผัสสะเป็<strong>น</strong>เหตุ มีผัสสะเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย.<br />
๓ อย่างเหล่าไห<strong>น</strong>เล่า ? ๓ อย่างคือ :-<br />
สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>, <strong>ท</strong>ุกขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>, อ<strong>ท</strong>ุกขมสุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เพราะ อศัยผัสสะอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ตั ้ง<br />
แห่งสุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>ย่อมเกิดขึ้<strong>น</strong>;<br />
เพราะ ค<strong>ว</strong>มดับ<br />
แห่งผัสสะ อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ตั ้งแห่งสุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> อั<strong>น</strong><br />
เกิดขึ ้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เพราะอาศัยผัสสะอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ตั ้งแห่งสุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />
ย่อมดับไป ย่อมระงับไป.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง <strong>ท</strong>ุกขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> และ อ<strong>ท</strong>ุกขมสุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> ก็ได้<br />
ตรัสไ<strong>ว</strong>้ด้<strong>ว</strong>ยถ้อยคำามี<strong>น</strong>ัยยะอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เปรียบเหมือ<strong>น</strong> เมื่อไม้สีไฟ<br />
สองอั<strong>น</strong>สีกั<strong>น</strong> ก็เกิดค<strong>ว</strong>มร้อ<strong>น</strong>และเกิดไฟ, เมื่อไม้สีไฟ<br />
สองอั<strong>น</strong>แยกกั<strong>น</strong> ค<strong>ว</strong>มร้อ<strong>น</strong>ก็ดับไปสงบไป.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
:<br />
เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งสม<strong>น</strong>ี้<br />
ซึ่งเกิด<strong>จ</strong>กผัสสะ<br />
มีผัสสะเป็<strong>น</strong>มูล มีผัสสะเป็<strong>น</strong>เหตุ มีผัสสะเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />
อศัยผัสสะแล้<strong>ว</strong>ย่อมเกิดขึ ้<strong>น</strong>, ย่อมดับไปเพระผัสสะดับ,<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้แล.<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๒๖๖-๒๖๗/๓๘๙-๓๙๐.<br />
57
58 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๒๒<br />
ลักษณะห<strong>น</strong><strong>ท</strong>งแห่งค<strong>ว</strong>มหมด<strong>จ</strong>ด<br />
<strong>ท</strong>งมีองค์แปด<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>งอั<strong>น</strong>ประเสริฐก<strong>ว</strong>่<strong>ท</strong>ง<strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />
บ<strong>ท</strong>แห่งอริยสั<strong>จ</strong>สี่<br />
ประเสริฐก<strong>ว</strong>่บ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />
<strong>ว</strong>ิรค<strong>ธ</strong>รรม ประเสริฐก<strong>ว</strong>่<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />
ผู ้มี<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>จ</strong>ักษุ ประเสริฐก<strong>ว</strong>่สัต<strong>ว</strong>์สองเ<strong>ท</strong>้<strong>ท</strong>ั ้งหลย.<br />
<strong>น</strong>ี ่แหละ <strong>ท</strong>งเพื ่อค<strong>ว</strong>มหมด<strong>จ</strong>ดแห่ง<strong>ท</strong>ัสส<strong>น</strong>ะ <strong>ท</strong>งอื ่<strong>น</strong>มิได้มี.<br />
เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />
<strong>จ</strong>งเดิ<strong>น</strong>ตม<strong>ท</strong>ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่หลงแห่งมร;<br />
เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />
เดิ<strong>น</strong>ตม<strong>ท</strong>ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักกระ<strong>ท</strong>ำ<strong>ท</strong>ี ่สุดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ได้.<br />
<strong>ท</strong>ง เรบอกแล้<strong>ว</strong>แก่เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />
เพื่อกรรู้<strong>จ</strong>ักกรถอ<strong>น</strong>ซึ่งลูกศร;<br />
ค<strong>ว</strong>มเพียรเป็<strong>น</strong>กิ<strong>จ</strong> อั<strong>น</strong>เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลยพึงกระ<strong>ท</strong>ำ<br />
ตถคต<strong>ท</strong>ั้งหลยเป็<strong>น</strong>เพียงผู้บอก<br />
ผู ้มุ ่งปฏิบัติแล้<strong>ว</strong> ย่อมพ้<strong>น</strong><strong>จ</strong>กเครื ่องผูกแห่งมร.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
เมื่อใด<br />
บุคคลเห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยปัญญ<strong>ว</strong>่<br />
“สังขร<strong>ท</strong>ั้งหลย<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />
ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง”;<br />
เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เขย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ยใ<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์<br />
:<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละ<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>งแห่งค<strong>ว</strong>มหมด<strong>จ</strong>ด.<br />
เมื่อใด<br />
บุคคลเห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยปัญญ<strong>ว</strong>่<br />
“สังขร<strong>ท</strong>ั้งหลย<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์”;<br />
เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เขย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ยใ<strong>น</strong>สิ<br />
่ง<strong>ท</strong>ี ่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ :<br />
<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>แหละ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>งแห่งค<strong>ว</strong>มหมด<strong>จ</strong>ด.<br />
เมื่อใด<br />
บุคคลเห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยปัญญ<strong>ว</strong>่<br />
“<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลย<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />
เป็<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>ัตต”;<br />
เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เขย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ยใ<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์<br />
:<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละ<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>งแห่งค<strong>ว</strong>มหมด<strong>จ</strong>ด.<br />
<strong>ธ</strong>. ขุ. ๒๕/๕๑-๕๓/๓๐.<br />
59
60 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๒๓<br />
ขยยค<strong>ว</strong>มแห่งอริยมรรคมีองค์แปด<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ก็อริยสั<strong>จ</strong>คือห<strong>น</strong><strong>ท</strong>างเป็<strong>น</strong>เครื ่อง<br />
ให้ถึงค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ? คือ<br />
ห<strong>น</strong><strong>ท</strong>างอั<strong>น</strong>ประกอบด้<strong>ว</strong>ยองค์แปด อั<strong>น</strong>ประเสริฐ<strong>น</strong>ี้เอง,<br />
องค์แปดคือ ค<strong>ว</strong>ามเห็<strong>น</strong>ชอบ ค<strong>ว</strong>ามดำาริชอบ <strong>ว</strong>า<strong>จ</strong>าชอบ<br />
การงา<strong>น</strong>ชอบ อาชี<strong>ว</strong>ะชอบ ค<strong>ว</strong>ามเพียรชอบ ค<strong>ว</strong>ามระลึกชอบ<br />
ค<strong>ว</strong>ามตั้งใ<strong>จ</strong>มั่<strong>น</strong>ชอบ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>มเห็<strong>น</strong>ชอบ เป็<strong>น</strong>อย่งไร ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>มรู้ใ<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ุกข์, ค<strong>ว</strong>ามรู้ใ<strong>น</strong><br />
เหตุ<br />
ให้เกิด<strong>ท</strong>ุกข์, ค<strong>ว</strong>ามรู้ใ<strong>น</strong><br />
ค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์, ค<strong>ว</strong>ามรู้ใ<strong>น</strong><br />
ห<strong>น</strong><strong>ท</strong>งเป็<strong>น</strong>เครื ่องให้ถึงค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ อั<strong>น</strong>ใด,<br />
<strong>น</strong>ี้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
สัมมา<strong>ท</strong>ิฏฐิ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>มดำริชอบ เป็<strong>น</strong>อย่งไร ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! กรละ<strong>ท</strong>ิ ้งค<strong>ว</strong>มคิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>งกม,<br />
การละ<strong>ท</strong>ิ ้งค<strong>ว</strong>ามคิดใ<strong>น</strong> <strong>ท</strong>งพยบ<strong>ท</strong>, การละ<strong>ท</strong>ิ ้งค<strong>ว</strong>ามคิดใ<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>งเบียดเบีย<strong>น</strong>, <strong>น</strong>ี ้เราเรียก<strong>ว</strong>่า สัมมาสังกัปปะ.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>ว</strong><strong>จ</strong>ชอบ เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! กรเ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ก กรพูดเ<strong>ท</strong>็<strong>จ</strong>, การ<br />
เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong><strong>จ</strong>าก กรพูดยุให้แตกกั<strong>น</strong>, การเ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong><strong>จ</strong>าก กรพูดหยบ,<br />
การเ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong><strong>จ</strong>าก กรพูดเพ้อเ<strong>จ</strong>้อ, <strong>น</strong>ี้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
สัมมา<strong>ว</strong>า<strong>จ</strong>า.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! กรง<strong>น</strong>ชอบ เป็<strong>น</strong>อย่งไร ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! กรเ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong><strong>จ</strong>กกรฆ่สัต<strong>ว</strong>์, การ<br />
เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong><strong>จ</strong>าก กรถือเอสิ่งของ<strong>ท</strong>ี่เ<strong>จ</strong>้ของไม่ได้ให้, การ<br />
เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong><strong>จ</strong>าก กรประพฤติผิดใ<strong>น</strong>กม<strong>ท</strong>ั ้งหลย, <strong>น</strong>ี ้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
สัมมากัมมั<strong>น</strong>ตะ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อชี<strong>ว</strong>ะชอบ เป็<strong>น</strong>อย่งไร ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อริยสา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong>ศาส<strong>น</strong>า<strong>น</strong>ี้<br />
ละ<br />
มิ<strong>จ</strong>ฉชีพเสีย สำเร็<strong>จ</strong>ค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>อยู่ด้<strong>ว</strong>ยสัมมชีพ,<br />
<strong>น</strong>ี้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
สัมมาอาชี<strong>ว</strong>ะ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>มเพียรชอบ เป็<strong>น</strong>อย่งไร ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong>ศาส<strong>น</strong>า<strong>น</strong>ี ้ ย่อมปลูก<br />
ค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong> ย่อมพยายาม ย่อมปรารภค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />
ย่อมประคอง<strong>จ</strong>ิต ย่อมตั้ง<strong>จ</strong>ิตไ<strong>ว</strong>้<br />
เพื่อค<strong>ว</strong>มไม่บังเกิดขึ้<strong>น</strong><br />
แห่งอกุศล<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลยอั<strong>น</strong>ลมก <strong>ท</strong>ี ่ยังไม่ได้บังเกิด;<br />
61
62 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ย่อมปลูกค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong> ย่อมพยายาม ย่อมปรารภค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />
ย่อมประคอง<strong>จ</strong>ิต ย่อมตั ้ง<strong>จ</strong>ิตไ<strong>ว</strong>้ เพื ่อกรละเสียซึ ่งอกุศล<strong>ธ</strong>รรม<br />
<strong>ท</strong>ั ้งหลยอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บป <strong>ท</strong>ี ่บังเกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>; ย่อมปลูกค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong><br />
ย่อมพยายาม ย่อมปรารภค<strong>ว</strong>ามเพียร ย่อมประคอง<strong>จ</strong>ิต<br />
ย่อมตั ้ง<strong>จ</strong>ิตไ<strong>ว</strong>้ เพื ่อกรบังเกิดขึ ้<strong>น</strong>แห่งกุศล<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลย<br />
<strong>ท</strong>ี่ยังไม่ได้บังเกิด;<br />
ย่อมปลูกค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong> ย่อมพยายาม<br />
ย่อมปรารภค<strong>ว</strong>ามเพียร ย่อมประคอง<strong>จ</strong>ิต ย่อมตั้ง<strong>จ</strong>ิตไ<strong>ว</strong>้<br />
เพื่อค<strong>ว</strong>ามยั่งยื<strong>น</strong><br />
ค<strong>ว</strong>ามไม่เลอะเลือ<strong>น</strong> ค<strong>ว</strong>ามงอกงามยิ่งขึ้<strong>น</strong><br />
ค<strong>ว</strong>ามไพบูลย์ ค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญ ค<strong>ว</strong>มเต็มรอบแห่งกุศล<strong>ธ</strong>รรม<br />
<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />
<strong>ท</strong>ี่บังเกิดขึ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>,<br />
<strong>น</strong>ี้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
สัมมา<strong>ว</strong>ายามะ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>มระลึกชอบ เป็<strong>น</strong>อย่งไร ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong>ศาส<strong>น</strong>า<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้มีปกติ<br />
พิ<strong>จ</strong>รณ เห็<strong>น</strong>กยใ<strong>น</strong>กย อยู ่, มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเครื ่องเผาบาป<br />
มีค<strong>ว</strong>ามรู้สึกตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>พร้อม<br />
มีสติ <strong>น</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong>และค<strong>ว</strong>าม<br />
ไม่พอใ<strong>จ</strong>ใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้; เป็<strong>น</strong>ผู ้มีปกติพิ<strong>จ</strong>ารณา เห็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งหลย อยู ่, มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเครื ่องเผาบาป มีค<strong>ว</strong>าม<br />
รู้สึกตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>พร้อม<br />
มีสติ <strong>น</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong>และค<strong>ว</strong>ามไม่พอใ<strong>จ</strong><br />
ใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้; เป็<strong>น</strong>ผู ้มีปกติพิ<strong>จ</strong>ารณา เห็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิต อยู ่,
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเครื ่องเผาบาป มีค<strong>ว</strong>ามรู ้สึกตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>พร้อม มีสติ<br />
<strong>น</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong>และค<strong>ว</strong>ามไม่พอใ<strong>จ</strong>ใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้; เป็<strong>น</strong><br />
ผู ้มีปกติพิ<strong>จ</strong>ารณา เห็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลย อยู ่, มีค<strong>ว</strong>าม<br />
เพียรเครื ่องเผาบาป มีค<strong>ว</strong>ามรู ้สึกตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>พร้อม มีสติ <strong>น</strong>ำาค<strong>ว</strong>าม<br />
พอใ<strong>จ</strong>และค<strong>ว</strong>ามไม่พอใ<strong>จ</strong>ใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้, <strong>น</strong>ี้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
สัมมาสติ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>มตั ้งใ<strong>จ</strong>มั ่<strong>น</strong>ชอบ เป็<strong>น</strong>อย่งไร ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong>ศาส<strong>น</strong>า<strong>น</strong>ี้<br />
เพราะสงัด<br />
<strong>จ</strong>ากกาม<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
เพราะสงัด<strong>จ</strong>ากอกุศล<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
ย่อมเข้ถึง ฌ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ห<strong>น</strong>ึ ่ง อั<strong>น</strong>มี<strong>ว</strong>ิตก<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>าร มีปีติและสุข อั<strong>น</strong>เกิด<br />
แต่<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก แล้<strong>ว</strong>แลอยู ่; เพราะ<strong>ว</strong>ิตก<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>ารรำางับลง, เ<strong>ธ</strong>อเข้าถึง<br />
ฌ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สอง อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เครื ่องผ่องใสแห่งใ<strong>จ</strong>ใ<strong>น</strong>ภายใ<strong>น</strong> ให้สมา<strong>ธ</strong>ิ<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>เอกผุดขึ ้<strong>น</strong> ไม่มี<strong>ว</strong>ิตกไม่มี<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>าร มีแต่ปีติและสุข<br />
อั<strong>น</strong>เกิดแต่สมา<strong>ธ</strong>ิแล้<strong>ว</strong>แลอยู ่; เพราะปีติ<strong>จ</strong>างหายไป, เ<strong>ธ</strong>อเป็<strong>น</strong><br />
ผู้เพ่งเฉยอยู่ได้ มีสติ มีค<strong>ว</strong>ามรู้สึกตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>พร้อม และได้<br />
เส<strong>ว</strong>ยสุขด้<strong>ว</strong>ย<strong>น</strong>ามกาย, ย่อมเข้าถึง ฌ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สม<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
ฌา<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่พระอริยเ<strong>จ</strong>้า<strong>ท</strong>ั้งหลายกล่า<strong>ว</strong>สรรเสริญผู้ได้บรรลุ<strong>ว</strong>่า<br />
“เป็<strong>น</strong>ผู ้เฉยอยู ่ได้ มีสติ มีค<strong>ว</strong>ามรู ้สึกตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>พร้อม” แล้<strong>ว</strong>แลอยู ่.<br />
63
64 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
เพราะละสุขและ<strong>ท</strong>ุกข์เสียได้ และเพราะค<strong>ว</strong>ามดับหายแห่ง<br />
โสม<strong>น</strong>ัสและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>กาลก่อ<strong>น</strong>, เ<strong>ธ</strong>อย่อมเข้าถึง ฌ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สี<br />
่<br />
อั<strong>น</strong>ไม่<strong>ท</strong>ุกข์และไม่สุข มีแต่สติอั<strong>น</strong>บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์เพราะอุเบกขา<br />
แล้<strong>ว</strong>แลอยู่,<br />
<strong>น</strong>ี้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
สัมมาสมา<strong>ธ</strong>ิ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>น</strong>ี ้เราเรียก<strong>ว</strong>่า อริยสั<strong>จ</strong>คือห<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<br />
เป็<strong>น</strong>เครื่องให้ถึงค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์.<br />
มหา. <strong>ท</strong>ี. ๑๐/๓๔๓-๓๔๕/๒๙๙.
