01.07.2013 Views

Учение о субстанции - Библиотека духовной науки

Учение о субстанции - Библиотека духовной науки

Учение о субстанции - Библиотека духовной науки

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Руд<strong>о</strong>льф Хаушка<br />

УЧЕНИЕ О СУБСТАНЦИИ<br />

К п<strong>о</strong>ниманию физики, химии и терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия веществ<br />

ПРЕДИСЛОВИЕ<br />

Задача предлагаем<strong>о</strong>й книги - п<strong>о</strong>казать, как через рассм<strong>о</strong>трение сущн<strong>о</strong>сти сам<strong>о</strong>й материи м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>леть еще п<strong>о</strong>всюду сег<strong>о</strong>дня г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствующее материалистическ<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>ззрение на прир<strong>о</strong>ду.<br />

Аматериалистическ<strong>о</strong>е рассм<strong>о</strong>трение химии представляется, на первый взгляд, бессмысленным, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

именн<strong>о</strong> учение <strong>о</strong> веществе предп<strong>о</strong>лагает, казал<strong>о</strong>сь бы, твердую п<strong>о</strong>чву материальн<strong>о</strong>й зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти. В<br />

предлагаем<strong>о</strong>м «Учении <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>» также не идет речи <strong>о</strong>б <strong>о</strong>трицании таких зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в — ск<strong>о</strong>рее, <strong>о</strong>ни<br />

являются фен<strong>о</strong>менами, и их зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерный <strong>о</strong>бз<strong>о</strong>р <strong>о</strong>бразует исх<strong>о</strong>дный пункт наших рассм<strong>о</strong>трений. В<strong>о</strong>т<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> част<strong>о</strong> упускают из внимания границы их значим<strong>о</strong>сти. Техник, знающий пр<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сть железн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бразца и учитывающий ее в расчетах также и т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда материал <strong>о</strong>бразца при нагревании уже перешел<br />

в друг<strong>о</strong>е агрегатн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, п<strong>о</strong> праву м<strong>о</strong>жет быть назван глупц<strong>о</strong>м. Н<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> так п<strong>о</strong>ступают сег<strong>о</strong>дня,<br />

к<strong>о</strong>гда земные зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти экстрап<strong>о</strong>лируют в<strong>о</strong> Вселенную на «милли<strong>о</strong>ны свет<strong>о</strong>вых лет».<br />

Авт<strong>о</strong>р в пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение десятк<strong>о</strong>в лет пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил экспериментальные исслед<strong>о</strong>вания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют с<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения взглянуть на существ<strong>о</strong> материи и, тем самым, на все рассм<strong>о</strong>трение прир<strong>о</strong>ды. Не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря<br />

уже <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> взгляд, <strong>о</strong>бученный на рассм<strong>о</strong>трении качеств, заставляет уже известные фен<strong>о</strong>мены<br />

пр<strong>о</strong>явиться в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м свете.<br />

Отх<strong>о</strong>д <strong>о</strong>т материалистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>трения прир<strong>о</strong>ды <strong>о</strong>значает не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как н<strong>о</strong>вый сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<br />

рассм<strong>о</strong>трения фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в -упражнение в мыслительн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>зерцании - вмест<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы их т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

регистрир<strong>о</strong>вать в части меры, числа и веса и затем «<strong>о</strong>бъяснять», вследствие чег<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни застывают в мир<br />

гип<strong>о</strong>тез и те<strong>о</strong>рий.<br />

Материалистическ<strong>о</strong>е направление в искусстве требует <strong>о</strong>т нег<strong>о</strong> быть верным действительн<strong>о</strong>сти. На<br />

эт<strong>о</strong> знат<strong>о</strong>ки м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>тветить, чт<strong>о</strong>, если эт<strong>о</strong> треб<strong>о</strong>вание сделать масштаб<strong>о</strong>м для нашег<strong>о</strong> из<strong>о</strong>бразительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

искусства и п<strong>о</strong>эзии, эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значал<strong>о</strong> бы закат немецк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> искусства. Т<strong>о</strong>гда бы цветная ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графия, лучше<br />

всег<strong>о</strong> уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>ряющая д<strong>о</strong>гме «быть верным действительн<strong>о</strong>сти», д<strong>о</strong>лжна была бы рассматриваться как<br />

главн<strong>о</strong>е направление в искусстве нашег<strong>о</strong> времени, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>на, в лучшем случае, является лучшим<br />

пр<strong>о</strong>изведением техники, н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>все не искусств<strong>о</strong>м.<br />

Худ<strong>о</strong>жник, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>пирует предметы прир<strong>о</strong>ды, х<strong>о</strong>тя бы и мастерски, эт<strong>о</strong> не худ<strong>о</strong>жник, н<strong>о</strong><br />

техник. Истинный худ<strong>о</strong>жник живет в предметах и тв<strong>о</strong>рчески в<strong>о</strong>сс<strong>о</strong>здает их <strong>о</strong>бразы. Эт<strong>о</strong>т вид «тв<strong>о</strong>рчества»<br />

предп<strong>о</strong>лагает не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> тренир<strong>о</strong>ванную руку, н<strong>о</strong> и внутреннюю душевн<strong>о</strong>-дух<strong>о</strong>вную активн<strong>о</strong>сть. Чем <strong>о</strong>на<br />

интенсивней, тем б<strong>о</strong>лее худ<strong>о</strong>жник стан<strong>о</strong>вится тв<strong>о</strong>рц<strong>о</strong>м. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> ведет худ<strong>о</strong>жника к перв<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>чнику<br />

истины, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникла также действительн<strong>о</strong>сть внешней прир<strong>о</strong>ды, — не д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> ли эт<strong>о</strong><br />

благ<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>вить науку исслед<strong>о</strong>вать истину мет<strong>о</strong>дами искусства? - Мы думаем, чт<strong>о</strong> также и в естеств<strong>о</strong>знании<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> утвердить худ<strong>о</strong>жественный, чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му духу присущий элемент.<br />

Регистрация в<strong>о</strong>сприятия еще не ведет ни к истине, ни к истинн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>пыту; т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единение<br />

в<strong>о</strong>сприятия в чел<strong>о</strong>веке с <strong>о</strong>ткрывающимся в нем мир<strong>о</strong>м идей — не те<strong>о</strong>рий — в<strong>о</strong>зжигает свет п<strong>о</strong>знания. Мы<br />

вн<strong>о</strong>сим в мир нечт<strong>о</strong>: тв<strong>о</strong>рческий элемент, активн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, д<strong>о</strong>бавляясь к в<strong>о</strong>сприятию, дает<br />

т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>сть сущег<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта.<br />

Эт<strong>о</strong> является <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й гетевск<strong>о</strong>й те<strong>о</strong>рии п<strong>о</strong>знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>днажды была им сф<strong>о</strong>рмулир<strong>о</strong>вана<br />

следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: «Для всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим <strong>о</strong>рган. - Ос<strong>о</strong>бенный <strong>о</strong>рган? - Не <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенный, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<br />

д<strong>о</strong>лжен <strong>о</strong>бладать <strong>о</strong>пределенным св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м. - Каким же? - Он д<strong>о</strong>лжен <strong>о</strong>бладать сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить.<br />

– Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить? — Опыт! Нет <strong>о</strong>пыта, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый не был бы пр<strong>о</strong>изведен, извлечен, с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рен».<br />

Гете п<strong>о</strong> случаю св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> итальянск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> путешествия, сказал, чт<strong>о</strong>, в сущн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>н не увидел ничег<strong>о</strong><br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>н увидел вещи, был<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вым.<br />

Эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>й гетевским в<strong>о</strong>ззрением на прир<strong>о</strong>ду химией мы надеемся уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить давн<strong>о</strong><br />

сдерживаем<strong>о</strong>е желание и п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть в публикации.<br />

Нужн<strong>о</strong> признать, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>ле судьбы п<strong>о</strong>трясения нашег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>инственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени п<strong>о</strong>ставили мн<strong>о</strong>гих<br />

перед н<strong>о</strong>выми пр<strong>о</strong>блемами. Я п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лю себе в эт<strong>о</strong>й связи п<strong>о</strong>делиться нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым личным <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>м. В<br />

студенческие г<strong>о</strong>ды, занимаясь изучением естеств<strong>о</strong>знания и медицин<strong>о</strong>й, я был ярым материалист<strong>о</strong>м. Я был<br />

убежден, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>чных наук, п<strong>о</strong>стигающих к<strong>о</strong>личественную ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну мира, <strong>о</strong>днажды м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

будет разрешить загадки бытия. В пери<strong>о</strong>д м<strong>о</strong>ей п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вки к академическ<strong>о</strong>й карьере в 1914 г<strong>о</strong>ду<br />

разразилась мир<strong>о</strong>вая в<strong>о</strong>йна. Судьба привела меня на русский фр<strong>о</strong>нт, где я в течение трех д<strong>о</strong>лгих лет все<br />

б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>щущал, как п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения т<strong>о</strong>чных наук начинали терять характер неп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лебим<strong>о</strong>й уверенн<strong>о</strong>сти. Я все<br />

б<strong>о</strong>лее видел, чт<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ны прир<strong>о</strong>ды м<strong>о</strong>гут иметь лишь <strong>о</strong>граниченн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>м и временем значение, и<br />

чт<strong>о</strong> нельзя их спр<strong>о</strong>ектир<strong>о</strong>вать на <strong>о</strong>тдельные участки пр<strong>о</strong>странства и времени, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку уже в сфере жизни<br />

<strong>о</strong>ни теряют св<strong>о</strong>ю справедлив<strong>о</strong>сть.<br />

Зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения веществ, при п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ведении ведущий к вере в преэкзистенцию<br />

материи, разбудил в<strong>о</strong> мне <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенный пр<strong>о</strong>тест пр<strong>о</strong>тив вечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ат<strong>о</strong>ма. С п<strong>о</strong>следним в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м связал<strong>о</strong>сь<br />

1


разрушение в<strong>о</strong>круг меня <strong>субстанции</strong> и жизни. И, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>дна за друг<strong>о</strong>й рушились <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы знания, я<br />

пришел к нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти идти прежним путем.<br />

П<strong>о</strong>сле в<strong>о</strong>йны знак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong> с гетевским в<strong>о</strong>ззрением на прир<strong>о</strong>ду и с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й наук<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>ткрыл<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вую главу м<strong>о</strong>их п<strong>о</strong>знавательных устремлений, п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как «вечный ат<strong>о</strong>м» п<strong>о</strong>ставил им<br />

предел. В<strong>о</strong> время м<strong>о</strong>ей деятельн<strong>о</strong>сти в химическ<strong>о</strong>й индустрии, в пери<strong>о</strong>д м<strong>о</strong>их путешествий и научных<br />

экспедиций в Австралию, южные м<strong>о</strong>ря, Индию и Египет, я все сн<strong>о</strong>ва учился «пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить <strong>о</strong>пыт» в<br />

гетевск<strong>о</strong>м смысле и в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с этим направлял св<strong>о</strong>и экспериментальные исслед<strong>о</strong>вания.<br />

Именн<strong>о</strong> жизнь немецк<strong>о</strong>й нации м<strong>о</strong>жет рассчитывать на пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в т<strong>о</strong>м случае, если<br />

мы будем в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>-н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му и дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-жив<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>лнять ее внешние жизненные ф<strong>о</strong>рмы.<br />

Задачи среднеевр<strong>о</strong>пейск<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти еще не пр<strong>о</strong>чувств<strong>о</strong>ваны!<br />

При рассм<strong>о</strong>трении задачи предлагаем<strong>о</strong>й книги д<strong>о</strong>лжны быть приняты в<strong>о</strong> внимание следующие<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>бражения.<br />

Прежде всег<strong>о</strong>, язык, несм<strong>о</strong>тря на научный характер, д<strong>о</strong>лжен быть <strong>о</strong>бщед<strong>о</strong>ступным и легк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятным.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы - где эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> - <strong>о</strong>т<strong>о</strong>шли <strong>о</strong>т техническ<strong>о</strong>й термин<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии и стандартн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стиля<br />

научн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изл<strong>о</strong>жения; напр<strong>о</strong>тив, жив<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>писания мы пытались пр<strong>о</strong>будить неп<strong>о</strong>средственный интерес<br />

читателя.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку излагаемый материал м<strong>о</strong>жет быть п<strong>о</strong>нят правильн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с привлечением факт<strong>о</strong>в<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й и чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й ист<strong>о</strong>рии, вначале был<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> привести с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие сведения.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку была сделана п<strong>о</strong>пытка привести к п<strong>о</strong>ниманию фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>ндерабильн<strong>о</strong>сти и<br />

имп<strong>о</strong>ндерабильн<strong>о</strong>сти, д<strong>о</strong>лжны были быть затр<strong>о</strong>нуты мыслительные сферы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые еще не нашли места в<br />

<strong>о</strong>бласти <strong>о</strong>бщих естественн<strong>о</strong>научных исслед<strong>о</strong>ваний, и для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>треб<strong>о</strong>валась <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенная п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вка.<br />

Сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б представления, при <strong>о</strong>тказе <strong>о</strong>т м<strong>о</strong>н<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>писания частичн<strong>о</strong> известных в<strong>о</strong>ззрений и<br />

фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в, служит прежде всег<strong>о</strong> для в<strong>о</strong>збуждения интереса. Естественн<strong>о</strong>, в таких рамках не м<strong>о</strong>жет быть<br />

исчерпывающег<strong>о</strong> изл<strong>о</strong>жения. Дальнейшие исслед<strong>о</strong>вания в эт<strong>о</strong>м направлении п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лят найти дальнейшие<br />

взаим<strong>о</strong>связи и устранить нес<strong>о</strong>вершенства эт<strong>о</strong>й книги.<br />

ПРЕДИСЛОВИЕ КО ВТОРОМУ ИЗДАНИЮ<br />

Б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е числ<strong>о</strong> читательских писем и мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> запр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в <strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти при<strong>о</strong>бретения книги,<br />

п<strong>о</strong>лученные п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как перв<strong>о</strong>е издание был<strong>о</strong> распр<strong>о</strong>дан<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>казали стремление публики к т<strong>о</strong>му<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бу рассм<strong>о</strong>трения прир<strong>о</strong>ды, представить к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый была сделана п<strong>о</strong>пытка в эт<strong>о</strong>й книге. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> интерес<br />

к пр<strong>о</strong>блеме разделяли также представители высшей шк<strong>о</strong>лы и исслед<strong>о</strong>ватели в <strong>о</strong>бласти т<strong>о</strong>чных наук,<br />

укрепил<strong>о</strong> авт<strong>о</strong>ра в ег<strong>о</strong> убеждении, чт<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>м пути м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стичь цели: дать мыслящему чел<strong>о</strong>веку<br />

представление <strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве прир<strong>о</strong>ды.<br />

Прежний сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б рассм<strong>о</strong>трения прир<strong>о</strong>ды уже не уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>ряет б<strong>о</strong>льше мн<strong>о</strong>гих пытливых людей. Он<br />

кажется п<strong>о</strong>груженным в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к не<strong>о</strong>б<strong>о</strong>зримых <strong>о</strong>тдельных наблюдений. Найти здесь путев<strong>о</strong>дную нить м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью индуктивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мет<strong>о</strong>да, к<strong>о</strong>рни к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лежат в духе. Также и предлагаем<strong>о</strong>е «<strong>Учение</strong> <strong>о</strong><br />

<strong>субстанции</strong>» м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять и <strong>о</strong>ценить т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>гда, если мыслить ег<strong>о</strong> на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й<br />

<strong>науки</strong>. Гетеанизм, рамки к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> были раздвинуты Руд<strong>о</strong>льф<strong>о</strong>м Штайнер<strong>о</strong>м, указывал направление<br />

исслед<strong>о</strong>ваниям, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые привели к написанию предлагаем<strong>о</strong>й книги.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> Гете называл «т<strong>о</strong>чная чувственная фантазия», утверждается и к<strong>о</strong>рректируется п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

эксперимента. Цел<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>сприятие прир<strong>о</strong>ды, в<strong>о</strong>зникающее из непредвзят<strong>о</strong>г<strong>о</strong> интереса и<br />

худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чутья, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет вещам сначала пр<strong>о</strong>явиться в существенных взаим<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

ут<strong>о</strong>чняются при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи эксперимента. Руд<strong>о</strong>льф Штайнер, предв<strong>о</strong>схитивший будущее, эти силы фантазии<br />

перевел в п<strong>о</strong>знавательные силы высшег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка.<br />

В предлагаем<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>те сделана п<strong>о</strong>пытка дать предварительный набр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>ткрывает<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть для будущих п<strong>о</strong>зитивных сил завершить п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ение учения <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>.<br />

При чтении эт<strong>о</strong>й книги дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит иначе, чем при чтении других книг естественн<strong>о</strong>научн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>держания. Вид изл<strong>о</strong>жения материала <strong>о</strong>буславливает не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть на первых п<strong>о</strong>рах в<strong>о</strong>здерживаться при<br />

чтении ее <strong>о</strong>т критики, п<strong>о</strong>ка не станет <strong>о</strong>б<strong>о</strong>зримым все здание целик<strong>о</strong>м. Т<strong>о</strong>гда с течением лет м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> будет<br />

сравнить, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>даря ей расширится с<strong>о</strong>держание с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта. Т<strong>о</strong>гда п<strong>о</strong>явится знание<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> является правильным.<br />

Для авт<strong>о</strong>ра был<strong>о</strong> чрезвычайн<strong>о</strong> тяжелым и б<strong>о</strong>лезненным т<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельств<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в перв<strong>о</strong>м издании не<br />

м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> быть сказан<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>е из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть сказан<strong>о</strong>.<br />

Так, теперь м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> уп<strong>о</strong>мянуть, чт<strong>о</strong> на заднем плане книги ст<strong>о</strong>ят результаты мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>летней с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong>й<br />

раб<strong>о</strong>ты с врачебн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ллегией клиник<strong>о</strong>-терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> института в Арлесхайме близ Базеля, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

дали не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димую п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ту. Экспериментальные раб<strong>о</strong>ты авт<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщается в данн<strong>о</strong>й книге,<br />

также были пр<strong>о</strong>ведены в исслед<strong>о</strong>вательских лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>риях названн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> института. Авт<strong>о</strong>р прин<strong>о</strong>сит<br />

глуб<strong>о</strong>чайшую благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>сть медицинск<strong>о</strong>му <strong>о</strong>бществу и, прежде всег<strong>о</strong>, ведущему врачу г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>же д<strong>о</strong>кт<strong>о</strong>ру<br />

Ите Вегман.<br />

Я с благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>стью всп<strong>о</strong>минаю мн<strong>о</strong>гие встречи и пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рные беседы с друзьями - Эренфрид<strong>о</strong>м<br />

2


Пфайффер<strong>о</strong>м (Д<strong>о</strong>рнах) и Руд<strong>о</strong>льф<strong>о</strong>м Шахтлебен<strong>о</strong>м (Мюнхен).<br />

Вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е издание - с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщей п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сти - д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> выйти в свет как м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рее,<br />

п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му пришл<strong>о</strong>сь <strong>о</strong>тказаться <strong>о</strong>т значительн<strong>о</strong>й перераб<strong>о</strong>тки и д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнения материала. И т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т факт,<br />

чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>граничений, сдерживавших авт<strong>о</strong>ра в<strong>о</strong> время перв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> издания, б<strong>о</strong>льше нет, д<strong>о</strong>лжен найти в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

местах св<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тражение.<br />

В книге част<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рится <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> экспериментальные раб<strong>о</strong>ты с<strong>о</strong> всеми п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями будут в<br />

дальнейшем <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>ваны <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>. Авт<strong>о</strong>р не <strong>о</strong>ставил эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> намерения. Бурные и тяжелые с<strong>о</strong>бытия в<br />

судьбе авт<strong>о</strong>ра в п<strong>о</strong>следние г<strong>о</strong>ды привели, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, к значительным п<strong>о</strong>терям: пр<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<br />

эксперимент<strong>о</strong>в, замет<strong>о</strong>к и манускрипт<strong>о</strong>в. В<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вление п<strong>о</strong>терянн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> материала <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в при абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong>й<br />

нехватке в наст<strong>о</strong>ящее время приб<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, химикалий и п<strong>о</strong>мещения в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> не сразу. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му авт<strong>о</strong>р д<strong>о</strong>лжен<br />

пр<strong>о</strong>сить, в эт<strong>о</strong>м смысле, <strong>о</strong> терпении и снисх<strong>о</strong>ждении.<br />

Мюнхен-Х<strong>о</strong>лльригельскр<strong>о</strong>йт, январь 1946 г.<br />

I. ТЕОРИИ ЕСТЕСТВЕННОНАУЧНОЙ ЭПОХИ ОТНОСИТЕЛЬНО ПРЕЭКЗИСТЕНЦИИ МАТЕРИИ<br />

В п<strong>о</strong>следнее ст<strong>о</strong>летие п<strong>о</strong>знание вещества развивал<strong>о</strong>сь нен<strong>о</strong>рмальными темпами. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ставить<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, чем вызван эт<strong>о</strong>т внезапный и лавин<strong>о</strong><strong>о</strong>бразный р<strong>о</strong>ст т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> естеств<strong>о</strong>знания. Если мы будем<br />

изучать научных гер<strong>о</strong>ев п<strong>о</strong>следнег<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>летия, таких как Лавуазье, Берцелиус, Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>, Либих, Велер и<br />

др., т<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжны будем устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> ник<strong>о</strong>гда прежде такая сила наблюдения и л<strong>о</strong>гики не была направлена<br />

на изучение этих пр<strong>о</strong>блем. С<strong>о</strong>здается впечатление, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>трясающее развитие характеризуется<br />

в<strong>о</strong>зникшим н<strong>о</strong>вым с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янием с<strong>о</strong>знания чел<strong>о</strong>вечества. Уже в XV, XVI и XVII ст<strong>о</strong>летиях утренняя заря<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> склада была в<strong>о</strong>звещена Галилеем, Ньют<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м, Кеплер<strong>о</strong>м. Экспериментальные<br />

исслед<strong>о</strong>вания начинали все б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>граничиваться данными, выражаемыми мер<strong>о</strong>й, вес<strong>о</strong>м и числ<strong>о</strong>м.<br />

Научные исслед<strong>о</strong>вания все б<strong>о</strong>лее при<strong>о</strong>бретают к<strong>о</strong>личественный характер. С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, из<br />

экспериментальных факт<strong>о</strong>в делают заключения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми пытаются <strong>о</strong>бъяснить все в <strong>о</strong>бласти видим<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и,<br />

нак<strong>о</strong>нец, прих<strong>о</strong>дят к гип<strong>о</strong>тезам и те<strong>о</strong>риям, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые уже не м<strong>о</strong>гут б<strong>о</strong>льше быть д<strong>о</strong>казанными, исх<strong>о</strong>дя из<br />

видимых факт<strong>о</strong>в. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в<strong>о</strong>зникает картина мира, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, <strong>о</strong>пираясь на гип<strong>о</strong>тезы и<br />

ум<strong>о</strong>заключения, является чист<strong>о</strong> механистическим и к<strong>о</strong>личественным.<br />

Исслед<strong>о</strong>вания Геккеля и те<strong>о</strong>рия Дарвина <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждении чел<strong>о</strong>века <strong>о</strong>чень х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> «вписались» в эту<br />

материалистическую картину мира.<br />

Сег<strong>о</strong>дня мы привыкли приписывать материи ат<strong>о</strong>мную структуру. С<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> ей, материя с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из<br />

ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в, и мы утверждаем, чт<strong>о</strong> эти ат<strong>о</strong>мы, или другие, еще б<strong>о</strong>лее мелкие элементарные частицы, вечны. Эт<strong>о</strong><br />

- <strong>о</strong>дин из фундаментальнейших прир<strong>о</strong>дных зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения материи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый утверждает, чт<strong>о</strong><br />

ни <strong>о</strong>дин из ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в не м<strong>о</strong>жет быть п<strong>о</strong>терян, и ни <strong>о</strong>дин из ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в не м<strong>о</strong>жет вн<strong>о</strong>вь <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться, как бы<br />

велики ни были химические и физические изменения. Как<strong>о</strong>ва же реальн<strong>о</strong>сть, лежащая в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

зак<strong>о</strong>на? Есть ли серьезные <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания, заставляющие нас признать существ<strong>о</strong>вание таких вечных ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в?<br />

Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong> <strong>о</strong>ткрыл, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д всегда с<strong>о</strong>единяются в <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении.<br />

2 <strong>о</strong>бъема в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да + 1 <strong>о</strong>бъем кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да = 2-м <strong>о</strong>бъемам в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пара. Каждый квант в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да или<br />

кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да сверх эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения в реакцию не вступает, <strong>о</strong>стается неизменным.<br />

Далее найден<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение связи м<strong>о</strong>жет быть увеличен<strong>о</strong> в неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> раз, так<br />

в<strong>о</strong>зникает зак<strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й и мультипликативн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рций. Например, марганец с<strong>о</strong>единяется с кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м<br />

в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении 1: 1 Μn + О = МnО (закись марганца)<br />

2: 3 2Мn + 3O = Мn2О3. (<strong>о</strong>кись марганца)<br />

1: 2 Μn + 2O = МnО2 (дву<strong>о</strong>кись марганца)<br />

1: 3 Μn + 3O = МnО3 (марганц<strong>о</strong>вистая кисл<strong>о</strong>та)<br />

2: 7 2Мn +7O = Мn2О7 (марганц<strong>о</strong>вая кисл<strong>о</strong>та)<br />

Л<strong>о</strong>гический рассуд<strong>о</strong>к реагирует на эт<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: п<strong>о</strong> Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>, например, 2 литра<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единяются с <strong>о</strong>дним литр<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да; п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м 2 см 3 в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единяются с 1<br />

см 3 кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, или 2 мм 3 в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единяются с 1 мм 3 кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Если таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м брать все<br />

меньшие и меньшие <strong>о</strong>бъемы, п<strong>о</strong>ка не будет д<strong>о</strong>стигнута граница делим<strong>о</strong>сти, т<strong>о</strong>гда два неделимых<br />

элементарных к<strong>о</strong>личества (кванта) в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единятся с <strong>о</strong>дним элементарным к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да,<br />

или два ат<strong>о</strong>ма в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единятся с <strong>о</strong>дним ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да; иб<strong>о</strong> эти мельчайшие гип<strong>о</strong>тетические<br />

элементарные к<strong>о</strong>личества и называются ат<strong>о</strong>мами.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку мы м<strong>о</strong>жем устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> 2 литра в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да весят 2 · 0, 09 г, а 1 литр кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да весит 1,<br />

43 г, мы прих<strong>о</strong>дим к <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению вес<strong>о</strong>в 2 · 1 г в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да + 16 г кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да = 18 г в<strong>о</strong>ды. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение вес<strong>о</strong>в<br />

назван<strong>о</strong> ат<strong>о</strong>мным или м<strong>о</strong>лекулярным вес<strong>о</strong>м. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, ат<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>является снабженным с<strong>о</strong>мнительн<strong>о</strong>й<br />

реальн<strong>о</strong>стью и <strong>о</strong>тяг<strong>о</strong>щенным характер<strong>о</strong>м вечн<strong>о</strong>сти. Удивительный ритмически-музыкальный<br />

динамический зак<strong>о</strong>н Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong> застывает, без <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бых на т<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваний, в пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>-материальных<br />

представлениях ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> лишь <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шением чисел, фиксируется в<br />

статистическ<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>нятии вещественных ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в.<br />

П<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эти результаты и те<strong>о</strong>рии в п<strong>о</strong>пулярн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бличий п<strong>о</strong>будили к п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ению картины мира<br />

3


на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве вечн<strong>о</strong>й материи. Н<strong>о</strong> также и все серьезные научные исслед<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>пирались на эти п<strong>о</strong>нятия.<br />

Кант и Лаплас развили те<strong>о</strong>рию перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>й туманн<strong>о</strong>сти, причем в эту пратуманн<strong>о</strong>сть была вл<strong>о</strong>жена<br />

уже праматерия. В эт<strong>о</strong>й пратуманн<strong>о</strong>сти уже д<strong>о</strong>лжны были с<strong>о</strong>держаться все ат<strong>о</strong>мы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня<br />

<strong>о</strong>бразуют нашу Землю и Вселенную.<br />

Эти представления д<strong>о</strong>ставляли мал<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong>стей пр<strong>о</strong>шлым десятилетиям. Г<strong>о</strong>разд<strong>о</strong> труднее был<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бъяснить, как в эт<strong>о</strong>м материальн<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се в<strong>о</strong>зникает жизнь. Мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> те<strong>о</strong>рий был<strong>о</strong> предл<strong>о</strong>жен<strong>о</strong> для<br />

<strong>о</strong>бъяснения эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и, нак<strong>о</strong>нец, д<strong>о</strong>лжны были принять, чт<strong>о</strong> жизнь в<strong>о</strong>зникла в результате сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й и<br />

случайн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нстелляции ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в (сам<strong>о</strong>зар<strong>о</strong>ждение).<br />

Жизнь, <strong>о</strong>днажды в<strong>о</strong>зникнув, д<strong>о</strong>лжна была, п<strong>о</strong> Геккелю и Дарвину, развиваться в<strong>о</strong> все б<strong>о</strong>лее<br />

дифференцир<strong>о</strong>ванных ф<strong>о</strong>рмах, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>днажды не <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>валась нервная система и, тем самым, м<strong>о</strong>зг как<br />

<strong>о</strong>рганическая <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва тех св<strong>о</strong>йств, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня называются душевными и дух<strong>о</strong>вными.<br />

Эти идеи выступили не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> перед научным мир<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> в течение десятилетий <strong>о</strong>ни стали также<br />

<strong>о</strong>бщим д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янием нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, и каждый пр<strong>о</strong>фан ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вал св<strong>о</strong>ю картину мира на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения <strong>о</strong><br />

преэкзистенции вещества.<br />

Открытие радия и изучение связанных с ним фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в едва не п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лебал<strong>о</strong> эту картину мира.<br />

Открыли, чт<strong>о</strong> радий не слушается зак<strong>о</strong>на с<strong>о</strong>хранения веществ. Он распадается в электричеств<strong>о</strong>, тепл<strong>о</strong>ту,<br />

свет и различные материальные к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>ненты, такие как свинец, гелий и другие вещества. Эти факты<br />

вначале п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лебали веру в вечный ат<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> ради<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую развивали л<strong>о</strong>рд Резерф<strong>о</strong>рд и Б<strong>о</strong>р, нашла<br />

следующее <strong>о</strong>бъяснение: ат<strong>о</strong>м не является самым малым элементарным к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м материи, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из еще меньших к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нент<strong>о</strong>в. Он с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из материальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ядра, эвентуальн<strong>о</strong> несущег<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительный электрический заряд (пр<strong>о</strong>т<strong>о</strong>н, нейтр<strong>о</strong>н), <strong>о</strong>круженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> электрическими элементарными<br />

квантами, названными электр<strong>о</strong>нами.<br />

Излучение радия имеет тр<strong>о</strong>йственную прир<strong>о</strong>ду: различают альфа-, бета- и гамма-лучи. Альфа-лучи<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из частиц, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дящих из ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ядра, бета-лучи с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из электрических элементарных<br />

частиц (электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в) и гамма-лучи - эт<strong>о</strong> свет. Альфа-частицы при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дят<br />

тепл<strong>о</strong>ту. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, распыление материи в нематериальные сущн<strong>о</strong>сти, такие как тепл<strong>о</strong>, свет,<br />

электричеств<strong>о</strong> и т. д., нашл<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснение п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м введения п<strong>о</strong>нятий электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в и ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ядра, и<br />

ат<strong>о</strong>мная структура материи, с<strong>о</strong>хранение массы, праздн<strong>о</strong>вала св<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зр<strong>о</strong>ждение на н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й ступени.<br />

Дальнейшие <strong>о</strong>ткрытия, как, например, квант<strong>о</strong>вая те<strong>о</strong>рия Планка, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>на выражала не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как<br />

ритмические качества материи и ее пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, также немал<strong>о</strong> п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гли придать веса эт<strong>о</strong>й ат<strong>о</strong>мистическиэлектр<strong>о</strong>нистическ<strong>о</strong>й<br />

те<strong>о</strong>рии.<br />

Мн<strong>о</strong>гие серьезные студенты в университетах с истинным в<strong>о</strong><strong>о</strong>душевлением хранили в св<strong>о</strong>ем сердце<br />

эти <strong>о</strong>ткрытия, надеясь, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>днажды <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лят раскрыть тайны чел<strong>о</strong>века и Вселенн<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> зачастую <strong>о</strong>ни<br />

<strong>о</strong>бнаруживали, - ин<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>ведя жизнь в серьезнейших устремлениях, - чт<strong>о</strong> следуют путем, ведущим к в<br />

высшей степени <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нней истине. Эт<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в и электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, при всей ег<strong>о</strong> величественн<strong>о</strong>сти,<br />

был не в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии дать их душе уверенн<strong>о</strong>сть, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая была им не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дима, чт<strong>о</strong>бы найти св<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong> в<strong>о</strong><br />

вселенн<strong>о</strong>й. Пыл их устремлений д<strong>о</strong>лжен был п<strong>о</strong>гаснуть при не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>м ум<strong>о</strong>заключении, чт<strong>о</strong><br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть не чем иным, как случайным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м блуждающих ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в и<br />

электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в - чт<strong>о</strong> казал<strong>о</strong>сь п<strong>о</strong>лным <strong>о</strong>трицанием всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инства. Эт<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инств<strong>о</strong> требует, п<strong>о</strong> крайней мере, не меньшег<strong>о</strong> внимания к друг<strong>о</strong>й, нед<strong>о</strong>стающей части истины,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую сег<strong>о</strong>дняшняя наука <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сит к сфере фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фии или религии.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>тдельные <strong>о</strong>бласти знания все б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>тдаляются друг <strong>о</strong>т друга вмест<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы<br />

идти навстречу друг другу, чт<strong>о</strong>бы с<strong>о</strong>здать гарм<strong>о</strong>нически <strong>о</strong>свещенную с<strong>о</strong> всех ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н картину мира.<br />

II. АНТИЧНЫЕ ИДЕИ О СУЩЕСТВЕ СУБСТАНЦИИ<br />

Обычн<strong>о</strong> мы скл<strong>о</strong>нны идеи древних <strong>о</strong> существе материи считать нед<strong>о</strong>развитыми и детскими. Нередк<strong>о</strong><br />

мы <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рдимся тем, чт<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ей культуре и в св<strong>о</strong>их знаниях мы значительн<strong>о</strong> перер<strong>о</strong>сли прежнее. Н<strong>о</strong><br />

если мы действительн<strong>о</strong> серьезн<strong>о</strong> изучаем эти древние культуры, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>хранившиеся<br />

д<strong>о</strong>кументы, такие как здания, скульптуры и письмена, мы бываем удивлены б<strong>о</strong>гатств<strong>о</strong>м мудр<strong>о</strong>сти и<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей, лежащих в их <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве.<br />

Египетские храмы и пирамиды, например, <strong>о</strong>ткрывают нам, п<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> их бессп<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й<br />

выс<strong>о</strong>ты, такую ступень математических и технических в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей, чт<strong>о</strong> нам кажется немыслимым,<br />

чт<strong>о</strong>бы с<strong>о</strong>здателем их м<strong>о</strong>г быть примитивный, ст<strong>о</strong>ящий на ступени детства нар<strong>о</strong>д. В этих стр<strong>о</strong>ениях<br />

нах<strong>о</strong>дим мы к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>нны, статуи и стенную кладку из <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мных гранитных бл<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в, вес к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых д<strong>о</strong>стигает 500<br />

центнер<strong>о</strong>в. Для нашей сег<strong>о</strong>дняшней инженерн<strong>о</strong>й <strong>науки</strong> с<strong>о</strong> всем ее техническим <strong>о</strong>снащением был<strong>о</strong> бы<br />

нелегк<strong>о</strong> изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вить такие <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мные бл<strong>о</strong>ки и трансп<strong>о</strong>ртир<strong>о</strong>вать их. В высшей степени удивительным<br />

представляется факт, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong> с<strong>о</strong>седству с пирамидами и храмами гранита нет. Ближайшие залежи нах<strong>о</strong>дятся<br />

близ Асуана, примерн<strong>о</strong> в 1000 км вверх п<strong>о</strong> течению Нила. Нас д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>трясать, чт<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на такие<br />

б<strong>о</strong>льшие расст<strong>о</strong>яния, гранитные бл<strong>о</strong>ки все же трансп<strong>о</strong>ртир<strong>о</strong>вались. И мы д<strong>о</strong>лжны с<strong>о</strong>гласиться, чт<strong>о</strong><br />

египтяне <strong>о</strong>бладали сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые для нас сег<strong>о</strong>дня п<strong>о</strong>теряны.<br />

4


Чем дальше мы всматриваемся в ист<strong>о</strong>рию нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, тем б<strong>о</strong>лее мы нах<strong>о</strong>дим свидетельств деяний,<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым нет в с<strong>о</strong>временную эп<strong>о</strong>ху. Остр<strong>о</strong>в Пасхи (в Тих<strong>о</strong>м Океане) дает нам друг<strong>о</strong>й пример. На<br />

эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ве нах<strong>о</strong>дят к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальные статуи из цельных каменных бл<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>тличается <strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>ят статуи. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, эти к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссы, вес к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых д<strong>о</strong>стигает 100<br />

центнер<strong>о</strong>в, д<strong>о</strong>ставлены из камен<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мен, расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>женных в <strong>о</strong>тдаленн<strong>о</strong>й части <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>в. Кр<strong>о</strong>ме<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, эти статуи дем<strong>о</strong>нстрируют исключительн<strong>о</strong> выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>развит<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong> статики у их исп<strong>о</strong>лнителей, иб<strong>о</strong> у<br />

мн<strong>о</strong>гих из этих статуй п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение центра тяжести, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжен учитывать каждый скульпт<strong>о</strong>р, не м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong><br />

бы быть лучше п<strong>о</strong>считан<strong>о</strong> и с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью наших с<strong>о</strong>временных мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в. При эт<strong>о</strong>м следует задуматься, чт<strong>о</strong><br />

эти статуи с<strong>о</strong>зданы были в д<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>рические времена, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, в делювии. Они представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>истине первые д<strong>о</strong>кументы чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти.<br />

Разве не д<strong>о</strong>лжны мы пересм<strong>о</strong>треть нашу веру в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> развивал<strong>о</strong>сь в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

направлении <strong>о</strong>т примитивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, быть м<strong>о</strong>жет, звер<strong>о</strong>п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния д<strong>о</strong> выс<strong>о</strong>ты нашей с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й<br />

научн<strong>о</strong>й эп<strong>о</strong>хи? Разве немыслим<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> с этими древними нар<strong>о</strong>дами были связаны силы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>зже были п<strong>о</strong>теряны нами и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> теперь сн<strong>о</strong>ва начинаем исслед<strong>о</strong>вать, п<strong>о</strong>льзуясь<br />

сил<strong>о</strong>й нашег<strong>о</strong> рассудка?<br />

В сам<strong>о</strong>м деле, мы имеем все <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания признать, чт<strong>о</strong> прачел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> жил<strong>о</strong> в других с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниях<br />

с<strong>о</strong>знания и в высшей степени был<strong>о</strong> <strong>о</strong>держим<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>выми силами, и чт<strong>о</strong> мудр<strong>о</strong>сть и сила их деянии далек<strong>о</strong><br />

прев<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дила наше с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>е мышление. Так мы узнаем, чт<strong>о</strong> в х<strong>о</strong>де развития чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

при<strong>о</strong>брел<strong>о</strong> нечт<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дня мы называем сил<strong>о</strong>й мышления, н<strong>о</strong> также и утратил<strong>о</strong> нечт<strong>о</strong> из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> был<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong> этим древним нар<strong>о</strong>дам.<br />

Нельзя не предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>битатели Земли, жившие в эп<strong>о</strong>ху, п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вавшую за п<strong>о</strong>следней<br />

велик<strong>о</strong>й земн<strong>о</strong>й катастр<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую ин<strong>о</strong>гда называют всемирным п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>п<strong>о</strong>м, а ин<strong>о</strong>гда ледник<strong>о</strong>вым<br />

пери<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, нах<strong>о</strong>дились в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии с<strong>о</strong>знания, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>т нашег<strong>о</strong>. Эти люди не <strong>о</strong>бладали<br />

интеллектуальными сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями, н<strong>о</strong> вмест<strong>о</strong> них <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бладали сил<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>сприятия сверхматериальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

мира, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сег<strong>о</strong>дня лежит вне нашег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>знания. Эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> время д<strong>о</strong> написания Вед, к<strong>о</strong>гда праарийцы из<br />

к<strong>о</strong>лыбели нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в внутренней Азии принесли первые культурные импульсы в страну, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сег<strong>о</strong>дня<br />

называется Индией. Т<strong>о</strong>гда сверхчувственный мир с ег<strong>о</strong> существами переживался еще так же реальн<strong>о</strong>, как<br />

сег<strong>о</strong>дня мы переживаем <strong>о</strong>кружающий нас физический мир. Эта сфера чист<strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

заключала в себе всю реальн<strong>о</strong>сть, т<strong>о</strong>гда как Земля ее прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>спринималась как нереальная. Она была<br />

«майей», иллюзией, наименее ценн<strong>о</strong>й ступенью тв<strong>о</strong>рения. Азия, физическая земля, представляла с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й как<br />

бы нижнее неб<strong>о</strong>. Эти древние индусы не имели также сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знания в т<strong>о</strong>м смысле, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м мы имеем ег<strong>о</strong><br />

сег<strong>о</strong>дня. Они чувств<strong>о</strong>вали себя ск<strong>о</strong>рее едиными с б<strong>о</strong>жественным, <strong>о</strong>ни в<strong>о</strong>спринимали себя как инструмент,<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пульсирует б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>е дыхание. Эти времена нашли затем св<strong>о</strong>е выражение в<br />

Ведах, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку п<strong>о</strong>следние, так же как и другие миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические предания (Эдда, Калевала), были<br />

записаны значительн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>зднее. П<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му древние индусы не имели также п<strong>о</strong>нятия <strong>о</strong> личн<strong>о</strong>й св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>де, т. е.<br />

<strong>о</strong>ни были не сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны делать заключения, исх<strong>о</strong>дя из с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>й силы суждения. Они чувств<strong>о</strong>вали себя<br />

ск<strong>о</strong>рее <strong>о</strong>держимыми дух<strong>о</strong>вными силами и пр<strong>о</strong>низанными ими. Не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> их, п<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дняшним п<strong>о</strong>нятиям,<br />

«сн<strong>о</strong>видческие мысли » являлись <strong>о</strong>тпечатк<strong>о</strong>м б<strong>о</strong>жественных сил, н<strong>о</strong> и их деяния.<br />

П<strong>о</strong>следующие культурные пери<strong>о</strong>ды были <strong>о</strong>тмечены в<strong>о</strong>зрастанием интереса к Земле и <strong>о</strong>кружающей<br />

чел<strong>о</strong>века прир<strong>о</strong>де. П<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> и ступенчат<strong>о</strong> шл<strong>о</strong> нисх<strong>о</strong>ждение в материю. Так, например, в персидскую<br />

эп<strong>о</strong>ху раб<strong>о</strong>та над землей выразилась в первых зачатках земледелия. Заратустра, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вся эп<strong>о</strong>ха<br />

см<strong>о</strong>трела как на св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> учителя, учил св<strong>о</strong>й нар<strong>о</strong>д выращивать питательные растения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые также и<br />

сег<strong>о</strong>дня являются важнейшими культурными растениями. Зенд-Авеста м<strong>о</strong>жет рассматриваться как<br />

праучебник земледелия. Н<strong>о</strong> чем б<strong>о</strong>лее в<strong>о</strong>зрастал интерес к земным вещам, тем слабее стан<strong>о</strong>вился к<strong>о</strong>нтакт с<br />

дух<strong>о</strong>вным мир<strong>о</strong>м, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>н был, п<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дняшним п<strong>о</strong>нятиям, еще д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> тесным и <strong>о</strong>пределяющим для<br />

всех земных деяний.<br />

В п<strong>о</strong>следующую эп<strong>о</strong>ху лишь <strong>о</strong>чень немн<strong>о</strong>гие избранные личн<strong>о</strong>сти, такие как жреческие в<strong>о</strong>жди, еще<br />

были сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны в<strong>о</strong>спринимать б<strong>о</strong>жественную мудр<strong>о</strong>сть и <strong>о</strong>существлять ее на Земле. Их сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти в эт<strong>о</strong>м<br />

направлении с<strong>о</strong>хранялись путем регулир<strong>о</strong>вания р<strong>о</strong>ждения, заб<strong>о</strong>тлив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спитания и <strong>о</strong>пределенных<br />

упражнений в местах дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бучения.<br />

Эт<strong>о</strong> развитие пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжал<strong>о</strong>сь далее в эп<strong>о</strong>ху греческ<strong>о</strong>й культуры. Все б<strong>о</strong>лее замутнялся взгляд — даже<br />

«п<strong>о</strong>священных» — в местах мистерий.<br />

Сег<strong>о</strong>дня мы с<strong>о</strong>всем утратили внутренний к<strong>о</strong>нтакт с<strong>о</strong> сверхчувственным мир<strong>о</strong>м. Единственн<strong>о</strong>е, чт<strong>о</strong><br />

еще <strong>о</strong>стал<strong>о</strong>сь, эт<strong>о</strong> смутн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>минание, ф<strong>о</strong>рму к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мы нах<strong>о</strong>дим в различных д<strong>о</strong>кументах, в мифах и<br />

сагах, сказках и грезах. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дня мы нах<strong>о</strong>дим у примитивных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в или также в Евр<strong>о</strong>пе т<strong>о</strong> там, т<strong>о</strong><br />

здесь как «вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е зрение» или п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е эт<strong>о</strong>му, является еле мерцающим <strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>гда-т<strong>о</strong><br />

величественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> видения дух<strong>о</strong>вных связей, ст<strong>о</strong>ящих за чувственными явлениями. Н<strong>о</strong> эти сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти<br />

сег<strong>о</strong>дня являются атавизм<strong>о</strong>м и практик<strong>о</strong>вать их не с<strong>о</strong>звучн<strong>о</strong> времени.<br />

Взгляд на эт<strong>о</strong>т гранди<strong>о</strong>зный пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественные силы, нек<strong>о</strong>гда нисх<strong>о</strong>дившие<br />

извне из дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са на чел<strong>о</strong>века и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>н, естественн<strong>о</strong>, след<strong>о</strong>вал, претерпели метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зу и<br />

5


стали сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны развиваться внутри сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>н д<strong>о</strong>лжен черпать<br />

из св<strong>о</strong>их суждений. Мы имеем развитую мыслительную силу, сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знание, личную дух<strong>о</strong>вную св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ду и<br />

заплатили за эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>терей б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й мудр<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая «ясн<strong>о</strong>видяще » с<strong>о</strong>зерцалась в прежние времена.<br />

Следы эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития мы нах<strong>о</strong>дим п<strong>о</strong>всюду. С<strong>о</strong>циальный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к и <strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, их<br />

взаим<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения, как внешние, так и внутренние, были устан<strong>о</strong>влены п<strong>о</strong>д неп<strong>о</strong>средственным в<strong>о</strong>сприятием<br />

в<strong>о</strong>ли дух<strong>о</strong>вных в<strong>о</strong>ждей и их завет<strong>о</strong>в. Древние индусы и персы в<strong>о</strong>спринимали б<strong>о</strong>жественную в<strong>о</strong>лю и<br />

след<strong>о</strong>вали ей. Жрецы Халдеи и первых времен Египта п<strong>о</strong> звездам читали в<strong>о</strong>лю б<strong>о</strong>жества, и все <strong>о</strong>бласти<br />

с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong>й чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й жизни уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивались с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> ей. Еще в<strong>о</strong> времена ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

значения Греции м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>видяще в<strong>о</strong>спринимать, как эринии или фурии преслед<strong>о</strong>вали тех, кт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>казывался вин<strong>о</strong>вным в неп<strong>о</strong>дчинении б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ле. Сег<strong>о</strong>дня же мы не видим эриний, н<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ей<br />

груди мы чувствуем нечистую с<strong>о</strong>весть, если мы делаем чт<strong>о</strong>-либ<strong>о</strong> нес<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong>е с нашими внутренними<br />

убеждениями. Если мы сег<strong>о</strong>дня читаем Г<strong>о</strong>мера, где представлен<strong>о</strong>, как Афина Паллада выступает сзади<br />

Ахиллеса и нашептывает ему, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н д<strong>о</strong>лжен делать, а также как гер<strong>о</strong>и в<strong>о</strong>спринимают указания б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, мы<br />

не м<strong>о</strong>жет удержаться <strong>о</strong>т впечатления, чт<strong>о</strong> Тр<strong>о</strong>янская в<strong>о</strong>йна была в<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, б<strong>о</strong>рьб<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вных сил,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую люди лишь представляли на Земле, п<strong>о</strong>чти как мари<strong>о</strong>нетки.<br />

Дифференцир<strong>о</strong>ванные в макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>сме силы, издавна в<strong>о</strong>спринимавшиеся как <strong>о</strong>тдельные б<strong>о</strong>жественные<br />

<strong>о</strong>блики, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в прежние времена действ<strong>о</strong>вали в чел<strong>о</strong>веке и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>века, были в х<strong>о</strong>де развития<br />

как бы неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вывернуты наизнанку и в<strong>о</strong>сприняты внутрь души чел<strong>о</strong>века. Вмест<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы<br />

действ<strong>о</strong>вать на нег<strong>о</strong>, как прежде, извне, <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>братились к внутренней активн<strong>о</strong>сти чел<strong>о</strong>века. Эт<strong>о</strong>т перех<strong>о</strong>д<br />

для различных <strong>о</strong>бластей Земли, естественн<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил в разн<strong>о</strong>е время. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> заметить в<br />

эп<strong>о</strong>ху Греции. Плат<strong>о</strong>н п<strong>о</strong>истине м<strong>о</strong>жет рассматриваться как п<strong>о</strong>следний п<strong>о</strong>священный античн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

св<strong>о</strong>и идеи переживал еще как неп<strong>о</strong>средственные дух<strong>о</strong>вные в<strong>о</strong>сприятия. Например, п<strong>о</strong>нятие гарм<strong>о</strong>нии сфер<br />

был<strong>о</strong> для нег<strong>о</strong> не абстракцией, а также <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не представлялась ему п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бием как<strong>о</strong>й-либ<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>й<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти. Эт<strong>о</strong> была реальная дух<strong>о</strong>вная музыка. Для нег<strong>о</strong> мир развивался, так сказать, сверху, из<br />

дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния, нисх<strong>о</strong>дя в материальн<strong>о</strong>е.<br />

Эт<strong>о</strong>т факт <strong>о</strong>тразился как квинтэссенция в мифах <strong>о</strong> с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рении мира у всех нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в. Б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>писание эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не является задачей наст<strong>о</strong>ящей книги. Существенн<strong>о</strong>й же является мысль, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>ззрение <strong>о</strong><br />

ступенчат<strong>о</strong>м упл<strong>о</strong>тнении нашл<strong>о</strong> св<strong>о</strong>е выражение также в греческ<strong>о</strong>й фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фии. Эт<strong>о</strong>т нисх<strong>о</strong>дящий <strong>о</strong>т<br />

т<strong>о</strong>нких ступеней (<strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, свет, в<strong>о</strong>здух) пр<strong>о</strong>цесс развития п<strong>о</strong>нимался как развертывание б<strong>о</strong>жественных<br />

качеств в материи и переживался в величественных <strong>о</strong>бразах. Н<strong>о</strong> уже Плат<strong>о</strong>н чувств<strong>о</strong>вал, чт<strong>о</strong> прежние<br />

ф<strong>о</strong>рмы представления б<strong>о</strong>льше не были уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рительными, и ег<strong>о</strong> ученик Арист<strong>о</strong>тель действительн<strong>о</strong> был<br />

первым, кт<strong>о</strong> эту древнюю имагинативную мудр<strong>о</strong>сть, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая в ег<strong>о</strong> время существ<strong>о</strong>вала т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в<br />

<strong>о</strong>трыв<strong>о</strong>чных картинах, см<strong>о</strong>г <strong>о</strong>тлить в ф<strong>о</strong>рму л<strong>о</strong>гических мыслей. Эт<strong>о</strong> и есть пра<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва учения Арист<strong>о</strong>теля<br />

и, прежде всег<strong>о</strong>, ег<strong>о</strong> учения <strong>о</strong>б элементах.<br />

Если рассматривать вещи в их дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>й связи, т<strong>о</strong> станет ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> Арист<strong>о</strong>тель, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<br />

г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит <strong>о</strong> в<strong>о</strong>здухе, имеет в виду не т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы сег<strong>о</strong>дня представляем как смесь кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, аз<strong>о</strong>та и других<br />

газ<strong>о</strong>в. Ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятие был<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>бширным. Он включил в нег<strong>о</strong> все т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> как сила действ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> в<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>м в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще, в газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>м. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рил <strong>о</strong> в<strong>о</strong>де, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н имел в виду не Н2О с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й<br />

химии, н<strong>о</strong> всю третью ступень упл<strong>о</strong>тнения, а именн<strong>о</strong>, жидк<strong>о</strong>е в сам<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бщем смысле сл<strong>о</strong>ва, и все<br />

действующие в нем химические силы. Ог<strong>о</strong>нь, в<strong>о</strong>здух, в<strong>о</strong>да и земля — эт<strong>о</strong> были великие этапы стан<strong>о</strong>вления<br />

материи.<br />

Эт<strong>о</strong>, так сказать, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>ззрение д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> в течение п<strong>о</strong>следующих 2000 лет<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong>му стан<strong>о</strong>влению мышления и <strong>о</strong>тделению ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>т знания к<strong>о</strong>смических<br />

взаим<strong>о</strong>связей все б<strong>о</strong>лее абстрагир<strong>о</strong>ваться. От нег<strong>о</strong> <strong>о</strong>стались т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> наши агрегатные с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния, мыслимые<br />

чист<strong>о</strong> физически, причем <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь уже не причисляется к ним. Мир качеств и активн<strong>о</strong>сти, связанный с<br />

элементами, д<strong>о</strong>лжен был теперь п<strong>о</strong>грузиться в невед<strong>о</strong>м<strong>о</strong>е, чт<strong>о</strong>бы интеллект м<strong>о</strong>г быть вышк<strong>о</strong>лен на чист<strong>о</strong><br />

чувственных в<strong>о</strong>сприятиях.<br />

<strong>Учение</strong> Арист<strong>о</strong>теля с<strong>о</strong>ставлял<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву знаний впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> средневек<strong>о</strong>вья, н<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятия<br />

стан<strong>о</strong>вились все б<strong>о</strong>лее бесс<strong>о</strong>держательными и материальными. Эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

мышления, <strong>о</strong>владевающег<strong>о</strong> мертв<strong>о</strong>й материей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в наше время действительн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигл<strong>о</strong> выс<strong>о</strong>чайших<br />

вершин.<br />

Наряду с <strong>о</strong>бщим направлением развития т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>й нитью пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> знание <strong>о</strong> тайнах прир<strong>о</strong>ды, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

еще считал<strong>о</strong>сь с силами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым в те времена уже не придавали б<strong>о</strong>льше никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> значения. Этим<br />

<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м знания была истинная алхимия.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дразумеваем п<strong>о</strong>д алхимией, дает т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> смутный и искаженный <strong>о</strong>браз<br />

истинных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений. Обычн<strong>о</strong> мы думаем, чт<strong>о</strong> были алхимические шарлатаны, неученые и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

п<strong>о</strong>дверженные всяким предрассудкам люди, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, стремились к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы<br />

д<strong>о</strong>биться превращения неблаг<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дных металл<strong>о</strong>в в з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>. Естественн<strong>о</strong>, такие шарлатаны и дилетанты<br />

были т<strong>о</strong>гда, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>зднейшие времена, и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му их <strong>о</strong>суждение был<strong>о</strong> част<strong>о</strong> справедливым. Н<strong>о</strong><br />

истинные алхимики, такие как Василий Валентин, Агриппа Нетесгеймский, Райм<strong>о</strong>нд Саундский и,<br />

6


к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, Парацельс, <strong>о</strong>ткрывали светл<strong>о</strong>е знание, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как п<strong>о</strong>следнюю искру<br />

древнег<strong>о</strong> учения мудр<strong>о</strong>сти. Для п<strong>о</strong>знания т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чем является истинная алхимия, требуется <strong>о</strong>чень<br />

интенсивн<strong>о</strong>е и б<strong>о</strong>лее интимн<strong>о</strong>е изучение. При эт<strong>о</strong>м следует учитывать, чт<strong>о</strong> истинн<strong>о</strong>е мнение в писаниях<br />

алхимик<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, предусм<strong>о</strong>трительн<strong>о</strong> скрыт<strong>о</strong>, и чт<strong>о</strong> част<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> бывает вначале найти ключ,<br />

чт<strong>о</strong>бы разгадать смысл сл<strong>о</strong>в. Сег<strong>о</strong>дня эта <strong>о</strong>бъемлющая к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с, землю и чел<strong>о</strong>века <strong>о</strong>бширная мудр<strong>о</strong>сть,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая еще не так давн<strong>о</strong> была д<strong>о</strong>ступна, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью забыта.<br />

И как арист<strong>о</strong>телевская мудр<strong>о</strong>сть была кристаллизацией древнег<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>видения, так для алхимик<strong>о</strong>в<br />

действие прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти кристаллиз<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь в физических и химических фен<strong>о</strong>менах, п<strong>о</strong>лучаемых<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м эксперимент<strong>о</strong>в. Их эксперименты были в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сами, задаваемыми ими б<strong>о</strong>гине Прир<strong>о</strong>де, <strong>о</strong>тветы<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>ни выслушивали с благ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вением. К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>ни еще не имели <strong>о</strong>тдельных знаний <strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>й<br />

структуре субстанций, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые нах<strong>о</strong>дятся в нашем расп<strong>о</strong>ряжении, н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни умели п<strong>о</strong>грузить<br />

субстанцию в<strong>о</strong> все земные и внеземные силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong> действ<strong>о</strong>вать при ее<br />

в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>влении.<br />

Мы скл<strong>о</strong>нны думать сег<strong>о</strong>дня, чт<strong>о</strong> наша с<strong>о</strong>временная химия имеет к<strong>о</strong>рни в древней алхимии, и чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>на развилась из тех прежних «примитивных» идей. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> неверн<strong>о</strong>. Алхимия была <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчанием славн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пути развития пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>на также была, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в к<strong>о</strong>нце, <strong>о</strong>хвачена декаданс<strong>о</strong>м и<br />

шарлатанств<strong>о</strong>м. С<strong>о</strong>временная же химия — эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вый импульс в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке п<strong>о</strong>знавательных устремлений.<br />

III. НОВЫЕ ИДЕИ О ПРЕЭКЗИСТЕНЦИИ ДУХА<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы найти п<strong>о</strong>терянную и сег<strong>о</strong>дня нед<strong>о</strong>стающую часть истины в естеств<strong>о</strong>знании, нет<br />

не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти пытаться сн<strong>о</strong>ва в<strong>о</strong>скресить давн<strong>о</strong> ушедшую мудр<strong>о</strong>сть в прежней ф<strong>о</strong>рме. Такая п<strong>о</strong>пытка<br />

была бы нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жна без <strong>о</strong>бращения к вере. Н<strong>о</strong> дух н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени стремится <strong>о</strong>т веры к знанию. И встает<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: существуют ли мет<strong>о</strong>ды исслед<strong>о</strong>вания, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляющие сделать д<strong>о</strong>ступными знанию истины, <strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых п<strong>о</strong>вествуют древние мифы? П<strong>о</strong> меньшей мере, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли все б<strong>о</strong>лее пр<strong>о</strong>никаться внутренней<br />

уверенн<strong>о</strong>стью в существ<strong>о</strong>вании сверхчувственн<strong>о</strong>й реальн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая м<strong>о</strong>жет также уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить и нашу<br />

научную с<strong>о</strong>весть?<br />

Древние сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти ясн<strong>о</strong>видения превратились в чел<strong>о</strong>веческий интеллект. Силы макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>сма, извне<br />

управляющие чел<strong>о</strong>век<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>тступили перед нашими в<strong>о</strong>зрастающими внутренними душевными силами. Н<strong>о</strong> с<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием критическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рассудка не д<strong>о</strong>стигнут ли к<strong>о</strong>нец чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития? Или эт<strong>о</strong><br />

лишь скр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е начал<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эры? Не кажется ли, будт<strong>о</strong> бы д<strong>о</strong>лжны пр<strong>о</strong>расти семена<br />

с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вых чел<strong>о</strong>веческих сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стей?<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> дать дальнейшее <strong>о</strong>свещение этим фактам п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м примера. Х<strong>о</strong>тя б<strong>о</strong>лее чем ст<strong>о</strong>летие<br />

минул<strong>о</strong> с<strong>о</strong> времени <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчания деятельн<strong>о</strong>сти Гете, следует признать, чт<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении глуб<strong>о</strong>чайших<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в жизни Гете <strong>о</strong>бладал б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>ким в<strong>о</strong>ззрением, чем эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти в сег<strong>о</strong>дняшних<br />

естественн<strong>о</strong>научных изысканиях. Материалистам из среды ученых м<strong>о</strong>жет казаться, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>вергнуть, н<strong>о</strong> гений част<strong>о</strong> бывает п<strong>о</strong>нят спустя ст<strong>о</strong>летия п<strong>о</strong>сле св<strong>о</strong>ей смерти. Ег<strong>о</strong> так <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong><br />

критикуем<strong>о</strong>е учение <strong>о</strong> цвете, а также другие ег<strong>о</strong> естественн<strong>о</strong>научные <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающие труды <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>казывают р<strong>о</strong>ждение эт<strong>о</strong>й н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти.<br />

С редк<strong>о</strong>й для нег<strong>о</strong> резк<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>нирует <strong>о</strong>н Ньют<strong>о</strong>ну, б<strong>о</strong>рясь пр<strong>о</strong>тив ег<strong>о</strong> чист<strong>о</strong> интеллектуальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба <strong>о</strong>бъяснения света. Представление Ньют<strong>о</strong>на, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ткрытые в<strong>о</strong>лны и есть сам свет, и ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение,<br />

чт<strong>о</strong> свет с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из цвет<strong>о</strong>в, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> вызвать у Гете г<strong>о</strong>рячий пр<strong>о</strong>тест. Для нег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>лны были лишь<br />

физическ<strong>о</strong>й манифестацией света, вечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, неделим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, взаим<strong>о</strong>действуя с тьм<strong>о</strong>й,<br />

являющейся также сущн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>й, а не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> пассивным <strong>о</strong>тсутствием света, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит цвет. Как<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong>, <strong>о</strong>писываем<strong>о</strong>е анат<strong>о</strong>мами, является лишь физическ<strong>о</strong>й частью вечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

существа, так существ<strong>о</strong> света для Гете далек<strong>о</strong> в<strong>о</strong>звышал<strong>о</strong>сь над сфер<strong>о</strong>й, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>гут быть измерены<br />

в<strong>о</strong>лны. Он знал также <strong>о</strong> м<strong>о</strong>ральных качествах света, <strong>о</strong> ег<strong>о</strong> «деянии и страдании», результат<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых как<br />

раз является цвет.<br />

Гете сн<strong>о</strong>ва рассматривает т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>сть. Ег<strong>о</strong> наблюдения всегда направлены на прир<strong>о</strong>ду в цел<strong>о</strong>м. Он<br />

мыслит не статичн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> динамичн<strong>о</strong>, в п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стях и метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах. С<strong>о</strong> всей сил<strong>о</strong>й св<strong>о</strong>их чувственных<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей <strong>о</strong>н изучает, так сказать, физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мию прир<strong>о</strong>ды, и <strong>о</strong>на <strong>о</strong>ткрывает ему б<strong>о</strong>льше, чем м<strong>о</strong>жет<br />

дать изучение ее п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м меры, числа и веса. К<strong>о</strong>гда мы видим улыбку на лице друга, нам п<strong>о</strong>казал<strong>о</strong>сь<br />

бы странным измерять у нег<strong>о</strong> кр<strong>о</strong>вян<strong>о</strong>е давление или пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить анализ м<strong>о</strong>чи, чт<strong>о</strong>бы разгадать тайну эт<strong>о</strong>й<br />

улыбки. Н<strong>о</strong> если мы с<strong>о</strong>зерцательн<strong>о</strong> вживемся в физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мию нашег<strong>о</strong> друга, т<strong>о</strong> мы неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>ймем причину ег<strong>о</strong> улыбки. Так<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>зиция Гете п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к прир<strong>о</strong>де. Эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> ег<strong>о</strong><br />

«с<strong>о</strong>зерцательн<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й суждения».<br />

В<strong>о</strong> времена Гете был<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> людей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>тив наступающег<strong>о</strong> материализма в<strong>о</strong> всех <strong>о</strong>бластях<br />

знания в<strong>о</strong>здвигали и пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>вед<strong>о</strong>вали идеализм, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый нашел св<strong>о</strong>е выражение не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в искусстве и<br />

фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фии, н<strong>о</strong> и благ<strong>о</strong>даря Гете и ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вателям зал<strong>о</strong>жил н<strong>о</strong>вые замечательные семена также и в<br />

науке.<br />

«Пр<strong>о</strong>свещение» п<strong>о</strong>всеместн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спринимал<strong>о</strong>сь как атака, направленная на глуб<strong>о</strong>чайшие силы<br />

7


чел<strong>о</strong>вечества. Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>бсуждение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> всех науках <strong>о</strong>щущал<strong>о</strong>сь как задачей немецк<strong>о</strong>й культуры. Так, в св<strong>о</strong>ей<br />

статье «Христианств<strong>о</strong> или Евр<strong>о</strong>па» Н<strong>о</strong>валис написал исп<strong>о</strong>лненные д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инства сл<strong>о</strong>ва: «Результат<br />

с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба мышления назвали "фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фией" и причислили сюда все, чт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong><br />

древним,... раск<strong>о</strong>ванную фантазию и чувств<strong>о</strong>, нравственн<strong>о</strong>сть и люб<strong>о</strong>вь к искусству, будущее и пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>е,<br />

п<strong>о</strong>ставили чел<strong>о</strong>века с не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стью в ряд прир<strong>о</strong>дных существ и превратили беск<strong>о</strong>нечную тв<strong>о</strong>рческую<br />

музыку мир<strong>о</strong>здания в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразный стук <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>й мельницы, вращаем<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м случайн<strong>о</strong>стей и<br />

плывущей в нем, мельницы сам<strong>о</strong>й п<strong>о</strong> себе, без стр<strong>о</strong>ителя и мельника, истинн<strong>о</strong> perpetuum mobile, мельницы,<br />

перемалывающей сам<strong>о</strong>е себя».<br />

Этим <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ван сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б мышления, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый х<strong>о</strong>чет рассматривать т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>дин аспект мира, а<br />

именн<strong>о</strong>, механический, и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му гетеанисты пытаются пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставить б<strong>о</strong>лее жив<strong>о</strong>й, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>знавать<br />

прир<strong>о</strong>ду не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> как физически-материальный <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к. Их целью является б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е исслед<strong>о</strong>вание<br />

жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й и чел<strong>о</strong>веке, впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> видимых фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в.<br />

П<strong>о</strong>след<strong>о</strong>ватели Гете пытались эти мет<strong>о</strong>ды исслед<strong>о</strong>вания развивать дальше. Фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ф Пр<strong>о</strong>йсс,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> к ним причислить, учил <strong>о</strong> единстве духа и вещества. П<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> представлению, веществ<strong>о</strong> —<br />

эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как дух на б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне бытия. В св<strong>о</strong>ем с<strong>о</strong>чинении «Дух и веществ<strong>о</strong>» <strong>о</strong>н<br />

указывает на эксперименты бар<strong>о</strong>на ф<strong>о</strong>н Герцеле, частн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> учен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из Ганн<strong>о</strong>вера, с<strong>о</strong>чинение к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

«В<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение не<strong>о</strong>рганических веществ» д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казывать, чт<strong>о</strong> в жив<strong>о</strong>м растении непрерывн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бразуется материя.<br />

Герцеле в эт<strong>о</strong>й и еще в других книгах прив<strong>о</strong>дит примерн<strong>о</strong> 500 анализ<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми <strong>о</strong>н п<strong>о</strong>казывает,<br />

чт<strong>о</strong> минеральн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание семени (калий, магний, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, кальций, сера) увеличивается при<br />

пр<strong>о</strong>ращивании семени в дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де. Опыты пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились в фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>суде, в<strong>о</strong>здушный<br />

фильтр к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> для защиты <strong>о</strong>т пыли был закрыт стеклянным к<strong>о</strong>лпак<strong>о</strong>м. С<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ну<br />

с<strong>о</strong>хранения материи нужн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> растение, пр<strong>о</strong>растающее в дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>хранить т<strong>о</strong> же с<strong>о</strong>держание минеральных веществ, как<strong>о</strong>е был<strong>о</strong> в семени, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong><br />

анализы Герцеле <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казывают в<strong>о</strong>зрастание как <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держания пепла, так и ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельных<br />

с<strong>о</strong>ставляющих.<br />

В п<strong>о</strong>следующих <strong>о</strong>пытах Герцеле заменяет дистиллир<strong>о</strong>ванную в<strong>о</strong>ду раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м с <strong>о</strong>пределенным<br />

с<strong>о</strong>держанием с<strong>о</strong>ли. Он <strong>о</strong>бнаруживает, например, чт<strong>о</strong> р<strong>о</strong>стки, пр<strong>о</strong>растающие в раств<strong>о</strong>ре с <strong>о</strong>пределенным<br />

с<strong>о</strong>держанием ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, уменьшают с<strong>о</strong>держание ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра в раств<strong>о</strong>ре, в них самих ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра не<br />

прибавляется, вмест<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в них наблюдается значительный р<strong>о</strong>ст с<strong>о</strong>держания серы. Кажется, г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит<br />

Герцеле, чт<strong>о</strong> растение в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р в серу. Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>н нах<strong>о</strong>дит, чт<strong>о</strong> в<br />

растении в<strong>о</strong>зрастает с<strong>о</strong>держание ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, если <strong>о</strong>н<strong>о</strong> растет в питательн<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре с<strong>о</strong>лей кальция, и чт<strong>о</strong> в<br />

растении в<strong>о</strong>зрастает с<strong>о</strong>держание кальция, если <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>растает в питательн<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре с<strong>о</strong>лей магния. Для<br />

в<strong>о</strong>зрастания с<strong>о</strong>держания магния исп<strong>о</strong>льзуется углекисл<strong>о</strong>та. В п<strong>о</strong>следнем случае семена пр<strong>о</strong>растали на<br />

сетке из платин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ки, п<strong>о</strong>мещаем<strong>о</strong>й в камере, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую был<strong>о</strong> введен<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

углекисл<strong>о</strong>ты. В с<strong>о</strong>суд при эт<strong>о</strong>м была налита дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да. Из <strong>о</strong>бширн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> статистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

материала, п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в ряде этих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, для иллюстрации сказанн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> привести следующие<br />

цифры.<br />

Герцеле п<strong>о</strong>лагает, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в найден генетический ряд <strong>о</strong>т углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа<br />

через магний, кальций, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р к сере.<br />

CO2—>Mg—>Ca—>P—>S<br />

Из других серий <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в Герцеле делает выв<strong>о</strong>д <strong>о</strong>б <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании калия из аз<strong>о</strong>та<br />

N—>К<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, представляется, чт<strong>о</strong> растение сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать вещества, н<strong>о</strong> в<br />

<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>м в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание веществ является п<strong>о</strong>вседневным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Идя далее, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать,<br />

чт<strong>о</strong> апри<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение мертв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>. «Жив<strong>о</strong>е умирает, н<strong>о</strong> мертв<strong>о</strong>е не<br />

с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряется». - «Не п<strong>о</strong>чва пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит растение, н<strong>о</strong> растение п<strong>о</strong>чву».<br />

Пр<strong>о</strong>йсс г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит <strong>о</strong>б этих исслед<strong>о</strong>ваниях следующее: «Герцеле д<strong>о</strong>казал св<strong>о</strong>ими <strong>о</strong>пытами, чт<strong>о</strong><br />

неизменн<strong>о</strong>сть химических элемент<strong>о</strong>в является фикцией, <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы д<strong>о</strong>лжны <strong>о</strong>тмежеваться, если х<strong>о</strong>тим<br />

пр<strong>о</strong>двинуться вперед в п<strong>о</strong>знании прир<strong>о</strong>ды».<br />

Эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> наст<strong>о</strong>ящей трагедией, к<strong>о</strong>гда книги Герцеле, п<strong>о</strong>явившиеся в 1876-83 г<strong>о</strong>дах, были встречены<br />

гр<strong>о</strong>б<strong>о</strong>вым м<strong>о</strong>лчанием, и, нак<strong>о</strong>нец, эти книги исчезли в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще. Вряд ли <strong>о</strong>стал<strong>о</strong>сь б<strong>о</strong>льше <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> экземпляра.<br />

Если п<strong>о</strong>думать <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> время был<strong>о</strong> временем великих <strong>о</strong>ткрытий, временем, к<strong>о</strong>гда Либих и Велер<br />

8


развивали св<strong>о</strong>и те<strong>о</strong>рии, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых фен<strong>о</strong>мены би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии нашли св<strong>о</strong>е <strong>о</strong>бъяснение п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

ат<strong>о</strong>мистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>браза представлений, стан<strong>о</strong>вится п<strong>о</strong>нятным, чт<strong>о</strong> никт<strong>о</strong> не х<strong>о</strong>тел б<strong>о</strong>льше слушать т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

х<strong>о</strong>тел сказать Герцеле.<br />

П<strong>о</strong> результатам <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>димых в течение десяти лет авт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>казательства Герцеле в цел<strong>о</strong>м вп<strong>о</strong>лне научны и ни в к<strong>о</strong>ем случае не так фантастичны, как эт<strong>о</strong> кажется на<br />

первый взгляд. Мн<strong>о</strong>гие из ряда <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в Герцеле были п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рены, и факты, устан<strong>о</strong>вленные Герцеле, нашли<br />

св<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>дтверждение. В<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих случаях был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong> приращение минеральн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, н<strong>о</strong> был<strong>о</strong><br />

устан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong> также т<strong>о</strong>, <strong>о</strong> чем в раб<strong>о</strong>тах Герцеле ник<strong>о</strong>гда не уп<strong>о</strong>минал<strong>о</strong>сь. А именн<strong>о</strong>, в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых случаях<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> <strong>субстанции</strong> уменьшал<strong>о</strong>сь. Тем самым результаты раб<strong>о</strong>ты Герцеле м<strong>о</strong>гут быть расширены, и<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong> растение как пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит субстанцию из нек<strong>о</strong>й нематериальн<strong>о</strong>й сферы, так же, при<br />

<strong>о</strong>пределенных <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельствах, св<strong>о</strong>ю субстанцию сн<strong>о</strong>ва перев<strong>о</strong>дит в нематериальную сферу.<br />

Опыты Герцеле, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>ставляют <strong>о</strong>ткрытым в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с,<br />

действительн<strong>о</strong> ли пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание материи, или же т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание веществ, усваиваемых растением из углекисл<strong>о</strong>ты и<br />

аз<strong>о</strong>та и принятых в минеральный с<strong>о</strong>став растения. М<strong>о</strong>и с<strong>о</strong>бственные<br />

<strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> здесь дел<strong>о</strong> в действительн<strong>о</strong> тв<strong>о</strong>рческ<strong>о</strong>м<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании материи.<br />

М<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ращиванию пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились уже б<strong>о</strong>лее не в<br />

<strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>суде, н<strong>о</strong> в лишенных д<strong>о</strong>ступа в<strong>о</strong>здуха закрытых к<strong>о</strong>лбах,<br />

п<strong>о</strong>зже даже в запаянных ампулах, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не м<strong>о</strong>г пр<strong>о</strong>никнуть ни<br />