๒๔<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
สม<strong>ธ</strong>ิ<strong>ท</strong>ุกขั้<strong>น</strong>ตอ<strong>น</strong>ใช้เป็<strong>น</strong>บ<strong>ท</strong>ฐ<strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong>กรเข้<strong>ว</strong>ิมุตติได้<strong>ท</strong>ั้งหมด<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เรากล่า<strong>ว</strong>ค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะ<br />
เพราะอาศัยปฐมฌา<strong>น</strong>บ้าง;<br />
เพราะอาศัย<strong>ท</strong>ุติยฌา<strong>น</strong>บ้าง;<br />
เพราะอาศัยตติยฌา<strong>น</strong>บ้าง;<br />
เพราะอาศัย<strong>จ</strong>ตุตถฌา<strong>น</strong>บ้าง;<br />
เพราะอาศัยอากาสา<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ายต<strong>น</strong>ะบ้าง;<br />
เพราะอาศัย<strong>ว</strong>ิญญาณัญ<strong>จ</strong>าตย<strong>น</strong>ะบ้าง;<br />
เพราะอาศัยอากิญ<strong>จ</strong>ัญญายต<strong>น</strong>ะบ้าง;<br />
เพราะอาศัยเ<strong>น</strong><strong>ว</strong>สัญญา<strong>น</strong>าสัญญายต<strong>น</strong>ะบ้าง;<br />
เพราะอาศัยสัญญาเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ยิต<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong>บ้าง.<br />
65
66 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! คำ<strong>ท</strong>ี่เรกล่<strong>ว</strong>แล้<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่<br />
“ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลย ! เรกล่<strong>ว</strong>ค<strong>ว</strong>มสิ ้<strong>น</strong>อส<strong>ว</strong>ะ เพระ<br />
อศัยปฐมฌ<strong>น</strong>บ้ง” ดัง<strong>น</strong>ี ้<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เรอศัยอะไรกล่<strong>ว</strong>เล่ ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
ภิกษุสงัด<strong>จ</strong>กกม<br />
สงัด<strong>จ</strong>กอกุศล<strong>ธ</strong>รรม เข้ถึงปฐมฌ<strong>น</strong> อั<strong>น</strong>มี<strong>ว</strong>ิตก<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>ร<br />
มีปีติและสุขอั<strong>น</strong>เกิด<strong>จ</strong>ก<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก แล้<strong>ว</strong>แลอยู ่. ใ<strong>น</strong>ปฐมฌ<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />
มี<strong>ธ</strong>รรมคือ รูป เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> สัญญ สังขร <strong>ว</strong>ิญญณ; เ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />
ตมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<strong>ธ</strong>รรมเหล่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> โดยค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>ของไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />
โดยค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>โรค เป็<strong>น</strong>หั<strong>ว</strong>ฝี เป็<strong>น</strong>ลูกศร เป็<strong>น</strong><br />
ค<strong>ว</strong>มยกลำบก เป็<strong>น</strong>อพ<strong>ธ</strong> เป็<strong>น</strong>ดังผู้อื่<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>ของ<br />
แตกสลย เป็<strong>น</strong>ของ<strong>ว</strong>่ง เป็<strong>น</strong>ของไม่ใช่ต<strong>น</strong>. เ<strong>ธ</strong>อดำารง<strong>จ</strong>ิต<br />
ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ธ</strong>รรมเหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> แล้<strong>ว</strong><strong>จ</strong>ึง<strong>น</strong>้อม<strong>จ</strong>ิตไปสู่อมต<strong>ธ</strong>าตุด้<strong>ว</strong>ยการ<br />
กำาห<strong>น</strong>ด<strong>ว</strong>่า “<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>สงบระงับ<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>ประณีต<br />
: <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>คือ<strong>ธ</strong>รรมชาติ<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สงบระงับแห่งสังขาร<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สลัดคื<strong>น</strong>ซึ ่งอุป<strong>ธ</strong>ิ<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สิ ้<strong>น</strong>ไปแห่งตัณหา เป็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>างคลาย เป็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามดับ<br />
เป็<strong>น</strong><strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>” ดัง<strong>น</strong>ี้. เ<strong>ธ</strong>อดำารงอยู่ใ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิปัสส<strong>น</strong>าญาณ มี<br />
ปฐมฌา<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บา<strong>ท</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ย่อมถึง ค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งอส<strong>ว</strong>ะ;<br />
ถ้าไม่ถึงค<strong>ว</strong>ามสิ ้<strong>น</strong>ไปแห่งอาส<strong>ว</strong>ะ ก็เป็<strong>น</strong> โอปปติกะ อ<strong>น</strong>าคามี
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ผู้ปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>ภพ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
มีการไม่เ<strong>ว</strong>ีย<strong>น</strong>กลับ<strong>จ</strong>ากโลก<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ ้<strong>น</strong>ไปแห่งสังโยช<strong>น</strong>์มีใ<strong>น</strong>เบื ้องต่ ำา<br />
ห้าประการ และเพราะอำา<strong>น</strong>า<strong>จ</strong>แห่ง <strong>ธ</strong>ัมมราคะ <strong>ธ</strong>ัมม<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />
<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เอง.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เปรียบเหมือ<strong>น</strong><strong>น</strong>ายขมัง<strong>ธ</strong><strong>น</strong>ู<br />
หรือลูกมือของเขา ประกอบการฝึกอยู่กะรูปหุ่<strong>น</strong>ค<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />
<strong>ท</strong>ำาด้<strong>ว</strong>ยหญ้าบ้าง กะรูปหุ่<strong>น</strong>ดิ<strong>น</strong>บ้าง;<br />
สมัยต่อมา เขาก็เป็<strong>น</strong><br />
<strong>น</strong>ายขมัง<strong>ธ</strong><strong>น</strong>ูผู้ยิงไกล ยิงเร็<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำาลายหมู่พลอั<strong>น</strong>ใหญ่ได้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี่ภิกษุสงัด<strong>จ</strong>าก<br />
กาม สงัด<strong>จ</strong>ากอกุศล<strong>ธ</strong>รรม เข้าถึงปฐมฌา<strong>น</strong> อั<strong>น</strong>มี<strong>ว</strong>ิตก<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>าร<br />
มีปีติและสุขอั<strong>น</strong>เกิด<strong>จ</strong>าก<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก แล้<strong>ว</strong>แลอยู ่ ดัง<strong>น</strong>ี ้. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย !<br />
ข้อ<strong>ท</strong>ี ่เรากล่า<strong>ว</strong>แล้<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า “ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! เรากล่า<strong>ว</strong>ค<strong>ว</strong>ามสิ ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะ<br />
เพราะอาศัยปฐมฌา<strong>น</strong>บ้าง” ดัง<strong>น</strong>ี้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เราอาศัยค<strong>ว</strong>ามข้อ<strong>น</strong>ี้<br />
กล่า<strong>ว</strong>แล้<strong>ว</strong>.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งการสิ ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะ เพราะอาศัย <strong>ท</strong>ุติยฌ<strong>น</strong> บ้าง<br />
เพราะอาศัย ตติยฌ<strong>น</strong> บ้าง เพราะอาศัย <strong>จ</strong>ตุตถฌ<strong>น</strong> บ้าง<br />
ก็มีคำาอ<strong>ธ</strong>ิบาย<strong>ท</strong>ี ่ตรัสไ<strong>ว</strong>้โดย<strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>องเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่งปฐมฌา<strong>น</strong><br />
ข้างบ<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร<strong>ท</strong>ั้งใ<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>อุปไมยและส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>อุปมา<br />
ผิดกั<strong>น</strong>แต่<br />
ชื่อแห่งฌา<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>).<br />
67
68 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! คำ<strong>ท</strong>ี่เรกล่<strong>ว</strong>แล้<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่<br />
“ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลย ! เรกล่<strong>ว</strong>ค<strong>ว</strong>มสิ ้<strong>น</strong>อส<strong>ว</strong>ะ เพระ<br />
อศัยอกส<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ยต<strong>น</strong>ะ บ้ง” ดัง<strong>น</strong>ี้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เรอศัย<br />
อะไรกล่<strong>ว</strong>เล่ ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
ภิกษุเพระก้<strong>ว</strong>ล่<strong>ว</strong>ง<br />
รูปสัญญเสียได้ โดยประกร<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง เพระค<strong>ว</strong>มดับไป<br />
แห่งปฏิฆสัญญ เพระกรไม่<strong>ท</strong>ำไ<strong>ว</strong>้ใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ซึ ่ง<strong>น</strong><strong>น</strong>ัตตสัญญ<br />
<strong>จ</strong>ึงเข้ถึงอกส<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ยต<strong>น</strong>ะ อั<strong>น</strong>มีกร<strong>ท</strong>ำใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>่ “อกศ<br />
ไม่มี<strong>ท</strong>ี ่สุด” ดัง<strong>น</strong>ี ้ แล้<strong>ว</strong>แลอยู ่. ใ<strong>น</strong>อกส<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ยต<strong>น</strong>ะ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
มี<strong>ธ</strong>รรมคือ เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> สัญญ สังขร <strong>ว</strong>ิญญณ (<strong>ท</strong>ี่กำาลัง<strong>ท</strong>ำา<br />
ห<strong>น</strong>้า<strong>ท</strong>ี ่อยู ่); 1 เ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ตมเห็<strong>น</strong>ซึ ่ง<strong>ธ</strong>รรมเหล่<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> โดยค<strong>ว</strong>ม<br />
เป็<strong>น</strong>ของไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง โดยค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>โรค เป็<strong>น</strong>หั<strong>ว</strong>ฝี<br />
เป็<strong>น</strong>ลูกศร เป็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มยกลำบก เป็<strong>น</strong>อพ<strong>ธ</strong> เป็<strong>น</strong>ดังผู ้อื ่<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>ของแตกสลย เป็<strong>น</strong>ของ<strong>ว</strong>่ง เป็<strong>น</strong>ของไม่ใช่ต<strong>น</strong>.<br />
เ<strong>ธ</strong>อดำารง<strong>จ</strong>ิตด้<strong>ว</strong>ย<strong>ธ</strong>รรม (คือขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์เพียงสี่) เหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> แล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ึง<strong>น</strong>้อม<strong>จ</strong>ิตไปสู ่อมต<strong>ธ</strong>าตุด้<strong>ว</strong>ยการกำาห<strong>น</strong>ด<strong>ว</strong>่า “<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>สงบระงับ<br />
1. ผู้ศึกษาพึงสังเกตให้เห็<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า ตั้งแต่ ฌาณ ๑-๔ มีขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์ครบห้าส่<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong> อกส<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ยต<strong>น</strong>ะ ถึง อกิญ<strong>จ</strong>ัญญยต<strong>น</strong>ะ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> มีขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์เพียงสี่ คือ<br />
ขาดรูปขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์ไป.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>ประณีต : <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>คือ<strong>ธ</strong>รรมชาติ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สงบระงับแห่งสังขาร<br />
<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สลัดคื<strong>น</strong>ซึ ่งอุป<strong>ธ</strong>ิ<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สิ ้<strong>น</strong>ไปแห่งตัณหา<br />
เป็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>างคลาย เป็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามดับ เป็<strong>น</strong><strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
เ<strong>ธ</strong>อดำารงอยู่ใ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิปัสส<strong>น</strong>าญาณ<br />
มีอากาสา<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ายตะเป็<strong>น</strong><br />
บา<strong>ท</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> ย่อมถึง ค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งอส<strong>ว</strong>ะ; ถ้าไม่ถึง<br />
ค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งอาส<strong>ว</strong>ะ<br />
ก็เป็<strong>น</strong> โอปปติกะ อ<strong>น</strong>าคามีผู้<br />
ปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>ภพ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
มีการไม่เ<strong>ว</strong>ีย<strong>น</strong>กลับ<strong>จ</strong>ากโลก<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
<strong>ธ</strong>รรมดา เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งสังโยช<strong>น</strong>์<br />
มีใ<strong>น</strong>เบื้องต่ำาห้า<br />
ประการ และเพราะอำา<strong>น</strong>า<strong>จ</strong>แห่ง <strong>ธ</strong>ัมมราคะ <strong>ธ</strong>ัมม<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />
<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เอง.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เปรียบเหมือ<strong>น</strong><strong>น</strong>ายขมัง<strong>ธ</strong><strong>น</strong>ู<br />
หรือลูกมือของเขา ประกอบการฝึกอยู่กะรูปหุ่<strong>น</strong>ค<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />
<strong>ท</strong>ำาด้<strong>ว</strong>ยหญ้าบ้าง กะรูปหุ่<strong>น</strong>ดิ<strong>น</strong>บ้าง;<br />
สมัยต่อมา เขาก็เป็<strong>น</strong><br />
<strong>น</strong>ายขมัง<strong>ธ</strong><strong>น</strong>ูผู้ยิงไกล<br />
ยิงเร็<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำาลายหมู่พลอั<strong>น</strong>ใหญ่ได้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี่ภิกษุเพราะ<br />
ก้า<strong>ว</strong>ล่<strong>ว</strong>งซึ่งรูปสัญญาเสียได้<br />
โดยประการ<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />
เพราะ<br />
ค<strong>ว</strong>ามดับไปแห่งปฏิฆสัญญา เพราะการไม่<strong>ท</strong>ำาไ<strong>ว</strong>้ใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ซึ่ง<br />
<strong>น</strong>า<strong>น</strong>ัตตสัญญา <strong>จ</strong>ึงเข้าถึงอากาสา<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ายต<strong>น</strong>ะ อั<strong>น</strong>มีการ<strong>ท</strong>ำา<br />
69
70 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>่า “อากาศไม่มี<strong>ท</strong>ี ่สุด” ดัง<strong>น</strong>ี ้ แล้<strong>ว</strong>แลอยู ่. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย !<br />
ข้อ<strong>ท</strong>ี่เรากล่า<strong>ว</strong>แล้<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
“ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เรากล่า<strong>ว</strong>ค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong><br />
อาส<strong>ว</strong>ะ เพราะอาศัยอากาสา<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ายต<strong>น</strong>ะบ้าง” ดัง<strong>น</strong>ี้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เราอาศัยค<strong>ว</strong>ามข้อ<strong>น</strong>ี้กล่า<strong>ว</strong>แล้<strong>ว</strong>.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งการสิ ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะ เพราะอาศัย<strong>ว</strong>ิญญณัญ<strong>จ</strong>ยต<strong>น</strong>ะ<br />
บ้าง เพราะอาศัย อกิญ<strong>จ</strong>ัญญยต<strong>น</strong>ะบ้าง ก็มีคำาอ<strong>ธ</strong>ิบาย<strong>ท</strong>ี่ตรัสไ<strong>ว</strong>้<br />
โดย<strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>องเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่งอากาสา<strong>น</strong>ัญ<strong>จ</strong>ายต<strong>น</strong>ะข้างบ<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
<strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร<strong>ท</strong>ั้งใ<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>อุปไมยและส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>อุปมา ผิดกั<strong>น</strong>แต่ชื่อแห่ง<br />
สมาบัติเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>).<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ด้<strong>ว</strong>ยเหตุดังกล่า<strong>ว</strong>มา<strong>น</strong>ี้แล<br />
เป็<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>กล่า<strong>ว</strong>ได้<strong>ว</strong>่าสัญญาสมาบัติมีประมาณเ<strong>ท</strong>่าใด อัญญปฏิเ<strong>ว</strong><strong>ธ</strong><br />
(การแ<strong>ท</strong>งตลอดอรหัตตผล) ก็มีประมาณเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>ว</strong>่า อยต<strong>น</strong>ะอีก ๒ ประกร<br />
กล่า<strong>ว</strong>คือ เ<strong>น</strong><strong>ว</strong>สัญญ<strong>น</strong>สัญญยต<strong>น</strong>สมบัติ และ สัญญ-<br />
เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ยิต<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong> ซึ ่งอาศัยสัญญาสมาบัติ เหล่า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เรา<br />
กล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ฌายีภิกษุผู ้ฉลาดใ<strong>น</strong>การเข้าสมาบัติ<br />
ฉลาดใ<strong>น</strong>การออก<strong>จ</strong>ากสมาบัติ <strong>จ</strong>ะพึงเข้าสมาบัติ ออก<strong>จ</strong>าก<br />
สมาบัติ แล้<strong>ว</strong>กล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>อะไรได้เองโดยชอบ ดัง<strong>น</strong>ี ้.<br />
<strong>น</strong><strong>ว</strong>ก. อำ. ๒๓/๔๓๘-๔๔๔/๒๔๐.
๒๕<br />
อริยสั<strong>จ</strong>สี่โดยสังเขป<br />
(<strong>ท</strong>รงแสดงด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>มยึดใ<strong>น</strong>ขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์ ๕)
72 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐมีสี ่อย่าง<br />
เหล่า<strong>น</strong>ี้,<br />
สี่อย่างเหล่าไห<strong>น</strong>เล่า<br />
? สี่อย่าง<br />
คือ :-<br />
ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐ คือ <strong>ท</strong>ุกข์,<br />
ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐ คือ เหตุให้เกิด<strong>ท</strong>ุกข์,<br />
ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐ คือ ค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือของ<strong>ท</strong>ุกข์,<br />
และค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐ คือ <strong>ท</strong>างดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ให้ถึง<br />
ค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือของ<strong>ท</strong>ุกข์.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐคือ<strong>ท</strong>ุกข์<br />
เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ? คำาตอบ คือ<br />
ขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ตั ้งแห่งค<strong>ว</strong>มยึดมั ่<strong>น</strong>ถือมั ่<strong>น</strong>ห้อย่ง.<br />
ห้าอย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>อะไรเล่า<br />
? ห้าอย่าง คือ<br />
ขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งแห่งค<strong>ว</strong>ามยึดมั่<strong>น</strong>ถือมั่<strong>น</strong><br />
ได้แก่<br />
รูป เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> สัญญ สังขร และ<strong>ว</strong>ิญญณ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐ คือ <strong>ท</strong>ุกข์.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐคือเหตุ<br />
ให้เกิด<strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
คือ ตัณหอั<strong>น</strong>ใด<strong>น</strong>ี ้<strong>ท</strong>ี ่เป็<strong>น</strong>เครื ่อง<strong>น</strong>ำให้มีกรเกิดอีก<br />
อั<strong>น</strong>ประกอบด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัด เพราะอำา<strong>น</strong>า<strong>จ</strong>ค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong><br />
มัก<strong>ท</strong>ำาให้เพลิดเพลิ<strong>น</strong>ยิ ่งใ<strong>น</strong>อารมณ์<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ๆ ได้แก่ ตัณหาใ<strong>น</strong>กาม,<br />
ตัณหาใ<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามมีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>, ตัณหาใ<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามไม่มีไม่เป็<strong>น</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐ คือ เหตุให้เกิด<strong>ท</strong>ุกข์.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐคือ<br />
ค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือของ<strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
คือ ค<strong>ว</strong>มดับส<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>เพระค<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>งคลยดับไปโดย<br />
ไม่เหลือของตัณห<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ค<strong>ว</strong>ามสละลงเสีย ค<strong>ว</strong>ามสลัด<strong>ท</strong>ิ้งไป<br />
ค<strong>ว</strong>ามปล่อย<strong>ว</strong>าง ค<strong>ว</strong>ามไม่อาลัยถึงซึ่งตัณหา<br />
<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เอง<br />
อั<strong>น</strong>ใด.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐ คือ<br />
ค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือของ<strong>ท</strong>ุกข์.<br />
73
74 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ค<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐคือ<br />
<strong>ท</strong>งดำเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ให้ถึงค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือของ<strong>ท</strong>ุกข์ เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
คือ ห<strong>น</strong><strong>ท</strong>งอั<strong>น</strong>ประเสริฐประกอบด้<strong>ว</strong>ยองค์ ๘<br />
<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เอง, ได้แก่สิ ่งเหล่า<strong>น</strong>ี ้คือค<strong>ว</strong>ามเห็<strong>น</strong>ชอบ ค<strong>ว</strong>ามดำาริชอบ;<br />
การพูด<strong>จ</strong>าชอบ การ<strong>ท</strong>ำางา<strong>น</strong>ชอบ การเลี้ยงชี<strong>ว</strong>ิตชอบ;<br />
ค<strong>ว</strong>ามพากเพียรชอบ ค<strong>ว</strong>ามระลึกชอบ ค<strong>ว</strong>ามตั ้งใ<strong>จ</strong>มั ่<strong>น</strong>ชอบ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐ คือ<br />
<strong>ท</strong>างดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ให้ถึงค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือของ<strong>ท</strong>ุกข์.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
เหล่า<strong>น</strong>ี้แลคือค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ริงอั<strong>น</strong>ประเสริฐสี่อย่าง.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เพระเหตุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อพึง<strong>ท</strong>ำค<strong>ว</strong>มเพียรเพื่อให้รู้ตมเป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง<strong>ว</strong>่<br />
“<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์,<br />
<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong>เหตุให้เกิดขึ้<strong>น</strong>ของ<strong>ท</strong>ุกข์,<br />
<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือของ<strong>ท</strong>ุกข์,<br />
<strong>น</strong>ี ้เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>างดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ให้ถึงค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลือของ<strong>ท</strong>ุกข์”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี ้เถิด.<br />
มหา<strong>ว</strong>าร. สำ. ๑๙/๕๓๔-๕/๑๖๗๘-๑๖๘๓.
๒๖<br />
อริยสั<strong>จ</strong>-ปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบ<strong>ท</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย !<br />
<strong>ท</strong>ุกขอริยสั<strong>จ</strong> เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
แม้ค<strong>ว</strong>ามเกิด ก็เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์,<br />
แม้ค<strong>ว</strong>ามแก่ ก็เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์,<br />
แม้ค<strong>ว</strong>ามตาย ก็เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์,<br />
แม้โสกะปริเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ุกขะโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสอุปายาส<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
ก็เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์,<br />
การประสบกับสิ่งไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่รัก เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์,<br />
ค<strong>ว</strong>ามพลัดพราก<strong>จ</strong>ากสิ่งเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่รัก เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์,<br />
ปรารถ<strong>น</strong>าสิ่งใดแล้<strong>ว</strong>ไม่ได้สิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>ก็เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ :<br />
กล่า<strong>ว</strong>โดยย่อ ปัญ<strong>จ</strong>ุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>ักขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์<strong>ท</strong>ั้งหลาย เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย ! <strong>น</strong>ี้เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า <strong>ท</strong>ุกขอริยสั<strong>จ</strong>.<br />
75
76 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
<strong>ท</strong>ุกขสมุ<strong>ท</strong>ยอริยสั<strong>จ</strong> เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
เพราะมีอ<strong>ว</strong>ิชชาเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีสังขาร<strong>ท</strong>ั้งหลาย;<br />
เพราะมีสังขารเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี<strong>ว</strong>ิญญาณ;<br />
เพราะมี<strong>ว</strong>ิญญาณเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ีงมี<strong>น</strong>ามรูป;<br />
เพราะมี<strong>น</strong>ามรูปเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีสฬายต<strong>น</strong>ะ;<br />
เพราะมีสฬายต<strong>น</strong>ะเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีผัสสะ;<br />
เพราะมีผัสสะเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า;<br />
เพราะมีเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีตัณหา;<br />
เพราะมีตัณหาเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีอุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>;<br />
เพราะมีอุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีภพ;<br />
เพราะมีภพเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีชาติ;<br />
เพราะมีชาติเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย,<br />
ชรามรณะ โสกะปริเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ุกขะโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสอุปายาส<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
<strong>จ</strong>ึงเกิดขึ้<strong>น</strong>ครบถ้<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />
:<br />
ค<strong>ว</strong>ามเกิดขึ้<strong>น</strong>พร้อมแห่งกอง<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั้งสิ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
ย่อมมี<br />
ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>น</strong>ี้เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
<strong>ท</strong>ุกขสมุ<strong>ท</strong>ยอริยสั<strong>จ</strong>.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
<strong>ท</strong>ุกข<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong>อริยสั<strong>จ</strong> เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า?<br />
เพระค<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>งคลยดับไปโดย<br />
ไม่เหลือแห่งอ<strong>ว</strong>ิชช<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งสังขาร;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่งสังขร <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่ง<strong>ว</strong>ิญญาณ;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่ง<strong>ว</strong>ิญญณ <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่ง<strong>น</strong>ามรูป;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่ง<strong>น</strong>มรูป <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งสฬายต<strong>น</strong>ะ;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่งสฬยต<strong>น</strong>ะ <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งผัสสะ;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่งผัสสะ <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่งเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งตัณหา;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่งตัณห <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งอุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่งอุป<strong>ท</strong><strong>น</strong> <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งภพ;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่งภพ <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งชาติ;<br />
เพระมีค<strong>ว</strong>มดับแห่งชติ <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>แล,<br />
ชรามรณะ โสกะปริเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ุกขะโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสอุปายาส<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
<strong>จ</strong>ึงดับสิ้<strong>น</strong><br />
:<br />
ค<strong>ว</strong>ามดับลงแห่งกอง<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั ้งสิ ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ ย่อมมี ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี ้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>น</strong>ี้เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
<strong>ท</strong>ุกข<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong>อริยสั<strong>จ</strong>.<br />
77
78 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
<strong>ท</strong>ุกข<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong>คมิ<strong>น</strong>ีปฏิป<strong>ท</strong>อริยสั<strong>จ</strong> เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
มรรคอั<strong>น</strong>ประเสริฐ ประกอบด้<strong>ว</strong>ยองค์ ๘ ประการ<strong>น</strong>ี ้<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เอง,<br />
กล่า<strong>ว</strong>คือ สัมมา<strong>ท</strong>ิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ; สัมมา<strong>ว</strong>า<strong>จ</strong>า<br />
สัมมากัมมั<strong>น</strong>ตะ สัมมาอาชี<strong>ว</strong>ะ; สัมมา<strong>ว</strong>ายามะ สัมมาสติ<br />
สัมมาสมา<strong>ธ</strong>ิ.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>น</strong>ี้เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />
<strong>ท</strong>ุกข<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong>คมิ<strong>น</strong>ีปฏิป<strong>ท</strong>อริยสั<strong>จ</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
<strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>เราแสดงแล้<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า “เหล่า<strong>น</strong>ี้ คืออริยสั<strong>จ</strong><br />
<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
๔ ประการ” ดัง<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>สมณพราหมณ์<br />
ผู ้รู ้<strong>ท</strong>ั ้งหลายข่มขี ่ไม่ได้ <strong>ท</strong>ำาให้เศร้าหมองไม่ได้ ติเตีย<strong>น</strong>ไม่ได้<br />
คัดง้างไม่ได้ ดัง<strong>น</strong>ี ้ อั<strong>น</strong>ใด อั<strong>น</strong>เรากล่า<strong>ว</strong>แล้<strong>ว</strong>; ข้อ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เรากล่า<strong>ว</strong><br />
หมายถึงข้อค<strong>ว</strong>าม<strong>น</strong>ี้,<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้<br />
แล.<br />
ติก. อำ. ๒๐/๒๒๒-๒๒๘/๕๐๑.
๒๗<br />
ค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>โสดบั<strong>น</strong><br />
ประเสริฐก<strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong>พระเ<strong>จ</strong>้<strong>จ</strong>ักรพรรดิ
80 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! แม้พระเ<strong>จ</strong>้า<strong>จ</strong>ักรพรรดิ ได้ครอง<br />
ค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ใหญ่ยิ่งแห่ง<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ีป<strong>ท</strong>ั้งสี่<br />
เบื้องห<strong>น</strong>้า<strong>จ</strong>ากการตาย<br />
เพราะร่างกายแตกดับ อา<strong>จ</strong>ได้เข้าถึงสุคติโลกส<strong>ว</strong>รรค์ เป็<strong>น</strong><br />
สหายอยู่ร่<strong>ว</strong>มกับเหล่าเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดาชั้<strong>น</strong>ดา<strong>ว</strong>ดึงส์<br />
ถูกแ<strong>ว</strong>ดล้อม<br />
อยู่ด้<strong>ว</strong>ยหมู่<strong>น</strong>างอัปษรใ<strong>น</strong>ส<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong><strong>ว</strong>ั<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>้า<strong>ว</strong>เ<strong>ธ</strong>อเป็<strong>น</strong>ผู้<br />
เอิบอิ่มเพียบพร้อมด้<strong>ว</strong>ยกามคุณ<strong>ท</strong>ั้งห้าอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ของ<strong>ท</strong>ิพย์<br />
อย่าง<strong>น</strong>ี้ก็ตาม,<br />
แต่กระ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>้า<strong>ว</strong>เ<strong>ธ</strong>อก็ยัง รอดพ้<strong>น</strong>ไปไม่ได้<br />
<strong>จ</strong>ก<strong>น</strong>รก <strong>จ</strong>ากกำาเ<strong>น</strong>ิดเดรั<strong>จ</strong>ฉา<strong>น</strong> <strong>จ</strong>าก<strong>ว</strong>ิสัยแห่งเปรต และ<br />
<strong>จ</strong>ากอบาย <strong>ท</strong>ุคติ <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ิบาต.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>อริยสา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
แม้เป็<strong>น</strong>ผู้ยังอัตตภพให้พอเป็<strong>น</strong>ไปด้<strong>ว</strong>ยคำข้<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี่ได้ม<br />
<strong>จ</strong>กบิณฑบตด้<strong>ว</strong>ยปลีแข้งของต<strong>น</strong>เอง พั<strong>น</strong>กยด้<strong>ว</strong>ยกร<br />
<strong>น</strong>ุ่งห่มผ้ปอ<strong>น</strong>ๆ<br />
ไม่มีชย, หกแต่<strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong>ผู้ประกอบ<br />
พร้อมแล้<strong>ว</strong> ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ธ</strong>รรม ๔ ประกร เ<strong>ธ</strong>อก็ยังสมรถ<br />
รอดพ้<strong>น</strong>เสียได้ <strong>จ</strong>ก<strong>น</strong>รก <strong>จ</strong>ากกำาเ<strong>น</strong>ิดเดรั<strong>จ</strong>ฉา<strong>น</strong> <strong>จ</strong>าก<strong>ว</strong>ิสัย<br />
แห่งเปรต และ<strong>จ</strong>ากอบาย <strong>ท</strong>ุคติ <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ิบาต.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>ธ</strong>รรม ๔ ประการ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ไฉ<strong>น</strong> ?<br />
๔ ประการ คือ อริยสา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong><br />
ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามเลื่อมใส<br />
อั<strong>น</strong>หยั่งลงมั่<strong>น</strong><br />
ไม่ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong><br />
ใ<strong>น</strong>องค์พระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้า...<br />
ใ<strong>น</strong>องค์พระ<strong>ธ</strong>รรม...<br />
ใ<strong>น</strong>องค์พระสงฆ์...<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong><br />
ด้<strong>ว</strong>ยศีล<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
ช<strong>น</strong>ิด<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่พอใ<strong>จ</strong>ของเหล่าอริยเ<strong>จ</strong>้า<br />
ฯลฯ ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ระห<strong>ว</strong>่างการได้<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ีป<strong>ท</strong>ั้งสี่<br />
กับ<br />
การได้<strong>ธ</strong>รรม ๔ ประการ<strong>น</strong>ี้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
การได้<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ีป<strong>ท</strong>ั้งสี่มีค่าไม่ถึง<br />
เสี้ย<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี่สิบหก<br />
ของการได้<strong>ธ</strong>รรม ๔ ประการ<strong>น</strong>ี้<br />
เลย.<br />
มหา<strong>ว</strong>าร. สำ. ๑๙/๔๒๘–๔๒๙/๑๔๑๑-๑๔๑๓.<br />
81
82 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๒๘<br />
คุณสมบัติของพระโสดบั<strong>น</strong><br />
คหบดี !<br />
ใ<strong>น</strong>กลใด ภัยเ<strong>ว</strong>รห้ประกร อั<strong>น</strong>อริยส<strong>ว</strong>ก<br />
<strong>ท</strong>ำให้สงบรำงับได้แล้<strong>ว</strong> ด้<strong>ว</strong>ย, อริยส<strong>ว</strong>กประกอบพร้อม<br />
แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยโสตปัตติยังคะสี่<br />
ด้<strong>ว</strong>ย, อริยญย<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong><br />
<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่อริยส<strong>ว</strong>กเห็<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี<br />
แ<strong>ท</strong>งตลอดแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี<br />
ด้<strong>ว</strong>ยปัญญ ด้<strong>ว</strong>ย;<br />
ใ<strong>น</strong>กล<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> อริยส<strong>ว</strong>ก<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เมื ่อห<strong>ว</strong>ังอยู ่ก็พยกรณ์<br />
ต<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>แหละ <strong>ว</strong>่ “เรเป็<strong>น</strong>ผู ้มี<strong>น</strong>รกสิ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> มีกำเ<strong>น</strong>ิด<br />
เดรั<strong>จ</strong>ฉ<strong>น</strong>สิ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
มีเปรต<strong>ว</strong>ิสัยสิ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
มีอบย <strong>ท</strong>ุคติ<br />
<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ิบตสิ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>, เรเป็<strong>น</strong>ผู ้ถึงแล้<strong>ว</strong>ซึ ่งกระแส (แห่ง<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>)<br />
มีค<strong>ว</strong>มไม่ตกต่ ำเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมด เป็<strong>น</strong>ผู ้เ<strong>ท</strong>ี ่ยงแ<strong>ท</strong>้ต่อ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />
มีกรตรัสรู้พร้อมเป็<strong>น</strong>เบื้องห<strong>น</strong>้”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
คหบดี ! ภัยเ<strong>ว</strong>ร ๕ ประกร เหล่าไห<strong>น</strong>เล่า<br />
อั<strong>น</strong>อริยสา<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ำาให้สงบรำางับได้แล้<strong>ว</strong> ?<br />
(๑) คหบดี ! บุคคลผู้ ฆ่สัต<strong>ว</strong>์อยู่เป็<strong>น</strong>ปกติ<br />
ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม (ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong>) บ้าง, ย่อม<br />
ประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใดใ<strong>น</strong>สัมปรายิก (ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong>ลาถัดมา) บ้าง, ย่อม<br />
เส<strong>ว</strong>ย<strong>ท</strong>ุกขโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสแห่ง<strong>จ</strong>ิตบ้าง, เพราะปาณาติบาตเป็<strong>น</strong><br />
ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย; ภัยเ<strong>ว</strong>ร<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ๆ เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่อริยสา<strong>ว</strong>กผู ้เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขาดแล้<strong>ว</strong><strong>จ</strong>าก<br />
ปาณาติบาต <strong>ท</strong>ำาให้สงบรำางับได้แล้<strong>ว</strong>.<br />
(๒) คหบดี ! บุคคลผู้ ถือเอสิ่งของ<strong>ท</strong>ี่เข<br />
ไม่ได้ให้อยู่เป็<strong>น</strong>ปกติ<br />
ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม<br />
บ้าง, ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใดใ<strong>น</strong>สัมปรายิกบ้าง, ย่อมเส<strong>ว</strong>ย<br />
<strong>ท</strong>ุกขโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสแห่ง<strong>จ</strong>ิตบ้าง, เพราะอ<strong>ท</strong>ิ<strong>น</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย;<br />
ภัยเ<strong>ว</strong>ร<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ๆ เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่อริยสา<strong>ว</strong>กผู ้เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขาดแล้<strong>ว</strong><strong>จ</strong>ากอ<strong>ท</strong>ิ<strong>น</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>า<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ำาให้สงบรำางับได้แล้<strong>ว</strong>.<br />
(๓) คหบดี ! บุคคลผู้<br />
ประพฤติผิดใ<strong>น</strong>กม<br />
<strong>ท</strong>ั้งหลยอยู่เป็<strong>น</strong>ปกติ<br />
ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม<br />
บ้าง, ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใดใ<strong>น</strong>สัมปรายิกบ้าง, ย่อมเส<strong>ว</strong>ย<br />
83
84 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ุกขโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสแห่ง<strong>จ</strong>ิตบ้าง, เพราะกาเมสุมิ<strong>จ</strong>ฉา<strong>จ</strong>ารเป็<strong>น</strong><br />
ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย; ภัยเ<strong>ว</strong>ร<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่อริยสา<strong>ว</strong>กผู้เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขาดแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ากกาเมสุมิ<strong>จ</strong>ฉา<strong>จ</strong>าร <strong>ท</strong>ำาให้สงบรำางับได้แล้<strong>ว</strong>.<br />
(๔) คหบดี ! บุคคลผู ้ กล่<strong>ว</strong>คำเ<strong>ท</strong>็<strong>จ</strong>อยู ่เป็<strong>น</strong>ปกติ<br />
ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรมบ้าง, ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใด<br />
ใ<strong>น</strong>สัมปรายิกบ้าง, ย่อมเส<strong>ว</strong>ย<strong>ท</strong>ุกขโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสแห่ง<strong>จ</strong>ิตบ้าง,<br />
เพราะมุสา<strong>ว</strong>า<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย; ภัยเ<strong>ว</strong>ร<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ๆ เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่อริยสา<strong>ว</strong>ก<br />
ผู้เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขาดแล้<strong>ว</strong><strong>จ</strong>ากมุสา<strong>ว</strong>า<strong>ท</strong><br />
<strong>ท</strong>ำาให้สงบรำางับได้แล้<strong>ว</strong>.<br />
(๕) คหบดี ! บุคคลผู้<br />
ดื่มสุรและเมรัยเป็<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี ่ตั ้งของค<strong>ว</strong>มประม<strong>ท</strong>อยู ่เป็<strong>น</strong>ปกติ ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใด<br />
ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรมบ้าง, ย่อมประสบภัยเ<strong>ว</strong>รใดใ<strong>น</strong>สัมปรายิกบ้าง,<br />
ย่อมเส<strong>ว</strong>ย<strong>ท</strong>ุกขโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสแห่ง<strong>จ</strong>ิตบ้าง, เพราะสุราเมรยปา<strong>น</strong>ะ<br />
เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย; ภัยเ<strong>ว</strong>ร<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ<br />
เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่อริยสา<strong>ว</strong>กผู้เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขาดแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ากสุราเมรยปา<strong>น</strong>ะ <strong>ท</strong>ำาให้สงบรำางับได้แล้<strong>ว</strong>.<br />
คหบดี ! ภัยเ<strong>ว</strong>ร ๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี้แล<br />
อั<strong>น</strong><br />
อริยสา<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ำาให้สงบรำางับได้แล้<strong>ว</strong>.<br />
.... .... .... ....
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
คหบดี ! อริยสา<strong>ว</strong>ก เป็<strong>น</strong>ผู้ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong><br />
ด้<strong>ว</strong>ยองค์แห่งโสดบั<strong>น</strong> ๔ ประกร เหล่าไห<strong>น</strong>เล่า ?<br />
(๑) คหบดี ! อริยสา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong><br />
ผู้ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong><br />
ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>มเลื่อมใสอั<strong>น</strong>หยั่งลงมั่<strong>น</strong><br />
ไม่ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong> ใ<strong>น</strong>พระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้ (<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>อเ<strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัปปสา<strong>ท</strong>) <strong>ว</strong>่า<br />
“เพราะเหตุอย่าง<strong>น</strong>ี้ๆ<br />
พระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ไกล<br />
<strong>จ</strong>ากกิเลส ตรัสรู้ชอบได้โดยพระองค์เอง<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ถึงพร้อม<br />
ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิชชาและ<strong>จ</strong>รณะ เป็<strong>น</strong>ผู้ไปแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้รู้โลกอย่าง<br />
แ<strong>จ</strong>่มแ<strong>จ</strong>้ง เป็<strong>น</strong>ผู้สามารถฝึกค<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>รฝึกได้<br />
อย่างไม่มีใคร<br />
ยิ่งก<strong>ว</strong>่า<br />
เป็<strong>น</strong>ครูของเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดาและม<strong>น</strong>ุษย์<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้รู้<br />
ผู้ตื่<strong>น</strong><br />
ผู้เบิกบา<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ธ</strong>รรม<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้มีค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ำาเริญ<br />
<strong>จ</strong>ำาแ<strong>น</strong>ก<br />
<strong>ธ</strong>รรมสั่งสอ<strong>น</strong>สัต<strong>ว</strong>์”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
(๒) คหบดี ! อริยสา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong><br />
ผู้ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong><br />
ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>มเลื่อมใสอั<strong>น</strong>หยั่งลงมั่<strong>น</strong><br />
ไม่ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong> ใ<strong>น</strong>พระ<strong>ธ</strong>รรม (<strong>ธ</strong>ัมมอเ<strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัปปสา<strong>ท</strong>) <strong>ว</strong>่า<br />
“พระ<strong>ธ</strong>รรม เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่พระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้า ตรัสไ<strong>ว</strong>้ดีแล้<strong>ว</strong><br />
เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ผู้ศึกษาและปฏิบัติพึงเห็<strong>น</strong>ได้ด้<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong>เอง<br />
เป็<strong>น</strong><br />
สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ปฏิบัติได้<br />
และให้ผลได้ ไม่<strong>จ</strong>ำากัดกาล เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>ร<br />
85
86 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
กล่า<strong>ว</strong>กะผู้อื่<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>งมาดูเถิด<br />
เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>ร<strong>น</strong>้อมเข้ามา<br />
ใส่ตั<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ผู้รู้ก็รู้ได้เฉพาะต<strong>น</strong>”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
(๓) คหบดี ! อริยสา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong><br />
ผู้ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong><br />
ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>มเลื่อมใสอั<strong>น</strong>หยั่งลงมั่<strong>น</strong><br />
ไม่ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong> ใ<strong>น</strong>พระสงฆ์ (สังฆอเ<strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัปปสา<strong>ท</strong>) <strong>ว</strong>่า<br />
“สงฆ์สา<strong>ว</strong>กของพระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้า<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ปฏิบัติดีแล้<strong>ว</strong><br />
เป็<strong>น</strong>ผู ้ปฏิบัติตรงแล้<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong>ผู ้ปฏิบัติเพื ่อรู ้<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>เครื ่องออก<br />
<strong>จ</strong>าก<strong>ท</strong>ุกข์แล้<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong>ผู ้ปฏิบัติสมค<strong>ว</strong>รแล้<strong>ว</strong> ได้แก่บุคคลเหล่า<strong>น</strong>ี ้<br />
คือ คู่แห่งบุรุษสี่คู่<br />
<strong>น</strong>ับเรียงตั<strong>ว</strong>ได้แปดบุรุษ <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละคือ<br />
สงฆ์สา<strong>ว</strong>กของพระผู ้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้า เป็<strong>น</strong>สงฆ์ค<strong>ว</strong>รแก่สักการะ<br />
<strong>ท</strong>ี ่เขา<strong>น</strong>ำามาบูชา เป็<strong>น</strong>สงฆ์ค<strong>ว</strong>รแก่สักการะ<strong>ท</strong>ี ่เขา<strong>จ</strong>ัดไ<strong>ว</strong>้ต้อ<strong>น</strong>รับ<br />
เป็<strong>น</strong>สงฆ์ค<strong>ว</strong>รรับ<strong>ท</strong>ักษิณา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong>สงฆ์<strong>ท</strong>ี่บุคคล<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />
<strong>จ</strong>ะ<br />
พึง<strong>ท</strong>ำาอัญชลี เป็<strong>น</strong>สงฆ์<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>น</strong>าบุญของโลก<br />
ไม่มี<strong>น</strong>าบุญอื่<strong>น</strong><br />
ยิ่งก<strong>ว</strong>่า”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
(๔) คหบดี ! อริยสา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>ผู ้<br />
ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong> ด้<strong>ว</strong>ยศีล<strong>ท</strong>ั ้งหลยใ<strong>น</strong>ลักษณะเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่พอใ<strong>จ</strong><br />
ของพระอริยเ<strong>จ</strong>้ (อริยกั<strong>น</strong>ตศีล) : เป็<strong>น</strong>ศีล<strong>ท</strong>ี่ไม่ขาด
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ไม่<strong>ท</strong>ะลุ ไม่ด่าง ไม่พร้อย เป็<strong>น</strong>ศีล<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>ไ<strong>ท</strong><strong>จ</strong>ากตัณหา<br />
<strong>ว</strong>ิญญูช<strong>น</strong>สรรเสริญ ไม่ถูก<strong>ท</strong>ิฏฐิลูบคลำา เป็<strong>น</strong>ศีล<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>ไป<br />
พร้อมเพื่อสมา<strong>ธ</strong>ิ<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
คหบดี ! อริยสา<strong>ว</strong>ก เป็<strong>น</strong>ผู้ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong><br />
ด้<strong>ว</strong>ยองค์แห่งโสดาบั<strong>น</strong> ๔ ประการ เหล่า<strong>น</strong>ี้แล.<br />
.... .... .... ....<br />
คหบดี ! ก็ อริยญย<strong>ธ</strong>รรม เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่อริยสา<strong>ว</strong>ก<br />
เห็<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี แ<strong>ท</strong>งตลอดแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี ด้<strong>ว</strong>ยปัญญา เป็<strong>น</strong><br />
อย่างไรเล่า ?<br />
คหบดี ! อริยสา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
ย่อม <strong>ท</strong>ำไ<strong>ว</strong>้<br />
ใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>โดยแยบคยเป็<strong>น</strong>อย่งดี ซึ ่งปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบ<strong>ท</strong><strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong><br />
ดัง<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />
“เพราะสิ่ง<strong>น</strong>ี้มี<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ี้<strong>จ</strong>ึงมี;<br />
เพราะค<strong>ว</strong>ามเกิดขึ้<strong>น</strong><br />
แห่งสิ่ง<strong>น</strong>ี้<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ี้<strong>จ</strong>ึงเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />
เพราะสิ่ง<strong>น</strong>ี้ไม่มี<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ี้<strong>จ</strong>ึงไม่มี;<br />
เพราะค<strong>ว</strong>ามดับไปแห่งสิ่ง<strong>น</strong>ี้<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ี้<strong>จ</strong>ึงดับไป<br />
: ข้อ<strong>น</strong>ี้ได้แก่<br />
87
88 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
สิ ่งเหล่า<strong>น</strong>ี ้คือ เพราะมีอ<strong>ว</strong>ิชชาเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมีสังขาร<strong>ท</strong>ั ้งหลาย;<br />
เพราะมีสังขารเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี<strong>ว</strong>ิญญาณ; ... ฯลฯ ... ฯลฯ<br />
... ฯลฯ ... เพราะมีชาติเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย, ชรามรณะ โสกะ<br />
ปริเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ุกขะโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสอุปายาส<strong>ท</strong>ั ้งหลาย <strong>จ</strong>ึงเกิดขึ ้<strong>น</strong>ครบถ้<strong>ว</strong><strong>น</strong> :<br />
ค<strong>ว</strong>ามเกิดขึ ้<strong>น</strong>พร้อมแห่งกอง<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั ้งสิ ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ ย่อมมี ด้<strong>ว</strong>ยอาการ<br />
อย่าง<strong>น</strong>ี้.<br />
เพราะค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>างคลายดับไปไม่เหลือแห่งอ<strong>ว</strong>ิชชา<br />
<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong>,<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งสังขาร; เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับ<br />
แห่งสังขาร <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่ง<strong>ว</strong>ิญญาณ; ... ฯลฯ ... ฯลฯ<br />
... ฯลฯ ... เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งชาติ<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แล<br />
ชรามรณะ<br />
โสกะปริเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ุกขะโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสอุปายาส<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
<strong>จ</strong>ึงดับสิ้<strong>น</strong><br />
:<br />
ค<strong>ว</strong>ามดับลงแห่งกอง<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั ้งสิ ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ ย่อมมี ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี ้”.<br />
คหบดี ! อริยญาย<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ี ้แล เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่อริยสา<strong>ว</strong>ก<br />
เห็<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี แ<strong>ท</strong>งตลอดแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี ด้<strong>ว</strong>ยปัญญา.<br />
.... .... .... ....