углекислый газ, ни аз<strong>о</strong>т, ни как<strong>о</strong>й-либ<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>й вещественный агент.<br />

К<strong>о</strong>лбы, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> ампулы, теперь взвешивались на<br />

анат<strong>о</strong>мических весах.<br />

Если действительн<strong>о</strong> растение <strong>о</strong>бразует материю, т<strong>о</strong> следует<br />

<strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>суд с р<strong>о</strong>стк<strong>о</strong>м станет тяжелее, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку растение<br />

имеет вес. С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, если верн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в растении исчезает материя, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>суд с растением станет<br />

легче. Х<strong>о</strong>тя мы планируем <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>вать т<strong>о</strong>чные усл<strong>о</strong>вия <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в и все п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти, будет не лишним дать<br />

здесь нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые предварительные с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщения.<br />

Не ст<strong>о</strong>ит и г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить, чт<strong>о</strong> все <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> взвешиванию пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились с<strong>о</strong> всей не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>стью.<br />

С 1935 г<strong>о</strong>да для раб<strong>о</strong>ты исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались весы фирмы Kaiser@Sievers, Гамбург, м<strong>о</strong>дель РвР11 с<br />

пр<strong>о</strong>екци<strong>о</strong>нным считыванием и вентиляцией; чувствительн<strong>о</strong>сть 0, 01мг. Для к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>ля изменения веса<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался к<strong>о</strong>мпенсаци<strong>о</strong>нный груз. Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы взвешивание сделать независимым <strong>о</strong>т вакуумн<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>вки — и, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния давления, температуры и влажн<strong>о</strong>сти в<strong>о</strong>здуха — в<br />

качестве пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>веса исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался стеклянный стакан так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же <strong>о</strong>бъема (рис. 1). Отшлиф<strong>о</strong>ванные<br />

крышки бюкс пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> приклеивалась к ним п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м рамзай-фетта. П<strong>о</strong>зднее бюксы были заменены 20 сс -<br />

ампулами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>сле их загрузки запаивались.<br />

Предел п<strong>о</strong>грешн<strong>о</strong>сти был <strong>о</strong>пределен тем, чт<strong>о</strong> пустая тарир<strong>о</strong>ванная бюкса так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же <strong>о</strong>бъема<br />

сравнивалась п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>мпенсаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> взвешивания с <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуемым пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>вес<strong>о</strong>м. В<strong>о</strong> всех<br />

случаях предел п<strong>о</strong>грешн<strong>о</strong>сти не превышал ± 0, 01 мг. Пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>пыта <strong>о</strong>граничивалась, в <strong>о</strong>бщем,<br />

14-ю днями, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку р<strong>о</strong>ст без п<strong>о</strong>мех при н<strong>о</strong>рмальных усл<strong>о</strong>виях заключался в эт<strong>о</strong>м временн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>трезке.<br />

Взвешивание п<strong>о</strong>казал<strong>о</strong> действительн<strong>о</strong> прибавку, а также нед<strong>о</strong>стачу веса — а именн<strong>о</strong>, в таких<br />

размерах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые значительн<strong>о</strong> превышали предел п<strong>о</strong>грешн<strong>о</strong>сти.<br />

Прибавление и убавление веса или, другими сл<strong>о</strong>вами, в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение и прех<strong>о</strong>ждение <strong>субстанции</strong><br />

пр<strong>о</strong>является в ритмическ<strong>о</strong>й смене как функция времени. На рис. 2 п<strong>о</strong>казаны два результата <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в в ф<strong>о</strong>рме<br />

графика, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м время (в днях <strong>о</strong>т 26 января 1934 г<strong>о</strong>да д<strong>о</strong> 22 февраля 1934 г<strong>о</strong>да) <strong>о</strong>тл<strong>о</strong>жен<strong>о</strong> п<strong>о</strong><br />

г<strong>о</strong>риз<strong>о</strong>нтальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>си (абсцисс), а изменение веса, в миллиграммах, п<strong>о</strong> вертикальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>си (<strong>о</strong>рдинат), причем<br />

исх<strong>о</strong>дный вес <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значен нулем.<br />

Интересн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> первый <strong>о</strong>пыт с прибавлением веса д<strong>о</strong> 3, 2 мг пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дился в пери<strong>о</strong>д п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луния, т<strong>о</strong>гда<br />

как вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>пыт, начатый 11. 2, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дившийся в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луние, п<strong>о</strong>казал убывание веса д<strong>о</strong> 3, 4 мг. Такие же<br />

или п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные эт<strong>о</strong>му результаты п<strong>о</strong>казали следующие <strong>о</strong>пыты, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дившиеся с 1934 п<strong>о</strong> 1940 г<strong>о</strong>ды, в эт<strong>о</strong>т<br />

пери<strong>о</strong>д к<strong>о</strong> времени кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луния и н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луния велись два, ин<strong>о</strong>гда четыре параллельных <strong>о</strong>пыта.<br />

Результаты <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в 1934 г<strong>о</strong>да представлены на рис. 3. Из нег<strong>о</strong> видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> ритм, вызванный<br />

черед<strong>о</strong>ванием фаз Луны, нах<strong>о</strong>дится п<strong>о</strong>д властью ритма б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка (ритма смены времен г<strong>о</strong>да<br />

или с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ритма). Лет<strong>о</strong>м (в середине г<strong>о</strong>да), как ни странн<strong>о</strong>, динамика кривых угасает.<br />

На рис. 4 приведены семь г<strong>о</strong>д<strong>о</strong>вых кривых с 1934 п<strong>о</strong> 1940 г<strong>о</strong>д в ф<strong>о</strong>рме максимальн<strong>о</strong>-минимальных<br />

кривых. Они вычерчены таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рдинаты максимальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и минимальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения веса<br />

крив<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луния и с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луния прив<strong>о</strong>дятся к временным т<strong>о</strong>чкам пр<strong>о</strong>ведения<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в. Удивительный размах крив<strong>о</strong>й, представляющей 1934 г<strong>о</strong>д, не м<strong>о</strong>жет служить<br />

предмет<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бсуждения в рамках эт<strong>о</strong>й книги. Очевидн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> как лунный ритм п<strong>о</strong>дчинен<br />

с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>му, так <strong>о</strong>ба также <strong>о</strong>хвачены еще б<strong>о</strong>льшим ритм<strong>о</strong>м.<br />

9


При изучении растения мы касаемся сферы, где пр<strong>о</strong>цессы эмансипир<strong>о</strong>ваны <strong>о</strong>т механическ<strong>о</strong>й и<br />

химическ<strong>о</strong>й зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти и п<strong>о</strong>двержены другим, к<strong>о</strong>смическим, влияниям и зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>стям.<br />

Ряд других <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в авт<strong>о</strong>ра п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> даже минеральная материя в св<strong>о</strong>их физических и<br />

химических <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях <strong>о</strong>тражает планетарные с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния. Шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>ле применения капиллярн<strong>о</strong>динамическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

мет<strong>о</strong>да п<strong>о</strong>казывает р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> земных субстанций с планетарными явлениями.<br />

Пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>димый при эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыт с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пределенным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>питывается<br />

капиллярная сеть непр<strong>о</strong>клеенн<strong>о</strong>й бумаги (фильтр<strong>о</strong>вальн<strong>о</strong>й бумаги). Силы, св<strong>о</strong>йственные нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>, в капиллярн<strong>о</strong>-динамическ<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>ле м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>бнаруживать себя в цвете и ф<strong>о</strong>рме. Эт<strong>о</strong>т сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б дает<br />

значительн<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льше, чем все пр<strong>о</strong>чие физические или химические анализы и мет<strong>о</strong>ды (К<strong>о</strong>лиск<strong>о</strong>).<br />

Следует д<strong>о</strong>бавить, чт<strong>о</strong> результаты этих исслед<strong>о</strong>ваний не м<strong>о</strong>гут быть выражены п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м числа,<br />

меры и веса, и чт<strong>о</strong> чтение фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в требует развит<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чувства для в<strong>о</strong>сприятия качественн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны<br />

явлений. Н<strong>о</strong>, к с<strong>о</strong>жалению, мы скл<strong>о</strong>нны т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong> считать реальн<strong>о</strong>стью, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет быть выражен<strong>о</strong> мер<strong>о</strong>й,<br />

числ<strong>о</strong>м и вес<strong>о</strong>м. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает <strong>о</strong>тдавать предп<strong>о</strong>чтение Ньют<strong>о</strong>ну перед Гете.<br />

На <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вании раб<strong>о</strong>т Герцеле и пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжающих их раб<strong>о</strong>т авт<strong>о</strong>ра м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать следующее:<br />

Зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения материи справедлив т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в <strong>о</strong>пределенных границах для минеральн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды, и<br />

<strong>о</strong>н не м<strong>о</strong>жет быть неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжен в <strong>о</strong>бласть жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. И п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы не в праве св<strong>о</strong>йства бытия<br />

материи в ближайшем к нам <strong>о</strong>кружении пр<strong>о</strong>ецир<strong>о</strong>вать ни в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>е или будущее, ни в<br />

пр<strong>о</strong>странственную беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть. П<strong>о</strong>жалуй, мы имеем все <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> материя в<strong>о</strong>зникла<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> как <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к жизни.<br />

Разве не м<strong>о</strong>гла жизнь существ<strong>о</strong>вать раньше, чем п<strong>о</strong>явилась материя, жизнь как результат<br />

существ<strong>о</strong>вавшег<strong>о</strong> д<strong>о</strong> нее дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са? Разве не представляется не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым д<strong>о</strong>гме <strong>о</strong><br />

преэкзистенции материи пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставить, нак<strong>о</strong>нец, идею <strong>о</strong> преэкзистенции духа?<br />

IV. РАСТЕНИЕ<br />

Гете видел в радуге действие п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей света и тьмы, причем желт<strong>о</strong>е и г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>е нах<strong>о</strong>дят<br />

гарм<strong>о</strong>ническ<strong>о</strong>е разрешение в зелен<strong>о</strong>м. Примиряющий элемент с<strong>о</strong>держится в свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м спектре, <strong>о</strong>н<br />

связывает небесный свет и земную тьму. Та же п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве растения. Св<strong>о</strong>ими к<strong>о</strong>рнями <strong>о</strong>н<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>гружается в земную тьму, св<strong>о</strong>ими цветами <strong>о</strong>н<strong>о</strong> устремляется к с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>му свету, и в зелен<strong>о</strong>й<br />

центральн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти цветка устанавливается гарм<strong>о</strong>ния пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, там даже нах<strong>о</strong>дится сам прафен<strong>о</strong>мен<br />

растения, п<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рме и существу.<br />

Мы знаем, чт<strong>о</strong> в результате ассимиляции в растении <strong>о</strong>бразуется крахмал. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в<br />

средней части растения, в зелен<strong>о</strong>м листе п<strong>о</strong>д влиянием с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света из в<strong>о</strong>ды и углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа.<br />

Физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия растения предлагает для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> следующую ф<strong>о</strong>рмулу:<br />

6 СО2 + 5 Н2О = С6Н10О5 (крахмал) + 6 02<br />

Эта ф<strong>о</strong>рмула или какая-нибудь другая ее м<strong>о</strong>дификация, без с<strong>о</strong>мнения, уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить не м<strong>о</strong>жет.<br />

Чудесн<strong>о</strong>е стан<strong>о</strong>вление эт<strong>о</strong>й юн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> не<strong>о</strong>бъясним<strong>о</strong> на ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве. Где здесь свет? Где в эт<strong>о</strong>й<br />

застывшей ф<strong>о</strong>рмуле живая ткань из света и тьмы?<br />

Внимательн<strong>о</strong>му наблюдателю сама прир<strong>о</strong>да ин<strong>о</strong>гда даст св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да <strong>о</strong>твет. Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> в бурн<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>ре<br />

испытал мусс<strong>о</strong>н, шт<strong>о</strong>рм при с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>м свете, к<strong>о</strong>гда к<strong>о</strong>рабль <strong>о</strong>кружен брызгами и в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>й пылью, к<strong>о</strong>гда<br />

падающий скв<strong>о</strong>зь нее с<strong>о</strong>лнечный свет пр<strong>о</strong>является в сверкающем цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м <strong>о</strong>брамлении, т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наблюдение<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> фен<strong>о</strong>мена м<strong>о</strong>жет приблизить к в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>су <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания жив<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>. Свет, в<strong>о</strong>здух и в<strong>о</strong>да — эт<strong>о</strong><br />

элементы так<strong>о</strong>й игры прир<strong>о</strong>ды. Пр<strong>о</strong>низанная в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>да или пр<strong>о</strong>низанный в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>здух - суть т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

10


при падении с<strong>о</strong>лнечных лучей пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит радугу. Свет, в<strong>о</strong>здух и в<strong>о</strong>да — эт<strong>о</strong> элементы цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й игры,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы м<strong>о</strong>жем наблюдать у ф<strong>о</strong>нтана или в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>пада. Н<strong>о</strong> как част<strong>о</strong> наблюдают <strong>о</strong>ткр<strong>о</strong>вение тайны,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е ничег<strong>о</strong> не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит наблюдателю. Иб<strong>о</strong> те же элементы, свет, в<strong>о</strong>здух и в<strong>о</strong>да, действуют при<br />

ассимиляции и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании крахмала. При ассимиляции мы п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> имеем дел<strong>о</strong> с <strong>о</strong>бычным<br />

атм<strong>о</strong>сферным в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м и «тяжелым в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м» (углекислым газ<strong>о</strong>м). Углекислый газ наиб<strong>о</strong>лее тяжелый в<br />

прир<strong>о</strong>де. Ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> из <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стакана перелить в друг<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> жидк<strong>о</strong>сти. Всп<strong>о</strong>мните, например, <strong>о</strong><br />

С<strong>о</strong>бачьем гр<strong>о</strong>те в Неап<strong>о</strong>ле, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый является не чем иным, как п<strong>о</strong>дземным <strong>о</strong>зер<strong>о</strong>м углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа. К<strong>о</strong>гда<br />

с<strong>о</strong>бака п<strong>о</strong>падает в эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>зер<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>гибает. Отсюда название гр<strong>о</strong>та. Чел<strong>о</strong>век, идущий п<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>зеру,<br />

плывет п<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти.<br />

П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, эт<strong>о</strong>т тяжелый в<strong>о</strong>здух стан<strong>о</strong>вится причин<strong>о</strong>й для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы ассимиляция была не<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> драм<strong>о</strong>й цвета, н<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дила в материальн<strong>о</strong>е явление <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания крахмала. Мы м<strong>о</strong>жем сказать,<br />

чт<strong>о</strong> крахмал - эт<strong>о</strong> зачар<strong>о</strong>ванная радуга, т<strong>о</strong> есть радуга, в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щенная в материю п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

жизнедеятельн<strong>о</strong>сти растения.<br />

Крахмал в растении претерпевает разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразнейшие метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы. Прежде всег<strong>о</strong>, вверху, п<strong>о</strong>д<br />

действием с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тепла, <strong>о</strong>н превращается в сахар, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы нах<strong>о</strong>дим в нектаре, затем в дальнейшем<br />

<strong>о</strong>н <strong>о</strong>чищается д<strong>о</strong> глик<strong>о</strong>зид<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>крашивающих цвет<strong>о</strong>к. Не есть ли эт<strong>о</strong> как бы привет с неба, к<strong>о</strong>гда нам на<br />

цветущем лугу высвечивается раск<strong>о</strong>лд<strong>о</strong>ванная радуга?<br />

Образ растения на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве радуги - эт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее чем <strong>о</strong>браз. Эт<strong>о</strong> реальн<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>на касается п<strong>о</strong>следних<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в стан<strong>о</strong>вления <strong>субстанции</strong>.<br />

Част<strong>о</strong> г<strong>о</strong>дами мы н<strong>о</strong>сим в себе предчувствие, еще не<strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>е и невыразим<strong>о</strong>е, каких-либ<strong>о</strong><br />

мыслей, прежде чем <strong>о</strong>ни примут п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тчетливые к<strong>о</strong>нтуры, станут пр<strong>о</strong>зрачными и ясными, чт<strong>о</strong>бы, в<br />

к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в, сгуститься д<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы их м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> выразить или написать. Н<strong>о</strong> тем самым <strong>о</strong>ни<br />

стан<strong>о</strong>вятся <strong>о</strong>ткрытыми для других. Эт<strong>о</strong>т путь <strong>о</strong>т предчувствия д<strong>о</strong> тв<strong>о</strong>рения испытывает, п<strong>о</strong>-св<strong>о</strong>ему, каждый<br />

худ<strong>о</strong>жник; и т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> вн<strong>о</strong>вь переживает с<strong>о</strong>держание худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изведения, в<strong>о</strong>скрешает умершие в<br />

зрим<strong>о</strong>м мысли худ<strong>о</strong>жника.<br />

Так пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, к<strong>о</strong>гда чел<strong>о</strong>век мыслит и тв<strong>о</strong>рит видим<strong>о</strong>е царств<strong>о</strong>, царств<strong>о</strong> культуры.<br />

Не следует ли нам мыслить тв<strong>о</strong>рения велик<strong>о</strong>й худ<strong>о</strong>жницы прир<strong>о</strong>ды в<strong>о</strong>зникающими таким же<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м? Не д<strong>о</strong>лжна ли в Макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се развертываться деятельн<strong>о</strong>сть, анал<strong>о</strong>гичная чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му<br />

мышлению, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая стр<strong>о</strong>ит в<strong>о</strong>круг нас п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ту прир<strong>о</strong>дных ф<strong>о</strong>рм п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>нам, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> начинаем<br />

п<strong>о</strong>знавать? Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, к<strong>о</strong>гда мыслит высшее существ<strong>о</strong>? Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, к<strong>о</strong>гда действуют мир<strong>о</strong>вые<br />

мысли?<br />

Для тех, кт<strong>о</strong> признает высший п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, такие в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы являются сердечн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стью. Также как<br />

чел<strong>о</strong>век св<strong>о</strong>и первые замутненные предчувствия <strong>о</strong>днажды п<strong>о</strong>знает в четк<strong>о</strong> <strong>о</strong>черченных к<strong>о</strong>нтурах и<br />

выражает их письменн<strong>о</strong> или в худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изведении, так и б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>е мышление пр<strong>о</strong>является<br />

в прир<strong>о</strong>де, в видим<strong>о</strong>м мире.<br />

Из таких <strong>о</strong>щущений и мыслей в радуге м<strong>о</strong>жет высветиться первая ступень б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>ткр<strong>о</strong>вения, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бщие зак<strong>о</strong>ны тв<strong>о</strong>рения присутствуют еще в величественн<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>сти, те<br />

зак<strong>о</strong>ны, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни действуют в сфере жизни, начар<strong>о</strong>вывают растение. В древние времена радугу<br />

рассматривали как м<strong>о</strong>ст, п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>браться к б<strong>о</strong>гам. Эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>браз еще сег<strong>о</strong>дня м<strong>о</strong>жет служить<br />

нап<strong>о</strong>минанием исслед<strong>о</strong>вателям для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы б<strong>о</strong>лее активн<strong>о</strong> заниматься этим фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м. Если вникнуть<br />

в<strong>о</strong> внутреннее с<strong>о</strong>держание <strong>о</strong>браза, т<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять, на чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н указывает: чт<strong>о</strong> тв<strong>о</strong>рческ<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

радужн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ста нисх<strong>о</strong>дит в прир<strong>о</strong>дный мир.<br />

Как чел<strong>о</strong>веческие мысли, нашедшие видим<strong>о</strong>е выражение в худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изведении,<br />

в<strong>о</strong>скресают в п<strong>о</strong>нимающей душе чел<strong>о</strong>века, так и мир<strong>о</strong>вые мысли в<strong>о</strong>скресают в нас, к<strong>о</strong>гда мы д<strong>о</strong>стигаем<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м приблизиться к прир<strong>о</strong>де и ее тв<strong>о</strong>рениям.<br />

V. УГЛЕВОДЫ<br />

Если мы разрушим растение, например, сжигая ег<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>станется труп, и эт<strong>о</strong>т труп в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м из<br />

угля и в<strong>о</strong>ды. Для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нам нужн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> какую-нибудь растительную субстанцию, цвет<strong>о</strong>к, лист или<br />

к<strong>о</strong>рень, пр<strong>о</strong>калить в пр<strong>о</strong>бирке; т<strong>о</strong>гда мы увидим, как в<strong>о</strong>да <strong>о</strong>саждается на стенках пр<strong>о</strong>бирки, и уг<strong>о</strong>ль, еще<br />

с<strong>о</strong>храняющий ф<strong>о</strong>рму сг<strong>о</strong>ревшей <strong>субстанции</strong>, <strong>о</strong>станется на дне пр<strong>о</strong>бирки. Уг<strong>о</strong>ль и в<strong>о</strong>да, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м,<br />

являются <strong>о</strong>статками растительн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, <strong>о</strong>тсюда пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит ее название - углев<strong>о</strong>ды.<br />

Н<strong>о</strong> нам нужн<strong>о</strong> принять в<strong>о</strong> внимание, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> название — называние трупа, иб<strong>о</strong> ник<strong>о</strong>гда мы не<br />

см<strong>о</strong>жем из угля и в<strong>о</strong>ды в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вить крахмал или другую растительную субстанцию. Эт<strong>о</strong> различие между<br />

жив<strong>о</strong>й и мертв<strong>о</strong>й субстанцией част<strong>о</strong> затушевывается. Здесь не м<strong>о</strong>жет идти речи <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>живить<br />

переживший себя витализм, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Велер, - в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, справедлив<strong>о</strong>, - лишил права на существ<strong>о</strong>вание,<br />

к<strong>о</strong>гда ему удал<strong>о</strong>сь п<strong>о</strong>лучить синтетическую м<strong>о</strong>чевину. Смутная жизненная сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую принимает<br />

витализм, не м<strong>о</strong>жет уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить научную с<strong>о</strong>весть. Н<strong>о</strong> с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, Велер впал в заблуждение,<br />

рассматривая м<strong>о</strong>чевину как типичный пр<strong>о</strong>дукт <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни, не замечая т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на является<br />

п<strong>о</strong>следним, п<strong>о</strong>чти не<strong>о</strong>рганическим шлак<strong>о</strong>м жизни. П<strong>о</strong>зже стал<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> все наши сег<strong>о</strong>дняшние<br />

11


химические элементы являются в б<strong>о</strong>льшей или меньшей мере шлаками или трупами <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни.<br />

Крахмал<br />

Крахмал, в<strong>о</strong>зникающий п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ассимиляции в зелен<strong>о</strong>м листе, вначале существует в<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м, жидк<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>н д<strong>о</strong>ставляется в места ег<strong>о</strong> складир<strong>о</strong>вания, к к<strong>о</strong>рням или<br />

пл<strong>о</strong>дам. В эт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии ег<strong>о</strong> называют резервным крахмал<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый характеризуется тем, чт<strong>о</strong> ег<strong>о</strong><br />

нах<strong>о</strong>дят в <strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмленных элементах, в зернах с<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>й структур<strong>о</strong>й. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме крахмал<br />

д<strong>о</strong>ступен техническ<strong>о</strong>му исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванию. Эт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>мывания, причем тяжелый<br />

крахмал <strong>о</strong>пускается на дн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>суда, т<strong>о</strong>гда как легкие с<strong>о</strong>ставные части, такие как мякина, частицы <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки,<br />

белк<strong>о</strong>вые вещества (например, в пшеничн<strong>о</strong>м зерне) вымываются легк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>леблющейся в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Высушенный<br />

<strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к п<strong>о</strong>ступает в т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>влю как пр<strong>о</strong>дукт питания.<br />

Для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растения характерна св<strong>о</strong>я ф<strong>о</strong>рма крахмальных зерен. Ф<strong>о</strong>рмирующий принцип цел<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

растения сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>тражается в мельчайших ег<strong>о</strong> элементах. Да, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> идти еще дальше: <strong>о</strong>пределенная<br />

<strong>о</strong>бласть, <strong>о</strong>пределенный ландшафт имеет с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующую фл<strong>о</strong>ру. Структура п<strong>о</strong>чвы, ге<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение, вместе с влиянием Вселенн<strong>о</strong>й, <strong>о</strong>бразуют <strong>о</strong>пределенный ландшафт. Если мы п<strong>о</strong>см<strong>о</strong>трим на<br />

Запад, на Америку, мы найдем там<br />

мам<strong>о</strong>нт<strong>о</strong><strong>о</strong>бразную растительн<strong>о</strong>сть. Всп<strong>о</strong>мните<br />

<strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мные деревья Канады, к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальные кактусы<br />

Мексики, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с их разветвленными ф<strong>о</strong>рмами<br />

<strong>о</strong>бразуют гр<strong>о</strong>тескный ландшафт. Дитя эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Запада<br />

- наш карт<strong>о</strong>фель. Карт<strong>о</strong>фельный крахмал имеет<br />

<strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мные зерна, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в св<strong>о</strong>ем группир<strong>о</strong>вании<br />

в<strong>о</strong>круг эксцентрическ<strong>о</strong>й центральн<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки имеют<br />

стиснутый, гн<strong>о</strong>м<strong>о</strong><strong>о</strong>бразный вид. Н<strong>о</strong> если мы<br />

взглянем на В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>к, т<strong>о</strong> там, в Азии, ландшафт<br />

имеет б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждающий характер. Среди<br />

вулканическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды пальмы распускают св<strong>о</strong>и<br />

<strong>о</strong>пахала, все шатк<strong>о</strong>. Раств<strong>о</strong>рение, излучение. Дитя<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ка — рис. Т<strong>о</strong>гда как карт<strong>о</strong>фель ищет<br />

земн<strong>о</strong>й темн<strong>о</strong>ты, метелки риса в<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>сятся св<strong>о</strong>ими св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дными пл<strong>о</strong>дами к свету. Кр<strong>о</strong>шечный кристалл<br />

рис<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> крахмала дает излучающуюся, п<strong>о</strong>лиг<strong>о</strong>нальную ф<strong>о</strong>рму, сл<strong>о</strong>еная структура в<strong>о</strong>круг центра исчезает<br />

с<strong>о</strong>всем, тем самым пр<strong>о</strong>являются черты бесф<strong>о</strong>рменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Д<strong>о</strong> малейшег<strong>о</strong> зерна крахмала пр<strong>о</strong>является <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть и тем самым <strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сть Запада и<br />

В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ка; а именн<strong>о</strong>, на Западе свертывание бытия в веществ<strong>о</strong>, на В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ке распыление в бесф<strong>о</strong>рменн<strong>о</strong>м.<br />

Зерна крахмала пшеницы, ржи, ячменя п<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рме и величине представляют гарм<strong>о</strong>нию между <strong>о</strong>беими<br />

п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями. Зерна крахмала растений нашей евр<strong>о</strong>пейск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сы п<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рме п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бны маленьким<br />

с<strong>о</strong>лнцам с к<strong>о</strong>нцентрическими сл<strong>о</strong>ями в<strong>о</strong>круг центра.<br />

Если крахмал <strong>о</strong>пустить в в<strong>о</strong>ду и нагреть ее, т<strong>о</strong> в микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>п м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть, чт<strong>о</strong> зерна крахмала<br />

теряют св<strong>о</strong>ю ф<strong>о</strong>рму. Отслаиваются <strong>о</strong>дин сл<strong>о</strong>й за другим, и субстанция крахмала п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щается <strong>о</strong>кружающей<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> не является раств<strong>о</strong>рением, как мы наблюдаем ег<strong>о</strong> у с<strong>о</strong>ли и сахара. П<strong>о</strong>лучившаяся<br />

крахмальная жидк<strong>о</strong>сть непр<strong>о</strong>зрачна, н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>пускает лучи; <strong>о</strong>на имеет замечательную к<strong>о</strong>нсистенцию, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

не является ни жидк<strong>о</strong>стью, ни твердым тел<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>чему <strong>о</strong>на и называется клейстер<strong>о</strong>м. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние между твердым и жидким, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>машние х<strong>о</strong>зяйки исп<strong>о</strong>льзуют для пудинга, физическая<br />

химия называет к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идными раств<strong>о</strong>рами, а вещества, скл<strong>о</strong>нные к эт<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию, называются<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идами. П<strong>о</strong>чти всякая жизнь существует в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, и субстанция, несущая жизнь<br />

<strong>о</strong>рганизма, является к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>ид<strong>о</strong>м. О к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии дальше еще будет идти речь.<br />

Характерным св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м крахмала является сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>д действием й<strong>о</strong>да принимать синюю<br />

<strong>о</strong>краску. Эт<strong>о</strong>т фен<strong>о</strong>мен имеет глуб<strong>о</strong>кие <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы в существе крахмала. Этим представлена свет<strong>о</strong>вая прир<strong>о</strong>да<br />

крахмала, н<strong>о</strong> нам нужн<strong>о</strong> знать характер й<strong>о</strong>да, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять эту реакцию. Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> й<strong>о</strong>д крадет свет.<br />

Если на пути луча с шир<strong>о</strong>ким спектр<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>ставить раств<strong>о</strong>р й<strong>о</strong>да, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>тится вся видимая часть спектра.<br />

Остаются невидимый ультрафи<strong>о</strong>лет и инфракрасные лучи. Эта субстанция, приведенная в<br />

с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение с исп<strong>о</strong>лненным света крахмал<strong>о</strong>м, ведет себя так же, как в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении спектра; <strong>о</strong>на<br />

<strong>о</strong>тбирает свет<strong>о</strong>вую прир<strong>о</strong>ду крахмала.<br />

ЭТУ й<strong>о</strong>дную реакцию мы м<strong>о</strong>жем исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы изучить превращения крахмала, если<br />

мы будем действ<strong>о</strong>вать на нег<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й. Кисл<strong>о</strong>та - эт<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ряющий реагент. Она р<strong>о</strong>дственна <strong>о</strong>гню и ег<strong>о</strong><br />

раств<strong>о</strong>ряющей силе. С<strong>о</strong>ляная кисл<strong>о</strong>та, например, п<strong>о</strong>павшая на к<strong>о</strong>жу, <strong>о</strong>ставляет рану как <strong>о</strong>т <strong>о</strong>ж<strong>о</strong>га; если мы<br />

капнем ею на скатерть, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>на пр<strong>о</strong>жжет дыру; если мы <strong>о</strong>пустим в нее металл, <strong>о</strong>на ег<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>рит.<br />

Крахмальный клейстер при д<strong>о</strong>бавлении неск<strong>о</strong>льких капель с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты и слегка п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>гретый<br />

претерпевает замечательные превращения: к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идная, клейстер<strong>о</strong><strong>о</strong>бразная жидк<strong>о</strong>сть перех<strong>о</strong>дит в<br />

пр<strong>о</strong>зрачнейший как в<strong>о</strong>да, светлый раств<strong>о</strong>р. Й<strong>о</strong>дная реакция стан<strong>о</strong>вится теперь не синей, н<strong>о</strong> винн<strong>о</strong>-красн<strong>о</strong>й;<br />

12


при дальнейшем нагревании <strong>о</strong>на стан<strong>о</strong>вится все светлее, и перех<strong>о</strong>дит через красный и <strong>о</strong>ранжевый цвет в<br />

желтый. Химические <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> крахмал превратился в сахар. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс в б<strong>о</strong>льших<br />

масштабах исп<strong>о</strong>льзуется в индустрии. П<strong>о</strong>сле удаления кисл<strong>о</strong>ты, <strong>о</strong>чистки и выпаривания раств<strong>о</strong>ра мы<br />

п<strong>о</strong>лучаем т<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>дукт, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>вле называется крахмальным сахар<strong>о</strong>м, глюк<strong>о</strong>з<strong>о</strong>й, декстр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>й,<br />

вин<strong>о</strong>градным сахар<strong>о</strong>м.<br />

Сахар<br />

Осахаривание крахмала в пр<strong>о</strong>бирке п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>ты - эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дражание т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнце делает<br />

в жив<strong>о</strong>м растении с крахмал<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му, как в пр<strong>о</strong>бирке п<strong>о</strong>д действием <strong>о</strong>гненных сил кисл<strong>о</strong>ты<br />

<strong>о</strong>бразуется сахар, так же крахмал, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшийся в листе в х<strong>о</strong>де <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса в растении, п<strong>о</strong>д<br />

действием <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й силы С<strong>о</strong>лнца нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м сублимируется в сахар, б<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вый с<strong>о</strong>бирается в<br />

нектаре цветка. Сахар, как и крахмал, является углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>чищенным. Химическая ф<strong>о</strong>рмула крахмала<br />

и сахара п<strong>о</strong>чти <strong>о</strong>дна и та же, н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>лекулярный вес крахмала значительн<strong>о</strong> превышает м<strong>о</strong>лекулярный вес<br />

сахара. Крахмал пл<strong>о</strong>тнее.<br />

При <strong>о</strong>сахаривании крахмала п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>ты м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через<br />

неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> ступеней. Одн<strong>о</strong>й из таких пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чных ступеней, к<strong>о</strong>гда сахар еще не <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вался, н<strong>о</strong> уже<br />

й<strong>о</strong>дная реакция нейтральна, является декстрин. Эт<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> технически в б<strong>о</strong>льших масштабах п<strong>о</strong>лучают<br />

пр<strong>о</strong>стым пр<strong>о</strong>жариванием крахмала. Огненн<strong>о</strong>е действие кисл<strong>о</strong>ты здесь заменен<strong>о</strong> физическим тепл<strong>о</strong>м,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е как раз скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong> крахмал пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать в декстрин. К<strong>о</strong>рка нашег<strong>о</strong> хлеба преимущественн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит их декстрин<strong>о</strong>п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных веществ. Такие пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чные стадии между крахмал<strong>о</strong>м и сахар<strong>о</strong>м<br />

существуют также в жив<strong>о</strong>м растении в ф<strong>о</strong>рме растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> декстрина и клейк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му как крахмал в <strong>о</strong>пределенных <strong>о</strong>рганах растения <strong>о</strong>ткладывается в качестве резервн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

крахмала, также и сахар мы нах<strong>о</strong>дим не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в цветке и пл<strong>о</strong>де, н<strong>о</strong> также и в листах, и в к<strong>о</strong>рне. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>ставить в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: имеет ли сахар, п<strong>о</strong>лученный из к<strong>о</strong>рня, из листа и из цветка, иными сл<strong>о</strong>вами, свек<strong>о</strong>льный<br />

сахар, тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар и мед <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е качеств<strong>о</strong>? Или наблюдаются ли серьезные качественные<br />

различия при исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании ег<strong>о</strong> как пр<strong>о</strong>дукта питания? В<strong>о</strong>круг эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са в нашем веке велась<br />

<strong>о</strong>жест<strong>о</strong>ченная б<strong>о</strong>рьба. В<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы реф<strong>о</strong>рмы жизни и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные устремления нах<strong>о</strong>дятся в центре дискуссии. В<br />

дальнейшем мы п<strong>о</strong>пытаемся <strong>о</strong>бъяснить существ<strong>о</strong> этих вид<strong>о</strong>в сахара на ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве.<br />

Химически между свек<strong>о</strong>льным сахар<strong>о</strong>м, тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вым сахар<strong>о</strong>м и мед<strong>о</strong>м, или, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>,<br />

вин<strong>о</strong>градным и фрукт<strong>о</strong>вым сахар<strong>о</strong>м нет или п<strong>о</strong>чти нет различия. Свек<strong>о</strong>льный и тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар суть<br />

би<strong>о</strong>зы (С12 H22O11), a мед, вин<strong>о</strong>градный сахар и фрукт<strong>о</strong>вый сахар суть м<strong>о</strong>н<strong>о</strong>зы (С6 Н12О6). П<strong>о</strong> химическим<br />

представлениям, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, первые имеют дв<strong>о</strong>йную м<strong>о</strong>лекулу п<strong>о</strong> сравнению с<strong>о</strong> вт<strong>о</strong>рыми. Мед - эт<strong>о</strong><br />

смесь вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара с тем, чт<strong>о</strong> в химии называют фрукт<strong>о</strong>вым сахар<strong>о</strong>м. Оба <strong>о</strong>тличаются друг <strong>о</strong>т<br />

друга п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей химическ<strong>о</strong>й структуре, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку вин<strong>о</strong>градный сахар — эт<strong>о</strong> альд<strong>о</strong>за, а фрукт<strong>о</strong>вый сахар —<br />

кет<strong>о</strong>за.<br />

Оба различаются также физически друг <strong>о</strong>т друга различным<br />

п<strong>о</strong>ведением св<strong>о</strong>их раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к п<strong>о</strong>ляриз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>му<br />

свету. Вин<strong>о</strong>градный сахар п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рачивает пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>ляризации<br />

направ<strong>о</strong>, фрукт<strong>о</strong>вый сахар налев<strong>о</strong>. Отсюда пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит и название<br />

«декстр<strong>о</strong>за», с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> «лавул<strong>о</strong>за». Сахар, с<strong>о</strong>держащийся в<br />

пл<strong>о</strong>дах, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> меду, является смесью <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их вид<strong>о</strong>в сахара.<br />

Свек<strong>о</strong>льный и тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> различить ни<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м химических, ни п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м физических мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в.<br />

Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> капиллярн<strong>о</strong>-динамические мет<strong>о</strong>ды и би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические тесты<br />

д<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й степени п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют, х<strong>о</strong>тя также не <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong>,<br />

различить <strong>о</strong>ба вида сахара.<br />

Зад<strong>о</strong>лг<strong>о</strong> д<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>гда с<strong>о</strong>знание вкуса в<strong>о</strong>звысил<strong>о</strong>сь<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ли, уже знали сахар. В древнейших преданиях уп<strong>о</strong>минается мед. Эт<strong>о</strong> та ф<strong>о</strong>рма сахара,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую знал<strong>о</strong> древнейшее чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong>. Как в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чные, так и древнегерманские ф<strong>о</strong>рмы жизни были<br />

так<strong>о</strong>вы, чт<strong>о</strong> мед был важным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м питания и лак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong>м. У Плутарха и Арист<strong>о</strong>теля мы нах<strong>о</strong>дим<br />

мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> <strong>о</strong>писаний на эту тему.<br />

Затем вмешался н<strong>о</strong>вый импульс благ<strong>о</strong>даря п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дам Александра. Александр Великий с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ими<br />

гер<strong>о</strong>ями двигался через Персию на в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>к в Индию, и здесь греки нашли «камыш, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дящий мед без<br />

вмешательства пчел». Эт<strong>о</strong> был сахарный тр<strong>о</strong>стник, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в т<strong>о</strong> время в Индии в<strong>о</strong>зделывался как<br />

культурн<strong>о</strong>е растение. Сахарный тр<strong>о</strong>стник вск<strong>о</strong>ре распр<strong>о</strong>странился в Персии и Египте; <strong>о</strong>н быстр<strong>о</strong> стал<br />

известен в т<strong>о</strong>гдашнем цивилиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м мире. Арабы <strong>о</strong>владели искусств<strong>о</strong>м из с<strong>о</strong>ка сахарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>стника<br />

п<strong>о</strong>лучать кристаллический сахар и уже в в<strong>о</strong>сьм<strong>о</strong>м ст<strong>о</strong>летии имели весьма развитую сахарную индустрию.<br />

С<strong>о</strong>бранная и сваренная кристаллизующаяся масса закатывалась в пальм<strong>о</strong>вые листья. Застывшие таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м сахарные тюки были пр<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м наших сахарных г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в.<br />

Карл Великий весьма п<strong>о</strong><strong>о</strong>щрил т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>влю с В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м прян<strong>о</strong>стями, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сился и сахар.<br />

13


Также крест<strong>о</strong>вые п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ды сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вали распр<strong>о</strong>странению в Евр<strong>о</strong>пе сахара. Христ<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>р К<strong>о</strong>лумб завез<br />

сахарный тр<strong>о</strong>стник в Америку, и благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен<strong>о</strong> начал<strong>о</strong> <strong>о</strong>бширным плантациям сахарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

тр<strong>о</strong>стника на Кубе, где сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong> 80% приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й для в<strong>о</strong>зделывания земли заняты сахарным<br />

тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>м, или в Сан-Д<strong>о</strong>минг<strong>о</strong>.<br />

Н<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на эт<strong>о</strong>, в средние века сахар служил ск<strong>о</strong>рее лак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong>м, чем пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м питания.<br />

Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> Фридрих Великий, Мария Терезия и И<strong>о</strong>сиф II, «<strong>о</strong>тъявленные десп<strong>о</strong>ты», на заре н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени<br />

декретир<strong>о</strong>вали сахар как пр<strong>о</strong>дукт питания и <strong>о</strong>блегчили ег<strong>о</strong> вв<strong>о</strong>з там<strong>о</strong>женными льг<strong>о</strong>тами и нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong>выми<br />

мер<strong>о</strong>приятиями. Сахарная индустрия п<strong>о</strong>лучила внезапн<strong>о</strong>е распр<strong>о</strong>странение п<strong>о</strong> мере т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как вв<strong>о</strong>зимый<br />

к<strong>о</strong>ричневый тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар стали в рафинир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й Евр<strong>о</strong>пе перерабатывать в белый<br />

кристаллический сахар.<br />

«Т<strong>о</strong>гда на пути дальнейшег<strong>о</strong> развития встал искусственный пр<strong>о</strong>дукт», - так эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значен<strong>о</strong> в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

из хр<strong>о</strong>ник эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени. В 1800 г<strong>о</strong>ду немецкий ученый Ф. А. Архард <strong>о</strong>бнаружил в свекле приг<strong>о</strong>дный для<br />

перераб<strong>о</strong>тки сахар. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>над<strong>о</strong>бил<strong>о</strong>сь 20 лет, п<strong>о</strong>ка не начали разв<strong>о</strong>дить сахарную свеклу, п<strong>о</strong>ставляя ее для<br />

пр<strong>о</strong>мышленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства сахара. Н<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на всю из<strong>о</strong>бретательн<strong>о</strong>сть и все ухищрения немецких<br />

инженер<strong>о</strong>в и химик<strong>о</strong>в, сахарная индустрия не п<strong>о</strong>шла бы этим путем, если бы не принудила к эт<strong>о</strong>му<br />

ситуация в мире.<br />

Нап<strong>о</strong>ле<strong>о</strong>н предпринял к<strong>о</strong>нтинентальную бл<strong>о</strong>каду, и тем самым был прерван зав<strong>о</strong>з сахарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

тр<strong>о</strong>стника. Вследствие таких <strong>о</strong>граничений удв<strong>о</strong>илась п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть заменить тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар<br />

равн<strong>о</strong>ценным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м из сахарн<strong>о</strong>й свеклы. Сам Нап<strong>о</strong>ле<strong>о</strong>н принимал участие в развитии индустрии<br />

свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара, и в 1811 г<strong>о</strong>ду уже существ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> фабрик, перерабатывающих сахарную свеклу.<br />

П<strong>о</strong>сле падения Нап<strong>о</strong>ле<strong>о</strong>на эта м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дая индустрия укрепила св<strong>о</strong>и п<strong>о</strong>зиции благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ем<br />

техническ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>снащении <strong>о</strong>на значительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гнала пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара. Также и сег<strong>о</strong>дня<br />

едва ли какая-нибудь другая индустрия д<strong>о</strong> таких мел<strong>о</strong>чей л<strong>о</strong>гически пр<strong>о</strong>думана и раци<strong>о</strong>нализир<strong>о</strong>вана, как<br />

фабрика п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дству свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара. Казал<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> свек<strong>о</strong>льный сахар в б<strong>о</strong>льшей части Стар<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и<br />

Н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Света, в к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в, вытеснит тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар.<br />

Н<strong>о</strong> вн<strong>о</strong>вь разразившаяся великая в<strong>о</strong>йна дала н<strong>о</strong>вый импульс. В х<strong>о</strong>де мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>йны страны,<br />

принимавшие в ней участие, перерабатывали сахар в нитр<strong>о</strong>глицерин и другие взрывчатые вещества.<br />

Нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к сахара у населения в<strong>о</strong>змещался синтетическим, п<strong>о</strong>лучаемым из каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля сахарин<strong>о</strong>м. Об<br />

эт<strong>о</strong>м сахарине еще будет идти речь. П<strong>о</strong>сле в<strong>о</strong>йны нар<strong>о</strong>ды не п<strong>о</strong>шли дальше п<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>му неверн<strong>о</strong>му пути<br />

питания.<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, мир<strong>о</strong>вая в<strong>о</strong>йна и д<strong>о</strong>- и п<strong>о</strong>слев<strong>о</strong>енн<strong>о</strong>е время сн<strong>о</strong>ва выдвинули на перв<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть интенсивн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тки свек<strong>о</strong>льных п<strong>о</strong>лей и<br />

в<strong>о</strong>зрастающее неблаг<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучие пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дственных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений в сельск<strong>о</strong>м х<strong>о</strong>зяйстве, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, а<br />

также ист<strong>о</strong>щение земель, исп<strong>о</strong>льзуемых п<strong>о</strong>д свеклу (немат<strong>о</strong>да), вместе с<strong>о</strong> все б<strong>о</strong>лее распр<strong>о</strong>страняющимися<br />

б<strong>о</strong>лезнями и вредителями свеклы, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, заставили <strong>о</strong>граничить пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

сахара. Свек<strong>о</strong>льный сахар, п<strong>о</strong> сравнению с дешевым тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вым сахар<strong>о</strong>м, стан<strong>о</strong>вился все менее<br />

к<strong>о</strong>нкурент<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бным, и на пр<strong>о</strong>тяжении десятилетий п<strong>о</strong>сле мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>йны удерживался т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>даря<br />

казенным мер<strong>о</strong>приятиям.<br />

Следующая таблица <strong>о</strong>чень наглядн<strong>о</strong> представляет эту тенденцию пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства сахара в мире.<br />

С<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение в пр<strong>о</strong>центах пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства<br />

свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара в мире<br />

(п<strong>о</strong> данным Ульмана, Энцикл<strong>о</strong>педия техническ<strong>о</strong>й химии):<br />

1900 1906 1913 1918 1920<br />

Тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар 65% 50% 47% 29% 22%<br />

Свек<strong>о</strong>льный сахар 35% 50% 53% 71% 78%<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы нам вернуться к <strong>о</strong>бсуждению качественных различий вид<strong>о</strong>в сахара, мы д<strong>о</strong>лжны<br />

углубиться в рассм<strong>о</strong>трение ист<strong>о</strong>рических <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений. Мы знаем, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>т меда через тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар мы<br />

пришли к свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>му сахару, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>т цветка, через стебель, к к<strong>о</strong>рню:<br />

Цветы, стебель и к<strong>о</strong>рень — эт<strong>о</strong> три части растения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые как п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему стр<strong>о</strong>ению, так и п<strong>о</strong><br />

веществу, а также п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им функциям, резк<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличаются друг <strong>о</strong>т друга. Как три члена <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма,<br />

<strong>о</strong>ни взаимн<strong>о</strong> принадлежат друг другу - н<strong>о</strong> каждая часть в св<strong>о</strong>ем существе является н<strong>о</strong>сителем <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

направления действия. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м цветка растение связан<strong>о</strong> с <strong>о</strong>кружающим К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

к<strong>о</strong>рня - с Землей; в стебле (листе) неб<strong>о</strong> и Земля встречаются в гарм<strong>о</strong>ничн<strong>о</strong>й связи.<br />

Как мед является неп<strong>о</strong>средственным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> влияния, так<strong>о</strong>й же была жизнь в<br />

14


патриархальные времена, как был<strong>о</strong> уже представлен<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>низанная импульсами б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые прям<strong>о</strong> действ<strong>о</strong>вали в в<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й жизни чел<strong>о</strong>века.<br />

Время распр<strong>о</strong>странения тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара с<strong>о</strong>впадает с эп<strong>о</strong>х<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нс<strong>о</strong>лидации Центральн<strong>о</strong>й<br />

Евр<strong>о</strong>пы, развитием г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в и стремлением к с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>рядку. Все эт<strong>о</strong>, преимущественн<strong>о</strong>, исх<strong>о</strong>дит из<br />

сил сердца.<br />

И также как свекла пр<strong>о</strong>растает в земн<strong>о</strong>е царств<strong>о</strong>, так и мышление чел<strong>о</strong>века в эп<strong>о</strong>ху материализма<br />

связан<strong>о</strong> с земными вещами. Наше мышление имеет к<strong>о</strong>рнев<strong>о</strong>й характер, и мир<strong>о</strong>вые усл<strong>о</strong>вия сег<strong>о</strong>дня<br />

уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чиваются интеллект<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ка не забрезжит в наши дни заря н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эп<strong>о</strong>хи.<br />

В т<strong>о</strong> время как для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства меда не требуется никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> техническ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>руд<strong>о</strong>вания, и<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара в средние века был<strong>о</strong> еще близким к прир<strong>о</strong>де - всп<strong>о</strong>мните х<strong>о</strong>тя бы <strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>рмах-кулях из пальм<strong>о</strong>вых листьев, - пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара требует рафинир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й техники.<br />

Так м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> заметить, чт<strong>о</strong> развертывание различных м<strong>о</strong>дификаций с<strong>о</strong>знания в х<strong>о</strong>де ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждается переменами в питании, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вступают в св<strong>о</strong>и права различные<br />

к<strong>о</strong>смические силы. Пример с сахар<strong>о</strong>м всег<strong>о</strong> лишь <strong>о</strong>дин из мн<strong>о</strong>гих.<br />

При так<strong>о</strong>м рассм<strong>о</strong>трении ист<strong>о</strong>рия сахара выступает в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м свете. Мед, тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар,<br />

свек<strong>о</strong>льный сахар, представляющие трехчленн<strong>о</strong>е растение,<br />

с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждают чел<strong>о</strong>века в<strong>о</strong> времени.<br />

Н<strong>о</strong> как <strong>о</strong>браз трехчленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растения вписывается в<br />

чел<strong>о</strong>веческую ист<strong>о</strong>рию, так же <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит дел<strong>о</strong> и внутри чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>рганизма. Из рассм<strong>о</strong>трения м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических и физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м теле те же самые <strong>о</strong>бразующие силы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые ф<strong>о</strong>рмирует к<strong>о</strong>рень растения, мы узнаем в нервн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>рганизации г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вы. Силы, <strong>о</strong>бразующие цвет<strong>о</strong>к, действуют в п<strong>о</strong>люсе<br />

<strong>о</strong>бмена веществ и в<strong>о</strong>ли; а в центре между г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й и к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>стями, в<br />

ритмическ<strong>о</strong>й системе, в <strong>о</strong>бласти сердца, действуют силы реги<strong>о</strong>на<br />

листа и стебля.<br />

При наличии действительн<strong>о</strong> таких <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений следует принять, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>рень в питании действует<br />

в<strong>о</strong>збуждающе на г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ву и ее <strong>о</strong>рганизацию, чт<strong>о</strong> цвет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>збуждать <strong>о</strong>бмен веществ, и лист будет<br />

действ<strong>о</strong>вать на кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращение и дыхание.<br />

Так п<strong>о</strong>лучаем мы т<strong>о</strong>чку зрения для <strong>о</strong>бсуждения метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы сахара, а также ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му <strong>о</strong>рганизму и с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации чел<strong>о</strong>вечества в х<strong>о</strong>де времени.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи интересн<strong>о</strong> сравнить п<strong>о</strong>требление сахара у различных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в. Замечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

именн<strong>о</strong> интеллектуальный Запад п<strong>о</strong>требляет сахара намн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льше, чем все еще патриархальный В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>к.<br />

Д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> с этими представлениями не связан<strong>о</strong> никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> партийн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>чтения<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> или ин<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вида сахара. Прир<strong>о</strong>да <strong>о</strong>тдельных вид<strong>о</strong>в сахара д<strong>о</strong>лжна быть <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>вана так, чт<strong>о</strong>бы<br />

каждый м<strong>о</strong>г знать те силы <strong>о</strong>кружающег<strong>о</strong> мира, с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми <strong>о</strong>н вступает в<strong>о</strong> взаим<strong>о</strong>действие в пр<strong>о</strong>цессе<br />

питания. В зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т индивидуальных <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стей, имея в виду сказанн<strong>о</strong>е, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>трегулир<strong>о</strong>вать<br />

питание. Нужн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тказаться <strong>о</strong>т всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> фанатизма в в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сах питания. Фанатизм п<strong>о</strong>является т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> там,<br />

где взгляду мешает узкий г<strong>о</strong>риз<strong>о</strong>нт.<br />

Целлюл<strong>о</strong>за<br />

Был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>т центра растения крахмал п<strong>о</strong>днимается вверх п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>смических сил,<br />

<strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаясь к сахару. В п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>м направлении действуют упл<strong>о</strong>тняющие силы Земли и<br />

сгущают крахмал внизу к целлюл<strong>о</strong>зе, к древесине и к<strong>о</strong>рню. Химически целлюл<strong>о</strong>за <strong>о</strong>чень п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жа на сахар.<br />

Она также является углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м <strong>о</strong>твердевшим.<br />

И как сахар присутствует не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в цветке, так и целлюл<strong>о</strong>за распр<strong>о</strong>страняется п<strong>о</strong> всему растению.<br />

Х<strong>о</strong>тя с<strong>о</strong>держание целлюл<strong>о</strong>зы в к<strong>о</strong>рне наиб<strong>о</strong>льшее, все т<strong>о</strong> в растении, чт<strong>о</strong> имеет ф<strong>о</strong>рму, будь эт<strong>о</strong> лист или<br />

цвет<strong>о</strong>к, имеет к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>чку т<strong>о</strong>нчайшей сетки целлюл<strong>о</strong>зы. Целлюл<strong>о</strong>за - эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>блика<br />

растения, всег<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льше не включен<strong>о</strong> в жизненный пр<strong>о</strong>цесс, н<strong>о</strong> принимает п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янную ф<strong>о</strong>рму.<br />

Она р<strong>о</strong>дственна к<strong>о</strong>рневым силам, и центр ее действия в к<strong>о</strong>рне. Сахар, на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т, н<strong>о</strong>ситель пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в<br />

превращений в растении, <strong>о</strong>н ст<strong>о</strong>ит в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый движется <strong>о</strong>т крахмала к<strong>о</strong> все б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нким<br />

субстанциям, как, например, запах, цвет, цвет<strong>о</strong>чная пыльца.<br />

15


Был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как крахмал, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н является резервным крахмал<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>бладает ф<strong>о</strong>рмирующим<br />

элемент<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый раств<strong>о</strong>ряется при превращении в сахар. Превращение крахмала в целлюл<strong>о</strong>зу<br />

м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гически мы пр<strong>о</strong>следить не м<strong>о</strong>жем, н<strong>о</strong> как результат превращения мы видим твердый<br />

ф<strong>о</strong>рмирующий элемент в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>кна. Целлюл<strong>о</strong>за имеет в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>книстую структуру.<br />

Тверд<strong>о</strong>сть целлюл<strong>о</strong>зы п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических или химических средств раств<strong>о</strong>рить всю<br />

<strong>о</strong>стальную растительную субстанцию, так чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается <strong>о</strong>дна целлюл<strong>о</strong>за. Ок<strong>о</strong>нчательная механическая<br />

<strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тка (л<strong>о</strong>мка, <strong>о</strong>тстукивание, расчесывание) удаляет пр<strong>о</strong>дукты распада, и <strong>о</strong>стается целлюл<strong>о</strong>за в виде<br />

нитей. Свет с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им лучевым характер<strong>о</strong>м, вступающий в пр<strong>о</strong>цессе ассимиляции в жизненн<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> растения, с<strong>о</strong>храняет св<strong>о</strong>й характер также на эт<strong>о</strong>й ступени <strong>о</strong>твердения, приближающей<br />

субстанцию к минеральн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию, целлюл<strong>о</strong>зе. Здесь лучев<strong>о</strong>й характер стан<strong>о</strong>вится видимым также<br />

физически. Не является ли связка блестящих льняных нитей физическим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>лнечных лучей,<br />

падающих на Землю?<br />

В сам<strong>о</strong>м чист<strong>о</strong>м виде, без <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й примеси, выступает целлюл<strong>о</strong>за в в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сках на пл<strong>о</strong>дах.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му хл<strong>о</strong>п<strong>о</strong>к является ценнейшим растением для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства целлюл<strong>о</strong>зных нитей.<br />

Н<strong>о</strong> есть еще <strong>о</strong>дна в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>днять затвердевшую целлюл<strong>о</strong>зу в <strong>о</strong>бласть крахмала и даже сахара.<br />

Целлюл<strong>о</strong>за сама п<strong>о</strong> себе не дает й<strong>о</strong>дист<strong>о</strong>й реакции, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>твердение превратившег<strong>о</strong>ся в веществ<strong>о</strong><br />

света слишк<strong>о</strong>м велик<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> если к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чку хл<strong>о</strong>пка см<strong>о</strong>чить к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> в<br />

<strong>о</strong>бщей массе м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть <strong>о</strong>тдельные нити, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые на нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время дают п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительную реакцию на<br />

й<strong>о</strong>д, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>крашиваются в синий цвет. Целлюл<strong>о</strong>за п<strong>о</strong>д действием <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й силы кисл<strong>о</strong>ты претв<strong>о</strong>ряется в<br />

крахмал. Н<strong>о</strong> спустя нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть, как исчезает й<strong>о</strong>дистая реакция, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дя через<br />

фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый, винн<strong>о</strong>-красный, <strong>о</strong>ранжевый. П<strong>о</strong>путн<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванный крахмал далее претв<strong>о</strong>ряется в сахар.<br />

В<strong>о</strong> время мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>йны начали индустриальн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс перераб<strong>о</strong>тки<br />

древесины в сахар. П<strong>о</strong>лученный сахар п<strong>о</strong>казал х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шие св<strong>о</strong>йства при бр<strong>о</strong>жении и затем далее<br />

перерабатывался в спирт.<br />

На т<strong>о</strong>м же пути лежит пр<strong>о</strong>цесс клейстеризации целлюл<strong>о</strong>зы. Клейстеризация целлюл<strong>о</strong>зы играет<br />

б<strong>о</strong>льшую р<strong>о</strong>ль при пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве бумаги. Бумага — эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как сеть целлюл<strong>о</strong>зных нитей, видимых<br />

<strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> на пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаге. Если х<strong>о</strong>тят сделать из нее писчую бумагу, т<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>питать эт<strong>о</strong>т<br />

скелет клеем и нап<strong>о</strong>лнителями (<strong>о</strong>кись бария и др. ). Н<strong>о</strong> если х<strong>о</strong>тят изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вить непр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>каемую бумагу,<br />

нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие пергамента, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты нужн<strong>о</strong> целлюл<strong>о</strong>зную сеть частичн<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>рить в<br />

клейстер, благ<strong>о</strong>даря чему бумага теряет св<strong>о</strong>ю нитяную структуру и превращается в пр<strong>о</strong>зрачную<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>непр<strong>о</strong>ницаемую г<strong>о</strong>м<strong>о</strong>генную массу.<br />

VI. УГЛЕРОД, ВОДОРОД И КИСЛОРОД<br />

Крахмал, сахар и целлюл<strong>о</strong>за, — сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м, типичные растительные <strong>субстанции</strong>, - эт<strong>о</strong> углев<strong>о</strong>ды. Каждая<br />

из этих трех субстанций, распадаясь п<strong>о</strong>д действием жара, дает уг<strong>о</strong>ль и в<strong>о</strong>ду. Далее мы знаем, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>да при<br />

сильн<strong>о</strong>м нагревании или п<strong>о</strong>д действием электрическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> т<strong>о</strong>ка распадается на в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Так чт<strong>о</strong> в<br />

качестве элемент<strong>о</strong>в углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в мы м<strong>о</strong>жем рассматривать три вещества: углер<strong>о</strong>д, в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. П<strong>о</strong><br />

существу, уп<strong>о</strong>требленн<strong>о</strong>е нами выражение неверн<strong>о</strong>, иб<strong>о</strong> из этих элемент<strong>о</strong>в мы не м<strong>о</strong>жем сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>лучить<br />

углев<strong>о</strong>д и п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ить растение, как эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>жидать, уп<strong>о</strong>требляя сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> «элемент». Напр<strong>о</strong>тив мы<br />

всегда д<strong>о</strong>лжны иметь в виду, чт<strong>о</strong> здесь идет речь <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>дуктах распада - в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле <strong>о</strong> трупе — и<br />

чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е их <strong>о</strong>пределение был<strong>о</strong> бы б<strong>о</strong>лее к месту, чем сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> «элемент».<br />

Несм<strong>о</strong>тря на эт<strong>о</strong>, в этих веществах и в их химически-физических <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях мы сн<strong>о</strong>ва м<strong>о</strong>жем найти<br />

следы прежней жизни. В п<strong>о</strong>следующем <strong>о</strong>ни д<strong>о</strong>лжны быть <strong>о</strong>писаны, чт<strong>о</strong>бы стал<strong>о</strong> наглядным их вчленение в<br />

связи высшег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка.<br />

Углер<strong>о</strong>д<br />

Уг<strong>о</strong>ль, <strong>о</strong>стающийся при <strong>о</strong>бугливании всяк<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, в св<strong>о</strong>ей структуре имеет<br />

черты <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ва (каркаса). Кус<strong>о</strong>к древесн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> с<strong>о</strong>храняет на распиле нитян<strong>о</strong>е стр<strong>о</strong>ение и <strong>о</strong>бщую<br />

<strong>о</strong>рганизацию прежней древесины. В сам<strong>о</strong>м деле, углер<strong>о</strong>д — <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва стр<strong>о</strong>ения всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды.<br />

Всякая <strong>о</strong>рганическая субстанция <strong>о</strong>ставляет п<strong>о</strong>сле себя углер<strong>о</strong>дный скелет.<br />

В химии характер углер<strong>о</strong>да пр<strong>о</strong>является <strong>о</strong>чень наглядн<strong>о</strong>. Каждый еще из шк<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> курса знает, чт<strong>о</strong><br />

вся <strong>о</strong>рганическая химия п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ена на углер<strong>о</strong>де. Эт<strong>о</strong>т факт <strong>о</strong>бъясняется структурн<strong>о</strong>й химией таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> углер<strong>о</strong>д сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен с<strong>о</strong>единяться с самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й. Каждый ат<strong>о</strong>м снабжен сил<strong>о</strong>выми связями.<br />

Кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д имеет, например, две так называемые валентн<strong>о</strong>сти, т<strong>о</strong> есть две сил<strong>о</strong>вые связи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые дают ему<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>единяться, например, с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, а не с самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лучается<br />

структурная ф<strong>о</strong>рмула в<strong>о</strong>ды:<br />

H - О - H (H2O).<br />

Углер<strong>о</strong>д снабжен четырьмя сил<strong>о</strong>выми связями, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>дин ат<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>да сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен с<strong>о</strong>единяться с<br />

четырьмя ат<strong>о</strong>мами в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, <strong>о</strong>бразуя м<strong>о</strong>лекулу углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да (метана):<br />

16


Н<strong>о</strong> ат<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>да имеет исключительнейшую сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>единяться не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м и<br />

другими элементами, н<strong>о</strong> и самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> есть ат<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единяется с таким же ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>да.<br />

Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> бесчисленн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> вариаций и к<strong>о</strong>мбинаций м<strong>о</strong>лекулярных<br />

структур. Здесь м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> привести т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> четыре примера известных веществ, чт<strong>о</strong>бы увидеть, как эта<br />

св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразная сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть углер<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>здает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания цеп<strong>о</strong>чек, к<strong>о</strong>лец и для<br />

всев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жных разветвлений м<strong>о</strong>лекулярн<strong>о</strong>й структуры.<br />

Углер<strong>о</strong>д действительн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>являет себя как скелет всех этих <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваний. Об<strong>о</strong>значение «углер<strong>о</strong>дный<br />

скелет» уп<strong>о</strong>требительн<strong>о</strong> также в структурн<strong>о</strong>й химии.<br />

Интересн<strong>о</strong> сравнить числ<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванных таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>дных с<strong>о</strong>единений с числ<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>единений <strong>о</strong>стальных 72 или б<strong>о</strong>лее элемент<strong>о</strong>в. Углер<strong>о</strong>д, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый кр<strong>о</strong>ме с<strong>о</strong>единений с самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й<br />

с<strong>о</strong>единяется еще п<strong>о</strong>чти т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м и аз<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м, дает неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> милли<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в различных<br />

веществ, т<strong>о</strong>гда как <strong>о</strong>бщая не<strong>о</strong>рганическая химия <strong>о</strong>стальных элемент<strong>о</strong>в, - т<strong>о</strong> есть весь минеральный мир, -<br />

неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> десятк<strong>о</strong>в тысяч. Эт<strong>о</strong>т удивительный факт <strong>о</strong>тсылает нас к не<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизующей и<br />

структурирующей силе углер<strong>о</strong>да, иб<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> как уг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> думать <strong>о</strong>б ат<strong>о</strong>мах и структурн<strong>о</strong>й химии: как<br />

реальн<strong>о</strong>сть за ними ст<strong>о</strong>ит <strong>о</strong>бразующая сила углер<strong>о</strong>да.<br />

Не кт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>й, как сам Кекуле, тв<strong>о</strong>рец с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й структурн<strong>о</strong>й химии, с д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>сти<br />

ясн<strong>о</strong>стью д<strong>о</strong>вел д<strong>о</strong> с<strong>о</strong>знания химик<strong>о</strong>в границы между гип<strong>о</strong>тезами и фактами в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к ф<strong>о</strong>рмулам. Он<br />

п<strong>о</strong>казал, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительные числа с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения вес<strong>о</strong>в в с<strong>о</strong>единениях (Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>) имеют сами п<strong>о</strong> себе<br />

ценн<strong>о</strong>сть факта, и чт<strong>о</strong> буквы химических ф<strong>о</strong>рмул м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как пр<strong>о</strong>стейшее выражение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

факта. «Н<strong>о</strong> если буквам, вх<strong>о</strong>дящим в ф<strong>о</strong>рмулу, придать друг<strong>о</strong>е значение, если рассматривать их как<br />

выражение ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в и ат<strong>о</strong>мных вес<strong>о</strong>в элемент<strong>о</strong>в, как эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части сейчас и пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, т<strong>о</strong>гда<br />

встает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: как велики или как тяжелы ат<strong>о</strong>мы? П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ат<strong>о</strong>мы не м<strong>о</strong>гут быть ни взвешены, ни<br />

измерены, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> спекуляции м<strong>о</strong>гут привести к принятию <strong>о</strong>пределенных ат<strong>о</strong>мных вес<strong>о</strong>в».<br />

Мы будем нах<strong>о</strong>диться в п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>гласии с Кекуле, если химическую ф<strong>о</strong>рмулу мы будем<br />

рассматривать как <strong>о</strong>браз ритмических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в и сил и, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти, в химии углер<strong>о</strong>да будем видеть в<br />

<strong>о</strong>бразе структурн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмулы <strong>о</strong>тражение ф<strong>о</strong>рмирующих сил углер<strong>о</strong>да.<br />

П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, углер<strong>о</strong>д имеет <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong> примечательн<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к железу. Эт<strong>о</strong> металл,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>их центр<strong>о</strong>стремительных сил <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> связан с Землей. Эт<strong>о</strong> будет еще ут<strong>о</strong>чнен<strong>о</strong><br />

в п<strong>о</strong>следующих главах. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку углер<strong>о</strong>д является земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й всяк<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>, не удивительн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> есть р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> между углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м и желез<strong>о</strong>м.<br />

В<strong>о</strong><strong>о</strong>бще известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> расплавленн<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>рить в себе б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

углер<strong>о</strong>да, как чай - сахар. Н<strong>о</strong> уже неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> углер<strong>о</strong>да пре<strong>о</strong>бразует желез<strong>о</strong> и из мягк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

к<strong>о</strong>вк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> железа делает хрупкий и к<strong>о</strong>лкий чугун или эластичную сталь. От величины д<strong>о</strong>бавки углер<strong>о</strong>да и<br />

вида <strong>о</strong>хлаждения зависит, как<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>рт железа мы при эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лучим. Замечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> и здесь углер<strong>о</strong>д<br />

вып<strong>о</strong>лняет функции <strong>о</strong>твердения и фиксир<strong>о</strong>вания ф<strong>о</strong>рмы.<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях желез<strong>о</strong> превращает углер<strong>о</strong>д в алмаз. Если углер<strong>о</strong>д<br />

раств<strong>о</strong>рить в раскаленн<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бела железе, а п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м резк<strong>о</strong> <strong>о</strong>студить, т<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ренный углер<strong>о</strong>д выделится в<br />

виде маленьких алмаз<strong>о</strong>в. Алмаз - эт<strong>о</strong> чистый углер<strong>о</strong>д, твердейшая, н<strong>о</strong> также пр<strong>о</strong>зрачнейшая субстанция на<br />

Земле.<br />

Углер<strong>о</strong>д, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дитель ф<strong>о</strong>рм, нах<strong>о</strong>дится также в в<strong>о</strong>здухе в виде углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа. Эт<strong>о</strong> тяжелейшая<br />

часть нашей атм<strong>о</strong>сферы. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н нах<strong>о</strong>дится, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, в глуб<strong>о</strong>ких расселинах, и част<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<br />

п<strong>о</strong>крывает — как в С<strong>о</strong>бачьем <strong>о</strong>зере — п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть земли п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> <strong>о</strong>зеру.<br />

17


Растение усваивает эт<strong>о</strong>т углер<strong>о</strong>д и исп<strong>о</strong>льзует ег<strong>о</strong> для п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ения св<strong>о</strong>ей ф<strong>о</strong>рмы. П<strong>о</strong>всюду мы видим,<br />

как углер<strong>о</strong>д благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей активн<strong>о</strong>сти все пр<strong>о</strong>цессы фиксирует в ф<strong>о</strong>рмы. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му углер<strong>о</strong>д в истинн<strong>о</strong>м<br />

смысле сл<strong>о</strong>ва м<strong>о</strong>жет быть назван земным веществ<strong>о</strong>м.<br />

В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, напр<strong>о</strong>тив, известен как легчайшее веществ<strong>о</strong> на Земле, стремящееся в высшие реги<strong>о</strong>ны<br />

атм<strong>о</strong>сферы. С<strong>о</strong>держание в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да в низших сл<strong>о</strong>ях в<strong>о</strong>здуха минимальн<strong>о</strong>; <strong>о</strong>н<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ставляет в <strong>о</strong>бщем 0, 02 %.<br />

Исслед<strong>о</strong>вания страт<strong>о</strong>сферы п<strong>о</strong>казали, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с выс<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>зрастает. На выс<strong>о</strong>те 150 км<br />

с<strong>о</strong>держание в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да д<strong>о</strong>стигает 99, 5 %. Эта п<strong>о</strong>дъемная сила в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да была технически исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вана при<br />

к<strong>о</strong>нструир<strong>о</strong>вании аэр<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>в и цеппелин<strong>о</strong>в.<br />

В химических св<strong>о</strong>йствах в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да также наблюдается эта «п<strong>о</strong>дъемная сила ». Даже самые тяжелые<br />

вещества, как, например, свинец, с<strong>о</strong>единяясь с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, стан<strong>о</strong>вятся газами.<br />

Дальнейшими примерами эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> являются:<br />

Б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тный газ (метан), углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д СН4<br />

Блуждающие <strong>о</strong>г<strong>о</strong>ньки, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ристый в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д РН2<br />

Запах тухлых яиц, сер<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д SH2<br />

и мн<strong>о</strong>гие другие.<br />

В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д имеет также замечательные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к теплу. При г<strong>о</strong>рении <strong>о</strong>н выделяет максимальн<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> тепла; дутье из гремучег<strong>о</strong> газа (смесь в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да) расплавляет желез<strong>о</strong> и сталь, а<br />

также в <strong>о</strong>пытах авт<strong>о</strong>генн<strong>о</strong>й плавки в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д является н<strong>о</strong>сителем тепла. Все пр<strong>о</strong>цессы, связанные с<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждаются выделением тепла.<br />

К<strong>о</strong>гда мы цинк раств<strong>о</strong>ряем в с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>те и при эт<strong>о</strong>м вверх п<strong>о</strong>днимаются пузырьки в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, т<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> в химии мы <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значаем эт<strong>о</strong> следующей ф<strong>о</strong>рмул<strong>о</strong>й:<br />

Zn + 2 НС1------> Zn Cl2 + Н2<br />

Н<strong>о</strong> если в реакции участвует вмест<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й серная кисл<strong>о</strong>та, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е. Цинк исчезает<br />

и кверху п<strong>о</strong>днимаются пузырьки в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>писывается следующей ф<strong>о</strong>рмул<strong>о</strong>й:<br />

Zn + Н2 SO4------> ZnSO4 + Н2<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м вмест<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты м<strong>о</strong>жет участв<strong>о</strong>вать в реакции любая другая кисл<strong>о</strong>та;<br />

всегда при эт<strong>о</strong>м выделяется в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д является <strong>о</strong>бщим элемент<strong>о</strong>м всех кисл<strong>о</strong>т, а именн<strong>о</strong>, активный<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, названный в химии и<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, <strong>о</strong>буславливающий характер кисл<strong>о</strong>ты как так<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й.<br />

Вышеприведенные ф<strong>о</strong>рмулы п<strong>о</strong>буждают предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> существует нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е ср<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> между цинк<strong>о</strong>м<br />

и хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> между цинк<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м <strong>о</strong>т серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, являющееся первичным, и чт<strong>о</strong><br />

выделение при эт<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да является вт<strong>о</strong>ричным. Эт<strong>о</strong>му взгляду пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речит и<strong>о</strong>нная те<strong>о</strong>рия.<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы уже узнали <strong>о</strong> качествах в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать: в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д — эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель<br />

п<strong>о</strong>дъемн<strong>о</strong>й силы и раств<strong>о</strong>ряющег<strong>о</strong> тепла, с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждающег<strong>о</strong> весь пр<strong>о</strong>цесс раств<strong>о</strong>рения металла.<br />

Т<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: является ли эт<strong>о</strong> качеств<strong>о</strong> «п<strong>о</strong>дъемн<strong>о</strong>й силы» и «раств<strong>о</strong>ряющей тепл<strong>о</strong>ты»<br />

чист<strong>о</strong> физическим фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м антигравитации, или эт<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рее п<strong>о</strong>следний видимый след мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гня,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый как раств<strong>о</strong>ряющая, дематериализующая сила пр<strong>о</strong>низывает Универсум?<br />

Уже нами были <strong>о</strong>писаны св<strong>о</strong>йства тепл<strong>о</strong>ты, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые разрыхляют растение <strong>о</strong>т середины, раств<strong>о</strong>ряют<br />

крахмал в сахар, пре<strong>о</strong>бразуют сахар далее в еще б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нкие вещества, к<strong>о</strong>гда лет<strong>о</strong>м наступает жарк<strong>о</strong>е<br />

время г<strong>о</strong>да, и, нак<strong>о</strong>нец, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть, как растение излучается в Универсум п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м запаха, цветка и<br />

цвета пыльцы.<br />

Материализующая, тяг<strong>о</strong>теющая к пр<strong>о</strong>явлению сила весны, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>ю высшую т<strong>о</strong>чку<br />

развития в р<strong>о</strong>стках и п<strong>о</strong>бегах, в с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рении всей лиственн<strong>о</strong>й кр<strong>о</strong>ны растения, с<strong>о</strong> смен<strong>о</strong>й времени г<strong>о</strong>да<br />

перех<strong>о</strong>дит в раств<strong>о</strong>ряющий жар лета, выражением к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является эфирн<strong>о</strong>е явление цветка. Цвет<strong>о</strong>к - эт<strong>о</strong><br />

та часть растения, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й вещественн<strong>о</strong>сть раств<strong>о</strong>ряется и эманирует. Запах и пыльца п<strong>о</strong>днимаются к<br />

С<strong>о</strong>лнцу и распыляются в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти. В смысле Гете существ<strong>о</strong> растения - эт<strong>о</strong> реальн<strong>о</strong>сть. И к<strong>о</strong>гда<br />

растение вещественн<strong>о</strong> прех<strong>о</strong>дит, существ<strong>о</strong> растения, идея растения д<strong>о</strong>стигает мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й периферии.<br />

Маленьк<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>ставшееся, п<strong>о</strong>чти минеральн<strong>о</strong>е семя - эт<strong>о</strong> зал<strong>о</strong>г, гарантия т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> при <strong>о</strong>пределенных<br />