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
คหบดี !<br />
ใ<strong>น</strong>กาลใดแล ภัยเ<strong>ว</strong>ร ๕ ประกรเหล่า<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>สิ่ง<br />
<strong>ท</strong>ี่อริยสา<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ำาให้สงบรำงับได้แล้<strong>ว</strong><br />
ด้<strong>ว</strong>ย, อริยสา<strong>ว</strong>ก เป็<strong>น</strong><br />
ผู้ประกอบพร้อมแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยโสตปัตติยังคะสี่เหล่า<strong>น</strong>ี้<br />
ด้<strong>ว</strong>ย,<br />
อริยญย<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>อริยสา<strong>ว</strong>กเห็<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี<br />
แ<strong>ท</strong>งตลอดแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี ด้<strong>ว</strong>ยปัญญ ด้<strong>ว</strong>ย;<br />
ใ<strong>น</strong>กล<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
อริยส<strong>ว</strong>ก<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ปรรถ<strong>น</strong>อยู่<br />
ก็พยกรณ์ต<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แหละ<strong>ว</strong>่<br />
“เรเป็<strong>น</strong>ผู้มี<strong>น</strong>รกสิ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
มีกำเ<strong>น</strong>ิดเดรั<strong>จ</strong>ฉ<strong>น</strong>สิ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
มีเปรต<strong>ว</strong>ิสัยสิ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
มีอบย <strong>ท</strong>ุคติ <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ิบตสิ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>,<br />
เรเป็<strong>น</strong>ผู้ถึงแล้<strong>ว</strong>ซึ่งกระแส<br />
(แห่ง<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>)<br />
มี<strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>ไม่ตกต่ำเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมด<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้เ<strong>ท</strong>ี่ยงแ<strong>ท</strong>้ต่อ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />
มีกรตรัสรู้พร้อมเป็<strong>น</strong>เบื้องห<strong>น</strong>้”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้<br />
แล.<br />
<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>. สำ. ๑๖/๘๒-๘๕/๑๕๑-๑๕๕.<br />
89
90 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong>
๒๙<br />
ปฏิหริย์ สม<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! <strong>น</strong>ี่ปาฏิหาริย์สามอย่าง<br />
<strong>ท</strong>ี่เราได้<strong>ท</strong>ำา<br />
ให้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยปัญญาอั<strong>น</strong>ยิ่งเอง<br />
แล้<strong>ว</strong>ประกาศให้ผู้อื่<strong>น</strong>รู้ได้.<br />
๓ อย่างอะไรเล่า ? ๓ อย่าง คือ :-<br />
๑. อิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิปฏิหริย์<br />
๒. อเ<strong>ท</strong>ส<strong>น</strong>ปฏิหริย์<br />
๓. อ<strong>น</strong>ุศส<strong>น</strong>ีปฏิหริย์<br />
(๑) เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ !<br />
อิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิปฏิหริย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้ กระ<strong>ท</strong>ำาอิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีมี<br />
ประการต่างๆ : ผู้เดีย<strong>ว</strong>แปลงรูปเป็<strong>น</strong>หลายค<strong>น</strong>,<br />
หลายค<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong>, <strong>ท</strong>ำา<strong>ท</strong>ี่กำาบังให้เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่แ<strong>จ</strong>้ง<br />
<strong>ท</strong>ำา<strong>ท</strong>ี่แ<strong>จ</strong>้งให้เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />
กำาบัง, ไปได้ไม่ขัดข้อง ผ่า<strong>น</strong><strong>ท</strong>ะลุฝา <strong>ท</strong>ะลุกำาแพง <strong>ท</strong>ะลุภูเขา<br />
91
92 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ดุ<strong>จ</strong>ไปใ<strong>น</strong>อากาศ<strong>ว</strong>่างๆ, ผุดขึ้<strong>น</strong>และดำารงอยู่ใ<strong>น</strong>แผ่<strong>น</strong>ดิ<strong>น</strong>ได้<br />
เหมือ<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong><strong>น</strong>้ำา,<br />
เดิ<strong>น</strong>ไปได้เห<strong>น</strong>ือ<strong>น</strong>้ำาเหมือ<strong>น</strong>เดิ<strong>น</strong>บ<strong>น</strong>แผ่<strong>น</strong>ดิ<strong>น</strong>,<br />
ไปได้ใ<strong>น</strong>อากาศเหมือ<strong>น</strong><strong>น</strong>กมีปีก <strong>ท</strong>ั้ง<strong>ท</strong>ี่ยัง<strong>น</strong>ั่งสมา<strong>ธ</strong>ิคู้บัลลังก์,<br />
ลูบคลำาด<strong>ว</strong>ง<strong>จ</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ร์และด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์อั<strong>น</strong>มีฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์อา<strong>น</strong>ุภาพมาก<br />
ได้ด้<strong>ว</strong>ยฝ่ามือ และแสดงอำา<strong>น</strong>า<strong>จ</strong><strong>ท</strong>างกายเป็<strong>น</strong>ไปตลอดถึง<br />
พรหมโลกได้. เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! กุลบุตรผู้มีศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>าเลื่อมใสได้<br />
เห็<strong>น</strong>การแสดง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
เขาบอกเล่าแก่กุลบุตรอื่<strong>น</strong>บางค<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี ่ไม่ศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>าเลื ่อมใส<strong>ว</strong>่า<strong>น</strong>่าอัศ<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ัก. กุลบุตรผู ้ไม่มีศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>า<br />
เลื ่อมใส<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ก็<strong>จ</strong>ะพึงตอบ<strong>ว</strong>่า <strong>ว</strong>ิชาชื ่อคั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>ารี 1 มีอยู ่ ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />
แสดงอิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิชา<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>. เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะเข้าใ<strong>จ</strong><br />
<strong>ว</strong>่าอย่างไร : ก็ค<strong>น</strong>ไม่เชื่อ<br />
ไม่เลื่อมใส<br />
ย่อมกล่า<strong>ว</strong>ตอบผู้เชื่อ<br />
ผู้เลื่อมใสได้อย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
มิใช่หรือ ?<br />
“พึงตอบได้ พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ !<br />
เรเห็<strong>น</strong>โ<strong>ท</strong>ษใ<strong>น</strong>กรแสดงอิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิปฏิหริย์ ดัง<strong>น</strong>ี ้แล<br />
<strong>จ</strong>ึงอึดอัด ขยะแขยง เกลียดชัง ต่ออิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิปฏิหริย์.<br />
1. คั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>ารี ชื ่อม<strong>น</strong>ต์ แต่งโดยฤษีมี<strong>น</strong>ามคั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>าระ, อีกค<strong>ว</strong>ามหมายห<strong>น</strong>ึ ่งหมายถึง<br />
คำาแปล<strong>ว</strong>่าใ<strong>น</strong>แค<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>คั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>าระ.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
(๒) เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ !<br />
อเ<strong>ท</strong>ส<strong>น</strong>ปฏิหริย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
ย่อม<strong>ท</strong>าย<strong>จ</strong>ิต <strong>ท</strong>าย<br />
ค<strong>ว</strong>ามรู ้สึกของ<strong>จ</strong>ิต <strong>ท</strong>ายค<strong>ว</strong>ามตรึก <strong>ท</strong>ายค<strong>ว</strong>ามตรอง ของสัต<strong>ว</strong>์<br />
เหล่าอื่<strong>น</strong> ของบุคคลเหล่าอื่<strong>น</strong>ได้ <strong>ว</strong>่า ใ<strong>จ</strong>ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
ใ<strong>จ</strong>ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>มีประการ<strong>น</strong>ี้ ใ<strong>จ</strong>ของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>มีด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี้.<br />
... ฯลฯ ... กุลบุตรผู้ไม่เชื่อ<br />
ไม่เลื่อมใส<br />
ย่อมค้า<strong>น</strong>กุลบุตร<br />
ผู้เชื่อ ผู้เลื่อมใส <strong>ว</strong>่า <strong>ว</strong>ิชาชื่อมณิกา มีอยู่ ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
กล่า<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ายใ<strong>จ</strong>ได้เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ๆ ก็ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิชา<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> (หาใช่มีปาฏิหาริย์ไม่),<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะเข้าใ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>่าอย่างไร : ก็ค<strong>น</strong>ไม่เชื ่อ ไม่เลื ่อมใส<br />
ย่อมกล่า<strong>ว</strong>ตอบผู้เชื่อผู้เลื่อมใสได้อย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
มิใช่หรือ ?<br />
“พึงตอบได้ พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ !<br />
เรเห็<strong>น</strong>โ<strong>ท</strong>ษใ<strong>น</strong>กรแสดงอเ<strong>ท</strong>ส<strong>น</strong>ปฏิหริย์<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้แล<strong>จ</strong>ึงอึดอัด ขยะแขยง เกลียดชัง ต่ออเ<strong>ท</strong>ส<strong>น</strong><br />
ปฏิหริย์.<br />
93
94 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
(๓) เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ !<br />
อ<strong>น</strong>ุศส<strong>น</strong>ีปฏิหริย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่ ?<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />
ย่อมสั่งสอ<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า<br />
“<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>งตรึกอย่าง<strong>น</strong>ี้ๆ<br />
อย่าตรึกอย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ,<br />
<strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำาไ<strong>ว</strong>้ใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><br />
อย่าง<strong>น</strong>ี้ๆ<br />
อย่า<strong>ท</strong>ำาไ<strong>ว</strong>้ใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>อย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ,<br />
<strong>จ</strong>งละสิ่ง<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>จ</strong>งเข้าถึง<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ี้ๆ แล้<strong>ว</strong>แลอยู่” ดัง<strong>น</strong>ี้. เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! <strong>น</strong>ี้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
อ<strong>น</strong>ุศาส<strong>น</strong>ีปาฏิหาริย์.<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! ข้ออื่<strong>น</strong>ยังมีอีก : ตถาคตเกิดขึ้<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong><br />
โลก<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>พระอรหั<strong>น</strong>ต์ตรัสรู้ชอบเอง<br />
สมบูรณ์ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิชชา<br />
และ<strong>จ</strong>รณะ ดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ไปดี รู้แ<strong>จ</strong>้งโลก<br />
เป็<strong>น</strong>สารถีฝึกค<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ร<br />
ฝึกได้อย่างไม่มีใครยิ่งก<strong>ว</strong>่า<br />
เป็<strong>น</strong>ครูของเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดาและม<strong>น</strong>ุษย์<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้เบิกบา<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ำาแ<strong>น</strong>ก<strong>ธ</strong>รรมสั่งสอ<strong>น</strong>สัต<strong>ว</strong>์.<br />
ตถาคต<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งซึ่งโลก<strong>น</strong>ี้ กับ<strong>ท</strong>ั้งเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดา มาร พรหม หมู่สัต<strong>ว</strong>์<br />
พร้อม<strong>ท</strong>ั้งสมณพราหมณ์<br />
เ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ดาพร้อม<strong>ท</strong>ั้งม<strong>น</strong>ุษย์<br />
ด้<strong>ว</strong>ยปัญญาอั<strong>น</strong>ยิ่งเองแล้<strong>ว</strong><br />
สอ<strong>น</strong>ผู้อื่<strong>น</strong>ให้รู้แ<strong>จ</strong>้งตาม.<br />
ตถาคต<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>แสดง<strong>ธ</strong>รรมไพเราะใ<strong>น</strong>เบื ้องต้<strong>น</strong>–<strong>ท</strong>่ามกลาง–<strong>ท</strong>ี ่สุด,<br />
ประกาศพรหม<strong>จ</strong>รรย์พร้อม<strong>ท</strong>ั้งอรรถะและพยัญช<strong>น</strong>ะ<br />
บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์บริบูรณ์สิ ้<strong>น</strong>เชิง. คหบดีหรือบุตรคหบดีหรือผู ้เกิดใ<strong>น</strong>
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ตระกูลใดตระกูลห<strong>น</strong>ึ่งใ<strong>น</strong>ภายหลังก็ดี<br />
ได้ฟัง<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
เกิดศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>าใ<strong>น</strong>ตถาคต. เขาผู้ประกอบด้<strong>ว</strong>ยศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>า<br />
ย่อม<br />
พิ<strong>จ</strong>ารณาเห็<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า “ฆรา<strong>ว</strong>าสคับแคบ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>างมาแห่ง<strong>ธ</strong>ุลี,<br />
บรรพชาเป็<strong>น</strong>โอกาส<strong>ว</strong>่าง; การ<strong>ท</strong>ี ่ค<strong>น</strong>อยู ่ครองเรือ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะประพฤติ<br />
พรหม<strong>จ</strong>รรย์ให้บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์บริบูรณ์โดยส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong> เหมือ<strong>น</strong>สังข์<strong>ท</strong>ี ่<br />
เขาขัดแล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ไม่<strong>ท</strong>ำาได้โดยง่าย. ถ้ากระไร เรา<strong>จ</strong>ะปลงผม<br />
และห<strong>น</strong><strong>ว</strong>ด ครองผ้ากาสายะ ออก<strong>จ</strong>ากเรือ<strong>น</strong> บ<strong>ว</strong>ชเป็<strong>น</strong>ผู้ไม่<br />
เกี่ย<strong>ว</strong>ข้องด้<strong>ว</strong>ยเรือ<strong>น</strong>เถิด”,<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
โดยสมัยอื่<strong>น</strong>ต่อมา<br />
เขา<br />
ละกองสมบัติ<strong>น</strong>้อยใหญ่และ<strong>ว</strong>งศ์ญาติ<strong>น</strong>้อยใหญ่ ปลงผมและ<br />
ห<strong>น</strong><strong>ว</strong>ด ออก<strong>จ</strong>ากเรือ<strong>น</strong> บ<strong>ว</strong>ชเป็<strong>น</strong>ผู ้ไม่เกี ่ย<strong>ว</strong>ข้องด้<strong>ว</strong>ยเรือ<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ผู้บ<strong>ว</strong>ชแล้<strong>ว</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />
สำาร<strong>ว</strong>มแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามสำาร<strong>ว</strong>ม<br />
ใ<strong>น</strong>ปาติโมกข์ ถึงพร้อมด้<strong>ว</strong>ยมรรยา<strong>ท</strong>และโค<strong>จ</strong>ร, มีปกติ<br />
เห็<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ภัยใ<strong>น</strong>โ<strong>ท</strong>ษ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย แม้<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>โ<strong>ท</strong>ษเล็ก<strong>น</strong>้อย สมา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong><br />
ศึกษาอยู ่ใ<strong>น</strong>สิกขาบ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ั ้งหลาย, ประกอบแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยกายกรรม<br />
<strong>ว</strong><strong>จ</strong>ีกรรมอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>กุศล, มีอาชี<strong>ว</strong>ะบริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์,<br />
ถึงพร้อมด้<strong>ว</strong>ยศีล,<br />
มี<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ารอั<strong>น</strong>คุ ้มครองแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>ท</strong>ั ้งหลาย, ประกอบด้<strong>ว</strong>ย<br />
สติสัมปชัญญะ, มีค<strong>ว</strong>ามสั<strong>น</strong>โดษ.<br />
95
96 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! ภิกษุถึงพร้อมด้<strong>ว</strong>ยศีล เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
ละการ<strong>ท</strong>ำาสัต<strong>ว</strong>์<br />
มีชี<strong>ว</strong>ิตให้ตกล่<strong>ว</strong>งไป เป็<strong>น</strong>ผู้เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ขาด<strong>จ</strong>ากปาณาติบาต<br />
<strong>ว</strong>าง<br />
<strong>ท</strong>่อ<strong>น</strong>ไม้และศัสตราเสียแล้<strong>ว</strong> มีค<strong>ว</strong>ามละอาย ถึงค<strong>ว</strong>ามเอ็<strong>น</strong>ดู<br />
กรุณา ห<strong>ว</strong>ังประโยช<strong>น</strong>์เกื้อกูลแก่สัต<strong>ว</strong>์<strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>งอยู่.<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! <strong>น</strong>ี้เราเรียก<strong>ว</strong>่า<br />
อ<strong>น</strong>ุศาส<strong>น</strong>ีปาฏิหาริย์. ...<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ครั้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตตั้งมั่<strong>น</strong>บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />
ผ่องใส ไม่มีกิเลส ปราศ<strong>จ</strong>ากอุปกิเลส เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมชาติ<br />
อ่อ<strong>น</strong>โย<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>รแก่การงา<strong>น</strong> ตั ้งอยู ่ได้อย่างไม่ห<strong>ว</strong>ั ่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong> เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้แล้<strong>ว</strong>,<br />
เ<strong>ธ</strong>อก็<strong>น</strong>้อม<strong>จ</strong>ิตไปเฉพาะต่ออาส<strong>ว</strong>ักขยญาณ. เ<strong>ธ</strong>อย่อมรู้ชัด<br />
ตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง<strong>ว</strong>่า<br />
“<strong>น</strong>ี้<strong>ท</strong>ุกข์,<br />
<strong>น</strong>ี้เหตุให้เกิดขึ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์,<br />
<strong>น</strong>ี ้ค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์, <strong>น</strong>ี ้<strong>ท</strong>งดำเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ให้ถึงค<strong>ว</strong>มดับ<br />
ไม่เหลือแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์”; และรู้ชัดตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง<strong>ว</strong>่า<br />
“เหล่<strong>น</strong>ี้<br />
อส<strong>ว</strong>ะ, <strong>น</strong>ี้เหตุเกิดขึ้<strong>น</strong>แห่งอส<strong>ว</strong>ะ,<br />
<strong>น</strong>ี้ค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือ<br />
แห่งอส<strong>ว</strong>ะ, <strong>น</strong>ี้<strong>ท</strong>งดำเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ให้ถึงค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือแห่ง<br />
อส<strong>ว</strong>ะ”. เมื ่อเ<strong>ธ</strong>อรู ้อยู ่อย่าง<strong>น</strong>ี ้เห็<strong>น</strong>อยู ่อย่าง<strong>น</strong>ี ้ <strong>จ</strong>ิตก็พ้<strong>น</strong><strong>จ</strong>าก<br />
กามาส<strong>ว</strong>ะ ภ<strong>ว</strong>าส<strong>ว</strong>ะ อ<strong>ว</strong>ิชชาส<strong>ว</strong>ะ. ครั้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตหลุดพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ก็เกิดญาณหยั่งรู้<strong>ว</strong>่า<br />
“<strong>จ</strong>ิตพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>”. เ<strong>ธ</strong>อรู้ชัด<strong>ว</strong>่า<br />
“ชาติสิ้<strong>น</strong><br />
แล้<strong>ว</strong> พรหม<strong>จ</strong>รรย์อยู่<strong>จ</strong>บแล้<strong>ว</strong><br />
กิ<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>ร<strong>ท</strong>ำาได้<strong>ท</strong>ำาสำาเร็<strong>จ</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
กิ<strong>จ</strong>อื่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะต้อง<strong>ท</strong>ำาเพื่อค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />
มิได้มีอีก” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>ห้<strong>ว</strong>ง<strong>น</strong>้ำาใส<strong>ท</strong>ี่ไหล่เขา<br />
ไม่ขุ่<strong>น</strong>มั<strong>ว</strong>,<br />
ค<strong>น</strong>มี<strong>จ</strong>ักษุดียื<strong>น</strong>อยู่บ<strong>น</strong>ฝั่งใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />
เขาเห็<strong>น</strong>หอย<br />
ต่างๆ บ้าง กร<strong>ว</strong>ดและหิ<strong>น</strong>บ้าง ฝูงปลาบ้าง อั<strong>น</strong>หยุดอยู่<br />
และ<strong>ว</strong>่ายไปใ<strong>น</strong>ห้<strong>ว</strong>ง<strong>น</strong>้ำา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>, เขา<strong>จ</strong>ะสำาเห<strong>น</strong>ียกใ<strong>จ</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />
“ห้<strong>ว</strong>ง<strong>น</strong>้ำา<strong>น</strong>ี้ใส<br />
ไม่ขุ่<strong>น</strong>เลย<br />
หอย ก้อ<strong>น</strong>กร<strong>ว</strong>ด ปลา<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
เหล่า<strong>น</strong>ี้<br />
หยุดอยู่บ้าง<br />
<strong>ว</strong>่ายไปบ้าง ใ<strong>น</strong>ห้<strong>ว</strong>ง<strong>น</strong>้ำา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้;<br />
ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>. เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! <strong>น</strong>ี ้เราเรียก<strong>ว</strong>่า อ<strong>น</strong>ุศาส<strong>น</strong>ีปาฏิหาริย์.<br />
เก<strong>ว</strong>ัฏฏะ ! เหล่า<strong>น</strong>ี้แล<br />
ปาฏิหาริย์ ๓ อย่าง <strong>ท</strong>ี่เรา<br />
ได้<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยปัญญาอั<strong>น</strong>ยิ่งเอง แล้<strong>ว</strong>ประกาศให้ผู้อื่<strong>น</strong><br />
รู้ตามด้<strong>ว</strong>ย.<br />
สี. <strong>ท</strong>ี. ๙/๒๗๓–๒๗๗/๓๓๙–๓๔๒.<br />
97
98 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๓๐<br />
ผู้อยู่ใกล้<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
ภิกษุ เมื่อประกอบพร้อมด้<strong>ว</strong>ย<strong>ธ</strong>รรมสี่อย่างแล้<strong>ว</strong><br />
ไม่อา<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะเสื่อมเสีย มีแต่<strong>จ</strong>ะอยู่ใกล้<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>อย่างเดีย<strong>ว</strong>.<br />
<strong>ธ</strong>รรมสี่อย่างอะไรบ้างเล่า ?<br />
<strong>ธ</strong>รรมสี่อย่าง<br />
คือ ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้สมบูรณ์ด้<strong>ว</strong>ยศีล,<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้คุ้มครอง<strong>ท</strong><strong>ว</strong>รใ<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>ท</strong>ั้งหลย,<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้รู้ประมณใ<strong>น</strong>โภช<strong>น</strong>ะ,<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ตมประกอบใ<strong>น</strong>ชคริย<strong>ธ</strong>รรมอยู่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ เป็<strong>น</strong>ผู้สมบูรณ์ด้<strong>ว</strong>ยศีล<br />
เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี ้ เป็<strong>น</strong>ผู ้มีศีล,<br />
มีการสำาร<strong>ว</strong>มด้<strong>ว</strong>ยปาติโมกขสัง<strong>ว</strong>ร, มีมรรยา<strong>ท</strong>และโค<strong>จ</strong>ร<br />
สมบูรณ์อยู่,<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong>ภัยใ<strong>น</strong>โ<strong>ท</strong>ษ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
แม้เล็ก<strong>น</strong>้อย,<br />
สมา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>ศึกษาอยู่ใ<strong>น</strong>สิกขาบ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ั้งหลาย.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
ภิกษุอย่าง<strong>น</strong>ี้ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้สมบูรณ์ด้<strong>ว</strong>ยศีล.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ เป็<strong>น</strong>ผู ้คุ ้มครอง<strong>ท</strong><strong>ว</strong>รใ<strong>น</strong><br />
อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />
เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
ได้เห็<strong>น</strong>รูป<br />
ด้<strong>ว</strong>ยตา, ได้ฟังเสียงด้<strong>ว</strong>ยหู, ได้ดมกลิ่<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>มูก,<br />
ได้ลิ้มรส<br />
ด้<strong>ว</strong>ยลิ ้<strong>น</strong>, ได้สัมผัสโผฏฐัพพะด้<strong>ว</strong>ยกาย และได้รู ้<strong>ธ</strong>รรมารมณ์<br />
ด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong>แล้<strong>ว</strong> ก็ไม่ร<strong>ว</strong>บถือเอา<strong>ท</strong>ั้งหมด<br />
และไม่แยกถือเอา<br />
เป็<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ๆ1 สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>บาปอกุศล<br />
คืออภิชฌาและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัส<br />
1. คือการไม่ร<strong>ว</strong>บถือเอาผัสสะ<strong>ท</strong>ั้งหมด<br />
เป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>เรา ของเรา หรือ ไม่แยกถือ<br />
แต่ละส่<strong>ว</strong><strong>น</strong> ขององค์ประกอบผัสสะ<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>เรา ของเรา (สำาหรับผู ้เดิ<strong>น</strong>มรรค<br />
ใ<strong>น</strong>ระดับผัสสะ), และการไม่ถือเอาเป็<strong>น</strong>อารมณ์สำาหรับยิ<strong>น</strong>ดียิ<strong>น</strong>ร้าย <strong>ท</strong>ั ้งโดย<br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ร<strong>ว</strong>ม และส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ปลีกย่อย ของอารมณ์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ<br />
(สำาหรับผู้เดิ<strong>น</strong>มรรคใ<strong>น</strong>ระดับ<br />
เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า).<br />
99
100 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
มักไหลไปตามภิกษุผู้ไม่สำาร<strong>ว</strong>ม<br />
ตา หู <strong>จ</strong>มูก ลิ้<strong>น</strong><br />
กาย ใ<strong>จ</strong><br />
เพราะการไม่สำาร<strong>ว</strong>มอิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ใดเป็<strong>น</strong>เหตุ, เ<strong>ธ</strong>อก็ปฏิบัติเพื่อ<br />
ปิดกั้<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้,<br />
เ<strong>ธ</strong>อรักษาและถึงค<strong>ว</strong>ามสำาร<strong>ว</strong>ม ตา หู<br />
<strong>จ</strong>มูก ลิ้<strong>น</strong><br />
กาย และใ<strong>จ</strong>. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุอย่าง<strong>น</strong>ี้ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้คุ้มครอง<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ารใ<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>ท</strong>ั้งหลาย.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ เป็<strong>น</strong>ผู้รู้ประมณใ<strong>น</strong><br />
โภช<strong>น</strong>ะ เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
พิ<strong>จ</strong>ารณา<br />
โดยแยบคายแล้<strong>ว</strong><strong>จ</strong>ึงฉั<strong>น</strong>อาหาร, ไม่ฉั<strong>น</strong>เพื่อเล่<strong>น</strong><br />
ไม่ฉั<strong>น</strong>เพื่อ<br />
มั<strong>ว</strong>เมา ไม่ฉั<strong>น</strong>เพื่อประดับ<br />
ไม่ฉั<strong>น</strong>เพื่อตกแต่ง,<br />
แต่ฉั<strong>น</strong>เพียง<br />
เพื่อให้กาย<strong>น</strong>ี้ตั้งอยู่ได้<br />
เพื่อให้ชี<strong>ว</strong>ิตเป็<strong>น</strong>ไป<br />
เพื่อป้องกั<strong>น</strong><br />
ค<strong>ว</strong>ามลำาบาก เพื่ออ<strong>น</strong>ุเคราะห์พรหม<strong>จ</strong>รรย์<br />
โดยกำาห<strong>น</strong>ดรู้<strong>ว</strong>่า<br />
“เรา<strong>จ</strong>ะกำา<strong>จ</strong>ัดเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าเก่า (คือหิ<strong>ว</strong>) เสียแล้<strong>ว</strong> ไม่<strong>ท</strong>ำาเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าใหม่<br />
(คืออิ ่ม<strong>จ</strong><strong>น</strong>อึดอัด) ให้เกิดขึ ้<strong>น</strong>, ค<strong>ว</strong>าม<strong>ท</strong>ี ่อายุดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ไปได้ ค<strong>ว</strong>าม<br />
ไม่มีโ<strong>ท</strong>ษเพราะอาหาร และค<strong>ว</strong>ามอยู ่ผาสุกสำาราญ<strong>จ</strong>ะมีแก่เรา”<br />
ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุอย่าง<strong>น</strong>ี้ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้รู้ประมาณ<br />
ใ<strong>น</strong>โภช<strong>น</strong>ะ.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ เป็<strong>น</strong>ผู้ตมประกอบใ<strong>น</strong><br />
ชคริย<strong>ธ</strong>รรมอยู่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong><br />
เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
ย่อม<br />
ชำาระ<strong>จ</strong>ิตให้หมด<strong>จ</strong>ดสิ้<strong>น</strong>เชิง<strong>จ</strong>ากกิเลส<strong>ท</strong>ี่กั้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิต<br />
ด้<strong>ว</strong>ยการเดิ<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>งกรม ด้<strong>ว</strong>ยการ<strong>น</strong>ั่ง ตลอด<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>ยั<strong>น</strong>ค่ำาไป<strong>จ</strong><strong>น</strong>สิ้<strong>น</strong>ยามแรก<br />
แห่งราตรี, ครั ้<strong>น</strong>ยามกลางแห่งราตรี ย่อมสำาเร็<strong>จ</strong>การ<strong>น</strong>อ<strong>น</strong><br />
อย่างราชสีห์ (คือ) ตะแคงข้างข<strong>ว</strong>า เ<strong>ท</strong>้าเหลื่อมเ<strong>ท</strong>้า<br />
มีสติสัมปชัญญะใ<strong>น</strong>การลุกขึ้<strong>น</strong>,<br />
ครั้<strong>น</strong>ยามสุด<strong>ท</strong>้ายแห่งราตรี<br />
กลับลุกขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> ก็ชำาระ<strong>จ</strong>ิตให้หมด<strong>จ</strong>ดสิ ้<strong>น</strong>เชิง<strong>จ</strong>ากกิเลส<strong>ท</strong>ี ่กั ้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิต<br />
ด้<strong>ว</strong>ยการเดิ<strong>น</strong><strong>จ</strong>งกรม และด้<strong>ว</strong>ยการ<strong>น</strong>ั่งอีก.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
ภิกษุอย่าง<strong>น</strong>ี้ชื่อ<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>ผู้ตามประกอบใ<strong>น</strong>ชาคริย<strong>ธ</strong>รรมอยู่<br />
เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ภิกษุ เมื่อประกอบพร้อมด้<strong>ว</strong>ย<br />
<strong>ธ</strong>รรมสี่อย่งเหล่<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />
ไม่อ<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะเสื่อมเสีย<br />
มีแต่<strong>จ</strong>ะ<br />
อยู่ใกล้<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>อย่งเดีย<strong>ว</strong>แล.<br />
<strong>จ</strong>ตุกฺก. อำ. ๒๑/๕๐-๕๒/๓๗.<br />
101
102 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong>
๓๑<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ลักษณะแห่งอิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รียภ<strong>ว</strong><strong>น</strong>ชั้<strong>น</strong>เลิศ<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ !<br />
อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รียภ<strong>ว</strong><strong>น</strong>ชั้<strong>น</strong>เลิศ<br />
(อ<strong>น</strong>ุตฺตรา อิ<strong>น</strong>ฺ<strong>ท</strong>ฺริยภา<strong>ว</strong><strong>น</strong>า)<br />
ใ<strong>น</strong>อริย<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี ้ อรมณ์อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ชอบใ<strong>จ</strong>-<br />
ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong>-เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong>และไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong><br />
เกิดขึ ้<strong>น</strong>แก่ภิกษุ เพระเห็<strong>น</strong>รูปด้<strong>ว</strong>ยต. ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>รู ้ชัดอย่ง<strong>น</strong>ี ้<br />
<strong>ว</strong>่ “อารมณ์<strong>ท</strong>ี ่เกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>แก่เรา<strong>น</strong>ี ้ เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่มีปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย ปรุงแต่ง<br />
(สงฺขต) เป็<strong>น</strong>ของหยาบๆ (โอฬาริก) เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่อาศัยเหตุปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />
เกิดขึ ้<strong>น</strong> (ปฏิ<strong>จ</strong>ฺ<strong>จ</strong> สมุปฺป<strong>น</strong>ฺ<strong>น</strong>); แต่มีสิ ่งโ<strong>น</strong>้<strong>น</strong>ซึ ่งรำางับและประณีต,<br />
กล่า<strong>ว</strong>คือ อุเบกขา” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
(เมื่อรู้ชัดอย่าง<strong>น</strong>ี้)<br />
อารมณ์<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong>-ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong>-เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong>และ<br />
ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong> อั<strong>น</strong>บังเกิดขึ้<strong>น</strong>แก่ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong> ย่อมดับไป<br />
อุเบกขายังคงดำารงอยู่.<br />
103
104 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! อรมณ์อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong>-ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />
ชอบใ<strong>จ</strong>-เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ชอบใ<strong>จ</strong>และไม่เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ชอบใ<strong>จ</strong> อั<strong>น</strong>บังเกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
แก่ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ย่อมดับไปเร็<strong>ว</strong>เหมือ<strong>น</strong>กรกะพริบตของค<strong>น</strong><br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>อุเบกขยังคงเหลืออยู่.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ !<br />
<strong>น</strong>ี ้แล เรเรียก<strong>ว</strong>่ อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รียภ<strong>ว</strong><strong>น</strong>ชั ้<strong>น</strong>เลิศใ<strong>น</strong>อริย<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<br />
ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง รูป<strong>ท</strong>ี่รู้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>ักษุ.<br />
(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง เสียง<strong>ท</strong>ี ่รู ้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยโสตะ กลิ ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่รู ้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ย<br />
ฆ<strong>น</strong>ะ รส<strong>ท</strong>ี ่รู ้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยชิ<strong>ว</strong>ห โผฏฐัพพะ<strong>ท</strong>ี ่รู ้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยผิ<strong>ว</strong>กย และ<br />
<strong>ธ</strong>รรมรมณ์<strong>ท</strong>ี ่รู ้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong> ก็ได้ตรัสไ<strong>ว</strong>้โดยหลักเกณฑ์อย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>;<br />
ต่างกั<strong>น</strong>แต่อุปมาแห่งค<strong>ว</strong>ามเร็<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>การดับแห่งอารมณ์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ, เช่<strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งเสียงเปรียบด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามเร็<strong>ว</strong>แห่ง กรดีด<strong>น</strong>ิ ้<strong>ว</strong>มือ เป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong>).<br />
อุปริ. ม. ๑๔/๕๔๑-๕๔๕/๘๕๖-๘๖๑.<br />
(เรื ่อง<strong>ท</strong>ี ่ค<strong>ว</strong>รดูประกอบด้<strong>ว</strong>ยกับบ<strong>ท</strong><strong>น</strong>ี ้ อยู ่ใ<strong>น</strong>บ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ี ่ ๓๙ ห<strong>น</strong>้า ๑๑๙ เรื่อง<br />
<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
เพราะไม่ยึดถือ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่ได้บรรลุ).