усл<strong>о</strong>виях идея растения сн<strong>о</strong>ва выступит как явление. И мы, в св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>чередь, <strong>о</strong>бязаны исслед<strong>о</strong>ваниям<br />

страт<strong>о</strong>сферы, <strong>о</strong>бнаружившим, чт<strong>о</strong> на мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>кил<strong>о</strong>метр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й выс<strong>о</strong>те еще встречаются <strong>о</strong>блака цвет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й<br />

пыльцы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые движутся вверх, к С<strong>о</strong>лнцу.<br />

Если дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, не играет ли <strong>о</strong>пределенную ль при эт<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д? В сам<strong>о</strong>м деле,<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружить, чт<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>цессе цветения все б<strong>о</strong>лее на перв<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong> выдвигаются в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дные<br />

пр<strong>о</strong>цессы, чт<strong>о</strong> легкие, летучие вещества устремляются вверх к<strong>о</strong>лышущейся масс<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Об эт<strong>о</strong>м в<br />

дальнейшем еще будет идти речь.<br />

Мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рим <strong>о</strong> «в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де». В эт<strong>о</strong>й связи при пр<strong>о</strong>изнесении сл<strong>о</strong>ва «в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д» м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить,<br />

наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> название действует неистинн<strong>о</strong>. Откуда же взял<strong>о</strong>сь эт<strong>о</strong> название «в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д»? В 1783 г<strong>о</strong>ду<br />

Лавуазье впервые п<strong>о</strong>лучил из в<strong>о</strong>ды газ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н дал имя — п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н был п<strong>о</strong>лучен из в<strong>о</strong>ды —<br />

18


«в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д». Кавендиш и Ватт устан<strong>о</strong>вили, чт<strong>о</strong> при сг<strong>о</strong>рании в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да п<strong>о</strong>лучается в<strong>о</strong>да -<strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>правдание для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> названия. Н<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>е изучение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> в<br />

действительн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>н имеет мал<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к в<strong>о</strong>де. Даже чист<strong>о</strong> в к<strong>о</strong>личественн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

играет незначительную р<strong>о</strong>ль в с<strong>о</strong>ставе в<strong>о</strong>ды. К<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>ставляет в в<strong>о</strong>де примерн<strong>о</strong> 11<br />

пр<strong>о</strong>цент<strong>о</strong>в. Однак<strong>о</strong> и в таких малых к<strong>о</strong>личествах эт<strong>о</strong>т элемент передает в<strong>о</strong>де нечт<strong>о</strong> <strong>о</strong>т характерн<strong>о</strong>й для нег<strong>о</strong><br />

«п<strong>о</strong>дъемн<strong>о</strong>й силы» и «раств<strong>о</strong>ряющей тепл<strong>о</strong>ты». Так в<strong>о</strong>да стан<strong>о</strong>вится раств<strong>о</strong>рителем с<strong>о</strong>лей, сахара и других<br />

субстанций.<br />

Если бы в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д <strong>о</strong>крестить п<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> внутренним св<strong>о</strong>йствам, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н д<strong>о</strong>лжен бы называться «<strong>о</strong>гненным<br />

веществ<strong>о</strong>м».<br />

Также дух<strong>о</strong>вный <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, <strong>о</strong>дух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение, если чел<strong>о</strong>век реагирует на нег<strong>о</strong> физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гически, д<strong>о</strong>лжен<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вываться на в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дных пр<strong>о</strong>цессах. К<strong>о</strong>гда мы <strong>о</strong>дух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряемся, в нас действует некий <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый,<br />

п<strong>о</strong>днимаясь <strong>о</strong>т сердца, с<strong>о</strong>гревает все наше существ<strong>о</strong>, и мы чувствуем, как будт<strong>о</strong> наша кр<strong>о</strong>вь стала легче.<br />

Дух языка выражает эт<strong>о</strong> так: мы в<strong>о</strong>спламеняемся и т. п. Одух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение в<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>сит нас над затруднениями,<br />

над всеми п<strong>о</strong>вседневными заб<strong>о</strong>тами и даже над вещественными препятствиями. Сердце — центр эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>левает также физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические затруднения <strong>о</strong>рганизма. Как пр<strong>о</strong>является эт<strong>о</strong><br />

при медицинск<strong>о</strong>м применении б<strong>о</strong>гатых в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м масел и семян, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых сильн<strong>о</strong> выявлен эт<strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>гненный пр<strong>о</strong>цесс! Несм<strong>о</strong>тря на все различия в их исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании, <strong>о</strong>ни имеют <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщее, чт<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>е из<br />

них на св<strong>о</strong>ем месте в<strong>о</strong>спламеняет функции и <strong>о</strong>блегчает устан<strong>о</strong>вление г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дства души над тел<strong>о</strong>м.<br />

Кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

На в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, где мы нах<strong>о</strong>дим кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, мы т<strong>о</strong>тчас даем <strong>о</strong>твет: в в<strong>о</strong>здухе. У нас в кр<strong>о</strong>ви зал<strong>о</strong>жен<strong>о</strong><br />

стремление к кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ду, и мы думаем, чт<strong>о</strong> мы усваиваем ег<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> из в<strong>о</strong>здуха п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дыхания. Н<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>держание кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да в в<strong>о</strong>здухе всег<strong>о</strong> 20 %, и п<strong>о</strong>зже мы п<strong>о</strong>кажем, чт<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>ставляющее<br />

80% всег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>става в<strong>о</strong>здуха, не менее важн<strong>о</strong> для дыхания. Стремление к кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ду имеет в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

стремление к жизни, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку без кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жна никакая жизнь. Н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> ли в в<strong>о</strong>здухе нах<strong>о</strong>дим<br />

мы эт<strong>о</strong>т н<strong>о</strong>ситель жизни, где <strong>о</strong>н с<strong>о</strong>держится в ст<strong>о</strong>ль малых к<strong>о</strong>личествах? Если мы всм<strong>о</strong>тримся в в<strong>о</strong>дные<br />

массы Земли, м<strong>о</strong>ря, б<strong>о</strong>льшие и малые реки, т<strong>о</strong> мы найдем в них к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальный резервуар кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>держит 89 % кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Здесь мы нах<strong>о</strong>дим ист<strong>о</strong>чник жизни для всег<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>ва Земли. Пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рный д<strong>о</strong>ждь, <strong>о</strong>живляющие ландшафт п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки в<strong>о</strong>ды в ручьях <strong>о</strong>бязаны св<strong>о</strong>ими<br />

жизнен<strong>о</strong>сными св<strong>о</strong>йствами с<strong>о</strong>держанию в в<strong>о</strong>де кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Без в<strong>о</strong>ды на Земле не был<strong>о</strong> бы жизни. Растение,<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящее п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части из в<strong>о</strong>ды, сам<strong>о</strong> является, в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле, <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> есть<br />

<strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й жизнью. Также жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е и чел<strong>о</strong>век, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни суть живые существа, участвуют в<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й жизни, н<strong>о</strong>сителем к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й является в<strong>о</strong>да, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д.<br />

Н<strong>о</strong> как<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да эта жизнь? П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку здесь г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рится <strong>о</strong> жизни, имеется в виду жив<strong>о</strong>е стр<strong>о</strong>ение, как<br />

<strong>о</strong>н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в прир<strong>о</strong>де в р<strong>о</strong>стках и п<strong>о</strong>бегах. Кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д является н<strong>о</strong>сителем эт<strong>о</strong>й земн<strong>о</strong>й жизни. К<strong>о</strong>гда<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жденный с первым вд<strong>о</strong>х<strong>о</strong>м сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong> усваивает кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, <strong>о</strong>н стан<strong>о</strong>вится гражданин<strong>о</strong>м Земли.<br />

Так кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д «<strong>о</strong>живляет» все <strong>о</strong>бласти земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Он - выражение материализаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й силы в жив<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>гда<br />

весн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>являются р<strong>о</strong>стки и п<strong>о</strong>беги, с<strong>о</strong>к в деревьях устремляется вверх и пр<strong>о</strong>является мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие<br />

листвы и травы.<br />

В эт<strong>о</strong>м смысле кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д выступает как антип<strong>о</strong>д «<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества», мы п<strong>о</strong>знаем «<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>» как н<strong>о</strong>ситель «существа», п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку на ег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>лнах пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит истечение и распыление<br />

растения в мир<strong>о</strong>вые дали. П<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>д действием кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, желая г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить ~ <strong>о</strong>пять же в смысле Гете — на языке существа и явления, кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д является<br />

н<strong>о</strong>сителем тех сил, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые существ<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дят к пр<strong>о</strong>явлению. Весн<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>гда все в прир<strong>о</strong>де пр<strong>о</strong>растает и<br />

пускает п<strong>о</strong>беги, идея растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира начинает в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щаться, и лет<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>гда растение цветет и<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сит, <strong>о</strong>на д<strong>о</strong>стигает высшей т<strong>о</strong>чки видим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> бытия. Существ<strong>о</strong> исчерпывает себя в явлении. К<strong>о</strong>гда<br />

же растение <strong>о</strong>тцветает, прех<strong>о</strong>дит, высыхает, и, нак<strong>о</strong>нец, <strong>о</strong> нег<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> семя, существ<strong>о</strong> растения<br />

п<strong>о</strong>кидает видим<strong>о</strong>е бытие для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы следующей весн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> семени сн<strong>о</strong>ва вступить в<br />

явление.<br />

Эт<strong>о</strong>т удивительный ритм между существ<strong>о</strong>м и явлением, между цветением и пр<strong>о</strong>растанием семени,<br />

между расширением и сжатием есть прафен<strong>о</strong>мен гетевск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> учения <strong>о</strong> метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зе. Х<strong>о</strong>тя сам <strong>о</strong>н эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не<br />

высказывал, н<strong>о</strong> нетрудн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>знать, чт<strong>о</strong> гетевская метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>за листа, разыгрывающаяся в п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>м<br />

ритме <strong>о</strong>т сжатия к развертыванию, является малым ритм<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый заключен в гранди<strong>о</strong>зный ритм между<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями существа и явления.<br />

Эт<strong>о</strong>т ритм, инструмент<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> являются действующие силы <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да,<br />

также <strong>о</strong>тражается в эт<strong>о</strong>м фен<strong>о</strong>мене, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый связан с взаимным перех<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м друг в друга красящег<strong>о</strong><br />

вещества и лейк<strong>о</strong>тела. Как<strong>о</strong>е-либ<strong>о</strong> красящее веществ<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>мещенн<strong>о</strong>е в пр<strong>о</strong>бирку, мы м<strong>о</strong>жем нейтрализ<strong>о</strong>вать<br />

19


п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>кислый раств<strong>о</strong>р хл<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва). Раств<strong>о</strong>р красящег<strong>о</strong> вещества<br />

стан<strong>о</strong>вится бесцветным. Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>?<br />

Существует две в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти: либ<strong>о</strong> разрушил<strong>о</strong>сь красящее веществ<strong>о</strong> - как эт<strong>о</strong>, например, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

при <strong>о</strong>бесцвечивании хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, - либ<strong>о</strong> цвет перешел на невидимую ступень существ<strong>о</strong>вания. Если эт<strong>о</strong><br />

справедлив<strong>о</strong>, и <strong>о</strong>бесцвечивание <strong>о</strong>бусл<strong>о</strong>влен<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да<br />

или кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тдающих реагент<strong>о</strong>в, как, например, перекись в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, сн<strong>о</strong>ва в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вить цвет. Эт<strong>о</strong><br />

действительн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м капли перекиси в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Цвет<strong>о</strong>вая химия г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит в эт<strong>о</strong>м случае <strong>о</strong><br />

лейк<strong>о</strong>теле, бесцветн<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е <strong>о</strong>бразуется из красящег<strong>о</strong> вещества п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вителя.<br />

П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>кисления из лейк<strong>о</strong>тела в<strong>о</strong>сстанавливается сн<strong>о</strong>ва красящее веществ<strong>о</strong>. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс нах<strong>о</strong>дит<br />

техническ<strong>о</strong>е применение при куб<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м крашении. Если, например, мы х<strong>о</strong>тим выкрасить в цвет индиг<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong><br />

нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>, из-за нераств<strong>о</strong>рим<strong>о</strong>сти индиг<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му сначала делают куб<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

индиг<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> есть в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вители перев<strong>о</strong>дят индиг<strong>о</strong> в раств<strong>о</strong>римую и бесцветную ф<strong>о</strong>рму. Затем льняную<br />

материю пр<strong>о</strong>питывают этим бесцветным раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м индиг<strong>о</strong> и вывешивают на пр<strong>о</strong>ветриваем<strong>о</strong>м месте. Т<strong>о</strong>гда<br />

благ<strong>о</strong>даря кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ду в<strong>о</strong>здуха вначале бесцветный лен п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится г<strong>о</strong>лубым.<br />

С<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему характеру н<strong>о</strong>сителя жизни, сам кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д вн<strong>о</strong>сит в минеральную прир<strong>о</strong>ду<br />

движение, т<strong>о</strong> есть химическую активн<strong>о</strong>сть. Он с<strong>о</strong>единяется п<strong>о</strong>чти с<strong>о</strong> всеми веществами и т<strong>о</strong>гда т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни<br />

стан<strong>о</strong>вятся приг<strong>о</strong>дными для химических реакций. Кремний, кальций и другие элементы, например,<br />

стан<strong>о</strong>вятся химически активными т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вав с<strong>о</strong>единения с кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен<br />

перев<strong>о</strong>дить их в силикаты, известь и другие вещества.<br />

Откуда кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д п<strong>о</strong>лучил св<strong>о</strong>е название? П<strong>о</strong>чему <strong>о</strong>н называется кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м? Был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>пределенные вещества на высшей ступени <strong>о</strong>кисления при<strong>о</strong>бретают кислый характер. Так, например,<br />

<strong>о</strong>кись марганца является металлическим <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в с<strong>о</strong>единении с серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бразует<br />

сульфат марганца:<br />

МnО + H2SO4 = MnSO4 + Н2O<br />

Напр<strong>о</strong>тив, марганцевый ангидрид является кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й (правильней сказать, кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующим<br />

веществ<strong>о</strong>м) и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му, с<strong>о</strong>единяясь с щел<strong>о</strong>чами (калийный щел<strong>о</strong>к), <strong>о</strong>бразует марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кислый калий:<br />

Мn2О7 + 2 КОН = К2Мn2O8 + Н2О<br />

П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> явление практически <strong>о</strong>граничен<strong>о</strong> металлами, принадлежащими группе железа,<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из сильных кисл<strong>о</strong>т, как, например, с<strong>о</strong>ляная кисл<strong>о</strong>та, не с<strong>о</strong>держат кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му неясн<strong>о</strong>,<br />

п<strong>о</strong>чему кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д из-за эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> несущественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать кисл<strong>о</strong>ты д<strong>о</strong>лжен иметь так<strong>о</strong>е<br />

характерн<strong>о</strong>е имя? Как<strong>о</strong>в<strong>о</strong> же д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть истинн<strong>о</strong>е ег<strong>о</strong> имя? С учет<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> факта, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н с<strong>о</strong>ставляет<br />

б<strong>о</strong>льшую часть (90%) веществ, с<strong>о</strong>держащихся в в<strong>о</strong>де, и является ее действующим элемент<strong>о</strong>м, именн<strong>о</strong> для<br />

кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> бы название «в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да>>. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы привести к путанице, пусть <strong>о</strong>н<br />

будет называться «жизненным веществ<strong>о</strong>м ». Жизнь и в<strong>о</strong>да неразрывн<strong>о</strong> связаны друг с друг<strong>о</strong>м на Земле.<br />

В углев<strong>о</strong>дах ритм взаим<strong>о</strong>действия между <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м и жизненным веществ<strong>о</strong>м, между<br />

существ<strong>о</strong>м и явлением, между расширением и сжатием, в кажд<strong>о</strong>й стадии б<strong>о</strong>лее или менее фиксируется<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (углер<strong>о</strong>да). К<strong>о</strong>гда земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигает максимума св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> действия,<br />

т<strong>о</strong> ритм прекращается и углев<strong>о</strong>д застывает, как эт<strong>о</strong> мы видим в целлюл<strong>о</strong>зе, в <strong>о</strong>деревеневших частях<br />

растения. Если, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигает максимума св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> действия, т<strong>о</strong>гда углев<strong>о</strong>д<br />

стан<strong>о</strong>вится б<strong>о</strong>лее или менее бесф<strong>о</strong>рменным, как мы эт<strong>о</strong> наблюдаем в сахаре и п<strong>о</strong>следующих св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дных<br />

ф<strong>о</strong>рмах; <strong>о</strong>н излучает, ист<strong>о</strong>чает ар<strong>о</strong>мат, расширяется.<br />

К<strong>о</strong>гда мы рассматриваем углев<strong>о</strong>д как взаим<strong>о</strong>действие углер<strong>о</strong>да, <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вещества, т<strong>о</strong> следует еще раз п<strong>о</strong>дчеркнуть, чт<strong>о</strong> речь идет не <strong>о</strong>б ат<strong>о</strong>мистическ<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>мбинации этих трех<br />

веществ, н<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рее <strong>о</strong> взаимн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>никн<strong>о</strong>вении мир<strong>о</strong>вых св<strong>о</strong>йств, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е является п<strong>о</strong>следней причин<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания единства: крахмала и ег<strong>о</strong> метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы. Лишь к<strong>о</strong>гда эт<strong>о</strong> единств<strong>о</strong> разрушен<strong>о</strong>, из жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>рганизма как «трупы» выпадают эти три вещества. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>гда мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рим в эт<strong>о</strong>й связи <strong>о</strong>б<br />

углер<strong>о</strong>де, жизненн<strong>о</strong>м веществе и <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>м веществе, мы имеем в виду дух<strong>о</strong>вные праф<strong>о</strong>рмы этих веществ:<br />

мир<strong>о</strong>вые <strong>о</strong>бразующие силы, мир<strong>о</strong>вую жизнь и мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> вещества<br />

Земли представляют лишь материальную ф<strong>о</strong>рму бытия их существа и чт<strong>о</strong> в них вступила в явление также<br />

идея, нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как идея прарастения выступила в метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зе наших земных растительных ф<strong>о</strong>рм.<br />

Химически-сил<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й симв<strong>о</strong>л углев<strong>о</strong>да м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить в следующей ф<strong>о</strong>рме:<br />

Жизнь раскачивается между <strong>о</strong>блик<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>гнем, между застыванием и раств<strong>о</strong>рением. К<strong>о</strong>гда жизнь<br />

скл<strong>о</strong>няется к раств<strong>о</strong>рению и связывает себя п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью с ним, мы п<strong>о</strong>лучаем в<strong>о</strong>ду, «раств<strong>о</strong>ряющую жизнь»<br />

(Н2О); к<strong>о</strong>гда жизнь скл<strong>о</strong>няется к <strong>о</strong>твердению и п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью связывается с земным веществ<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда мы<br />

20


имеем углекислый газ (СО2) как «застывшую жизнь». Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, наши химические ф<strong>о</strong>рмулы<br />

п<strong>о</strong>лучают н<strong>о</strong>вую реальн<strong>о</strong>сть.<br />

В эт<strong>о</strong>м смысле углев<strong>о</strong>ды мы м<strong>о</strong>жем назвать «сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванная, <strong>о</strong>паленная мир<strong>о</strong>вая жизнь».<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> три мир<strong>о</strong>вых качества, взаим<strong>о</strong>действующие в углев<strong>о</strong>дах, с различн<strong>о</strong>й<br />

интенсивн<strong>о</strong>стью пр<strong>о</strong>являются в трех св<strong>о</strong>их метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах: крахмале, сахаре и целлюл<strong>о</strong>зе. Эта мысль не<br />

н<strong>о</strong>ва, иб<strong>о</strong> <strong>о</strong>на устан<strong>о</strong>влена п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м фен<strong>о</strong>мена алл<strong>о</strong>тр<strong>о</strong>пных м<strong>о</strong>дификаций различных не<strong>о</strong>рганических<br />

веществ. Например, белый ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р активен, сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рается на в<strong>о</strong>здухе, яд<strong>о</strong>вит, светится, в т<strong>о</strong> время как<br />

красный ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р неактивен, неяд<strong>о</strong>вит, так сказать, мертв. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>м примере в видим<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме<br />

в<strong>о</strong>спринимается в не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>м веществе, в еще б<strong>о</strong>льшей степени справедлив<strong>о</strong> для флуктуирующей<br />

ткани еще не материальных сущн<strong>о</strong>стей. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му крахмал мы м<strong>о</strong>жем <strong>о</strong>пределить как углев<strong>о</strong>д, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м на<br />

передний план выступает жизнь, т<strong>о</strong>гда как в сахаре перевешивает активн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества; и,<br />

нак<strong>о</strong>нец, в целлюл<strong>о</strong>зе перевес <strong>о</strong>стается на ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не сил, ф<strong>о</strong>рмирующих мир. Эти три метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

выразить п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м следующих симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в:<br />

К<strong>о</strong>гда сег<strong>о</strong>дняшняя химия <strong>о</strong>писывает целлюл<strong>о</strong>зу как приумн<strong>о</strong>жение м<strong>о</strong>лекул крахмала, п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лимериции, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> также является выражением первичн<strong>о</strong> присутствующей реальн<strong>о</strong>сти<br />

упл<strong>о</strong>тняющих мир<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмирующих сил.<br />

VII. АРОМАТИЧЕСКИЕ ВЕЩЕСТВА<br />

(ЭФИРНЫЕ МАСЛА) И СМОЛЫ<br />

Сахар, <strong>о</strong>бразующийся из крахмала п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м активн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, с<strong>о</strong>храняет<br />

тенденцию движения в эт<strong>о</strong>м направлении. Если раств<strong>о</strong>р сахара, например вин<strong>о</strong>градный с<strong>о</strong>к, пред<strong>о</strong>ставить<br />

сам<strong>о</strong>му себе, пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет бр<strong>о</strong>жение, и сахар расщепится на уг<strong>о</strong>льную кисл<strong>о</strong>ту и спирт. Если мы<br />

рассм<strong>о</strong>трим теперь <strong>о</strong>ба эти пр<strong>о</strong>дукта с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> их прир<strong>о</strong>де, т<strong>о</strong> жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> <strong>о</strong>кажется прик<strong>о</strong>ванным<br />

к углер<strong>о</strong>ду в ф<strong>о</strong>рме углекисл<strong>о</strong>ты, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, и <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в спирте <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гатится д<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее<br />

выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> градуса. Спирт - эт<strong>о</strong> весьма примечательная субстанция: летучая, с ар<strong>о</strong>матическим запах<strong>о</strong>м,<br />

легк<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спламеняющаяся - все эт<strong>о</strong> указывает на перевес мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гня. Очень выразительн<strong>о</strong> у нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в спирт назван «<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й». Мы знаем, чт<strong>о</strong> с этим пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м бр<strong>о</strong>жения связана ар<strong>о</strong>матическая<br />

прир<strong>о</strong>да спирта, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую знат<strong>о</strong>ки вин называют букет<strong>о</strong>м.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>дземных п<strong>о</strong>гребах разыгрывается в б<strong>о</strong>чках как п<strong>о</strong>дземный букет, является карикатур<strong>о</strong>й<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в кажд<strong>о</strong>м цветке удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит между Землей и К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м. Ар<strong>о</strong>матические<br />

вещества, развивающиеся в цветке, называемые химиками эфирными маслами, все характеризуются<br />

п<strong>о</strong>вышенным с<strong>о</strong>держанием <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Отсюда п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ем существе <strong>о</strong>ни приближаются<br />

к существу <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Они <strong>о</strong>чень летучи, в<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>сятся вверх, так сказать, на в<strong>о</strong>лнах <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вещества. Они легк<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спламеняются; кт<strong>о</strong> не испытывал рад<strong>о</strong>сти, впрыскивая эфирн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong><br />

апельсин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>рки в пламя свечи, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>дивиться на велик<strong>о</strong>лепный фейерверк, или пр<strong>о</strong>делывая эт<strong>о</strong> же<br />

с ветками р<strong>о</strong>ждественск<strong>о</strong>й ели.<br />

Известен факт, чт<strong>о</strong> эти ар<strong>о</strong>матические вещества пахнут тем приятней, чем б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>ни приближаются<br />

к св<strong>о</strong>ему существу, т<strong>о</strong> есть чем менее <strong>о</strong>ни к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ваны. Запах, например, к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла, или масла лаванды, или масла, п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из ел<strong>о</strong>вых игл, неприятен. Лучший запах дают<br />

вещества в мал<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нцентрации. Учет эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к искусству парфюмерии.<br />

Как в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще п<strong>о</strong>лучают эти масла? М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>йти двумя путями: путем дистилляции в парах в<strong>о</strong>ды или<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м анфлеража. Б<strong>о</strong>лгарск<strong>о</strong>е р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, например, п<strong>о</strong>лучают путем дистилляции в парах в<strong>о</strong>ды,<br />

причем лепестки р<strong>о</strong>зы растирают в в<strong>о</strong>де и п<strong>о</strong>мещают в дистиллят<strong>о</strong>р для варки. Вых<strong>о</strong>дящий в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>й пар<br />

насыщен ар<strong>о</strong>матическими веществами р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>вых лепестк<strong>о</strong>в. При <strong>о</strong>хлаждении пара р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> <strong>о</strong>саждается<br />

на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти к<strong>о</strong>нденсирующейся в<strong>о</strong>ды, и с<strong>о</strong>бирается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующег<strong>о</strong> присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бления.<br />

Так п<strong>о</strong>лучают р<strong>о</strong>змарин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, масл<strong>о</strong> лаванды, масл<strong>о</strong> из ел<strong>о</strong>вых игл, из г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>сны и т. п. Эти<br />

эфирные масла п<strong>о</strong>лучают в смеси с жирными маслами, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых будет идти речь в дальнейшем,<br />

предварительн<strong>о</strong> же <strong>о</strong>тметим нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые их св<strong>о</strong>йства: <strong>о</strong>ни плавают на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти в<strong>о</strong>ды, на бумаге<br />

<strong>о</strong>ставляют видимые жирные пятна и т. п.<br />

Для п<strong>о</strong>лучения б<strong>о</strong>лее нежных запах<strong>о</strong>в, например, сирени, жасмина, вербены и т. п., пр<strong>о</strong>делывают<br />

б<strong>о</strong>лее сл<strong>о</strong>жную пр<strong>о</strong>цедуру. Для их п<strong>о</strong>лучения п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть стеклянных плит<strong>о</strong>к смазывают масл<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, част<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение ст<strong>о</strong>летий хранения на внешней п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти превращается в<br />

глицерин<strong>о</strong><strong>о</strong>бразную или желе<strong>о</strong>бразную массу. В «масляный сл<strong>о</strong>й» складываются цветы, для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы<br />

21


<strong>о</strong>ни передали ему св<strong>о</strong>й запах. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вленн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> вбирает в себя эфирные масла.<br />

Пр<strong>о</strong>питанная ар<strong>о</strong>мат<strong>о</strong>м маслянистая масса п<strong>о</strong>двергается дистилляции, причем ар<strong>о</strong>матические вещества<br />

перег<strong>о</strong>няются, а масл<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается и в<strong>о</strong>звращается в техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический цикл. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс назван анфлеражем.<br />

Естественн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е стар<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> драг<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong> и п<strong>о</strong>купается на вес з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. Эт<strong>о</strong> ценнейшая с<strong>о</strong>ставная<br />

часть капитала таких парфюмерных фабрик.<br />

Н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цессу излучения, распыления растения в<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

см<strong>о</strong>л. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жный распылению, т<strong>о</strong> есть пр<strong>о</strong>цесс упл<strong>о</strong>тнения. Н<strong>о</strong>сителем эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

упл<strong>о</strong>тнения является, в св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>чередь, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. Если мы рассм<strong>о</strong>трим химический с<strong>о</strong>став см<strong>о</strong>л<br />

и сравним ег<strong>о</strong> с с<strong>о</strong>став<strong>о</strong>м эфирных масел, т<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие <strong>о</strong>беих групп веществ, мы <strong>о</strong>бнаружим<br />

насыщенн<strong>о</strong>сть см<strong>о</strong>лы жизненным веществ<strong>о</strong>м.<br />

Обладатель эфирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла через нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время <strong>о</strong>бнаружит, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>бирка пузырька стан<strong>о</strong>вится<br />

все б<strong>о</strong>лее клейк<strong>о</strong>й и, нак<strong>о</strong>нец, на краю пузырька <strong>о</strong>бразуется к<strong>о</strong>рка из см<strong>о</strong>лы. Также усилится терпкий запах<br />

см<strong>о</strong>лы. Т<strong>о</strong>т же пр<strong>о</strong>цесс м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать, если немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> эфирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла <strong>о</strong>ставить <strong>о</strong>ткрытым на в<strong>о</strong>здухе.<br />

Окажется, чт<strong>о</strong> жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> заставляет <strong>о</strong>сесть в виде см<strong>о</strong>лы вверх п<strong>о</strong>днимающийся п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к ар<strong>о</strong>мата.<br />

К таким см<strong>о</strong>листым субстанциям <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится также млечный с<strong>о</strong>к нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых растений, например,<br />

львин<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зева или каучук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дерева.<br />

См<strong>о</strong>ла хв<strong>о</strong>йных деревьев с<strong>о</strong>бирается в б<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>личествах; для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> на к<strong>о</strong>ре делают надрез и<br />

вытекающую см<strong>о</strong>лу с<strong>о</strong>бирают в неб<strong>о</strong>льшие ведерки. П<strong>о</strong>лученная таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>чищенная см<strong>о</strong>ла в<br />

пр<strong>о</strong>даже называется терпентин<strong>о</strong>м. См<strong>о</strong>ла лиственницы называется венецианским терпентин<strong>о</strong>м.<br />

Н<strong>о</strong> самый ценный пр<strong>о</strong>дукт п<strong>о</strong>лучается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дистилляции: первая легк<strong>о</strong> перег<strong>о</strong>няемая часть<br />

при п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>гревании терпентина ближе всег<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ит к эфирным маслам, представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й легк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>движную<br />

и летучую субстанцию, названную терпентин<strong>о</strong>вым дух<strong>о</strong>м (спирт<strong>о</strong>м) (Terpentingeist). Следующая фракция -<br />

эт<strong>о</strong> терпентин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, и т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается в <strong>о</strong>садке - эт<strong>о</strong> каниф<strong>о</strong>ль. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м другие см<strong>о</strong>лы<br />

дают «дух», масл<strong>о</strong> и <strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к. Так, <strong>о</strong>каменелая см<strong>о</strong>ла, например, янтарь, дает выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong> ценимый в медицине<br />

«дух янтаря» или янтарн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>.<br />

Если с эт<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения рассматривать <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание см<strong>о</strong>лы, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны растения эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да<br />

<strong>о</strong>тречение, жертва, <strong>о</strong>тказ <strong>о</strong>т св<strong>о</strong>ей <strong>субстанции</strong> в п<strong>о</strong>льзу Земли. Чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тречение для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

семени, мы п<strong>о</strong>ясним в дальнейшем. Отсюда стан<strong>о</strong>вится п<strong>о</strong>нятным, п<strong>о</strong>чему античный мир, чувств<strong>о</strong>вавший<br />

эти связи, именн<strong>о</strong> см<strong>о</strong>лу исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вал в качестве жертвенн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>. К<strong>о</strong>гда жертвенный дым<br />

п<strong>о</strong>днимался с алтаря п<strong>о</strong>священия, т<strong>о</strong> жрецы в эт<strong>о</strong>м жертвенн<strong>о</strong>м дыме м<strong>о</strong>гли испытывать гарм<strong>о</strong>нию между<br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и Землей.<br />

Жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> низв<strong>о</strong>дит запах в см<strong>о</strong>лу, мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь сн<strong>о</strong>ва в<strong>о</strong>сстанавливает см<strong>о</strong>лу в запах.<br />

VIII. ЖИРНЫЕ МАСЛА<br />

Примечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> масла нах<strong>о</strong>дятся п<strong>о</strong>чти т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в единственн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ргане растения, а именн<strong>о</strong> в<br />

семени. В наших шир<strong>о</strong>тах ввиду выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цента с<strong>о</strong>держания масла в семенах <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> культивируют<br />

рапс, к<strong>о</strong>н<strong>о</strong>плю, лен, мак, п<strong>о</strong>дс<strong>о</strong>лнечник и др. Южные и прибрежные масличные - эт<strong>о</strong>, например, <strong>о</strong>лива,<br />

хл<strong>о</strong>пчатник, землян<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рех, из пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в и семян к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых п<strong>о</strong>лучают масл<strong>о</strong>.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> задать в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, <strong>о</strong>ткуда берется эт<strong>о</strong> масл<strong>о</strong>. Он<strong>о</strong> не является линейным пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжением развития<br />

крахмала и сахара, в<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае, химически эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить нельзя. Н<strong>о</strong> если принять в<strong>о</strong> внимание,<br />

чт<strong>о</strong> масл<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуется в с<strong>о</strong>зревающем семени, т<strong>о</strong> есть к<strong>о</strong> времени, к<strong>о</strong>гда растение перешагнул<strong>о</strong> высшую<br />

т<strong>о</strong>чку св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> развития, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<strong>о</strong> излучил<strong>о</strong>сь в запахе и цвет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й пыльце и <strong>о</strong>кутывает <strong>о</strong>бразующееся семя<br />

летним тепл<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> суть ритмическ<strong>о</strong>е сгущение в ряду мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>кратн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

расширения и стягивания, ритмически пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дящег<strong>о</strong> через растение в х<strong>о</strong>де ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>ста. Эт<strong>о</strong> сгущение<br />

предназначен<strong>о</strong> для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы пр<strong>о</strong>нести через зиму земн<strong>о</strong>е растительн<strong>о</strong>е семя.<br />

Мы <strong>о</strong>писали, как ар<strong>о</strong>матические вещества на в<strong>о</strong>лнах <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества распыляют существ<strong>о</strong><br />

растения в мир<strong>о</strong>вых далях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е весн<strong>о</strong>й на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве <strong>о</strong>ставленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> семени сн<strong>о</strong>ва вступает в явление. Эт<strong>о</strong>т<br />

фен<strong>о</strong>мен пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в рамках универсальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>на метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы. Ритм п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей, расширение и<br />

стягивание, существ<strong>о</strong> и явление, лежат в следующем: расширение и сжатие с т<strong>о</strong>чки зрения существа<br />

растения, н<strong>о</strong> стягивание и расширение с т<strong>о</strong>чки зрения явления. Иб<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м является<br />

расширением, для физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является стягиванием, и на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т. К<strong>о</strong>гда существ<strong>о</strong> растения распыляется<br />

в<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й, физическ<strong>о</strong>е явление растения стягивается в семя. К<strong>о</strong>гда в семени благ<strong>о</strong>даря летнему теплу<br />

<strong>о</strong>бразуется масл<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> является рефлексией распыляющег<strong>о</strong>ся в мир<strong>о</strong>вые дали существа растения,<br />

22


к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м нисх<strong>о</strong>дящей летней тепл<strong>о</strong>ты сгущает масл<strong>о</strong> в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, как бы к<strong>о</strong>нцентрируя<br />

физические силы расширения для пр<strong>о</strong>цесса пр<strong>о</strong>растания следующей весн<strong>о</strong>й.<br />

При химическ<strong>о</strong>м исслед<strong>о</strong>вании масла м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, прежде всег<strong>о</strong>, устан<strong>о</strong>вить б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание<br />

<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> из следующих ф<strong>о</strong>рмул <strong>о</strong>ливк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла:<br />

главная с<strong>о</strong>ставная часть С3 Н5 (ОС18Н, 33О)О3<br />

или рапс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла:<br />

главная с<strong>о</strong>ставная часть: С3 Н5 (ОС22Н41О)О3<br />

Также <strong>о</strong>казывается, чт<strong>о</strong> масл<strong>о</strong> п<strong>о</strong>д действием на нег<strong>о</strong>, например, спирта разлагается на две части.<br />

При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуется кисл<strong>о</strong>тная к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нента, так называемая масляная или жирная кисл<strong>о</strong>та, и спирт<strong>о</strong>вая<br />

к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нента, глицерин. Не лежит ли в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в расщепления как реальн<strong>о</strong>сть также<br />

к<strong>о</strong>смически-би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический пр<strong>о</strong>цесс?<br />

Нами был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как из сахара п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м бр<strong>о</strong>жения <strong>о</strong>бразуются спирт и углекисл<strong>о</strong>та, т<strong>о</strong> есть<br />

развитие идет п<strong>о</strong> двум направлениям, в направлении <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащения <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м и в направлении<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащения жизненным веществ<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в цветке при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании эфирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла,<br />

устремляющег<strong>о</strong>ся вверх, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бный же пр<strong>о</strong>цесс, т<strong>о</strong> где-нибудь в растении д<strong>о</strong>лжна найтись<br />

также б<strong>о</strong>гатая жизненным веществ<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>тная с<strong>о</strong>ставляющая. В сам<strong>о</strong>м деле, мы нах<strong>о</strong>дим эту<br />

растительную кисл<strong>о</strong>ту в набухающей пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>чке. П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, мы м<strong>о</strong>жем сказать: растительная<br />

кисл<strong>о</strong>та в <strong>о</strong>бразующемся зачатке цветка представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>суд, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<strong>о</strong>бирается <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>т<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й периферии ар<strong>о</strong>матическ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong>. Огненная сила эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> существа пр<strong>о</strong>гревает и пр<strong>о</strong>низывает<br />

стан<strong>о</strong>вящееся <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание; как выражение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> взаим<strong>о</strong>действия, <strong>о</strong>бразуется субстанция масла. В эт<strong>о</strong>м<br />

смысле масл<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы назвать «с<strong>о</strong>вершеннейшей растительн<strong>о</strong>й субстанцией». Мы исх<strong>о</strong>дили <strong>о</strong>т<br />

крахмала, «юн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>», и через сахар и ар<strong>о</strong>матические вещества д<strong>о</strong>брались д<strong>о</strong> п<strong>о</strong>следнег<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>смически-би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> синтеза, д<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершеннейшей <strong>субстанции</strong> масла.<br />

Об эт<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе люди античн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира имели <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>гда п<strong>о</strong>мазывали масл<strong>о</strong>м<br />

св<strong>о</strong>их царей и жрец<strong>о</strong>в, представлявшим, п<strong>о</strong> их п<strong>о</strong>нятиям, с<strong>о</strong>вершеннейшее, высшее единств<strong>о</strong>.<br />

При п<strong>о</strong>лучении масел из семян (пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в) при низк<strong>о</strong>й температуре <strong>о</strong>тжимают удивительн<strong>о</strong> ясную,<br />

пр<strong>о</strong>зрачную п<strong>о</strong>чти как в<strong>о</strong>да масляную субстанцию, представляющую идеал пищев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла. В технике п<strong>о</strong>немецки<br />

<strong>о</strong>на называется Jungfernöl, девственным масл<strong>о</strong>м. Для б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания с<strong>о</strong>держания<br />

масла за первым <strong>о</strong>тжим<strong>о</strong>м следуют вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й и третий, при п<strong>о</strong>вышенн<strong>о</strong>й температуре, при эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лучается<br />

пр<strong>о</strong>дукт <strong>о</strong>т желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>ричнев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цвета, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>следующим рафинир<strong>о</strong>ванием и <strong>о</strong>тбеливанием<br />

п<strong>о</strong>лучают пищев<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>дукт. П<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>тжатую массу затем<br />

<strong>о</strong>брабатывают раств<strong>о</strong>рителями масла (бензин, тетрахл<strong>о</strong>руглер<strong>о</strong>д) и<br />

п<strong>о</strong>лученные в результате эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> экстрагир<strong>о</strong>ванные масла исп<strong>о</strong>льзуют для<br />

технических нужд.<br />

Наряду с пищевым масл<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>лученным прежде всег<strong>о</strong> из <strong>о</strong>ливы,<br />

рапса и землян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>реха, есть также масла, имеющие св<strong>о</strong>йства на в<strong>о</strong>здухе<br />

превращаться в см<strong>о</strong>лу. Как мы уже знаем, эфирные масла также п<strong>о</strong>д<br />

действием в<strong>о</strong>здуха превращаются в см<strong>о</strong>лы. Был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как благ<strong>о</strong>даря<br />

излучению существа растения п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м запаха эфирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла<br />

с<strong>о</strong>здается усл<strong>о</strong>вие для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания жирных масел. Пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

см<strong>о</strong>л мы, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жем рассматривать как св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>хранившееся <strong>о</strong>т<br />

эт<strong>о</strong>й ранней ступени Развития масла. Их называют с<strong>о</strong>хнущими маслами,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку на <strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти их <strong>о</strong>бразуется см<strong>о</strong>ляная пленка.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му их исп<strong>о</strong>льзуют при <strong>о</strong>крашивании (в жив<strong>о</strong>писи). Их п<strong>о</strong>лучают,<br />

главным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, из льна, мака, п<strong>о</strong>дс<strong>о</strong>лнечника.<br />

Раньше <strong>о</strong>гненная прир<strong>о</strong>да масла исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>валась для <strong>о</strong>свещения и <strong>о</strong>т<strong>о</strong>пления. Для этих целей<br />

применял<strong>о</strong>сь, главным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, рапс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>.<br />

Об <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании жив<strong>о</strong>тных масел и жир<strong>о</strong>в, таких как слив<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, сал<strong>о</strong>, смальц или в<strong>о</strong>рвань, мы<br />

будем еще г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить. П<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему характеру <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бны растительн<strong>о</strong>му маслу, н<strong>о</strong> тверже. П<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть<br />

чел<strong>о</strong>вечества в таких твердых маслах и жирах привела к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> в б<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>личествах масла при<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи техники перерабатываются в пл<strong>о</strong>тную, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бную слив<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>му маслу или салу к<strong>о</strong>нсистенцию.<br />

Исх<strong>о</strong>дным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м для эт<strong>о</strong>й перераб<strong>о</strong>тки является растительн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> или в<strong>о</strong>рвань, к<strong>о</strong>нечный пр<strong>о</strong>дукт<br />

— маргарин.<br />

При разрушении или расщеплении жив<strong>о</strong>тных жир<strong>о</strong>в наряду с глицерин<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуется жирная<br />

кисл<strong>о</strong>та, <strong>о</strong>чень п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жая на масляную кисл<strong>о</strong>ту, н<strong>о</strong> тверже и пл<strong>о</strong>тнее, даже сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бная к кристаллизации.<br />

Так<strong>о</strong>й жирн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й является, например, стеарин, п<strong>о</strong>лучаемый из г<strong>о</strong>вяжьег<strong>о</strong> сала.<br />

Спирт<strong>о</strong>вая с<strong>о</strong>ль этих масляных и жирных кисл<strong>о</strong>т является мыл<strong>о</strong>м. Калийн<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong> имеет<br />

к<strong>о</strong>нсистенцию мази и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му называется жидким мыл<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда как натр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее тверд<strong>о</strong>е и м<strong>о</strong>жет<br />

быть п<strong>о</strong>резан<strong>о</strong> на куски. Если масл<strong>о</strong> или жир мы будем варить в щел<strong>о</strong>чи, <strong>о</strong>бразуется мыл<strong>о</strong><strong>о</strong>бразная масса,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая наряду с мыл<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>держит также глицерин. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>на н<strong>о</strong>сит название глицерин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong>. Из<br />

23


так<strong>о</strong>й смеси при д<strong>о</strong>бавлении п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли м<strong>о</strong>жет быть п<strong>о</strong>лучен<strong>о</strong> чист<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong>. В эт<strong>о</strong>м случае<br />

п<strong>о</strong>варенная с<strong>о</strong>ль действует п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м присущей ей сжимающей силы. Она действует так, чт<strong>о</strong> в<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре - а мыльный раств<strong>о</strong>р является так<strong>о</strong>вым - пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит разделение на тверд<strong>о</strong>е и<br />

жидк<strong>о</strong>е. П<strong>о</strong>сле удаления тверд<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ставляющей из <strong>о</strong>статка п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дистилляции м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучить<br />

глицерин.<br />

Всяк<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong> разлагается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>т б<strong>о</strong>лее сильных, чем масляные кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> есть,<br />

например, с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й или серн<strong>о</strong>й, н<strong>о</strong> также уже и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м уксусн<strong>о</strong>й. Если мы в мыльный раств<strong>о</strong>р<br />

д<strong>о</strong>бавим кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти жидк<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>бразуются<br />

<strong>о</strong>леин<strong>о</strong>вые или жирные кисл<strong>о</strong>ты. В зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, масл<strong>о</strong><br />

или жив<strong>о</strong>тный жир были исх<strong>о</strong>дными пр<strong>о</strong>дуктами при варке<br />

мыла, выделившийся пр<strong>о</strong>дукт является либ<strong>о</strong> маслянист<strong>о</strong>й<br />

жидк<strong>о</strong>стью (<strong>о</strong>леин<strong>о</strong>вая кисл<strong>о</strong>та, так называемый <strong>о</strong>леин) или<br />

тверд<strong>о</strong>й, кристаллическ<strong>о</strong>й субстанцией, например, стеарин<strong>о</strong>м.<br />

С<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>е техническ<strong>о</strong>е расщепление жира уже не<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится б<strong>о</strong>лее с <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием мыла, а прям<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дится<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м катализат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, фермент<strong>о</strong>в и перегрет<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пара.<br />

Задумывались ли мы к<strong>о</strong>гда-нибудь <strong>о</strong>б <strong>о</strong>чищающих силах<br />

мыла? Весьма удивительн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> эта субстанция<br />

<strong>о</strong>бладает таким св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м. К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, здесь б<strong>о</strong>льшую р<strong>о</strong>ль<br />

играет п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е натяжение, лежащее в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания пены. Образ<strong>о</strong>вание пены в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии мыла, т<strong>о</strong> есть в раств<strong>о</strong>ре мыла, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

благ<strong>о</strong>даря щел<strong>о</strong>чи. Однак<strong>о</strong> пен<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующих к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>ид<strong>о</strong>в мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни не <strong>о</strong>бладают в равн<strong>о</strong>й мере<br />

<strong>о</strong>чистительными св<strong>о</strong>йствами. Не является ли <strong>о</strong>чищающая сила мыла п<strong>о</strong>следним след<strong>о</strong>м тепл<strong>о</strong>раств<strong>о</strong>ряющих<br />

сил <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, заключенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в масле?<br />

IX. БЕЛОК<br />

Типичная субстанция телесн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ения жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - бел<strong>о</strong>к - так же характерна для жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как<br />

для растения углев<strong>о</strong>ды. Н<strong>о</strong> и растение на <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м этапе развития <strong>о</strong>бразует бел<strong>о</strong>к, а именн<strong>о</strong>, при<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании семени, т<strong>о</strong> есть именн<strong>о</strong> там, где жив<strong>о</strong>тная сфера с<strong>о</strong>прикасается с растением.<br />

В стадии ар<strong>о</strong>матизации растения в <strong>о</strong>бласти цветка развертывается<br />

жизнь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая привлекает наше внимание. Сюда устремляются<br />

баб<strong>о</strong>чки, влек<strong>о</strong>мые истекающим <strong>о</strong>т растения ар<strong>о</strong>мат<strong>о</strong>м, пчелы,<br />

с<strong>о</strong>бирающие нектар, различные жучки, все <strong>о</strong>ни чувствуют себя х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong><br />

в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке запах<strong>о</strong>в. Баб<strong>о</strong>чки, пчелы, жуки прилетают, улетают, п<strong>о</strong>сещают<br />

другие цветы и <strong>о</strong>существляют <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение. Здесь устанавливается<br />

вечный ритм прилета и <strong>о</strong>тлета, приманивания и <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рения,<br />

включенный в великий ритм ар<strong>о</strong>матизации и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания семени.<br />

П<strong>о</strong>движный, ритмический элемент мира насек<strong>о</strong>мых нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>нденсат в веществе семени, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е мы называем белк<strong>о</strong>м. Эт<strong>о</strong> не<br />

следует п<strong>о</strong>нимать так, как будт<strong>о</strong> бы жив<strong>о</strong>тная субстанция<br />

неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> вн<strong>о</strong>силась насек<strong>о</strong>мыми в семя, н<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рее сила<br />

движения, развертывающаяся между физическим растением и<br />

к<strong>о</strong>смическим мир<strong>о</strong>м, нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е выражение в белке. При эт<strong>о</strong>м<br />

безразличн<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит ли <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ветра или эт<strong>о</strong> движение представлен<strong>о</strong><br />

жив<strong>о</strong>тными, вызывающими <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение.<br />

К<strong>о</strong>гда пшеничную муку растирают в пр<strong>о</strong>т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де, не переставая месить п<strong>о</strong>лучившееся тест<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong>бы вымыть из нег<strong>о</strong> крахмал, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается липкая, тягучая масса, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й уже нет крахмала или друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

углев<strong>о</strong>да, н<strong>о</strong> эта клейкая субстанция и есть бел<strong>о</strong>к. В<strong>о</strong> всех семенах с<strong>о</strong>держится бел<strong>о</strong>к.<br />

Ранее был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как п<strong>о</strong>д действием жара разрушается углев<strong>о</strong>д и <strong>о</strong>стается углекислый скелет.<br />

Также и при сжигании белка п<strong>о</strong>лучается <strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к, н<strong>о</strong> весь пр<strong>о</strong>цесс значительн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>движнее: <strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит с<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием пены и пузырьк<strong>о</strong>в газа и выделением неприятн<strong>о</strong> пахнущег<strong>о</strong> газа. Кт<strong>о</strong> не знает запаха<br />

паленых в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с или п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>ревшег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ка? Эт<strong>о</strong> бел<strong>о</strong>к. Жив<strong>о</strong>тный бел<strong>о</strong>к (в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сы, м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чный бел<strong>о</strong>к, мяс<strong>о</strong>,<br />

шерсть, шелк, клей) ведет себя так же, как растительный бел<strong>о</strong>к. Субстанция растения - эт<strong>о</strong> углев<strong>о</strong>д,<br />

субстанция жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> — бел<strong>о</strong>к. В семени растения выражен<strong>о</strong> с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение растения и жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Мы м<strong>о</strong>жем сделать нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выв<strong>о</strong>ды <strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де белка, если мы разрушим ег<strong>о</strong>; а<br />

именн<strong>о</strong>, мы ег<strong>о</strong> разрушим, как в случае с маслами, раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м едк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра. При пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>м<br />

нагревании из <strong>субстанции</strong> белка начнет выделяться пр<strong>о</strong>нзительный запах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы знаем как запах<br />

аммиака (NH2). Эт<strong>о</strong>т аммиак - суть с<strong>о</strong>единение аз<strong>о</strong>та. Мы здесь напали на след элемента, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый еще не<br />

встречался нам в растительн<strong>о</strong>м мире.<br />

Если бел<strong>о</strong>к разрушить п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м металлическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия и пр<strong>о</strong>дукт разрушения п<strong>о</strong>местить в в<strong>о</strong>ду,<br />

24


т<strong>о</strong>гда п<strong>о</strong>лучится в<strong>о</strong>дный раств<strong>о</strong>р, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый при д<strong>о</strong>бавлении с<strong>о</strong>лей железа дает красивый интенсивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й<br />

цвет. Эт<strong>о</strong>т г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й цвет назван берлинск<strong>о</strong>й лазурью. Уже представляет интерес, каким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит: п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м калия из белка извлекаются элементы в<strong>о</strong>ды, <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и<br />

жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, иб<strong>о</strong> калий имеет сильн<strong>о</strong>е ср<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с жизненным элемент<strong>о</strong>м. Остаются углер<strong>о</strong>д и<br />

аз<strong>о</strong>т, <strong>о</strong>бразующие вместе циан. Он <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к самым яд<strong>о</strong>витым веществам из числа нам известных.<br />

Цианистый калий в с<strong>о</strong>единении с с<strong>о</strong>лями железа дает неяд<strong>о</strong>витую «берлинскую лазурь»:<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, желез<strong>о</strong>, так сказать, излечивает <strong>о</strong>т яда, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>бразует ег<strong>о</strong> в неяд<strong>о</strong>вит<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>. Если бы желез<strong>о</strong> не <strong>о</strong>бладал<strong>о</strong> этим св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ядия, мы бы <strong>о</strong>травлялись каждую секунду,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в пр<strong>о</strong>цессе пищеварения п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуются цианистые с<strong>о</strong>единения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в м<strong>о</strong>мент их<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>безвреживаются желез<strong>о</strong>м, вх<strong>о</strong>дящим в с<strong>о</strong>став кр<strong>о</strong>ви (Ср. гл. XXIX. Желез<strong>о</strong>).<br />

Б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>чный химический анализ п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> бел<strong>о</strong>к с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из четырех элемент<strong>о</strong>в: земн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> (углер<strong>о</strong>д), <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> и аз<strong>о</strong>т. Химики дают следующую ф<strong>о</strong>рмулу:<br />

C720H1134N218O248<br />

Н<strong>о</strong> структура эт<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>лекулы далек<strong>о</strong> еще не ясна. Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> бел<strong>о</strong>к в результате ег<strong>о</strong> разрушения,<br />

например, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м фермент<strong>о</strong>в пищев<strong>о</strong>да и кишечника (пепсина), расщепляется на малые к<strong>о</strong>мплексы,<br />

называемые пепт<strong>о</strong>нами. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кишечных фермент<strong>о</strong>в (трипсин) <strong>о</strong>ни расщепляются далее на еще<br />

меньшие к<strong>о</strong>мплексы, называемые пептидами; затем, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м панкреатических фермент<strong>о</strong>в, при<br />

предварительн<strong>о</strong>м переваривании с кисл<strong>о</strong>тами и щел<strong>о</strong>чами, <strong>о</strong>ни разлагаются на так называемые<br />

стр<strong>о</strong>ительные камни белка, амин<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>ты. Эт<strong>о</strong> все крайне интересн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть белка перех<strong>о</strong>дит<br />

границы представим<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. В<strong>о</strong>зникает мысль, не <strong>о</strong>казывается ли бел<strong>о</strong>к таким сл<strong>о</strong>жным, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ег<strong>о</strong><br />

анализируют, т<strong>о</strong> есть разрушают? Ведь всякий анализ - эт<strong>о</strong> разрушение. Быть м<strong>о</strong>жет, естественный, жив<strong>о</strong>й<br />

бел<strong>о</strong>к в св<strong>о</strong>ем существе не так сл<strong>о</strong>жен?<br />

Прежде всег<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вим, чт<strong>о</strong> в белке, кр<strong>о</strong>ме уже <strong>о</strong>тмеченных качеств, а именн<strong>о</strong>, ф<strong>о</strong>рмирующей силы<br />

жизни и <strong>о</strong>гня, д<strong>о</strong>бавляется еще четверт<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, нашедшее св<strong>о</strong>е выражение в аз<strong>о</strong>те.<br />

X. АЗОТ<br />

Где в прир<strong>о</strong>де мы нах<strong>о</strong>дим аз<strong>о</strong>т? В св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии практически нигде, кр<strong>о</strong>ме как в в<strong>о</strong>здухе, п<strong>о</strong><br />

существу <strong>о</strong>н является <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вным н<strong>о</strong>сителем в<strong>о</strong>здуха, иб<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>центн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание 80%, т<strong>о</strong>гда как<br />

жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ставляет 20%. Остается устан<strong>о</strong>вить, не является ли аз<strong>о</strong>т п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему существу также<br />

н<strong>о</strong>сителем элемента в<strong>о</strong>здуха.<br />

Если мы рассм<strong>о</strong>трим наше дыхание, т<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вим, чт<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>т, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы вдыхаем с в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, сн<strong>о</strong>ва<br />

выдыхается вместе с уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й и в<strong>о</strong>дными парами. При эт<strong>о</strong>м не пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит видим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения<br />

сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>та, а также не <strong>о</strong>бнаруживается существенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения. Зачем же нужен аз<strong>о</strong>т,<br />

если <strong>о</strong>н вдыхается и выдыхается без всяких изменений? Если мы пр<strong>о</strong>следим движение, с<strong>о</strong>вершаем<strong>о</strong>е при<br />

вдыхании и выдыхании, т<strong>о</strong> мы <strong>о</strong>бнаружим при эт<strong>о</strong>м как бы к<strong>о</strong>лебание маятника между внешним и<br />

внутренним. В ритмическ<strong>о</strong>м движении аз<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>леблется туда и сюда. Он предстает нам действительн<strong>о</strong> как<br />

н<strong>о</strong>ситель движения и ритма, и при эт<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>лебании вдыхается и выдыхается жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>.<br />

Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> бы, если бы в в<strong>о</strong>здухе не хватал<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>та? Мы сг<strong>о</strong>рели бы т<strong>о</strong>гда в интенсивн<strong>о</strong>сти<br />

жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Аз<strong>о</strong>т, в известн<strong>о</strong>м смысле, д<strong>о</strong>зирует жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы в<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии дышать, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>существлять ритмический пр<strong>о</strong>цесс, называемый нами дыханием. Уже<br />

неб<strong>о</strong>льшие <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нения <strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>центн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держания аз<strong>о</strong>та в в<strong>о</strong>здухе удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м уск<strong>о</strong>ряют или<br />

замедляют ритм нашег<strong>о</strong> дыхания, и медицине известн<strong>о</strong>, как<strong>о</strong>е б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е значение для зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вья имеет<br />

н<strong>о</strong>рмальный ритм дыхания.<br />

Н<strong>о</strong>рмальный зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вый чел<strong>о</strong>век делает примерн<strong>о</strong> 18 дыхательных цикл<strong>о</strong>в в минуту, в час 1080 и за<br />

день 25 920. Эт<strong>о</strong> числ<strong>о</strong> известн<strong>о</strong> как к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>е числ<strong>о</strong>.<br />

В течение г<strong>о</strong>да С<strong>о</strong>лнце <strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дит З<strong>о</strong>диак. 21 марта <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong>чку весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сег<strong>о</strong>дня лежит в с<strong>о</strong>звездии Рыб. Каждый день т<strong>о</strong>чка в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>да С<strong>о</strong>лнца передвигается, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дя через<br />

с<strong>о</strong>звездия Овна, Тельца, Близнец<strong>о</strong>в и т. д., п<strong>о</strong>ка спустя г<strong>о</strong>д не вернется сн<strong>о</strong>ва в с<strong>о</strong>звездие Рыб. Н<strong>о</strong> 21 марта<br />

25


С<strong>о</strong>лнце вернется не в ту же самую т<strong>о</strong>чку, как в предыдущем г<strong>о</strong>ду, н<strong>о</strong> немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тстанет. Итак, в течение<br />

тысячелетий т<strong>о</strong>чка равн<strong>о</strong>денствия сдвигается п<strong>о</strong> З<strong>о</strong>диаку в<br />

направлении, <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>м г<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му движению С<strong>о</strong>лнца. К началу<br />

христианск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>счисления С<strong>о</strong>лнце в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> 21 марта в<br />

с<strong>о</strong>звездии Овна, п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шествии с тех п<strong>о</strong>р 2000 лет т<strong>о</strong>чка<br />

равн<strong>о</strong>денствия сместилась на цел<strong>о</strong>е з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>звездие. За 25<br />

920 лет т<strong>о</strong>чка равн<strong>о</strong>денствия пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит весь З<strong>о</strong>диак. Эт<strong>о</strong>т<br />

пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>к времени называется Плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>вым г<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м.<br />

Мы видим, чт<strong>о</strong> мы с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им дыханием вписаны в гранди<strong>о</strong>зный<br />

с<strong>о</strong>лнечный ритм, как в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м взд<strong>о</strong>хе выражается с<strong>о</strong>лнечный г<strong>о</strong>д, и в<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м дне — мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й г<strong>о</strong>д.<br />

Н<strong>о</strong> в т<strong>о</strong> же время ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>т как н<strong>о</strong>ситель в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

элемента <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> является н<strong>о</strong>сителем ритма и движения, и как<br />

к<strong>о</strong>смические ритмы п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряются в микр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>сме.<br />

Мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>явится еще б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong>, если мы будем изучать в<strong>о</strong>здушные п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки в атм<strong>о</strong>сфере<br />

Земли. В<strong>о</strong>здушная атм<strong>о</strong>сфера Земли нах<strong>о</strong>дится в п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>м ритмическ<strong>о</strong>м движении. Не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> пассаты,<br />

мусс<strong>о</strong>ны и другие известные ветры <strong>о</strong>бразуют зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерные ритмы, н<strong>о</strong> вся земная атм<strong>о</strong>сфера представляет<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й как бы мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> расчлененный <strong>о</strong>рганизм движения. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong> в известн<strong>о</strong>й степени<br />

дышит Земля. Н<strong>о</strong>сителем эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дыхания, выраженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в ветре, шт<strong>о</strong>рмах и неп<strong>о</strong>г<strong>о</strong>де, <strong>о</strong>пять же<br />

является аз<strong>о</strong>т.<br />

И сн<strong>о</strong>ва мы сталкиваемся с бессмысленным названием «аз<strong>о</strong>та». Он д<strong>о</strong>лжен называться «двигательн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>» или «в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>»!<br />

В существе эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества зал<strong>о</strong>жена сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть быть н<strong>о</strong>сителем душевн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента.<br />

Всякий знает, чт<strong>о</strong> дыхание ст<strong>о</strong>ит в<strong>о</strong> внутренней связи с душевными с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниями. Если рад<strong>о</strong>сть нап<strong>о</strong>лняет<br />

нашу душу, дыхание стан<strong>о</strong>вится уск<strong>о</strong>ренным, если мы испытываем печаль, дыхание делается б<strong>о</strong>лее<br />

медленным, затянутым. У сангвиника ритм дыхания и пульса быстрее, чем у меланх<strong>о</strong>лика. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

дыхания мы нах<strong>о</strong>димся в п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янных ритмических взаим<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях с внешним мир<strong>о</strong>м. Наше дыхание -<br />

эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рган в<strong>о</strong>сприятия, с каждым вд<strong>о</strong>х<strong>о</strong>м мы вв<strong>о</strong>дим внутрь часть внешнег<strong>о</strong> мира, и как мы нашими<br />

пальцами и глазами <strong>о</strong>щупываем внешний мир, и как мы «схватываем» ег<strong>о</strong> нашим мышлением, так<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дыхания в чувствах мы <strong>о</strong>щупываем внешний мир. Одним из существенных результат<strong>о</strong>в<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Руд<strong>о</strong>льф<strong>о</strong>м Штайнер<strong>о</strong>м учения <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веке является знание, чт<strong>о</strong> дыхание является<br />

физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й чувства, также как нервная система - эт<strong>о</strong> физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическая <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва мышления.<br />

Св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразный с<strong>о</strong>циальный элемент с<strong>о</strong>держится в т<strong>о</strong>м факте, чт<strong>о</strong> все люди вдыхают <strong>о</strong>дин и т<strong>о</strong>т же<br />

в<strong>о</strong>здух. Ничег<strong>о</strong> нет б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> между людьми, чем <strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть в дыхании. Все <strong>о</strong>стальн<strong>о</strong>е каждый имеет<br />

б<strong>о</strong>лее или менее для себя сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и стремится, п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти, ни с кем не делить предметы ежедневн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бих<strong>о</strong>да. Сег<strong>о</strong>дня уже чел<strong>о</strong>веку пр<strong>о</strong>тивн<strong>о</strong> есть с другими из <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>тла, н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м наслаждаются все<br />

вместе. К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, есть фанатики свежег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здуха, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые х<strong>о</strong>тели бы иметь св<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>бственный в<strong>о</strong>здух и<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не м<strong>о</strong>гут вын<strong>о</strong>сить пребывание в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>мещении с<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гими людьми. Эт<strong>о</strong> характерн<strong>о</strong> в<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти для англичан. Н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> значит? Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> лишь <strong>о</strong>пределенную степень эг<strong>о</strong>изма. Разве факт,<br />

чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здуха, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым я дышу, я в<strong>о</strong>спринимаю в себя часть друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века, не является<br />

физическ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> я чувствую также вместе с другими людьми? Люб<strong>о</strong>вн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>чувствую?<br />

Углев<strong>о</strong>д - эт<strong>о</strong> субстанция растения, растение п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му зафиксир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>чве и не имеет<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения и <strong>о</strong>щущения. Субстанция жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - бел<strong>о</strong>к,<br />

в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тражен<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение, физическим выражением<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. И там, где растение<br />

с<strong>о</strong>прикасается с жив<strong>о</strong>тным мир<strong>о</strong>м — в цветке, там как пр<strong>о</strong>явление<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вения в семени <strong>о</strong>бразуется растительный бел<strong>о</strong>к.<br />

Здесь и сам<strong>о</strong> растение стан<strong>о</strong>вится п<strong>о</strong>движным, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку семя<br />

<strong>о</strong>трывается <strong>о</strong>т материнск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растения и ищет н<strong>о</strong>вую п<strong>о</strong>чву.<br />

Примечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де встречается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, т. е. не в химических с<strong>о</strong>единениях. Веществ<strong>о</strong>, являющееся н<strong>о</strong>сителем движения, как в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>, в сам<strong>о</strong>м деле не д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть связан<strong>о</strong>. Он<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дным, чт<strong>о</strong>бы быть н<strong>о</strong>сителем<br />

движения. Н<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческая техника, п<strong>о</strong>льзуясь к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>й энергией, д<strong>о</strong>стигла т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> связать с жизненным веществ<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>д давлением <strong>о</strong>ба вещества спекаются в пламени<br />

электрическ<strong>о</strong>й дуги (мет<strong>о</strong>ды Биркеланд-Эйде, Шенхерр). Результат<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цедуры является селитра,<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та. Аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та - эт<strong>о</strong> исх<strong>о</strong>дный материал для п<strong>о</strong>лучения нитр<strong>о</strong>целлюл<strong>о</strong>зы,<br />

нитр<strong>о</strong>глицерина, пикрин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, а также всех с<strong>о</strong>временных взрывчатых веществ. Также старый<br />

дымный п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>х м<strong>о</strong>наха Шварца с<strong>о</strong>держал как существенную с<strong>о</strong>ставную часть селитру. Чем же является<br />

взрывчат<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, кр<strong>о</strong>ме как ск<strong>о</strong>ванным движением? В сам<strong>о</strong>м деле, вряд ли есть взрывчат<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>,<br />

не с<strong>о</strong>держащее в себе в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества в ск<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м виде.<br />

26


XI. КОСМИЧЕСКАЯ СУЩНОСТЬ ЗЕМНЫХ ВЕЩЕСТВ<br />

В<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, м<strong>о</strong>жем ли мы силы, следы к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мы м<strong>о</strong>жем найти в веществах, как мы видели,<br />

м<strong>о</strong>жем ли мы их пр<strong>о</strong>следить впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й - иными сл<strong>о</strong>вами: где в<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ренятся сущн<strong>о</strong>сти,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы <strong>о</strong>пределили как мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, мир<strong>о</strong>вая жизнь, ф<strong>о</strong>рмирующие мир силы и мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые нах<strong>о</strong>дят св<strong>о</strong>е физическ<strong>о</strong>е выражение в <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>м веществе, жизненн<strong>о</strong>м веществе, в углер<strong>о</strong>де и в<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>м веществе? А также являются ли другие известные нам земные вещества т<strong>о</strong>же выражением<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>да и м<strong>о</strong>гут ли <strong>о</strong>ни быть в нег<strong>о</strong> вчленены?<br />

Если мы уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чим химические элементы с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> их ат<strong>о</strong>мным весам, мы <strong>о</strong>бнаружим, чт<strong>о</strong><br />

характерные св<strong>о</strong>йства этих элемент<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряются через <strong>о</strong>пределенные интервалы. Так, например, первый<br />

ряд из семи элемент<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong>лученный таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, характеризуется тем, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>являющиеся в нем<br />

вещества не имеют между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дства.<br />

Если мы перешагнем через фт<strong>о</strong>р, т<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> с<strong>о</strong> следующим ат<strong>о</strong>мным вес<strong>о</strong>м будет натрием, и мы<br />

т<strong>о</strong>тчас замечаем, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н, в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряет св<strong>о</strong>йства лития. Также следующий в ряду магний имеет<br />

р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с бериллием, алюминий — с б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, кремний - с углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р — с в<strong>о</strong>здушным веществ<strong>о</strong>м,<br />

сера — с жизненным веществ<strong>о</strong>м, хл<strong>о</strong>р — с фт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м.<br />

Следующее веществ<strong>о</strong> в ряду ат<strong>о</strong>мных вес<strong>о</strong>в - калий, и мы м<strong>о</strong>жем т<strong>о</strong>тчас устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства<br />

калия п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бны св<strong>о</strong>йствам натрия и лития. Так начинается третья <strong>о</strong>ктава, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> калию с<br />

натрием, кальций имеет р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с магнием, скандий с алюминием и т. д.<br />

Пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжая таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, мы п<strong>о</strong>лучим 12 таких <strong>о</strong>ктав. Об <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нениях <strong>о</strong>т зак<strong>о</strong>на и <strong>о</strong>тдельных<br />

частн<strong>о</strong>стях будет идти речь в дальнейшем. Существенным, чт<strong>о</strong> мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>черпнуть из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка<br />

вес<strong>о</strong>в, является факт, чт<strong>о</strong> материя п<strong>о</strong>двержена ритмическ<strong>о</strong>му зак<strong>о</strong>ну. Сам ат<strong>о</strong>мный вес является<br />

выражением ритма.<br />

С<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, нет ничег<strong>о</strong> удивительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й и сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции (Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>),<br />

<strong>о</strong>пределяющий ритмический характер <strong>субстанции</strong>, пр<strong>о</strong>является в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы<br />

называем зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ктав (Ньюланд). Эт<strong>о</strong>т зак<strong>о</strong>н <strong>о</strong>ктав в дальнейшем был развит в пери<strong>о</strong>дическую систему<br />

элемент<strong>о</strong>в (Майер и Менделеев).<br />

Так же как ритмический зак<strong>о</strong>н, <strong>о</strong>ткрытый Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>, дал п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д к с<strong>о</strong>зданию пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>браза<br />

ат<strong>о</strong>ма, так и ритмическая зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сть, выраженная в пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системе, укл<strong>о</strong>нилась в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну<br />

пр<strong>о</strong>странственных представлений, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми ритмические качества веществ <strong>о</strong>бъясняются<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, вращающихся в<strong>о</strong>круг ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ядра. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>лагают, чт<strong>о</strong> дифференциацию<br />

материи п<strong>о</strong> ее различным качествам следует <strong>о</strong>бъяснить к<strong>о</strong>личественн<strong>о</strong> таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> существует<br />

ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е праядр<strong>о</strong>, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му различным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м и в разных к<strong>о</strong>личествах прис<strong>о</strong>единяются электр<strong>о</strong>ны,<br />

благ<strong>о</strong>даря чему в<strong>о</strong>зникает пери<strong>о</strong>дичн<strong>о</strong>сть качеств элемент<strong>о</strong>в.<br />

Нет не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти стан<strong>о</strong>виться в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зицию к эт<strong>о</strong>й н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й гип<strong>о</strong>тезе, если нам известн<strong>о</strong>, какая<br />

реальн<strong>о</strong>сть ст<strong>о</strong>ит за ней. Гете не б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>лся с в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й те<strong>о</strong>рией Ньют<strong>о</strong>на как так<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й, н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с вер<strong>о</strong>й, чт<strong>о</strong><br />

тем самым исчерпан<strong>о</strong> существ<strong>о</strong> цвета. Сдерживание п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит всегда ритмически. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> сглаживание света и тьмы м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дить в ритмическ<strong>о</strong>м качестве, как выражение<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет рассматриваться в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>вая прир<strong>о</strong>да света. Н<strong>о</strong> также как т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>писывает анат<strong>о</strong>м, не является<br />

чел<strong>о</strong>век<strong>о</strong>м, так и к<strong>о</strong>лебания цвета являются лишь физическ<strong>о</strong>й манифестацией ег<strong>о</strong> существа. Также<br />

гип<strong>о</strong>тетические <strong>о</strong>бразы прир<strong>о</strong>ды вещества, как их излагают ат<strong>о</strong>мная и электр<strong>о</strong>нная те<strong>о</strong>рия, имеют ценн<strong>о</strong>сть<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> как ф<strong>о</strong>рма выражения в физическ<strong>о</strong>м, за к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть сущн<strong>о</strong>сть вещества и<br />

изучить ее.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли чт<strong>о</strong>-либ<strong>о</strong> уже сказать <strong>о</strong>б эт<strong>о</strong>й реальн<strong>о</strong>сти? Без с<strong>о</strong>мнения, ритмическая прир<strong>о</strong>да вещества и<br />

пр<strong>о</strong>цессы, нах<strong>о</strong>дящие св<strong>о</strong>е выражение в химии, <strong>о</strong>чень п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жи на ритмические зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти в музыке.<br />

<strong>Учение</strong> <strong>о</strong> гарм<strong>о</strong>нии раскрывает также ритмическ<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рение характерных св<strong>о</strong>йств звука в <strong>о</strong>пределенных<br />

интервалах, прежде всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>ктавы. Пери<strong>о</strong>дическая система элемент<strong>о</strong>в - эт<strong>о</strong> выражение т<strong>о</strong>й же сам<strong>о</strong>й<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти.<br />

С<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствия химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и музыкальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в мы встречаем на кажд<strong>о</strong>м шагу. П<strong>о</strong> Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>,<br />

химические элементы с<strong>о</strong>единяются друг с друг<strong>о</strong>м в пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й и сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции. Если <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> мы примем за <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вную субстанцию, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ляная кисл<strong>о</strong>та, например, даст <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение 1: 1. В в<strong>о</strong>де<br />

Н2О мы нах<strong>о</strong>дим <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение 1: 2 (в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>му веществу). Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, жизненн<strong>о</strong>е<br />

27


веществ<strong>о</strong> мы <strong>о</strong>пределяем как двухвалентн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. Как уже г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рил<strong>о</strong>сь, существуют вещества,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в различных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях вх<strong>о</strong>дят в с<strong>о</strong>единения, например, марганец, <strong>о</strong>кислы к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуют<br />

ряд д<strong>о</strong> марганцев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гепт<strong>о</strong><strong>о</strong>кисла. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> двухвалентн<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нный ряд<br />

<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пересчитать для <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, как п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> ниже.<br />

Другие вещества, например желез<strong>о</strong>, предп<strong>о</strong>читают <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения 1: 2 и 1: 3, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р 1: 3 и 1: 5; сера 1: 2,<br />

1: 4 и 1: 6. Все эти пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции движутся внутри <strong>о</strong>ктавы впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения 1: 7. Эти пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции<br />

существуют также в музыкальных интервалах внутри <strong>о</strong>ктавы: прима, секунда, терция, кварта, квинта,<br />

секста, септима. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, мы найдем правильн<strong>о</strong>е выражение, если, например, для хл<strong>о</strong>рата железа (Fe Cl2)<br />

скажем: <strong>о</strong>н звучит в интервале секунды, т<strong>о</strong>гда как хл<strong>о</strong>рид железа (Fe Cl3) <strong>о</strong>пределим как хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>-железист<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong>единение в ф<strong>о</strong>рме терции.<br />

Мы м<strong>о</strong>жем сказать, чт<strong>о</strong> химия - эт<strong>о</strong> музыка в материи. Музыка - эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к: <strong>о</strong>на уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивает в<br />

<strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении, так как <strong>о</strong>на дает к<strong>о</strong>нфигурацию душам, в<strong>о</strong>спринимающим ее. Всякий<br />

чувств<strong>о</strong>вал, как при слушании симф<strong>о</strong>нии или как<strong>о</strong>й-нибудь х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шей музыкальн<strong>о</strong>й пьесы в<strong>о</strong>зникает<br />

<strong>о</strong>щущение внутреннег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка; впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>следить, как<br />

ф<strong>о</strong>рмирующе и уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивающе действует музыка. Б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>: фен<strong>о</strong>мен хладниевых звук<strong>о</strong>вых фигур<br />

п<strong>о</strong>казывает, как звук уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивает саму материю. Эт<strong>о</strong>т фен<strong>о</strong>мен, д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льн<strong>о</strong> част<strong>о</strong> дем<strong>о</strong>нстрируемый,<br />