๓๒<br />
สิ้<strong>น</strong>กิเลสก็แล้<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong><br />
ไม่ต้องรู้<strong>ว</strong>่สิ้<strong>น</strong>ไปเ<strong>ท</strong>่ไร<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>รอย<strong>น</strong>ิ้<strong>ว</strong>มือหรือ<br />
รอย<strong>น</strong>ิ้<strong>ว</strong>หั<strong>ว</strong>แม่มือ<br />
ย่อมปรากฏอยู่<strong>ท</strong>ี่ด้ามเครื่องมือของพ<strong>ว</strong>ก<br />
ช่างไม้ หรือลูกมือของพ<strong>ว</strong>กช่างไม้ แต่เขาก็ไม่มีค<strong>ว</strong>ามรู้<strong>ว</strong>่า<br />
ด้ามเครื่องมือของเรา<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้สึกไปเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>ว</strong>า<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้สึกไปเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>อื่<strong>น</strong>ๆ<br />
สึกไปเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ี้ๆ<br />
คงรู้แต่<strong>ว</strong>่ามั<strong>น</strong>สึกไปๆ<br />
เ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />
<strong>น</strong>ี้ฉั<strong>น</strong>ใด;<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เมื่อภิกษุตมประกอบภ<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />
อยู่<br />
ก็ไม่รู้อย่ง<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้อส<strong>ว</strong>ะของเรสิ้<strong>น</strong>ไปเ<strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>ี้สิ้<strong>น</strong>ไปเ<strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>อื่<strong>น</strong>ๆ<br />
สิ้<strong>น</strong>ไปเ<strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ี้ๆ<br />
รู้แต่เพียง<strong>ว</strong>่<br />
สิ้<strong>น</strong>ไปใ<strong>น</strong>เมื่อมั<strong>น</strong>สิ้<strong>น</strong>ไปๆ<br />
เ<strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />
ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />
สตฺตก. อำ. ๒๓/๑๒๗-๑๒๙/๖๘.<br />
105
106 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๓๓<br />
ตถคตเป็<strong>น</strong>เพียงผู้บอก<br />
<strong>จ</strong>ะถึง<strong>ท</strong>ี่หมยต้องเดิ<strong>น</strong>เอเอง<br />
“ก็สา<strong>ว</strong>กของพระโคดมผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />
เมื่อพระโคดมกล่า<strong>ว</strong>สอ<strong>น</strong><br />
พร่ำาสอ<strong>น</strong>อยู่อย่าง<strong>น</strong>ี้ <strong>ท</strong>ุกๆ รูปได้บรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผลสำาเร็<strong>จ</strong><br />
ถึง<strong>ท</strong>ี่สุดอย่างยิ่งหรือ<br />
? หรือ<strong>ว</strong>่าไม่ได้บรรลุ ?”.<br />
พราหมณ์ผู้ห<strong>น</strong>ึ่ง<strong>ท</strong>ูลถาม<br />
พระผู้มีพระภาค.<br />
พราหมณ์ ! สา<strong>ว</strong>กของเรา แม้เรากล่า<strong>ว</strong>สอ<strong>น</strong><br />
พร่ำาสอ<strong>น</strong>อยู่อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>น</strong>้อยพ<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ี่ได้บรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><br />
ผลสำาเร็<strong>จ</strong>ถึง<strong>ท</strong>ี่สุดอย่างยิ่ง,<br />
บางพ<strong>ว</strong>กไม่ได้บรรลุ.<br />
“พระโคดมผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />
! อะไรเล่าเป็<strong>น</strong>เหตุ อะไรเล่าเป็<strong>น</strong><br />
ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย, <strong>ท</strong>ี่พระ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ก็ยังตั้งอยู่,<br />
ห<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ี่ยังสัต<strong>ว</strong>์ให้ถึง<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
ก็ยังตั้งอยู่.<br />
พระโคดมผู้ชักช<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />
(เพื่อดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>ไป)<br />
ก็ยังตั้งอยู่,<br />
<strong>ท</strong>ำาไม<strong>น</strong>้อยพ<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ี่บรรลุ<br />
และบางพ<strong>ว</strong>กไม่บรรลุ ?”.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
พราหมณ์ ! เรา<strong>จ</strong>ักย้อ<strong>น</strong>ถาม<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เรื่อง<strong>น</strong>ี้,<br />
<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>งตอบตามค<strong>ว</strong>ร. <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผู้ช่ำาชองใ<strong>น</strong>ห<strong>น</strong><strong>ท</strong>างไปสู่<br />
เมืองราชคฤห์มิใช่หรือ ? มีบุรุษผู้<strong>จ</strong>ะไปเมืองราชคฤห์<br />
เข้ามาหาและกล่า<strong>ว</strong>กับ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า “<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />
! ข้าพเ<strong>จ</strong>้า<br />
ปรารถ<strong>น</strong>า<strong>จ</strong>ะไปเมืองราชคฤห์ ขอ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>งชี้บอก<strong>ท</strong>างไป<br />
เมืองราชคฤห์ แก่ข้าพเ<strong>จ</strong>้าเถิด” ดัง<strong>น</strong>ี้;<br />
<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ก็<strong>จ</strong>ะกล่า<strong>ว</strong>กะ<br />
บุรุษผู ้<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า “มาซิ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong> <strong>ท</strong>าง<strong>น</strong>ี ้ไปเมืองราชคฤห์ ไปได้ครู ่ห<strong>น</strong>ึ ่ง<br />
<strong>จ</strong>ักพบบ้า<strong>น</strong>ชื ่อโ<strong>น</strong>้<strong>น</strong> แล้<strong>ว</strong><strong>จ</strong>ักเห็<strong>น</strong><strong>น</strong>ิคมชื ่อโ<strong>น</strong>้<strong>น</strong> <strong>จ</strong>ักเห็<strong>น</strong>ส<strong>ว</strong><strong>น</strong>และ<br />
ป่าอั<strong>น</strong><strong>น</strong>่ารื ่<strong>น</strong>รมย์ <strong>จ</strong>ักเห็<strong>น</strong>ภูมิภาคอั<strong>น</strong><strong>น</strong>่ารื ่<strong>น</strong>รมย์ สระโบกขรณีอั<strong>น</strong><br />
<strong>น</strong>่ารื ่<strong>น</strong>รมย์ของเมืองราชคฤห์” ดัง<strong>น</strong>ี ้. บุรุษ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พร่ ำาบอก<br />
พร่ ำาชี ้ให้อย่าง<strong>น</strong>ี ้ ก็ยังถือเอา<strong>ท</strong>างผิด กลับหลังตรงกั<strong>น</strong>ข้ามไป,<br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>บุรุษอีกค<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่ง<br />
ไปถึงเมืองราชคฤห์ได้โดยส<strong>ว</strong>ัสดี.<br />
พราหมณ์เอย ! อะไรเล่าเป็<strong>น</strong>เหตุ อะไรเล่าเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />
<strong>ท</strong>ี ่เมืองราชคฤห์ก็ยังตั ้งอยู ่ <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู ้ชี ้บอกก็ยังตั ้งอยู ่ แต่<strong>ท</strong>ำาไม<br />
บุรุษผู้ห<strong>น</strong>ึ่งกลับหลงผิด<strong>ท</strong>าง<br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>บุรุษอีกผู้ห<strong>น</strong>ึ่งไปถึงเมือง<br />
ราชคฤห์ได้โดยส<strong>ว</strong>ัสดี ?<br />
“พระโคดมผู ้เ<strong>จ</strong>ริญ ! ใ<strong>น</strong>เรื ่อง<strong>น</strong>ี ้ ข้าพเ<strong>จ</strong>้า<strong>จ</strong>ัก<strong>ท</strong>ำาอย่างไรได้เล่า,<br />
เพราะข้าพเ<strong>จ</strong>้าเป็<strong>น</strong>แต่เพียงผู้บอก<strong>ท</strong>างเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>”.<br />
107
108 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
พราหมณ์ ! ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แล,<br />
<strong>ท</strong>ี่พระ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
ก็ยังตั้งอยู่<br />
<strong>ท</strong>างเป็<strong>น</strong>เครื่องถึงพระ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
ก็ยังตั้งอยู่<br />
เรา<br />
ผู้ชักช<strong>ว</strong><strong>น</strong>ก็ยังตั้งอยู่; แต่สา<strong>ว</strong>กแม้เรากล่า<strong>ว</strong>สอ<strong>น</strong>พร่ำาสอ<strong>น</strong><br />
อยู่อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>น</strong>้อยพ<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ี่ได้บรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ผลสำาเร็<strong>จ</strong><br />
ถึง<strong>ท</strong>ี่สุดอย่างยิ่ง,<br />
บางพ<strong>ว</strong>กไม่ได้บรรลุ.<br />
พราหมณ์ ! ใ<strong>น</strong>เรื ่อง<strong>น</strong>ี ้ เรา<strong>จ</strong>ัก<strong>ท</strong>ำาอย่างไรได้เล่า,<br />
เพราะเรเป็<strong>น</strong>แต่เพียงผู้บอก<strong>ท</strong>งเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />
อุปริ. ม. ๑๔/๘๕-๘๗/๑๐๑-๑๐๓.
๓๔<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
เหตุให้ไม่ปริ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong><br />
“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />
! อะไรห<strong>น</strong>อเป็<strong>น</strong>เหตุ อะไรห<strong>น</strong>อ<br />
เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>ำาให้สัต<strong>ว</strong>์บางพ<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี ้ ไม่ปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม<br />
(ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong>) ?”.<br />
<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู้เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>อมเ<strong>ท</strong>พ<br />
! รูป <strong>ท</strong>ั ้งหลาย <strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะพึงรู ้ได้<br />
ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>ักษุ มีอยู่,<br />
เป็<strong>น</strong>รูป<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่าปรารถ<strong>น</strong>า<br />
<strong>น</strong>่าใคร่ <strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong><br />
มีลักษณะ<strong>น</strong>่ารัก เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปตั้งอาศัยแห่งค<strong>ว</strong>ามใคร่<br />
เป็<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี่ตั้งแห่งค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัด.<br />
ถ้า<strong>ว</strong>่า ภิกษุย่อมเพลิดเพลิ<strong>น</strong> พร่ำา<br />
สรรเสริญ เมาหมกอยู่<br />
ซึ่งรูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>ไซร้;<br />
เมื่อภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เพลิดเพลิ<strong>น</strong> พร่ ำาสรรเสริญ เมาหมกซึ ่งรูป<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อยู ่, <strong>ว</strong>ิญญาณ<br />
<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เป็<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณอั<strong>น</strong>ตัณหาใ<strong>น</strong>อารมณ์คือรูป อาศัยแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>คืออุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>.<br />
1<br />
1. ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ี้หมายถึง<strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>ท</strong>ี่รู้สึกต่อค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong><br />
และค<strong>ว</strong>ามมั<strong>ว</strong>เมาใ<strong>น</strong>รูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ไม่ใช่<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>ท</strong>ี่เห็<strong>น</strong>รูปตาม<strong>ธ</strong>รรมดา.<br />
109
110 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู้เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>อมเ<strong>ท</strong>พ<br />
! ภิกษุผู้<br />
มีอุป<strong>ท</strong><strong>น</strong> ย่อม<br />
ไม่ปริ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>.<br />
[ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง เสียง <strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะพึงรู้สึกด้<strong>ว</strong>ยโสตะ<br />
กลิ่<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะพึง<br />
รู ้สึกด้<strong>ว</strong>ยฆา<strong>น</strong>ะ รส <strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะพึงรู ้สึกด้<strong>ว</strong>ยชิ<strong>ว</strong>หา สัมผัส<strong>ท</strong>งกย <strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะพึง<br />
รู ้สึกด้<strong>ว</strong>ยกายะ (ผิ<strong>ว</strong>กาย<strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>ไป) และ<strong>ธ</strong>รรมรมณ์ <strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะพึงรู ้สึกด้<strong>ว</strong>ยม<strong>น</strong>ะ<br />
ก็ได้ตรัสไ<strong>ว</strong>้ด้<strong>ว</strong>ยข้อค<strong>ว</strong>าม<strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>องเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่งรูป<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะพึง<br />
รู้ได้ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>ักษุ<br />
ข้างบ<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>].<br />
<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู้เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>อมเ<strong>ท</strong>พ<br />
! <strong>น</strong>ี ้แลเป็<strong>น</strong>เหตุ <strong>น</strong>ี ้เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />
<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>ำาให้สัต<strong>ว</strong>์บางพ<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี้<br />
ไม่ปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม<br />
(ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong>).<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๑๒๘/๑๗๘.
๓๕<br />
หมด “อหร” ก็<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ถ้าไม่มีราคะ ไม่มี<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ ไม่มี<br />
ตัณหา ใ<strong>น</strong> อหรคือคำข้<strong>ว</strong> ก็ดี ใ<strong>น</strong> อหรคือผัสสะ<br />
ก็ดี ใ<strong>น</strong> อหรคือมโ<strong>น</strong>สัญเ<strong>จ</strong>ต<strong>น</strong> ก็ดี ใ<strong>น</strong> อหรคือ<br />
<strong>ว</strong>ิญญณ ก็ดี แล้<strong>ว</strong>ไซร้, <strong>ว</strong>ิญญาณก็เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ตั้งอยู่ไม่ได้<br />
เ<strong>จ</strong>ริญงอกงามอยู่ไม่ได้ใ<strong>น</strong>สิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ.<br />
<strong>ว</strong>ิญญาณตั้งอยู่ไม่ได้<br />
เ<strong>จ</strong>ริญงอกงามอยู่ไม่ได้ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ใด, การก้า<strong>ว</strong>ลงแห่ง<strong>น</strong>ามรูป<br />
ย่อมไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>; การก้า<strong>ว</strong>ลงแห่ง<strong>น</strong>ามรูป ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ใด,<br />
ค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญแห่งสังขาร<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ย่อมไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>; ค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญ<br />
แห่งสังขาร<strong>ท</strong>ั้งหลาย ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ใด, การบังเกิดใ<strong>น</strong>ภพใหม่<br />
ต่อไป ย่อมไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>; การบังเกิดใ<strong>น</strong>ภพใหม่ต่อไป<br />
ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ใด,<br />
ชาติชราและมรณะต่อไป ย่อมไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />
ชาติชราและมรณะต่อไป ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ใด,<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
เราเรียก “<strong>ท</strong>ี่”<br />
<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong><br />
“<strong>ท</strong>ี่ไม่โศก<br />
ไม่มี<strong>ธ</strong>ุลี และไม่มี<br />
ค<strong>ว</strong>มคับแค้<strong>น</strong>” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
111
112 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>เรือ<strong>น</strong>ยอดหรือ<br />
ศาลาเรือ<strong>น</strong>ยอด <strong>ท</strong>ี่ตั้งอยู่<strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ิศเห<strong>น</strong>ือหรือใต้ก็ตาม<br />
เป็<strong>น</strong><br />
เรือ<strong>น</strong>มีห<strong>น</strong>้าต่าง<strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ิศตะ<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>ออก. ครั ้<strong>น</strong>ด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์ขึ ้<strong>น</strong>มา<br />
แสงส<strong>ว</strong>่างแห่งด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์ส่องเข้าไป<strong>ท</strong>างช่องห<strong>น</strong>้าต่างแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ักตั้งอยู่<strong>ท</strong>ี่ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ไห<strong>น</strong>แห่งเรือ<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เล่า<br />
?<br />
“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ ! แสงส<strong>ว</strong>่างแห่งด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์<br />
<strong>จ</strong>ักปรากฏ<strong>ท</strong>ี่ฝาเรือ<strong>น</strong>ข้างใ<strong>น</strong>ด้า<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิศตะ<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>ตก พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ถ้าฝาเรือ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ิศตะ<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>ตก<br />
ไม่มีเล่า แสงแห่งด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ักปรากฏอยู่<strong>ท</strong>ี่ไห<strong>น</strong><br />
?<br />
“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />
! แสงส<strong>ว</strong>่างแห่งด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ักปรากฏ<strong>ท</strong>ี่พื้<strong>น</strong>ดิ<strong>น</strong><br />
พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ถ้าพื ้<strong>น</strong>ดิ<strong>น</strong>ไม่มีเล่า แสงส<strong>ว</strong>่างแห่ง<br />
ด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ักปรากฏ<strong>ท</strong>ี่ไห<strong>น</strong><br />
?<br />
“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />
! แสงส<strong>ว</strong>่างแห่งด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ักปรากฏใ<strong>น</strong><strong>น</strong>้ำาพระเ<strong>จ</strong>้าข้า<br />
!”.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ถ้า<strong>น</strong>้ำาไม่มีเล่า แสงส<strong>ว</strong>่างแห่ง<br />
ด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ักปรากฏ<strong>ท</strong>ี่ไห<strong>น</strong>อีก<br />
?<br />
“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />
! แสงส<strong>ว</strong>่างแห่งด<strong>ว</strong>งอา<strong>ท</strong>ิตย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ย่อมเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ไม่ปรากฏแล้<strong>ว</strong><br />
พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แล<br />
:<br />
ถ้าไม่มีราคะ ไม่มี<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ ไม่มีตัณหา ใ<strong>น</strong>อาหารคือ<br />
คำาข้า<strong>ว</strong>ก็ดี ใ<strong>น</strong>อาหารคือผัสสะก็ดี ใ<strong>น</strong>อาหารคือมโ<strong>น</strong>สัญเ<strong>จ</strong>ต<strong>น</strong>า<br />
ก็ดี ใ<strong>น</strong>อาหารคือ<strong>ว</strong>ิญญาณก็ดี แล้<strong>ว</strong>ไซร้, <strong>ว</strong>ิญญาณก็เป็<strong>น</strong>สิ่ง<br />
<strong>ท</strong>ี่ตั้งอยู่ไม่ได้<br />
เ<strong>จ</strong>ริญงอกงามอยู่ไม่ได้<br />
ใ<strong>น</strong>อาหารคือคำาข้า<strong>ว</strong><br />
เป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ.<br />
<strong>ว</strong>ิญญาณตั ้งอยู ่ไม่ได้ เ<strong>จ</strong>ริญงอกงามอยู ่ไม่ได้ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ใด,<br />
การก้า<strong>ว</strong>ลงแห่ง<strong>น</strong>ามรูป ย่อมไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />
การก้า<strong>ว</strong>ลงแห่ง<strong>น</strong>ามรูป ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ใด,<br />
ค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญ<br />
แห่งสังขาร<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
ย่อมไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />
ค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญแห่งสังขาร<strong>ท</strong>ั้งหลาย ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ใด,<br />
การบังเกิดใ<strong>น</strong>ภพใหม่ต่อไป ย่อมไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />
การบังเกิดใ<strong>น</strong>ภพใหม่ต่อไป ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ใด, ชาติชรา<br />
และมรณะต่อไป ย่อมไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />
ชาติชรามรณะต่อไป ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ใด, ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย !<br />
เราเรียก “<strong>ท</strong>ี่”<br />
<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong> “<strong>ท</strong>ี่ไม่โศก<br />
ไม่มี<strong>ธ</strong>ุลี และไม่มี<br />
ค<strong>ว</strong>ามคับแค้<strong>น</strong>” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>. สำ. ๑๖/๑๒๔-๑๒๖/๒๔๘-๒๔๙.<br />
113
114 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๓๖<br />
กฎอิ<strong>ท</strong>ัปปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ยต หรือ หั<strong>ว</strong>ใ<strong>จ</strong>ปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบ<strong>ท</strong><br />
้ ้<br />
อิมสฺมึ สติ อิ<strong>ท</strong>ำ โหติ<br />
เมื่อสิ่ง<strong>น</strong>ี<br />
มี สิ่ง<strong>น</strong>ี<br />
ย่อมมี<br />
้<br />
อิมสฺสุปฺปา<strong>ท</strong>า อิ<strong>ท</strong>ำ อุปฺปชฺชติ<br />
เพระค<strong>ว</strong>มเกิดขึ้<strong>น</strong>แห่งสิ่ง<strong>น</strong>ี<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ี้<strong>จ</strong>ึงเกิดขึ้<strong>น</strong><br />
้ ้<br />
อิมสฺมึ อสติ อิ<strong>ท</strong>ำ <strong>น</strong>โหติ<br />
เมื่อสิ่ง<strong>น</strong>ี<br />
ไม่มี สิ่ง<strong>น</strong>ี<br />
ย่อมไม่มี<br />
้ ้<br />
อิมสฺส <strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong>า อิ<strong>ท</strong>ำ <strong>น</strong>ิรุชฺฌติ<br />
เพระค<strong>ว</strong>มดับไปแห่งสิ่ง<strong>น</strong>ี<br />
สิ่ง<strong>น</strong>ี<br />
<strong>จ</strong>ึงดับไป<br />
ม. ม. ๑๓/๓๕๔-๓๕๖/๓๗๑.<br />
<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>. สำ. ๑๖/๘๔/๑๕๔, ...ฯลฯ...
๓๗<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบ<strong>ท</strong> คือ <strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมชติ<br />
อศัยกั<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>เกิดขึ้<strong>น</strong><br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! อะไรเล่า<strong>ท</strong>ี ่เรียก<strong>ว</strong>่า ปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบา<strong>ท</strong> ?<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! :<br />
เพราะมีอ<strong>ว</strong>ิชชา เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี สังขาร<strong>ท</strong>ั้งหลาย;<br />
เพราะมีสังขาร เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี <strong>ว</strong>ิญญาณ;<br />
เพราะมี<strong>ว</strong>ิญญาณ เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี <strong>น</strong>ามรูป;<br />
เพราะมี<strong>น</strong>ามรูป เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี สฬายต<strong>น</strong>ะ;<br />
เพราะมีสฬายต<strong>น</strong>ะ เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี ผัสสะ;<br />
เพราะมีผัสสะ เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า;<br />
เพราะมีเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี ตัณหา;<br />
เพราะมีตัณหา เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี อุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>;<br />
เพราะมีอุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี ภพ;<br />
เพราะมีภพ เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>จ</strong>ึงมี ชาติ;<br />
เพราะมีชาติ เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย, ชรามรณะโสกะปริเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ะ<br />
<strong>ท</strong>ุกขะโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสอุปายาส<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
<strong>จ</strong>ึงเกิดขึ้<strong>น</strong>ครบถ้<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />
:<br />
115
116 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
ค<strong>ว</strong>ามเกิดขึ้<strong>น</strong>พร้อมแห่งกอง<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั้งสิ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
ย่อมมีด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>น</strong>ี้เรียก<strong>ว</strong>่า<br />
ปฏิ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>สมุปบา<strong>ท</strong>.<br />
เพราะค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>างคลายดับไปโดยไม่เหลือแห่งอ<strong>ว</strong>ิชชา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong>,<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งสังขาร;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งสังขาร<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่ง<strong>ว</strong>ิญญาณ;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่ง<strong>ว</strong>ิญญาณ<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่ง<strong>น</strong>ามรูป;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่ง<strong>น</strong>ามรูป<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งสฬายต<strong>น</strong>ะ;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งสฬายต<strong>น</strong>ะ<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งผัสสะ;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งผัสสะ<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า;
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งตัณหา;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งตัณหา<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งอุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งอุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งภพ;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งภพ<br />
<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งชาติ;<br />
เพราะมีค<strong>ว</strong>ามดับแห่งชาติ <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แล<br />
ชรามรณะ โสกะปริเ<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ุกขะโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสอุปายาส<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
<strong>จ</strong>ึงดับสิ้<strong>น</strong><br />
:<br />
ค<strong>ว</strong>ามดับลงแห่งกอง<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั้งสิ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
ย่อมมี ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี้ ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>. สำ. ๑๖/๑/๑.<br />
117
118 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๓๘<br />
ปัญญ สติ กับ<strong>น</strong>มรูปดับ เพระ<strong>ว</strong>ิญญณดับ<br />
“ข้าแต่พระองค์ผู้<strong>น</strong>ิร<strong>ท</strong>ุกข์<br />
!<br />
ข้าพระองค์กราบ<strong>ท</strong>ูลถามแล้<strong>ว</strong><br />
ขอพระองค์<strong>จ</strong>งตรัสบอก<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
คือ<br />
ปัญญาและสติกับ<strong>น</strong>ามรูป แก่ข้าพระองค์เถิด;<br />
ปัญญาและสติกับ<strong>น</strong>ามรูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ะดับไป<strong>ท</strong>ี่ไห<strong>น</strong><br />
?”.<br />
อชิตะ !<br />
<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ถามปัญหา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ข้อใด<br />
เรา<strong>จ</strong>ะแก้ปัญหา ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แก่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><br />
:<br />
<strong>น</strong>มและรูป ย่อมดับไม่เหลือใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ใด,<br />
ปัญญและสติกับ<strong>น</strong>มรูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ก็ย่อมดับไปใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />
เพระค<strong>ว</strong>มดับไปแห่ง<strong>ว</strong>ิญญณ แล.<br />
สุตฺต. ขุ. ๒๕/๕๓๐-๕๓๑/๔๒๕.<br />
<strong>จ</strong>ูฬ<strong>น</strong>ิ. ขุ. ๓๐/๒๐-๒๑/๘๐,๘๕.
๓๙<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>เพระไม่ยึดถือ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่ได้บรรลุ<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ภิกษุบางรูปใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ปฏิบัติอย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> ย่อมได้เฉพาะซึ่งอุเบกขา <strong>ว</strong>่า<br />
“ถ้ไม่ค<strong>ว</strong>รมี และไม่พึงมีแก่เร, ก็ต้องไม่มีแก่เร;<br />
สิ่งใดมีอยู่ สิ่งใดมีแล้<strong>ว</strong>, เร<strong>จ</strong>ะละสิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เสีย” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />
ภิกษุ (บางรูป) <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ย่อมไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong> ไม่พร่ำาสรรเสริญ<br />
ไม่เมาหมกอยู่ ซึ่งอุเบกขา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>, เมื่อไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong><br />
ไม่พร่ำาสรรเสริญ ไม่เมาหมกอยู่ ซึ่งอุเบกขา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />
<strong>ว</strong>ิญญาณของเ<strong>ธ</strong>อก็ไม่เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมชาติอาศัยซึ่งอุเบกขา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ไม่มีอุเบกขา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>อุปา<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>.<br />
อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ !<br />
ภิกษุผู้ไม่มีอุป<strong>ท</strong><strong>น</strong> ย่อมปริ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>แล.<br />
อุปริ. ม. ๑๔/๗๙/๙๑.<br />
119
120 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๔๐<br />
กรปริ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />
สัต<strong>ว</strong>์<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />
<strong>ท</strong>ั้ง<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ุ่ม<br />
ค<strong>น</strong>แก่, <strong>ท</strong>ั้ง<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><br />
ค<strong>น</strong>พาลและบัณฑิต, <strong>ท</strong>ั้ง<strong>ท</strong>ี่มั่งมี และยาก<strong>จ</strong><strong>น</strong> ล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>แต่มี<br />
ค<strong>ว</strong>ามตายเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ไปถึงใ<strong>น</strong>เบื ้องห<strong>น</strong>้า. เปรียบเหมือ<strong>น</strong>ภาช<strong>น</strong>ะดิ<strong>น</strong><br />
<strong>ท</strong>ี ่ช่างหม้อปั ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ั ้งเล็กและใหญ่ <strong>ท</strong>ั ้ง<strong>ท</strong>ี ่สุกแล้<strong>ว</strong>และยังดิบ<br />
ล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>แต่มีการแตก<strong>ท</strong>ำาลายเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุด<br />
ฉั<strong>น</strong>ใด; ชี<strong>ว</strong>ิตแห่งสัต<strong>ว</strong>์<br />
<strong>ท</strong>ั้งหลายก็มีค<strong>ว</strong>ามตายเป็<strong>น</strong>เบื้องห<strong>น</strong>้า<br />
ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />
<strong>ว</strong>ัยของเรา แก่หง่อมแล้<strong>ว</strong> ชี<strong>ว</strong>ิตของเราริบหรี่แล้<strong>ว</strong>,<br />
เรา<strong>จ</strong>ักละพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อไป. สรณะของตั<strong>ว</strong>เองเราได้<strong>ท</strong>ำาไ<strong>ว</strong>้แล้<strong>ว</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งเป็<strong>น</strong>ผู้ไม่ประม<strong>ท</strong><br />
มีสติ มีศีล เป็<strong>น</strong>อย่งดี มีค<strong>ว</strong>มดำริอั<strong>น</strong>ตั้งไ<strong>ว</strong>้แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี<br />
ตมรักษซึ่ง<strong>จ</strong>ิตของต<strong>น</strong>เถิด.<br />
ใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้,<br />
ภิกษุใดเป็<strong>น</strong>ผู้ไม่ประม<strong>ท</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ักละชติสงสร <strong>ท</strong>ำ<strong>ท</strong>ี่สุดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ได้.<br />
มหา. <strong>ท</strong>ี. ๑๐/๑๔๑-๑๔๒/๑๐๘.
๔๑<br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ผู้หลุดพ้<strong>น</strong>ได้เพระไม่ยึดมั่<strong>น</strong>ถือมั่<strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong>กาลไห<strong>น</strong>ๆ <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>เหล่าใด<br />
เห็<strong>น</strong>ภัยใ<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มยึดถือ<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>เหตุให้เกิดและให้ตายแล้<strong>ว</strong><br />
เลิกยึดมั่<strong>น</strong><br />
ถือมั่<strong>น</strong><br />
หลุดพ้<strong>น</strong>ไปได้<br />
เพราะอาศัย<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่สิ้<strong>น</strong>ไปแห่งค<strong>ว</strong>ามเกิดค<strong>ว</strong>ามตาย;<br />
เหล่า<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ผู้เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ย่อมประสบค<strong>ว</strong>มสุข<br />
ลุพระ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมเกษม<br />
เป็<strong>น</strong>ผู้ดับเย็<strong>น</strong>ได้<br />
ใ<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้เอง<br />
ล่<strong>ว</strong>งเ<strong>ว</strong>รล่<strong>ว</strong>งภัย<strong>ท</strong>ุกอย่างเสียได้<br />
และก้า<strong>ว</strong>ล่<strong>ว</strong>งเสียได้ ซึ่งค<strong>ว</strong>าม<strong>ท</strong>ุกข์<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง.<br />
อุปริ. ม. ๑๔/๓๔๖-๓๔๗/๕๒๕.<br />
121
122 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />
๔๒<br />
<strong>ธ</strong>รรมเป็<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>แห่ง<strong>ว</strong>ิช<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
! <strong>ธ</strong>รรม ๒ อย่างเหล่า<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong><br />
ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>แห่ง<strong>ว</strong>ิชชา มีอยู่.<br />
๒ อย่าง อะไรเล่า ? ๒ อย่าง คือ<br />
สมถะและ<strong>ว</strong>ิปัสส<strong>น</strong>.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
สมถะ เมื่ออบรมแล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ะได้ประโยช<strong>น</strong>์อะไร ?<br />
อบรมแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ิต<strong>จ</strong>ะเ<strong>จ</strong>ริญ.<br />
<strong>จ</strong>ิตเ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ะได้ประโยช<strong>น</strong>์อะไร ?<br />
เ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ะละรคะได้.<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />
!<br />
<strong>ว</strong>ิปัสส<strong>น</strong>เล่า เมื ่อเ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ะได้ประโยช<strong>น</strong>์อะไร ?<br />
เ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> ปัญญ<strong>จ</strong>ะเ<strong>จ</strong>ริญ.<br />
ปัญญเ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ะได้ประโยช<strong>น</strong>์อะไร ?<br />
เ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ะละอ<strong>ว</strong>ิชชได้ แล.<br />
<strong>ท</strong>ุก. อำ. ๒๐/๗๗-๗๘/๒๗๕.
๔๓<br />
คำชี้ช<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>ว</strong>ิง<strong>ว</strong>อ<strong>น</strong><br />
ฉบับ ๓ ก้<strong>ว</strong>ย่งอย่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลย ! โยคกรรม อั<strong>น</strong>เ<strong>ธ</strong>อพึงกระ<strong>ท</strong>ำ เพื ่อให้รู ้<strong>ว</strong>่<br />
“<strong>น</strong>ี้<strong>ท</strong>ุกข์<br />
<strong>น</strong>ี้เหตุให้เกิด<strong>ท</strong>ุกข์<br />
<strong>น</strong>ี้ค<strong>ว</strong>มดับส<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์<br />
<strong>น</strong>ี้<strong>ท</strong>งให้ถึงค<strong>ว</strong>มดับส<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์”.<br />
<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> เรได้แสดงแล้<strong>ว</strong>,<br />
<strong>ท</strong>งให้ถึง<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> เรก็ได้แสดงแล้<strong>ว</strong> แก่เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />
กิ<strong>จ</strong>ใด <strong>ท</strong>ี่ศสดผู้เอ็<strong>น</strong>ดู<br />
แส<strong>ว</strong>งหประโยช<strong>น</strong>์เกื้อกูล<br />
อศัยค<strong>ว</strong>มเอ็<strong>น</strong>ดูแล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ะพึง<strong>ท</strong>ำแก่ส<strong>ว</strong>ก<strong>ท</strong>ั้งหลย,<br />
กิ<strong>จ</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เรได้<strong>ท</strong>ำแล้<strong>ว</strong>แก่พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ.<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong><br />
โค<strong>น</strong>ไม้; <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong><br />
เรือ<strong>น</strong><strong>ว</strong>่ง.<br />
พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งเพียรเผกิเลส, อย่ได้ประม<strong>ท</strong>,<br />
อย่เป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ี่ต้องร้อ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><br />
ใ<strong>น</strong>ภยหลังเลย.<br />
<strong>น</strong>ี่แหละ<br />
<strong>ว</strong><strong>จ</strong>เครื่องพร่ำสอ<strong>น</strong>ของเร<br />
แก่เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />
มหา<strong>ว</strong>าร. สำ. ๑๑/๔๑๓/๑๖๕๔.,<br />
สฬา. สำ. ๑๘/๔๕๒/๗๔๑.<br />
123
มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />
มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิแห่งมหช<strong>น</strong>ช<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong> ผู้ซึ่งชัดเ<strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
และมั่<strong>น</strong>คงใ<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
เริ ่ม<strong>จ</strong>ากชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กลุ ่มเล็กๆ กลุ ่มห<strong>น</strong>ึ ่ง ได้มีโอกาสมาฟัง<strong>ธ</strong>รรมบรรยาย<strong>จ</strong>าก<br />
<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์ โสตฺถิผโล <strong>ท</strong>ี ่เ<strong>น</strong>้<strong>น</strong>การ<strong>น</strong>ำา<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> (<strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>จ</strong>าก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โอษฐ์<br />
<strong>ท</strong>ี ่พระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>องค์<strong>ท</strong>รงยื<strong>น</strong>ยั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า<strong>ท</strong>รงตรัสไ<strong>ว</strong>้ดีแล้<strong>ว</strong> บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์บริบูรณ์สิ ้<strong>น</strong>เชิง <strong>ท</strong>ั ้งเ<strong>น</strong>ื ้อ ค<strong>ว</strong>ามและ<br />
พยัญช<strong>น</strong>ะ) มาใช้ใ<strong>น</strong>การถ่าย<strong>ท</strong>อดบอกสอ<strong>น</strong> ซึ่งเป็<strong>น</strong>รูปแบบการแสดง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่ตรงตาม<br />
<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>บัญญัติตาม<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>รงรับสั่งแก่พระอรหั<strong>น</strong>ต์<br />
๖๐ รูปแรก<strong>ท</strong>ี่ป่าอิสิปต<strong>น</strong>มฤค<strong>ท</strong>าย<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong>การประกาศพระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรม และเป็<strong>น</strong>ลักษณะเฉพะ<strong>ท</strong>ี ่ภิกษุใ<strong>น</strong>ครั ้ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กลใช้เป็<strong>น</strong><br />
มตรฐ<strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong><br />
หลัก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ ได้เข้ามาตอบคำาถาม ต่อค<strong>ว</strong>ามลังเลสงสัย ได้เข้ามาสร้าง<br />
ค<strong>ว</strong>ามชัดเ<strong>จ</strong><strong>น</strong> ต่อค<strong>ว</strong>ามพร่าเลือ<strong>น</strong>สับส<strong>น</strong> ใ<strong>น</strong>ข้อ<strong>ธ</strong>รรมต่างๆ <strong>ท</strong>ี่มีอยู่ใ<strong>น</strong>สังคมชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><br />
ซึ่ง<strong>ท</strong>ั้งหมด<strong>น</strong>ี้<br />
เป็<strong>น</strong>ผล<strong>จ</strong>ากสาเหตุเดีย<strong>ว</strong>คือ การไม่ใช้คำาของพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้าเป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>ตั้งต้<strong>น</strong><br />
ใ<strong>น</strong>การศึกษาเล่าเรีย<strong>น</strong><br />
์<br />
่<br />
ด้<strong>ว</strong>ยศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>าอย่างไม่ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong>ต่อองค์สัมมาสัม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />
ใ<strong>น</strong>ฐา<strong>น</strong>ะพระศาสดา<br />
<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ได้ประกาศอย่างเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>างการ<strong>ว</strong>่า “อาตมาไม่มีคำาสอ<strong>น</strong>ของตั<strong>ว</strong>เอง”<br />
และใช้เ<strong>ว</strong>ลา<strong>ท</strong>ี่มีอยู<br />
ไปกับการรับส<strong>น</strong>อง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ประสงค์ ด้<strong>ว</strong>ยการโฆษณา<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
เพื่อค<strong>ว</strong>ามตั้งมั่<strong>น</strong>แห่งพระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />
และค<strong>ว</strong>ามประสา<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่งเดีย<strong>ว</strong>ของชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><br />
เมื ่อกลับมาใช้หลัก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> เหมือ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่เคยเป็<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>ครั ้ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กาล สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่เกิดขึ ้<strong>น</strong><br />
คือ ค<strong>ว</strong>ามชัดเ<strong>จ</strong><strong>น</strong>สอดคล้องลงตั<strong>ว</strong> ใ<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามรู้ค<strong>ว</strong>ามเข้าใ<strong>จ</strong><br />
ไม่<strong>ว</strong>่าใ<strong>น</strong>แง่ของหลัก<strong>ธ</strong>รรม<br />
ตลอด<strong>จ</strong><strong>น</strong>มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี ่ตรง และสามารถ<strong>น</strong>ำาไปใช้ปฏิบัติให้เกิดผล รู ้เห็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ักษ์ได้<strong>จ</strong>ริง<br />
ด้<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong>เอง<strong>ท</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ด้<strong>ว</strong>ยเหตุ<strong>น</strong>ี ้ ช<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ท</strong>ี ่เห็<strong>น</strong>คุณค่ใ<strong>น</strong>คำของพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้<strong>จ</strong>ึงขยยตั<strong>ว</strong><br />
มกขึ ้<strong>น</strong>เรื ่อยๆ เกิดเป็<strong>น</strong> “กระแส<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>” ซึ ่งเป็<strong>น</strong>พลังเงียบ<strong>ท</strong>ี ่กำาลัง<strong>จ</strong>ะกลายเป็<strong>น</strong><br />
คลื ่<strong>น</strong>ลูกใหม่ ใ<strong>น</strong>การกลับไปใช้ระบบการเรีย<strong>น</strong>รู ้พระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรม เหมือ<strong>น</strong>ดังครั ้ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กาล
ด้<strong>ว</strong>ยการขยายตั<strong>ว</strong>ของกระแส<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />
สื่อ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
ไม่<strong>ว</strong>่า<br />
<strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ังสือ หรือซีดี ซึ่งแ<strong>จ</strong>กฟรีแก่ญาติโยมเริ่มมีไม่พอเพียงใ<strong>น</strong>การแ<strong>จ</strong>ก<br />
<strong>ท</strong>ั้ง<strong>น</strong>ี้<br />