вызывается следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: металлическая пластина п<strong>о</strong>крывается пыльц<strong>о</strong>й бузины и затем<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м смычка вызывают звучание. Т<strong>о</strong>гда пыльца начинает складываться в фигуры. Вид фигуры<br />

зависит <strong>о</strong>т звука. Если эту <strong>о</strong>рганизующую силу музыки мы пр<strong>о</strong>следим д<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>й материи - чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит,<br />

к<strong>о</strong>гда материя внутренне <strong>о</strong>рганизуется в ритмическ<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>единении и разъединении? Химизм! Сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> химия<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит из Египта и <strong>о</strong>значает «с<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>венн<strong>о</strong>е» - химия в сам<strong>о</strong>м деле не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как скрытая в материи<br />

музыка.<br />

Если мы <strong>о</strong>братим вз<strong>о</strong>р <strong>о</strong>т музыки к сфере, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая лежит на ступень выше, если мы в звездную н<strong>о</strong>чь<br />

выйдем на свежий в<strong>о</strong>здух, т<strong>о</strong> нас м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>хватить благ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вение при виде эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> величественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка на<br />

звездн<strong>о</strong>м небе, где на ф<strong>о</strong>не гранди<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации неп<strong>о</strong>движных звезд п<strong>о</strong> чудесным кривым направляют<br />

св<strong>о</strong>й путь планеты. Если мы при виде эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> неба испытываем благ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вение, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е, кажд<strong>о</strong>му чел<strong>о</strong>веку св<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в прежние времена, к<strong>о</strong>гда чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>щущал<strong>о</strong> еще с<strong>о</strong>всем иначе, был<strong>о</strong> еще б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>ким.<br />

Сег<strong>о</strong>дня мы м<strong>о</strong>жем рассчитывать звезды и их <strong>о</strong>рбиты, мы м<strong>о</strong>жем на десятки и с<strong>о</strong>тни лет<br />

предсказывать, к<strong>о</strong>гда и где звезды станут в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зицию или к<strong>о</strong>нъюнкцию. Древние эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не умели. Зат<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни<br />

имели чувств<strong>о</strong> звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый еще Плат<strong>о</strong>н выразил сл<strong>о</strong>вами «музыка сфер» или «гарм<strong>о</strong>ния<br />

сфер». Сег<strong>о</strong>дня мы мыслим абстрактн<strong>о</strong>, связываем с этими сл<strong>о</strong>вами другие п<strong>о</strong>нятия и <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> скл<strong>о</strong>няемся к<br />

т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы и эту гарм<strong>о</strong>нию сфер рассматривать как субъективн<strong>о</strong>е выражение худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>щущения<br />

Плат<strong>о</strong>на. Н<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е исслед<strong>о</strong>вание п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> прежним культурным эп<strong>о</strong>хам еще был<strong>о</strong> присуще<br />

друг<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м действительн<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>слышание представлял<strong>о</strong> звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к в виде<br />

музыкальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> переживания. Не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря уже <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> звездн<strong>о</strong>е неб<strong>о</strong> вычеканивает св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>рганизующую<br />

силу в<strong>о</strong> всем земн<strong>о</strong>м и чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м, — жреческая мудр<strong>о</strong>сть в Халдее, Вавил<strong>о</strong>не и Египте черпала<br />

указания для г<strong>о</strong>сударственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка или с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й структуры и мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>е друг<strong>о</strong>е из изучения п<strong>о</strong>рядка<br />

на звездн<strong>о</strong>м небе, — неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ритма на Земле лежат звездные<br />

ритмы. Они <strong>о</strong>пределяют п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти времен: минуты, часы, месяцы, г<strong>о</strong>ды; эп<strong>о</strong>хи и в<strong>о</strong>зраст мира.<br />

Элементы времени играют б<strong>о</strong>льшую р<strong>о</strong>ль в музыке. Здесь сн<strong>о</strong>ва<br />

астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мические зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти ср<strong>о</strong>дственны музыкальным<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>стям. Интервалы и гарм<strong>о</strong>ния в музыке м<strong>о</strong>гут п<strong>о</strong>знаваться<br />

как выражение к<strong>о</strong>смических ритм<strong>о</strong>в. Отн<strong>о</strong>шение семи планетарных<br />

сфер к неп<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>й звездн<strong>о</strong>й сфере, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> к двенадцатиричн<strong>о</strong><br />

разделенн<strong>о</strong>му З<strong>о</strong>диаку, <strong>о</strong>ткрывает ритмический зак<strong>о</strong>н, <strong>о</strong>тражающийся<br />

в семи интервалах и двенадцати п<strong>о</strong>лут<strong>о</strong>нах <strong>о</strong>ктавы.<br />

Сег<strong>о</strong>дня не принят<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить <strong>о</strong> семи планетарных, <strong>о</strong>кружающих<br />

Землю сферах. С <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, Луну причисляют к планетам, равн<strong>о</strong><br />

как С<strong>о</strong>лнце рассматривается как неп<strong>о</strong>движная звезда, а не планета. С<br />

друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, если мы в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с ге<strong>о</strong>центрическ<strong>о</strong>й систем<strong>о</strong>й<br />

Пт<strong>о</strong>лемея будем рассматривать Луну, Венеру, Меркурий, С<strong>о</strong>лнце,<br />

Марс, Юпитер и Сатурн как планеты, т<strong>о</strong>гда, п<strong>о</strong> с<strong>о</strong>временным<br />

28


представлениям, не будет хватать Урана, Нептуна и нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых планет<strong>о</strong>ид<strong>о</strong>в.<br />

Н<strong>о</strong> если мы п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>йдем с т<strong>о</strong>чки зрения чист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>зерцания, как мы ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жем иметь, нах<strong>о</strong>дясь на<br />

Земле - без абстрагир<strong>о</strong>вания, т<strong>о</strong>гда мы не см<strong>о</strong>жем <strong>о</strong>трицать, чт<strong>о</strong> Луна и С<strong>о</strong>лнце, даже чист<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>, имеют св<strong>о</strong>и сферы влияния в<strong>о</strong>круг Земли, как и все другие планеты. С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны,<br />

есть астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мические предп<strong>о</strong>сылки для предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения, чт<strong>о</strong> Уран и Нептун прис<strong>о</strong>единились к нашей<br />

планетн<strong>о</strong>й системе сравнительн<strong>о</strong> недавн<strong>о</strong>.<br />

Рассм<strong>о</strong>трение планетных сфер, <strong>о</strong>кружающих Землю, - если см<strong>о</strong>треть с нее, — п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет п<strong>о</strong>лучить<br />

с<strong>о</strong>звучн<strong>о</strong>е времени п<strong>о</strong>нимание ге<strong>о</strong>центрическ<strong>о</strong>й системы Пт<strong>о</strong>лемея. П<strong>о</strong>чти непре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лим<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речие<br />

между ге<strong>о</strong>центрическ<strong>о</strong>й и гели<strong>о</strong>центрическ<strong>о</strong>й мир<strong>о</strong>выми системами исчезает при рассм<strong>о</strong>трении с т<strong>о</strong>чки<br />

зрения сфер.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, также и значим<strong>о</strong>сть системы К<strong>о</strong>перника уже б<strong>о</strong>льше не является неп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лебим<strong>о</strong>й.<br />

Английский астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м Дж<strong>о</strong>йс см<strong>о</strong>г устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> планетная система, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бная нашей, уникальна. В<br />

цел<strong>о</strong>м мире нет друг<strong>о</strong>й планетн<strong>о</strong>й системы. Есть звезды-близнецы, н<strong>о</strong> нет планетн<strong>о</strong>й системы.<br />

Уникальн<strong>о</strong>сть нашей с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>й системы привела научный мир к <strong>о</strong>тказу <strong>о</strong>т те<strong>о</strong>рии затерянн<strong>о</strong>й в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>странстве пылинки и замене ее друг<strong>о</strong>й, где нашей планете Земле придается б<strong>о</strong>льшее значение. Земля -<br />

эт<strong>о</strong> не пылинка, равн<strong>о</strong>значная другим мир<strong>о</strong>вым пылинкам в пр<strong>о</strong>странстве, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й чел<strong>о</strong>век<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й еще меньшую, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> не имеющую значения пылинку.<br />

П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении верны <strong>о</strong>бе системы, ге<strong>о</strong>центрическая и<br />

гели<strong>о</strong>центрическая. Н<strong>о</strong>вые в<strong>о</strong>ззрения <strong>о</strong> движении С<strong>о</strong>лнца п<strong>о</strong> лемнискате <strong>о</strong>правдывают <strong>о</strong>бе системы.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы с прав<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>жем г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить <strong>о</strong> Земле и <strong>о</strong>кружающих ее семи планетных сферах.<br />

Звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, музыка и химия — эт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмы выражения <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й и т<strong>о</strong>й же <strong>о</strong>рганизующей мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

силы. К<strong>о</strong>гда астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия минувших ст<strong>о</strong>летий превратила звездный к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с в математически исчислимый<br />

механизм, эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> так же неверн<strong>о</strong>, как сведение цвет<strong>о</strong>вых фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в к длине в<strong>о</strong>лны или существа<br />

чел<strong>о</strong>века к анат<strong>о</strong>мически <strong>о</strong>писываем<strong>о</strong>му физическ<strong>о</strong>му телу. Высший мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к пр<strong>о</strong>низывает<br />

Вселенную и ступенчат<strong>о</strong> нисх<strong>о</strong>дит д<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>явления земных субстанций, характер к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых н<strong>о</strong>сит<br />

<strong>о</strong>тпечат<strong>о</strong>к звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> задать в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: как в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, чт<strong>о</strong> сущее вступает в материальн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>явление?<br />

Был<strong>о</strong> даже <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как, например, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong><br />

прив<strong>о</strong>дит идею растения к земн<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>явлению, и как<br />

углер<strong>о</strong>д дает ему ф<strong>о</strong>рму. Н<strong>о</strong> так же как растение - эт<strong>о</strong><br />

пришедшая к <strong>о</strong>ткр<strong>о</strong>вению идея, так и кажд<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong><br />

фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е явление пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>смически сущег<strong>о</strong>. Сущее<br />

живет в звездных мирах, н<strong>о</strong> следы ег<strong>о</strong> мы нах<strong>о</strong>дим в пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м, фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м, мертв<strong>о</strong>м веществе.<br />

Если мы спр<strong>о</strong>сим <strong>о</strong> причинах упл<strong>о</strong>тнения и фиксации, т<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны <strong>о</strong>братить внимание на<br />

электричеств<strong>о</strong>. Давайте изучим пламя свечи и пр<strong>о</strong>следим убыль <strong>субстанции</strong> г<strong>о</strong>рящей свечи. Вначале<br />

твердый в<strong>о</strong>ск перех<strong>о</strong>дит в маслянистую жидк<strong>о</strong>сть, п<strong>о</strong>следняя впитывается фитилем и превращается в газ.<br />

Газ при сг<strong>о</strong>рании дает свет и тепл<strong>о</strong>. В пламени свечи м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть <strong>о</strong>браз дематериализации, прех<strong>о</strong>ждения<br />

<strong>субстанции</strong>. Н<strong>о</strong> если в пламя свечи с двух ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н мы введем два к<strong>о</strong>нца пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>да, с<strong>о</strong>единенные с <strong>о</strong>дним и<br />

тем же ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>м питания, так чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>т <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к электрических искр, т<strong>о</strong><br />

весь пр<strong>о</strong>цесс перевернется. Пламя вывернется наизнанку, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> света и тепла прекратится п<strong>о</strong>чти<br />

п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью, и между <strong>о</strong>беими пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ками нарастет черный уг<strong>о</strong>льный скелет. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет служить <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

материализации.<br />

Электричеств<strong>о</strong> везде и всюду играет р<strong>о</strong>ль сгущающег<strong>о</strong> и материализующег<strong>о</strong> агента. Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong><br />

эксплуатир<strong>о</strong>вал электрические машины или индукт<strong>о</strong>ры, знает св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразный запах, п<strong>о</strong>являющийся при<br />

пр<strong>о</strong>бегании электрических искр. Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т запах нап<strong>о</strong>минает запах ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра или серы,<br />

н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> заблуждение. Приписывание эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> запаха сере <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на представлении <strong>о</strong> серных спичках. Н<strong>о</strong><br />

также и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ру нельзя приписать эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> запаха. Пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> с ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е, чт<strong>о</strong> и с<br />

электрическ<strong>о</strong>й искр<strong>о</strong>й. Оба сгущают жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здуха в <strong>о</strong>з<strong>о</strong>н, <strong>о</strong>бладающий этим характерным<br />

запах<strong>о</strong>м:<br />

Итак, электричеств<strong>о</strong> упл<strong>о</strong>тняет. Т<strong>о</strong>гда как свет излучает, электричеств<strong>о</strong> <strong>о</strong>бладает упл<strong>о</strong>тняющей и<br />

материализующей сил<strong>о</strong>й. Ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть света, как антисвет,<br />

св<strong>о</strong>йственный земле. Отсюда п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> существа и <strong>о</strong>бразы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми нап<strong>о</strong>лнена Вселенная,<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м электричества сгущаются в земные <strong>о</strong>блики.<br />

Пр<strong>о</strong>цесс сг<strong>о</strong>рания свечи п<strong>о</strong>казывает, как дематериализация и материализация пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят через ступень<br />

тепла. Ранее был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие мантии <strong>о</strong>бертывает нашу атм<strong>о</strong>сферу и как на<br />

в<strong>о</strong>лнах эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества устанавливается ритм между существ<strong>о</strong>м и явлением. Сгущенн<strong>о</strong>е тепл<strong>о</strong><br />

29


лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве всех прир<strong>о</strong>дных явлений. Н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы, если бы в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве существа материи лежал<strong>о</strong> бы<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> сгущенн<strong>о</strong>е тепл<strong>о</strong>? Она в каждый м<strong>о</strong>мент испытывала бы прех<strong>о</strong>ждение, <strong>о</strong>на не м<strong>о</strong>гла бы<br />

существ<strong>о</strong>вать на Земле. Для ее существ<strong>о</strong>вания не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> действие электричества.<br />

Образы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении предлагает нам ат<strong>о</strong>мная физика, чрезвычайн<strong>о</strong> интересны. Так,<br />

мы имеем ат<strong>о</strong>мные ядра, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях развивается тепл<strong>о</strong>. Эти ядра <strong>о</strong>кружены<br />

венц<strong>о</strong>м вращающихся электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в. Какая же реальн<strong>о</strong>сть ст<strong>о</strong>ит за этим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м? Ск<strong>о</strong>ванная п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

электричества, сгущенная тепл<strong>о</strong>та, или иными сл<strong>о</strong>вами: п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м электричества ск<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е влияние<br />

звезд.<br />

В эт<strong>о</strong>м смысле мы действительн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жем г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить <strong>о</strong> материи как <strong>о</strong> письменах Вселенн<strong>о</strong>й. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

испытать различным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, если мы д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> зрелы для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы видеть физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мию прир<strong>о</strong>ды.<br />

XII. ЗВЕЗДНЫЙ ПОРЯДОК И ЗЕМНЫЕ СУБСТАНЦИИ<br />

Исслед<strong>о</strong>вания, <strong>о</strong>писанные в третьей главе эт<strong>о</strong>й книги, указывают на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> наблюдается зависим<strong>о</strong>сть<br />

<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания субстанций <strong>о</strong>т С<strong>о</strong>лнца, Луны и их <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений к звездн<strong>о</strong>му<br />

небу. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании веществ в живых существах, т<strong>о</strong> есть в растениях, жив<strong>о</strong>тных и в чел<strong>о</strong>веке,<br />

<strong>о</strong>пределяющими являются внеземные влияния, знает каждый чел<strong>о</strong>век. В х<strong>о</strong>де смены времен г<strong>о</strong>да эт<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать яснее всег<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> всег<strong>о</strong> лишь индивидуальный случай мн<strong>о</strong>жества в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей,<br />

с<strong>о</strong>здаваемых земными усл<strong>о</strong>виями бытия благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> Земля, двигаясь в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>странстве<br />

между другими небесными телами, вступает с ними в различные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения. Здесь вступает в действие<br />

весь круг <strong>о</strong>бразующихся и сн<strong>о</strong>ва прех<strong>о</strong>дящих субстанций. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение и прех<strong>о</strong>ждение<br />

касается также минеральн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р еще не исслед<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> правильным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

взгляд <strong>науки</strong> был ск<strong>о</strong>ван зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>хранения веществ.<br />

С п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью еще <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта авт<strong>о</strong>р п<strong>о</strong>пытался п<strong>о</strong>казать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>следить <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения впл<strong>о</strong>ть<br />

д<strong>о</strong> мельчайших п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стей.<br />

Химический анализ семени кл<strong>о</strong>п<strong>о</strong>вника п<strong>о</strong>казывает с<strong>о</strong>держание в нем калия, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, извести,<br />

магния, серы и кремниевых кисл<strong>о</strong>т. При эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лучается:<br />

Эти анализы п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рялись каждые две недели, и если семена хранились в х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> закрыт<strong>о</strong>м стакане,<br />

числа <strong>о</strong>ставались п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янными.<br />

Такие же семена в чашках из г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хрусталя, защищенные <strong>о</strong>т пыли стеклянным стакан<strong>о</strong>м,<br />

пр<strong>о</strong>ращивались в дважды дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де. Через 14 дней <strong>о</strong>ни были выс<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й 4-5 см.<br />

В эт<strong>о</strong>т м<strong>о</strong>мент р<strong>о</strong>ст их был прерван, все с<strong>о</strong>держим<strong>о</strong>е чашек высушен<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>жжен<strong>о</strong> и п<strong>о</strong>двергнут<strong>о</strong><br />

анализу. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку никаких минеральных с<strong>о</strong>ставляющих не был<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong> к пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сшим семенам, и <strong>о</strong>ни не м<strong>о</strong>гли также исчезнуть из<br />

пр<strong>о</strong>ращиваемых семян, - если зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения материи верен, -<br />

след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> анализ даст те же числа, как и предыдущий<br />

анализ семян. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не случил<strong>о</strong>сь. На рис. 12 п<strong>о</strong>казаны<br />

характеристики <strong>субстанции</strong> для ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и калия, п<strong>о</strong>лученные за<br />

пери<strong>о</strong>д 6 месяцев.<br />

Из этих характеристик видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и калия<br />

убывает и прибавляется в <strong>о</strong>пределенные интервалы времени, т<strong>о</strong> есть<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит стан<strong>о</strong>вление этих субстанций из нематериальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмы<br />

бытия и прех<strong>о</strong>ждение их с материальн<strong>о</strong>й ступени бытия в<br />

нематериальную, эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в ритме смены лунных фаз. Н<strong>о</strong> Луна<br />

- эт<strong>о</strong> не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> спутник Земли, <strong>о</strong>на - <strong>о</strong>тражение всег<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, прежде<br />

всег<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнца и ег<strong>о</strong> активн<strong>о</strong>сти при пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ждении им З<strong>о</strong>диака.<br />

На <strong>о</strong>беих представленных кривых в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м месте в<strong>о</strong>зникает<br />

прерывание ритмическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цикла вследствие т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong><br />

вызывающая приращение <strong>субстанции</strong> п<strong>о</strong>лная Луна действует<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, а вызывающая прех<strong>о</strong>ждение <strong>субстанции</strong><br />

н<strong>о</strong>вая Луна вызвала приращение <strong>субстанции</strong>. Для ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра эт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> в августе, для калия, ритм к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>текает в<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>фазе, в сентябре. П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, для кажд<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong><br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> назвать время, к<strong>о</strong>гда н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луние <strong>о</strong>казывает так<strong>о</strong>е же действие,<br />

как<strong>о</strong>е <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> <strong>о</strong>казывает п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луние, и на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т. Эт<strong>о</strong>т временн<strong>о</strong>й пункт м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>вать<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жением С<strong>о</strong>лнца в различных знаках З<strong>о</strong>диака, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е изменяется каждый месяц.<br />

30


Тем самым не сказан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>гли быть экспериментальн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>влены все связи<br />

земных веществ с<strong>о</strong> знаками З<strong>о</strong>диака. Эти исслед<strong>о</strong>вания нах<strong>о</strong>дятся еще в сам<strong>о</strong>м начале. Н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть<br />

указан<strong>о</strong> на в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти, лежащие в так<strong>о</strong>м направлении исслед<strong>о</strong>ваний. Предварительн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщение <strong>о</strong>б<br />

<strong>о</strong>тдельных результатах этих экспериментальных раб<strong>о</strong>т предусм<strong>о</strong>трен<strong>о</strong> сделать в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>зрим<strong>о</strong>м будущем.<br />

Для устранения г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствующей сег<strong>о</strong>дня неясн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>нятий «знаки З<strong>о</strong>диака» и «з<strong>о</strong>диакальные<br />

<strong>о</strong>бразы» предварительн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжны быть даны нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые разъяснения. В начале нашег<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>счисления в<br />

начале весны С<strong>о</strong>лнце всх<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> 21 марта в с<strong>о</strong>звездии Овна. Эту т<strong>о</strong>чку в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>да на г<strong>о</strong>риз<strong>о</strong>нте называют<br />

весенней т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й (т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия). Уже при <strong>о</strong>бсуждении аз<strong>о</strong>та был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эта т<strong>о</strong>чка<br />

<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дит весь З<strong>о</strong>диак за <strong>о</strong>дин плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>д (25 920 с<strong>о</strong>лнечных лет). В х<strong>о</strong>де эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения сег<strong>о</strong>дня, т<strong>о</strong> есть<br />

спустя 2 000 лет, <strong>о</strong>на переместилась в с<strong>о</strong>звездие Рыб. В<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>д С<strong>о</strong>лнца в начале весны пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит сег<strong>о</strong>дня<br />

уже не в Овне, н<strong>о</strong> в с<strong>о</strong>звездии Рыб. Несм<strong>о</strong>тря на эт<strong>о</strong>, астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия связывает эту весеннюю т<strong>о</strong>чку с начал<strong>о</strong>м<br />

знака Овна. Да, даже устан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>чка начала весны навсегда закрепляется в начале з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

знака Овна. Н<strong>о</strong> тем самым для так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба рассм<strong>о</strong>трения т<strong>о</strong>чка начала весны представляет не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е,<br />

как начал<strong>о</strong> к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинатн<strong>о</strong>й системы. На эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве базирующаяся математическая двенадцатиричн<strong>о</strong>сть,<br />

для к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й традиция с<strong>о</strong>хранила название «з<strong>о</strong>диакальных <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в», теперь называется «знаками З<strong>о</strong>диака».<br />

Отсюда видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> знаки З<strong>о</strong>диака, в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении действительных сущих з<strong>о</strong>диакальных с<strong>о</strong>звездий, уже<br />

сдвинулись на цел<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>звездие и пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжают сдвигаться дальше.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, следует заметить, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>звездия З<strong>о</strong>диака пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong> <strong>о</strong>чень различаются п<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъему<br />

и ни в к<strong>о</strong>ем случае не вмещаются в 12 равных частей. И если в п<strong>о</strong>следующем изл<strong>о</strong>жении с двенадцатью<br />

з<strong>о</strong>диакальными с<strong>о</strong>звездиями с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сятся двенадцать месяцев, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> является лишь весь грубым<br />

приближением.<br />

Ранее был<strong>о</strong> представлен<strong>о</strong>, как в крахмале переплетены друг с<br />

друг<strong>о</strong>м мир<strong>о</strong>вые силы.<br />

Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, мир<strong>о</strong>вая жизнь и мир<strong>о</strong>вые <strong>о</strong>бразующие силы<br />

сплетены в <strong>субстанции</strong> крахмала. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> при разрушении крахмала<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> трупам выпадают три вещества: <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, жизненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> и земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, в физик<strong>о</strong>-химических св<strong>о</strong>йствах к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>пытаться найти следы их мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>дины.<br />

Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м бел<strong>о</strong>к мы м<strong>о</strong>жем рассматривать как сплетение<br />

четырех мир<strong>о</strong>вых направлений.<br />

Куда указывают эти мир<strong>о</strong>вые направления? Где к<strong>о</strong>нкретн<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится мир<strong>о</strong>вая р<strong>о</strong>дина этих веществ,<br />

представляющихся нам элементами всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды?<br />

Если мы пр<strong>о</strong>следим прир<strong>о</strong>ду <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества на пр<strong>о</strong>тяжении<br />

всег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>да, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>кажется, чт<strong>о</strong> максимальная активн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества в<br />

<strong>о</strong>бласти жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прих<strong>о</strong>дится на к<strong>о</strong>нец лета. В эт<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>е жарк<strong>о</strong>е время<br />

г<strong>о</strong>да растения б<strong>о</strong>лее всег<strong>о</strong> излучают, начинается с<strong>о</strong>зревание семян, и в<br />

них <strong>о</strong>бразуются масла, как сгущенный к<strong>о</strong>смический <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь.<br />

С<strong>о</strong>лнце в к<strong>о</strong>нце лета, в августе, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие Льва.<br />

Лев всегда был <strong>о</strong>бразц<strong>о</strong>м пламенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мужества, <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> настр<strong>о</strong>я души.<br />

В древнем в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>м представлении эт<strong>о</strong>т характер льва был п<strong>о</strong>дчеркнут лучащейся<br />

грив<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая как з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тая аура или лучи С<strong>о</strong>лнца <strong>о</strong>кружала ег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ву. В<strong>о</strong><strong>о</strong>бще нужн<strong>о</strong> учесть, чт<strong>о</strong><br />

представления <strong>о</strong> з<strong>о</strong>диакальных с<strong>о</strong>звездиях, какими мы нах<strong>о</strong>дим их в старых календарях, являются<br />

нет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й передачей древней скрыт<strong>о</strong>й в <strong>о</strong>бразах мудр<strong>о</strong>сти. Эти <strong>о</strong>бразы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые рис<strong>о</strong>вал античный жрец,<br />

излагая св<strong>о</strong>е знание <strong>о</strong> З<strong>о</strong>диаке, ник<strong>о</strong>гда не были пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>льными. Древние представления сил З<strong>о</strong>диака<br />

м<strong>о</strong>гут стать п<strong>о</strong>нятными, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> если п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти дальше <strong>о</strong>т<strong>о</strong>йти <strong>о</strong>т их тривиализации. Здесь<br />

из<strong>о</strong>бражались не физические жив<strong>о</strong>тные. Их ск<strong>о</strong>рее следует рассматривать как <strong>о</strong>бразы, в худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й и<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> сущей ф<strong>о</strong>рме представлявшие пр<strong>о</strong>цессы и <strong>о</strong>браз действия. Ранее эти <strong>о</strong>бразы были<br />

переживаниями.<br />

П<strong>о</strong> двенадцати ступеням пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит действие Вселенн<strong>о</strong>й и двенадцатиричн<strong>о</strong> древние характериз<strong>о</strong>вали<br />

небесные силы. Х<strong>о</strong>тя с т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени и п<strong>о</strong>теряны сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти, на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых были сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ваны эти<br />

<strong>о</strong>бразы, н<strong>о</strong>, если п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>йти к ним без предвзят<strong>о</strong>сти, их внутреннюю истинн<strong>о</strong>сть м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вить<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чутья.<br />

В эт<strong>о</strong>м смысле Лев - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз для струящихся из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> направления, р<strong>о</strong>дственных <strong>о</strong>гню сил,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые на всех пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>стях явлений — дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-душевн<strong>о</strong>й, би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>й и минеральн<strong>о</strong>й -пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дят<br />

р<strong>о</strong>дственн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>гню. И, нак<strong>о</strong>нец, <strong>о</strong>ни действуют на Земле на <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> и вызывают ег<strong>о</strong> к<br />

активн<strong>о</strong>сти. В <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества весь эт<strong>о</strong>т м<strong>о</strong>щный пр<strong>о</strong>цесс прих<strong>о</strong>дит к п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ю.<br />

Нап<strong>о</strong>мним сл<strong>о</strong>ва: «Материя - эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нец пути Б<strong>о</strong>га».<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигает максимума св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> действия в прир<strong>о</strong>де т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рная в<strong>о</strong>да тающих снег<strong>о</strong>в и весенних д<strong>о</strong>ждей пр<strong>о</strong>питывает землю, к<strong>о</strong>гда в к<strong>о</strong>рнях и ств<strong>о</strong>лах<br />

деревьев <strong>о</strong>живляются с<strong>о</strong>ки и начинается р<strong>о</strong>ст п<strong>о</strong>бег<strong>о</strong>в.<br />

31


Эт<strong>о</strong> время начала весны, к<strong>о</strong>гда в к<strong>о</strong>нце февраля С<strong>о</strong>лнце пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея. Эт<strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>браз В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея является не чем иным как симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дия, в древних представлениях <strong>о</strong>н<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался как выражение для <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рения и благ<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>вения земли. Здесь на землю льются п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки<br />

<strong>о</strong>живляющей в<strong>о</strong>ды и призывают все к земн<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>явлению, к жив<strong>о</strong>му ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванию. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс,<br />

п<strong>о</strong>лярный <strong>о</strong>писанн<strong>о</strong>му перед этим <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>цессу Льва. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е время г<strong>о</strong>да. К<strong>о</strong>гда действует жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, начинается втягивание жизни п<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряющим путям в<strong>о</strong>ды в физическую ф<strong>о</strong>рму, т<strong>о</strong>гда как в к<strong>о</strong>нце лета, в августе, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

<strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждение существа <strong>о</strong>т ф<strong>о</strong>рмы п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Так пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят друг другу<br />

<strong>о</strong>ба прир<strong>о</strong>дных пр<strong>о</strong>цесса, как Лев пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лею в З<strong>о</strong>диаке.<br />

В<strong>о</strong>зражение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е наверняка сделает каждый, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> в тр<strong>о</strong>пиках, на южн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>лусфере<br />

Земли и на п<strong>о</strong>люсах различные стадии жизни растения прих<strong>о</strong>дятся на с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>е время. Для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

нужн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>думать <strong>о</strong> следующем:<br />

Так называем<strong>о</strong>е классическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>текание времен г<strong>о</strong>да справедлив<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> для умеренн<strong>о</strong>й з<strong>о</strong>ны, т<strong>о</strong><br />

есть для культурных <strong>о</strong>бластей. И эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>текание <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> земные силы и<br />

внеземные излучения в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении с<strong>о</strong>храняют равн<strong>о</strong>весие, так чт<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>й гарм<strong>о</strong>нии<br />

фен<strong>о</strong>мены переменных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений между Землей и С<strong>о</strong>лнцем (С<strong>о</strong>лнцем как представителем всег<strong>о</strong><br />

неземн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>) выражаются чист<strong>о</strong> как ритм. Если земные силы выдвигаются на передний план или вся жизнь<br />

<strong>о</strong>казывается пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения, как эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит на п<strong>о</strong>люсе и<br />

экват<strong>о</strong>ре, т<strong>о</strong>гда имеют мест<strong>о</strong> исключительные фен<strong>о</strong>мены, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>ткрывают<br />

другие взаим<strong>о</strong>связи.<br />

Гете в св<strong>о</strong>ем учении <strong>о</strong> цвете, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пере<strong>о</strong>ценить, дал ключ к с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му<br />

рассм<strong>о</strong>трению всех фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в. Между свет<strong>о</strong>м и тьм<strong>о</strong>й<br />

в<strong>о</strong>зникает ритмическая прир<strong>о</strong>да цвета, между К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и<br />

Землей в<strong>о</strong>зникают ритмические фен<strong>о</strong>мены п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти Земли,<br />

между п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>м и экват<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникает ритмическая смена<br />

времен г<strong>о</strong>да. В аспекте гетевских п<strong>о</strong>нятий п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти и<br />

в<strong>о</strong>сс<strong>о</strong>единения их в нечт<strong>о</strong> третье, н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е, имеющее ритмический<br />

характер, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>-н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му пере<strong>о</strong>смыслить все<br />

<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>е. Свет и тьма вызывают цвет, Земля и К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с -<br />

жизнь на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти Земли.<br />

Также Земля, как эт<strong>о</strong> знал еще Кеплер, является<br />

<strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м. Между п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>м и экват<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м есть з<strong>о</strong>ны, где с выявленных ритмических фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

считывать к<strong>о</strong>смические ритмы.<br />

Регулярная смена времен г<strong>о</strong>да для Земли <strong>о</strong>значает т<strong>о</strong> же, чт<strong>о</strong> дыхание для чел<strong>о</strong>века. Ритм дыхания,<br />

как уже был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, регулируется к<strong>о</strong>смически; <strong>о</strong>н <strong>о</strong>тражает с<strong>о</strong>лнечный ритм плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>ва г<strong>о</strong>да. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в<br />

чел<strong>о</strong>веке с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствует п<strong>о</strong>люсу и экват<strong>о</strong>ру, жизнь г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вы и жизнь <strong>о</strong>бмена веществ, имеет св<strong>о</strong>й<br />

с<strong>о</strong>бственный, св<strong>о</strong>ев<strong>о</strong>льный ритм. Отражение К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са д<strong>о</strong>ступн<strong>о</strong> для наблюдения т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в середине —<br />

к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, в <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения крайне сл<strong>о</strong>жны, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда мы их рассматриваем, не теряя из<br />

виду цел<strong>о</strong>е, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> будет зан<strong>о</strong>в<strong>о</strong> расшифр<strong>о</strong>вать земные и к<strong>о</strong>смические фен<strong>о</strong>мены.<br />

Н<strong>о</strong> вернемся к нашей теме: где и к<strong>о</strong>гда действует интенсивнее всег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>?<br />

Всп<strong>о</strong>мним <strong>о</strong>б <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании белка, как <strong>о</strong>н<strong>о</strong> начинается вслед за п<strong>о</strong>сещением растения баб<strong>о</strong>чками, пчелами и<br />

жуками, - как в реги<strong>о</strong>не цветка благ<strong>о</strong>даря импульсам движения в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества стан<strong>о</strong>вится<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание семян. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, к<strong>о</strong>гда растение начинает цвести, к<strong>о</strong>гда<br />

<strong>о</strong>живляется царств<strong>о</strong> насек<strong>о</strong>мых и ветер разн<strong>о</strong>сит п<strong>о</strong> земле цвет<strong>о</strong>чную пыльцу трав и цветущих злак<strong>о</strong>в.<br />

В к<strong>о</strong>нце мая, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце движется через с<strong>о</strong>звездие Тельца, эти явления выступают на передний<br />

план. Мы сн<strong>о</strong>ва прих<strong>о</strong>дим к с<strong>о</strong>гласию с в<strong>о</strong>ззрениями античн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые перв<strong>о</strong><strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву сил движения<br />

выразили в <strong>о</strong>бразе тельца. Нигде не найдем мы в античных представлениях тельца, сп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йн<strong>о</strong> лежащег<strong>о</strong> на<br />

лугу. Всегда телец представлен в прыжке или в друг<strong>о</strong>й активн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме движения. И ни в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м из<br />

двенадцати представлений <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в з<strong>о</strong>диакальных с<strong>о</strong>звездий так не п<strong>о</strong>дчеркнут<strong>о</strong> движение, как в <strong>о</strong>бразе<br />

Тельца. Сам<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й разумеется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз Тельца — эт<strong>о</strong> выражение все<strong>о</strong>бщих универсальных сил<br />

движения. Они ступенчат<strong>о</strong> действуют в<strong>о</strong> всех сферах, п<strong>о</strong>ка на ступени <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания <strong>субстанции</strong>, в<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>м веществе, импульсы движения нах<strong>о</strong>дят св<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>следнее выражение. Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е направление, из<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действует «движение» - эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>звездие Тельца.<br />

П<strong>о</strong>лярным к движению является фиксация. И как в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> является н<strong>о</strong>сителем движения,<br />

так земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (углер<strong>о</strong>д) представляет н<strong>о</strong>ситель ф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания. Углер<strong>о</strong>д - эт<strong>о</strong> великий фиксат<strong>о</strong>р<br />

в прир<strong>о</strong>де, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>всюду в растении, жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м и чел<strong>о</strong>веке стр<strong>о</strong>ит к<strong>о</strong>рк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е при<br />

разрушении или с<strong>о</strong> смертью <strong>о</strong>ставляет п<strong>о</strong>всюду скелет. К<strong>о</strong>гда в н<strong>о</strong>ябре первые м<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зы убивают<br />

п<strong>о</strong>следнюю жизнь в прир<strong>о</strong>де, к<strong>о</strong>гда на лугах <strong>о</strong>стаются выс<strong>о</strong>хшие <strong>о</strong>статки растений и в лесу г<strong>о</strong>лые деревья<br />

выстраиваются как скелеты, т<strong>о</strong>гда вступают в св<strong>о</strong>и права силы, н<strong>о</strong>сителем к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых является углер<strong>о</strong>д.<br />

В эт<strong>о</strong> время С<strong>о</strong>лнце пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на. Выс<strong>о</strong>хший, п<strong>о</strong>чти с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящий из <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

32


т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> скелета ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>н с ег<strong>о</strong> смертельным жал<strong>о</strong>м - древнейший <strong>о</strong>браз для этих сил.<br />

В древн<strong>о</strong>сти существ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> еще <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> наимен<strong>о</strong>вание для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> знака. Эт<strong>о</strong> был <strong>о</strong>рел, и эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>браз<br />

п<strong>о</strong>казывал т<strong>о</strong>т аспект мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый лежит в высших пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>стях. Не в груб<strong>о</strong>физическ<strong>о</strong>м<br />

мыслится действующим Орел, н<strong>о</strong> силы Орла действуют мысле<strong>о</strong>бразующе. Об<strong>о</strong>зревающий<br />

мир, стремящийся к С<strong>о</strong>лнцу <strong>о</strong>рел был <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м для эт<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й мысле<strong>о</strong>бразующей силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>дарен т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>век для п<strong>о</strong>знания высшег<strong>о</strong>. Эт<strong>о</strong> является симпт<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м материализма, чт<strong>о</strong> Орел предан<br />

забвению и теперь известен лишь Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>н, симв<strong>о</strong>л смерти.<br />

Также углер<strong>о</strong>д, п<strong>о</strong>следняя ступень сил Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на-Орла,<br />

имеет мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>дификаций. Как Орел в<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>сится над<br />

Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м, так алмаз прев<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дит черный уг<strong>о</strong>ль. В нем<br />

выражен аспект <strong>субстанции</strong> Орла. В эт<strong>о</strong>м знаке зал<strong>о</strong>жен дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й<br />

жест: смерть в Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>не и в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дящая сила в Орле. В цел<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong><br />

представляет м<strong>о</strong>тив феникса. Также смерти в прир<strong>о</strong>де мы<br />

д<strong>о</strong>лжны пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставить, вместе с Гете, в<strong>о</strong>звращение к<br />

сущн<strong>о</strong>сти. К<strong>о</strong>гда умершее растение <strong>о</strong>ставляет св<strong>о</strong>й скелет, ег<strong>о</strong><br />

существ<strong>о</strong> из явления в<strong>о</strong>звращается в св<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>бственный,<br />

невидимый для нас мир.<br />

Кажд<strong>о</strong>й смерти с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствует высшая жизнь. К<strong>о</strong>гда<br />

существ<strong>о</strong> весн<strong>о</strong>й сн<strong>о</strong>ва прих<strong>о</strong>дит к явлению, растущий и распускающийся мир уже несет в себе семя<br />

смерти, без к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>н ник<strong>о</strong>гда бы не см<strong>о</strong>г принять видимую ф<strong>о</strong>рму и <strong>о</strong>блик. Инв<strong>о</strong>люция и эв<strong>о</strong>люция,<br />

существ<strong>о</strong> и явление, смерть и в<strong>о</strong>скрешение, эти <strong>о</strong>бе п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в т<strong>о</strong> же время едины, лежат в<br />

существе Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на-Орла, т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> направления, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м лежит перв<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>чник <strong>о</strong>бращенн<strong>о</strong>й в<br />

субстанцию силы углер<strong>о</strong>да.<br />

«Если ты не знаешь эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> умирания и стан<strong>о</strong>вления,<br />

Ты т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рбный г<strong>о</strong>сть на эт<strong>о</strong>й темн<strong>о</strong>й Земле».<br />

При изучении этих четырех мир<strong>о</strong>вых направлений, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых прих<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>бразующие импульсы для<br />

<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, <strong>о</strong>казывается, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>писанные п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти существа <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, так же как мир<strong>о</strong>вые<br />

направления Льва и В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея нах<strong>о</strong>дятся в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зиции друг к другу. Также п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества<br />

(движение) и земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (фиксация) к<strong>о</strong>ренится в п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти мир<strong>о</strong>вых направлений Тельца и<br />

Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на, и все четыре вместе <strong>о</strong>бразуют мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й крест.<br />

Из предыдущег<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> четыре <strong>о</strong>писанных вещества <strong>о</strong>тражаются в четырех элементах<br />

Арист<strong>о</strong>теля: <strong>о</strong>гне, в<strong>о</strong>де, в<strong>о</strong>здухе и земле. В т<strong>о</strong> же время примечательным является факт, чт<strong>о</strong> все четыре<br />

элемента с<strong>о</strong>держатся в нашей атм<strong>о</strong>сфере и являются <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вными элементами всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды.<br />

Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й крест, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящий из с<strong>о</strong>звездий Льва, В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея, Тельца и Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на, м<strong>о</strong>жет быть назван<br />

атм<strong>о</strong>сферным крест<strong>о</strong>м или <strong>о</strong>рганическим мир<strong>о</strong>вым крест<strong>о</strong>м.<br />

Уже из предшествующих представлений м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть, чт<strong>о</strong> есть в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть в с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong>м с<br />

с<strong>о</strong>временным с<strong>о</strong>знанием виде <strong>о</strong>писать взаим<strong>о</strong>связи между К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и Землей, макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>м и<br />

микр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>м. К<strong>о</strong>гда мы <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>няем древние, неп<strong>о</strong>нятные нам представления, мы делаем правильн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ка<br />

мы не м<strong>о</strong>жем связать с ними н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е, разумн<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание. Найти ег<strong>о</strong> является задачей н<strong>о</strong>вых<br />

исслед<strong>о</strong>ваний. Не придавать никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> значения гигантск<strong>о</strong>му, вечн<strong>о</strong>му звездн<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>рядку, не имея<br />

глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>щущения для р<strong>о</strong>дства Неба и Земли, верхнег<strong>о</strong> и нижнег<strong>о</strong>, был<strong>о</strong> акт<strong>о</strong>м неверн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к нашему немецк<strong>о</strong>му дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>му наследию. Как раз в тв<strong>о</strong>рениях лучших дух<strong>о</strong>вных личн<strong>о</strong>стей<br />

немецк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>всюду зал<strong>о</strong>жены семена для н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>трения мир<strong>о</strong>вых взаим<strong>о</strong>связей.<br />

Четыре названных здесь представителя З<strong>о</strong>диака с древних времен занимают перв<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>.<br />

Эти четвер<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дят к физическ<strong>о</strong>й ступени бытия сущн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества,<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и углер<strong>о</strong>да. Их взаим<strong>о</strong>действие и с<strong>о</strong>звучие <strong>о</strong>бразуют белк<strong>о</strong>вую субстанцию, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву<br />

выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong><strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й жизни.<br />

Чудесным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ткрывается разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стей белка, к<strong>о</strong>гда мы<br />

ег<strong>о</strong> видим п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>енным из этих четырех элемент<strong>о</strong>в, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых каждый сам п<strong>о</strong> себе<br />

<strong>о</strong>бладает <strong>о</strong>пределенными и далек<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>стирающимися действенными<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые вместе <strong>о</strong>бразуют матрицу для развертывания жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

<strong>о</strong>душевленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и <strong>о</strong>дух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира. Мы узнали: жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

вн<strong>о</strong>сит жизнь в физические явления; в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> как н<strong>о</strong>сителя т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>низать <strong>о</strong>щущением и движением эт<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>е; <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> как<br />

33


сильнейшую п<strong>о</strong>днимающую силу из материи к дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>му; и углер<strong>о</strong>д как ту силу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая м<strong>о</strong>жет<br />

кристаллиз<strong>о</strong>вать дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>душевленн<strong>о</strong>е и <strong>о</strong>живленн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>блика.<br />

В св<strong>о</strong>их различных дифференцир<strong>о</strong>ванных с<strong>о</strong>единениях эти вещества имеют в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вать действию к<strong>о</strong>смических импульс<strong>о</strong>в и все сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва вызывать в мал<strong>о</strong>м <strong>о</strong>траженный °6раз<br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са. В семени эта сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть выражена яснее всег<strong>о</strong>, где бел<strong>о</strong>к сн<strong>о</strong>ва м<strong>о</strong>жет вызвать к явлению<br />

запечатленный в нем <strong>о</strong>браз.<br />

XIII. ЖИВОТНОЕ<br />

Субстанция растения — углев<strong>о</strong>ды, субстанция жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> -бел<strong>о</strong>к. И там, где растение вступает в<br />

с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение с<strong>о</strong> сфер<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как физическ<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тражение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вения <strong>о</strong>бразуется в<br />

семени бел<strong>о</strong>к.<br />

Отличается ли эт<strong>о</strong>т растительный бел<strong>о</strong>к <strong>о</strong>т жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> белка? Химически нелегк<strong>о</strong> решить эт<strong>о</strong>т<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, иб<strong>о</strong> различие не всегда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

анализа. И, тем не менее, мн<strong>о</strong>гие люди на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

естественн<strong>о</strong>й чувствительн<strong>о</strong>сти нах<strong>о</strong>дят существенн<strong>о</strong>е<br />

различие в качестве, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е ясн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в т<strong>о</strong>м, как<br />

бел<strong>о</strong>к действует в пищеварении. Для решения эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са<br />

следует далее <strong>о</strong>братиться к сущн<strong>о</strong>сти жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>:<br />

Развитие жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из зар<strong>о</strong>дыша пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит вначале<br />

п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью вегетативным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м; п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м деления<br />

клетки в<strong>о</strong>зникает нагр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>ждение клет<strong>о</strong>к (м<strong>о</strong>рула), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

затем <strong>о</strong>рганизуются сферически (бластула). Н<strong>о</strong> здесь в развитие вступает нечт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е. В бластуле начинает<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вываться вмятина, вначале <strong>о</strong>на принимает ф<strong>о</strong>рму чаши, далее б<strong>о</strong>лее, п<strong>о</strong>ка не <strong>о</strong>бразуется<br />

с<strong>о</strong>вершенная <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>тделяет внутреннее <strong>о</strong>т внешнег<strong>о</strong> мира (гаструла). Эт<strong>о</strong> решающий м<strong>о</strong>мент.<br />

Развитие жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> идет растительным путем впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания гаструлы. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание<br />

гаструлы представляет нечт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к растительн<strong>о</strong>му развитию, и <strong>о</strong>на является<br />

перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и праф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong>й всех мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>клет<strong>о</strong>чных жив<strong>о</strong>тных.<br />

Внутренний зар<strong>о</strong>дыш (внутренний зар<strong>о</strong>дышевый лист<strong>о</strong>к или энт<strong>о</strong>дерма) - эт<strong>о</strong> пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, из<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развиваются все внутренние <strong>о</strong>рганы жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Из внешнег<strong>о</strong> клет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>я (внешний<br />

зар<strong>о</strong>дышевый лист<strong>о</strong>к или экт<strong>о</strong>дерма) развивается чувственн<strong>о</strong>-нервная система <strong>о</strong>рганизма жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в<strong>о</strong>зникает внутреннее и внешнее. Эт<strong>о</strong> представляет существенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вый принцип в<br />

пр<strong>о</strong>цессе развития.<br />

Если растение из к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прямым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м вступает в физическ<strong>о</strong>е явление, т<strong>о</strong> при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> присутствует импульс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>граничивает нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый анклав <strong>о</strong>т внешнег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са и в эт<strong>о</strong>м<br />

анклаве начинается с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>е, внутреннее развитие <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в.<br />

Мы знаем, чт<strong>о</strong> при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании белка к веществам, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ены углев<strong>о</strong>ды, прис<strong>о</strong>единяется<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. След<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> бы исслед<strong>о</strong>вать, не благ<strong>о</strong>даря ли эт<strong>о</strong>му д<strong>о</strong>бавлению аз<strong>о</strong>та все <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание<br />

так переф<strong>о</strong>рмируется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуется гаструла. В <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м смысле уже при зар<strong>о</strong>ждении<br />

растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> семени намечается <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки, т<strong>о</strong> есть к<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> впервые<br />

вступает в пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни, прив<strong>о</strong>дя их к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию белка. Все семена <strong>о</strong>бразуются в<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>странстве. Если учесть эт<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> прийти к п<strong>о</strong>знанию б<strong>о</strong>лее тесных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений между<br />

в<strong>о</strong>здушным веществ<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием гаструлы.<br />

В<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> выступает как п<strong>о</strong>средник движения. Он<strong>о</strong> является так<strong>о</strong>вым еще в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м<br />

смысле. Рассм<strong>о</strong>трим еще раз растение. Он<strong>о</strong> живет в свете, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спринимает <strong>о</strong>бразующие импульсы из<br />

Вселенн<strong>о</strong>й и д<strong>о</strong>стигает св<strong>о</strong>им существ<strong>о</strong>м звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира. Он<strong>о</strong> целик<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ен<strong>о</strong> извне. Ему в цел<strong>о</strong>м<br />

д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> быть т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> н<strong>о</strong>сителем жизни, ф<strong>о</strong>рмирующейся п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и прех<strong>о</strong>дящей<br />

благ<strong>о</strong>даря <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>му веществу жизни; т<strong>о</strong> есть ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>й субстанцией являются углев<strong>о</strong>ды.<br />

С<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> иначе д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ять дел<strong>о</strong> при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании тела жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Ведь жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е является<br />

н<strong>о</strong>сителем с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения и <strong>о</strong>щущения. Ощущение, в эт<strong>о</strong>м смысле, представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й движение<br />

на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>сти, движение души. Для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong><br />

действ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> извне, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть усв<strong>о</strong>ен<strong>о</strong> внутри всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма, чт<strong>о</strong>бы жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong><br />

представлять независим<strong>о</strong>е <strong>о</strong>т К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>е движение. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е усваивает внутри<br />

себя часть к<strong>о</strong>смических <strong>о</strong>бразующих импульс<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ит внутренние системы <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>бразует сердце,<br />

п<strong>о</strong>чки, легкие, печень и т. д. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растение <strong>о</strong>бразует как св<strong>о</strong>ю<br />

с<strong>о</strong>бственную субстанцию, п<strong>о</strong>двержен<strong>о</strong> прям<strong>о</strong>му действию<br />

к<strong>о</strong>смических сил, связан<strong>о</strong> с внешним свет<strong>о</strong>м. Однак<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> белка, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дящее внутри, в<strong>о</strong>спринимает <strong>о</strong>бразующие<br />

импульсы из «вывернут<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наизнанку К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са». Внутренняя<br />

система <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в - не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рение внеземных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в<br />

и сил. Она является сил<strong>о</strong>вым центр<strong>о</strong>м внутренней Вселенн<strong>о</strong>й. На эт<strong>о</strong><br />

34


уже давн<strong>о</strong> указывал Парацельс. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му если мы х<strong>о</strong>тим выразить различие между растительным и<br />

жив<strong>о</strong>тным белк<strong>о</strong>м сил<strong>о</strong>-химическим симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны сделать эт<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м:<br />

Также и эт<strong>о</strong> велик<strong>о</strong>е движение, <strong>о</strong>пр<strong>о</strong>кидывающее внешнее в<strong>о</strong>внутрь, выв<strong>о</strong>рачивание наизнанку,<br />

физически пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Так чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> является<br />

н<strong>о</strong>сителем движения еще и п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>льку, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии заставить земные пр<strong>о</strong>цессы п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рять<br />

к<strong>о</strong>смические движения и ритмы в замкнут<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме. Пример<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является уже рассм<strong>о</strong>тренн<strong>о</strong>е<br />

ранее дыхание. Дыхательн<strong>о</strong>е движение - эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>е в микр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се движение С<strong>о</strong>лнца п<strong>о</strong> З<strong>о</strong>диаку.<br />

Мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>е заслуживал<strong>о</strong> бы серьезн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изучения из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> здесь т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> намечен<strong>о</strong> в аспекте <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

<strong>субстанции</strong>.<br />

XIV. РАСТИТЕЛЬНЫЕ ЯДЫ (АЛКАЛОИДЫ)<br />

Субстанцией растения являются углев<strong>о</strong>ды, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> там, где <strong>о</strong>н<strong>о</strong> касается сферы жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в<br />

семени <strong>о</strong>бразуется растительный бел<strong>о</strong>к. Сам цвет<strong>о</strong>к растения уже п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>краске и в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>й<br />

хрупк<strong>о</strong>сти является как бы прик<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й баб<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й; и баб<strong>о</strong>чка кажется как бы п<strong>о</strong>рхающим в в<strong>о</strong>здухе<br />

цветк<strong>о</strong>м (Р. Штайнер). В эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе выражен<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит между растением и жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й.<br />

Легким и нежным является эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е физически выражается в виде белка в семени.<br />

Так пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в<strong>о</strong> всех цветках, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бращены к С<strong>о</strong>лнцу. Н<strong>о</strong> в <strong>о</strong>тдельных семействах<br />

есть и исключения: растения, б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>ткрытые жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й сфере, чем эт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть. Эт<strong>о</strong> выражается даже<br />

в ф<strong>о</strong>рме их цветка, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н имеет вид гаструл<strong>о</strong>п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания. Всп<strong>о</strong>мним, например,<br />

наперстянку, <strong>о</strong>тдельные лилии (безвременник <strong>о</strong>сенний), ак<strong>о</strong>нит, белену, табак и другие н<strong>о</strong>чные растения.<br />

Цветы их имеют чаше<strong>о</strong>бразную, п<strong>о</strong>чти закрытую цвет<strong>о</strong>чную п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сть.<br />

М<strong>о</strong>тыльк<strong>о</strong>вые занимают пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение, <strong>о</strong>ни<br />

п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части не яд<strong>о</strong>виты. Однак<strong>о</strong> у всех м<strong>о</strong>тыльк<strong>о</strong>вых мы<br />

нах<strong>о</strong>дим нечт<strong>о</strong> <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>е; у них наблюдаем мы нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание белка. П<strong>о</strong>х<strong>о</strong>же, как будт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание белка<br />

играет р<strong>о</strong>ль клапана для растения. Если бы <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать бел<strong>о</strong>к в так<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>личестве, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> был<strong>о</strong><br />

бы яд<strong>о</strong>витым.<br />

В чем с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит стан<strong>о</strong>вление яда в растении? Т<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong>,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> как результат с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вения растения с<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться в семени, а именн<strong>о</strong>,<br />

растительный бел<strong>о</strong>к, пр<strong>о</strong>является, если жив<strong>о</strong>тная сфера<br />

глубже пр<strong>о</strong>никнет в существ<strong>о</strong> растения, как искаженный<br />

бел<strong>о</strong>к, как яд. К<strong>о</strong>гда растение пытается <strong>о</strong>существить пр<strong>о</strong>цессы, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые имеет прав<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е,<br />

т<strong>о</strong> есть пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>рганизации, для к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>блен<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> выражается в вытеснении<br />

элемента жизни из сам<strong>о</strong>й белк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>. Где в<strong>о</strong>зникает <strong>о</strong>щущение и с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>е движение, там<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дить разрушение белка. С<strong>о</strong>знание всегда д<strong>о</strong>стигается за счет чист<strong>о</strong> синтезирующей,<br />

вегетативн<strong>о</strong>й жизни. Так, например, нашей нервн<strong>о</strong>й системе т<strong>о</strong>же не хватает сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти к регенерации.<br />

Так чт<strong>о</strong> разрушение белка в теле жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>рмальный жив<strong>о</strong>тный пр<strong>о</strong>цесс. Н<strong>о</strong> в растении эт<strong>о</strong>т<br />

пр<strong>о</strong>цесс, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н не является растительным, ведет к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию яда.<br />

Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет, если из <strong>субстанции</strong> белка удалить элементы жизни, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>живляющей в<strong>о</strong>ды,<br />

жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества? К<strong>о</strong>гда удалена вся жизнь без <strong>о</strong>статка, <strong>о</strong>стается циан.<br />

Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>делать и в лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рии, если бел<strong>о</strong>к разрушить<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м натрия. Натрий, как известн<strong>о</strong>, с б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й жадн<strong>о</strong>стью вбирает<br />

в себя в<strong>о</strong>ду, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му ег<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> хранить п<strong>о</strong>д сл<strong>о</strong>ем кер<strong>о</strong>сина. В яд<strong>о</strong>вит<strong>о</strong>м<br />

растении эт<strong>о</strong> разрушение, эт<strong>о</strong> вытеснение элемента жизни пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит<br />

ступенчат<strong>о</strong> и п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>. При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуется целый наб<strong>о</strong>р растительных<br />

яд<strong>о</strong>в, субстанций между белк<strong>о</strong>м и циан<strong>о</strong>м. Сравнение эмпирических ф<strong>о</strong>рмул различных растительных яд<strong>о</strong>в<br />

с эмпирическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмул<strong>о</strong>й белка дает наглядную картину п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>й дегенерации белка. Для эт<strong>о</strong>й цели<br />

эмпирическую ф<strong>о</strong>рмулу белка C720H1134O248N218 упр<strong>о</strong>стим д<strong>о</strong> C7H11O2, 5 N2 и приведем таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствие с ней ф<strong>о</strong>рмулы растительных яд<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>лучим:<br />

35


Из этих немн<strong>о</strong>гихпример<strong>о</strong>в стан<strong>о</strong>вится ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> между <strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими крайними членами ряда, между<br />

белк<strong>о</strong>м и смерт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>снейшим циан<strong>о</strong>м, лежат все ступени дегенерации белка. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание яд<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

рассматривать как ступенчатый пр<strong>о</strong>цесс смерти, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> если пр<strong>о</strong>вести сравнение с жив<strong>о</strong>тным белк<strong>о</strong>м.<br />

Как ведет себя жив<strong>о</strong>тный бел<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н выпадает из <strong>о</strong>бласти жизни и п<strong>о</strong>гибает? Он стан<strong>о</strong>вится<br />

падалью. Вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуются при эт<strong>о</strong>м, называются пт<strong>о</strong>маинами (трупным яд<strong>о</strong>м). Эт<strong>о</strong>т<br />

трупный яд чрезвычайн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ж на растительные яды.<br />

В греческ<strong>о</strong>й миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии существ<strong>о</strong>вал в<strong>о</strong>лшебный сад яд<strong>о</strong>витых растений. Осенний безвременник еще<br />

сег<strong>о</strong>дня н<strong>о</strong>сит название эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> места, где д<strong>о</strong>лжен был нах<strong>о</strong>диться эт<strong>о</strong>т сад: «Colchicum». В К<strong>о</strong>лхиде, эт<strong>о</strong>м<br />

древнем месте мистерий, куда <strong>о</strong>тправились арг<strong>о</strong>навты, у п<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>жья Кавказа, на п<strong>о</strong>бережье Черн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря,<br />

нах<strong>о</strong>дился в<strong>о</strong>лшебный сад Гекаты.<br />

Черн<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>ре <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> впечатляюще и св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> из-за к<strong>о</strong>нтраст<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сталкиваются там.<br />

Среди беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> неба и залит<strong>о</strong>г<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнцем п<strong>о</strong>бережья м<strong>о</strong>жет в неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> мгн<strong>о</strong>вений<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться черная туча и начаться буря и в<strong>о</strong>лнение. В<strong>о</strong>да Черн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> б<strong>о</strong>гата й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> также<br />

не<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. Прибрежный скалистый ландшафт неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> перемежается с<br />

райскими садами. Древние называли ег<strong>о</strong> «нег<strong>о</strong>степриимным м<strong>о</strong>рем ».<br />

Ряд<strong>о</strong>м с мрачным в<strong>о</strong>лшебным сад<strong>о</strong>м Гекаты, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<strong>о</strong>держал силы, несущие смерть, н<strong>о</strong> также<br />

силы, дающие мудр<strong>о</strong>сть, ст<strong>о</strong>ял храм Дианы, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м вымаливали пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>вит<strong>о</strong>сть, жизнь и земн<strong>о</strong>е<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дие. Т<strong>о</strong>гда была еще известна глуб<strong>о</strong>кая связь между с<strong>о</strong>знанием и смерт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>-разрушительными<br />

пр<strong>о</strong>цессами.<br />

Яд<strong>о</strong>витые и питательные растения существуют ряд<strong>о</strong>м, част<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни р<strong>о</strong>дственны. Смерть и жизнь также<br />

п<strong>о</strong>лярны, как третье ст<strong>о</strong>ит между ними все чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие.<br />

XV. ВИТАМИНЫ<br />

К<strong>о</strong>гда в предыдущем ст<strong>о</strong>летии исслед<strong>о</strong>вания Либиха, Велера и Петтенк<strong>о</strong>фера гранди<strong>о</strong>зные<br />

естественн<strong>о</strong>научные знания внесли также в <strong>о</strong>бласть жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (так, п<strong>о</strong> высказыванию сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Велера,<br />

благ<strong>о</strong>даря п<strong>о</strong>лучению синтетическ<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>чевины, прежнюю «силу жизни» лишили жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света), т<strong>о</strong>гда<br />

и на питание начали см<strong>о</strong>треть с физическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения. Чел<strong>о</strong>веческий <strong>о</strong>рганизм стал рассматриваться<br />

как тепл<strong>о</strong>вая машина, и также как пар<strong>о</strong>вая машина д<strong>о</strong>лжна быть <strong>о</strong>беспечена т<strong>о</strong>плив<strong>о</strong>м, так и пища<br />

рассматривалась как н<strong>о</strong>ситель энергии для <strong>о</strong>т<strong>о</strong>пления. Углев<strong>о</strong>ды, жиры и белки были исслед<strong>о</strong>ваны п<strong>о</strong> их<br />

тепл<strong>о</strong><strong>о</strong>тдаче, выражаем<strong>о</strong>й в кал<strong>о</strong>риях. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м питательн<strong>о</strong>сть была приравнена к тепл<strong>о</strong><strong>о</strong>тдаче. Эта<br />

научная устан<strong>о</strong>вка в <strong>о</strong>деянии п<strong>о</strong>пулярн<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>никла в шир<strong>о</strong>кие круги дилетант<strong>о</strong>в. Мн<strong>о</strong>гие пытались<br />

узнать т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е значение, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> грамм-кал<strong>о</strong>рий углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, белк<strong>о</strong>в и жир<strong>о</strong>в не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> для ежедневн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

раци<strong>о</strong>на, и мн<strong>о</strong>гие д<strong>о</strong>машние х<strong>о</strong>зяйства нах<strong>о</strong>дились п<strong>о</strong>д властью эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> призрака. На витринах<br />

дем<strong>о</strong>нстрир<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь и дем<strong>о</strong>нстрируется еще теперь ин<strong>о</strong>гда знаменит<strong>о</strong>е представление чел<strong>о</strong>века как<br />

фабрики, где директ<strong>о</strong>р сидит в г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ве и <strong>о</strong>ттуда п<strong>о</strong> телеф<strong>о</strong>нным и другим пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дам дает указания в<br />

<strong>о</strong>тделения на нижних этажах. В гл<strong>о</strong>тку пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил трансп<strong>о</strong>ртер, загружающий в жив<strong>о</strong>т пищу в виде<br />

каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля. Там была устр<strong>о</strong>ена <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мная д<strong>о</strong>менная печь. Отраб<strong>о</strong>танные газы п<strong>о</strong>кидают эт<strong>о</strong> сказ<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>ружение через трубу - н<strong>о</strong>с.<br />

Этим представлениям нанесли ущерб наблюдения, сделанные базельским физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>г<strong>о</strong>м Бунге и ег<strong>о</strong><br />

учениками. Были п<strong>о</strong>ставлены <strong>о</strong>пыты на жив<strong>о</strong>тных: <strong>о</strong>дна группа жив<strong>о</strong>тных п<strong>о</strong>лучала в качестве питания<br />

м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>. Кажд<strong>о</strong>е жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>лучал<strong>о</strong> <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вую п<strong>о</strong>рцию, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> тепл<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти в кал<strong>о</strong>риях. Ряд<strong>о</strong>м с ней с<strong>о</strong>держалась вт<strong>о</strong>рая группа жив<strong>о</strong>тных, п<strong>о</strong>лучавшая т<strong>о</strong> же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

синтетическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ка — т<strong>о</strong> есть смесь м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> белка, м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара, м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> жира и с<strong>о</strong>лей. П<strong>о</strong><br />

г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дств<strong>о</strong>вавшим в<strong>о</strong>ззрениям, чт<strong>о</strong> питательн<strong>о</strong>сть вещества исчерпывается ег<strong>о</strong> тепл<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>стью, <strong>о</strong>бе<br />

группы жив<strong>о</strong>тных д<strong>о</strong>лжны были чувств<strong>о</strong>вать себя <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е. В т<strong>о</strong> время<br />

как жив<strong>о</strong>тные, питавшиеся свежим м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м, были свежи и весел<strong>о</strong> р<strong>о</strong>сли, жив<strong>о</strong>тные, питавшиеся<br />

синтетическим м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>гибали.<br />

Л<strong>о</strong>гический рассуд<strong>о</strong>к т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени (1882) <strong>о</strong>пределил эт<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: в свежем м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ке<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держаться еще как<strong>о</strong>е-т<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е уск<strong>о</strong>льзнул<strong>о</strong> <strong>о</strong>т химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> анализа. Эт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong><br />

быть весьма сл<strong>о</strong>жным веществ<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> если <strong>о</strong>братить на п<strong>о</strong>иски ег<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нкие и тщательные мет<strong>о</strong>ды<br />

исслед<strong>о</strong>вания, т<strong>о</strong> наступит день, к<strong>о</strong>гда удастся ег<strong>о</strong> найти. Эт<strong>о</strong> гип<strong>о</strong>тетическ<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> п<strong>о</strong>зже (1912) в<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с ег<strong>о</strong> важн<strong>о</strong>стью для жизни назвали «витамин<strong>о</strong>м».<br />

Были предприняты к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальные исслед<strong>о</strong>вания. В<strong>о</strong>зникла не<strong>о</strong>хватная литература п<strong>о</strong> витаминам.<br />

П<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> изучались б<strong>о</strong>лезни нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти, авитамин<strong>о</strong>зы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в<strong>о</strong>зникали из-за нехватки в пище<br />

этих витамин<strong>о</strong>в. Учились их дифференцир<strong>о</strong>вать (А, В, С, D) и <strong>о</strong>тсюда выв<strong>о</strong>дились гип<strong>о</strong>тетические А, В, С,<br />

D - витамины. П<strong>о</strong>зже стали различать еще б<strong>о</strong>льше витамин<strong>о</strong>в: Е, F, G, H. В н<strong>о</strong>вейшее время вернулись к<br />

представлениям, чт<strong>о</strong> эти дальнейшие витамины являются лишь разн<strong>о</strong>видн<strong>о</strong>стями первых, и частичн<strong>о</strong> их<br />

также п<strong>о</strong>двели п<strong>о</strong>д рубрики классических витамин<strong>о</strong>в А, В, С, D.<br />

П<strong>о</strong>иск гип<strong>о</strong>тетических витамин<strong>о</strong>в, несм<strong>о</strong>тря на все старания и весь уп<strong>о</strong>требленный для эт<strong>о</strong>й цели<br />

интеллект, <strong>о</strong>ставался б<strong>о</strong>лее или менее пр<strong>о</strong>блем<strong>о</strong>й. Речь шла <strong>о</strong> самых различных субстанциях как н<strong>о</strong>сителях<br />

36


витамин<strong>о</strong>в. Например, м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> случиться, чт<strong>о</strong> именитым исслед<strong>о</strong>вателям в эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти п<strong>о</strong>сле мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>летних<br />

кр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>тливых труд<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м фракци<strong>о</strong>нирующих пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в удавал<strong>о</strong>сь выделить экстракт, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый на<br />

единицу веса <strong>о</strong>казывал сильн<strong>о</strong>е витаминизирующее действие. Н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни принимались за т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы из<br />

п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из растительн<strong>о</strong>й вытяжки к<strong>о</strong>нцентрата выделить <strong>о</strong>пределенную субстанцию, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучали, в<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении структуры, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> различные вещества. Один исслед<strong>о</strong>ватель <strong>о</strong>писывал св<strong>о</strong>ю субстанцию<br />

как пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>е ник<strong>о</strong>тина. Друг<strong>о</strong>й представлял ее как алифатическ<strong>о</strong>е, р<strong>о</strong>дственн<strong>о</strong>е сахару веществ<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong><br />

для <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их веществ с<strong>о</strong>хранял<strong>о</strong>сь название витамина С.<br />

Так случил<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> были найдены две <strong>субстанции</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> являлись н<strong>о</strong>сителями<br />

действия витамина С, химически п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью различные. Наглядн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> представлен<strong>о</strong> структурными<br />

ф<strong>о</strong>рмулами этих веществ.<br />

Эт<strong>о</strong>т случай, к<strong>о</strong>гда два ученых искали <strong>о</strong>дин и т<strong>о</strong>т же витамин и<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> нашли с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> различные <strong>субстанции</strong>, не<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>кратн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бсуждался в литературе <strong>о</strong> витаминах. Сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва витамины уск<strong>о</strong>льзали<br />

при химическ<strong>о</strong>м анализе. При изучении литературы п<strong>о</strong> витаминам<br />

складывается впечатление, чт<strong>о</strong> витамин — эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, присущее<br />

<strong>субстанции</strong>, чт<strong>о</strong> сам <strong>о</strong>н является не субстанцией, а сил<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая действует<br />

в <strong>субстанции</strong>. П<strong>о</strong>ступающие сег<strong>о</strong>дня в пр<strong>о</strong>дажу синтетические витамины,<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, и являются <strong>о</strong>птимальными н<strong>о</strong>сителями, н<strong>о</strong> существуют и сег<strong>о</strong>дня<br />

расх<strong>о</strong>ждения в<strong>о</strong> мнениях <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> их терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия; т<strong>о</strong><br />

есть в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с н<strong>о</strong>сителя витамин<strong>о</strong>в еще ни в к<strong>о</strong>ем случае д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца не ясен.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> привести следующее сравнение: грамм<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>нная пластинка м<strong>о</strong>жет быть сделана из тверд<strong>о</strong>й<br />

резины, искусственн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы или из как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-нибудь друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> материала. Н<strong>о</strong> существенным является<br />

музыка, записанная на ней, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях м<strong>о</strong>жет быть в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изведена. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

существенн<strong>о</strong>й является не ф<strong>о</strong>рмула вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть н<strong>о</strong>сителем действия витамина, н<strong>о</strong><br />

существенна сама сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая нах<strong>о</strong>дит или <strong>о</strong>бразует веществ<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>на м<strong>о</strong>жет действ<strong>о</strong>вать.<br />

Какими же силами <strong>о</strong>бладают витамины А, В, С, D? Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы увидеть эти взаим<strong>о</strong>связи, нужн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бразы б<strong>о</strong>лезней при авитамин<strong>о</strong>зах в их <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных чертах рассм<strong>о</strong>треть физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мически, физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мически<br />

в т<strong>о</strong>м смысле, как эт<strong>о</strong> дан<strong>о</strong> при <strong>о</strong>писании мет<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>зерцания Гете. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>тметим т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> важнейшие<br />

черты. Если <strong>о</strong>ни правильн<strong>о</strong> будут <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ваны, т<strong>о</strong> также и <strong>о</strong>стальные черты впишутся в цел<strong>о</strong>е.<br />

Одн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>трим прир<strong>о</strong>дные <strong>субстанции</strong>, являющиеся н<strong>о</strong>сителями витамин<strong>о</strong>в, как <strong>о</strong>ни<br />

участвуют в живых прир<strong>о</strong>дных пр<strong>о</strong>цессах. Не изучение из<strong>о</strong>лир<strong>о</strong>ванных витамин<strong>о</strong>в ведет к п<strong>о</strong>знанию<br />

взаим<strong>о</strong>связей, н<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong>е наблюдение прир<strong>о</strong>дных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в.<br />

Витамин А с<strong>о</strong>держится в маслах, жирах, цветах и пл<strong>о</strong>дах и, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти, в свежем к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вьем масле.<br />

Эти вещества имеют р<strong>о</strong>дственн<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong>. Цветы и пл<strong>о</strong>ды указывают нам на те пр<strong>о</strong>цессы в растительн<strong>о</strong>й<br />

прир<strong>о</strong>де, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в жарк<strong>о</strong>е время г<strong>о</strong>да разыгрываются в тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м элементе. Сами масла, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы<br />

<strong>о</strong>пределили как сгущенный мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, чаще всег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>являют тепл<strong>о</strong>вые качества. Химически <strong>о</strong>ни<br />

представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как углер<strong>о</strong>дный скелет, <strong>о</strong>хваченный венц<strong>о</strong>м <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества.<br />

Растительн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рит и в пр<strong>о</strong>цессе г<strong>о</strong>рения прив<strong>о</strong>дит к явлению скрыт<strong>о</strong>е в нем <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>.<br />

Жив<strong>о</strong>тные жиры и масла в св<strong>о</strong>ей жив<strong>о</strong>й сфере имеют т<strong>о</strong>т же самый характер. Млек<strong>о</strong>питающие Арктики,<br />

кит<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные, тюлени и др. <strong>о</strong>кружены жир<strong>о</strong>вым панцирем, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый регулирует тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й баланс этих<br />

<strong>о</strong>битателей Лед<strong>о</strong>вит<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>кеана. Чт<strong>о</strong> является существенным в тепл<strong>о</strong>те? В прафен<strong>о</strong>мене мы м<strong>о</strong>жем<br />

наблюдать эт<strong>о</strong> в распыляющемся в тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м элементе д<strong>о</strong> высших сл<strong>о</strong>ев атм<strong>о</strong>сферы растении. На в<strong>о</strong>лнах<br />

<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества растение излучается впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> верхней границы нашей в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки. Эт<strong>о</strong>т<br />

прафен<strong>о</strong>мен п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряется также в<strong>о</strong> всех физических тепл<strong>о</strong>вых явлениях. Все, чт<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>гружаем в тепл<strong>о</strong>,<br />

будь эт<strong>о</strong> газ, жидк<strong>о</strong>сть или тверд<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong>, все эт<strong>о</strong> начинает излучаться. Тепл<strong>о</strong> — эт<strong>о</strong> элемент развертывания,<br />

расширения как в минеральн<strong>о</strong>м, так и в жив<strong>о</strong>м, эт<strong>о</strong> р<strong>о</strong>ст.<br />

Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> «б<strong>о</strong>лезни нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти», в<strong>о</strong>зникающие при нед<strong>о</strong>статке в пище витамина А,<br />

пр<strong>о</strong>являются симпт<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м карлик<strong>о</strong>в<strong>о</strong>сти, задержки р<strong>о</strong>ста. В дальнейшем х<strong>о</strong>де эт<strong>о</strong> ведет к <strong>о</strong>слаблению,<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> зрения, и к другим расстр<strong>о</strong>йствам в <strong>о</strong>рганизме, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> на периферии, в эпителии. Н<strong>о</strong> самым<br />

бр<strong>о</strong>сающимся в глаза является задержка р<strong>о</strong>ста.<br />

Итак, если в пище нед<strong>о</strong>стает стимуляции п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м масел, жир<strong>о</strong>в, цвет<strong>о</strong>в и пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong>гда<br />

внутреннее развертывание, иск<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>е тепл<strong>о</strong> и тем самым р<strong>о</strong>ст <strong>о</strong>рганизма <strong>о</strong>казываются п<strong>о</strong>давленными.<br />

С<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> при эт<strong>о</strong>м хуже всег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит снабжение периферии, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му к<strong>о</strong>жа и<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дные к<strong>о</strong>жи прежде всег<strong>о</strong> испытывают изменения. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> считать, чт<strong>о</strong> витамин А - эт<strong>о</strong> не как<strong>о</strong>енибудь<br />