เพราะ<strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>ของผู้<strong>ท</strong>ี่ส<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>เห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามสำาคัญของ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
ได้ขยายตั<strong>ว</strong>มากขึ้<strong>น</strong>อย่าง<br />
ร<strong>ว</strong>ดเร็<strong>ว</strong>ประกอบกับ<strong>ว</strong>่า<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />
โสตฺถิผโล เคร่งครัดใ<strong>น</strong>ข้อ<strong>ว</strong>ัตร<br />
ปฏิบัติ<strong>ท</strong>ี่พระศาสดาบัญญัติไ<strong>ว</strong>้<br />
อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่ออก<strong>จ</strong>ากพระโอษฐ์ของตถาคต<br />
โดยตรง การเผยแผ่<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ผ่า<strong>น</strong>มา<br />
<strong>จ</strong>ึงเป็<strong>น</strong>ไปใ<strong>น</strong>ลักษณะสั<strong>น</strong>โดษตามมีตามได้<br />
เมื่อมีโยมมาป<strong>ว</strong>ารณาเป็<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>้าภาพใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัดพิมพ์<br />
ได้มา<strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>่าไหร่ ก็<strong>ท</strong>ยอยแ<strong>จ</strong>ก<br />
ไปตาม<strong>ท</strong>ี่มีเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
เมื่อมีมา<br />
ก็แ<strong>จ</strong>กไป เมื่อหมด<br />
ก็คือหมด<br />
เ<strong>น</strong>ื ่อง<strong>จ</strong>าก<strong>ว</strong>่า ห<strong>น</strong>้า<strong>ท</strong>ี ่ใ<strong>น</strong>การดำารงพระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรมให้ตั ้งมั ่<strong>น</strong>สืบไป ไม่ได้ผูก<strong>จ</strong>ำากัด<br />
อยู่แต่เพียง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>สา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong>ฐา<strong>น</strong>ะของสงฆ์เ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
ฆรา<strong>ว</strong>าสกลุ่มห<strong>น</strong>ึ่งซึ่งเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามสำาคัญ<br />
ของ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> <strong>จ</strong>ึงร<strong>ว</strong>มตั<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>เข้ามาช่<strong>ว</strong>ยขยายผลใ<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์ โสตฺถิผโล<br />
<strong>ท</strong>ำาอยู ่แล้<strong>ว</strong> <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>คือ การ<strong>น</strong>ำา<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>มาเผยแพร่โฆษณา โดยพิ<strong>จ</strong>ารณาตัดสิ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ด<strong>ท</strong>ะเบีย<strong>น</strong><br />
<strong>จ</strong>ัดตั้งเป็<strong>น</strong>มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิอย่างถูกต้องตามกฏหมาย<br />
เพื่อให้การดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>การต่างๆ<br />
<strong>ท</strong>ั้งหมด<br />
อยู่ใ<strong>น</strong>รูปแบบ<strong>ท</strong>ี่โปร่งใส<br />
เปิดเผย และเปิดก<strong>ว</strong>้างต่อสา<strong>ธ</strong>ารณช<strong>น</strong>ชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />
สำาหรับผู้<strong>ท</strong>ี่เห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามสำาคัญของ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
และมีค<strong>ว</strong>ามประสงค์<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะดำารง<br />
พระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรมให้ตั ้งมั ่<strong>น</strong> ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีของพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้า สามารถส<strong>น</strong>ับส<strong>น</strong>ุ<strong>น</strong>การดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>การตรง<strong>น</strong>ี ้ได้<br />
ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีง่ายๆ <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>คือ<br />
เข้มใส่ใ<strong>จ</strong>ศึกษ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> และ<strong>น</strong>ำไปใช้ปฏิบัติด้<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong>เอง<br />
เมื่อรู้ประ<strong>จ</strong>ักษ์<br />
เห็<strong>น</strong>ได้ด้<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>ว</strong>่ามรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ได้<strong>จ</strong>ากการ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเข้าใ<strong>จ</strong><br />
โดย<br />
ใช้คำาของพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้าเป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>ตั้งต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
<strong>น</strong>ำาไปสู่ค<strong>ว</strong>ามเห็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ถูกต้อง<br />
ใ<strong>น</strong>หลัก<strong>ธ</strong>รรม<br />
อั<strong>น</strong>สอดคล้องเป็<strong>น</strong>เหตุเป็<strong>น</strong>ผล และเชื่อมโยงเป็<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่งเดีย<strong>ว</strong><br />
กระ<strong>ท</strong>ั่งได้ผลตาม<strong>จ</strong>ริง<br />
<strong>ท</strong>ำาให้เกิดมี<strong>จ</strong>ิตศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>า ใ<strong>น</strong>การช่<strong>ว</strong>ยเผยแพร่ขยายสื่อ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
เพียงเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ี้<br />
คุณก็คือ<br />
ห<strong>น</strong>ึ่งห<strong>น</strong>่<strong>ว</strong>ยใ<strong>น</strong>ขบ<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />
“<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์” แล้<strong>ว</strong><br />
<strong>น</strong>ี่คือเ<strong>จ</strong>ต<strong>น</strong>ารมณ์ของมูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>คือเป็<strong>น</strong>มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิแห่งมหช<strong>น</strong><br />
ช<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong> ซึ่งชัดเ<strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
และมั่<strong>น</strong>คงใ<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>
ผู้<strong>ท</strong>ี่ส<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>รับสื่อ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
เพื่อไปใช้ศึกษาส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong><br />
หรือ<strong>น</strong>ำาไปแ<strong>จ</strong>กเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>า<strong>น</strong> แก่พ่อแม่พี่<strong>น</strong>้อง<br />
ญาติ หรือเพื่อ<strong>น</strong><br />
สามารถมารับได้ฟรี โดยไม่มีเงื่อ<strong>น</strong>ไข<br />
<strong>ท</strong>ี่<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />
หรือตาม<strong>ท</strong>ี่พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ได้รับ<strong>น</strong>ิม<strong>น</strong>ต์ไปแสดง<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>อกสถา<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />
สำาหรับรายละเอียดกิ<strong>จ</strong><strong>ธ</strong>รรมต่างๆ ภายใต้เครือข่าย<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>โดย<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />
ค้<strong>น</strong>หาข้อมูลได้<strong>จ</strong>าก<br />
www.buddhakos.org<br />
หากมีค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong>ง<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะรับไปแ<strong>จ</strong>กเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>หลายสิบชุด<br />
ขอค<strong>ว</strong>ามกรุณาแ<strong>จ</strong>้งค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong>งได้<strong>ท</strong>ี่<br />
มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />
ประสา<strong>น</strong>งา<strong>น</strong>และเผยแผ่ : เลข<strong>ท</strong>ี่<br />
๒๙/๓ หมู่<strong>ท</strong>ี่<br />
๗<br />
ถ<strong>น</strong><strong>น</strong>เลียบคลอง ๑๐ ฝั่งตะ<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>ออก<br />
ตำาบลบึง<strong>ท</strong>องหลาง อำาเภอลำาลูกกา <strong>จ</strong>ังห<strong>ว</strong>ัดป<strong>ท</strong>ุม<strong>ธ</strong>า<strong>น</strong>ี ๑๒๑๕๐<br />
โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓, ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘, ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑<br />
โ<strong>ท</strong>รสาร ๐ ๒๕๔๙ ๒๑๗๕<br />
เ<strong>ว</strong>็บไซต์ : www.buddhakos.org อีเมล์ : info@buddhakos.org<br />
ส<strong>น</strong>ับส<strong>น</strong>ุ<strong>น</strong>กรเผยแผ่<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>ได้<strong>ท</strong>ี่<br />
ชื่อบัญชี<br />
“มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์” <strong>ธ</strong><strong>น</strong>ครกสิกรไ<strong>ท</strong>ย สข ย่อยตลดไ<strong>ท</strong><br />
ประเภ<strong>ท</strong> บัญชีออม<strong>ท</strong>รัพย์ เลข<strong>ท</strong>ี่บัญชี<br />
๔๘๔-๒-๑๐๘๗๗-๘<br />
ชื่อบัญชี<br />
“มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์ (๒)”<br />
(ห<strong>น</strong>ังสือสุตตั<strong>น</strong>ตปิฎก)<br />
<strong>ธ</strong><strong>น</strong>ครกสิกรไ<strong>ท</strong>ย สข โลตัส ลำลูกก (คลอง ๖)<br />
ประเภ<strong>ท</strong> บัญชีออม<strong>ท</strong>รัพย์ เลข<strong>ท</strong>ี่บัญชี<br />
๖๕๔-๒-๐๘๐๐๐-๙
แผ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />
ลงสะพา<strong>น</strong>คลอง ๑๐ ไปยูเ<strong>ท</strong>ิร์<strong>น</strong>แรกมา<br />
แล้<strong>ว</strong>เลี้ย<strong>ว</strong>ซ้ายก่อ<strong>น</strong>ขึ้<strong>น</strong>สะพา<strong>น</strong><br />
แ<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>ท</strong>ิ<strong>ว</strong>ส<strong>น</strong><br />
<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>ป่พง<br />
โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑,<br />
๐๘ ๔๐๙๖ ๘๔๓๐,<br />
๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓,<br />
๐๘ ๔๑๒๓ ๒๔๕๐<br />
ลงสะพา<strong>น</strong>คลอง ๑๐<br />
เลี้ย<strong>ว</strong>ซ้ายคอสะพา<strong>น</strong>
ขอกรบขอบพระคุณแด่<br />
พระอ<strong>จ</strong>รย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์ โสตฺถิผโล และคณะสงฆ์<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>ป่พง<br />
<strong>ท</strong>ี่กรุณาให้คำาปรึกษาใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำาห<strong>น</strong>ังสือเล่ม<strong>น</strong>ี้<br />
ติดตมกรเผยแผ่พระ<strong>ธ</strong>รรมคำสอ<strong>น</strong>ตมหลัก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
โดย พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />
โสตฺถิผโล ได้<strong>ท</strong>ี่<br />
เ<strong>ว</strong>็บไซต์<br />
• http://buddha-ins.org : สถาบั<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
• http://www.buddhakos.org : มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />
• http://etipitaka.com/search : โปรแกรมตร<strong>ว</strong><strong>จ</strong>หาและเ<strong>ท</strong>ียบเคียง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
• http://www.watnapp.com : ห<strong>น</strong>ังสือ และสื่อ<strong>ธ</strong>รรมะ<br />
บ<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>อร์เ<strong>น</strong>็ต<br />
• http://media.watnapahpong.org : ศู<strong>น</strong>ย์บริการมัลติมีเดีย<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />
• http://www.watnapahpong.org : เ<strong>ว</strong>็บไซต์<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />
• http://www.watnapahpong.com : เ<strong>ว</strong>็บไซต์<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />
• http://www.watnapahpong.net : กระดา<strong>น</strong> ปฏิปุ<strong>จ</strong>ฉา <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ีตา ปริสา โ<strong>น</strong> อุกกา<strong>จ</strong>ิต<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ีตา<br />
• http://www.buddhawaj.org : ฐา<strong>น</strong>ข้อมูลพระสูตรออ<strong>น</strong>ไล<strong>น</strong>์, เสียงอ่า<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />
• http://www.buddhaoat.org : <strong>จ</strong>ัดส่งสื่อ<strong>ธ</strong>รรมะให้ผู้ขอรับ<strong>ท</strong>างไปรษณีย์<br />
ด<strong>ว</strong><strong>น</strong>์โหลดโปรแกรมตร<strong>ว</strong><strong>จ</strong>หและเ<strong>ท</strong>ียบเคียง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> (E-Tipitaka)<br />
สำหรับคอมพิ<strong>ว</strong>เตอร์<br />
• ระบบปฏิบัติการ Windows, Macintosh, Linux<br />
http://etipitaka.com/download หรือ รับแผ่<strong>น</strong>โปรแกรมได้<strong>ท</strong>ี่<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />
สำหรับโ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์เคลื่อ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />
• ระบบปฏิบัติการ Android<br />
ดา<strong>ว</strong><strong>น</strong>์โหลดได้<strong>ท</strong>ี่<br />
Android Market โดยพิมพ์คำา<strong>ว</strong>่า <strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> หรือ e-tipitaka<br />
• ระบบปฏิบัติการ iOS (สำาหรับ iPad, iPhone, iPod)<br />
ดา<strong>ว</strong><strong>น</strong>์โหลดได้<strong>ท</strong>ี่<br />
App Store โดยพิมพ์คำา<strong>ว</strong>่า <strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> หรือ e-tipitaka<br />
<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยุ-โ<strong>ท</strong>ร<strong>ท</strong>ัศ<strong>น</strong>์<br />
• คลื่<strong>น</strong><br />
ส.<strong>ว</strong>.พ. FM ๙๑.๐ MHz <strong>ท</strong>ุก<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>พระ เ<strong>ว</strong>ลา ๑๗.๔๐ <strong>น</strong>.<br />
• <strong>ท</strong>ี<strong>ว</strong>ีดา<strong>ว</strong>เ<strong>ท</strong>ียม ระบบ C-Band ช่อง A I Biz Net Tong Hua <strong>ท</strong>ุก<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong>ลา ๐๖.๐๐-๐๗.๐๐ <strong>น</strong>.
บรรณ<strong>น</strong>ุกรม<br />
พระไตรปิฎกบลีอักษรไ<strong>ท</strong>ยฉบับสยมรัฐ<br />
พระไตรปิฎกภษไ<strong>ท</strong>ยฉบับสยมรัฐ<br />
<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> ฉบับ<strong>ธ</strong>รรมโฆษณ์<br />
(ชุด<strong>จ</strong>ากพระโอษฐ์ ผลงา<strong>น</strong>แปล<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>โดย<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ท</strong>าสภิกขุ)<br />
ร่<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำโดย<br />
กลุ่มอาสาสมัครคณะงา<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง, คณะศิษย์<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง,<br />
กลุ่มศิษย์ตถาคต, กลุ่มสมณะศากยะปุตติยะ, กลุ่ม<strong>ธ</strong>รรมะสีขา<strong>ว</strong>,<br />
กลุ่ม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>บริษั<strong>ท</strong>ศากยบุตร, กลุ่ม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โอษฐ์, กลุ่มช<strong>ว</strong><strong>น</strong>ม่<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม,<br />
กลุ่มละ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ, กลุ่มพ<strong>น</strong>ักงา<strong>น</strong>ต้อ<strong>น</strong>รับบ<strong>น</strong>เครื่องบิ<strong>น</strong>บริษั<strong>ท</strong>การบิ<strong>น</strong>ไ<strong>ท</strong>ย,<br />
กลุ่มมหา<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยาลัยสงขลา<strong>น</strong>คริ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ร์, กลุ่ม<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยาลัยเขต-หาดใหญ่,<br />
มหา<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยาลัยสุโข<strong>ท</strong>ัย<strong>ธ</strong>รรมมา<strong>ธ</strong>ิราช สำา<strong>น</strong>ักงา<strong>น</strong>การศึกษาต่อเ<strong>น</strong>ื่อง,<br />
มหา<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยาลัยศรี<strong>น</strong>คริ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ร<strong>ว</strong>ิโรฒ (องครักษ์)<br />
ชมรม<strong>ว</strong>ิศ<strong>ว</strong>กรค<strong>ว</strong>ามรู้เพื่อสังคม, ชมรม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>อุดร<strong>ธ</strong>า<strong>น</strong>ี,<br />
เสถียร<strong>ธ</strong>รรมสถา<strong>น</strong>, สถา<strong>น</strong>ี<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยุโ<strong>ท</strong>ร<strong>ท</strong>ัศ<strong>น</strong>์กอง<strong>ท</strong>ัพบก ช่อง ๕,<br />
สำา<strong>น</strong>ักพิ<strong>ธ</strong>ีการ สำา<strong>น</strong>ักเลขา<strong>ธ</strong>ิการ<strong>น</strong>ายกรัฐม<strong>น</strong>ตรี,<br />
กองอำา<strong>น</strong><strong>ว</strong>ยการสถา<strong>น</strong>พักผ่อ<strong>น</strong> กรมพลา<strong>ธ</strong>ิการ<strong>ท</strong>หารบก (บางปู),<br />
บ<strong>จ</strong>ก. สยามคูโบต้า คอร์ปอเรชั่<strong>น</strong>, บ<strong>จ</strong>ก. ดาต้าโปรดักส์,<br />
บ<strong>จ</strong>ก. 3M ประเ<strong>ท</strong>ศไ<strong>ท</strong>ย, บ<strong>จ</strong>ก. บางไ<strong>ท</strong>รไฟเบอร์บอร์ด,<br />
บ<strong>จ</strong>ก. เอ็<strong>น</strong>อีซี โ<strong>ท</strong>คิ<strong>น</strong> อิเล็ก<strong>ท</strong>รอ<strong>น</strong>ิกส์ (ประเ<strong>ท</strong>ศไ<strong>ท</strong>ย),<br />
บ<strong>จ</strong>ก. สยามรักษ์, บ<strong>จ</strong>ก. เซเ<strong>ว</strong>่<strong>น</strong>สเต็ปส์, บ<strong>จ</strong>ก. เมคเ<strong>ท</strong>ค,<br />
บ<strong>จ</strong>ก. ไดเ<strong>ว</strong>อร์ส เคมีคอลส์, บ<strong>จ</strong>ก. ห้างพระ<strong>จ</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ร์โอสถ,<br />
สถา<strong>น</strong>กายภาพบำาบัด คิดดีคลิ<strong>น</strong>ิค, ร้า<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong>มะขามช่าง<strong>ท</strong>อง,<br />
ร้า<strong>น</strong>เสบียงบุญ, บ้า<strong>น</strong>เมตตาเรสซิเด้<strong>น</strong><strong>ท</strong>์, บ้า<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong>ั<strong>จ</strong><strong>น</strong>์
เพราะ<strong>จ</strong>ิตหลุดพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />
<strong>จ</strong>ิต<strong>จ</strong>ึงดำารงอยู่;<br />
เพราะเป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ี่ดำารงอยู่<br />
<strong>จ</strong>ิต<strong>จ</strong>ึงยิ<strong>น</strong>ดีร่าเริงด้<strong>ว</strong>ยดี;<br />
เพราะเป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิต<strong>ท</strong>ี่ยิ<strong>น</strong>ดีร่าเริงด้<strong>ว</strong>ยดี<br />
<strong>จ</strong>ิต<strong>จ</strong>ึงไม่ห<strong>ว</strong>าดสะดุ้ง;<br />
เมื่อไม่ห<strong>ว</strong>าดสะดุ้ง<br />
ย่อมปริ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>เฉพาะต<strong>น</strong><strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong>.<br />
ข<strong>น</strong>ฺ<strong>ธ</strong>. สํ. ๑๗/๕๗/๙๓.
เมื่อ<br />
“เ<strong>ธ</strong>อ” ไม่มี !<br />
พาหิยะ ! เมื่อใด<br />
เ<strong>ธ</strong>อเห็<strong>น</strong>รูปแล้<strong>ว</strong> สัก<strong>ว</strong>่าเห็<strong>น</strong>,<br />
ได้ฟังเสียงแล้<strong>ว</strong> สัก<strong>ว</strong>่าฟัง,<br />
ได้กลิ่<strong>น</strong>,<br />
ลิ้มรส,<br />
สัมผัส<strong>ท</strong>างผิ<strong>ว</strong>กาย,<br />
ก็สัก<strong>ว</strong>่า ดม ลิ้ม<br />
สัมผัส,<br />
ได้รู้แ<strong>จ</strong>้ง<strong>ธ</strong>รรมารมณ์<br />
ก็สัก<strong>ว</strong>่าได้รู้แ<strong>จ</strong>้งแล้<strong>ว</strong>;<br />
เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />
“เ<strong>ธ</strong>อ” <strong>จ</strong>ักไม่มี.<br />
เมื่อใด<br />
“เ<strong>ธ</strong>อ” ไม่มี;<br />
เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เ<strong>ธ</strong>อก็ไม่ปรากฏใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี้,<br />
ไม่ปรากฏใ<strong>น</strong>โลกอื่<strong>น</strong>,<br />
ไม่ปรากฏใ<strong>น</strong>ระห<strong>ว</strong>่างโลก<strong>ท</strong>ั้งสอง<br />
:<br />
<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละ<br />
คือ<strong>ท</strong>ี่สุดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ละ.<br />
อุ. ขุ. ๒๕/๘๓/๔๙.<br />
สื่อ<strong>ธ</strong>รรมะ<strong>น</strong>ี้<br />
<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ําเพื่อประโยช<strong>น</strong><strong>ท</strong>างการศึกษาสูสา<strong>ธ</strong>ารณช<strong>น</strong>เป<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>า<strong>น</strong><br />
ลิขสิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ใ<strong>น</strong>ต<strong>น</strong>ฉบับ<strong>น</strong>ี้<br />
ไดรับการสง<strong>ว</strong><strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong> ไมสง<strong>ว</strong><strong>น</strong>สิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ํา<strong>จ</strong>ากต<strong>น</strong>ฉบับเพื่อเผยแผใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกกรณี<br />
ใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ําหรือเผยแผ โปรดใชค<strong>ว</strong>ามละเอียดรอบคอบเพื่อรักษาค<strong>ว</strong>ามถูกตองของขอมูล<br />
ขอคําปรีกษาดา<strong>น</strong>ขอมูลใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ําเพื่อค<strong>ว</strong>ามสะด<strong>ว</strong>กและประหยัด<br />
ติดตอได<strong>ท</strong>ี่<br />
มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ โ<strong>ท</strong>ร.๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓<br />
คุณศรชา โ<strong>ท</strong>ร.๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑ คุณอารี<strong>ว</strong>รรณ โ<strong>ท</strong>ร.๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘<br />
ติดตามการเผยแผพระ<strong>ธ</strong>รรมคําสอ<strong>น</strong>ตามหลัก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> โดยพระอา<strong>จ</strong>ารยคึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />
โสตฺถิผโล ได<strong>ท</strong>ี่<br />
www.buddhakos.org | media.watnapahpong.org | www.watnapp.com | คลื ่<strong>น</strong> ส.<strong>ว</strong>.พ. FM 91.0 MHz <strong>ท</strong>ุก<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>พระ เ<strong>ว</strong>ลา 17.40 <strong>น</strong>. |<br />
<strong>ท</strong>ี<strong>ว</strong>ีดา<strong>ว</strong>เ<strong>ท</strong>ียมระบบ C-Band ชอง A I Biz Net Tong Hua เ<strong>ว</strong>ลา 06.00-07.00 <strong>น</strong>.
Change language