химическ<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>н и <strong>о</strong>пирается на веществ<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> ткущее жив<strong>о</strong>е тепл<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е нашл<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>е <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>явление в цветах и пл<strong>о</strong>дах.<br />

Витамин С, напр<strong>о</strong>тив, с<strong>о</strong>держится в зелен<strong>о</strong>м растении. Зеленый лист — эт<strong>о</strong> праист<strong>о</strong>чник<br />

растительн<strong>о</strong>й жизни. В нем на свету пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит ассимиляция. Зеленый лист с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей субстанцией из<br />

м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>д<strong>о</strong>г<strong>о</strong> крахмала - эт<strong>о</strong> тв<strong>о</strong>рение света. Он <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ван и сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ван свет<strong>о</strong>м. Субстанция листа была<br />

<strong>о</strong>писана как зачар<strong>о</strong>ванная радуга, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая, развертываясь и <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаясь вверх, сн<strong>о</strong>ва пр<strong>о</strong>является в<br />

37


<strong>о</strong>краске цветка. Итак, мы м<strong>о</strong>жем пр<strong>о</strong>следить эту метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зу света, начиная <strong>о</strong>т ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>гружения в материю,<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания листа, д<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> излучения в звездах-цветах. Зеленый лист -эт<strong>о</strong> скрытый свет.<br />

Авитамин<strong>о</strong>з, вызванный нед<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м в пище зеленых <strong>о</strong>в<strong>о</strong>щей, — эт<strong>о</strong> цинга.<br />

Непредвзят<strong>о</strong>е рассм<strong>о</strong>трение б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цинг<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>жет вызвать неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>щущение, чт<strong>о</strong><br />

б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й страдает нед<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м света в <strong>о</strong>рганизме. Если вы х<strong>о</strong>тите знать, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает для <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

свет, т<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>треть лишенн<strong>о</strong>е света растение. Он<strong>о</strong> «лишен<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы», слаб<strong>о</strong> структурир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong>,<br />

быстр<strong>о</strong> увядает. Он<strong>о</strong> не занимает б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства, н<strong>о</strong> далек<strong>о</strong> вытягивает св<strong>о</strong>и части. Отн<strong>о</strong>шения у<br />

б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong><strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванных существ, как у жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и у чел<strong>о</strong>века, естественн<strong>о</strong>, другие, н<strong>о</strong> мы уже<br />

знаем, чт<strong>о</strong> характер излучения изнутри наружу присущ всем высшим существам, пр<strong>о</strong>истекает из<br />

внутреннег<strong>о</strong> свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Я нап<strong>о</strong>мню <strong>о</strong>б <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании гаструлы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая все действующее на нее<br />

извне вбирает внутрь себя. У высших <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>в внешнему свету пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит внутренний свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

пр<strong>о</strong>цесс.<br />

К<strong>о</strong>жа чел<strong>о</strong>века - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рган, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>ддерживает равн<strong>о</strong>весие между внешним и внутренним свет<strong>о</strong>м.<br />

Внешний свет и внутренний свет у зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века нах<strong>о</strong>дятся в равн<strong>о</strong>весии. Зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вая пр<strong>о</strong>низанн<strong>о</strong>сть<br />

лучами изнутри выражается в свежем цвете к<strong>о</strong>жи, х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шей упруг<strong>о</strong>сти, х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шей структуре к<strong>о</strong>жи. И,<br />

нак<strong>о</strong>нец, т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> светит нам из глаз любим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века, эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>же внутренний свет. Если внешний свет<br />

п<strong>о</strong>лучает перевес, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизм защищается <strong>о</strong>т нег<strong>о</strong> загар<strong>о</strong>м. Нарушения равн<strong>о</strong>весия, вызванные<br />

пре<strong>о</strong>бладанием внешнег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света, м<strong>о</strong>жет иметь причин<strong>о</strong>й также нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к внутреннег<strong>о</strong>,<br />

перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света. Т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>бщее впечатление сравним<strong>о</strong> с впечатлением <strong>о</strong>т спящег<strong>о</strong>, увядающег<strong>о</strong><br />

растения. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й цинг<strong>о</strong>й имеет к<strong>о</strong>ричневую к<strong>о</strong>жу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая вследствие пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжающег<strong>о</strong>ся<br />

нарушения равн<strong>о</strong>весия сама п<strong>о</strong>двергается разрушению. Пл<strong>о</strong>хая структура ведет к кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>излияниям на к<strong>о</strong>же,<br />

у б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цинг<strong>о</strong>й разрушаются также другие <strong>о</strong>рганы, играющие <strong>о</strong>пределенную р<strong>о</strong>ль в свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м балансе<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма, как, например, п<strong>о</strong>чки и надп<strong>о</strong>чечники.<br />

Итак, ни нарк<strong>о</strong>тин, ни аск<strong>о</strong>рбин<strong>о</strong>вая кисл<strong>о</strong>та не являются существенными с<strong>о</strong>ставляющими витамина<br />

С, н<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>й свет, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в зелен<strong>о</strong>м растении стан<strong>о</strong>вится субстанцией. И если эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> скрыт<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong>ся в зеленых частях растения света не хватает в пище, т<strong>о</strong>гда не хватает также усл<strong>о</strong>вий для<br />

излучения внутреннег<strong>о</strong> света в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации.<br />

Витамин В с<strong>о</strong>держится в к<strong>о</strong>же пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, прежде всег<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>же пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в злак<strong>о</strong>вых, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в рисе.<br />

В культурн<strong>о</strong>-ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>м плане интересн<strong>о</strong>, как д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>е время страны и целые к<strong>о</strong>нтиненты д<strong>о</strong>лжны<br />

были страдать, п<strong>о</strong>ка чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> не пришл<strong>о</strong> к не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым в<strong>о</strong>ззрениям. Рис — эт<strong>о</strong> главный пр<strong>о</strong>дукт<br />

питания в в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й Азии, население там, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, питается исключительн<strong>о</strong> рис<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>ка рис<br />

уп<strong>о</strong>требляли в т<strong>о</strong>м виде, в как<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>брали с п<strong>о</strong>ля, серьезных нарушений в питании не в<strong>о</strong>зникал<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong><br />

мере пр<strong>о</strong>никн<strong>о</strong>вения евр<strong>о</strong>пейск<strong>о</strong>й цивилизации рис стали перемалывать в с<strong>о</strong>временных мельницах с<br />

с<strong>о</strong>временными мет<strong>о</strong>дами <strong>о</strong>чистки и, например, малайцы стали п<strong>о</strong>лучать б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>чищенный рис. Следствием<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> был<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение б<strong>о</strong>лезни бери-бери, прир<strong>о</strong>да к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й вначале была не ясна. Она <strong>о</strong>хватила массы<br />

людей. Вначале ее приняли за эпидемию, некий вид чумы. Случайн<strong>о</strong> <strong>о</strong>дин г<strong>о</strong>лландский врач в<br />

нидерландск<strong>о</strong>й Индии, лечивший б<strong>о</strong>льных б<strong>о</strong>лезнью бери-бери, имел еще и куриную ферму. Куры<br />

питались <strong>о</strong>чищенным рис<strong>о</strong>м, и <strong>о</strong>днажды врач <strong>о</strong>бнаружил, чт<strong>о</strong> среди них в<strong>о</strong>зникл<strong>о</strong> заб<strong>о</strong>левание, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е<br />

т<strong>о</strong>му, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е <strong>о</strong>н наблюдал у б<strong>о</strong>льных бери-бери. П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжал<strong>о</strong>сь, <strong>о</strong>днажды из-за нед<strong>о</strong>статка риса <strong>о</strong>н нак<strong>о</strong>рмил кур <strong>о</strong>трубями. К ег<strong>о</strong> изумлению, куры сн<strong>о</strong>ва<br />

стали зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>выми. С таким же успех<strong>о</strong>м экстракт из рис<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>трубей был применен в б<strong>о</strong>льницах. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м был<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лезнь бери-бери является «б<strong>о</strong>лезнью нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти ».<br />

К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>чищенный рис ели евр<strong>о</strong>пейцы, эт<strong>о</strong> еще не вел<strong>о</strong> к катастр<strong>о</strong>фе, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни уп<strong>о</strong>требляли в<br />

пищу черный или, п<strong>о</strong> крайней мере, серый хлеб, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м еще с<strong>о</strong>держатся частички к<strong>о</strong>жицы зерен. Кр<strong>о</strong>ме<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, мы едим ябл<strong>о</strong>ки с к<strong>о</strong>жур<strong>о</strong>й и другие не<strong>о</strong>чищенные фрукты. Н<strong>о</strong> азиаты, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые питаются<br />

исключительн<strong>о</strong> рис<strong>о</strong>м, заб<strong>о</strong>левают, если им давать не<strong>о</strong>чищенный рис.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в к<strong>о</strong>журе лежат скрытыми какие-т<strong>о</strong> силы. Чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять, <strong>о</strong> чем здесь идет речь,<br />

п<strong>о</strong>пытаемся представить себе распр<strong>о</strong>страняющееся в<strong>о</strong> все ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, ух<strong>о</strong>дящее в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть ха<strong>о</strong>тическ<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>. Представим себе далее, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>кругл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> замкнут<strong>о</strong>г<strong>о</strong> жеста м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> вычленить из<br />

ха<strong>о</strong>са нечт<strong>о</strong> вр<strong>о</strong>де к<strong>о</strong>жицы шара. Чт<strong>о</strong> мы сделали тем самым? Мы сделали первый шаг к п<strong>о</strong>рядку!<br />

Эт<strong>о</strong>т жест мы нах<strong>о</strong>дим выраженным в<strong>о</strong> всех мифах тв<strong>о</strong>рения, к<strong>о</strong>гда рассказывают, чт<strong>о</strong> первым<br />

деянием Б<strong>о</strong>га был<strong>о</strong> <strong>о</strong>тделение Неба <strong>о</strong>т Земли. Образ<strong>о</strong>вание небесн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> св<strong>о</strong>да в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти равн<strong>о</strong>сильн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию шар<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>журки в к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>м. «Пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> » не <strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> мыслиться<br />

не<strong>о</strong>граниченным. Границы м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> раздвинуть еще дальше, в п<strong>о</strong>нятиях пр<strong>о</strong>странства и пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>рядка лежит представление к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти. Является еще в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи наших физических пр<strong>о</strong>странственных представлений. Древние,<br />

в<strong>о</strong>спринимавшие ег<strong>о</strong> как шар, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м закреплены звезды, не выражали ли <strong>о</strong>ни в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе <strong>о</strong>дну из<br />

истин <strong>о</strong> мире, а именн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странственный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жен т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в замкнут<strong>о</strong>м. Вп<strong>о</strong>лне м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

представить, чт<strong>о</strong> в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>странстве есть сфера, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую рефлектируются все в<strong>о</strong>здействия, не<br />

являющиеся физическ<strong>о</strong>й границей пр<strong>о</strong>странства. В эт<strong>о</strong>м «пр<strong>о</strong>странстве» действует звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к,<br />

38


к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый древние в<strong>о</strong>спринимали как гарм<strong>о</strong>нию сфер. Мы уже г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, как зак<strong>о</strong>ны звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>рядка через музыку действуют в химизме <strong>субстанции</strong>, и звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, музыка и химизм<br />

выражают <strong>о</strong>дну и ту же мир<strong>о</strong>вую силу, прафен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й является <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сферы. Силы<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизующие силы, — <strong>о</strong>ни суть химизм.<br />

Если этих сил нед<strong>о</strong>стает в питании, т<strong>о</strong>гда перв<strong>о</strong>начальный химизм, перв<strong>о</strong>начальный внутренний<br />

п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к п<strong>о</strong>давлен. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в перв<strong>о</strong>м симпт<strong>о</strong>ме б<strong>о</strong>лезни бери-бери. Мышца г<strong>о</strong>лен<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>пн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

сустава теряет сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>кращаться. Если ее исслед<strong>о</strong>вать, <strong>о</strong>кажется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>теряла св<strong>о</strong>ю<br />

н<strong>о</strong>рмальную структуру, св<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к. Мускульные нити и узлы п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ряются и превращаются<br />

в <strong>о</strong>бщую мускульную массу, наступает паралич и дегенерация нерв<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му витамин действует также<br />

антиневр<strong>о</strong>тически.<br />

И сн<strong>о</strong>ва м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong> витамин В эт<strong>о</strong> не как<strong>о</strong>е-т<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>н и <strong>о</strong>пирается на<br />

нег<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизующая сила, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву и выражение к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й нах<strong>о</strong>дим мы в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чке: эт<strong>о</strong> химизм, п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к<br />

внутри <strong>о</strong>рганизма.<br />

Витамин D присутствует в рыбьем жире, а также ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и м<strong>о</strong>рская с<strong>о</strong>ль являются н<strong>о</strong>сителями<br />

действия витамина D. Был<strong>о</strong> бы трудн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять рыбий жир как н<strong>о</strong>ситель витамина D, если бы не знали, чт<strong>о</strong> в<br />

эт<strong>о</strong>м масле раств<strong>о</strong>рены <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванные в печени х<strong>о</strong>лестерин и липиды. Мы знаем <strong>о</strong>б этих веществах, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни<br />

с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью углер<strong>о</strong>да <strong>о</strong>бразуют каркасн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в<strong>о</strong> всем <strong>о</strong>рганизме. Все перег<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дки и клет<strong>о</strong>чки<br />

мембраны п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ены из этих веществ. Был<strong>о</strong> бы даже правильным рассматривать их как пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чную<br />

ступень при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании к<strong>о</strong>сти. При артери<strong>о</strong>склер<strong>о</strong>зе на стенках артерий вначале п<strong>о</strong>являются <strong>о</strong>тл<strong>о</strong>жения<br />

х<strong>о</strong>лестерина, затем пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит их <strong>о</strong>бызвествление.<br />

Эти х<strong>о</strong>лестерины и липиды с<strong>о</strong>держат ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р. Сам ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, с эт<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения, исключительн<strong>о</strong><br />

интересн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>зже будет <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>н вн<strong>о</strong>сит импульс упл<strong>о</strong>тнения и минерализации в<br />

прир<strong>о</strong>ду.<br />

В с<strong>о</strong>ли, выкристаллиз<strong>о</strong>вавшейся из раств<strong>о</strong>ра, мы имеем пр<strong>о</strong><strong>о</strong>браз <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания скелета. Так же как<br />

скелет с<strong>о</strong>ли из материнск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра принимает св<strong>о</strong>ю ф<strong>о</strong>рму, так в жидк<strong>о</strong>м эмбри<strong>о</strong>не<br />

«выкристаллиз<strong>о</strong>вывается» к<strong>о</strong>стный скелет чел<strong>о</strong>века. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит, естественн<strong>о</strong>, в <strong>о</strong>чень сл<strong>о</strong>жных<br />

пр<strong>о</strong>цессах; н<strong>о</strong> результат<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, нак<strong>о</strong>нец, является жесткая, твердая, минеральная к<strong>о</strong>сть. Упл<strong>о</strong>тняющие<br />

силы суть те, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые разыгрываются на этих субстанциях или действуют в них.<br />

Если этих сил не хватает в питании, в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме <strong>о</strong>стаются п<strong>о</strong>давленными первичные<br />

<strong>о</strong>бразующие силы. В таких случаях к<strong>о</strong>стный скелет <strong>о</strong>бразуется неправильн<strong>о</strong> и выступает на сцену б<strong>о</strong>лезнь<br />

нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти, называемая рахит<strong>о</strong>м.<br />

Также и витамин D суть не как<strong>о</strong>е-т<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразующая мир<strong>о</strong>вая сила, пр<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й представляет выкристаллиз<strong>о</strong>вавшаяся с<strong>о</strong>ль.<br />

Эти связи нап<strong>о</strong>минают другие, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых четыре вещества: <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>,<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> и углер<strong>о</strong>д представляют <strong>о</strong>тражение элемент<strong>о</strong>в Арист<strong>о</strong>теля. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, даже<br />

сказать, чт<strong>о</strong> четыре витамина на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне р<strong>о</strong>дственны четырем названным веществам.<br />

Витамины м<strong>о</strong>гут рассматриваться как сил<strong>о</strong>вые п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые еще<br />

не фиксир<strong>о</strong>ваны в <strong>субстанции</strong>, сил<strong>о</strong>вые п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, взаимн<strong>о</strong><br />

переплетаясь, м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>ткрыть путь к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong>-зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию белка.<br />

В течение д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени авт<strong>о</strong>р пытался экспериментальн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>дтвердить сказанн<strong>о</strong>е здесь <strong>о</strong> витаминах.<br />

Выбранная для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вка <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в д<strong>о</strong>лжна была быть<br />

с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>вана с прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й витамин<strong>о</strong>в, с флуктуирующей сил<strong>о</strong>й<br />

излучения.<br />

Если через призму пр<strong>о</strong>пустить луч света, на бел<strong>о</strong>й стене, нах<strong>о</strong>дящейся за ней, п<strong>о</strong>явится спектр.<br />

Видимый спектр м<strong>о</strong>жет быть расширен в <strong>о</strong>бе ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны в невидимую<br />

<strong>о</strong>бласть. За красным будет нах<strong>о</strong>диться инфракрасный, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью терм<strong>о</strong>метра м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>бнаружен как тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

в<strong>о</strong>здействие. За фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вым лежит ультрафи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

также невидим, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>бнаруживается п<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>му<br />

в<strong>о</strong>здействию на ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графическую пластину. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы<br />

ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графируем, п<strong>о</strong> существу невидим<strong>о</strong>, иб<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> на<br />

ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>й пластинке вызывает химические изменения,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>сле пр<strong>о</strong>явления и фиксации дают <strong>о</strong>браз, эт<strong>о</strong> невидимые<br />

ультрафи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вые лучи.<br />

39


Если в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке этих лучей п<strong>о</strong>местить с<strong>о</strong>суд, нап<strong>о</strong>лненный раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м квасц<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> исчезнет теплая<br />

часть спектра. Инфракрасный будет п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щен, т<strong>о</strong>гда как свет<strong>о</strong>вая и химическая часть спектра пр<strong>о</strong>йдет<br />

беспрепятственн<strong>о</strong>. Если же п<strong>о</strong>местить стеклянный с<strong>о</strong>суд с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м й<strong>о</strong>да, т<strong>о</strong> будет п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щена вся<br />

свет<strong>о</strong>вая часть спектра, т<strong>о</strong>гда как тепл<strong>о</strong> и химизм пр<strong>о</strong>йдут беспрепятственн<strong>о</strong>. Й<strong>о</strong>д, как п<strong>о</strong>хититель света, в<br />

эт<strong>о</strong>й связи нами уже уп<strong>о</strong>минался. Если же, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>ставить с<strong>о</strong>суд с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м эскулина, глик<strong>о</strong>зида<br />

к<strong>о</strong>ры каштана, т<strong>о</strong>гда будет п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щена ультрафи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вая часть спектра, т<strong>о</strong>гда как свет<strong>о</strong>вая и тепл<strong>о</strong>вая<br />

пр<strong>о</strong>йдут беспрепятственн<strong>о</strong>.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> дифференцир<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>бъединенные в спектре мир<strong>о</strong>вые силы и прийти к так<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вке <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет исключить <strong>о</strong>тдельные к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>ненты. Исп<strong>о</strong>льзуемый стеклянный<br />

с<strong>о</strong>суд п<strong>о</strong>лучил ф<strong>о</strong>рму дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> шара. В зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, нап<strong>о</strong>лнен<strong>о</strong> ли пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> между двумя<br />

к<strong>о</strong>нцентрическими шарами раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м квасц<strong>о</strong>в, раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м й<strong>о</strong>да или раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м эскулина, с<strong>о</strong>здаются три<br />

пр<strong>о</strong>странства <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м случае выделяется излучающаяся мир<strong>о</strong>вая тепл<strong>о</strong>та, затем свет<br />

и, нак<strong>о</strong>нец, к<strong>о</strong>смический химизм, мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к (рис 18).<br />

Рис. 19.<br />

Гетевский цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й круг: желтый и синий представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й чистые, несмешанные и нев<strong>о</strong>сшедшие цвета.<br />

П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м смешения <strong>о</strong>ни дают внизу зеленый и в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дят к желт<strong>о</strong>-красн<strong>о</strong>му (<strong>о</strong>ранжев<strong>о</strong>му) и сине-красн<strong>о</strong>му (фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му),<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бъединяются в пурпуре. Земн<strong>о</strong>му зелен<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит «небесный пурпур».<br />

Еще нам не хватает п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вки <strong>о</strong>пыта для выделения ф<strong>о</strong>рмирующей мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й силы. Н<strong>о</strong> ее мы не<br />

м<strong>о</strong>жем найти в земн<strong>о</strong>м спектре. Если мы будем изучать гетевский цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й круг, т<strong>о</strong> мы увидим, чт<strong>о</strong><br />

земн<strong>о</strong>му спектру, <strong>о</strong>т красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong> фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит небесный спектр. Между желтым и г<strong>о</strong>лубым<br />

мы нах<strong>о</strong>дим в спектре земн<strong>о</strong>й зеленый. Однак<strong>о</strong> Гете п<strong>о</strong>мещает напр<strong>о</strong>тив зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> небесный пурпур.<br />

Расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение цвет<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> кругу или в двух треуг<strong>о</strong>льниках, как делал эт<strong>о</strong> Гете, явил<strong>о</strong>сь т<strong>о</strong>й пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

идеей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сразу же вн<strong>о</strong>сит в<strong>о</strong> все жизнь и <strong>о</strong>смысленный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к. Линейный спектр скрывает<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> цвета, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е нах<strong>о</strong>дится между материальным и нематериальным мир<strong>о</strong>м (рис 19).<br />

Пурпур нельзя п<strong>о</strong>лучить смешением красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как зелен<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м смеси<br />

желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Гете п<strong>о</strong>лучил пурпур, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н красный к<strong>о</strong>нец <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> спектра заставил падать на<br />

фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый к<strong>о</strong>нец друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, здесь в <strong>субстанции</strong> не пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит смешения, как эт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

при смешении г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в зелен<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>е взаим<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>никн<strong>о</strong>вение бессубстанци<strong>о</strong>нных<br />

излучений. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му пурпур занимает исключительн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>. Если раств<strong>о</strong>рим пурпур д<strong>о</strong> нежнейших<br />

т<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучим цвет инкарнат, цвет к<strong>о</strong>жи жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века. Инкарнат, без с<strong>о</strong>мнения, - эт<strong>о</strong> высшее<br />

в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждение и синтез, цвет, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый не фиксируется, н<strong>о</strong> разыгрывается в жив<strong>о</strong>м. Он т<strong>о</strong>тчас меняет св<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>гда меняется <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение души к телу. К<strong>о</strong>гда душа п<strong>о</strong>кидает тел<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>н т<strong>о</strong>тчас<br />

меняется на пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жный, зеленый. Инкарнат р<strong>о</strong>дственен пурпуру.<br />

Итак, если спектр представлять линейным, т<strong>о</strong> мы знаем, чт<strong>о</strong> эта<br />

линия вправ<strong>о</strong> и влев<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>стирается д<strong>о</strong> беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти, т<strong>о</strong> есть видимая<br />

линия слева через инфракрасный ух<strong>о</strong>дит в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть, справа<br />

через ультрафи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый также теряется в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>м. Н<strong>о</strong> из<br />

математики мы знаем, чт<strong>о</strong> беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть слева та же самая, как и<br />

справа. И эта беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть зал<strong>о</strong>жена в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й круг. Стягивая ег<strong>о</strong> в<br />

земн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браз, мы м<strong>о</strong>жем представить мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й круг следующим<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м (рис. 20).<br />

T. e. мест<strong>о</strong> пурпура в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м кругу лежит напр<strong>о</strong>тив зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Н<strong>о</strong> как м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сферу пурпура внести в земную п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вку<br />

<strong>о</strong>пыта? Для эт<strong>о</strong>й сферы все, чт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>рмальным является для земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, не<br />

имеет значения. Все, так сказать, перевернут<strong>о</strong>. В земн<strong>о</strong>м имеет<br />

значение нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>странства. С<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е<br />

нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>странства — вакуум. Если мы нап<strong>о</strong>лним наш дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й шар не квасцами, й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м или<br />

эскулин<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> выкачаем из нег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здух, с<strong>о</strong>здав пуст<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> внутри эт<strong>о</strong>й сферы <strong>о</strong>бразуется<br />

<strong>о</strong>пытн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м будет исключен<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмирующее излучение.<br />

В эт<strong>о</strong>м месте следует п<strong>о</strong>дчеркнуть, чт<strong>о</strong> при <strong>о</strong>писываемых здесь <strong>о</strong>пытах речь идет исключительн<strong>о</strong> <strong>о</strong><br />

качествах жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые действуют не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> внутри сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма, и чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

эксперимента их бытие д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> быть устан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong> как мир<strong>о</strong>вые качества.<br />

40


Отн<strong>о</strong>шение вакуума к ф<strong>о</strong>рмирующим силам уясняется п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м следующег<strong>о</strong> рассуждения:<br />

вакуум — эт<strong>о</strong> всасывающая п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сть. Эт<strong>о</strong> всасывающее устр<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> суть не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как та стягивающая<br />

сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы д<strong>о</strong>лжны мыслить в кажд<strong>о</strong>й зап<strong>о</strong>лняющей пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> сфере и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong><br />

называем сил<strong>о</strong>й сцепления м<strong>о</strong>лекул. П<strong>о</strong>чему земн<strong>о</strong>й шар не распыляется в пр<strong>о</strong>странстве на мелкие<br />

частички? П<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> существует та всасывающая сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы называем сил<strong>о</strong>й тяжести, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве является выражением ф<strong>о</strong>рмирующей мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й силы, как и сцепление м<strong>о</strong>лекул.<br />

Итак, к<strong>о</strong>гда мы внутри вакуумн<strong>о</strong>й сферы наблюдаем фен<strong>о</strong>мены ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания, т<strong>о</strong> следует <strong>о</strong>жидать,<br />

— если сказанн<strong>о</strong>е выше правильн<strong>о</strong>, - чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни каким-либ<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>лжны разрушаться. Иб<strong>о</strong> так же, как<br />

квасцы п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щают тепл<strong>о</strong>, эскулин - химизм, свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>р й<strong>о</strong>д - свет, так же м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> вакуум<br />

п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щает к<strong>о</strong>смические ф<strong>о</strong>рмирующие силы.<br />

В сам<strong>о</strong>м деле, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> выкристаллиз<strong>о</strong>вавшаяся с<strong>о</strong>ль, пра<strong>о</strong>браз <strong>о</strong>бразующих сил<br />

ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания, в вакуумн<strong>о</strong>й сфере ведет себя иначе, чем в <strong>о</strong>бычных усл<strong>о</strong>виях.<br />

Д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р при кристаллизации мы всегда изучали т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>блик <strong>о</strong>тдельных кристалл<strong>о</strong>в: ребра,<br />

вершины, грани. Н<strong>о</strong> важн<strong>о</strong> также рассм<strong>о</strong>треть, в каких пр<strong>о</strong>странственных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях друг к другу<br />

нах<strong>о</strong>дятся выкристаллиз<strong>о</strong>вавшиеся из раств<strong>о</strong>ра <strong>о</strong>тдельные ф<strong>о</strong>рмы. Если насыщенный раств<strong>о</strong>р нитрата<br />

калия <strong>о</strong>ставить на нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время в кристаллизаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й камере, т<strong>о</strong> примерн<strong>о</strong> через 10 минут<br />

выкристаллиз<strong>о</strong>вавшиеся иглы кристалл<strong>о</strong>в дадут следующую картину (ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong> рис 21).<br />

В эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе трудн<strong>о</strong> выделить как<strong>о</strong>е-либ<strong>о</strong> направление; расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение весьма ха<strong>о</strong>тичн<strong>о</strong>.<br />

Н<strong>о</strong> если кристаллизация пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дится в <strong>о</strong>пытн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>странстве, <strong>о</strong>граниченн<strong>о</strong>м вакуумн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>е время кристаллизация в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще не пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> спустя неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> час<strong>о</strong>в на дне<br />

кристаллизаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й камеры п<strong>о</strong>являются маленькие бесф<strong>о</strong>рменные, круглые к<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чки п<strong>о</strong>чти ам<strong>о</strong>рфн<strong>о</strong>й<br />

массы. Спустя еще неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> час<strong>о</strong>в эти мягкие к<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чки при<strong>о</strong>бретают <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> квадратичный вид, а<br />

также ф<strong>о</strong>рму п<strong>о</strong>лумесяца. В т<strong>о</strong> мгн<strong>о</strong>вение, к<strong>о</strong>гда камера разгерметизируется и впускается в<strong>о</strong>здух в<br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> между <strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими шарами, <strong>о</strong>т <strong>о</strong>писанных <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваний начинают расх<strong>о</strong>диться кристаллические<br />

лучи нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны (рис. 22).<br />

Кристаллы, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшиеся внутри вакуумн<strong>о</strong>й сферы, имеющие вид бесф<strong>о</strong>рменных к<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>в из-за<br />

41


нед<strong>о</strong>статка ф<strong>о</strong>рмирующих сил, названы «рахитичными кристаллами». Этим пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> выражен т<strong>о</strong>т факт, чт<strong>о</strong>,<br />

исключив ф<strong>о</strong>рмирующие мир<strong>о</strong>вые силы, мы вызвали нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<strong>о</strong> имеет<br />

мест<strong>о</strong> в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме, ведет к рахиту.<br />

Если эт<strong>о</strong> правильн<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> при д<strong>о</strong>бавлении вещества, с<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong> витамин D, так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как рыбий жир,<br />

эт<strong>о</strong> нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> исправить. Опыты в эт<strong>о</strong>м направлении д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>е время <strong>о</strong>ставались<br />

безуспешными, п<strong>о</strong>ка эмульсию рыбьег<strong>о</strong> жира или раств<strong>о</strong>р ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра д<strong>о</strong>бавляли неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> в раств<strong>о</strong>р<br />

с<strong>о</strong>ли. И т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда была сделана п<strong>о</strong>пытка дать пр<strong>о</strong>явиться сияющему действию эт<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, был<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>стигнут<strong>о</strong> «лечение» рахитичн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кристалла.<br />

Для эт<strong>о</strong>й цели вмест<strong>о</strong> дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> шара был исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ван тр<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нцентрический шар, причем между<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими внешними шарами, как <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>, нах<strong>о</strong>дилась вакуумная сфера. Между <strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими внутренними<br />

шарами нах<strong>о</strong>дился сильн<strong>о</strong> разбавленный раств<strong>о</strong>р ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра.<br />

При так<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вке <strong>о</strong>пыта кристаллизация из раств<strong>о</strong>ра нитрата калия пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дила в течение десяти<br />

минут и при<strong>о</strong>брела правильный и п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценный <strong>о</strong>блик - <strong>о</strong>браз «исцеленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рахита».<br />

При п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рении эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта, при дальнейшем исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра,<br />

<strong>о</strong>казал<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> времени, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> для кристаллизации, треб<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь с каждым раз<strong>о</strong>м все б<strong>о</strong>льше и<br />

кристаллизация пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дила все ха<strong>о</strong>тичнее; эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает,<br />

чт<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>р ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра при эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>беднялся. При<br />

седьм<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыте, п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как в пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение мн<strong>о</strong>гих час<strong>о</strong>в тщетн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>жидали признак<strong>о</strong>в кристаллизации, все с<strong>о</strong><strong>о</strong>ружение (также и<br />

вакуум) <strong>о</strong>ставили на н<strong>о</strong>чь На следующее утр<strong>о</strong> из п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шк<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong> сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>явились квадрат и п<strong>о</strong>лумесяц (ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong> 25).<br />

Ф<strong>о</strong>рмирующие и <strong>о</strong>рганизующие мир<strong>о</strong>вые силы, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дя через<br />

вакуумную сферу, не в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать правильную ф<strong>о</strong>рму<br />

кристалла. Н<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> представить себе, чт<strong>о</strong>, тем не менее,<br />

<strong>о</strong>пределенные минимальные влияния пр<strong>о</strong>никают в раств<strong>о</strong>р с<strong>о</strong>ли, н<strong>о</strong><br />

их нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы вызвать кристаллизацию. Их хватает т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong>бы выделившуюся п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шк<strong>о</strong><strong>о</strong>бразную массу сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вать в<br />

квадрат и п<strong>о</strong>лумесяц. Квадрат и п<strong>о</strong>лумесяц, в эт<strong>о</strong>й связи,<br />

представляются мне «визитн<strong>о</strong>й карт<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й» <strong>о</strong>бразующих и<br />

<strong>о</strong>рганизующих сил, карт<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>сещения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>ставляется, к<strong>о</strong>гда дверь д<strong>о</strong>ма закрыта.<br />

Квадрат - эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>стейшее выражение чистейшей минеральн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующей силы.<br />

Пр<strong>о</strong>странственный крест чище всег<strong>о</strong> выступает в пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме куба. В растительн<strong>о</strong>м царстве,<br />

там, где ф<strong>о</strong>рмирующая сила действует <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> сильн<strong>о</strong>, так сильн<strong>о</strong>, как эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> на примере<br />

губ<strong>о</strong>цветных, у к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых излучение в запахе захватывает листья и стебель, мы нах<strong>о</strong>дим в п<strong>о</strong>перечн<strong>о</strong>м<br />

сечении стебля квадрат. У растений, у к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых на перв<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong> выступает <strong>о</strong>рганизующая мир<strong>о</strong>вая сила<br />

химизма, имеющая <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к <strong>о</strong>рганизмам с б<strong>о</strong>льшим с<strong>о</strong>держанием в<strong>о</strong>ды, как, например, у калужницы<br />

б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й или мать-и-мачехи, мы нах<strong>о</strong>дим листья в ф<strong>о</strong>рме п<strong>о</strong>лумесяца. П<strong>о</strong>лумесяц - эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>стейшее<br />

выражение для действующей <strong>о</strong>рганизующей силы, ф<strong>о</strong>рмирующей в жидк<strong>о</strong>м (химизм).<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м исключения к<strong>о</strong>смических ф<strong>о</strong>рмирующих сил, вызывается<br />

нен<strong>о</strong>рмальный пр<strong>о</strong>цесс, сравнимый с пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый у чел<strong>о</strong>века ведет к рахиту. Эт<strong>о</strong>т нен<strong>о</strong>рмальный<br />

пр<strong>о</strong>цесс м<strong>о</strong>жет быть введен в н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е русл<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здействия веществ, являющихся<br />

н<strong>о</strong>сителями витамина D. Тем самым замыкается цепь д<strong>о</strong>казательств, чт<strong>о</strong> витамин D является не<br />

с<strong>о</strong>единением, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучить химическим путем, н<strong>о</strong> первичн<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмирующей мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дились наблюдения за п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>дящими тест-<strong>о</strong>бъектами в сферах<br />

квасц<strong>о</strong>в, й<strong>о</strong>да или эскулина. Очень п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>дящими для эт<strong>о</strong>й цели <strong>о</strong>казались др<strong>о</strong>жжи. Они представляют<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизм с легк<strong>о</strong> наблюдаемым жизненным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Они разлагают сахар на спирт и углекислый<br />

газ. Углекислый газ м<strong>о</strong>жет быть измерен и тем самым м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать выв<strong>о</strong>ды <strong>о</strong> жизненных пр<strong>о</strong>цессах<br />

др<strong>о</strong>жжей. Диаграмма рис. 26 п<strong>о</strong>казывает пр<strong>о</strong>текание <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания углекисл<strong>о</strong>ты, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дящее за единицу<br />

времени п<strong>о</strong>д в<strong>о</strong>здействием различных сфер.<br />

Др<strong>о</strong>жжи, растущие внутри сферы с квасцами и й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> есть без<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тепла или, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>, без света, дем<strong>о</strong>нстрируют б<strong>о</strong>лее<br />

сильн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание углекисл<strong>о</strong>ты п<strong>о</strong> сравнению с к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>льным <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><br />

сфер<strong>о</strong>й, нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Внутри эскулин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й или вакуумн<strong>о</strong>й сферы, т<strong>о</strong><br />

есть без к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> химизма или, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>, без ф<strong>о</strong>рмирующих сил,<br />

растущие др<strong>о</strong>жжи п<strong>о</strong>казывают нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е уменьшение <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

углекисл<strong>о</strong>ты. Эти сильные <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нения <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й крив<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

ликвидир<strong>о</strong>вать п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления веществ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, как признан<strong>о</strong>,<br />

с<strong>о</strong>держат витамины А, С, В.<br />

В перв<strong>о</strong>м случае исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вали масляную эмульсию, капелька к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

была д<strong>о</strong>бавлена в бр<strong>о</strong>дильную к<strong>о</strong>лбу. Нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е развитие др<strong>о</strong>жжей в<br />

42


сфере, нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>й й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, был<strong>о</strong> <strong>о</strong>стан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлением экстракта шпината. Нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е развитие в<br />

сфере эскулина исправлен<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлением экстракта из рис<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>трубей. И т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> нен<strong>о</strong>рмальная кривая<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания углекисл<strong>о</strong>ты в вакуумн<strong>о</strong>й сфере м<strong>о</strong>жет быть исправлена лишь п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м применения<br />

излучающей энергии вещества, несущег<strong>о</strong> витамин D, т<strong>о</strong> есть так<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации <strong>о</strong>пыта, какая п<strong>о</strong>казана на<br />

рис. 23.<br />

Еще наглядней м<strong>о</strong>гут пр<strong>о</strong>дем<strong>о</strong>нстрир<strong>о</strong>вать б<strong>о</strong>лезненные явления микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>пические <strong>о</strong>бразы<br />

др<strong>о</strong>жжей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>лучаются при исключении <strong>о</strong>тдельных к<strong>о</strong>смических<br />

сил<strong>о</strong>вых п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в. Рис. 27 п<strong>о</strong>казывает микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>пический <strong>о</strong>браз н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong><br />

развитых др<strong>о</strong>жжей.<br />

В сфере, нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>й квасцами, т<strong>о</strong> есть при исключении мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

тепл<strong>о</strong>ты, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывались наст<strong>о</strong>ящие карлики (рис. 28). Они <strong>о</strong>чень<br />

активны, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни развивают не<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> сильную выдыхательную<br />

деятельн<strong>о</strong>сть (см. кривую). Здесь наглядн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е вследствие нед<strong>о</strong>статка витамина А <strong>о</strong>пределяется как авитамин<strong>о</strong>з.<br />

В сфере, нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>й й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> есть при исключении к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

света, развиваются <strong>о</strong>рганизмы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выглядят как бы выжатыми, без<br />

тург<strong>о</strong>ра и с ваку<strong>о</strong>лями в центре (рис. 29). Эт<strong>о</strong> увядшие выс<strong>о</strong>хшие ф<strong>о</strong>рмы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выделяют в жидк<strong>о</strong>сть, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>ни развивались, слизистую<br />

субстанцию. Анализ эт<strong>о</strong>й жидк<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>казывает нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>вышенн<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong>держание углекисл<strong>о</strong>ты. Все эт<strong>о</strong> вместе складывается в <strong>о</strong>браз<br />

цинг<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния.<br />

Рис. 30 п<strong>о</strong>казывает др<strong>о</strong>жжи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые развивались в эскулин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сфере, т<strong>о</strong> есть при исключении<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> химизма. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшие, н<strong>о</strong> слаб<strong>о</strong> <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нтуренные клетки без внутренней<br />

структуры. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни сталкиваются друг с друг<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>ни упл<strong>о</strong>щают друг<br />

друга и <strong>о</strong>бразуют к<strong>о</strong>нгл<strong>о</strong>мерат, п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жий на пчелиные с<strong>о</strong>ты. Всегда в<br />

п<strong>о</strong>ле зрения микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>па нах<strong>о</strong>дятся <strong>о</strong>дна или неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> клет<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

л<strong>о</strong>паются или раств<strong>о</strong>ряются, вливаясь в <strong>о</strong>кружающую жидк<strong>о</strong>сть.<br />

Пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания углекисл<strong>о</strong>ты сильн<strong>о</strong> замедлен (см. кривую). В<br />

цел<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>здается впечатление авт<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> распада, как<br />

наблюдается эт<strong>о</strong> при б<strong>о</strong>лезни бери-бери.<br />

В вакуумн<strong>о</strong>й сфере, т<strong>о</strong> есть при исключении к<strong>о</strong>смических<br />

ф<strong>о</strong>рмирующих сил, развиваются б<strong>о</strong>льшие шар<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные <strong>о</strong>рганизмы<br />

(рис. 31). В них не наблюдается никаких ядер, и мягкая<br />

бесф<strong>о</strong>рменн<strong>о</strong>сть также и здесь <strong>о</strong>бразует к<strong>о</strong>нгл<strong>о</strong>мерат, нап<strong>о</strong>минающий<br />

пчелиные с<strong>о</strong>ты. Пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания углекисл<strong>о</strong>ты исключительн<strong>о</strong><br />

вялый, при нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>пытах п<strong>о</strong>чти с<strong>о</strong>всем <strong>о</strong>тсутствует (см. кривую).<br />

Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет рассматриваться как <strong>о</strong>браз рахита.<br />

Описанные здесь б<strong>о</strong>лезненные ф<strong>о</strong>рмы, в<strong>о</strong>зникшие при<br />

исключении четырех к<strong>о</strong>смических прир<strong>о</strong>дных сил, см<strong>о</strong>гли быть исправлены п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления или<br />

активизации с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственных витамин<strong>о</strong>с<strong>о</strong>держащих веществ.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, характеризация четырех великих сил д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнена<br />

и данные представления <strong>о</strong> прир<strong>о</strong>де витамин<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>дкреплены.<br />

Раб<strong>о</strong>ты авт<strong>о</strong>ра, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые так ясн<strong>о</strong> выражают <strong>о</strong>писанные<br />

результаты, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились лет<strong>о</strong>м 1929 г<strong>о</strong>да при участии Г. Сухантке в<br />

Берлине. Пр<strong>о</strong>веденные п<strong>о</strong>зднее <strong>о</strong>пыты, в т<strong>о</strong>м числе в 1931 и 1932<br />

г<strong>о</strong>дах, также и в других местах, не дали таких же убедительных<br />

результат<strong>о</strong>в, х<strong>о</strong>тя статическ<strong>о</strong>е <strong>о</strong>б<strong>о</strong>бщение п<strong>о</strong>дтверждает <strong>о</strong>писанные<br />

первые результаты эксперимент<strong>о</strong>в. Уже неб<strong>о</strong>льшие изменения среды, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> в экспериментах не<br />

требуется принимать в<strong>о</strong> внимание, дают <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нения в результатах <strong>о</strong>пыта. Также не был<strong>о</strong> безразличн<strong>о</strong>,<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дятся ли <strong>о</strong>пыты в п<strong>о</strong>двале или на верхнем этаже. Требуется еще длинный ряд <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, чт<strong>о</strong>бы далее<br />

пр<strong>о</strong>яснить пр<strong>о</strong>блемы, группирующиеся в<strong>о</strong>круг всег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>мплекса в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в.<br />

XVI. ХИМИЯ СМОЛ - ОТРАЖЕННАЯ ОБЛАСТЬ ПРИГОДНОГО СПЕКТРА СУБСТАНЦИЙ<br />

Из девственн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> крахмала в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну цветка развертывается б<strong>о</strong>гатый спектр субстанций,<br />

как был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> в предыдущих главах. В направлении к<strong>о</strong>рня крахмал упл<strong>о</strong>тняется в субстанцию каркаса -<br />

в целлюл<strong>о</strong>зу. Целлюл<strong>о</strong>за, древесина, представляет в растении принцип пр<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти. К<strong>о</strong>рень, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong><br />

все к<strong>о</strong>рнев<strong>о</strong>е, б<strong>о</strong>льше всег<strong>о</strong> эмансипируется <strong>о</strong>т г<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ритма. Листья и цветы прех<strong>о</strong>дят, к<strong>о</strong>рень же,<br />

перезим<strong>о</strong>вав, весн<strong>о</strong>й выпускает из себя н<strong>о</strong>вую жизнь. Н<strong>о</strong> даже к<strong>о</strong>гда все растение целик<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>гибает,<br />

целлюл<strong>о</strong>зные части пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжают далее св<strong>о</strong>ю мумифицир<strong>о</strong>ванную жизнь. Определенные <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельства<br />

мете<strong>о</strong>р<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют эт<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>цессу мумификации. Так, в<br />

43


земных сл<strong>о</strong>ях мы нах<strong>о</strong>дим давн<strong>о</strong> исчезнувший растительный мир в виде залежей бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля.<br />

Древнейший уг<strong>о</strong>ль - эт<strong>о</strong> каменный уг<strong>о</strong>ль, ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение ух<strong>о</strong>дит в перв<strong>о</strong>бытные времена.<br />

П<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>сть, лежавшая в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля, нельзя сравнить с нашими<br />

сег<strong>о</strong>дняшними ф<strong>о</strong>рмами растений, и <strong>о</strong>стается п<strong>о</strong>д в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м, были ли <strong>о</strong>ни и наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей<br />

структуре такими пл<strong>о</strong>тными и твердыми, как наши сег<strong>о</strong>дняшние физические растения.<br />

Если уг<strong>о</strong>ль не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> сжигать, н<strong>о</strong> нагревать без д<strong>о</strong>ступа в<strong>о</strong>здуха (сухая перег<strong>о</strong>нка), т<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>цессе<br />

п<strong>о</strong>лук<strong>о</strong>кс<strong>о</strong>вания, в зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т вида и пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения угля, выделится б<strong>о</strong>льше или меньше газа. Уже в<br />

начале нашег<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>летия сначала в Англии, а затем п<strong>о</strong>всюду на к<strong>о</strong>нтиненте эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь<br />

для п<strong>о</strong>лучения светильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа. Светильный газ представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й смесь <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и<br />

различных угле-<strong>о</strong>гненных веществ, таких как метан, этан, этилен, ацетилен и другие.<br />

Остатк<strong>о</strong>м при сух<strong>о</strong>й перег<strong>о</strong>нке является к<strong>о</strong>кс, исп<strong>о</strong>льзуемый для <strong>о</strong>б<strong>о</strong>грева д<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong>зднее <strong>о</strong>н стал<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваться для плавки железн<strong>о</strong>й руды, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> для п<strong>о</strong>лучения <strong>о</strong>пределенных с<strong>о</strong>рт<strong>о</strong>в железа.<br />

П<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чный пр<strong>о</strong>дукт, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>бразуется при этих пр<strong>о</strong>цессах, - эт<strong>о</strong> см<strong>о</strong>ла (дег<strong>о</strong>ть). Вначале см<strong>о</strong>ла<br />

рассматривалась т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> как бесп<strong>о</strong>лезный п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чный пр<strong>о</strong>дукт, п<strong>о</strong>ка техника не научилась исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать ее<br />

с<strong>о</strong>ставные части. Сег<strong>о</strong>дня см<strong>о</strong>ла не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> не является бесп<strong>о</strong>лезным п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> служит<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й для б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й части всей нашей химическ<strong>о</strong>й индустрии.<br />

При выделении <strong>о</strong>тдельных фракций из см<strong>о</strong>л п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дистилляции п<strong>о</strong>лучают, наряду с твердым<br />

<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>тдельные пр<strong>о</strong>дукты дистилляции, <strong>о</strong>т фракций, кипящих при низких температурах (легкие<br />

масла), через средние масла к тяжелым маслам. В зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т вида и пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения угля также и<br />

пр<strong>о</strong>дукты дистилляции п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей химическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де различны.<br />

См<strong>о</strong>ла бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля с<strong>о</strong>держит п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части парафины,<br />

т<strong>о</strong>гда как каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льная см<strong>о</strong>ла с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит п<strong>о</strong>чти исключительн<strong>о</strong><br />

из цикл<strong>о</strong>парафин<strong>о</strong>в. Эти химические различия важны для<br />

п<strong>о</strong>нимания п<strong>о</strong>следующег<strong>о</strong> и д<strong>о</strong>лжны быть здесь кратк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>яснены.<br />

Обеим группам веществ св<strong>о</strong>йственен характер химическ<strong>о</strong>й<br />

инертн<strong>о</strong>сти. Отсюда название парафина (parum affinis = без<br />

ср<strong>о</strong>дства). В сам<strong>о</strong>м деле, эти вещества так мертвы, чт<strong>о</strong> не<br />

п<strong>о</strong>двержены действию сильнейших химических агент<strong>о</strong>в. Их<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> кипятить в сильнейших раств<strong>о</strong>рах кисл<strong>о</strong>т, например, в<br />

к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>те, без т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы в них чт<strong>о</strong>либ<strong>о</strong><br />

изменил<strong>о</strong>сь.<br />

Анализ п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из углер<strong>о</strong>да и <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вещества, т<strong>о</strong> есть являются угле-<strong>о</strong>гненными веществами<br />

(углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дами). Однак<strong>о</strong> структура этих угле-<strong>о</strong>гненных веществ<br />

различна, в зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, из бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> или каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля<br />

<strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>лучены. Ранее мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили, чт<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бычная ф<strong>о</strong>рмирующая<br />

сила угля в углер<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й химии нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е выражение в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бладающий четырьмя сил<strong>о</strong>выми связями углер<strong>о</strong>д м<strong>о</strong>жет<br />

с<strong>о</strong>единяться с самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, <strong>о</strong>тсюда в<strong>о</strong>зникает к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>е<br />

разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие к<strong>о</strong>мбинаций структур. Так, парафины являются<br />

угле-<strong>о</strong>гненными веществами с <strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong>й цепью, т<strong>о</strong>гда как<br />

цикл<strong>о</strong>парафины имеют цепь Циклическ<strong>о</strong>й структуры, а именн<strong>о</strong><br />

шестичленн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>льц<strong>о</strong>.<br />

Вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличия структур парафин<strong>о</strong>в и цикл<strong>о</strong>парафин<strong>о</strong>в <strong>о</strong>пределяется их приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>сть для<br />

химических пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваний, как эт<strong>о</strong> станет ясным в дальнейшем. Вначале дадим предварительн<strong>о</strong>е<br />

представление, ни в к<strong>о</strong>ем случае не претендующее на п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ту, <strong>о</strong>бз<strong>о</strong>р <strong>о</strong>тдельных пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в дистилляции<br />

(см. на с<strong>о</strong>седней странице).<br />

Нефть (сырая нефть) п<strong>о</strong>казывает с<strong>о</strong>став, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бный см<strong>о</strong>ле, п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>й из бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля. При<br />

фракци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й дистилляции <strong>о</strong>на также дает пр<strong>о</strong>дукты парафин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда: бензин, кер<strong>о</strong>син, парафин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

масл<strong>о</strong>, парафин. Нефть м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как естественную см<strong>о</strong>лу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>валась в<br />

результате к<strong>о</strong>кс<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>буглившихся растительных <strong>о</strong>статк<strong>о</strong>в в результате земных катастр<strong>о</strong>ф.<br />

В т<strong>о</strong> время как см<strong>о</strong>ла, п<strong>о</strong>лученная из бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля, уже сравнительн<strong>о</strong> давн<strong>о</strong> перерабатывается в<br />

г<strong>о</strong>рючие вещества, смаз<strong>о</strong>чные вещества и парафин, и таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м превратилась в предп<strong>о</strong>сылку расцвета<br />

машинн<strong>о</strong>й техники, каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льные см<strong>о</strong>лы еще д<strong>о</strong> середины 19-г<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>летия были бесп<strong>о</strong>лезным<br />

п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>пуст<strong>о</strong>шавшим п<strong>о</strong>ля в <strong>о</strong>крестн<strong>о</strong>стях газ<strong>о</strong>вых фабрик и к<strong>о</strong>кс<strong>о</strong>химических<br />

44


к<strong>о</strong>мбинат<strong>о</strong>в. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с 1846 г<strong>о</strong>да начали исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>тдельные фракции для пр<strong>о</strong>питки железн<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жных<br />

шпал и п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще древесины, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong> бактерицидн<strong>о</strong>е, враждебн<strong>о</strong>е жизни действие<br />

этих фракций.<br />

Причина эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лежала в уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы при в<strong>о</strong>здействии как<br />

химических, так и <strong>о</strong>кисляющих агент<strong>о</strong>в. Пр<strong>о</strong>дукты каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы не так легк<strong>о</strong> сг<strong>о</strong>рали, как<br />

пр<strong>о</strong>дукты бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля, и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му не г<strong>о</strong>дились в качестве т<strong>о</strong>плива для двигателей внутреннег<strong>о</strong> сг<strong>о</strong>рания.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни не <strong>о</strong>бладали также вязк<strong>о</strong>стью парафин<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>ни не м<strong>о</strong>гли быть исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваны как смаз<strong>о</strong>чные<br />

материалы.<br />

И т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда удал<strong>о</strong>сь найти в смеси серн<strong>о</strong>й и аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты средств<strong>о</strong>, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>здейств<strong>о</strong>вать<br />

на цикл<strong>о</strong>парафины, лед был сл<strong>о</strong>ман. При <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тке бенз<strong>о</strong>ла названн<strong>о</strong>й нитрирующей смесью п<strong>о</strong>лучался<br />

нитр<strong>о</strong>бенз<strong>о</strong>л, названный также л<strong>о</strong>жным миндальным масл<strong>о</strong>м.<br />

Эт<strong>о</strong>т нитр<strong>о</strong>бенз<strong>о</strong>л имеет выраженный ар<strong>о</strong>мат и исп<strong>о</strong>льзуется сег<strong>о</strong>дня для ар<strong>о</strong>матизации ваксы для<br />

паркета, сап<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> крема и т. п. Отсюда вся <strong>о</strong>бширная <strong>о</strong>бласть химии цикл<strong>о</strong>парафин<strong>о</strong>в названа<br />

«ар<strong>о</strong>матическ<strong>о</strong>й химией». В пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>му химия <strong>о</strong>ткрытых цепей названа «алифатическ<strong>о</strong>й<br />

химией », п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м предварительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>кисления этих пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>лучают вещества,<br />

имеющие характер жирных кисл<strong>о</strong>т (алифатическ<strong>о</strong>е = жирн<strong>о</strong>е).<br />

Нитрация бенз<strong>о</strong>ла действительн<strong>о</strong> была наст<strong>о</strong>ящим пр<strong>о</strong>рыв<strong>о</strong>м. Отсюда ар<strong>о</strong>матическая химия начала<br />

развиваться гигантскими шагами. Путем различных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в синтеза будут, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>лучены<br />

милли<strong>о</strong>ны н<strong>о</strong>вых веществ.<br />

Из нитр<strong>о</strong>бенз<strong>о</strong>ла п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вления при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества п<strong>о</strong>лучают анилин<br />

К<strong>о</strong>гда удается при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи из<strong>о</strong>щренных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в (диаз<strong>о</strong>тир<strong>о</strong>вание и к<strong>о</strong>пулир<strong>о</strong>вание) д<strong>о</strong>биться<br />

нак<strong>о</strong>пления в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, в<strong>о</strong>зникают первые синтетические красители.<br />

В 1856 г<strong>о</strong>ду Перкин выпустил в пр<strong>о</strong>дажу первые анилин<strong>о</strong>вые красители. В 1866 г<strong>о</strong>ду Байер нашел<br />

мет<strong>о</strong>д техническ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> синтеза индиг<strong>о</strong>, и вск<strong>о</strong>ре п<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ступили в пр<strong>о</strong>дажу куб<strong>о</strong>вые красители группы<br />

индантрена, бензантрена и т. д. и пр<strong>о</strong>чие с<strong>о</strong>временные красители.<br />

На эт<strong>о</strong> гранди<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>е техническ<strong>о</strong>е развитие был<strong>о</strong> направлен<strong>о</strong> к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>е прилежание и сила<br />

рассудка. Непрекращающееся чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е сам<strong>о</strong>п<strong>о</strong>жертв<strong>о</strong>вание и не<strong>о</strong>бычные стечения <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельств<br />

характерны для жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пути людей, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вавших эт<strong>о</strong>му развитию. П<strong>о</strong>трясает, например, судьба<br />

Рунге, как <strong>о</strong>н при тяжелых личных <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельствах сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>бращается к пр<strong>о</strong>блеме<br />

каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы, п<strong>о</strong>ка в 1834 г<strong>о</strong>ду ему удал<strong>о</strong>сь при <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тке <strong>о</strong>пределенных фракций<br />

каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы хл<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й известью п<strong>о</strong>лучить г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>ват<strong>о</strong> <strong>о</strong>крашенный пр<strong>о</strong>дукт реакции. Н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong><br />

два ст<strong>о</strong>летия, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>стрый ум Г<strong>о</strong>фмана п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лили эт<strong>о</strong> наблюдение Рунге <strong>о</strong>братить на технические нужды.<br />

В 1858-1865 г<strong>о</strong>дах Кекуле с<strong>о</strong>здал н<strong>о</strong>вую структурную химию, чт<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> исслед<strong>о</strong>ваниям<br />

н<strong>о</strong>вых красителей. Пример т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, какую р<strong>о</strong>ль сыграла судьба: Кекуле сидел на крыше л<strong>о</strong>нд<strong>о</strong>нск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>мнибуса и задремал. Он пр<strong>о</strong>ехал св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вку, н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> увидел с<strong>о</strong>н, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ат<strong>о</strong>мы углер<strong>о</strong>да,<br />

взявшись за руки, кружились в<strong>о</strong>круг нег<strong>о</strong> х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м. Эт<strong>о</strong> вд<strong>о</strong>хн<strong>о</strong>вил<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> на с<strong>о</strong>здание структурн<strong>о</strong>й химии.<br />

Немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> времени, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>ткрыли, чт<strong>о</strong> вещества из эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти, пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чные пр<strong>о</strong>дукты<br />

при п<strong>о</strong>лучении синтетических красителей, <strong>о</strong>казывают в<strong>о</strong>здействие на чел<strong>о</strong>веческий <strong>о</strong>рганизм, и так<br />

началась эра синтетических лекарств. Из фен<strong>о</strong>ла стали п<strong>о</strong>лучать салицил<strong>о</strong>вые препараты, аспирин и др.<br />

В<strong>о</strong>зникла хими<strong>о</strong>терапия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пыталась применить <strong>о</strong>пыт исслед<strong>о</strong>ваний в химии красителей. Так<br />

же, как в химии красителей п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления б<strong>о</strong>к<strong>о</strong>вых цепей к бенз<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>му к<strong>о</strong>льцу п<strong>о</strong>лучают<br />

различные <strong>о</strong>ттенки цвета, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые даже м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассчитать заранее, так хими<strong>о</strong>терапия имеет ядр<strong>о</strong>,<br />

реагирующее с плазменным веществ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизма, и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных цепей д<strong>о</strong>стигается<br />

вариация ег<strong>о</strong> действия. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, например, в<strong>о</strong>зник препарат сальварсан, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>е научн<strong>о</strong>е название<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> следующее:<br />

45


Среди пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чных пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства красителей были <strong>о</strong>бнаружены сладкие на вкус<br />

вещества, т<strong>о</strong>гда начал<strong>о</strong>сь систематическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> синтетических веществ, максимальн<strong>о</strong> сладких на<br />

вкус. Так в<strong>о</strong>зникли сахарин, дульцин и другие синтетические сладкие вещества.<br />

Прасубстанцией всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития является нитр<strong>о</strong>бенз<strong>о</strong>л, имеющий, как был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong>,<br />

ар<strong>о</strong>матический характер; н<strong>о</strong> здесь также п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м план<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> синтеза был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучен<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong><br />

других ар<strong>о</strong>матических веществ. Развилась целая ветвь парфюмерн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>мышленн<strong>о</strong>сти, знающая сег<strong>о</strong>дня<br />

целый ряд синтетических с<strong>о</strong>единений, имитирующих различные ар<strong>о</strong>маты растений.<br />

Нельзя <strong>о</strong>трицать, чт<strong>о</strong> все развитие химии см<strong>о</strong>л представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальный триумф<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> интеллекта. Н<strong>о</strong> какая мир<strong>о</strong>вая дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сть ст<strong>о</strong>ит за всеми этими явлениями и чт<strong>о</strong><br />

представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й эти <strong>субстанции</strong> в связи с мир<strong>о</strong>вым целым?<br />

Давайте еще раз <strong>о</strong>глянемся на путь стан<strong>о</strong>вления естественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

спектра субстанций, исх<strong>о</strong>дя <strong>о</strong>т крахмала, представив ег<strong>о</strong> в <strong>о</strong>бразе: как<br />

в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м дыхании разрыхляется субстанция крахмала и след<strong>о</strong>м за<br />

сахар<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникает <strong>о</strong>краска цветка, ар<strong>о</strong>матические вещества, мед,<br />

масла и лекарственные вещества растения. Развитие вниз идет в<br />

направлении упл<strong>о</strong>тнения и минерализации, через целлюл<strong>о</strong>зу, через<br />

би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический нулев<strong>о</strong>й пункт, т<strong>о</strong> есть уг<strong>о</strong>ль и с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong><br />

уг<strong>о</strong>льные см<strong>о</strong>лы. В них чел<strong>о</strong>веческий интеллект начар<strong>о</strong>вывает<br />

<strong>о</strong>траженную <strong>о</strong>бласть синтетических красителей, синтетических<br />

ар<strong>о</strong>матических веществ, сахарина и других синтетических слад<strong>о</strong>стей,<br />

<strong>о</strong>бласть минеральных масел и синтетических лекарственных средств.<br />

К<strong>о</strong>гда мы с<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставим <strong>о</strong>бе <strong>о</strong>бласти, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здается впечатление,<br />

чт<strong>о</strong> вверху, в вечн<strong>о</strong>м сглаживании между живыми действенными<br />

п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями, в беск<strong>о</strong>нечных метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах между Неб<strong>о</strong>м и Землей, лежит би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическая <strong>о</strong>бласть<br />

динамическ<strong>о</strong>й действительн<strong>о</strong>сти. Напр<strong>о</strong>тив, <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, п<strong>о</strong>дземн<strong>о</strong>е царств<strong>о</strong> химии см<strong>о</strong>л<br />

представляется нам фант<strong>о</strong>мным <strong>о</strong>тражением т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с с<strong>о</strong>здает динамически. В эт<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>дземн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бласти г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует не динамика, а статика ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира, исчислимые явления. Несм<strong>о</strong>тря на<br />

исчислим<strong>о</strong>сть явлений, нам эт<strong>о</strong>т мир не м<strong>о</strong>жет казаться б<strong>о</strong>лее реальным, чем зеленеющий, цветущий и<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сящий растительный мир.<br />

XVII. МАЛЫЕ КОНЦЕНТРАЦИИ И ИХ ВОЗДЕЙСТВИЕ<br />

Если как<strong>о</strong>е-нибудь веществ<strong>о</strong>, например, п<strong>о</strong>варенную с<strong>о</strong>ль, раств<strong>о</strong>рить в в<strong>о</strong>де, т<strong>о</strong> прежде всег<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью исчезнет ее телесный <strong>о</strong>блик. Ег<strong>о</strong> нельзя ни увидеть, ни <strong>о</strong>сязать. Единственный <strong>о</strong>рган чувств,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый еще м<strong>о</strong>жет т<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>спринять п<strong>о</strong>варенную с<strong>о</strong>ль, эт<strong>о</strong> язык, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м вкуса. Чт<strong>о</strong> же так<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> с веществ<strong>о</strong>м, есть ли <strong>о</strong>н<strong>о</strong> там и в как<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме нах<strong>о</strong>дится?<br />

Г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> существует в в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить ег<strong>о</strong> вкус и <strong>о</strong>бнаружить ег<strong>о</strong> наличие<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м химических агент<strong>о</strong>в. В раств<strong>о</strong>ре п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ра<br />

нитрата серебра. При эт<strong>о</strong>м выпадает густ<strong>о</strong>й белый тв<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жистый <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящий из хл<strong>о</strong>рида серебра, <strong>о</strong>н<br />

указывает на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в раств<strong>о</strong>ре с<strong>о</strong>держался сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бный к реакции хл<strong>о</strong>р (из п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли). В в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

раств<strong>о</strong>ре разыгралась, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, реакция, результат<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й является выпавший в <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к хл<strong>о</strong>рид<br />

серебра, являющийся видимым выражением невидим<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли.<br />

В как<strong>о</strong>й же ф<strong>о</strong>рме с<strong>о</strong>держится п<strong>о</strong>варенная с<strong>о</strong>ль в раств<strong>о</strong>ре? Если в цилиндрический с<strong>о</strong>суд налить<br />

раств<strong>о</strong>р п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли и чист<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды, разделив их препарир<strong>о</strong>ванным пергамент<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> через нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

время <strong>о</strong>бнаружится, чт<strong>о</strong> пергамент в результате д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льн<strong>о</strong> сильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> давления выгнется в <strong>о</strong>дну ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну.<br />

Причину эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> явления называют <strong>о</strong>см<strong>о</strong>тическим давлением. Пергамент <strong>о</strong>бразует п<strong>о</strong>лупр<strong>о</strong>ницаемую<br />

перег<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дку, пр<strong>о</strong>пускающую в<strong>о</strong>ду, н<strong>о</strong> не веществ<strong>о</strong>. Опыт п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> величина эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> давления<br />

пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нальна к<strong>о</strong>нцентрации раств<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, и чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дчиняется<br />

46


газ<strong>о</strong>вым зак<strong>о</strong>нам. Осм<strong>о</strong>тическ<strong>о</strong>е давление вп<strong>о</strong>лне м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сравнить с давлением газа в замкнут<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бъеме.<br />

При п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>м уменьшении к<strong>о</strong>нцентрации раств<strong>о</strong>ра веществ<strong>о</strong> расширяется, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> газу, и,<br />

нак<strong>о</strong>нец, к<strong>о</strong>нцентрация ег<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится так мала, чт<strong>о</strong> ег<strong>о</strong><br />

нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружить ни на вкус, ни химическими<br />

мет<strong>о</strong>дами. Даже т<strong>о</strong>нчайшие химические реакции, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить наличие слабейших к<strong>о</strong>нцентраций,<br />

п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тказывают. Даже так<strong>о</strong>й чувствительный<br />

спектральный анализ д<strong>о</strong>стигает границ св<strong>о</strong>их в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей.<br />

При уменьшении к<strong>о</strong>нцентрации д<strong>о</strong> 1: 10 17 , нак<strong>о</strong>нец,<br />

д<strong>о</strong>стигается с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м п<strong>о</strong> представлениям <strong>о</strong><br />

величинах ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в б<strong>о</strong>льше нет ни <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>лекулы п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й<br />

с<strong>о</strong>ли в 1 см 3 эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра. (П<strong>о</strong> Л<strong>о</strong>шмиту в 1 см 3 газа с<strong>о</strong>держится 4, 5 x 10 16 м<strong>о</strong>лекул). Эт<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>сильн<strong>о</strong><br />

раств<strong>о</strong>рению 1 мг п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли в 10 милли<strong>о</strong>нах т<strong>о</strong>нн в<strong>о</strong>ды.<br />

Если дальше уменьшать к<strong>о</strong>нцентрацию эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра, т<strong>о</strong>гда, Даже на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вании те<strong>о</strong>ретических<br />

представлений, нельзя предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> и в б<strong>о</strong>льшем <strong>о</strong>бъеме так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра м<strong>о</strong>жет с<strong>о</strong>держаться х<strong>о</strong>тя бы<br />

<strong>о</strong>дна м<strong>о</strong>лекула вещества. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му сег<strong>о</strong>дняшним научн<strong>о</strong> вышк<strong>о</strong>ленным химикам или врачам так трудн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>верить в действие таких малых к<strong>о</strong>нцентраций.<br />

И, тем не менее, в течение ст<strong>о</strong>летий развивающаяся г<strong>о</strong>ме<strong>о</strong>патия п<strong>о</strong>казала, чт<strong>о</strong> такие и еще меньшие<br />

к<strong>о</strong>нцентрации <strong>о</strong>бладают терапевтическим эффект<strong>о</strong>м.<br />

Первый, кт<strong>о</strong> ввел в терапию слабые к<strong>о</strong>нцентрации, был Ганеманн. Исп<strong>о</strong>льзуемые им к<strong>о</strong>нцентрации<br />

д<strong>о</strong>стигались <strong>о</strong>пределенным сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м, и лекарственные средства, применяемые сег<strong>о</strong>дня в г<strong>о</strong>ме<strong>о</strong>патии, в<br />

св<strong>о</strong>ем приг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>влении <strong>о</strong>пираются в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м на мет<strong>о</strong>дику Ганеманна. Уменьшения к<strong>о</strong>нцентрации таким<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенным сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м были названы п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>ванием. Они п<strong>о</strong>лучались следующим сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м.<br />

Если мы пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим так<strong>о</strong>е разбавление, например, с сульфат<strong>о</strong>м меди, т<strong>о</strong> начинаем с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> грамма<br />

сульфата меди, раств<strong>о</strong>ряем ег<strong>о</strong> в 9 г в<strong>о</strong>ды, п<strong>о</strong>лучая 10 г 10% раств<strong>о</strong>ра сульфата меди, и эт<strong>о</strong>т раств<strong>о</strong>р в<br />

течение <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени ритмически встряхивается. Эт<strong>о</strong> дает первую п<strong>о</strong>тенцию. Н<strong>о</strong>вейшие<br />

исслед<strong>о</strong>вания уже дают исх<strong>о</strong>дную т<strong>о</strong>чку для <strong>о</strong>птимума времени и наиб<strong>о</strong>лее эффективн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ритма<br />

встряхивания.<br />

Далее берем 1 см 3 п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ра и разбавляем в в<strong>о</strong>де д<strong>о</strong> 10 см 3 , сн<strong>о</strong>ва<br />

встряхиваем и п<strong>о</strong>лучаем вт<strong>о</strong>рую п<strong>о</strong>тенцию. 1 см 3 п<strong>о</strong>следнег<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра сн<strong>о</strong>ва разбавляем в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й д<strong>о</strong> 10 см 3 и<br />

встряхиваем таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, как прежде. Эт<strong>о</strong> третья п<strong>о</strong>тенция.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в предлагаем<strong>о</strong>м случае речь идет <strong>о</strong> ритмическ<strong>о</strong>м разбавлении в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении 1: 10, в<br />

фармак<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят <strong>о</strong> децимальных п<strong>о</strong>тенциях, <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значая их с<strong>о</strong>кращенн<strong>о</strong> индекс<strong>о</strong>м D, д<strong>о</strong>бавляя числ<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>тенций, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, например, D3 (= третья децимальная п<strong>о</strong>тенция). В <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к исх<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong> степень к<strong>о</strong>нцентрации с<strong>о</strong>ставляет 1: 10 3 или 10 -3 .<br />

Для сег<strong>о</strong>дняшней химии так называемая третья п<strong>о</strong>тенция, естественн<strong>о</strong>, суть не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как в<strong>о</strong>дный<br />

раств<strong>о</strong>р 1 %<strong>о</strong> сульфата меди. Если раств<strong>о</strong>рить 1 г сульфата меди в 1 литре в<strong>о</strong>ды, т<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>лучим т<strong>о</strong>т же<br />

самый раств<strong>о</strong>р б<strong>о</strong>лее пр<strong>о</strong>стым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м.<br />

И тем не менее является факт<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенция сульфата меди D3 - эт<strong>о</strong> не т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й 1<br />

%0-ный раств<strong>о</strong>р сульфата меди. Эт<strong>о</strong>т факт м<strong>о</strong>жет быть д<strong>о</strong>казан экспериментальн<strong>о</strong>. Для эт<strong>о</strong>й цели<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дятся би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические тесты, например, с семенами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>растают в п<strong>о</strong>тенции и в<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующем п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нцентрации раств<strong>о</strong>ре (К<strong>о</strong>лиск<strong>о</strong>). Развитие листьев и к<strong>о</strong>рней в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их случаях<br />

различн<strong>о</strong>, результаты уст<strong>о</strong>йчивы и при п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рных <strong>о</strong>пытах. За п<strong>о</strong>тенцией как действенная сила ст<strong>о</strong>ит нечт<strong>о</strong><br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е, сила, пр<strong>о</strong>бужденная ритм<strong>о</strong>м. При п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вании исчезает субстанция, <strong>о</strong>на исчезает, прежде всег<strong>о</strong>,<br />

телесн<strong>о</strong>, затем химически и спектр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>пически, на ее мест<strong>о</strong> все б<strong>о</strong>лее выступает би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>е<br />

в<strong>о</strong>здействие.<br />

Если мы <strong>о</strong>тбр<strong>о</strong>сим сег<strong>о</strong>дняшнее <strong>о</strong>рт<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ксальн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>нятие <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятие <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е связан<strong>о</strong> с представлениями <strong>о</strong> вечн<strong>о</strong>й материи, и на ег<strong>о</strong> мест<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ставим т<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>нятие <strong>о</strong><br />

<strong>субстанции</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е мы пытались выраб<strong>о</strong>тать в х<strong>о</strong>де предлагаемых <strong>о</strong>бъяснений, т<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>блема слабых<br />

к<strong>о</strong>нцентраций сразу станет ясн<strong>о</strong>й. В с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с тем, чт<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>пытались представить в предыдущих<br />

главах, веществ<strong>о</strong> суть не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как фиксир<strong>о</strong>ванная ступень бытия макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Т<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong> на Земле мы называем веществ<strong>о</strong>м, эт<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесс в застывшей, фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Земная<br />

вещественн<strong>о</strong>сть и мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong> два п<strong>о</strong>люса, между к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми лежит беск<strong>о</strong>нечный ряд ступеней<br />

бытия прир<strong>о</strong>ды. Растение сам<strong>о</strong> вчленен<strong>о</strong> между этими двумя п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями. В бесчисленных<br />

метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах ф<strong>о</strong>рмы и вещества, в ритмах сжатия и расширения, инв<strong>о</strong>люции и эв<strong>о</strong>люции, существа и<br />

явления, бытие растения - эт<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>й член мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма.<br />

П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, как в к<strong>о</strong>смических ритмах в<strong>о</strong>зникает и прех<strong>о</strong>дит субстанция. Кривые<br />

(рис. 2, 3, 4, 12) п<strong>о</strong>казывают ритмическую смену сгущения из нематериальн<strong>о</strong>й ступени бытия в<br />

вещественн<strong>о</strong>сть и сн<strong>о</strong>ва расширение в имп<strong>о</strong>ндерабильн<strong>о</strong>е. И как Гете <strong>о</strong>писывает эт<strong>о</strong> для растения, так и мы<br />

м<strong>о</strong>жем для всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическую идею, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая в ритмах и<br />

47


всев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жных метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах стан<strong>о</strong>вится, нак<strong>о</strong>нец, тем, чт<strong>о</strong> мы называем веществ<strong>о</strong>м. И так же, как<br />

растение <strong>о</strong>сенью высыхает и, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>чти п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью исчезает физически, т<strong>о</strong>гда как ег<strong>о</strong> существ<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва<br />

в<strong>о</strong>звращается в мир<strong>о</strong>вые дали, так и фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет в ритмах сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>риться в св<strong>о</strong>ем<br />

пр<strong>о</strong>цессуальн<strong>о</strong>м существе.<br />

В пр<strong>о</strong>цессе п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вания нах<strong>о</strong>дим мы гениальн<strong>о</strong>е предчувствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Эт<strong>о</strong><br />

не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как перев<strong>о</strong>д явления вещества в ег<strong>о</strong> существ<strong>о</strong>. В ритмическ<strong>о</strong>м уменьшении к<strong>о</strong>нцентрации<br />

веществ<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ряется, теряет телесный <strong>о</strong>блик, перех<strong>о</strong>дит из тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в жидк<strong>о</strong>е, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> в<br />

газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние и, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>днимается на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>кие ступени бытия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые уже не<br />

являются б<strong>о</strong>льше материальными.<br />

Г<strong>о</strong>ме<strong>о</strong>патия пытается лечить не п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м груб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия веществ, н<strong>о</strong> вызывать раств<strong>о</strong>ренные,<br />

<strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>жденные <strong>о</strong>т фиксации <strong>субстанции</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, дух <strong>субстанции</strong>.<br />

Исп<strong>о</strong>льзуемый при п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вании исключительн<strong>о</strong> десятичный ритм, кажется, задан самим<br />

Ганеманн<strong>о</strong>м и, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти не п<strong>о</strong>явил<strong>о</strong>сь никаких тв<strong>о</strong>рческих идей, пре<strong>о</strong>бразующих б<strong>о</strong>лее<br />

или менее надежные мет<strong>о</strong>ды, с<strong>о</strong>хранили эт<strong>о</strong>т декадный ритм, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующий нашей децимальн<strong>о</strong>й<br />

системе мер. Н<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>му<br />

веществу присущ ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бственный ритм. Отн<strong>о</strong>шение вещества к<br />

ф<strong>о</strong>рмирующим силам, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е выражается, например, в ф<strong>о</strong>рме ег<strong>о</strong><br />

кристалла, или ег<strong>о</strong> связь с <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая выражается в<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении ат<strong>о</strong>мных вес<strong>о</strong>в (сравните музыкальные качества веществ)<br />

м<strong>о</strong>гли бы указать на ритм, св<strong>о</strong>йственный данн<strong>о</strong>му виду веществ. Или если<br />

внешний вид растения имеет, например, дих<strong>о</strong>т<strong>о</strong>нический характер, как,<br />

например, у <strong>о</strong>мелы, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> также м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>пределять дв<strong>о</strong>йственный ритм<br />

для лекарств, изг<strong>о</strong>тавливаемых или п<strong>о</strong>тенцируемых из <strong>о</strong>мелы (рис. 34).<br />

Так<strong>о</strong>е бинарн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вание для <strong>о</strong>мелы устан<strong>о</strong>вил<strong>о</strong>сь в течение<br />

мн<strong>о</strong>гих лет и принят<strong>о</strong> в клиническ<strong>о</strong>й практике.<br />

Исслед<strong>о</strong>ваниям ближайших десятилетий предст<strong>о</strong>ит <strong>о</strong>ткрыть в эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дня<br />

нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предугадать. Первым шаг<strong>о</strong>м на эт<strong>о</strong>м пути является изучение так называемых кривых<br />

п<strong>о</strong>тенции.<br />

П<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вка <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в для п<strong>о</strong>лучения таких кривых с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яла в следующем: тридцать цвет<strong>о</strong>чных<br />

г<strong>о</strong>ршк<strong>о</strong>в с семенами пшеницы п<strong>о</strong>ливали п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательными п<strong>о</strong>тенциями нек<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> вещества, д<strong>о</strong>биваясь<br />

пр<strong>о</strong>растания семян и р<strong>о</strong>ста растений. Спустя неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> недель растения были измерены и средняя длина<br />

их была внесена как <strong>о</strong>рдината для кажд<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>тенции (К<strong>о</strong>лиск<strong>о</strong>).<br />

Кривая п<strong>о</strong>тенций действительн<strong>о</strong> является характерн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нстант<strong>о</strong>й для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества.<br />

Пр<strong>о</strong>двигаясь на эт<strong>о</strong>м пути, в исслед<strong>о</strong>вательск<strong>о</strong>й лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рии авт<strong>о</strong>ра были п<strong>о</strong>лучены кривые п<strong>о</strong>тенции для<br />

мн<strong>о</strong>гих минеральных и растительных веществ.<br />

П<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вка <strong>о</strong>пыта, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, была м<strong>о</strong>дифицир<strong>о</strong>вана таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> вмест<strong>о</strong> растений в цвет<strong>о</strong>чных<br />

г<strong>о</strong>ршках в качестве би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъекта тестир<strong>о</strong>вания были исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваны растущие др<strong>о</strong>жжи.<br />

Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> др<strong>о</strong>жжи разлагают сахар на спирт и углекисл<strong>о</strong>ту; п<strong>о</strong>следнюю м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>брать в<br />

градуир<strong>о</strong>ванную пр<strong>о</strong>бирку и измерить. Объем п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>й углекисл<strong>о</strong>ты является мер<strong>о</strong>й жизнедеятельн<strong>о</strong>сти<br />

др<strong>о</strong>жжей, как измеренные листья и к<strong>о</strong>рни пшеницы являются мер<strong>о</strong>й интенсивн<strong>о</strong>сти жизни пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>стк<strong>о</strong>в.<br />

30 или 50 таких бр<strong>о</strong>дильных к<strong>о</strong>лб были п<strong>о</strong>мещены на кругл<strong>о</strong>м вращающемся ст<strong>о</strong>ле. Перед каждым<br />

тест<strong>о</strong>м был предусм<strong>о</strong>трен к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>льный <strong>о</strong>пыт с дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. След<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> при<br />

<strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>держании к<strong>о</strong>лб выделение углекисл<strong>о</strong>ты будет <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вым, т<strong>о</strong> есть кривая в данн<strong>о</strong>м случае<br />

будет прям<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> если вмест<strong>о</strong> дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды ввести в к<strong>о</strong>лбы п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательные п<strong>о</strong>тенции как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>либ<strong>о</strong><br />

вещества, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучится не прямая, а характерная, с <strong>о</strong>тчетливыми максимумами и минимумами,<br />

кривая п<strong>о</strong>тенций.<br />

На рис. 36 приведена кривая п<strong>о</strong>тенций для Prunus spinosa в качестве примера.<br />

В<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, чт<strong>о</strong> на так<strong>о</strong>й крив<strong>о</strong>й <strong>о</strong>значает падение и в<strong>о</strong>зрастание, или максимум и минимум, и<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вании интервал<strong>о</strong>в между максимумами и минимумами сделать выв<strong>о</strong>ды в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении<br />

ритма выбранн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>. М<strong>о</strong>жем ли мы п<strong>о</strong> характеру крив<strong>о</strong>й устан<strong>о</strong>вить д<strong>о</strong>зир<strong>о</strong>вку для<br />

терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания лекарства? Ок<strong>о</strong>нчательный <strong>о</strong>твет на эти в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы м<strong>о</strong>жет быть дан т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>сле мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>летних старательных исслед<strong>о</strong>ваний.<br />

Для начала м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, быть м<strong>о</strong>жет, следующее: максимум и минимум на крив<strong>о</strong>й <strong>о</strong>значает<br />

п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тный пункт. Здесь как бы мы перешагиваем п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г, ведущий из <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти в другую. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

представить себе, чт<strong>о</strong> при п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вании п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong> <strong>о</strong>существляется перех<strong>о</strong>д<br />

через такие п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ги, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м веществ<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дит с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ступени на другую. П<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вые т<strong>о</strong>чки крив<strong>о</strong>й<br />

(максимум и минимум) д<strong>о</strong>лжны выражать в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждение <strong>субстанции</strong> через <strong>о</strong>бласти бытия.<br />

В х<strong>о</strong>де этих раб<strong>о</strong>т <strong>о</strong>днажды п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>валась бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та и <strong>о</strong>пределялась ее п<strong>о</strong>тенциальная<br />

кривая. Бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та была п<strong>о</strong>лучена из бенз<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы и <strong>о</strong>чищена п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

перекристаллиз<strong>о</strong>вания, п<strong>о</strong>ка пр<strong>о</strong>ба чист<strong>о</strong>ты не пр<strong>о</strong>шла через т<strong>о</strong>чку плавления 121°. Кривая п<strong>о</strong>тенции<br />

48


п<strong>о</strong>казала жив<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>текание пр<strong>о</strong>цесса с характерными максимумами и минимумами. Одн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>валась бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та, при<strong>о</strong>бретенная в аптеке, и <strong>о</strong>пределялась кривая. Купленная бенз<strong>о</strong>йная<br />

кисл<strong>о</strong>та была чист<strong>о</strong>й (т<strong>о</strong>чка плавления 121°), н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучена синтетически из каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы. Эта<br />

бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та химически идентична естественн<strong>о</strong>й бенз<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>те, н<strong>о</strong> принадлежит к <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бласти химии см<strong>о</strong>л, как эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> в предыдущей главе.<br />

Кривая п<strong>о</strong>тенции эт<strong>о</strong>й синтетическ<strong>о</strong>й бенз<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты действительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>казалась прям<strong>о</strong>й. Эт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>значает, чт<strong>о</strong> синтетическая бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та в слабых к<strong>о</strong>нцентрациях б<strong>о</strong>льше не действует на др<strong>о</strong>жжи.<br />

Она действует т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в ф<strong>о</strong>рме груб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, примерн<strong>о</strong> д<strong>о</strong> 4-й п<strong>о</strong>тенции (рис. 37).<br />

Отсюда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> заключить, чт<strong>о</strong> синтетические <strong>субстанции</strong> п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в перераб<strong>о</strong>тки см<strong>о</strong>л<br />

действуют т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> алл<strong>о</strong>патически, г<strong>о</strong>ме<strong>о</strong>патически, будучи п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>ваны, <strong>о</strong>ни бездействуют.<br />

Субстанции см<strong>о</strong>л, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ритмическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вания, б<strong>о</strong>льше не разрыхляются и<br />

не раств<strong>о</strong>ряются впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> существа. Они выпадают из ритм<strong>о</strong>в между К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и Землей и<br />

п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му б<strong>о</strong>льше не <strong>о</strong>твечают, к<strong>о</strong>гда к ним <strong>о</strong>бращаются п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ритм<strong>о</strong>в. Несм<strong>о</strong>тря на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эти<br />

синтетические пр<strong>о</strong>дукты химически абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong> идентичны прир<strong>о</strong>дным, би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гически <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong><br />

различны, как эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> на примере естественн<strong>о</strong>й и синтетическ<strong>о</strong>й бенз<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Обе бенз<strong>о</strong>йные кисл<strong>о</strong>ты пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дят из двух <strong>о</strong>бластей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в спектре субстанций были<br />

<strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ваны в предыдущей главе. Н<strong>о</strong> эти <strong>о</strong>бласти п<strong>о</strong>дчиняются различным зак<strong>о</strong>нам. Область живых<br />

растений с их спектр<strong>о</strong>м субстанций следует зак<strong>о</strong>нам жизни, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые указал Гете, с<strong>о</strong>здав все<strong>о</strong>бщие<br />

п<strong>о</strong>нятия п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти, в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждения и метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы. В<strong>о</strong> вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м случае мы имеем дел<strong>о</strong> с физическими<br />

зак<strong>о</strong>нами ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>й и м<strong>о</strong>лекулярн<strong>о</strong>й химии. Здесь механизм, там <strong>о</strong>рганизм. Зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения вещества<br />

х<strong>о</strong>тя и справедлив в <strong>о</strong>бласти механизма, н<strong>о</strong> не в <strong>о</strong>бласти <strong>о</strong>рганизма.<br />

В п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й жизни мы п<strong>о</strong>всюду <strong>о</strong>кружены пр<strong>о</strong>дукцией химии см<strong>о</strong>л и нам нужн<strong>о</strong> иметь с ними<br />

дел<strong>о</strong>. С представленным здесь, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, не д<strong>о</strong>лжны измениться суждения <strong>о</strong> ценн<strong>о</strong>стях, н<strong>о</strong> мы х<strong>о</strong>тим<br />

п<strong>о</strong>знать силы, ст<strong>о</strong>ящие за этим развитием, и х<strong>о</strong>тели бы перевести их в будущее знание <strong>о</strong> жив<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>.<br />

49


XVIII. МИНЕРАЛ<br />

При сжигании растения в пепле <strong>о</strong>стаются ег<strong>о</strong> минеральные с<strong>о</strong>ставные части. С<strong>о</strong>держание пепла в<strong>о</strong><br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>м зависит <strong>о</strong>т вида растения и усл<strong>о</strong>вий ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>ста. Прир<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>ставных частей пепла также изменяется с<br />

прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й растения. На перв<strong>о</strong>м месте <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ят: калий, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, кальций, кремний, магний и сера; н<strong>о</strong><br />

также, <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> в малых к<strong>о</strong>личествах, присутствуют <strong>о</strong>кись алюминия, натрий, хл<strong>о</strong>р. Наряду с этим в<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых растениях с<strong>о</strong>держатся б<strong>о</strong>лее редкие вещества: литий в табаке, й<strong>о</strong>д в в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>слях и лишайниках,<br />

титан в р<strong>о</strong>зе.<br />

Сег<strong>о</strong>дня скл<strong>о</strong>нны рассматривать эти вещества как не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димые «питательные <strong>субстанции</strong>», к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

растение п<strong>о</strong>требляет из п<strong>о</strong>чвы. Если бы эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> так на сам<strong>о</strong>м деле, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чва п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вилась бы<br />

беднее этими веществами, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на их не в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му искусственным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м нужн<strong>о</strong><br />

сн<strong>о</strong>ва вн<strong>о</strong>сить в нее не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димые минеральные вещества, если х<strong>о</strong>тят, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>чва <strong>о</strong>ставалась<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й. Эт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>ззрение п<strong>о</strong>явил<strong>о</strong>сь в к<strong>о</strong>нце пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>летия в связи с триумфальными успехами<br />

естеств<strong>о</strong>знания, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти химии, и нашл<strong>о</strong> научную <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ру в те<strong>о</strong>рии баланса веществ при р<strong>о</strong>сте<br />

растения Либиха. Тем самым Либих является также <strong>о</strong>тц<strong>о</strong>м искусственных уд<strong>о</strong>брений.<br />

Как ни л<strong>о</strong>гичн<strong>о</strong> все эт<strong>о</strong> кажется, н<strong>о</strong> при изучении этих мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в искусственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> уд<strong>о</strong>брения м<strong>о</strong>гут<br />

в<strong>о</strong>зникнуть с<strong>о</strong>мнения.<br />

К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, вначале применение минеральных уд<strong>о</strong>брений м<strong>о</strong>жет п<strong>о</strong>высить ур<strong>о</strong>жайн<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>лей. Н<strong>о</strong> уже<br />

сег<strong>о</strong>дня, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку мы всег<strong>о</strong> лишь в течение неск<strong>о</strong>льких десятилетий, - а эт<strong>о</strong> при взгляде на д<strong>о</strong>лгую<br />

ист<strong>о</strong>рию развития земледелия является беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong> малым пр<strong>о</strong>межутк<strong>о</strong>м времени, — применяем<br />

искусственные уд<strong>о</strong>брения, в<strong>о</strong>зникают явления, заставляющие серьезн<strong>о</strong> задуматься. П<strong>о</strong>думаем <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, как<br />

страдает зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вье и качеств<strong>о</strong> таких выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>стиму-лир<strong>о</strong>ванных растений, чт<strong>о</strong> неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является<br />

в мал<strong>о</strong>й уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к<strong>о</strong> все н<strong>о</strong>вым видам паразит<strong>о</strong>в и вредителей. Прям<strong>о</strong>-таки<br />

пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong> с р<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м индустрии искусственных уд<strong>о</strong>брений п<strong>о</strong>треб<strong>о</strong>вался р<strong>о</strong>ст индустрии средств<br />

б<strong>о</strong>рьбы с вредителями. В<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае, эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>ммерчески индустриализир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е сельск<strong>о</strong>е х<strong>о</strong>зяйств<strong>о</strong> не<br />

имеет ничег<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> с праист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>м крестьянск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> х<strong>о</strong>зяйства, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е единственн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет давать<br />

зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вую пищу нар<strong>о</strong>ду на пр<strong>о</strong>тяжении ст<strong>о</strong>летий и в будущем.<br />

Кажется, чт<strong>о</strong> действительн<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> принять в<strong>о</strong> внимание, чт<strong>о</strong> механизм вещественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> баланса чужд<br />

<strong>о</strong>рганизму растения. Растущая без с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вения с п<strong>о</strong>чв<strong>о</strong>й на телеграфных пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дах тилландсия или<br />

пр<strong>о</strong>израстающие на бедных литием п<strong>о</strong>чвах табаки, с<strong>о</strong>держащие литий, указывают на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание<br />

минеральных веществ в растении не м<strong>о</strong>жет быть питанием, п<strong>о</strong>лученным из земли, н<strong>о</strong> здесь д<strong>о</strong>лжны играть<br />

р<strong>о</strong>ль другие пр<strong>о</strong>цессы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня не изучены или нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> <strong>о</strong>ценены.<br />

Уже раб<strong>о</strong>ты ф<strong>о</strong>н Герцеле и уп<strong>о</strong>мянутые в перв<strong>о</strong>й главе с<strong>о</strong>бственные раб<strong>о</strong>ты авт<strong>о</strong>ра м<strong>о</strong>гли п<strong>о</strong>казать,<br />

чт<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>н баланса веществ в <strong>о</strong>бласти жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> теряет св<strong>о</strong>ю значим<strong>о</strong>сть. Зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения материи<br />

пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>левается жизнью. Был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> — эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> фиксир<strong>о</strong>ванная на Земле ступень<br />

развития макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Разве следует удивляться т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> в жив<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме «небесные<br />

силы пр<strong>о</strong>тягивают друг другу з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тые ведра» и вещественн<strong>о</strong>сть через все ступени бытия пре<strong>о</strong>бразуется,<br />

д<strong>о</strong>стигая нематериальн<strong>о</strong>й небесн<strong>о</strong>й силы, и <strong>о</strong>братн<strong>о</strong> <strong>о</strong>т макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесса спускается вниз д<strong>о</strong><br />

ступни пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ддающег<strong>о</strong>ся взвешиванию и анализу вещества? Разве не следует признать, чт<strong>о</strong><br />

минеральные вещества растения перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуются из к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> далека, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong><br />

существ<strong>о</strong> представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й часть нек<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> цел<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> анализируемые вещества<br />

п<strong>о</strong>являются в трупе растения и, нак<strong>о</strong>нец, усваиваются землей как <strong>о</strong>тх<strong>о</strong>ды растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира?<br />

Не земля в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит растения п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м механизма физик<strong>о</strong>-химических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, н<strong>о</strong><br />

растение сгущается из Вселенн<strong>о</strong>й и с<strong>о</strong>здает себе п<strong>о</strong>чву (Герцеле).<br />

Земные силы для растения - эт<strong>о</strong> лишь <strong>о</strong>дин п<strong>о</strong>люс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>буждает выступить в явлении.<br />

П<strong>о</strong>знавать и исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать эти земные силы в <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й связи с силами <strong>о</strong>кружающег<strong>о</strong> мира д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong><br />

стать предмет<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изучения физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии растений и крестьянск<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>ты.<br />

Итак, растение пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>чву. Он<strong>о</strong> не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в течение мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>летней тв<strong>о</strong>рящей<br />

жизнедеятельн<strong>о</strong>сти (п<strong>о</strong>чв<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующей), п<strong>о</strong>крывает каменистый грунт пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дным гумус<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>здает «землю» в г<strong>о</strong>разд<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшем <strong>о</strong>бъеме, чем эт<strong>о</strong> кажется вначале. Чт<strong>о</strong> касается угля, с ег<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальными залежами, мы привычн<strong>о</strong> рассматриваем ег<strong>о</strong> как <strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к, как труп давн<strong>о</strong> исчезнувшей<br />

растительн<strong>о</strong>сти. Н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> думать <strong>о</strong> еще б<strong>о</strong>лее тесн<strong>о</strong>й связи растительн<strong>о</strong>сти с пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

Земли. Естественн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растения не всегда были такими, как сейчас. Нек<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни были не такими<br />

пл<strong>о</strong>тными, и сама Земля не была так<strong>о</strong>й тверд<strong>о</strong>й, как сег<strong>о</strong>дня. Сег<strong>о</strong>дня, в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м смысле, б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тист<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рфяные<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания нап<strong>о</strong>минают нам <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цессах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые раньше д<strong>о</strong>лжны были пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дить в<br />

с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме и в других климатических усл<strong>о</strong>виях. Нужн<strong>о</strong> представить себе примерн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

перв<strong>о</strong>бытные растения еще нежн<strong>о</strong> и в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong> - вначале как <strong>о</strong>браз -пр<strong>о</strong>являли св<strong>о</strong>е нематериальн<strong>о</strong>е<br />

существ<strong>о</strong> в еще б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нких элементах. Материальн<strong>о</strong>е выражение этих явлений п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> раз за раз<strong>о</strong>м<br />

сгущал<strong>о</strong>сь в <strong>субстанции</strong> земн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти, в т<strong>о</strong>м числе г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующие, такие как кремень, глин<strong>о</strong>зем<br />

и т. д.<br />

50


Т<strong>о</strong> же справедлив<strong>о</strong> и для жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира. К<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальные г<strong>о</strong>рные хребты с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из жив<strong>о</strong>тных<br />

<strong>о</strong>тх<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в (м<strong>о</strong>ллюск<strong>о</strong>в, ракушек -амм<strong>о</strong>нитная известь). Эт<strong>о</strong> представляется нам п<strong>о</strong>нятным, как в случае с<br />

углем. Н<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны и для жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить так<strong>о</strong>й же путь развития, как и для растения, в х<strong>о</strong>де<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из жизни в еще не упл<strong>о</strong>тнившемся элементе выпадали вещества для п<strong>о</strong>следующег<strong>о</strong><br />

г<strong>о</strong>р<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания. Здесь уместн<strong>о</strong> всп<strong>о</strong>мнить <strong>о</strong> мыслях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые уже были выражены при указании на<br />

преэкзистенцию духа, чт<strong>о</strong> «жизнь» как сущн<strong>о</strong>сть была в наличии ранее, чем п<strong>о</strong>явились жизнь,<br />

зафиксир<strong>о</strong>ванная в земных ф<strong>о</strong>рмах, и твердые <strong>субстанции</strong>. Существа прир<strong>о</strong>дных царств с<strong>о</strong>здают себе в<br />

х<strong>о</strong>де д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м медленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> упл<strong>о</strong>тнения, тела, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые стан<strong>о</strong>вятся все б<strong>о</strong>лее земными,<br />

и так, <strong>о</strong>бразуя <strong>субстанции</strong>, все глубже п<strong>о</strong>гружаются в явление.<br />

XIX. ИЗВЕСТЬ И КРЕМЕНЬ<br />

Если ехать п<strong>о</strong>езд<strong>о</strong>м с запада п<strong>о</strong> ущелью Арльберг через д<strong>о</strong>лины Р<strong>о</strong>занны и Инн, при с<strong>о</strong>зерцании<br />

ландшафта п<strong>о</strong> <strong>о</strong>бе ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны железн<strong>о</strong>й д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ги м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать <strong>о</strong>чень интересные наблюдения. П<strong>о</strong> правую<br />

руку видны г<strong>о</strong>рные хребты, п<strong>о</strong>крытые лесами и лугами. Еще выше, п<strong>о</strong>чти д<strong>о</strong> границы ледник<strong>о</strong>в, тянутся<br />

с<strong>о</strong>чные пастбища, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мирн<strong>о</strong> пасутся стада к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в. С прав<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны г<strong>о</strong>ры б<strong>о</strong>гаты влаг<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> там,<br />

т<strong>о</strong> здесь видны в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>пады, нап<strong>о</strong>лненные в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й ущелья, или ручей, резв<strong>о</strong> прыгающий п<strong>о</strong> лугам.<br />

Для любителя минерал<strong>о</strong>гии эти места крайне благ<strong>о</strong>приятны, иб<strong>о</strong> здесь <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>жет найти прекрасные<br />

кремниевые п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды: кварц в<strong>о</strong> всех вариациях, таких как м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чный кварц, р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>вый кварц, п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат в<strong>о</strong><br />

всех видах, впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> гранат<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных <strong>о</strong>бразц<strong>о</strong>в, слюда, сверкающая на с<strong>о</strong>лнце п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> блестящему<br />

металлу. Тел<strong>о</strong> этих г<strong>о</strong>рных <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваний - с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящая из различных частей п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, гранит, с<strong>о</strong>ставные части<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - кварц, п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат и слюда — также и в сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельных ф<strong>о</strong>рмах м<strong>о</strong>гут вызвать удивление.<br />

Знат<strong>о</strong>к наблюдает различные качества гранита, <strong>о</strong>бусл<strong>о</strong>вленные ег<strong>о</strong> структур<strong>о</strong>й - <strong>о</strong>т гранулир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong><br />

лист<strong>о</strong>вых вид<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>чти приближаются к сланцам, и <strong>о</strong>н знает, чт<strong>о</strong> твердый кварц придает п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де<br />

тверд<strong>о</strong>сть, ф<strong>о</strong>рму, и чт<strong>о</strong> слюда, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на выступает на передний план, <strong>о</strong>буславливает распад п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды на<br />

кус<strong>о</strong>чки и расслаивание. Кажется, чт<strong>о</strong> кварц и слюда, являющиеся в эт<strong>о</strong>м смысле п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями, связаны и<br />

приведены в равн<strong>о</strong>весие п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> шпата. Как гранит трехчленен в минерал<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>м смысле,<br />

так п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат - в химическ<strong>о</strong>м. Он является как бы п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рением эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> трехчленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гранита в мал<strong>о</strong>м, в<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле, сердцем гранита. П<strong>о</strong> существу, п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат всегда является с<strong>о</strong>единением кремня и<br />

известк<strong>о</strong>вых веществ (кальция или щел<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в) при п<strong>о</strong>средстве глин<strong>о</strong>зема; в <strong>о</strong>бщем эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

представить так:<br />

Если п<strong>о</strong>счастливится, т<strong>о</strong> там м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти также и кремний в ег<strong>о</strong> чистейшей, сам<strong>о</strong>й благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й и<br />

сам<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме в виде г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хрусталя. Г<strong>о</strong>рный хрусталь с ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>зрачными, шестигранными<br />

к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ннами и насаженн<strong>о</strong>й сверху приземист<strong>о</strong>й пирамид<strong>о</strong>й, <strong>о</strong>крашивающейся в лучах падающег<strong>о</strong> света в<br />

цвета радуги, п<strong>о</strong>истине является царем этих г<strong>о</strong>р. В мал<strong>о</strong>м <strong>о</strong>н представляет величие и чист<strong>о</strong>ту этих г<strong>о</strong>р,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong> высших <strong>о</strong>бластей вечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> льда, д<strong>о</strong> сверкающих снежных п<strong>о</strong>лей и с<strong>о</strong>единяющихся с небесами<br />

вершин нигде не теряют св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> древнег<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дства; п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> им, г<strong>о</strong>рный хрусталь представляется<br />

исп<strong>о</strong>лненным м<strong>о</strong>лчанием Вселенн<strong>о</strong>й.<br />

Г<strong>о</strong>ры справа, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят перед нами при п<strong>о</strong>ездке с юга, все кремниев<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды. Ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия<br />

учит, чт<strong>о</strong> такие кремневые п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды — древнейшие, в<strong>о</strong>зникшие в х<strong>о</strong>де развития нашей Земли, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му их<br />

называют первичн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Названные группы г<strong>о</strong>р являются частями Предальп или Центральных Альп;<br />

<strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бразуют п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>н<strong>о</strong>чник альпийск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> массива, в имп<strong>о</strong>зантн<strong>о</strong>м изгибе тянущег<strong>о</strong>ся <strong>о</strong>т Средиземн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря<br />

д<strong>о</strong> Венгерск<strong>о</strong>й низменн<strong>о</strong>сти (сравните рис. 40).<br />

Обратим теперь, в<strong>о</strong> время нашей п<strong>о</strong>ездки, взгляд на другую ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, на северные скалистые<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания; мы сразу п<strong>о</strong>чувствуем, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>т прежнег<strong>о</strong> впечатление пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит на наше<br />

с<strong>о</strong>знание вид этих г<strong>о</strong>р. Здесь в<strong>о</strong>спринимается не ясн<strong>о</strong>сть, здесь все пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит впечатление сп<strong>о</strong>нтанн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

импульсивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>трясающег<strong>о</strong>. Острыми <strong>о</strong>брывистыми стенами, зубцами и <strong>о</strong>стриями гр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>здится здесь<br />

земля. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>жье г<strong>о</strong>р п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сл<strong>о</strong> лес<strong>о</strong>м. Из леса п<strong>о</strong>днимаются теперь г<strong>о</strong>лые скалы. На них живет<br />

нервная серна, а не флегматичная, пережевывающая пищу, к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ва. Все г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание представляется<br />

нам как бы выс<strong>о</strong>хшим: ручьи, речки и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>пады встречаются г<strong>о</strong>разд<strong>о</strong> реже, чем на пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й<br />

кремнев<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не.<br />

Здесь <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вная п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да известняк - впитывающий, п<strong>о</strong>ристый известняк, разъеденный и выветренный<br />

атм<strong>о</strong>сферными влияниями; пл<strong>о</strong>тная карвендельная известь, ракушечник, амм<strong>о</strong>нитная известь и местами<br />

кристаллический кальцит, мрам<strong>о</strong>р.<br />

Растение<strong>о</strong>бразны, вегетативны первичные г<strong>о</strong>рные п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны, сухи, бесп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йны,<br />

скелет<strong>о</strong>видны известк<strong>о</strong>вые г<strong>о</strong>ры. В свете рассм<strong>о</strong>трений предыдущей главы следует первичным г<strong>о</strong>рам<br />

приписать растительную прир<strong>о</strong>ду <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, а извести — жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение. При эт<strong>о</strong>м следует<br />

представить себе не <strong>о</strong>статки физических с<strong>о</strong>временных растений и жив<strong>о</strong>тных, н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>треть<br />

51


в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть, чт<strong>о</strong> речь идет <strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>саждении т<strong>о</strong>нчайшей вещественн<strong>о</strong>сти растений - свет<strong>о</strong>вых,<br />

в<strong>о</strong>здушных, <strong>о</strong>гненных растений, и <strong>о</strong> п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й вещественн<strong>о</strong>сти.<br />

Вид справа и вид слева так характерн<strong>о</strong> различны, чт<strong>о</strong> непременн<strong>о</strong> в душе <strong>о</strong>станется глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е<br />

впечатление. Величественн<strong>о</strong>сть первичных г<strong>о</strong>р мы <strong>о</strong>щущаем как ясн<strong>о</strong>е мышление, импульсивн<strong>о</strong>сть<br />

известк<strong>о</strong>вых г<strong>о</strong>р - как ха<strong>о</strong>тическ<strong>о</strong>е нагр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>ждение в<strong>о</strong>ли. Мн<strong>о</strong>гие см<strong>о</strong>гут всп<strong>о</strong>мнить из с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта<br />

различные, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>тчетливые переживания эт<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти. От кремня чувствуют мыслительн<strong>о</strong>е и<br />

телесн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong><strong>о</strong>душевление, легк<strong>о</strong>сть, динамичн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>збуждение; на известняк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не, напр<strong>о</strong>тив, быть<br />

м<strong>о</strong>жет, и в<strong>о</strong>зникает п<strong>о</strong>буждение к деятельн<strong>о</strong>сти, н<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не - пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>чти статически -<br />

чувствуют себя затр<strong>о</strong>нутыми в в<strong>о</strong>ле.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи интересн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>треть, как известь и кремень с<strong>о</strong>здают преимущественную <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для<br />

<strong>о</strong>пределенных металл<strong>о</strong>в. В первичных г<strong>о</strong>рах мы нах<strong>о</strong>дим з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> наряду с медью, ртутью и желез<strong>о</strong>м;<br />

известняки с<strong>о</strong>держат серебр<strong>о</strong> или б<strong>о</strong>гатый серебр<strong>о</strong>м свинц<strong>о</strong>вый блеск. В карвендельских г<strong>о</strong>рах встречается<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> забр<strong>о</strong>шенных серебряных рудник<strong>о</strong>в (рис. 39).<br />

Для рассм<strong>о</strong>трения <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений кремень-известь в Альпах здесь следует к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тк<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>мнить <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong><br />

Предальпы с<strong>о</strong>ставляют п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>н<strong>о</strong>чник Альпийск<strong>о</strong>й дуги. На севере перед ней нах<strong>о</strong>дятся северные<br />

известк<strong>о</strong>вые Альпы. Границу между кремнем и северн<strong>о</strong>й известью <strong>о</strong>бразуют в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м русла рек Инн,<br />

Зальцаха, Энс. К югу сн<strong>о</strong>ва впереди расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жены южные известк<strong>о</strong>вые Альпы -Д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>миты, Караванкен,<br />

Юлийские Альпы, Карст. Граница между первичн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и южн<strong>о</strong>й известью здесь в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>бразует Драва.<br />

Мн<strong>о</strong>гие г<strong>о</strong>рные <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания Евр<strong>о</strong>пы являются первичными г<strong>о</strong>рами — прежде всег<strong>о</strong> Шварцвальд,<br />

Б<strong>о</strong>гемский лес, Судеты и г<strong>о</strong>ры Скандинавии. П<strong>о</strong> ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическим данным <strong>о</strong>т 40 д<strong>о</strong> 50 % земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ры<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из кремня, т<strong>о</strong>гда как известь с<strong>о</strong>ставляет примерн<strong>о</strong> 30 %. Известь и кремень - эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>истине<br />

стр<strong>о</strong>ительные материалы для Земли.<br />

Кремень скл<strong>о</strong>нен к в<strong>о</strong>де (гидр<strong>о</strong>фильный), как эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дным артериям Предальп и их<br />

вегетативным силам. Эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> также из химии кремня и кремниевых с<strong>о</strong>единений. Никак<strong>о</strong>е друг<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> не <strong>о</strong>бразует так мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> различных с<strong>о</strong>единений, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые различаются исключительн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>держанием в них в<strong>о</strong>ды. Кремень -эт<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>та или ангидрид кремния (кремнёвая кисл<strong>о</strong>та Si О2).<br />

С<strong>о</strong>единение с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й ведет к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию <strong>о</strong>рт<strong>о</strong>кремнев<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты (Н4Si O4). Пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение<br />

занимает метакремневая кисл<strong>о</strong>та (Н2 SiO3). Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> лишь самые<br />

выдающиеся типы. Существует велик<strong>о</strong>е мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> кремневых<br />

кисл<strong>о</strong>т (п<strong>о</strong>ликремневых кисл<strong>о</strong>т) и их с<strong>о</strong>лей (силикат<strong>о</strong>в),<br />

<strong>о</strong>буславливающих к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальную сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть вариаций кремневых<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Как углер<strong>о</strong>д п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти с<strong>о</strong>единения с самим<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, как выражения св<strong>о</strong>ей ф<strong>о</strong>рмирующей силы, <strong>о</strong>буславливает<br />

беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>е мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие с<strong>о</strong>единений <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды, так<br />

кремень п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> ср<strong>о</strong>дства в<strong>о</strong>де <strong>о</strong>буславливает<br />

химическ<strong>о</strong>е мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира.<br />

Эта скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть кремня к в<strong>о</strong>де так велика, чт<strong>о</strong> твердые частички кремния вх<strong>о</strong>дят в такую тесную<br />

смесь с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й (здесь не химически, а физически), чт<strong>о</strong> кажется, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучился раств<strong>о</strong>р кремня в в<strong>о</strong>де<br />

(жидк<strong>о</strong>е стекл<strong>о</strong>). Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> не наст<strong>о</strong>ящий раств<strong>о</strong>р, как, например, раств<strong>о</strong>р п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли - где п<strong>о</strong>варенная<br />

с<strong>о</strong>ль исчезает как тверд<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong> и зап<strong>о</strong>лняет пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> газу, п<strong>о</strong>дчиняясь газ<strong>о</strong>вым<br />

зак<strong>о</strong>нам - н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние между твердым и жидким, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м веществ<strong>о</strong> не принял<strong>о</strong><br />

решения ни в п<strong>о</strong>льзу с<strong>о</strong>всем тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ни в п<strong>о</strong>льзу с<strong>о</strong>всем жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ни в п<strong>о</strong>льзу наст<strong>о</strong>ящег<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра. Мы<br />

встречали эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние уже при <strong>о</strong>бсуждении крахмала и белка и <strong>о</strong>пределяли ег<strong>о</strong> как к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е. Эт<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние неуст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong> — в люб<strong>о</strong>е мгн<strong>о</strong>вение <strong>о</strong>н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет качнуться в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, через желе<br />

(гидр<strong>о</strong>гель) впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>агуляции, или в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ль), д<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наст<strong>о</strong>ящег<strong>о</strong><br />

раств<strong>о</strong>рения.<br />

52


Ос<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> интересны и п<strong>о</strong>казательны представления, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые дает к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идная химия <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong><br />

изменения структуры смеси при перех<strong>о</strong>де <strong>о</strong>т гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ля к гидр<strong>о</strong>гелю. В гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ле твердые частички<br />

кремния распределены в в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й суспензии. К<strong>о</strong>гда гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ль перех<strong>о</strong>дит в желе (гидр<strong>о</strong>гель), т<strong>о</strong> в структуре<br />

смеси пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит смена дек<strong>о</strong>раций: т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> раньше был<strong>о</strong> твердыми частичками в в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й среде, теперь<br />

стал<strong>о</strong> жидкими п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>стями в пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кремнев<strong>о</strong>й массе, нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие губки. (Опал, например, представляет<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как <strong>о</strong>твердевшее кремнев<strong>о</strong>е желе).<br />

К<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние характеризуется, прежде всег<strong>о</strong>, значительным в<strong>о</strong>зрастанием так называем<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натяжения. Всякая жидк<strong>о</strong>сть на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>бразует пл<strong>о</strong>тную пленку; <strong>о</strong>на как бы имеет<br />

к<strong>о</strong>жу. Эт<strong>о</strong> выражение п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натяжения. Если, например, <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить вязальную спицу<br />

на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>ды, <strong>о</strong>на <strong>о</strong>станется лежать на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти эт<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>жи. У к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>ид<strong>о</strong>в эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е<br />

натяжение в<strong>о</strong>зрастает чрезмерн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стью является не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> граница между жидк<strong>о</strong>стью и<br />

в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> также мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> границ между шариками кремня и<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>, жидкими п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>стями и кремневым желе. Итак,<br />

кремнев<strong>о</strong>е желе - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бтянут<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>жей <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>е внутренней<br />

энергии. Все к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>иды, как н<strong>о</strong>сители энергии, стан<strong>о</strong>вятся таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>нятными. Они имеют максимальную п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть,<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бную к реакции, чт<strong>о</strong> является <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вным усл<strong>о</strong>вием би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Все жидк<strong>о</strong>сти, с<strong>о</strong>держащиеся в <strong>о</strong>рганах чел<strong>о</strong>века,<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и растения, имеют как н<strong>о</strong>сители жизни к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идную прир<strong>о</strong>ду.<br />

Эта скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть кремня к желе<strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию и, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти, к п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>му действию<br />

указывает на мест<strong>о</strong> кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса в прир<strong>о</strong>де и Вселенн<strong>о</strong>й. В гидр<strong>о</strong>геле видн<strong>о</strong>, как кремний<br />

снаружи действует в<strong>о</strong>круг п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства, <strong>о</strong>ткрывая в мал<strong>о</strong>м главнейшую черту св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> существа.<br />

Сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва предпринимает <strong>о</strong>н <strong>о</strong>бертывающее движение, с<strong>о</strong>здавая <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку. Мы знаем, чт<strong>о</strong> наша к<strong>о</strong>жа и<br />

<strong>о</strong>рганы чувств, связующие нас с <strong>о</strong>кружающим мир<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong>держат кремний. Также пуп<strong>о</strong>вина — эт<strong>о</strong><br />

кремниевый <strong>о</strong>рган. Т<strong>о</strong> есть при п<strong>о</strong>дв<strong>о</strong>де жизненных и ф<strong>о</strong>рмирующих сил <strong>о</strong>т материнск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела к эмбри<strong>о</strong>ну<br />

кремний играет ту же р<strong>о</strong>ль.<br />

Даже в минеральн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать эт<strong>о</strong>т характер кремния. Агат имеет<br />

сферическую структуру и халцед<strong>о</strong>н выглядит с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> как кус<strong>о</strong>к свин<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>жи. Оба минерала суть<br />

чистый кремний. Главная тенденция пр<strong>о</strong>ступает <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> даже при виде этих минерал<strong>о</strong>в в<strong>о</strong>зникает<br />

впечатление, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразующая п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бный к<strong>о</strong>же минерал ф<strong>о</strong>рмирующая сила лучится снаружи из К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са.<br />

Трудн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> лучше пр<strong>о</strong>иллюстрир<strong>о</strong>вать, чем на примере аметист<strong>о</strong>вых друз. К<strong>о</strong>смическая ф<strong>о</strong>рмирующая<br />

сила, ф<strong>о</strong>рмирующий свет, <strong>о</strong>бразует к<strong>о</strong>жевидн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> друзы, внутри к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как в<br />

материнск<strong>о</strong>м чреве, мы нах<strong>о</strong>дим чудесные аметист<strong>о</strong>вые кристаллы. Также и аметист суть чистый кремний.<br />

Чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять эти <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения, уже не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>следить кремниевый пр<strong>о</strong>цесс за пределами ег<strong>о</strong><br />

физически-химических границ, и т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> здесь на Земле <strong>о</strong>ткрывается как веществ<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>знать как<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смический пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый ф<strong>о</strong>рмирует весь земн<strong>о</strong>й шар, как руки худ<strong>о</strong>жника снаружи придают<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти пластическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> материала нужный <strong>о</strong>блик. Кремниевый пр<strong>о</strong>цесс - эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс ф<strong>о</strong>рмирующий.<br />

С п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью синтетическ<strong>о</strong>й ге<strong>о</strong>метрии м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> математическ<strong>о</strong>е представление.<br />

П<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть шара м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить себе <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й двумя сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами: <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>е представление - эт<strong>о</strong><br />

р<strong>о</strong>ст в<strong>о</strong> все ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны из центральн<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки. Каждая т<strong>о</strong>чка п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>казывается связанн<strong>о</strong>й, таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, статически с центр<strong>о</strong>м. Эта мысль лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве материальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ительства, статики д<strong>о</strong>ма,<br />

пр<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира.<br />

Другая в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти шара п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жна. Ф<strong>о</strong>рмирующие<br />

пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>сти из беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>странства приближаются к ф<strong>о</strong>рмируем<strong>о</strong>му <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию и, нак<strong>о</strong>нец,<br />

стан<strong>о</strong>вятся касательными пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>стями к п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти шара, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>кружают. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му эт<strong>о</strong>т шар<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й не зап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>м тел<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е из<br />

беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти. Каждая т<strong>о</strong>чка п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му т<strong>о</strong>же переплетена с беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>стью и сначала связана<br />

с нею, а не неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> с центральн<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й (рис. 43).<br />

Эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>бразующий пр<strong>о</strong>цесс, с<strong>о</strong>здаваемый из к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й<br />

беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти, является кремниевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, в к<strong>о</strong>нце<br />

к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в, пр<strong>о</strong>является вещественн<strong>о</strong> в фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме как<br />

кремниевая субстанция, и на всех п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стях - на в<strong>о</strong>лнах м<strong>о</strong>ря и<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти г<strong>о</strong>р, в эпидермисе растения, на к<strong>о</strong>же жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и<br />

чел<strong>о</strong>века, на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти их <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в - пр<strong>о</strong>являет св<strong>о</strong>е действие.<br />

На примере кремния м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять, как в будущем следует<br />

различать между веществ<strong>о</strong>м как п<strong>о</strong>следним минеральн<strong>о</strong>-мертвым<br />

пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м нек<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса и самим пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Кремниевый<br />

пр<strong>о</strong>цесс не <strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong> связан с присутствующим кремнием, н<strong>о</strong> там, где <strong>о</strong>н действует сильн<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>нце<br />

к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в <strong>о</strong>бразуется кремний. Пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>канчивается в <strong>субстанции</strong>. Если в дальнейшем будет речь идти <strong>о</strong><br />

вещественных пр<strong>о</strong>цессах, т<strong>о</strong> этим будет иметься в виду динамическ<strong>о</strong>е преддверье земных субстанций.<br />

53


Их всех тварей сильней всег<strong>о</strong> связана с кремниевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м птица. Материальн<strong>о</strong>е выражение ег<strong>о</strong><br />

мы нах<strong>о</strong>дим в ее перьях, пепел к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых с<strong>о</strong>держит д<strong>о</strong> 77 % кремния. Кремниевый пр<strong>о</strong>цесс в эт<strong>о</strong>м случае<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к <strong>о</strong>блику птицы, замкнут<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>перения, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н вв<strong>о</strong>дит птицу в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения<br />

к <strong>о</strong>бщей сферическ<strong>о</strong>й структуре в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства, укутывающег<strong>о</strong> Землю. Сами атм<strong>о</strong>сферные сл<strong>о</strong>и<br />

кажутся пр<strong>о</strong>низанными кремниевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, нах<strong>о</strong>дящим св<strong>о</strong>е выражение в ф<strong>о</strong>рмирующей силе<br />

касательных пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>стей к ее п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>рел, распр<strong>о</strong>стерши св<strong>о</strong>и крылья в величественн<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong>лете, устремляется ввысь, <strong>о</strong>н <strong>о</strong>пирается не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на св<strong>о</strong>ю мускульную силу, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинирует все св<strong>о</strong>е<br />

существ<strong>о</strong> с пр<strong>о</strong>низывающим атм<strong>о</strong>сферу кремниевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Первым шаг<strong>о</strong>м к <strong>о</strong>рлин<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>лету<br />

является планир<strong>о</strong>вание, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>век м<strong>о</strong>жет развить качественн<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong> или некую<br />

чувствительн<strong>о</strong>сть к к<strong>о</strong>смическим зак<strong>о</strong>нам в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства. Эта чувствительн<strong>о</strong>сть скрытым<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве нашег<strong>о</strong> <strong>о</strong>сязания. П<strong>о</strong>знание кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>казаться п<strong>о</strong>лезным в<br />

будущем для <strong>о</strong>владения сл<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>й структур<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>здуха.<br />

Наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> иначе представляет себя кальций!<br />

В пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть кремнию <strong>о</strong>н не в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>любив, н<strong>о</strong> сух. К<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция не существует.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му путь п<strong>о</strong>знания ег<strong>о</strong> существа лежит в направлении изучения ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений не к в<strong>о</strong>де, н<strong>о</strong>,<br />

напр<strong>о</strong>тив, к сух<strong>о</strong>сти. Высшим выражением сух<strong>о</strong>сти является г<strong>о</strong>рение. Отсюда мы п<strong>о</strong>лучаем «<strong>о</strong>б<strong>о</strong>жженную<br />

известь». Напр<strong>о</strong>тив, г<strong>о</strong>рение не <strong>о</strong>казывает никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> влияния на кремний. Если уже <strong>о</strong>бычная известь<br />

пр<strong>о</strong>являет св<strong>о</strong>ю алчную прир<strong>о</strong>ду, стремясь к п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щению жидк<strong>о</strong>стей, газ<strong>о</strong>в, запах<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>жженная<br />

известь <strong>о</strong>бладает этим св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м в наивысшей степени. Она с так<strong>о</strong>й стремительн<strong>о</strong>стью абс<strong>о</strong>рбирует в<strong>о</strong>ду,<br />

чт<strong>о</strong> «гашение» с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждается шипением, чад<strong>о</strong>м и взрывами, так чт<strong>о</strong> в известк<strong>о</strong>вых шахтах требуется<br />

<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть. В результате так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гашения в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>лучается «гашеная известь». Х<strong>о</strong>тя ее жажда д<strong>о</strong>лжна<br />

быть уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рена, <strong>о</strong>на <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжает впитывать в себя из в<strong>о</strong>здуха углекисл<strong>о</strong>ту и превращается<br />

благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му в твердый камень. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы исп<strong>о</strong>льзуем известь для приг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления раств<strong>о</strong>ра (смесь<br />

песка и гашен<strong>о</strong>й извести) при стр<strong>о</strong>ительстве наших д<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в.<br />

Так характер извести связан с<strong>о</strong> статик<strong>о</strong>й нашег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ма, с надежн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>стью нашег<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

бытия, с равн<strong>о</strong>весием и с<strong>о</strong>размерн<strong>о</strong>стью физических явлений в мире.<br />

Математическим выражением эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть к динамическ<strong>о</strong>му небесн<strong>о</strong>му шару,<br />

является статический земн<strong>о</strong>й шар (рис. 43), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый св<strong>о</strong>ю ф<strong>о</strong>рму п<strong>о</strong>лучил не из беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

периферии, н<strong>о</strong> выстр<strong>о</strong>ил ее из св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> центра и кажется с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящим из зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства.<br />

Обычн<strong>о</strong> мы не думаем <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> мы, земные люди, связаны с этим кальциевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м<br />

равн<strong>о</strong>весия и статики. Вследствие силы тяжести мы пр<strong>о</strong>валились бы в бездну, если бы эт<strong>о</strong>й силе тяжести<br />

не пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яла тверд<strong>о</strong>сть Земли и статика нашег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ма, удерживая в равн<strong>о</strong>весии. И если бы мы не<br />

имели известк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы, мы не владели бы статик<strong>о</strong>й нашег<strong>о</strong> тела, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью выпрямляться<br />

и балансир<strong>о</strong>ванием при х<strong>о</strong>дьбе.<br />

В т<strong>о</strong> время как благ<strong>о</strong>даря нашей к<strong>о</strong>же мы вплетены в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й кремниевый пр<strong>о</strong>цесс, благ<strong>о</strong>даря<br />

нашему скелету мы имеем связь с кальциевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м минеральн<strong>о</strong>-земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> упр<strong>о</strong>чнения. Так,<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м «к<strong>о</strong>жи и к<strong>о</strong>стей » мы впряжены между двумя мир<strong>о</strong>выми п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями: кремнием и кальцием,<br />

кремнием как ф<strong>о</strong>рмирующей сил<strong>о</strong>й <strong>о</strong>т периферии и кальцием как ф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием из центра. Оба<br />

вещества в св<strong>о</strong>ей динамике ведут себя п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению друг к другу как <strong>о</strong>кружн<strong>о</strong>сть и радиус.<br />

Эта п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть между кремнием и кальцием <strong>о</strong>тражается еще в друг<strong>о</strong>м факте. С т<strong>о</strong>чки зрения химика,<br />

кремень — эт<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>та, известь - <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание. В т<strong>о</strong> время как кисл<strong>о</strong>та раств<strong>о</strong>ряет - правда, кремневая<br />

кисл<strong>о</strong>та не раств<strong>о</strong>ряет металлы и земли неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> делают п<strong>о</strong>чти все другие кисл<strong>о</strong>ты, -<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание <strong>о</strong>саждает. Если к раств<strong>о</strong>ру с<strong>о</strong>ли д<strong>о</strong>бавить <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание, в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих случаях <strong>о</strong>бразуется <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к,<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание (базис) - в истинн<strong>о</strong>м смысле сл<strong>о</strong>ва. В к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в, твердая п<strong>о</strong>чва, п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы х<strong>о</strong>дим и на<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы живем, в<strong>о</strong>зникла п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м этих сил. Также как кисл<strong>о</strong>ты и <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания выступают как<br />

химические п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти и имеют значение как характерн<strong>о</strong>е выражение<br />

св<strong>о</strong>йств кремния и кальция, так п<strong>о</strong>следние сами являются выражением<br />

п<strong>о</strong>лярных мир<strong>о</strong>вых сил.<br />

Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ткуда пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дят макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смические пр<strong>о</strong>цессы кремния и<br />

кальция? На <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вании т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> выше был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong> <strong>о</strong> п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных<br />

взаим<strong>о</strong>связях, мы д<strong>о</strong>лжны искать их существ<strong>о</strong> в <strong>о</strong>бласти неп<strong>о</strong>движных<br />

звезд, в З<strong>о</strong>диаке.<br />

Жизнь <strong>о</strong>бразуется из К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса,<br />

как глиняная скульптура руками худ<strong>о</strong>жника. Н<strong>о</strong> как руки являются<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> инструмент<strong>о</strong>м идеи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая живет в душе худ<strong>о</strong>жника, так и<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическая идея жизненных ф<strong>о</strong>рм - ее м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> назвать пр<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

54


или назвать гетевским сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м «матери» -суть квинтэссенция кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. С<strong>о</strong>лнце - как<br />

п<strong>о</strong>средник этих сил — в апреле пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит с<strong>о</strong>звездие Овна, как раз в т<strong>о</strong> время, к<strong>о</strong>гда прир<strong>о</strong>да пр<strong>о</strong>буждается<br />

к н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му велик<strong>о</strong>лепию ф<strong>о</strong>рм, где мн<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>сть пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в пр<strong>о</strong>является в физическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Н<strong>о</strong> так<br />

же, как б<strong>о</strong>лее ст<strong>о</strong>йкий, чем глина, материал, нужн<strong>о</strong> не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> нежн<strong>о</strong> гладить и выравнивать, н<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong><br />

вбить в ф<strong>о</strong>рму м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тк<strong>о</strong>м, так античн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>щущала эт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вание,<br />

эт<strong>о</strong>т м<strong>о</strong>щный пр<strong>о</strong>цесс внедрения пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в из тв<strong>о</strong>рящих далей в мир<br />

явлений, эту непр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>льную п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>сть дух<strong>о</strong>вным б<strong>о</strong>жественным<br />

пр<strong>о</strong><strong>о</strong>бразам, как Овна с п<strong>о</strong>вернут<strong>о</strong>й назад г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й.<br />

Овен, а также агнец, эт<strong>о</strong> удивительн<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>кий <strong>о</strong>браз для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

все<strong>о</strong>бъемлющег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, минеральн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>й ступенью к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

является кремний. Сн<strong>о</strong>ва, как уже был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong> при <strong>о</strong>писании <strong>о</strong>браза<br />

Льва, Овен указывает на характер, в как<strong>о</strong>м из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> направления мира<br />

<strong>о</strong>существляется действие на всех ур<strong>о</strong>внях. В<strong>о</strong>-первых, извилист<strong>о</strong>е, п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание р<strong>о</strong>га — эт<strong>о</strong> чист<strong>о</strong>е представление <strong>о</strong>бертывающег<strong>о</strong>,<br />

сферически ф<strong>о</strong>рмирующег<strong>о</strong> кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Эта сферическая ф<strong>о</strong>рмирующая тенденция укутывает<br />

также всю п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>т г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вы вниз, <strong>о</strong>бразуя шерсть. Мягкая, шелк<strong>о</strong>вистая, светлая шерсть,<br />

рун<strong>о</strong>, всегда была симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м высших к<strong>о</strong>смических сил, мудр<strong>о</strong>сти, нап<strong>о</strong>лнявшей мир пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в. На всех<br />

п<strong>о</strong>длинных древних из<strong>о</strong>бражениях Овен см<strong>о</strong>трит назад, п<strong>о</strong>дчеркивая характер вх<strong>о</strong>дящег<strong>о</strong> лучами пр<strong>о</strong>цесса.<br />

М<strong>о</strong>мент равн<strong>о</strong>денствия <strong>о</strong>сенью, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие Вес<strong>о</strong>в, имеет с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>й<br />

характер, чем весн<strong>о</strong>й. Если весн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>низывающее ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вание к<strong>о</strong>леблет и бесп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>трясает<br />

в<strong>о</strong>здух, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>сенью мир явлений уже перешагнул св<strong>о</strong>ю высшую т<strong>о</strong>чку и лежащий в ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве мир<br />

пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в начинает удаляться. На передний план выступает статика Земли. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в с<strong>о</strong>звездии Вес<strong>о</strong>в<br />

лежит истинная р<strong>о</strong>дина кальциев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Как кремний и кальций в св<strong>о</strong>ей земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме явления как вещества п<strong>о</strong>лярны друг другу, так и их<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смические пра<strong>о</strong>бразы п<strong>о</strong>лярны друг другу; Овен и Весы в З<strong>о</strong>диаке нах<strong>о</strong>дятся в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зиции.<br />

XX. ГЛИНОЗЕМ И ФОСФОР<br />

Д<strong>о</strong>лины и <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мные в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>емы между г<strong>о</strong>рными реги<strong>о</strong>нами радуют нас св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>бильн<strong>о</strong>й<br />

растительн<strong>о</strong>стью. Здесь с<strong>о</strong>всем иначе выглядит ландшафт. Каждый знает там п<strong>о</strong>чвы, глинистую землю,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>сле д<strong>о</strong>ждя так налипает на сап<strong>о</strong>ги, и част<strong>о</strong> мы вязнем в ее пластичн<strong>о</strong>й желт<strong>о</strong>-к<strong>о</strong>ричнев<strong>о</strong>й массе.<br />

С химическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения эта глина является алюм<strong>о</strong>силикат<strong>о</strong>м, в св<strong>о</strong>их б<strong>о</strong>лее чистых видах представляет<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й г<strong>о</strong>нчарную и фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вую глину. Она <strong>о</strong>бразует п<strong>о</strong>чву в д<strong>о</strong>линах и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>емах между г<strong>о</strong>рными<br />

массивами. Эт<strong>о</strong> так называемые тяжелые п<strong>о</strong>чвы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>приятны для <strong>о</strong>бильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

зелен<strong>о</strong>й средней части растения. Ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия называет их аллювиальными, нан<strong>о</strong>сными п<strong>о</strong>чвами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вались из выветренных и размытых <strong>о</strong>статк<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>рных п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Глина <strong>о</strong>пределенным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м является<br />

м<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м между г<strong>о</strong>рами. П<strong>о</strong>дсчитан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> глин<strong>о</strong>зем с<strong>о</strong>ставляет примерн<strong>о</strong> 20 % в земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ре, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>н так<br />

же является стр<strong>о</strong>ительным материал<strong>о</strong>м тела Земли, как кальций и кремний.<br />

Кальций и кремний были представлены как п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти.<br />

Пр<strong>о</strong>цесс сглаживания п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей св<strong>о</strong>йственен характеру глин<strong>о</strong>зема. В самих камнях выражена эта<br />

тенденция. Например, п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат - средний член в граните - играет сглаживающую р<strong>о</strong>ль между кварцем<br />

и слюд<strong>о</strong>й и представляет, с химическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения, некий <strong>о</strong>браз гарм<strong>о</strong>нии. Глин<strong>о</strong>зем к<strong>о</strong>леблется - в<br />

зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, кальциевый, натриевый или калийный п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат перед нами - между кремнием и<br />

кальцием и <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>.<br />

Эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>лебание между п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями стан<strong>о</strong>вится еще б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>тчетливым при рассм<strong>о</strong>трении<br />

«амф<strong>о</strong>терн<strong>о</strong>й» прир<strong>о</strong>ды глин<strong>о</strong>зема. Чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает эт<strong>о</strong>? Кремний имеет кислые св<strong>о</strong>йства, кальций —<br />

св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания; глин<strong>о</strong>зем же м<strong>о</strong>жет быть как кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, так и <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием. Если рассм<strong>о</strong>треть <strong>о</strong>дну из<br />

наиб<strong>о</strong>лее част<strong>о</strong> применяемых с<strong>о</strong>лей алюминия, квасцы (сульфат алюминия), т<strong>о</strong> <strong>о</strong>кажется, чт<strong>о</strong> алюминий в<br />

эт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>единении действует как <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание и при реакции с серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й дает с<strong>о</strong>ль. Если же квасцы<br />

раств<strong>о</strong>рить в в<strong>о</strong>де и п<strong>о</strong>действ<strong>о</strong>вать сильным <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием, как, например, щел<strong>о</strong>чью, т<strong>о</strong> в <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к выпадет<br />

гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>кись алюминия:<br />

Избыт<strong>о</strong>к раств<strong>о</strong>ра едк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра <strong>о</strong>казывает п<strong>о</strong>разительн<strong>о</strong>е действие: <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>киси алюминия<br />

сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>ряется. П<strong>о</strong> сравнению с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м едк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра, как б<strong>о</strong>лее сильным <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием, глин<strong>о</strong>зем<br />

вибрирует и ведет себя как кисл<strong>о</strong>та, <strong>о</strong>бразуя с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м едк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра раств<strong>о</strong>римую с<strong>о</strong>ль,<br />

алюминиев<strong>о</strong>кислый натрий (алюминат натрия). В эт<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли р<strong>о</strong>ль алюминия пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жна т<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую<br />

55


<strong>о</strong>н играет в квасцах.<br />

Если мы сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>действуем сильн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, например, серн<strong>о</strong>й, алюминий сн<strong>о</strong>ва<br />

<strong>о</strong>ткачнется в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и в <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к выпадет гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>кись алюминия.<br />

Неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й избыт<strong>о</strong>к серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>рит гидрат алюминия и <strong>о</strong>бразуется раств<strong>о</strong>римый<br />

сульфат алюминия (квасцы). В эт<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли сн<strong>о</strong>ва выступит перв<strong>о</strong>начальный характер глин<strong>о</strong>зема как<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания.<br />

Так глин<strong>о</strong>зем непрерывн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> маятнику, качается между двумя п<strong>о</strong>люсами, <strong>о</strong>т <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания к<br />

кисл<strong>о</strong>те и сн<strong>о</strong>ва назад, с<strong>о</strong>единяя п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти.<br />

Также растение в св<strong>о</strong>ем п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>м существе, между цвет<strong>о</strong>чным п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>м и к<strong>о</strong>рневым п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>м,<br />

гарм<strong>о</strong>низируется п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м глин<strong>о</strong>зема. Здесь эт<strong>о</strong> уже не вещественный глин<strong>о</strong>зем, н<strong>о</strong> алюминиевый<br />

пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый силу Земли из к<strong>о</strong>рня перен<strong>о</strong>сит снизу вверх, а силу С<strong>о</strong>лнца и звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са из<br />

<strong>о</strong>бласти цветка перен<strong>о</strong>сит вниз, к к<strong>о</strong>рню. Н<strong>о</strong> вещественн<strong>о</strong>е присутствие глин<strong>о</strong>зема в п<strong>о</strong>чве стимулирует<br />

деятельн<strong>о</strong>сть растения в эт<strong>о</strong>м направлении. Т<strong>о</strong>гда как кремень на первый план выв<strong>о</strong>дит цвет, ар<strong>о</strong>мат,<br />

ут<strong>о</strong>нчение ф<strong>о</strong>рм, а известь сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствует материальн<strong>о</strong>му из<strong>о</strong>билию в нижней части растения, глин<strong>о</strong>зем<br />

<strong>о</strong>существляет гарм<strong>о</strong>ническ<strong>о</strong>е сглаживание между земными и небесными ф<strong>о</strong>рмирующими силами. Зеленая<br />

средняя часть растения, <strong>о</strong>бильная листва, характерны для глинистых п<strong>о</strong>чв.<br />

Глина пластична в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении ф<strong>о</strong>рмирующих сил, действующих на нее извне. Как инструмент<br />

издает музыкальные звуки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые извлекает из нег<strong>о</strong> музыкант, так пластичная глина является<br />

инструмент<strong>о</strong>м музыки ф<strong>о</strong>рм, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>здает из нее ваятель.<br />

Глин<strong>о</strong>земный пр<strong>о</strong>цесс делает также Землю как цел<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>сприимчив<strong>о</strong>й для к<strong>о</strong>смических<br />

ф<strong>о</strong>рмирующих сил кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый великая худ<strong>о</strong>жница Прир<strong>о</strong>да нав<strong>о</strong>дит с периферии<br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са. В эт<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть кремня к в<strong>о</strong>де перен<strong>о</strong>сится на глину, иб<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> влажная глина<br />

в<strong>о</strong>сприимчива к ф<strong>о</strong>рмирующему кремниев<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>цессу. Глина пластична, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>на влажная.<br />

Глина, п<strong>о</strong>мещенная в ф<strong>о</strong>рму, стан<strong>о</strong>вится статичн<strong>о</strong>й, если <strong>о</strong>на высушена. Обжиг приближает глину к<br />

характеру извести. Скульптура, глиняная п<strong>о</strong>суда или кирпичи п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бжига стан<strong>о</strong>вятся твердыми,<br />

сухими и п<strong>о</strong>ристыми (глиняная п<strong>о</strong>суда п<strong>о</strong>крывается кремниев<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>жей, называем<strong>о</strong>й глазурью). Кирпичи<br />

кладут <strong>о</strong>дин п<strong>о</strong>дле друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>единяя их известью раств<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong>бразуя стены д<strong>о</strong>ма, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый дает нашей<br />

физическ<strong>о</strong>й жизни жилище и <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ру. Здесь сн<strong>о</strong>ва глин<strong>о</strong>зем пр<strong>о</strong>являет себя как к<strong>о</strong>мпенсирующий маятник,<br />

качающийся между кремнием и кальцием.<br />

Однак<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жим, чт<strong>о</strong> в сам<strong>о</strong>й глине с<strong>о</strong>держатся скрытые п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти: в качестве <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

глин<strong>о</strong>зема эта субстанция самая скр<strong>о</strong>мная, самая прех<strong>о</strong>дящая в св<strong>о</strong>их ф<strong>о</strong>рмах, как эт<strong>о</strong> выражен<strong>о</strong> в <strong>о</strong>бразе<br />

с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рения чел<strong>о</strong>века: прех<strong>о</strong>дящее, физическ<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века был<strong>о</strong> сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> из глины. Если <strong>о</strong>статься<br />

при эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе, т<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong> все чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здан<strong>о</strong> для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы служить<br />

сглаживанию между к<strong>о</strong>смическими и земными силами - из «глины». Н<strong>о</strong> эта «глина» ступенчат<strong>о</strong> <strong>о</strong>чищается,<br />

тел<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века <strong>о</strong>бразует <strong>о</strong>рганы - впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> глаза, где темная субстанция п<strong>о</strong>днимается д<strong>о</strong><br />

дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти.<br />

Так глин<strong>о</strong>зем пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит также драг<strong>о</strong>ценные камни, высшие ступени <strong>субстанции</strong> в ряду земель,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дят д<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершенства гарм<strong>о</strong>нию между кремнием и кальцием, небесным ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванием и<br />

земн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>стью. П<strong>о</strong>чти все драг<strong>о</strong>ценные камни являются глин<strong>о</strong>земами или алюминиевыми<br />

с<strong>о</strong>единениями. К<strong>о</strong>рунд, рубин, сапфир - эт<strong>о</strong> чистые глин<strong>о</strong>земы; другие драг<strong>о</strong>ценные камни, как турмалин,<br />

смарагд, т<strong>о</strong>паз, гиацинт и другие, являются с<strong>о</strong>единениями алюминия.<br />

В драг<strong>о</strong>ценных камнях алюминий целик<strong>о</strong>м скл<strong>о</strong>няется к к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>му ф<strong>о</strong>рмирующему кремниев<strong>о</strong>му<br />

пр<strong>о</strong>цессу, в кирпиче-сырце целик<strong>о</strong>м скл<strong>о</strong>няется к сухим земным силам кальция.<br />

Драг<strong>о</strong>ценный камень, как выражение синтеза п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей на высшей ступени <strong>субстанции</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

пережить, если пред<strong>о</strong>ставить действ<strong>о</strong>вать на себя красн<strong>о</strong>му рубину вместе с нежным г<strong>о</strong>лубым сапфир<strong>о</strong>м.<br />

Есть удивительный драг<strong>о</strong>ценный камень, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в себе <strong>о</strong>ткрывает п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть цвет<strong>о</strong>в. Эт<strong>о</strong><br />

турмалин, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>казывает в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м и т<strong>о</strong>м же кристалле цвет<strong>о</strong>вую игру между д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнительными<br />

цветами, пурпур<strong>о</strong>м и зеленым.<br />

56


Если мы сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>братим взгляд на чел<strong>о</strong>века, физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> заключен<strong>о</strong><br />

между к<strong>о</strong>жей и к<strong>о</strong>стями, между кремниевым и кальциевым пр<strong>о</strong>цессами, т<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> здесь есть элемент, н<strong>о</strong>ситель физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в между п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями, движущийся в п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>м ритме туда и<br />

сюда. Эт<strong>о</strong> кр<strong>о</strong>вь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая т<strong>о</strong> направляется к периферии, т<strong>о</strong> в<strong>о</strong>звращается<br />

<strong>о</strong>братн<strong>о</strong> к центру. Красная кр<strong>о</strong>вь устремляется наружу к к<strong>о</strong>же и к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>стям,<br />

г<strong>о</strong>лубая кр<strong>о</strong>вь в<strong>о</strong>звращается к центру, и сердце сам<strong>о</strong> является, как<br />

драг<strong>о</strong>ценный камень, выражением эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> активн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> синтеза; в сердцебиении<br />

пульсирует гарм<strong>о</strong>ния п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей.<br />

П<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятным стан<strong>о</strong>вится применение глин<strong>о</strong>зема (уксусн<strong>о</strong>кислый алюминий или к<strong>о</strong>мпрессы<br />

из глины) в качестве лекарственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> средства при заст<strong>о</strong>е кр<strong>о</strong>ви, в<strong>о</strong>спалениях, ушибах, травмах сустав<strong>о</strong>в с<br />

растяжением связ<strong>о</strong>к. Также п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат (Orthoklas) действует как наружн<strong>о</strong>е средств<strong>о</strong> в направлении<br />

гарм<strong>о</strong>низации сердечн<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти.<br />

В пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть глин<strong>о</strong>зему ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сфаты, не зап<strong>о</strong>лняют целые <strong>о</strong>бласти,<br />

д<strong>о</strong>лины и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>емы, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни рассеяны и распылены п<strong>о</strong> всей земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ре, как прян<strong>о</strong>сти в прянике.<br />

Отн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> редк<strong>о</strong> встречаются ф<strong>о</strong>сфаты в к<strong>о</strong>мпактных залежах, приг<strong>о</strong>дных для г<strong>о</strong>рных разраб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к. Эти<br />

г<strong>о</strong>рные п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, главным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый кальций (апатит), представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>льзующееся<br />

спр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м сырье для перераб<strong>о</strong>тки в суперф<strong>о</strong>сфат, известный как <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> из минеральных искусственных<br />

Уд<strong>о</strong>брений.<br />

Н<strong>о</strong> в мал<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нцентрации ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти п<strong>о</strong>всюду. Из Растений, с<strong>о</strong>держащих в св<strong>о</strong>ем пепле<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong>н п<strong>о</strong>падает в гумусный п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>в Земли. Там, где накапливались сл<strong>о</strong>й за сл<strong>о</strong>ем <strong>о</strong>тмершие<br />

растения, как, например, на верх<strong>о</strong>вых б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тах, выделившийся из <strong>о</strong>рганических с<strong>о</strong>единений в св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

виде ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р выступает в виде блуждающих <strong>о</strong>гней (ф<strong>о</strong>сфин - РН3 )<br />

Если мы п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жим кус<strong>о</strong>к ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра на тарелку, т<strong>о</strong> мы см<strong>о</strong>жем сделать интересные наблюдения.<br />

Вначале в темн<strong>о</strong>те ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р светит св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразным зеленым свет<strong>о</strong>м. Одн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> мы начинаем чувств<strong>о</strong>вать<br />

характерный запах. Эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т же самый запах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы чувствуем, к<strong>о</strong>гда через в<strong>о</strong>здух пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит<br />

электрический разряд, и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>является при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании <strong>о</strong>з<strong>о</strong>на. Как электричеств<strong>о</strong> сгущает<br />

жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д) в <strong>о</strong>з<strong>о</strong>н, так же делает эт<strong>о</strong> и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р.<br />

Нак<strong>о</strong>нец мы замечаем туманные струйки, спиральн<strong>о</strong> закручивающиеся в<strong>о</strong>круг ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра. У нас<br />

складывается впечатление, чт<strong>о</strong> эта спираль исх<strong>о</strong>дит не из ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, н<strong>о</strong> прежде чем эта свертывающаяся<br />

спираль приблизится к центру, нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м как бы сжимая пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>, внезапн<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<br />

сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>спламеняется с фыркающим шум<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong> звуку нап<strong>о</strong>минающим с<strong>о</strong>гласный Ф, и сг<strong>о</strong>рает, испуская<br />

белый свет.<br />

Итак, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р светится, испускает свет, н<strong>о</strong> также <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> упл<strong>о</strong>тняет. Две п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти<br />

<strong>о</strong>хватывает ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>следить в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме. Мы н<strong>о</strong>сим в себе значительн<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра. Нервная субстанция - эт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>с<strong>о</strong>держащий бел<strong>о</strong>к. Вся нервная система<br />

наглядным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ткрывает нам ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс, как кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращение - алюминиевый пр<strong>о</strong>цесс.<br />

Пламя ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра светит, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается х<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дным. Через нервную систему мы п<strong>о</strong>лучаем ясный х<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дный<br />

свет с<strong>о</strong>знания, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны; с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, через нее идут импульсы для ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания пластики<br />

<strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> есть без нервн<strong>о</strong>й системы не был<strong>о</strong> бы никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

упл<strong>о</strong>тнения <strong>субстанции</strong> д<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческих ф<strong>о</strong>рм.<br />

Эт<strong>о</strong>т ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>стирается, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, д<strong>о</strong><br />

кремния в к<strong>о</strong>же, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, д<strong>о</strong> кальция в к<strong>о</strong>стях. В к<strong>о</strong>же<br />

нах<strong>о</strong>дится беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>е мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> нервных <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчаний, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

впечатления <strong>о</strong>т внешней среды делают д<strong>о</strong>ступными с<strong>о</strong>знанию. Х<strong>о</strong>тя<br />

кремниевый пр<strong>о</strong>цесс с<strong>о</strong>здает п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть к<strong>о</strong>жи, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс<br />

делает п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть к<strong>о</strong>жи чувствительн<strong>о</strong>й; п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong> мы<br />

имеем телесные чувства, телесн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>знание нашей сам<strong>о</strong>сти. Так к<strong>о</strong>жа<br />

с ее нервами является границей между индивидуум<strong>о</strong>м и внешним<br />

мир<strong>о</strong>м.<br />

В<strong>о</strong>спринятые кремнием к<strong>о</strong>смические ф<strong>о</strong>рмирующие силы<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс перен<strong>о</strong>сит п<strong>о</strong> нервам к<strong>о</strong> всем ф<strong>о</strong>рмам <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в и<br />

<strong>о</strong>бразует их п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м упл<strong>о</strong>тнения. (Всп<strong>о</strong>мните фен<strong>о</strong>мен б<strong>о</strong>лезни<br />

бери-бери, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й не хватает п<strong>о</strong>ступающих п<strong>о</strong> нервам<br />

ф<strong>о</strong>рмирующих сил и пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит как бы раств<strong>о</strong>рение тканей). Динамика эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса упл<strong>о</strong>тнения<br />

заканчивается в к<strong>о</strong>стях; там ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р вещественн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единяется с кальцием и <strong>о</strong>бразует ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый<br />

кальций. Так ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс заканчивается в пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сти и статике к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> скелета.<br />

57


Итак, между к<strong>о</strong>жей и к<strong>о</strong>стями развертывается не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ле глин<strong>о</strong>земн<strong>о</strong>-кр<strong>о</strong>вян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, н<strong>о</strong><br />

также ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>-нервн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Путь ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>жи через нервы к к<strong>о</strong>стям м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>следить в пат<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии<br />

артери<strong>о</strong>склер<strong>о</strong>за. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рс<strong>о</strong>держащая нервная субстанция - п<strong>о</strong>лучившая в химии название<br />

нукле<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>теины, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> в ее структуре есть лецитин и х<strong>о</strong>лестерин — эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чная ступень<br />

известк<strong>о</strong>вания. Стенки кр<strong>о</strong>вен<strong>о</strong>сных с<strong>о</strong>суд<strong>о</strong>в, при предрасп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жении чел<strong>о</strong>века к склер<strong>о</strong>зу, в перв<strong>о</strong>й стадии<br />

накапливают х<strong>о</strong>лестерин и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные <strong>субстанции</strong>; п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> с развитием пр<strong>о</strong>цесса эти <strong>о</strong>тл<strong>о</strong>жения<br />

известкуются нервн<strong>о</strong>й субстанцией и наступает типичн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>бызвествление с<strong>о</strong>суд<strong>о</strong>в.<br />

Из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> следуют указания как для п<strong>о</strong>нимания действительных причин склер<strong>о</strong>за, так и для<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти ег<strong>о</strong> пред<strong>о</strong>твращения. Причины ег<strong>о</strong> лежат в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нне преувеличенн<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>цессе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му не пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й мере пр<strong>о</strong>цесс кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращения.<br />

Сверхинтеллектуализация и перевес все в<strong>о</strong>зрастающег<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знания ведет, вместе с пр<strong>о</strong>грессирующей<br />

стар<strong>о</strong>стью, к физическ<strong>о</strong>му <strong>о</strong>твердеванию.<br />

Итак, глин<strong>о</strong>зем и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р являются земными субстанциями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые к<strong>о</strong>леблются между известью и<br />

кремнем, н<strong>о</strong> каждая п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему, из-за чег<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят друг другу.<br />

Где же макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическая р<strong>о</strong>дина этих пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в?<br />

Зим<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце уже пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> нижнюю т<strong>о</strong>чку св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>рбиты, и п<strong>о</strong>сле Крещения день уже стал на<br />

<strong>о</strong>дин петушиный крик длиннее, мы испытываем чувств<strong>о</strong>: пр<strong>о</strong>йден п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г, разделяющий <strong>о</strong>сень и весну.<br />

С<strong>о</strong>лнце в эт<strong>о</strong> время ст<strong>о</strong>ит в с<strong>о</strong>звездии К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га. Эт<strong>о</strong>т симв<strong>о</strong>л К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га на старых рисунках удивительным<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м представлен с рыбьим хв<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м. Трудн<strong>о</strong> лучше выразить дв<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> глин<strong>о</strong>земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>цесса! В эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе <strong>о</strong>тражена как <strong>о</strong>дна сущн<strong>о</strong>сть глин<strong>о</strong>земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, скл<strong>о</strong>няющаяся к извести,<br />

тверд<strong>о</strong>сти, сух<strong>о</strong>сти - п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га, - так и другая ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>на, ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, скл<strong>о</strong>няющееся к<br />

кремню - п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м рыбьег<strong>о</strong> хв<strong>о</strong>ста, - и в цел<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ленная тверд<strong>о</strong>сть, элемент К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га,<br />

перех<strong>о</strong>дящий в пластически-жив<strong>о</strong>е.<br />

Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс, несм<strong>о</strong>тря на ег<strong>о</strong> связь с п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями кремния<br />

и кальция, является из<strong>о</strong>лирующим агент<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н с<strong>о</strong>знательн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тделяет индивидуума <strong>о</strong>т внешней среды и благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>здает<br />

интеллектуальн<strong>о</strong>е и телесн<strong>о</strong>е сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знание. Эта сила пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

реги<strong>о</strong>на З<strong>о</strong>диака, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый древние назвали «Рак<strong>о</strong>м». Панцирь из ф<strong>о</strong>сфата<br />

кальция физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рака - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз для сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е замыкает<br />

чел<strong>о</strong>века <strong>о</strong>т внешнег<strong>о</strong> мира, как панцирь тел<strong>о</strong> рака. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме на перв<strong>о</strong>й ступени является телесным чувств<strong>о</strong>м,<br />

телесным сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знанием и личн<strong>о</strong>й мыслительн<strong>о</strong>й жизнью, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с<strong>о</strong><br />

ступени на ступень п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующей<br />

сил<strong>о</strong>й и, нак<strong>о</strong>нец, упл<strong>о</strong>тняется в скелет, стан<strong>о</strong>вится единым с кальциевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, в раке<br />

неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> материализ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь в ег<strong>о</strong> панцире, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящем из ф<strong>о</strong>сфата кальция.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>г и Рак — эт<strong>о</strong> небесные реги<strong>о</strong>ны, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых нах<strong>о</strong>дится р<strong>о</strong>дина глин<strong>о</strong>зема и<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра.<br />

Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> так же, как земные вещества глин<strong>о</strong>зем и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м смысле пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жны, так<br />

и места их р<strong>о</strong>ждения ст<strong>о</strong>ят в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зиции друг к другу.<br />

XXI. МИНЕРАЛЬНЫЙ КРЕСТ<br />

Из четырех п<strong>о</strong>следних <strong>о</strong>писанных веществ кремень и известь представлены как п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти, и б<strong>о</strong>лее<br />

интенсивн<strong>о</strong>е изучение намеченных здесь взаим<strong>о</strong>связей пр<strong>о</strong>яснит дальнейшие п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как между<br />

ними п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> маятнику в гарм<strong>о</strong>низирующем движении действуют п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти глин<strong>о</strong>зема и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра. Дать<br />

б<strong>о</strong>лее исчерпывающее представление в рамках данн<strong>о</strong>й темы нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>. Однак<strong>о</strong> из предыдущих<br />

<strong>о</strong>писаний м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здать ясный <strong>о</strong>браз с<strong>о</strong>звучия деятельн<strong>о</strong>сти, представленн<strong>о</strong>й этими четырьмя<br />

веществами, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>й сфере.<br />

Между кремнием и кальцием - между к<strong>о</strong>жей и к<strong>о</strong>стями - разыгрывается глин<strong>о</strong>земный или<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс в кр<strong>о</strong>ви и нервах. Кр<strong>о</strong>вь - эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т пластичный элемент, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ится<br />

и п<strong>о</strong>ддерживается тел<strong>о</strong>. Нервы с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщают ф<strong>о</strong>рмирующие силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из пластичн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> кр<strong>о</strong>ви<br />

стр<strong>о</strong>ят телесные ф<strong>о</strong>рмы мышц и <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в. Здесь ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бен руке худ<strong>о</strong>жника, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей чувствительн<strong>о</strong>сти ф<strong>о</strong>рмирует пластический материал, глину.<br />

Так между п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями кальций-кремний нах<strong>о</strong>дится п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть глин<strong>о</strong>зема и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра.<br />

Макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смические пр<strong>о</strong>цессы, лежащие в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве этих четырех веществ, прих<strong>о</strong>дят с четырех мир<strong>о</strong>вых<br />

направлений, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуют крест: Овен - Весы/ К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>г - Рак. И как п<strong>о</strong> завершению<br />

рассм<strong>о</strong>трения четверки веществ: <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> — жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>/ в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> - земн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зник атм<strong>о</strong>сферный крест, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, был с<strong>о</strong>здан бел<strong>о</strong>к и вся <strong>о</strong>рганическая<br />

прир<strong>о</strong>да, так в кресте известь — кремень/глин<strong>о</strong>зем — ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р мы также п<strong>о</strong>знаем п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>б<strong>о</strong>бщающее<br />

58


значение.<br />

Нетрудн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> эти четыре вещества в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м стр<strong>о</strong>ят, с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, всю<br />

минеральную землю. В т<strong>о</strong> время как <strong>о</strong>рганическая прир<strong>о</strong>да, цветы, трава и деревья, баб<strong>о</strong>чки и жуки, как и<br />

весь <strong>о</strong>стальн<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>тный мир сл<strong>о</strong>вн<strong>о</strong> летучие <strong>о</strong>бразы сгущаются из атм<strong>о</strong>сферы и сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>ряются в<br />

ней, минеральная прир<strong>о</strong>да, г<strong>о</strong>ры и скалы, д<strong>о</strong>лины и пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>г<strong>о</strong>рья являются пр<strong>о</strong>чным пребывающим ядр<strong>о</strong>м в<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке явлений. П<strong>о</strong> крайней мере, эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong>, иб<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке времени также и эт<strong>о</strong><br />

минеральн<strong>о</strong>е ядр<strong>о</strong> Земли <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь из макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смических далей и, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>рится в<br />

ней в <strong>о</strong>тдаленн<strong>о</strong>м будущем.<br />

Вещественный атм<strong>о</strong>сферный крест (<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> – в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> – жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong><br />

– земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>) был с<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставлен с четырьмя элементами<br />

(<strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, в<strong>о</strong>здух, в<strong>о</strong>да, земля).<br />

Эта четвер<strong>о</strong>единств<strong>о</strong> принцип<strong>о</strong>в, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>знаются<br />

ступени земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, является наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающим,<br />

чт<strong>о</strong> следует <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> присутствует и в минеральн<strong>о</strong>м кресте.<br />

Если <strong>о</strong>твлечься <strong>о</strong>т сам<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й разумеющег<strong>о</strong>ся земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера<br />

этих минерал<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> в сам<strong>о</strong>м деле м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить в них<br />

<strong>о</strong>тражение арист<strong>о</strong>телевых элемент<strong>о</strong>в, рассматриваемых как<br />

принципы или пр<strong>о</strong>цессы.<br />

Ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненную прир<strong>о</strong>ду м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> приписать легк<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>спламеняющемуся ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ру. Напр<strong>о</strong>тив, кремниевый пр<strong>о</strong>цесс,<br />

<strong>о</strong>крыленный и легкий - п<strong>о</strong>думайте <strong>о</strong> п<strong>о</strong>лете птицы и сферически<br />

распр<strong>о</strong>страняющихся ф<strong>о</strong>рмирующих силах, - указывает на ег<strong>о</strong><br />

р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>-свет<strong>о</strong>вым элемент<strong>о</strong>м. Глин<strong>о</strong>земный пр<strong>о</strong>цесс, напр<strong>о</strong>тив, так сильн<strong>о</strong> живет в пластике,<br />

наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вписан в сглаживающие п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента, чт<strong>о</strong> в ег<strong>о</strong> ср<strong>о</strong>дстве с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

ус<strong>о</strong>мниться. Статика извести, нак<strong>о</strong>нец, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong> указывает на земн<strong>о</strong>й элемент.<br />

Сказанн<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м:<br />

XXII. ЩЕЛОЧИ И ГАЛОГЕНЫ<br />

Беск<strong>о</strong>нечный, неиссякаемый ист<strong>о</strong>чник с<strong>о</strong>ли - эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ре. Он<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держит примерн<strong>о</strong> 3% с<strong>о</strong>ли и выше. Ее<br />

д<strong>о</strong>бывают в с<strong>о</strong>леварнях и градирнях, где пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит выпаривание м<strong>о</strong>рск<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м увеличения<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти испарения. В х<strong>о</strong>де земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития такие пр<strong>о</strong>цессы п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> испарения<br />

разыгрывались естественным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м на внутренних м<strong>о</strong>рях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>тделились <strong>о</strong>т мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря<br />

вследствие ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических сдвиг<strong>о</strong>в и катастр<strong>о</strong>ф. Так в<strong>о</strong>зникли залежи с<strong>о</strong>ли. В<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих местах Евр<strong>о</strong>пы<br />

нах<strong>о</strong>дятся такие залежи, укрытые в складках г<strong>о</strong>р. Названия п<strong>о</strong>селений част<strong>о</strong> указывают на близ<strong>о</strong>сть их к<br />

этим с<strong>о</strong>левым залежам: Halle/ Saale, Reichenhall, Hallstatt, Hallein (Зальцбург), Hall (Тир<strong>о</strong>ль), Leopoldshall,<br />

Schweizerhall и так далее. «Hall» <strong>о</strong>значает «с<strong>о</strong>ль». Б<strong>о</strong>гатейшие залежи с<strong>о</strong>ли нах<strong>о</strong>дятся вблизи Штассфурта<br />

(Анхальт).<br />

Ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ги п<strong>о</strong>дсчитали, чт<strong>о</strong> массы раств<strong>о</strong>ренных в м<strong>о</strong>ре с<strong>о</strong>лей б<strong>о</strong>лее чем д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы зан<strong>о</strong>в<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ить все к<strong>о</strong>нтиненты вместе с их г<strong>о</strong>рами выше ур<strong>о</strong>вня м<strong>о</strong>ря. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, ее к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> примерн<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сравнить с масс<strong>о</strong>й твердых п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, <strong>о</strong>бразующих г<strong>о</strong>ры.<br />

Чт<strong>о</strong> же, с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ль? Мы уже п<strong>о</strong>знак<strong>о</strong>мились с п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стью<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> среди других св<strong>о</strong>йств был<strong>о</strong> выражен<strong>о</strong> уже св<strong>о</strong>йствами с<strong>о</strong>здавать <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание и<br />

кисл<strong>о</strong>ту у кальция и кремния, здесь, в п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти щел<strong>о</strong>чей и гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в, стан<strong>о</strong>вится чистым выражением<br />

силы, <strong>о</strong>бразующей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты. Сглаживание в<strong>о</strong> взаим<strong>о</strong>действии этих п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей пр<strong>о</strong>является в<br />

земн<strong>о</strong>й вещественн<strong>о</strong>сти как <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание с<strong>о</strong>ли. Так чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ль - эт<strong>о</strong> земная гарм<strong>о</strong>ния между силами<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты, между щел<strong>о</strong>чами и гал<strong>о</strong>генами.<br />

Для лучшег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нимания нужн<strong>о</strong> вначале п<strong>о</strong>пытаться изл<strong>о</strong>жить сущн<strong>о</strong>сть щел<strong>о</strong>чей и гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в.<br />

Из с<strong>о</strong>ли, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бъединены <strong>о</strong>ба к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нента, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание и кисл<strong>о</strong>та, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

исключения кисл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ставляющей, заставить пр<strong>о</strong>явиться щел<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й характер.<br />

С давних времен был известен химический пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<strong>о</strong>ль перев<strong>о</strong>дит в с<strong>о</strong>ду. Сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>н<br />

59


н<strong>о</strong>сит название «с<strong>о</strong>д<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс Леблана». В эт<strong>о</strong>м случае с<strong>о</strong>ль п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м нагревания с серн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й перев<strong>о</strong>дилась в сульфат натрия, затем п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м нагревания с углем перев<strong>о</strong>дится в сернистый<br />

натрий и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м замещения известью пре<strong>о</strong>бразуется в с<strong>о</strong>ду.<br />

В наст<strong>о</strong>ящее время существует еще целый ряд сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>в для индустриальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучения с<strong>о</strong>ды, н<strong>о</strong><br />

классическим сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м <strong>о</strong>стается т<strong>о</strong>т, чт<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался с давних п<strong>о</strong>р и сег<strong>о</strong>дня назван именем Леблана.<br />

Прир<strong>о</strong>дная с<strong>о</strong>да нах<strong>о</strong>дится в виде кристаллическ<strong>о</strong>й дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли на берегах натриевых <strong>о</strong>зер в<br />

Египте. В Египте с<strong>о</strong>да называлась «нетер», <strong>о</strong>ткуда п<strong>о</strong>зже в латинск<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>явил<strong>о</strong>сь для <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значения с<strong>о</strong>ды<br />

сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> «nitrum». Отсюда в средневек<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й алхимии для наимен<strong>о</strong>вания селитры был<strong>о</strong> выбран<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>


увеличению п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м мыльных пузырьк<strong>о</strong>в предметы и частички грязи на них интенсивн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>крываются <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чками и размягчаются. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать наглядным, если мы шерстяную ткань<br />

п<strong>о</strong>грузим в чистую в<strong>о</strong>ду; <strong>о</strong>на в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих местах в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще <strong>о</strong>кажется не см<strong>о</strong>ченн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда мы<br />

приз<strong>о</strong>вем на п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щь мыл<strong>о</strong>, каждая <strong>о</strong>тдельная нить и каждая пылинка будет — м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, люб<strong>о</strong>вн<strong>о</strong> —<br />

укутана и размягчена.<br />

Масл<strong>о</strong> был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> как загустевшая к<strong>о</strong>смическая тепл<strong>о</strong>та. Масл<strong>о</strong>, сваренн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong> щел<strong>о</strong>чью, мыл<strong>о</strong> -<br />

эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель укутывающей тепл<strong>о</strong>ты.<br />

Обертывающую прир<strong>о</strong>ду щел<strong>о</strong>чей мы д<strong>о</strong>лжны представлять себе иначе, чем ф<strong>о</strong>рмирующее<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е действие кремня. Кремень сам — к<strong>о</strong>смическая <strong>о</strong>бертка, щел<strong>о</strong>чи же — земная <strong>о</strong>бертка для<br />

ин<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> разв<strong>о</strong>рачивается в их среде.<br />

К<strong>о</strong>гда г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> является земн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й для друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и пытаются найти <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е<br />

выражение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жет выразить сущн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> жеста, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, лучше всег<strong>о</strong> выразить в <strong>о</strong>бразе<br />

матери, <strong>о</strong>хватывающей будущее существ<strong>о</strong> ребенка. И в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить, если<br />

углубиться, например, в с<strong>о</strong>зерцание Сикстинск<strong>о</strong>й Мад<strong>о</strong>нны. Мать <strong>о</strong>кружена х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ангельских существ и,<br />

как если бы <strong>о</strong>дин из них принял <strong>о</strong>блик, <strong>о</strong>на держит на руках ребенка. Обнимающим, защищающим жест<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>на накрывает ребенка <strong>о</strong>дежд<strong>о</strong>й. В ее <strong>о</strong>блике мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>чувств<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>бращение к небесным силам, для<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>на м<strong>о</strong>жет дать земную <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку.<br />

В древн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>гда не с<strong>о</strong>мневались, чт<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>е - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка для дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, эту истину <strong>о</strong>щущали в<br />

с<strong>о</strong>зерцании с<strong>о</strong>звездия Девы. Они испытывали излучавшейся <strong>о</strong>ттуда силу <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки,<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дия и с<strong>о</strong>зревания на Земле.<br />

К<strong>о</strong>гда растущее и цветущее скл<strong>о</strong>няется к с<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>му пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>шению, С<strong>о</strong>лнце, п<strong>о</strong>средник этих сил,<br />

ст<strong>о</strong>ит в с<strong>о</strong>звездии Девы. В пл<strong>о</strong>де <strong>о</strong>бразуется <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка для будущег<strong>о</strong> в с<strong>о</strong>зревающем семени. Например,<br />

ябл<strong>о</strong>к<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить себе как <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, наливающееся с<strong>о</strong>ками п<strong>о</strong>д в<strong>о</strong>здействием сил Девы.<br />

Если мы п<strong>о</strong>пытались п<strong>о</strong>нять так <strong>о</strong>дну ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну с<strong>о</strong>ли, <strong>о</strong>бразующую <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание, т<strong>о</strong> теперь нужн<strong>о</strong><br />

изучить сущн<strong>о</strong>сть друг<strong>о</strong>й, кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующей ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны.<br />

Уже наши <strong>о</strong>рганы чувств дают неп<strong>о</strong>средственные указания: если щел<strong>о</strong>чи, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в их<br />

к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й густые жидк<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong>чти масл<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные, т<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>ты,<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в, представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й легкие п<strong>о</strong>движные жидк<strong>о</strong>сти, в чист<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме <strong>о</strong>ни газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны.<br />

Щел<strong>о</strong>чь в<strong>о</strong> рту вызывает <strong>о</strong>щущение, как будт<strong>о</strong> ее стан<strong>о</strong>вится все б<strong>о</strong>льше, эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>щущение ист<strong>о</strong>чника,<br />

кисл<strong>о</strong>та, напр<strong>о</strong>тив, действует стягивающе. На <strong>о</strong>щупь щел<strong>о</strong>чь дает <strong>о</strong>щущение слизи, чег<strong>о</strong>-т<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>льзк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

тепл<strong>о</strong>ты; кисл<strong>о</strong>та, напр<strong>о</strong>тив, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>на действует в слаб<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре, стягивает к<strong>о</strong>жу.<br />

Отсюда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> заключить, чт<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть щел<strong>о</strong>чам, имеющим, как все сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствующее<br />

жизни, характер расширяющий, характер ист<strong>о</strong>чника, кисл<strong>о</strong>ты сушат, стягивают, враждебны жизни. При<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>м действии или в к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме <strong>о</strong>ни агрессивны. Они <strong>о</strong>бжигают к<strong>о</strong>жу и<br />

<strong>о</strong>ставляют п<strong>о</strong>вреждения, п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жие на <strong>о</strong>ж<strong>о</strong>ги. Они разрушают, сжигают, раств<strong>о</strong>ряют. Они раств<strong>о</strong>ряют земли<br />

и металлы. Кисл<strong>о</strong>ты всегда с<strong>о</strong>единяются с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>гненную силу к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни активизируют при<br />

разрушении и раств<strong>о</strong>рении. Щел<strong>о</strong>чи, напр<strong>о</strong>тив, с<strong>о</strong>единяются с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й или кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м.<br />

П<strong>о</strong> характеру щел<strong>о</strong>чи <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> пассивны, <strong>о</strong>ни принимают, дают <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ру; кисл<strong>о</strong>ты, напр<strong>о</strong>тив,<br />

активны.<br />

Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казать уже на примере цвета: все естественные растительные красители - будь эт<strong>о</strong><br />

лакмус или как<strong>о</strong>й-нибудь фрукт<strong>о</strong>вый или яг<strong>о</strong>дный с<strong>о</strong>к, как, например, черники, бузины, вишни, или<br />

цветн<strong>о</strong>й цвет<strong>о</strong>чный экстракт - в присутствии щел<strong>о</strong>чи всегда скл<strong>о</strong>няются к пассивн<strong>о</strong>й, темн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не<br />

спектра, к г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>му или фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му. Неб<strong>о</strong>льшая же капля кисл<strong>о</strong>ты <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>няет цвет на активную, светлую<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, в желт<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>ранжев<strong>о</strong>е, красн<strong>о</strong>е.<br />

Если щел<strong>о</strong>чи сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию, увеличивают п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>бнимают и<br />

укутывают и вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дственны всему жив<strong>о</strong>му, кисл<strong>о</strong>ты враждебны к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию с<br />

ег<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong>м скрытых в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей. Кисл<strong>о</strong>ты стремятся к решению, к действию. Действуя на<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идный раств<strong>о</strong>р, <strong>о</strong>ни прив<strong>о</strong>дят либ<strong>о</strong> к свертыванию, либ<strong>о</strong> к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>му раств<strong>о</strong>рению. Свежее м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>,<br />

например, нах<strong>о</strong>дится в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии; к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<strong>о</strong> скисает, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> свертывается, <strong>о</strong>бразуя тв<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г и<br />

пр<strong>о</strong>зрачную сыв<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тку.<br />

П<strong>о</strong>д именем гал<strong>о</strong>гены мы имеем в виду <strong>о</strong>бразующие кисл<strong>о</strong>ты фт<strong>о</strong>р, хл<strong>о</strong>р, бр<strong>о</strong>м и й<strong>о</strong>д, а также сами<br />

кисл<strong>о</strong>ты: фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная кисл<strong>о</strong>та, с<strong>о</strong>ляная кисл<strong>о</strong>та, бр<strong>о</strong>мист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная и й<strong>о</strong>дист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная, - <strong>о</strong>ни<br />

также р<strong>о</strong>дственны между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, как и щел<strong>о</strong>чи.<br />

Химикам известны <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дные химические св<strong>о</strong>йства этих веществ, физикам - их <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения<br />

к свету. Мы уже г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили в связи с реакцией крахмала <strong>о</strong> й<strong>о</strong>де как <strong>о</strong> п<strong>о</strong>хитителе света. Эт<strong>о</strong>т п<strong>о</strong>следний и<br />

самый пл<strong>о</strong>тный член гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в так<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>чти жест<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме манифестирует<br />

св<strong>о</strong>и <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к свету. Фт<strong>о</strong>р, как первый и наилегчайший член ряда, п<strong>о</strong>казывает фен<strong>о</strong>мен<br />

флю<strong>о</strong>ресценции. Химически фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная кисл<strong>о</strong>та самая сильная. Ее раств<strong>о</strong>ряющая сила так<br />

велика, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет раств<strong>о</strong>рить стекл<strong>о</strong>. Также как раск<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тую стеклянную пал<strong>о</strong>чку мы м<strong>о</strong>жем скруглить и<br />

<strong>о</strong>плавить в пламени г<strong>о</strong>релки Бунзена, так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же эффекта мы м<strong>о</strong>жем д<strong>о</strong>биться п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

61


фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й (плавик<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й)кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Сила <strong>о</strong>кругления и <strong>о</strong>плавления действует также в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме - яснее всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong><br />

при ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вании зуб<strong>о</strong>в. К<strong>о</strong>гда у ребенка п<strong>о</strong>являются вт<strong>о</strong>рые зубы, <strong>о</strong>ни ин<strong>о</strong>гда имеют за<strong>о</strong>стряющуюся<br />

ф<strong>о</strong>рму и выглядят как бы <strong>о</strong>бл<strong>о</strong>манными. Они еще не имеют х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванных п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стей. Эт<strong>о</strong><br />

имеет мест<strong>о</strong> при нарушенн<strong>о</strong>м фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>м или фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе у ребенка. Так же как в<br />

пламени <strong>о</strong>плавляется стеклянная пал<strong>о</strong>чка, так эмаль <strong>о</strong>кругляет, п<strong>о</strong>крывая растущие зубы.<br />

Также и другие телесные явления связаны с фт<strong>о</strong>ристым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м: существует б<strong>о</strong>лезнь, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти тела, к<strong>о</strong>нчик н<strong>о</strong>са, п<strong>о</strong>дб<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>нцы пальцев рук и н<strong>о</strong>г не <strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмляются <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчательн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong><br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м растут дальше. При эт<strong>о</strong>м сн<strong>о</strong>ва эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс решения, завершающег<strong>о</strong>, ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания,<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующег<strong>о</strong> данн<strong>о</strong>му виду, не пр<strong>о</strong>явился п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нчик<strong>о</strong>в пальцев. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные же<br />

явления наблюдаются в <strong>о</strong>бласти кишечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пищеварения. Если пр<strong>о</strong>цесс пищеварения не д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит в п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й<br />

мере д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца, с<strong>о</strong>держим<strong>о</strong>е кишечника не перерабатывается в п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й мере и вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не<br />

<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмляется (п<strong>о</strong>н<strong>о</strong>с), здесь <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> <strong>о</strong>пять мы имеем дел<strong>о</strong> с нарушением фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. В<strong>о</strong> всех этих<br />

случаях терапевтически м<strong>о</strong>жет быть применен плавик<strong>о</strong>вый шпат (фт<strong>о</strong>ристый кальций, флю<strong>о</strong>рит), если ег<strong>о</strong><br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать в п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме именн<strong>о</strong> там, где речь идет <strong>о</strong> в<strong>о</strong>збуждении пр<strong>о</strong>цесса.<br />

И так же как все <strong>о</strong>рганические расстр<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>тражаются в мыслительн<strong>о</strong>й жизни, так и здесь. Как<br />

част<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать, чт<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>век не м<strong>о</strong>жет д<strong>о</strong>вести б<strong>о</strong>лее-менее д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца св<strong>о</strong>и мысли и также не м<strong>о</strong>жет<br />

мысленн<strong>о</strong> прийти к <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчательн<strong>о</strong>му решению. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет привести к с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию рассеянн<strong>о</strong>сти.<br />

В этих пр<strong>о</strong>цессах мы видим г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> существа гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в: к<strong>о</strong>смическая активн<strong>о</strong>сть д<strong>о</strong> п<strong>о</strong>следних<br />

п<strong>о</strong>следствий для судьбы, част<strong>о</strong> с разрушающей резк<strong>о</strong>стью решений, благ<strong>о</strong>даря чему, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, сн<strong>о</strong>ва<br />

п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>тавливаются тв<strong>о</strong>рящие импульсы развития.<br />

Древние испытывали эт<strong>о</strong> при с<strong>о</strong>зерцании с<strong>о</strong>звездия Рыб. Эт<strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>браз рыб мы не м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>нять без рассм<strong>о</strong>трения ег<strong>о</strong> древнег<strong>о</strong> значения.<br />

Как в четырех предыдущих с<strong>о</strong>звездиях м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> заметить пра<strong>о</strong>бразы<br />

первых пр<strong>о</strong>фессий: в Стрельце - <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тника, в К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>ге — жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>да,<br />

причем рыбий хв<strong>о</strong>ст симв<strong>о</strong>лизир<strong>о</strong>вал укр<strong>о</strong>щение дик<strong>о</strong>сти, в В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лее -<br />

земледельца, так в с<strong>о</strong>звездии Рыб мы видим т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, кт<strong>о</strong> плавает п<strong>о</strong> м<strong>о</strong>рю -<br />

купца. Связанные друг с друг<strong>о</strong>м рыбы являются также чувственным<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м для ступней н<strong>о</strong>г, в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще для путешествующих п<strong>о</strong> земле. Эт<strong>о</strong><br />

указывает на характер активн<strong>о</strong>сти, решительн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>сти<br />

судьбы. Судьбу не выдумывают, ее пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят. Как в Деве мы видели<br />

предание себя пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>му л<strong>о</strong>ну, так в Рыбах мы имеем активн<strong>о</strong>е вт<strong>о</strong>ржение в мир и судьбу. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

щел<strong>о</strong>чи и гал<strong>о</strong>гены являются в эт<strong>о</strong>м смысле антип<strong>о</strong>дами, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>звездия Рыб и Девы ст<strong>о</strong>ят в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зиции.<br />

В<strong>о</strong>спринимающая преданн<strong>о</strong>сть и Я-активн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>низывают из <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их мир<strong>о</strong>вых направлений «Девы»<br />

и «Рыб» Землю и Неб<strong>о</strong>. Оба качества, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дят третье: в <strong>о</strong>бласти земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - с<strong>о</strong>ль, в <strong>о</strong>бласти<br />

жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>ченный <strong>о</strong>рганизм, в сфере духа - мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>гресс.<br />

XXIII. МАГНИЙ И СЕРА<br />

Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> магний в качестве с<strong>о</strong>ли, преимущественн<strong>о</strong> серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния, с<strong>о</strong>держится в в<strong>о</strong>де<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>кеана. На 100 частей м<strong>о</strong>рск<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли прих<strong>о</strong>дится 16 частей магниевых с<strong>о</strong>лей. И если <strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили, чт<strong>о</strong> ее хватил<strong>о</strong> бы для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания всех к<strong>о</strong>нтинент<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> магниев<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли<br />

д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> для п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>йки <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нтинента с<strong>о</strong> всеми ег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рами. Эт<strong>о</strong> такая к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальная масса, чт<strong>о</strong><br />

магниевые п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, нах<strong>о</strong>дящиеся на суше - как магнезит, д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мит и магний в различных силикатах, как<br />

слюда, р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вая <strong>о</strong>бманка, асбест - п<strong>о</strong> сравнению с ней ничт<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> малы.<br />

При эт<strong>о</strong>м мы нах<strong>о</strong>дим с<strong>о</strong>ли магния в м<strong>о</strong>щных пластах в с<strong>о</strong>левых залежах близ Штассфурта - с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, практически сам<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>м ист<strong>о</strong>чнике магниевых с<strong>о</strong>лей в Евр<strong>о</strong>пе, - с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны,<br />

вследствие их масс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> распр<strong>о</strong>странения и <strong>о</strong>граниченн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>ни являются<br />

тяжелым балласт<strong>о</strong>м для индустрии калийных с<strong>о</strong>лей.<br />

Тем не менее, если мы х<strong>о</strong>тим лучше раз<strong>о</strong>браться в существе магния, мы д<strong>о</strong>лжны уделить нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

внимание магниевым п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дам. Прежде всег<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong> магнезит, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый нах<strong>о</strong>дит применение в технике в<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти в <strong>о</strong>т<strong>о</strong>жженн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Магнезит — эт<strong>о</strong> карб<strong>о</strong>нат магния; при <strong>о</strong>тжиге <strong>о</strong>н перех<strong>о</strong>дит в <strong>о</strong>кись<br />

магния, так зазываемую жженую магнезию. Выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong> ценим<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества в технике —<br />

<strong>о</strong>гнеуп<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>сть. Вначале легкий п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к при выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й температуре спекается в камень, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

практически нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> расплавить. Эти <strong>о</strong>гнеуп<strong>о</strong>рные св<strong>о</strong>йства, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют выдерживать<br />

температуры д<strong>о</strong> 2000° С и выше, делают жженую магнезию ценным материал<strong>о</strong>м для <strong>о</strong>блиц<strong>о</strong>вки<br />

плавильных печей в стальн<strong>о</strong>й индустрии. Итак, магнезия с<strong>о</strong>храняет статику в <strong>о</strong>гне, н<strong>о</strong> при эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>на имеет<br />

другие св<strong>о</strong>йства, чем известь. Она п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янна и мягка, не п<strong>о</strong>казывает так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> страстн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера, как<br />

жженая известь. Она не всасывает, не шипит и не <strong>о</strong>бладает сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью травления. Жженая известь - эт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание, <strong>о</strong>бладающее сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью травления, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му ее называют также едк<strong>о</strong>й; магнезия же - эт<strong>о</strong><br />

мягк<strong>о</strong>е <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание.<br />

62


Огнеуп<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>сть магнезии с<strong>о</strong>четается с <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> редк<strong>о</strong> встречающейся интенсивн<strong>о</strong>стью испускания<br />

лучей света. Магний, <strong>о</strong>тжигаемый в магнезию, дает <strong>о</strong>слепительн<strong>о</strong> белый, сияющий свет. Эт<strong>о</strong>т свет<br />

наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> интенсивен, чт<strong>о</strong> даже в с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>м свете дает глуб<strong>о</strong>кую тень, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку даже с<strong>о</strong>лнечные лучи,<br />

д<strong>о</strong>стигающие земли, слабее света магния. Благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му магний исп<strong>о</strong>льзуется для всев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жных<br />

испускающих свет тел.<br />

Эта сила излучения магния нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>е выражение в лучев<strong>о</strong>й структуре г<strong>о</strong>рных<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти эт<strong>о</strong> характерн<strong>о</strong> для силикат<strong>о</strong>в магния, таких как лучистый камень, серпентин, тальк,<br />

асбест, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые имеют лучевую, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящую из нитей структуру. Так, асбест п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей структуре<br />

нап<strong>о</strong>минает текстильные нити и служит для изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления <strong>о</strong>гнеуп<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> плетения и тканей (асбест<strong>о</strong>вый<br />

шнур, асбест<strong>о</strong>вый карт<strong>о</strong>н и т. д. ).<br />

И еще <strong>о</strong>дин фен<strong>о</strong>мен п<strong>о</strong>казывает <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение магния к свету. Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> бывал в южн<strong>о</strong>м Тир<strong>о</strong>ле и<br />

наблюдал гранди<strong>о</strong>зную игру альпийск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> свечения, т<strong>о</strong>т всегда всп<strong>о</strong>минает с в<strong>о</strong><strong>о</strong>душевлением крас<strong>о</strong>ту<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зрелища. Г<strong>о</strong>ры этих мест с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из так называем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мита, представляющег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й из<strong>о</strong>м<strong>о</strong>рфную<br />

смесь извести и магнезита. Эт<strong>о</strong>т д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мит тверже <strong>о</strong>бычных известняк<strong>о</strong>в и в св<strong>о</strong>ей структуре не имеет<br />

лучев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера магниевых п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> с зах<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>лнца <strong>о</strong>т д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мит<strong>о</strong>вых г<strong>о</strong>рных вершин<br />

излучается в наступающей н<strong>о</strong>чи принятый пылающий р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>-красный свет.<br />

Эт<strong>о</strong> внутреннее <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение магния к свету <strong>о</strong>бъясняет ег<strong>о</strong> присутствие в хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>филле и р<strong>о</strong>ль, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую<br />

<strong>о</strong>н играет при ассимиляции. В растении сгущается свет. В лучевых пучках целлюл<strong>о</strong>зных нитей мы имеем<br />

пред с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, так сказать, ставший материальным свет. В эт<strong>о</strong>й связи действие магния при ассимиляции<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение. Магний нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м упл<strong>о</strong>тняет свет в крахмал и<br />

целлюл<strong>о</strong>зу. Эти же сдвигающие силы <strong>о</strong>бнаруживаются, к<strong>о</strong>гда семя - с<strong>о</strong>держащее значительн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

магния - при пр<strong>о</strong>растании в весеннее время устремляется вверх, част<strong>о</strong> п<strong>о</strong>днимая при эт<strong>о</strong>м тяжелые сл<strong>о</strong>и<br />

п<strong>о</strong>чвы и снежный п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>в.<br />

Описанная динамика действует также в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме, там, где тверд<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тделяется <strong>о</strong>т<br />

жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Прежде всег<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в пищеварении, где из пищев<strong>о</strong>й массы выделяются шлаки,<br />

перех<strong>о</strong>дя п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> в твердую к<strong>о</strong>нсистенцию. Сильн<strong>о</strong>е действие в эт<strong>о</strong>м направлении медикамента<br />

«г<strong>о</strong>рькая с<strong>о</strong>ль» (сульфат магния) п<strong>о</strong>казывает, как тесн<strong>о</strong> эти пр<strong>о</strong>цессы связаны с магнием.<br />

Однак<strong>о</strong> нам следует признать пр<strong>о</strong>цессами выделения также такие, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят внутри<br />

<strong>о</strong>рганизма, как, например, выделение к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ва. Здесь также тверд<strong>о</strong>е выделяется из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Яснее<br />

всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать у маленьких детей. Здесь мы имеем дел<strong>о</strong> с <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

преимущественн<strong>о</strong> мяг<strong>о</strong>к и мал<strong>о</strong> минерализ<strong>о</strong>ван. Все б<strong>о</strong>лее твердеет скелет, п<strong>о</strong>ка, нак<strong>о</strong>нец, эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс не<br />

прив<strong>о</strong>дит к выдвижению вт<strong>о</strong>рых зуб<strong>о</strong>в. Эт<strong>о</strong> суть п<strong>о</strong>следнее и сам<strong>о</strong>е тверд<strong>о</strong>е из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит тел<strong>о</strong>.<br />

Здесь твердый <strong>о</strong>рганизм выделился из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> мы видим, как <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаются<br />

силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р были связаны с деятельн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в. Эт<strong>о</strong> силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые теперь выступают<br />

как силы мышления и памяти. Ребен<strong>о</strong>к стан<strong>о</strong>вится <strong>о</strong>бучаемым.<br />

В таких явлениях стан<strong>о</strong>вится наглядным магниевый пр<strong>о</strong>цесс, пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны,<br />

упл<strong>о</strong>тняет, дает жизни земную твердую ф<strong>о</strong>рму, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, активизирует силы света. Великие<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти связаны в эт<strong>о</strong>м характере.<br />

Среди з<strong>о</strong>диакальных знак<strong>о</strong>в есть <strong>о</strong>браз Кентавра, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый св<strong>о</strong>им л<strong>о</strong>шадиным тул<strong>о</strong>вищем застыл в<br />

земных ф<strong>о</strong>рмах жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сти, а друг<strong>о</strong>й частью св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> существа в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дит к светлым чел<strong>о</strong>веческим выс<strong>о</strong>там.<br />

Кентавр, держащий в руках лук и стрелы, в миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии всегда служил симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м <strong>о</strong>писанных сил. Реальн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>ни переживаются при с<strong>о</strong>зерцании с<strong>о</strong>звездия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е древние <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значали как Стрелец.<br />

Как <strong>о</strong>дну из с<strong>о</strong>ставных частей м<strong>о</strong>рск<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды вместе с магнием мы нах<strong>о</strong>дим серу - а именн<strong>о</strong>,<br />

серн<strong>о</strong>кислый магний. Отсюда видн<strong>о</strong>, как<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> серы раств<strong>о</strong>рен<strong>о</strong> в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>ре.<br />

Сера в св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую нах<strong>о</strong>дят в Сицилии и Испании, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> приписывается вулканическ<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вейшим в<strong>о</strong>ззрениям также <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>валась из<br />

м<strong>о</strong>ря. Серн<strong>о</strong>кислые с<strong>о</strong>ли, такие как ангидрит (Са SO4) или кизерит (Mg SO4 · Н2О), п<strong>о</strong>двержены<br />

<strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>му виду гниения, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м выделяется сер<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. П<strong>о</strong>следний частичн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

в<strong>о</strong>здуха, частью п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м бактерий (Beggiatoa alba) <strong>о</strong>саждается в серу и <strong>о</strong>ткладывается в глинистых или<br />

известк<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>саждениях, <strong>о</strong>ткуда <strong>о</strong>на д<strong>о</strong>бывается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м выплавления.<br />

Вулканическая сера, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая еще сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>бразуется Этн<strong>о</strong>й, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит из глубинных п<strong>о</strong>дземных<br />

сл<strong>о</strong>ев. В<strong>о</strong><strong>о</strong>бще представляется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание серы - даже в случае принятия те<strong>о</strong>рии гниения<br />

серн<strong>о</strong>кислых с<strong>о</strong>лей - всегда связан<strong>о</strong> с деятельн<strong>о</strong>стью земных глубин. Всегда залежи серы нах<strong>о</strong>дятся в<br />

<strong>о</strong>бластях, нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, вулканически пр<strong>о</strong>гретых.<br />

При рассм<strong>о</strong>трениях ист<strong>о</strong>рии <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания серы мы уже приблизились к п<strong>о</strong>ниманию ее существа. Эт<strong>о</strong>,<br />

в<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае, веществ<strong>о</strong>, имеющее <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к теплу. Сера не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рит <strong>о</strong>чень г<strong>о</strong>рячим, н<strong>о</strong><br />

лишенным света темным пламенем, н<strong>о</strong> и легк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единяется с н<strong>о</strong>сителем тепл<strong>о</strong>ты <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м в<br />

сер<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д (H2S). Эт<strong>о</strong>т газ, с характерным запах<strong>о</strong>м тухлых яиц, <strong>о</strong>бразуется при всяк<strong>о</strong>м гниении.<br />

Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает, чт<strong>о</strong> сера д<strong>о</strong>лжна с<strong>о</strong>держаться в белке, как и в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще в<strong>о</strong> всех <strong>о</strong>рганических<br />

веществах, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на при гниении выделяется в виде сер<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. И в сам<strong>о</strong>м деле, х<strong>о</strong>тя бы т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> ее<br />

63


следы нах<strong>о</strong>дятся в кажд<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме. Эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>всеместн<strong>о</strong>е ее распр<strong>о</strong>странение указывает на значение серы<br />

для всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни.<br />

Есть у серы св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, интересн<strong>о</strong>е тем, чт<strong>о</strong> едва ли <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в так<strong>о</strong>й мере присуще как<strong>о</strong>му-либ<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>му<br />

веществу. Сера <strong>о</strong>бладает так<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й внутреннег<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, чт<strong>о</strong> встречается в 6-7 м<strong>о</strong>дификациях.<br />

Различают р<strong>о</strong>мбическую и м<strong>о</strong>н<strong>о</strong>клинную серу, ам<strong>о</strong>рфную, жидкую, густую и пластичную серу; п<strong>о</strong>следняя<br />

эластична как каучук. Все эти ф<strong>о</strong>рмы м<strong>о</strong>гут существ<strong>о</strong>вать в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> малых температурных<br />

интервалах и при нагревании перех<strong>о</strong>дят друг в друга.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, серу легк<strong>о</strong> привести в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние. При эт<strong>о</strong>м при увеличении размер<strong>о</strong>в частиц<br />

п<strong>о</strong>лучают расс<strong>о</strong>л, на пр<strong>о</strong>свет <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>жет быть светл<strong>о</strong>-желтым, красн<strong>о</strong>ватым, пурпурным, синим; в<br />

<strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>м свете эти раств<strong>о</strong>ры меняют св<strong>о</strong>й цвет <strong>о</strong>т синег<strong>о</strong> д<strong>о</strong> зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. П<strong>о</strong> Г<strong>о</strong>фману, п<strong>о</strong>лучение<br />

красителя ультрамарина из глины и сернист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натрия <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>й серы.<br />

П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, также «сернистые краски », в б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>личестве выпускаемые фирм<strong>о</strong>й Касселла,<br />

п<strong>о</strong>лучаемые при сплавлении различных <strong>о</strong>рганических веществ с сер<strong>о</strong>й и ее с<strong>о</strong>единениями, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваны на<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии серы.<br />

Химически сера, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, активнейшая из всех веществ, действуя не в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м ясн<strong>о</strong>м направлении,<br />

как, например, гал<strong>о</strong>гены или жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>их связях с<strong>о</strong>здавая мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей,<br />

пр<strong>о</strong>гревая нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>варивая вещества.<br />

Так мы м<strong>о</strong>жем представлять также действие серы в белке. Благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сти к<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию и тем самым к<strong>о</strong> всему жив<strong>о</strong>му, благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей внутренней сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти к<br />

превращениям и св<strong>о</strong>ей пр<strong>о</strong>варивающей тепл<strong>о</strong>те, <strong>о</strong>на является смесительницей субстанций, прежде всег<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>рганических. Она д<strong>о</strong>лжна рассматриваться как н<strong>о</strong>ситель жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ения с<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны <strong>субстанции</strong>, н<strong>о</strong> не<br />

как жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е из дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са пр<strong>о</strong>никает в живые явления, н<strong>о</strong> как служебная<br />

сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая мир<strong>о</strong>вые св<strong>о</strong>йства скл<strong>о</strong>няет друг к другу в материальн<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вании. Сера всю св<strong>о</strong>ю<br />

деятельн<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>свящает <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни, делает ее п<strong>о</strong>дверженн<strong>о</strong>й физическим в<strong>о</strong>здействиям и<br />

вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лишает ее душевных и с<strong>о</strong>знательных св<strong>о</strong>йств.<br />

В результате эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>на играет важную р<strong>о</strong>ль в пр<strong>о</strong>цессах <strong>о</strong>бмена веществ. Каждый знает, как вредны<br />

в<strong>о</strong> время еды <strong>о</strong>трицательные душевные аффекты, такие как гнев, страх, бесп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> и др. Следствием<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> являются расстр<strong>о</strong>йства в пищеварении. В этих случаях — к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующей д<strong>о</strong>зир<strong>о</strong>вке —<br />

сера является уп<strong>о</strong>требительным лекарств<strong>о</strong>м. Она регулирует пищеварение так, чт<strong>о</strong> питание - <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong><br />

белк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е питание - м<strong>о</strong>жет правильным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>йти в жизнь <strong>о</strong>рганизма. Она п<strong>о</strong>всюду действует там, где<br />

мы х<strong>о</strong>тим <strong>о</strong>слабить слишк<strong>о</strong>м тесную связь между душевн<strong>о</strong>-с<strong>о</strong>знательным и чист<strong>о</strong> физически-живым, где<br />

мы х<strong>о</strong>тим жив<strong>о</strong>е приблизить к чист<strong>о</strong> физическим пр<strong>о</strong>цессам и душевн<strong>о</strong>е держать независимым <strong>о</strong>т них. Эт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>является уже в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> введение в <strong>о</strong>рганизм избыт<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личества серы прив<strong>о</strong>дит к<br />

г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кружению и замутнению с<strong>о</strong>знания. Благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му действию сера стан<strong>о</strong>вится прям<strong>о</strong>-таки<br />

сн<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рным; иб<strong>о</strong> с<strong>о</strong>н есть т<strong>о</strong> крайнее телесн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м все чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> ведет себя<br />

чист<strong>о</strong> как <strong>о</strong>рганизм <strong>о</strong>бмена веществ. Душевн<strong>о</strong>-с<strong>о</strong>знательн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью вытеснен<strong>о</strong> и <strong>о</strong>тделен<strong>о</strong> <strong>о</strong>т чист<strong>о</strong><br />

вегетативных, жизненн<strong>о</strong>-физических функций, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые теперь без п<strong>о</strong>мех п<strong>о</strong>длежат чист<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вительным пр<strong>о</strong>цессам.<br />

Вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сера имеет характер существа Близнец<strong>о</strong>в — нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие дв<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> существа<br />

Кентавра (Стрельца) - т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с <strong>о</strong>братным значением. Кентавр св<strong>о</strong>им высшим существ<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>днимается из<br />

пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зверин<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к свету. Он х<strong>о</strong>чет выт<strong>о</strong>лкнуть, <strong>о</strong>тбр<strong>о</strong>сить св<strong>о</strong>ю низшую прир<strong>о</strong>ду. Близнец<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е же<br />

существ<strong>о</strong> серы скл<strong>о</strong>няется к чист<strong>о</strong> вегетативным пр<strong>о</strong>цессам, <strong>о</strong>тбрасывая высшие св<strong>о</strong>йства, лежащие в<br />

<strong>о</strong>бласти развития с<strong>о</strong>знания.<br />

К<strong>о</strong>гда мы в июне, т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце ст<strong>о</strong>ит в с<strong>о</strong>звездии Близнец<strong>о</strong>в,<br />

идем п<strong>о</strong> цветущему лугу, т<strong>о</strong> в р<strong>о</strong>сте, пр<strong>о</strong>растании и цветении мы<br />

чувствуем разрастающийся над всей прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й сульфурический элемент.<br />

В эт<strong>о</strong>й бурн<strong>о</strong> разрастающейся вегетации цветущая душа прир<strong>о</strong>ды п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бна<br />

Спящей Красавице. В цветении растение касается душевн<strong>о</strong>й сферы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пр<strong>о</strong>буждена т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м; н<strong>о</strong> в т<strong>о</strong> же время <strong>о</strong>н<strong>о</strong> защищает<br />

себя - благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ему сульфурическ<strong>о</strong>му характеру - <strong>о</strong>т слишк<strong>о</strong>м<br />

глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>никн<strong>о</strong>вения эт<strong>о</strong>й сферы в св<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизм. Мы знаем, чт<strong>о</strong> в<br />

пр<strong>о</strong>тивн<strong>о</strong>м случае <strong>о</strong>н<strong>о</strong> стал<strong>о</strong> бы яд<strong>о</strong>витым.<br />

В декабре, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце ст<strong>о</strong>ит в с<strong>о</strong>звездии Стрельца, растение<br />

<strong>о</strong>тбрасывает п<strong>о</strong>чти все жизненн<strong>о</strong>-физическ<strong>о</strong>е. От нег<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> маленьк<strong>о</strong>е, п<strong>о</strong>чти минеральн<strong>о</strong>е семя.<br />

Н<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> существ<strong>о</strong> парит в светлых выс<strong>о</strong>тах мира идей. И в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении в<strong>о</strong> время зимнег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лнцест<strong>о</strong>яния<br />

д<strong>о</strong>стигается высшая т<strong>о</strong>чка.<br />

Так, в субстанциях серы и магния, в их пр<strong>о</strong>цессах, <strong>о</strong>хватывающих прир<strong>о</strong>ду и чел<strong>о</strong>века, мы видим в<br />

к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в к<strong>о</strong>смические сущн<strong>о</strong>сти, л<strong>о</strong>кализ<strong>о</strong>ванные в с<strong>о</strong>звездиях Близнец<strong>о</strong>в и Стрельца.<br />

64


XXIV. ОКЕАНИЧЕСКИЙ КРЕСТ<br />

Гал<strong>о</strong>гены — щел<strong>о</strong>чи/ магний - сера: эти четыре вещества или группы веществ <strong>о</strong>писаны так, чт<strong>о</strong>, с<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть их св<strong>о</strong>йств, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, гарм<strong>о</strong>нию их взаим<strong>о</strong>действия.<br />

Макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смические пр<strong>о</strong>цессы, лежащие в их <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве, прих<strong>о</strong>дят также с четырех направлений, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуют крест: Рыбы - Дева / Стрелец - Близнецы.<br />

Так же как раньше речь шла <strong>о</strong>б атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>м и минеральн<strong>о</strong>м<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м крестах, так Рыбы - Дева / Стрелец - Близнецы м<strong>о</strong>жет быть<br />

назван <strong>о</strong>кеаническим мир<strong>о</strong>вым крест<strong>о</strong>м. Ведь так же, как вещества<br />

атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста <strong>о</strong>бразуют атм<strong>о</strong>сферу Земли и из нее<br />

<strong>о</strong>рганическую прир<strong>о</strong>ду, как вещества минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста <strong>о</strong>бразуют<br />

твердую землю, так <strong>субстанции</strong> <strong>о</strong>кеаническ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста<br />

<strong>о</strong>бразуют м<strong>о</strong>рскую с<strong>о</strong>ль.<br />

Как вещества атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста (<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>,<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>), так и<br />

вещества минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста (ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, кремень, глин<strong>о</strong>зем, известь)<br />

м<strong>о</strong>гут быть п<strong>о</strong>ставлены в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствие с четырьмя арист<strong>о</strong>телевскими<br />

элементами (<strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, в<strong>о</strong>здух, в<strong>о</strong>да, земля). Эт<strong>о</strong> четвер<strong>о</strong>единств<strong>о</strong><br />

принцип<strong>о</strong>в пр<strong>о</strong>явлен<strong>о</strong> также в веществах в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста.<br />

Огненная прир<strong>о</strong>да серы, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, ясна. Характер гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>вых<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в был <strong>о</strong>писан как свет<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сный, настаивающий на решениях;<br />

земные вещества сами п<strong>о</strong>казывают <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к свету.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>ни газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны или нах<strong>о</strong>дятся в жидк<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Магний - <strong>о</strong>твлекаясь <strong>о</strong>т ег<strong>о</strong> свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и<br />

тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера, -в ф<strong>о</strong>рме с<strong>о</strong>лей имеет б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. С<strong>о</strong>ли магния расплываются на в<strong>о</strong>здухе<br />

и раств<strong>о</strong>ряются в в<strong>о</strong>де в б<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>личествах; <strong>о</strong>ни б<strong>о</strong>лее легк<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>римы, чем, например, п<strong>о</strong>варенная<br />

с<strong>о</strong>ль. И, нак<strong>о</strong>нец, щел<strong>о</strong>чи, как представители <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваний, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong> связаны с землей.<br />

Все сказанн<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> свести в следующую таблицу:<br />

Мы м<strong>о</strong>жем здесь т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> указать на <strong>о</strong>дну <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста.<br />

Весн<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong> времени равн<strong>о</strong>денствия, в нашу эп<strong>о</strong>ху С<strong>о</strong>лнце пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие Рыб. В эт<strong>о</strong>т<br />

«примечательный» м<strong>о</strong>мент западная т<strong>о</strong>чка лежит в с<strong>о</strong>звездии Девы и западн<strong>о</strong>-в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чная к<strong>о</strong>смическая <strong>о</strong>сь<br />

с<strong>о</strong>впадает с мир<strong>о</strong>вым направлением Рыбы — Дева. Север<strong>о</strong>-южная к<strong>о</strong>смическая <strong>о</strong>сь в эт<strong>о</strong>т примечательный<br />

м<strong>о</strong>мент пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит в направлении Стрелец - Близнецы. Едва ли м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> такая<br />

выдающаяся пр<strong>о</strong>странственная к<strong>о</strong>нфигурация с перемен<strong>о</strong>й физическ<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нстелляции исчезает бесследн<strong>о</strong>,<br />

не вычеканив в эп<strong>о</strong>хе специфическую структуру. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> замечательная, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенная небесная<br />

к<strong>о</strong>нстелляция — также и перемена астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мических <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельств — пребывают п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни в<strong>о</strong><br />

Вселенн<strong>о</strong>й запечатлены дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет привести к п<strong>о</strong>ниманию так называемых «знак<strong>о</strong>в З<strong>о</strong>диака» в<br />

<strong>о</strong>тличие <strong>о</strong>т <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в з<strong>о</strong>диакальных с<strong>о</strong>звездий, иб<strong>о</strong>, как известн<strong>о</strong>, ныне знаки уже не с<strong>о</strong>впадают б<strong>о</strong>льше с<br />

с<strong>о</strong>звездиями, как эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> к началу н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эры.<br />

Мы <strong>о</strong>писали п<strong>о</strong>лный круг с<strong>о</strong>звездий З<strong>о</strong>диака как прар<strong>о</strong>дину тех пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, зак<strong>о</strong>нчившись и<br />

зафиксир<strong>о</strong>вавшись на Земле, прив<strong>о</strong>дят к известным нам земным веществам. Не п<strong>о</strong>явившиеся в ряду этих<br />

веществ <strong>субстанции</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дят из других к<strong>о</strong>смических сфер. Эти вещества и их пр<strong>о</strong>цессы будут<br />

представлены в дальнейшем.<br />

В заключение м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> указать еще на п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, нашедший св<strong>о</strong>е выражение в З<strong>о</strong>диаке: С<strong>о</strong>лнце<br />

п<strong>о</strong>является в начале весны в с<strong>о</strong>звездии Рыб и на пр<strong>о</strong>тяжении лета движется через с<strong>о</strong>звездия Овна, Тельца,<br />

Близнец<strong>о</strong>в, Рака и Льва. Всем этим с<strong>о</strong>звездиям, наряду с их <strong>о</strong>с<strong>о</strong>быми св<strong>о</strong>йствами, присуще <strong>о</strong>бщее:<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие им земные вещества <strong>о</strong>бразуют кисл<strong>о</strong>ты. От гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в через кремний, в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>, серу, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, д<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (и<strong>о</strong>н Н) мы имеем вещества, <strong>о</strong>бразующие кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Осенью, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце вступает в с<strong>о</strong>звездие Девы, впервые мы встречаемся с силами, <strong>о</strong>бразующими<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания - щел<strong>о</strong>чами. Так через <strong>о</strong>сень и зиму пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>бразующие <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания вещества, такие как<br />

кальций, земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (<strong>о</strong>рганические <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания), магний, алюминий и жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (как и<strong>о</strong>н<br />

ОН). Там, где <strong>о</strong>ба мира — <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваний и кисл<strong>о</strong>т - встречаются, мы нах<strong>о</strong>дим перех<strong>о</strong>ды, так, например, б<strong>о</strong>лее<br />

или менее нейтральные <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в к<strong>о</strong>нце лета или жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> при перех<strong>о</strong>де <strong>о</strong>т зимы к<br />

весне.<br />

65


Также для перех<strong>о</strong>да между п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>винам и лета и зимы характерна амф<strong>о</strong>терная прир<strong>о</strong>да глин<strong>о</strong>зема<br />

между кисл<strong>о</strong>тами и <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваниями.<br />

XXV. МЕТАЛЛЫ<br />

К<strong>о</strong>гда в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву н<strong>о</strong>вых исслед<strong>о</strong>ваний кладут гетевск<strong>о</strong>е цел<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>ззрение на прир<strong>о</strong>ду, <strong>о</strong>казывается,<br />

чт<strong>о</strong> непредвзятый интерес вместе с худ<strong>о</strong>жественным чувств<strong>о</strong>м представляет нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые прир<strong>о</strong>дные<br />

фен<strong>о</strong>мены в с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м свете и пр<strong>о</strong>являет вещи в их важных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й. Так,<br />

сначала с эт<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> приблизиться к <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>му характеру металл<strong>о</strong>в и их <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к другим<br />

субстанциям Земли.<br />

К<strong>о</strong>гда мы нах<strong>о</strong>дим где-нибудь кус<strong>о</strong>к г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хрусталя, или кальцита, или мрам<strong>о</strong>ра, или друг<strong>о</strong>й<br />

кристаллиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й земли, т<strong>о</strong> эти куски являются вещественными, т<strong>о</strong> есть, с химическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения,<br />

имеют такие же или, п<strong>о</strong> меньшей мере, п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жие св<strong>о</strong>йства, как и вся <strong>о</strong>бласть, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>н найден. Эти<br />

<strong>о</strong>бразцы представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> чистый и <strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмленный вид п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, св<strong>о</strong>йственный всей<br />

<strong>о</strong>бласти. Иначе <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит дел<strong>о</strong>, если мы в<strong>о</strong>зьмем кус<strong>о</strong>к руды. Эта руда, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ставн<strong>о</strong>й частью к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

является металл, узкими жилами принизывает п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ду, и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му не м<strong>о</strong>жет рассматриваться как<br />

стр<strong>о</strong>ительная субстанция тела Земли, в <strong>о</strong>тличие, например, <strong>о</strong>т извести, кремня, глин<strong>о</strong>зема, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра.<br />

Металлы и неметаллы нах<strong>о</strong>дятся, кажется, в с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> различных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях к сам<strong>о</strong>й Земле и к<br />

чел<strong>о</strong>веку.<br />

Т<strong>о</strong>гда как металлы неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщают нам <strong>о</strong> себе п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>йств, <strong>о</strong>ткрывающих их<br />

теплую, внутреннюю п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть, таких как звучание, блеск, тепл<strong>о</strong>- и электр<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>сть, -камень,<br />

г<strong>о</strong>рный хрусталь, и в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще земли <strong>о</strong>стаются равн<strong>о</strong>душными, немыми, застывшими. Х<strong>о</strong>тя неметаллы<br />

д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят д<strong>о</strong> кристаллическ<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>ни м<strong>о</strong>гут быть благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дны и чисты, как, например, г<strong>о</strong>рный<br />

хрусталь, н<strong>о</strong> мы не наблюдаем в них б<strong>о</strong>лее интимных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений, <strong>о</strong>ни не рез<strong>о</strong>нируют. Чужды и<br />

с<strong>о</strong>вершенны их чистые ф<strong>о</strong>рмы.<br />

Именн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть, внутренняя жизнь привлекает нас в металлах. Если мы в<strong>о</strong>зьмем кус<strong>о</strong>к пирита<br />

или друг<strong>о</strong>й руды, т<strong>о</strong> мы будем иметь <strong>о</strong>т нег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong>, чем <strong>о</strong>т земель. Те близки нам<br />

благ<strong>о</strong>даря их внутреннему <strong>о</strong>гню, их звук и блеск г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит нечт<strong>о</strong> нашей душе, эти удивляют нас св<strong>о</strong>ими<br />

математическими ф<strong>о</strong>рмами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые неизменн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ятся в течение тысячелетий. Там, где металлы, там<br />

начинается удивительн<strong>о</strong>е бесп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> в раб<strong>о</strong>те и стремлениях.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му металлы всегда играли значительную р<strong>о</strong>ль в х<strong>о</strong>де культурн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития чел<strong>о</strong>вечества.<br />

Различные культурные пери<strong>о</strong>ды названы именами исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вавшихся в них металл<strong>о</strong>в. Металлы являются<br />

материал<strong>о</strong>м для чел<strong>о</strong>веческих <strong>о</strong>рудий. Их м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> плавить, <strong>о</strong>тливать, к<strong>о</strong>вать, тянуть. Эт<strong>о</strong>, как и звук и<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть, имеет к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>е значение для развития чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й культуры. Земли, напр<strong>о</strong>тив,<br />

<strong>о</strong>стаются неп<strong>о</strong>движными. Они не звучат, не пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дят, им нельзя придавать ф<strong>о</strong>рму.<br />

Св<strong>о</strong>йства металл<strong>о</strong>в б<strong>о</strong>лее тесн<strong>о</strong> связаны с нашим с<strong>о</strong>бственным существ<strong>о</strong>м, чем эт<strong>о</strong> кажется на<br />

первый взгляд. Они глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дственны нам самим и вн<strong>о</strong>сят развитие в<strong>о</strong> времени. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong><br />

неметалл так <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к металлу, как немые прир<strong>о</strong>дные вещи к п<strong>о</strong>ющей и чувствующей душе чел<strong>о</strong>века.<br />

Те же самые <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения «сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нем<strong>о</strong>г<strong>о</strong>» и «душевн<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>» мы имеем в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных<br />

элементах нашей речи. Речь <strong>о</strong>бнаруживает фундаментальн<strong>о</strong>е членение. В нем м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> еще увидеть мн<strong>о</strong>гие<br />

тв<strong>о</strong>рящие силы, и в древн<strong>о</strong>сти умели ценить сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> в ег<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м значении. В п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й жизни<br />

речь служит нам сег<strong>о</strong>дня б<strong>о</strong>лее как средств<strong>о</strong> для взаим<strong>о</strong>п<strong>о</strong>нимания. В древние времена дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ял<strong>о</strong><br />

иначе. Т<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>клятие или благ<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>вение умирающег<strong>о</strong> имели силу. Ведь в изреченн<strong>о</strong>м сл<strong>о</strong>ве действ<strong>о</strong>вали<br />

те тв<strong>о</strong>рящие силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>щных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в стр<strong>о</strong>ят и <strong>о</strong>рганизуют мир и п<strong>о</strong>следним<br />

вещественным пр<strong>о</strong>явлением к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых являются наши земные вещества. Сег<strong>о</strong>дня мы едва ли имеем<br />

представление <strong>о</strong> м<strong>о</strong>щи, заключенн<strong>о</strong>й в сл<strong>о</strong>ве. Н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> с <strong>о</strong>ткрытым чувств<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лит действ<strong>о</strong>вать на<br />

себя существу языка, м<strong>о</strong>жет еще п<strong>о</strong>чувств<strong>о</strong>вать силу изреченн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong> сравнению с письменн<strong>о</strong>й ег<strong>о</strong><br />

передачей.<br />

В языке есть элемент, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>щущается как ф<strong>о</strong>рмирующий, структурирующий. Эт<strong>о</strong> существ<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>гласных. Гласная, напр<strong>о</strong>тив, с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщает сл<strong>о</strong>ву п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть и т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> звучит и пре<strong>о</strong>бразуется, чт<strong>о</strong> является<br />

н<strong>о</strong>сителем т<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й непрерывн<strong>о</strong>сти сл<strong>о</strong>ва. Искренн<strong>о</strong>сть нашей души мы вкладываем в гласные. Все<br />

ф<strong>о</strong>рмы выражения наших чувств имеют характер гласных. «А! О! У!» Если, напр<strong>о</strong>тив, мы прислушаемся к<br />

звукам вне нас, в прир<strong>о</strong>де - раскаты гр<strong>о</strong>ма, треск г<strong>о</strong>рящей древесины, гр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>т л<strong>о</strong>мающег<strong>о</strong>ся льда, всплеск<br />

при падении камня в в<strong>о</strong>ду - все эт<strong>о</strong> имеет характер с<strong>о</strong>гласных звук<strong>о</strong>в, вызванных элементами безм<strong>о</strong>лвных<br />

вещей. С<strong>о</strong>гласный - эт<strong>о</strong> кристаллизир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е, застывшее выражение внечел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, неличн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

мира ф<strong>о</strong>рм. Гласный, напр<strong>о</strong>тив, — эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> личн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>блика. Быть м<strong>о</strong>жет, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

сказать: с<strong>о</strong>гласные <strong>о</strong>бразуют тел<strong>о</strong>, скелет сл<strong>о</strong>ва, гласные — ег<strong>о</strong> кр<strong>о</strong>вь, ег<strong>о</strong> душу.<br />

Земли и металлы <strong>о</strong>ткрывают те же качества, и металлы так же <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сятся к землям, как гласные к<br />

с<strong>о</strong>гласным.<br />

Характерные св<strong>о</strong>йства металл<strong>о</strong>в удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чиваются всегда в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти. Так, мы нах<strong>о</strong>дим самую выс<strong>о</strong>кую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть, чистейший звук и прекраснейший<br />

66


блеск у серебра. За ним следует медь и ртуть. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му серебр<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуется для изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления зеркал,<br />

кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> серебряные струны, натянутые на музыкальных инструментах, как, например, на<br />

р<strong>о</strong>яле или цитре, дают самые чистые и ясные звуки. Если, напр<strong>о</strong>тив, мы будем рассматривать металлы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым эти св<strong>о</strong>йства присущи в наименьшей мере, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> будет свинец, и за ним <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> и желез<strong>о</strong>.<br />

Звучание и блеск так слаб<strong>о</strong> выражены у свинца, чт<strong>о</strong> едва ли в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще эти св<strong>о</strong>йства м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ему приписать.<br />

Пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть свинца наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> мала, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н ск<strong>о</strong>рее расплавится, чем пр<strong>о</strong>пустит т<strong>о</strong>к или тепл<strong>о</strong>ту. Эт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>буславливает ег<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание в качестве пред<strong>о</strong>хранителей в электрических и тепл<strong>о</strong>технических<br />

устан<strong>о</strong>вках.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здает равн<strong>о</strong>весие между <strong>о</strong>беими группами металл<strong>о</strong>в, и мы п<strong>о</strong>лучаем следующий ряд<br />

металл<strong>о</strong>в, расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>женных в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йствами звучания, блеска и пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти тепла и<br />

электричества.<br />

Изучение приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>сти этих металл<strong>о</strong>в для <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тки п<strong>о</strong>казывает т<strong>о</strong>т же п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к: серебр<strong>о</strong> и медь<br />

наиб<strong>о</strong>лее к<strong>о</strong>вки, н<strong>о</strong> если бы мы п<strong>о</strong>пытались их <strong>о</strong>тлить в ф<strong>о</strong>рму, нас п<strong>о</strong>стигла бы неудача. Они пл<strong>о</strong>х<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тливаются в ф<strong>о</strong>рму, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> в расплавленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>ни забирают в себя <strong>о</strong>бъем в<strong>о</strong>здуха, в<br />

неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> раз превышающий их с<strong>о</strong>бственный, и в м<strong>о</strong>мент застывания <strong>о</strong>тдают ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

<strong>о</strong>тливка п<strong>о</strong>лучается с пузырьками в<strong>о</strong>здуха и рак<strong>о</strong>винами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти выглядят, как кратеры.<br />

Специалисты уп<strong>о</strong>требляют для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е выражение: серебр<strong>о</strong> «spratzt » (разбрызгивается).<br />

Свинец и <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> <strong>о</strong>тливаются легче всег<strong>о</strong>. Однак<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни пл<strong>о</strong>х<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддаются пр<strong>о</strong>цессу к<strong>о</strong>вки, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в<br />

эт<strong>о</strong>м случае <strong>о</strong>ни расслаиваются п<strong>о</strong>д ударами м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва занимает среднее п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение между этими металлами, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>вк<strong>о</strong> и х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тливается. Свидетельств<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является, наряду с т<strong>о</strong>нчайшими вык<strong>о</strong>ванными изделиями из з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та<br />

древн<strong>о</strong>сти и средневек<strong>о</strong>вья, т<strong>о</strong>чнейшее искусств<strong>о</strong> плавки с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й техники зубн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тезир<strong>о</strong>вания.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> нельзя был<strong>о</strong> бы исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать для изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления пл<strong>о</strong>мб, если бы <strong>о</strong>н<strong>о</strong> разбрызгивал<strong>о</strong>сь, как серебр<strong>о</strong>.<br />

Желез<strong>о</strong> и ртуть группируются в<strong>о</strong>круг з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та как металлы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тливать и в т<strong>о</strong> же время к<strong>о</strong>вать.<br />

Мы знаем как к<strong>о</strong>вкую сталь, так и чугун. Для ртути <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тка не так применима, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку при <strong>о</strong>бычных<br />

усл<strong>о</strong>виях <strong>о</strong>на нах<strong>о</strong>дится в жидк<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии. Если же <strong>о</strong>на застывает, <strong>о</strong>на с<strong>о</strong>храняет ф<strong>о</strong>рму с<strong>о</strong>суда. Т<strong>о</strong> есть<br />

<strong>о</strong>на м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>тлита в ф<strong>о</strong>рму. В т<strong>о</strong> же время, в застывшем с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>на к<strong>о</strong>вка. Эт<strong>о</strong>т факт м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

из<strong>о</strong>бразить в виде таблицы:<br />

Сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва учет динамических св<strong>о</strong>йств металл<strong>о</strong>в прив<strong>о</strong>дит к т<strong>о</strong>й же п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти.<br />

Эт<strong>о</strong>т замечательный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к ст<strong>о</strong>ит в связи с к<strong>о</strong>смическими явлениями. Эт<strong>о</strong>т факт не п<strong>о</strong>кажется нам<br />

удивительным п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как мы рассм<strong>о</strong>трели <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение Земли к с<strong>о</strong>звездиям звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> неба. Н<strong>о</strong> где в<br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се берут начал<strong>о</strong> металлические пр<strong>о</strong>цессы?<br />

Оказывается, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, найденный на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве рассм<strong>о</strong>трения металлических св<strong>о</strong>йств, существует<br />

также в К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се, если мы рассм<strong>о</strong>трим <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения планетных сфер.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> система Пт<strong>о</strong>лемея не пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речит системе<br />

К<strong>о</strong>перника, если п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>дить к планетным <strong>о</strong>рбитам с т<strong>о</strong>чки зрения<br />

сфер, уже был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснен<strong>о</strong>.<br />

Планеты движутся п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им <strong>о</strong>рбитам с <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>й<br />

ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>стью. Эти ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сти м<strong>о</strong>гут быть выражены в числах<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м так называем<strong>о</strong>й угл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сти. Если <strong>о</strong>днажды в 6<br />

час<strong>о</strong>в вечера направить телеск<strong>о</strong>п на Венеру, и если мы на<br />

следующий день сн<strong>о</strong>ва зах<strong>о</strong>тим п<strong>о</strong>см<strong>о</strong>треть на нее, т<strong>о</strong> мы уже не<br />

найдем ее на прежнем месте. Она неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> сдвинется п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей<br />

<strong>о</strong>рбите. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, нужн<strong>о</strong> будет чуть п<strong>о</strong>вернуть телеск<strong>о</strong>п.<br />

Уг<strong>о</strong>л, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый развернется т<strong>о</strong>гда телеск<strong>о</strong>п, - эт<strong>о</strong> угл<strong>о</strong>вая ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сть за день. Средняя угл<strong>о</strong>вая ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сть<br />

планет была п<strong>о</strong>считана за пери<strong>о</strong>д с 1916 п<strong>о</strong> 1934 г<strong>о</strong>ды и выражена в угл<strong>о</strong>вых величинах за 30 дней. Числа,<br />

п<strong>о</strong>лученные при эт<strong>о</strong>м, нах<strong>о</strong>дятся в п<strong>о</strong>разительн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к значениям чисел, выражающих в<br />

справ<strong>о</strong>чниках пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть металл<strong>о</strong>в, если их п<strong>о</strong>ставить сб<strong>о</strong>ку уже известн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения планет:<br />

67


Итак, видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> движение планет на Земле превращается в св<strong>о</strong>йства металл<strong>о</strong>в. Жив<strong>о</strong>е движение<br />

планет пр<strong>о</strong>является метам<strong>о</strong>рфизир<strong>о</strong>ванным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м как пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть металл<strong>о</strong>в. Планеты катятся п<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>гучим кривым и петлям на ф<strong>о</strong>не неп<strong>о</strong>движных звезд. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м металлические жилы<br />

пр<strong>о</strong>низывают Землю, так гласные звучат скв<strong>о</strong>зь с<strong>о</strong>гласную структуру сл<strong>о</strong>ва.<br />

Металлы в к<strong>о</strong>рне <strong>о</strong>тличны <strong>о</strong>т земель, так же как <strong>о</strong>тличны п<strong>о</strong> сути планеты <strong>о</strong>т неп<strong>о</strong>движных звезд или<br />

гласные в <strong>о</strong>бласти языка <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>гласных.<br />

П<strong>о</strong>чему ртуть нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м выпадает из ряда, представленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в таблице, п<strong>о</strong>зже будет<br />

<strong>о</strong>бъяснен<strong>о</strong>. Числа в ск<strong>о</strong>бках дают значение пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти для тверд<strong>о</strong>й ртути.<br />

Еще и друг<strong>о</strong>й факт пр<strong>о</strong>ливает свет на <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти прир<strong>о</strong>ды металл<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> сравнению с другими<br />

веществами. В <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>рядке, принят<strong>о</strong>м в пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системе, металлы занимают неправильн<strong>о</strong>е<br />

мест<strong>о</strong>. Их частичн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сят к VIII-й группе, где <strong>о</strong>ни без всяк<strong>о</strong>й связи ведут из<strong>о</strong>лир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е бытие. Все<br />

пр<strong>о</strong>чие металлы прерывают ряды р<strong>о</strong>дственных элемент<strong>о</strong>в и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му расп<strong>о</strong>лагаются в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не в <strong>о</strong>тдельных<br />

к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>нках. Так, например, медь, серебр<strong>о</strong> и з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> в 1-й группе прерывают ряд щел<strong>о</strong>чных, в<strong>о</strong> II-й вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

группе щел<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>-земельных элемент<strong>о</strong>в и т. д. При <strong>о</strong>писании металл<strong>о</strong>в группы железа эт<strong>о</strong> станет еще<br />

<strong>о</strong>тчетливей (сравните гл. XXXIII). Н<strong>о</strong> уже из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> усм<strong>о</strong>треть, чт<strong>о</strong> металлы, в принципе, д<strong>о</strong>лжны<br />

иметь другие св<strong>о</strong>йства, чем неметаллы, р<strong>о</strong>дственные землям.<br />

XXVI. МЕДЬ<br />

Название меди (Cuprum) пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> <strong>о</strong>т Cyprium, сег<strong>о</strong>дня называем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Кипр, <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ва в в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й<br />

части Средиземн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый был п<strong>о</strong>священ Венере. Там греки д<strong>о</strong>бывали медь.<br />

Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> в естественн<strong>о</strong>-ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>м музее среди различных выставленных минерал<strong>о</strong>в х<strong>о</strong>чет<br />

п<strong>о</strong>люб<strong>о</strong>ваться б<strong>о</strong>гатейшими и самыми велик<strong>о</strong>лепными красками, наверняка зайдет в зал, где представлена<br />

медь и медные руды. Г<strong>о</strong>лубым, зеленым, красным и пурпурным — всеми цветами сверкают эти руды.<br />

Здесь с<strong>о</strong>ревнуются между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й п<strong>о</strong> крас<strong>о</strong>те <strong>о</strong>краски малахит, азурит, ди<strong>о</strong>птаз, медный к<strong>о</strong>лчедан, б<strong>о</strong>рнит.<br />

Редк<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти такую крас<strong>о</strong>ту <strong>субстанции</strong>. При с<strong>о</strong>зерцании медных руд нам кажется <strong>о</strong>правданным, чт<strong>о</strong><br />

древние приписывали медь Венере, иб<strong>о</strong> где еще м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти так мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> небесн<strong>о</strong>й крас<strong>о</strong>ты в земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме.<br />

Медные руды, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>лубые и зеленые, уже п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>краски указывают на св<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к в<strong>о</strong>де. В сам<strong>о</strong>м деле, б<strong>о</strong>льшинств<strong>о</strong> медных руд с<strong>о</strong>держат в<strong>о</strong>ду: малахит 9%, азурит 6%,<br />

аширит (ди<strong>о</strong>птаз), медный силикат — 29% в<strong>о</strong>ды. Раств<strong>о</strong>римые медные с<strong>о</strong>ли, имеющие удивительную<br />

г<strong>о</strong>лубую и зеленую <strong>о</strong>краску кристалл<strong>о</strong>в, как, например, сульфат меди (медный куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>с) или хл<strong>о</strong>рид меди,<br />

с<strong>о</strong>держат д<strong>о</strong> 35 % в<strong>о</strong>ды. Если пр<strong>о</strong>каливанием удалить из них в<strong>о</strong>ду, т<strong>о</strong> исчезнет <strong>о</strong>краска, а также их<br />

кристаллическая ф<strong>о</strong>рма. Малахит при эт<strong>о</strong>м распадается на черный п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к. Сульфат меди уже в сух<strong>о</strong>м<br />

в<strong>о</strong>здухе распадается на белый п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к. Эт<strong>о</strong>т белый п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к <strong>о</strong>бладает св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м притягивать влагу, и п<strong>о</strong>д<br />

ее в<strong>о</strong>здействием быстр<strong>о</strong> в<strong>о</strong>сстанавливается в известный темн<strong>о</strong>зеленый кристаллический медный куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>с.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в<strong>о</strong>да абс<strong>о</strong>рбируется медью и <strong>о</strong>рганизуется в ф<strong>о</strong>рму и цвет. Организация жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> -<br />

эт<strong>о</strong> характерн<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> меди. В жив<strong>о</strong>м мире этим св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бладает прежде всег<strong>о</strong> растение. Тел<strong>о</strong><br />

растения, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящее на 70-90% из в<strong>о</strong>ды, пр<strong>о</strong>низан<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмирующими силами, <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванными в цвет и<br />

ф<strong>о</strong>рму. В<strong>о</strong>л<strong>о</strong>кна растения - эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как результат упл<strong>о</strong>тнения из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента. И так как медь<br />

имеет ту же самую тенденцию в мертв<strong>о</strong>м мире минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на<br />

р<strong>о</strong>дственна с<strong>о</strong> всеми вегетативными пр<strong>о</strong>цессами. Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

излучение меди с<strong>о</strong>храняет свежесть срезанных цвет<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му част<strong>о</strong> в<br />

вазу кладут медную м<strong>о</strong>нету, чт<strong>о</strong>бы замедлить пр<strong>о</strong>цесс увядания букета.<br />

Даже в стр<strong>о</strong>ении нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых медных руд част<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>являются<br />

растительные ф<strong>о</strong>рмы. Так, например, малахит на св<strong>о</strong>ей п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти<br />

имеет лучистую, лист<strong>о</strong>видную структуру. Встречающаяся в прир<strong>о</strong>де<br />

медь имеет вид деревьев и листьев.<br />

Как жив<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является медь уже в св<strong>о</strong>их ф<strong>о</strong>рмах, так всест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нне и чрезвычайн<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразна <strong>о</strong>на<br />

п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им химическим св<strong>о</strong>йствам. Эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> уже п<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразию медных руд, встречающихся в прир<strong>о</strong>де.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку металлическая медь легк<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>рима п<strong>о</strong>чти в<strong>о</strong> всех кисл<strong>о</strong>тах, <strong>о</strong>на дает б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

кристаллических и ярк<strong>о</strong> <strong>о</strong>крашенных с<strong>о</strong>лей. При эт<strong>о</strong>м на перв<strong>о</strong>м плане ст<strong>о</strong>ит сн<strong>о</strong>ва г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й и зеленый<br />

цвета. Медь <strong>о</strong>бладает наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> активн<strong>о</strong>й химическ<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет связываться с б<strong>о</strong>льшинств<strong>о</strong>м<br />

веществ. Н<strong>о</strong>рмальные химические с<strong>о</strong>единения <strong>о</strong>бразуются п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ну Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>, гласящему, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельные<br />

элементы с<strong>о</strong>единяются т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ну пр<strong>о</strong>стых и сл<strong>о</strong>жных пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рций, и п<strong>о</strong>лучаемые в результате<br />

68


ф<strong>о</strong>рмулы м<strong>о</strong>лекул имеют пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й вид. Медь, как кажется, <strong>о</strong>трицает эту зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>бразуя так<br />

называемые к<strong>о</strong>мплексные с<strong>о</strong>ли. Так, например, <strong>о</strong>на с<strong>о</strong>единяется с аммиак<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong> щел<strong>о</strong>чными с<strong>о</strong>лями<br />

<strong>о</strong>рганических кисл<strong>о</strong>т, с сахар<strong>о</strong>м и другими углев<strong>о</strong>дами, и эти с<strong>о</strong>единения еще и сег<strong>о</strong>дня представляют<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й неразрешенную загадку. М<strong>о</strong>лекулярная структура таких к<strong>о</strong>мплексных с<strong>о</strong>единений, несм<strong>о</strong>тря на все<br />

усилия и с<strong>о</strong>здание мн<strong>о</strong>жества те<strong>о</strong>рий, как, например, те<strong>о</strong>рия парциальн<strong>о</strong>й валентн<strong>о</strong>сти Вернера, д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р<br />

еще не <strong>о</strong>бъяснена.<br />

Аммиачный раств<strong>о</strong>р меди, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый уже является к<strong>о</strong>мплексным с<strong>о</strong>единением, в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии раств<strong>о</strong>рять<br />

хл<strong>о</strong>п<strong>о</strong>к и даже древесину, <strong>о</strong>бразуя еще б<strong>о</strong>лее сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение. Эт<strong>о</strong>т раств<strong>о</strong>р мы м<strong>о</strong>жем капиллярн<strong>о</strong><br />

вв<strong>о</strong>дить в слабый раств<strong>о</strong>р серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. П<strong>о</strong>следняя разрушает к<strong>о</strong>мплекс, благ<strong>о</strong>даря чему жидк<strong>о</strong>стные<br />

нити в капиллярах сн<strong>о</strong>ва застывают в целлюл<strong>о</strong>зу. П<strong>о</strong>лученный таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м нитян<strong>о</strong>й материал<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й искусственный шелк.<br />

Итак, мы видим, чт<strong>о</strong> медь не <strong>о</strong>чень заб<strong>о</strong>тится <strong>о</strong> л<strong>о</strong>гике химических зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в. Она действует б<strong>о</strong>льше в<br />

<strong>о</strong>бласти непредсказуем<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в <strong>о</strong>бласти жизни, превращений и сюрприз<strong>о</strong>в. Эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>же ее характерная черта,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая д<strong>о</strong>лжна быть неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тнесена с тем в мире, чт<strong>о</strong> связан<strong>о</strong> с Венер<strong>о</strong>й. Также и планета<br />

Венера в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>рбите, в жив<strong>о</strong>й перемене <strong>о</strong>т утренней д<strong>о</strong> вечерней звезды, <strong>о</strong>т блеска к п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ю, также дает<br />

шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>ле астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мических фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в.<br />

Итак, медь – эт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м на Земле, кажется, зафиксир<strong>о</strong>ван т<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>смический<br />

пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый стимулирует и с<strong>о</strong>храняет в жидк<strong>о</strong>м все живые п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки, и вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> также в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме п<strong>о</strong>ддерживает вегетативные пр<strong>о</strong>цессы.<br />

Прежде всег<strong>о</strong>, сюда <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится <strong>о</strong>бласть внутреннег<strong>о</strong> пищеварения и кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращения. Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы<br />

избежать нед<strong>о</strong>разумений, следует п<strong>о</strong>яснить, чт<strong>о</strong> при действии меди в <strong>о</strong>рганизме речь не м<strong>о</strong>жет идти <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м,<br />

чт<strong>о</strong>бы где-нибудь в <strong>о</strong>рганизме указать на вещественную медь - ее там, естественн<strong>о</strong>, нет - н<strong>о</strong>, г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря <strong>о</strong><br />

действии меди, имеется в виду надматериальный медный пр<strong>о</strong>цесс. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му терапевтическ<strong>о</strong>е<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание меди <strong>о</strong>граничивается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> высшими п<strong>о</strong>тенциями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые благ<strong>о</strong>даря выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й динамике<br />

их действия вылечивают явления ут<strong>о</strong>мления и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вительным пр<strong>о</strong>цессам. В<br />

п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенных и б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>ких <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в меди-Венеры в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме<br />

мы вдаваться не м<strong>о</strong>жем.<br />

Здесь нашей целью является пр<strong>о</strong>буждение п<strong>о</strong>нимания т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как св<strong>о</strong>йства меди характеризуют т<strong>о</strong>т<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый уже в древн<strong>о</strong>сти рассматривали в связи с Венер<strong>о</strong>й. Оживляюще и<br />

<strong>о</strong>рганизующе действующий в жидк<strong>о</strong>сти медный пр<strong>о</strong>цесс с ег<strong>о</strong> удивительными к<strong>о</strong>мплексными<br />

с<strong>о</strong>единениями, крас<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й земных ф<strong>о</strong>рм меди, даже ее с<strong>о</strong>бственная з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тист<strong>о</strong>-красная <strong>о</strong>краска - эт<strong>о</strong><br />

результаты и пр<strong>о</strong>явления характера Венеры в <strong>субстанции</strong>.<br />

Если медь <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дить <strong>о</strong>т жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента, пр<strong>о</strong>низывающег<strong>о</strong> ее, и эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вления с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием угля пр<strong>о</strong>вести через ступень п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сух<strong>о</strong>сти, мы увидим чистую<br />

металлическую красную медь. Мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>нять алхимик<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили <strong>о</strong> Венере, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на имеет<br />

г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>крывал<strong>о</strong> и красный дух. Великие худ<strong>о</strong>жники всегда знали <strong>о</strong>б этих связях или чувств<strong>о</strong>вали их<br />

св<strong>о</strong>им худ<strong>о</strong>жественным чутьем. Так, Б<strong>о</strong>ттичелли писал св<strong>о</strong>ю пен<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жденную Венеру с ярк<strong>о</strong>-рыжими<br />

в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сами, п<strong>о</strong>днимающуюся из г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>ват<strong>о</strong>-зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>лнующег<strong>о</strong>ся в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента. Даже в сам<strong>о</strong>м<br />

пламени п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряется эта цвет<strong>о</strong>вая динамика; медн<strong>о</strong>е пламя - г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>ват<strong>о</strong>-зелен<strong>о</strong>е с красными язычками,<br />

вспыхивающими т<strong>о</strong> там, т<strong>о</strong> здесь.<br />

XXVII. ОЛОВО<br />

Ол<strong>о</strong>в<strong>о</strong> в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й прямую пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть меди. В к<strong>о</strong>ллекциях<br />

минерал<strong>о</strong>в <strong>о</strong>н<strong>о</strong> занимает чрезвычайн<strong>о</strong> скр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>. Практически мы имеем <strong>о</strong>дну единственную<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянную руду: <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянный камень, касситерит. Эта руда крайне невыразительна, ин<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>зрачна, цвет<br />

ее част<strong>о</strong> темн<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ричневый д<strong>о</strong> черн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, встречается в правильн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>чти шар<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>й кристаллическ<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>рме в г<strong>о</strong>рных гранитных или кварцевых п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дах. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> внимательный наблюдатель м<strong>о</strong>жет видеть в<br />

глубине этих темных кристалл<strong>о</strong>в быстр<strong>о</strong> меняющуюся игру крас<strong>о</strong>к.<br />

Наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> влаг<strong>о</strong>любива медь, наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> не любит в<strong>о</strong>ды <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>. Ол<strong>о</strong>вянный камень абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong> сух, и<br />

с<strong>о</strong>единения <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, п<strong>о</strong>лучаемые в лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рных усл<strong>о</strong>виях, ск<strong>о</strong>рее скл<strong>о</strong>нны <strong>о</strong>тталкивать в<strong>о</strong>ду, чем<br />

абс<strong>о</strong>рбир<strong>о</strong>вать ее. Так, <strong>о</strong>рт<strong>о</strong><strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянная кисл<strong>о</strong>та, например, <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дит в мета<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянную,<br />

с<strong>о</strong>держащую меньше в<strong>о</strong>ды. Вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит упл<strong>о</strong>тнение. Упл<strong>о</strong>тнившиеся частички<br />

встречаются вместе(п<strong>о</strong>лимеризация) и выпадают в <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к. Дегидратизация пр<strong>о</strong>текает через<br />

п<strong>о</strong>лимеризацию к <strong>о</strong>саждению.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи весьма замечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> залежи <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>чти исключительн<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дятся на <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вах.<br />

Финикийцы д<strong>о</strong>бывали <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> на К<strong>о</strong>рнуэлле, и сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бывается п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части на <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вах<br />

Малайск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> архипелага. Также нах<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> на других <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вах или п<strong>о</strong>лу<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вах, в Яп<strong>о</strong>нии, Тасмании.<br />

С<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, есть т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> мест<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е лежит не на <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ве или п<strong>о</strong>лу<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ве, а именн<strong>о</strong>, в<br />

Перу. Н<strong>о</strong> Перу - выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong>рье, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему ге<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>му и ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жению вп<strong>о</strong>лне<br />

м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> быть нек<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м. Мир<strong>о</strong>вая д<strong>о</strong>быча <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва за п<strong>о</strong>следние 30 лет д<strong>о</strong> перв<strong>о</strong>й мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>йны<br />

69


с<strong>о</strong>ставляла в среднем 120 000 т<strong>о</strong>нн в г<strong>о</strong>д. Из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личества 80 000 т<strong>о</strong>нн д<strong>о</strong>ставлял Малайский архипелаг.<br />

В <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ве, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть меди <strong>о</strong>тталкивает в<strong>о</strong>ду и стан<strong>о</strong>вится <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вным металл<strong>о</strong>м,<br />

действует, кажется, сила Вселенн<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>бразует пластические ф<strong>о</strong>рмы из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Итак, динамика, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая скрывается за <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жна меди. В т<strong>о</strong> время как<br />

медь р<strong>о</strong>дственна в<strong>о</strong>де, является живым движущимся п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м, раств<strong>о</strong>ряясь, устремляется, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong><br />

растению, к свету и цвету, так чт<strong>о</strong> медный пр<strong>о</strong>цесс в агрегатных с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниях пр<strong>о</strong>двигается как бы вверх,<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> враждебн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>де, выделяет из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сухие ф<strong>о</strong>рмы. Эт<strong>о</strong> нисх<strong>о</strong>дящий пр<strong>о</strong>цесс, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бный т<strong>о</strong>му, как<br />

теплый в<strong>о</strong>здух высушивает влажные <strong>субстанции</strong> и дает им ф<strong>о</strong>рму.<br />

С этими пр<strong>о</strong>цессами упл<strong>о</strong>тнения и к<strong>о</strong>агуляции связан<strong>о</strong> еще важн<strong>о</strong>е явление. Если мы в<strong>о</strong>зьмем из<br />

цветка жидкий экстракт, например, из г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> льна, т<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>лучим бледную, п<strong>о</strong>чти бесцветную<br />

жидк<strong>о</strong>сть. Н<strong>о</strong> если капнуть в нее раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли, т<strong>о</strong> бесцветн<strong>о</strong>сть перейдет в чудесную<br />

пурпурную <strong>о</strong>краску. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му с давних п<strong>о</strong>р <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> являл<strong>о</strong>сь не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым ингредиент<strong>о</strong>м в крашении, и еще<br />

сег<strong>о</strong>дня играет <strong>о</strong>чень важную р<strong>о</strong>ль при <strong>о</strong>краске шелка и шерсти. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>: сам<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> бесцветн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong><br />

там, где есть предрасп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение к цвету, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> вызывает. Если мы будем вместе с Гете рассматривать<br />

цвет как <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванную гарм<strong>о</strong>нию между свет<strong>о</strong>м и тьм<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> станет ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эта <strong>о</strong>рганизующая сила для<br />

света <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва.<br />

Те же силы действуют, к<strong>о</strong>гда мы изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вляем з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й пурпур. Он в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>лучить в глубине красный цвет, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в средние века исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вали для<br />

<strong>о</strong>краски <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нных стек<strong>о</strong>л в церквях, нужн<strong>о</strong> присутствие <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва.<br />

Также как медь действует в в<strong>о</strong>де и химизме, и эт<strong>о</strong> действие нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>ю кульминацию в чудесных<br />

красках медных с<strong>о</strong>лей, так <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> первичн<strong>о</strong> действует <strong>о</strong>рганизующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в в<strong>о</strong>здухе, и <strong>о</strong>ттуда<br />

действует вниз, <strong>о</strong>рганизуя жидк<strong>о</strong>е.<br />

Химия <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, п<strong>о</strong> сравнению с медью, не<strong>о</strong>быкн<strong>о</strong>венн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ста и л<strong>о</strong>гична. Здесь не встречается<br />

никаких не<strong>о</strong>жиданн<strong>о</strong>стей.<br />

Нетрудн<strong>о</strong> найти следы <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса также в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме, если мы будем<br />

рассматривать ег<strong>о</strong> пластическ<strong>о</strong>е действие <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>нких элемент<strong>о</strong>в вниз. Если медный пр<strong>о</strong>цесс действует<br />

<strong>о</strong>живляюще на кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращение, ут<strong>о</strong>нчая <strong>субстанции</strong> в<strong>о</strong> внутреннем пищеварении, и регулирует<br />

взаим<strong>о</strong>действие с дыхательным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> представляет друг<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>люс, там, где из к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идных<br />

раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в д<strong>о</strong>лжны быть сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ваны <strong>о</strong>рганы, <strong>о</strong>т мягких тканей д<strong>о</strong> тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> скелета. Он сдерживает<br />

п<strong>о</strong>ступление в<strong>о</strong>ды, как эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании м<strong>о</strong>зга. Гидр<strong>о</strong>цефалия - эт<strong>о</strong> нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сть<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, как известн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на част<strong>о</strong> связана с нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й тверд<strong>о</strong>стью к<strong>о</strong>стей. Эт<strong>о</strong>, <strong>о</strong>пять-таки,<br />

ни в к<strong>о</strong>ем случае не значит, чт<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> присутствие <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва в ег<strong>о</strong> материальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> при<br />

эт<strong>о</strong>м действуют ф<strong>о</strong>рмирующие силы <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва. Эт<strong>о</strong> дает ясн<strong>о</strong>е указание для терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва в выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м разведении.<br />

Ол<strong>о</strong>в<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуется также для пайки. Чт<strong>о</strong>, п<strong>о</strong> существу, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит при пайке? Мы <strong>о</strong>дин кус<strong>о</strong>к<br />

металла с<strong>о</strong>единяем с другим п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва. Эт<strong>о</strong> также служит указанием на еще <strong>о</strong>дну функцию<br />

ф<strong>о</strong>рсирующих сил <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме. К<strong>о</strong>гда к<strong>о</strong>сти с<strong>о</strong>единяются друг с друг<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

хрящев<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> сустава, или, на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне, <strong>о</strong>дна мысль с<strong>о</strong>единяется с друг<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мышления, здесь также действует эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянный пр<strong>о</strong>цесс.<br />

Как из бесцветн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> экстракта <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> начар<strong>о</strong>вывает цвет, причем в <strong>субстанции</strong><br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит к<strong>о</strong>агуляция, так м<strong>о</strong>зг мы п<strong>о</strong>знаем как физический <strong>о</strong>браз светл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира мыслей. Как глаз из<br />

света <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ван для света, так м<strong>о</strong>зг из динамики мыслей <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ван для мышления - и все эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цесса Юпитера - <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва.<br />

Оглядываясь на древних, мы нах<strong>о</strong>дим в греческ<strong>о</strong>й миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии<br />

удивительный <strong>о</strong>браз для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Мы видим <strong>о</strong>блик Зевса-<br />

Юпитера, в<strong>о</strong>сседающег<strong>о</strong> на <strong>о</strong>блаках и <strong>о</strong>существляющег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> над<br />

свет<strong>о</strong>м и в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м. Ег<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>н из <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в - эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как<br />

к<strong>о</strong>агулир<strong>о</strong>ванные в<strong>о</strong>дяные испарения. Н<strong>о</strong> миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические <strong>о</strong>блики ни в<br />

к<strong>о</strong>ем случае не являются т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> перс<strong>о</strong>нификацией прир<strong>о</strong>дных сил, и<br />

идея их б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>сти не является т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> их пр<strong>о</strong>славлением, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>ни<br />

не м<strong>о</strong>гли быть физически п<strong>о</strong>няты людьми. Такие мнения являются<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> л<strong>о</strong>гическими следствиями материалистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ззрения.<br />

В прежние времена б<strong>о</strong>жественный мир неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> с периферии<br />

управлял чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ка с начал<strong>о</strong>м н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эры эти б<strong>о</strong>жественные<br />

силы не стали п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> вх<strong>о</strong>дить в чел<strong>о</strong>веческую душу. Б<strong>о</strong>жественная мудр<strong>о</strong>сть пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>валась в силу<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мышления. Эт<strong>о</strong> мышление сег<strong>о</strong>дня еще далек<strong>о</strong> <strong>о</strong>т рассм<strong>о</strong>трения т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>сти явлений и<br />

застыл<strong>о</strong> в физическ<strong>о</strong>м ха<strong>о</strong>се. Сег<strong>о</strong>дня тр<strong>о</strong>н Юпитера уже не в <strong>о</strong>блаках, н<strong>о</strong> в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>зге, и здесь <strong>о</strong>н<br />

еще пребывает в тумане земн<strong>о</strong>й связанн<strong>о</strong>сти.<br />

И если наши мысли перестают пр<strong>о</strong>низываться тепл<strong>о</strong>м <strong>о</strong>дух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рения, <strong>о</strong>ни к<strong>о</strong>ченеют в «сер<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>» и распадаются в ат<strong>о</strong>мистические абстракции.<br />

70


С <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит не иначе. Если в пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени <strong>о</strong>н<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится на сильн<strong>о</strong>м<br />

м<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зе, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> распадается в пыль. Эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>же на б<strong>о</strong>лезнь, даже инфекци<strong>о</strong>нную; иб<strong>о</strong> если кус<strong>о</strong>к зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

бел<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва привести в с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение с «б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й» <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>й пылью, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>явится язва, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

служит ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>м <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания серн<strong>о</strong>й пыли. Для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> явления выбран<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е название «<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянная<br />

чума».<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>цесс Юпитера-<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен пр<strong>о</strong>цессу Венеры-меди, как эт<strong>о</strong> наглядн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> на рис. 55.<br />

XXVIII. СВИНЕЦ<br />

Свинец, ст<strong>о</strong>ящий в начале ряда металл<strong>о</strong>в, имеет самый слабый блеск, глух<strong>о</strong>е звучание и<br />

наименьшую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть. П<strong>о</strong> внешнему виду <strong>о</strong>н еще неприглядней <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва. Он тяжелый, темн<strong>о</strong>-серый,<br />

п<strong>о</strong>чти мрачный, с мертвенным <strong>о</strong>тблеск<strong>о</strong>м. Он в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще сух и к в<strong>о</strong>де имеет еще б<strong>о</strong>лее негативн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение,<br />

чем <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>. Несм<strong>о</strong>тря на св<strong>о</strong>ю мягк<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>н внутренне хрупкий и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му ег<strong>о</strong> нельзя к<strong>о</strong>вать. Свинц<strong>о</strong>вые<br />

руды не с<strong>о</strong>держат и след<strong>о</strong>в в<strong>о</strong>ды. Также раств<strong>о</strong>римые с<strong>о</strong>ли свинца при кристаллизации не с<strong>о</strong>держат в<strong>о</strong>ды.<br />

Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в<strong>о</strong>да - <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва жизни, эт<strong>о</strong> указывает на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> тяжелая, мрачная ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>на свинца р<strong>о</strong>дственна<br />

смерти.<br />

Если мы в<strong>о</strong>зьмем кус<strong>о</strong>к свинца в руку, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н <strong>о</strong>кажется на удивление мягким и теплым, и немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

жирным на <strong>о</strong>щупь, чт<strong>о</strong> едва ли м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать <strong>о</strong>т металла. Кажется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н, несм<strong>о</strong>тря на св<strong>о</strong>й<br />

неприглядный вид, несет внутри себя скрытые св<strong>о</strong>йства. И, действительн<strong>о</strong>, ближайшее знак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бнаруживает другую, <strong>о</strong>чень важную ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну свинца, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая не имеет <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к ег<strong>о</strong> тяжести, н<strong>о</strong> живет<br />

в глубине эт<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> как <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь. Эт<strong>о</strong> уже внешне наглядн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых рудах.<br />

Если важнейшая свинц<strong>о</strong>вая руда, свинц<strong>о</strong>вый блеск, имеет мрачный вид металлическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> свинца, т<strong>о</strong><br />

есть целый ряд свинц<strong>о</strong>вых руд, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в светлых красках, п<strong>о</strong>чти всегда <strong>о</strong>т желт<strong>о</strong>й, через <strong>о</strong>ранжевую, к<br />

красн<strong>о</strong>й, раскрывают ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненную прир<strong>о</strong>ду. Они имеют <strong>о</strong>тблеск — например, красная свинц<strong>о</strong>вая руда,<br />

желтая свинц<strong>о</strong>вая руда и др. - как будт<strong>о</strong> их сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вал сам <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь. Белая свинц<strong>о</strong>вая руда, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>на<br />

бесцветна и бела, в св<strong>о</strong>ей структуре <strong>о</strong>ткрывает эт<strong>о</strong>т скрытый <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь в<br />

лучев<strong>о</strong>м пучке св<strong>о</strong>их игл или сетке св<strong>о</strong>их пластин<strong>о</strong>к. Эта руда<br />

удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м нап<strong>о</strong>минает структуру к<strong>о</strong>сти. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м,<br />

свинец <strong>о</strong>бъединяет в себе самые б<strong>о</strong>льшие пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти: мертв<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>к<strong>о</strong>стенение в тяжел<strong>о</strong>м и, в глубине, все<strong>о</strong>живляющий <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь.<br />

Эта <strong>о</strong>гненная прир<strong>о</strong>да свинца м<strong>о</strong>жет быть х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>иллюстрир<strong>о</strong>вана п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыта, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н п<strong>о</strong>чти<br />

неизвестен, здесь будет <strong>о</strong>писан п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бнее. Если бы мы х<strong>о</strong>тели<br />

размельчить металлический свинец д<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния <strong>о</strong>чень мелк<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шка, мы д<strong>о</strong>лжны были бы раб<strong>о</strong>тать без д<strong>о</strong>ступа в<strong>о</strong>здуха, иначе бы<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>спламенился и, п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> сг<strong>о</strong>рая, превратился в светл<strong>о</strong>-желтый пепел.<br />

Несм<strong>о</strong>тря на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сальная к<strong>о</strong>нсистенция свинца не п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет сделать эт<strong>о</strong>, есть в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть для<br />

п<strong>о</strong>лучения так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пир<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> свинца. Опыт ставится следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: цитрат свинца п<strong>о</strong>мещается в<br />

пр<strong>о</strong>бирку и легким п<strong>о</strong>тряхиванием с<strong>о</strong>бирается на ее дне. Открытый к<strong>о</strong>нец пр<strong>о</strong>бирки с<strong>о</strong>единяется с<br />

вакуумным нас<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м. Цитрат нагревается на слаб<strong>о</strong>м <strong>о</strong>гне, причем в<strong>о</strong>дные пары и <strong>о</strong>кислы углер<strong>о</strong>да,<br />

<strong>о</strong>бразующиеся при разл<strong>о</strong>жении, <strong>о</strong>тсасываются п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м вакуума. На дне пр<strong>о</strong>бирки <strong>о</strong>стается<br />

металлический свинец в виде т<strong>о</strong>нчайшег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шка.<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как пр<strong>о</strong>бирка будет закрыта стеклянным кран<strong>о</strong>м, пламя п<strong>о</strong>гашен<strong>о</strong> и вся устан<strong>о</strong>вка<br />

<strong>о</strong>тс<strong>о</strong>единена <strong>о</strong>т вакуума, свинец м<strong>о</strong>жет храниться неделями, даже месяцами, если т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>бирка закрыта<br />

д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>. Однак<strong>о</strong> в т<strong>о</strong>т м<strong>о</strong>мент, к<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>бирка <strong>о</strong>ткр<strong>о</strong>ется и свинец вступит в к<strong>о</strong>нтакт с<br />

в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет ег<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рание.<br />

Химия свинца, как и химия <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, исключительн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ста и не имеет <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стей. Ег<strong>о</strong><br />

нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чная связь с активными химическими силами в в<strong>о</strong>де делает ег<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении инертным.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку свинец мал<strong>о</strong> уязвим, ег<strong>о</strong> част<strong>о</strong> применяли для труб<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в.<br />

В качестве д<strong>о</strong>бавки к бр<strong>о</strong>нз<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му литью <strong>о</strong>н с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщает звуку к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ла глубину и тепл<strong>о</strong>ту. Свинец<br />

<strong>о</strong>бладает <strong>о</strong>дним <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> характерным св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м: эт<strong>о</strong> непр<strong>о</strong>ницаем<strong>о</strong>сть для рентген<strong>о</strong>вск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и<br />

ради<strong>о</strong>активн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му свинец исп<strong>о</strong>льзуется для защиты <strong>о</strong>т эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> разрушающег<strong>о</strong> излучения.<br />

Дв<strong>о</strong>йная прир<strong>о</strong>да свинца, - мертвая тяжесть, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, и скрытый <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, с друг<strong>о</strong>й, - а также<br />

уп<strong>о</strong>мянутая экранирующая сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть защищать <strong>о</strong>т излучения станут п<strong>о</strong>нятны при взгляде на р<strong>о</strong>дину<br />

свинц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, на Сатурн.<br />

Эта планета в телеск<strong>о</strong>п на первый взгляд <strong>о</strong>бнаруживает два элемента: темн<strong>о</strong>е ядр<strong>о</strong> и светл<strong>о</strong>е,<br />

вращающееся в<strong>о</strong>круг ядра к<strong>о</strong>льц<strong>о</strong>. Св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>рбит<strong>о</strong>й <strong>о</strong>н замыкает вдали <strong>о</strong>т Земли всю планетную систему, <strong>о</strong>н<br />

служит защит<strong>о</strong>й всей планетн<strong>о</strong>й системы <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>смических излучений Вселенн<strong>о</strong>й, укрывая ее св<strong>о</strong>ей сфер<strong>о</strong>й.<br />

Част<strong>о</strong> забывают, чт<strong>о</strong> все наше земн<strong>о</strong>е бытие с<strong>о</strong> всеми св<strong>о</strong>ими умеренными фен<strong>о</strong>менами и силами<br />

с<strong>о</strong>храняется т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> Земля имеет неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чек: в<strong>о</strong>дную <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку, в<strong>о</strong>здушную <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку,<br />

71


тепл<strong>о</strong>вую <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку и п<strong>о</strong>следующие <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки в виде вл<strong>о</strong>женных друг в друга планетарных сфер.<br />

П<strong>о</strong>следняя решающая <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая завершает всю систему и, так сказать, вылущивает ее из всег<strong>о</strong><br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка Сатурна, свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс. Если в земн<strong>о</strong>й сфере п<strong>о</strong>являются силы нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие<br />

радия или рентген<strong>о</strong>вск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>пять же свинец является тем веществ<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е защищает нас<br />

<strong>о</strong>т разрушения этими враждебными жизни энергиями и <strong>о</strong>беспечивает сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong>сть нашег<strong>о</strong> бытия.<br />

Для защитн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия свинца есть прекрасный пример – эт<strong>о</strong> расплавление ег<strong>о</strong> руды,<br />

мест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ждения к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых всегда встречаются вместе с серебр<strong>о</strong>м. В х<strong>о</strong>де перераб<strong>о</strong>тки руды, при<br />

зейгер<strong>о</strong>вании, п<strong>о</strong>лучается <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к с б<strong>о</strong>льшим с<strong>о</strong>держанием серебра. Эт<strong>о</strong> смесь свинца и серебра<br />

нагревается, причем б<strong>о</strong>лее летучий свинец выделяется и п<strong>о</strong>вышается с<strong>о</strong>держание серебра в <strong>о</strong>садке, п<strong>о</strong>ка не<br />

<strong>о</strong>станется жидк<strong>о</strong>е серебрян<strong>о</strong>е ядр<strong>о</strong>, <strong>о</strong>круженн<strong>о</strong>е свинц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й. Как защитный сл<strong>о</strong>й, лежит свинец<br />

между серебр<strong>о</strong>м и в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м и препятствует ег<strong>о</strong> «разбрызгиванию». К<strong>о</strong>гда свинц<strong>о</strong>вая <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

стан<strong>о</strong>вится все т<strong>о</strong>ньше, разрывается, - как г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят г<strong>о</strong>рняки, серебр<strong>о</strong> «пр<strong>о</strong>глядывает», - свинец уже<br />

вып<strong>о</strong>лнил св<strong>о</strong>ю задачу и п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью испарился.<br />

Если мы <strong>о</strong>братимся к рассм<strong>о</strong>трению пр<strong>о</strong>цесса Сатурна-свинца в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м микр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се, т<strong>о</strong> и<br />

здесь найдем те же шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>захватные влияния. Он действует там, где пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит умирающее в<br />

минерализации к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание. Упл<strong>о</strong>тнение п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> д<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания пластичных хрящей. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс прив<strong>о</strong>дит к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й минерализации, в<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле к смерти. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му чел<strong>о</strong>век вчленен в силу тяжести, н<strong>о</strong> именн<strong>о</strong><br />

вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет над ними в<strong>о</strong>звыситься.<br />

К<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание – эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нец свинц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса в чел<strong>о</strong>веке. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>к<strong>о</strong>стенения <strong>о</strong>н<br />

встраивает в себя смерть. Н<strong>о</strong> в середине эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>статка нашег<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела, так сказать,<br />

в центре смерти, мы нах<strong>о</strong>дим ист<strong>о</strong>чник жизни; иб<strong>о</strong> в красн<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>зге р<strong>о</strong>ждается юная кр<strong>о</strong>вь. Здесь<br />

с<strong>о</strong>здаются красные кр<strong>о</strong>вяные тельца.<br />

Так свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс связан с<strong>о</strong> смертью и в<strong>о</strong>скрешением. С <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, <strong>о</strong>н действует там, где<br />

минерализующие силы в нашем <strong>о</strong>рганизме раб<strong>о</strong>тают над ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванием нашег<strong>о</strong> скелета, с друг<strong>о</strong>й<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, п<strong>о</strong>всюду там, где мы стан<strong>о</strong>вимся сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельными в нашем с<strong>о</strong>знании, благ<strong>о</strong>даря с<strong>о</strong>биранию<br />

наших в<strong>о</strong>сприятий в наш с<strong>о</strong>бственный мир с «Я» в центре. В эт<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в чувств свинц<strong>о</strong>вый<br />

пр<strong>о</strong>цесс р<strong>о</strong>дственен кремниев<strong>о</strong>му. Однак<strong>о</strong> ее следует представлять лишь на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса<br />

умирания. Кажд<strong>о</strong>е мгн<strong>о</strong>вение в нашем <strong>о</strong>рганизме и, прежде всег<strong>о</strong>, в нервн<strong>о</strong>й системе идет пр<strong>о</strong>цесс<br />

разрушения. Н<strong>о</strong> как раз п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку мы п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> переживаем эт<strong>о</strong>т частичный пр<strong>о</strong>цесс умирания, мы<br />

стан<strong>о</strong>вимся с<strong>о</strong>знательными существами. В м<strong>о</strong>мент т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>й смерти, при завершении нашег<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пути, наступает внезапный всплеск с<strong>о</strong>знания, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ф<strong>о</strong>рмирующие силы внезапн<strong>о</strong> <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаются <strong>о</strong>т<br />

св<strong>о</strong>их субстанциальных задач. Об эт<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> услышать <strong>о</strong>т людей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>чти перешагнули п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<br />

смерти и сн<strong>о</strong>ва вернулись к жизни. Они г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят <strong>о</strong> так<strong>о</strong>м величественн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>зерцании картины всей жизни,<br />

как<strong>о</strong>е в н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>й жизни немыслим<strong>о</strong>.<br />

Итак, свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс связан не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с сам<strong>о</strong>й материальн<strong>о</strong>й частью нашег<strong>о</strong> существа, н<strong>о</strong> также<br />

с самым дух<strong>о</strong>вным в нас, с тем зрелым с<strong>о</strong>знанием, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е несет в себе <strong>о</strong>бнимающую весь мир тепл<strong>о</strong>ту<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нимания. К<strong>о</strong>гда свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс нарушен, т<strong>о</strong> мы теряем надежную п<strong>о</strong>чву для<br />

группирующейся в<strong>о</strong>круг «Я» душевн<strong>о</strong>й жизни, как в мыслительн<strong>о</strong>й слаб<strong>о</strong>сти склер<strong>о</strong>тик<strong>о</strong>в, так и физически<br />

в л<strong>о</strong>мк<strong>о</strong>сти к<strong>о</strong>стей и склер<strong>о</strong>зе <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в чувств, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый к стар<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> лишает нас п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ты<br />

чувствительн<strong>о</strong>сти.<br />

Так<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й диапаз<strong>о</strong>н св<strong>о</strong>йств делает свинец ценным лекарственным средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>тив всех тех<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яний, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, нарушены пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>твердевания, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, пр<strong>о</strong>цессы<br />

с<strong>о</strong>знания. Так, свинец в <strong>о</strong>чень малых к<strong>о</strong>нцентрациях с б<strong>о</strong>льшим успех<strong>о</strong>м применяется в<strong>о</strong> всех случаях<br />

склер<strong>о</strong>за и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да изменениях с<strong>о</strong> всеми их п<strong>о</strong>следствиями.<br />

Эта сущн<strong>о</strong>сть действия Сатурна была известна еще в древн<strong>о</strong>сти. Сатурн всегда был представителем<br />

смерти, сил стар<strong>о</strong>сти, тем самым и глуб<strong>о</strong>чайшей мудр<strong>о</strong>сти. У грек<strong>о</strong>в Хр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>с-Сатурнус был <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong><br />

тв<strong>о</strong>рц<strong>о</strong>м времени. Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ем л<strong>о</strong>не несет не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> завершение, н<strong>о</strong> также начал<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Время - эт<strong>о</strong><br />

всегда и великий целитель, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в кажд<strong>о</strong>й смерти хранит зерн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>скрешения.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> Сатурн вызывает страх, вп<strong>о</strong>лне п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>. Он как п<strong>о</strong>граничный страж <strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дит в<strong>о</strong>круг нашей<br />

планетн<strong>о</strong>й системы, <strong>о</strong>храняя знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут быть д<strong>о</strong>стигнуты т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м выс<strong>о</strong>чайших<br />

жертв. Б<strong>о</strong>ль и <strong>о</strong>дин<strong>о</strong>честв<strong>о</strong> суть силы, пр<strong>о</strong>буждающие п<strong>о</strong>знание.<br />

Свинец - эт<strong>о</strong> действительн<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нец м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браз рассм<strong>о</strong>трения д<strong>о</strong>лжен неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> привести к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы сделать<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным для чел<strong>о</strong>века н<strong>о</strong>вые, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие ег<strong>о</strong> духу <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к земным субстанциям. Задача<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит не в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы к<strong>о</strong>нстатир<strong>о</strong>вать сн<strong>о</strong>ва унаслед<strong>о</strong>ванный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ить м<strong>о</strong>ст для<br />

п<strong>о</strong>нимания сущн<strong>о</strong>сти веществ. Нужн<strong>о</strong> лишь принять как с<strong>о</strong>вершенную реальн<strong>о</strong>сть зрелые сл<strong>о</strong>ва Гете: «Все<br />

пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>е - эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие».<br />

Также и видимая планета Сатурн, эт<strong>о</strong> ядр<strong>о</strong> с циркулирующим к<strong>о</strong>льц<strong>о</strong>м, всег<strong>о</strong> лишь аллег<strong>о</strong>рия для<br />

пр<strong>о</strong>цесса Сатурна-свинца, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый действует дв<strong>о</strong>як<strong>о</strong> на всех ступенях бытия, а именн<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>здавая ядр<strong>о</strong> и<br />

72


<strong>о</strong>кружение. В дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-душевн<strong>о</strong>м, так же как в физически-телесн<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>н с<strong>о</strong>здает <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для «Я» и ег<strong>о</strong><br />

замкнутый мир.<br />

В <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании к<strong>о</strong>стей мы наталкиваемся на минеральный мир внутри нас, в чувственн<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сприятии<br />

– на материю внешнег<strong>о</strong> мира.<br />

И т<strong>о</strong>т, и друг<strong>о</strong>й суть п<strong>о</strong>граничные пр<strong>о</strong>цессы, <strong>о</strong>храняемые Сатурн<strong>о</strong>м. Также здесь пр<strong>о</strong>являет <strong>о</strong>н св<strong>о</strong>й<br />

защитный характер. Заглянуть за пределы материи с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>знанию сначала <strong>о</strong>тказан<strong>о</strong>. Мы<br />

наталкиваемся на нее.<br />

Также и в <strong>о</strong>бласти душевн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наши в<strong>о</strong>сприятия лежат защитным п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м над б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>кими<br />

душевными сл<strong>о</strong>ями, переживание к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мы не м<strong>о</strong>гли бы вынести, как и энергию, <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждающуюся из<br />

распадающейся материи.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи известен впечатляющий фен<strong>о</strong>мен, чт<strong>о</strong> при ради<strong>о</strong>активн<strong>о</strong>м распаде в к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в <strong>о</strong>пять<br />

же <strong>о</strong>стается неизменяемая субстанция - свинец, т<strong>о</strong> есть самая пл<strong>о</strong>тная п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янная субстанция.<br />

XXIX. ЖЕЛЕЗО<br />

Ранее был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> металлы практически не играют никак<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>ли в качестве стр<strong>о</strong>ительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

материала Земли, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни пр<strong>о</strong>низывают Землю нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие артерий, как бы <strong>о</strong>живляя ее. Эт<strong>о</strong><br />

справедлив<strong>о</strong> также для железа, х<strong>о</strong>тя мы нах<strong>о</strong>дим ег<strong>о</strong> залежи как в б<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>мпактных массах, как,<br />

например, Эрцберг в Штирии, где целую г<strong>о</strong>ру м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> разрабатывать <strong>о</strong>ткрытым сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м, так и в<br />

минимальных к<strong>о</strong>личествах п<strong>о</strong> всей Земле. Если, например, известь, гранит или глин<strong>о</strong>зем имеют<br />

к<strong>о</strong>ричневатый цвет, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> является следствием т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> к ним примешивается в неб<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>личествах<br />

желез<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>чти нет ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>в, рек или <strong>о</strong>зер, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых не нах<strong>о</strong>дили бы след<strong>о</strong>в железа. Эта<br />

универсальн<strong>о</strong>сть железа в Земле нап<strong>о</strong>минает присутствие железа в кр<strong>о</strong>ви чел<strong>о</strong>века. Здесь желез<strong>о</strong> является<br />

единственным субстанци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong> присутствующим металл<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый – х<strong>о</strong>тя и не в качестве стр<strong>о</strong>ительн<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong> - н<strong>о</strong>, тем не менее, является <strong>о</strong>дним из важнейших веществ в <strong>о</strong>рганизме.<br />

Железные руды с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> универсальн<strong>о</strong>сти железа весьма мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны. В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти<br />

изучение ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии (<strong>о</strong>твлекаясь <strong>о</strong>т <strong>о</strong>тдельных ф<strong>о</strong>рм кристалл<strong>о</strong>в) представляет замечательную<br />

структурную дифференциацию в связи с кристаллическ<strong>о</strong>й структур<strong>о</strong>й.<br />

Здесь явн<strong>о</strong> выражены две динамические тенденции. С <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, в<br />

структуре <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> наблюдается радиальная структура, как,<br />

например, у марказита; с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, тангенциальная тенденция в<br />

сферическ<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти, как, например, в гематите<br />

(мем<strong>о</strong>ните), лим<strong>о</strong>ните и т. д. Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет, если <strong>о</strong>бе динамические<br />

силы будут взаим<strong>о</strong>действ<strong>о</strong>вать в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразце? Результат<strong>о</strong>м будет<br />

спираль.<br />

Итак, среди железных руд нужн<strong>о</strong> найти такие, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

сферическая и радиальная тенденции прив<strong>о</strong>дят к спиральн<strong>о</strong>й структуре.<br />

В сам<strong>о</strong>м деле, такие руды есть. Например, в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>бразцах сидерита мы встречаем удивительн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>рмы спирали. Также так называемая железная р<strong>о</strong>за (Eisenrose) <strong>о</strong>бязана св<strong>о</strong>ей спиральн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong>й этим<br />

силам.<br />

Ин<strong>о</strong>гда встает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, является ли радиальная структура марказита результат<strong>о</strong>м центр<strong>о</strong>бежных или<br />

центр<strong>о</strong>стремительных сил. Если мы рассм<strong>о</strong>трим сферическую п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть марказита и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong><br />

заметим, чт<strong>о</strong> центр марказитн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразца част<strong>о</strong> является п<strong>о</strong>лым или зап<strong>о</strong>лнен друг<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, например,<br />

известняк<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда станет ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>г быть <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ван т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м действия сил <strong>о</strong>т периферии<br />

к центру. Далее, если мы примем в<strong>о</strong> внимание, чт<strong>о</strong> мете<strong>о</strong>рит - а марказиту мы д<strong>о</strong>лжны приписать так<strong>о</strong>е же<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение - д<strong>о</strong>лжен был в<strong>о</strong>зникнуть п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м аккумулятивн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нцентрации, т<strong>о</strong> станет ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>н м<strong>о</strong>г <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м центр<strong>о</strong>стремительн<strong>о</strong>й<br />

динамики. И если д<strong>о</strong>бавить сюда антим<strong>о</strong>нит, имеющий также<br />

радиальную структуру, т<strong>о</strong> станет наглядн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть<br />

между центр<strong>о</strong>бежн<strong>о</strong>й и центр<strong>о</strong>стремительн<strong>о</strong>й динамик<strong>о</strong>й. Излучение<br />

кристалла антим<strong>о</strong>нита <strong>о</strong>т центра неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> указывает на<br />

центр<strong>о</strong>бежные силы.<br />

Спиральная тенденция п<strong>о</strong>является всегда, к<strong>о</strong>гда временн<strong>о</strong>е в<br />

пр<strong>о</strong>странстве развивается в направлении центра. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> у железа эта<br />

динамика так <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> наблюдается в ег<strong>о</strong> рудах, указывает на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающее значение пр<strong>о</strong>цесса<br />

железа, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сферические силы, вначале не имеющие ничег<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> с земными зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>стями,<br />

пре<strong>о</strong>бразует в радиальные силы, стремящиеся к центру. Иначе выражаясь: железный пр<strong>о</strong>цесс сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>е, невес<strong>о</strong>м<strong>о</strong>е вв<strong>о</strong>дить в тяжесть. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>пять-таки характер, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый пр<strong>о</strong>является на всех<br />

ур<strong>о</strong>внях.<br />

Если рассм<strong>о</strong>треть единственный в св<strong>о</strong>ем р<strong>о</strong>де фен<strong>о</strong>мен <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания мете<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в и их падения на<br />

Землю, т<strong>о</strong> динамика эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса та же самая. К<strong>о</strong>смический железный пр<strong>о</strong>цесс сферы Марса Д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит<br />

73


здесь д<strong>о</strong> манифестации в физическ<strong>о</strong>м веществе. Желез<strong>о</strong> — эт<strong>о</strong> единственная субстанция, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

представляет зрим<strong>о</strong> к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальный пра<strong>о</strong>браз спиральн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рбиты силы инкарнации. Также <strong>о</strong>рбита мете<strong>о</strong>рита<br />

- эт<strong>о</strong> результирующая сферическ<strong>о</strong>й и радиальн<strong>о</strong>й сил, а именн<strong>о</strong>,<br />

спираль.<br />

Следующие явления п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют далее характериз<strong>о</strong>вать желез<strong>о</strong> как<br />

н<strong>о</strong>сителя силы инкарнации. Желез<strong>о</strong> имеет прям<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к<br />

магнетизму. Если мы расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жим железные <strong>о</strong>пилки между двумя<br />

п<strong>о</strong>люсами магнита, <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бразуют фигуры, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие<br />

магнитным сил<strong>о</strong>вым линиям. При эт<strong>о</strong>м фен<strong>о</strong>мене нам всп<strong>о</strong>минаются<br />

хладниевы звук<strong>о</strong>вые фигуры, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили в связи с<br />

<strong>о</strong>рганизующей сил<strong>о</strong>й музыки. Нам п<strong>о</strong>чти кажется, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жие силы действуют в т<strong>о</strong>м и друг<strong>о</strong>м или через<br />

т<strong>о</strong> и друг<strong>о</strong>е, музыку и магнетизм. Н<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны принять в<strong>о</strong> внимание, чт<strong>о</strong> магнетизм действует из глубин<br />

п<strong>о</strong>дземных <strong>о</strong>бластей, и чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> желез<strong>о</strong>, и максимум еще упл<strong>о</strong>тняющая сила электричества реагируют на<br />

эти глубинные силы.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, желез<strong>о</strong> вчленяется в направления действия земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магнетизма. В виде стрелки<br />

к<strong>о</strong>мпаса <strong>о</strong>н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>ваться в пр<strong>о</strong>странстве. Н<strong>о</strong> и внутри чел<strong>о</strong>века нам нужн<strong>о</strong> вчленение в<br />

пр<strong>о</strong>странственные силы и <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>вка. Наличие железа в кр<strong>о</strong>ви п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет нам закрепить нашу личн<strong>о</strong>сть<br />

в жизненных пр<strong>о</strong>цессах. Без железа нет «присутствия духа » в буквальн<strong>о</strong>м смысле. Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е Я дает<br />

нам <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>вку в жизни; желез<strong>о</strong> в кр<strong>о</strong>ви п<strong>о</strong>средствует устан<strong>о</strong>влению <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений «Я» с<br />

пр<strong>о</strong>странственными зак<strong>о</strong>нами Земли и делает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жными нашу земную деятельн<strong>о</strong>сть и земн<strong>о</strong>е<br />

тв<strong>о</strong>рчеств<strong>о</strong>. Разве не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят <strong>о</strong> целеустремленн<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>веке: у нег<strong>о</strong> в кр<strong>о</strong>ви сталь?<br />

Так <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ванный железный пр<strong>о</strong>цесс нах<strong>о</strong>дит с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующее применение в терапии. В<br />

выс<strong>о</strong>ких п<strong>о</strong>тенциях желез<strong>о</strong> применяется как лекарств<strong>о</strong> в тех случаях, к<strong>о</strong>гда чел<strong>о</strong>веческая личн<strong>о</strong>сть<br />

испытывает затруднения при <strong>о</strong>владении телесными пр<strong>о</strong>цессами в <strong>о</strong>рганизме. Эт<strong>о</strong> случается, к<strong>о</strong>гда<br />

пре<strong>о</strong>бладают такие пр<strong>о</strong>цессы, — прежде всег<strong>о</strong> чрезмерные сульфурические пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>бмена веществ, —<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>давить личн<strong>о</strong>сть. Здесь еще раз п<strong>о</strong>дчеркнем, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>знание в<strong>о</strong>зникает<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> за счет жизни, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м разрушения. Затемнение с<strong>о</strong>знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е вызывается пр<strong>о</strong>цессами<br />

<strong>о</strong>бмена веществ с их сульфурическим в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вительным характер<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ддается лечению п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

железн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>давляет сульфурический пр<strong>о</strong>цесс.<br />

В минеральн<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет быть представлен<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: желез<strong>о</strong> связывает себя с<br />

глубинными силами Земли, а также с глубинным <strong>о</strong>гнем серы. Благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му д<strong>о</strong>стигается гарм<strong>о</strong>ния<br />

всест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нне <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й кристаллическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмы - пентаг<strong>о</strong>нд<strong>о</strong>декаэдра, пирита.<br />

Желез<strong>о</strong> - практически единственный металл, имеющий тесную связь с земным веществ<strong>о</strong>м<br />

(углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м). Ведь углер<strong>о</strong>д суть земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>; <strong>о</strong>н не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды,<br />

н<strong>о</strong> участвует также в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании минеральн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды -как, например, известняк (углекислый кальций).<br />

В эт<strong>о</strong>й связи знаменательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> имеет <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к земн<strong>о</strong>му веществу, вступает с ним в<br />

с<strong>о</strong>единения, раств<strong>о</strong>ряет ег<strong>о</strong> и пре<strong>о</strong>бразует.<br />

Каждый знает, чт<strong>о</strong> наша с<strong>о</strong>временная цивилизация как «машинная культура » в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жна т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

благ<strong>о</strong>даря <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению железа к углер<strong>о</strong>ду. Чист<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong> мягк<strong>о</strong> (к<strong>о</strong>вк<strong>о</strong>), н<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> не приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> для<br />

деталей машин. Однак<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> мягк<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong> в раскаленн<strong>о</strong>м или расплавленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии и <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong><br />

принимает в себя углер<strong>о</strong>д. Углер<strong>о</strong>д раств<strong>о</strong>ряется в расплавленн<strong>о</strong>м железе, как с<strong>о</strong>ль в в<strong>о</strong>де. П<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>е<br />

таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м желез<strong>о</strong> п<strong>о</strong>сле застывания уже не мягк<strong>о</strong>е, н<strong>о</strong> тверд<strong>о</strong>е и хрупк<strong>о</strong>е - эт<strong>о</strong> чугун. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м,<br />

раств<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>е земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> перен<strong>о</strong>сит на желез<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства тверд<strong>о</strong>сти и с<strong>о</strong>хранения ф<strong>о</strong>рмы.<br />

Пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й ступенью между к<strong>о</strong>вким желез<strong>о</strong>м и чугун<strong>о</strong>м является сталь. Она не так тверда и<br />

хрупка как чугун, н<strong>о</strong>, тем не менее, к<strong>о</strong>гда изменяют ее ф<strong>о</strong>рму, стремится в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вить прежний св<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>блик, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>на упруга.<br />

Если углер<strong>о</strong>д раств<strong>о</strong>рить в раскаленн<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бела железе и раств<strong>о</strong>р внезапн<strong>о</strong> <strong>о</strong>студить, т<strong>о</strong> все желез<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>кажется пр<strong>о</strong>низанным кр<strong>о</strong>шечными алмазами. Прекрасный предмет для размышления -фен<strong>о</strong>мен<br />

превращения темн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества в эти редкие сверкающие благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дные камни. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

личн<strong>о</strong>сть чел<strong>о</strong>века на пути через желез<strong>о</strong> <strong>о</strong>днажды будет в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии земную прир<strong>о</strong>ду физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела -<br />

чел<strong>о</strong>веческий углер<strong>о</strong>д - превратить в нечт<strong>о</strong>, исп<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>е света.<br />

Пр<strong>о</strong>цессы железа в кр<strong>о</strong>ви пр<strong>о</strong>текают в ритмах; жизнь, так сказать, эластична, как сталь. Н<strong>о</strong> если<br />

силы в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щения действуют слишк<strong>о</strong>м сильн<strong>о</strong>, и жизнь, сверх св<strong>о</strong>их естественных размер<strong>о</strong>в, стремится<br />

зак<strong>о</strong>нсервир<strong>о</strong>ваться, т<strong>о</strong> жизненные пр<strong>о</strong>цессы п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дят в мумифицир<strong>о</strong>вание. Пример<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>му<br />

м<strong>о</strong>гут служить нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые фен<strong>о</strong>мены пр<strong>о</strong>мышленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> применения железа:<br />

Мы исп<strong>о</strong>льзуем желез<strong>о</strong> для дубления к<strong>о</strong>жи. Н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е дубленая к<strong>о</strong>жа, как не мумифицир<strong>о</strong>ванная<br />

живая к<strong>о</strong>жа? Раньше дубление к<strong>о</strong>жи пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чти исключительн<strong>о</strong> с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью дуб<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ры. Чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> имеет дуб<strong>о</strong>вая к<strong>о</strong>ра с желез<strong>о</strong>м? Из внешнег<strong>о</strong> <strong>о</strong>блика дуба мы м<strong>о</strong>жем заключить, чт<strong>о</strong> здесь<br />

действует железный пр<strong>о</strong>цесс. Узл<strong>о</strong>ват<strong>о</strong>е, св<strong>о</strong>енравн<strong>о</strong>е дерев<strong>о</strong>, с тверд<strong>о</strong>й древесин<strong>о</strong>й и м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сама является <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цесса мумификации, без с<strong>о</strong>мнения, является выражением железн<strong>о</strong>й<br />

74


прир<strong>о</strong>ды. Деревья также являются выразителями б<strong>о</strong>льших фундаментальных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, пр<strong>о</strong>низывающих<br />

прир<strong>о</strong>ду, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>ни не пришли к с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>я в веществе. Сн<strong>о</strong>ва нужн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дчеркнуть, чт<strong>о</strong> речь идет не <strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>сприятии железа как <strong>субстанции</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong> в<strong>о</strong>сприятии динамических св<strong>о</strong>йств железа в жизненн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дерева.<br />

Неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> десятилетий т<strong>о</strong>му назад пришли к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы к<strong>о</strong>ру дуба частичн<strong>о</strong> заменить с<strong>о</strong>лями<br />

хр<strong>о</strong>ма - <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> при дублении п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>я к<strong>о</strong>жи - а п<strong>о</strong>зднее с<strong>о</strong>лями сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> железа. Какую р<strong>о</strong>ль<br />

при эт<strong>о</strong>м играет хр<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>б эт<strong>о</strong>м речь будет идти п<strong>о</strong>зже. Хр<strong>о</strong>м - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>дин из братьев железа, и ег<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства<br />

<strong>о</strong>чень п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жи на св<strong>о</strong>йства железа. Н<strong>о</strong> если железный пр<strong>о</strong>цесс зах<strong>о</strong>дит слишк<strong>о</strong>м далек<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н прив<strong>о</strong>дит к<br />

мумификации.<br />

Универсальн<strong>о</strong>сть железа в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении ег<strong>о</strong> распр<strong>о</strong>странения как вещества уже нами рассм<strong>о</strong>трена. Эта<br />

универсальн<strong>о</strong>сть м<strong>о</strong>жет быть также п<strong>о</strong>дтверждена с химическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения.<br />

П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств железа, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые были уже нами <strong>о</strong>писаны в связи с чистыми земными силами -<br />

магнетизм<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шением к углер<strong>о</strong>ду — при рассм<strong>о</strong>трении химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера мы нах<strong>о</strong>дим<br />

тингир<strong>о</strong>вание химии железа теми св<strong>о</strong>йствами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы уже рассматривали при знак<strong>о</strong>мстве с медью,<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м, свинц<strong>о</strong>м, иными сл<strong>о</strong>вами, <strong>о</strong>тражение сил в<strong>о</strong>ды, в<strong>о</strong>здуха, <strong>о</strong>гня в земн<strong>о</strong>м характере железа.<br />

В связи с медью мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили <strong>о</strong>б <strong>о</strong>рганизующей силе, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>дный элемент<br />

выражает себя в ф<strong>о</strong>рмах и красках, а также <strong>о</strong> т<strong>о</strong>й пре<strong>о</strong>бразующей силе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пр<strong>о</strong>является в<br />

<strong>о</strong>шел<strong>о</strong>мляющем химизме меди.<br />

Сульфат железа - <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> называемый железным куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м - с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ими красивыми зелеными,<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>с<strong>о</strong>держащими кристаллами в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бен медн<strong>о</strong>му куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>су. При нагревании, а<br />

также в сух<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здухе <strong>о</strong>н теряет св<strong>о</strong>ю кристаллическую в<strong>о</strong>ду и распадается в белый п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к. Если сн<strong>о</strong>ва<br />

п<strong>о</strong>является в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть абс<strong>о</strong>рбир<strong>о</strong>вать в<strong>о</strong>ду, <strong>о</strong>н сн<strong>о</strong>ва принимает св<strong>о</strong>ю красивую кристаллическую ф<strong>о</strong>рму.<br />

Также у железа мы нах<strong>о</strong>дим тенденцию <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать к<strong>о</strong>мплексные с<strong>о</strong>ли. Реакция между желез<strong>о</strong>м и<br />

циан<strong>о</strong>м ведет к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию с<strong>о</strong>единений, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые известны как красная и желтая кр<strong>о</strong>вяная с<strong>о</strong>ль, и в<br />

дальнейшем прив<strong>о</strong>дит к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию сильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> красителя, известн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>д именем прусск<strong>о</strong>й или<br />

берлинск<strong>о</strong>й лазури. В этих с<strong>о</strong>единениях желез<strong>о</strong> нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружить п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бычных<br />

аналитических реакций - иными сл<strong>о</strong>вами, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> действует ан<strong>о</strong>нимн<strong>о</strong>. Мн<strong>о</strong>гие ученые пытались <strong>о</strong>бъяснить<br />

сл<strong>о</strong>жную и удивительную структуру этих с<strong>о</strong>единений и разгадать их прир<strong>о</strong>ду. Вернер, например, пытался<br />

<strong>о</strong>бъяснить эт<strong>о</strong> с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>винных и четвертных валентн<strong>о</strong>стей. Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается факт<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>м<br />

случае ведет себя как медь, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>существляет п<strong>о</strong>разительные и непредсказуемые превращения.<br />

Благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му желез<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится целебным средств<strong>о</strong>м в х<strong>о</strong>зяйстве прир<strong>о</strong>ды и чел<strong>о</strong>века, иб<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong>,<br />

с<strong>о</strong>единяясь с яд<strong>о</strong>витым циан<strong>о</strong>м, превращается в безвредную берлинскую лазурь. В пр<strong>о</strong>цессе нашег<strong>о</strong><br />

питания мы <strong>о</strong>травлялись бы кажд<strong>о</strong>е мгн<strong>о</strong>вение, — при пищеварении п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуются в нас п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные<br />

циану яды, - если бы нах<strong>о</strong>дящееся в нашей кр<strong>о</strong>ви желез<strong>о</strong> не действ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> как пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ядие.<br />

Черты <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, присущие железу, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать наглядными в следующем явлении, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

значительную р<strong>о</strong>ль играют свет<strong>о</strong>вые и в<strong>о</strong>здушные пр<strong>о</strong>цессы. Так же как <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дит к пр<strong>о</strong>явлению<br />

скрытый в веществе цвет и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му м<strong>о</strong>жет быть исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> для травления при <strong>о</strong>краске шелка и шерсти,<br />

также для травления м<strong>о</strong>жет быть исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> желез<strong>о</strong>, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>н<strong>о</strong> и не дает таких светлых и ярких крас<strong>о</strong>к,<br />

как <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>е травление. Железн<strong>о</strong>е травление дает б<strong>о</strong>лее теневые, темные и земляные т<strong>о</strong>на. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в<br />

красильн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве <strong>о</strong>н<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуется преимущественн<strong>о</strong> для п<strong>о</strong>лучения так называемых «м<strong>о</strong>дных<br />

крас<strong>о</strong>к». Н<strong>о</strong> все же эт<strong>о</strong>т факт м<strong>о</strong>жет сделать наглядн<strong>о</strong>й сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть железа п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ву свет и тьму<br />

гарм<strong>о</strong>низир<strong>о</strong>вать в цвет.<br />

Мы м<strong>о</strong>жем сделать еще <strong>о</strong>дин шаг и изучить <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение железа к свету и в<strong>о</strong>здуху на примере<br />

изменения ег<strong>о</strong> валентн<strong>о</strong>сти: ранее был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснен<strong>о</strong>, как валентн<strong>о</strong>сть является выражением музыкальных<br />

св<strong>о</strong>йств вещества, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на выражается зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й и сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции. В с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с<br />

этим мы имеем трехвалентн<strong>о</strong>е и двухвалентн<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong>, или, другими сл<strong>о</strong>вами, желез<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ет в терцию и в<br />

секунду. Исключительн<strong>о</strong> интересным является факт, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> пение зависит <strong>о</strong>т интенсивн<strong>о</strong>сти света. При<br />

в<strong>о</strong>здействии прям<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света трехвалентн<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дит в двухвалентн<strong>о</strong>е, иначе: желез<strong>о</strong>,<br />

п<strong>о</strong>ющее в терцию, внезапн<strong>о</strong> начинает звучать в секунду. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс исп<strong>о</strong>льзуется в ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графии, в<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти при пр<strong>о</strong>явлении негатив<strong>о</strong>в. Для эт<strong>о</strong>й цели приг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вляется сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е цианист<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е там, где <strong>о</strong>н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>падает на свет, перех<strong>о</strong>дит в глуб<strong>о</strong>кий синий цвет, называемый турнбуллиевая синь.<br />

В технических бюр<strong>о</strong> известные «синьки» <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваны на эт<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>йстве.<br />

Переменная валентн<strong>о</strong>сть, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях с<strong>о</strong>вершает <strong>о</strong>братный скач<strong>о</strong>к,<br />

характерна для железа. Другие вещества также пр<strong>о</strong>являют эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> не в так<strong>о</strong>й мере как желез<strong>о</strong>, в<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти в с<strong>о</strong>единениях с жизненным веществ<strong>о</strong>м (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м). Эт<strong>о</strong>т факт имеет б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е значение для<br />

химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> анализа. Реакция между марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кислым калием и ферр<strong>о</strong>-с<strong>о</strong>лями - так называют с<strong>о</strong>ли<br />

двухвалентн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> железа - пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит так, чт<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> <strong>о</strong>тнимает кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д у марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия и тем<br />

самым внезапн<strong>о</strong> вызывает <strong>о</strong>бесцвечивание темн<strong>о</strong>-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра. Если с<strong>о</strong>став раств<strong>о</strong>ра известен,<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить к<strong>о</strong>личественн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание железа.<br />

Эта абс<strong>о</strong>рбция жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да) при <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бесцвечивании раств<strong>о</strong>ра<br />

75


марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й впечатляющий фен<strong>о</strong>мен, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пыт пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит следующим<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: нальем 10 % раств<strong>о</strong>р железн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>са в б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й стеклянный стакан, так чт<strong>о</strong>бы был<strong>о</strong> закрыт<strong>о</strong><br />

дн<strong>о</strong>. Медленн<strong>о</strong> будем д<strong>о</strong>бавлять темн<strong>о</strong>-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый 1% раств<strong>о</strong>р марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия. Темн<strong>о</strong>фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый<br />

цвет исчезает неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> при с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вении с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м железа, и п<strong>о</strong>требуется<br />

<strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, чт<strong>о</strong>бы ут<strong>о</strong>лить жажду железа в кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

как желез<strong>о</strong> насытил<strong>о</strong>сь, при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях <strong>о</strong>н<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>тдает кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Выд<strong>о</strong>хнутый кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

м<strong>о</strong>жет сн<strong>о</strong>ва вступить в с<strong>о</strong>единения, как, например, с й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, причем сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>является цвет,<br />

благ<strong>о</strong>даря в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вленн<strong>о</strong>му й<strong>о</strong>ду.<br />

Эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>пыт дает наглядн<strong>о</strong>е представление <strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти железа давать движение в<strong>о</strong>здуху. Мы знаем,<br />

чт<strong>о</strong> наше дыхание <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>й сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти железа в нашей кр<strong>о</strong>ви. В красн<strong>о</strong>й артериальн<strong>о</strong>й кр<strong>о</strong>ви,<br />

насыщенн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, желез<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ет в ф<strong>о</strong>рме терции, в синей (вен<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>й) кр<strong>о</strong>ви, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая движется <strong>о</strong>братн<strong>о</strong> к<br />

сердцу и <strong>о</strong>тдает жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д), желез<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ет в секунду, чт<strong>о</strong>бы в легких, где <strong>о</strong>н<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва<br />

принимает в себя в<strong>о</strong>здух, <strong>о</strong>пять зазвучать в терцию.<br />

К<strong>о</strong>гда мы наблюдаем дыхательную деятельн<strong>о</strong>сть легких, нас не <strong>о</strong>ставляет впечатление, чт<strong>о</strong> движение<br />

Марса в св<strong>о</strong>ем ритме удаления <strong>о</strong>т Земли и приближения является к<strong>о</strong>смическим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

дыхательн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Сфера влияния планеты на Землю <strong>о</strong>пределена движением планеты в пр<strong>о</strong>странстве; <strong>о</strong>бласть, из<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>на излучает, задается ее расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жением. Планета - эт<strong>о</strong> как бы ядр<strong>о</strong> клетки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует<br />

в пр<strong>о</strong>странстве внутри клетки. Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м Марс г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует в пр<strong>о</strong>странстве внутри св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>рбиты.<br />

Сфера ег<strong>о</strong> влияния т<strong>о</strong> расширяется, т<strong>о</strong> сужается п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> эластичн<strong>о</strong>й мембране клетки. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е<br />

действие пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дят легкие при вдыхании и выдыхании, причем <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть<br />

речи. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казать, чт<strong>о</strong> самая существенная деятельн<strong>о</strong>сть железа, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> железн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса<br />

или, другими сл<strong>о</strong>вами, сферы Марса, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в<strong>о</strong> внедрении в земные силы. Т<strong>о</strong>гда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> будет п<strong>о</strong>нять, как<br />

эта сила железа низв<strong>о</strong>дит музыкальн<strong>о</strong>сть К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, названную Плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м гарм<strong>о</strong>нией сфер, в <strong>о</strong>бласть Земли<br />

и в чел<strong>о</strong>веческий <strong>о</strong>рганизм. Здесь <strong>о</strong>на д<strong>о</strong>стигает св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> высшег<strong>о</strong> и сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>звышенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> выражения в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й речи. Эт<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным лишь благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью инкарнир<strong>о</strong>ванная<br />

личн<strong>о</strong>сть суверенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>владевает сил<strong>о</strong>й звука.<br />

Нак<strong>о</strong>нец, на в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, где мы нах<strong>о</strong>дим тингир<strong>о</strong>вание железа<br />

качествами свинца, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тветить: характер направленных к<br />

Земле пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в <strong>о</strong>к<strong>о</strong>стенения, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, и направленные к<br />

дух<strong>о</strong>вным мирам п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й силы, с друг<strong>о</strong>й, мы также<br />

нах<strong>о</strong>дим в железе, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку кр<strong>о</strong>ме свинца эт<strong>о</strong> практически<br />

единственный металл, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>спламеняется, будучи в<br />

т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шк<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>чти м<strong>о</strong>лекулярн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Мн<strong>о</strong>гим<br />

известны св<strong>о</strong>йства пир<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> железа. Он<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучается<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вления пылевидн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>киси железа<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong>, как и свинец, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> длительн<strong>о</strong>е<br />

время с<strong>о</strong>хранять в атм<strong>о</strong>сфере, лишенн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, н<strong>о</strong>,<br />

с<strong>о</strong>прикасаясь с в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рается. Не эт<strong>о</strong> ли тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> железа, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<strong>о</strong> активизируется в нашей кр<strong>о</strong>ви, является<br />

тем <strong>о</strong>гнем, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый вспыхивает в личн<strong>о</strong>стях, исп<strong>о</strong>лненных<br />

энтузиазма?<br />

При взгляде на ист<strong>о</strong>рию мы м<strong>о</strong>жем устан<strong>о</strong>вить, какую важную р<strong>о</strong>ль играет желез<strong>о</strong> в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м<br />

развитии. В римскую эп<strong>о</strong>ху, называемую <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> железным век<strong>о</strong>м, «Я» начал<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью вживаться в<br />

земные силы. В музеях мы м<strong>о</strong>жем сделать интересные наблюдения над скульптурами, принадлежащими<br />

различным эп<strong>о</strong>хам. Если мы сравним лиц<strong>о</strong> римск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> императ<strong>о</strong>ра с лиц<strong>о</strong>м греческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фа или<br />

египетск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> властителя, т<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит сильн<strong>о</strong>е впечатление, чт<strong>о</strong> силы с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>й личн<strong>о</strong>сти выражены<br />

лишь в лице римлянина и п<strong>о</strong>чти или с<strong>о</strong>всем <strong>о</strong>тсутствуют в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их других лицах. Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>сприимчив к<br />

таким вещам, п<strong>о</strong>лучит неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>е впечатление, чт<strong>о</strong> взгляд древних статуй устремлен скв<strong>о</strong>зь нас на<br />

нечт<strong>о</strong> чрезвычайн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>звышенн<strong>о</strong>е. Лиц<strong>о</strong> египтянина см<strong>о</strong>трит, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, в нас, н<strong>о</strong> с таким далеким,<br />

<strong>о</strong>тсутствующим выражением, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить трепет перед вечн<strong>о</strong>стью. Есть люди, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые чувствуют<br />

себя неуютн<strong>о</strong> при виде улыбки фара<strong>о</strong>на. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> римские цезари встречают нас как чел<strong>о</strong>век чел<strong>о</strong>века и<br />

76


несут в св<strong>о</strong>ем лице запечатленный характер св<strong>о</strong>ей личн<strong>о</strong>сти.<br />

Среди греческих физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мий мы д<strong>о</strong>лжны, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тметить <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> исключение. Эт<strong>о</strong> С<strong>о</strong>крат. Ег<strong>о</strong><br />

лиц<strong>о</strong> выдает б<strong>о</strong>рьбу пр<strong>о</strong>буждающейся личн<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong>чти впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> страдальческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> искажения черт лица. У<br />

С<strong>о</strong>крата нечт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>бивается к р<strong>о</strong>ждению. Ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>блик действительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдаленн<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>минает эмбри<strong>о</strong>нальные<br />

ф<strong>о</strong>рмы. Как п<strong>о</strong>нимать эт<strong>о</strong> исключение? П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му как в Арист<strong>о</strong>теле мы видели перв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

мыслителя, так в С<strong>о</strong>крате мы д<strong>о</strong>лжны видеть аналитическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> скептика, <strong>о</strong>трицавшег<strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественный<br />

авт<strong>о</strong>ритет, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый имел тенденцию к превращению в г<strong>о</strong>лую традицию. Тем самым <strong>о</strong>н был <strong>о</strong>дним из тех,<br />

кт<strong>о</strong> зал<strong>о</strong>жил <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для п<strong>о</strong>зднейшег<strong>о</strong> развития «Я ». С<strong>о</strong>крат был пи<strong>о</strong>нер<strong>о</strong>м личн<strong>о</strong>сти.<br />

Римск<strong>о</strong>е прав<strong>о</strong> был<strong>о</strong> первым д<strong>о</strong>кументальным утверждением чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й личн<strong>о</strong>сти и ее <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения<br />

к <strong>о</strong>кружающему миру. Впервые в ист<strong>о</strong>рии зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательн<strong>о</strong> регулируется прав<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>сти. Личная<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>сть при<strong>о</strong>бретает легитимн<strong>о</strong>сть в так<strong>о</strong>й мере, чт<strong>о</strong> римский гражданин м<strong>о</strong>г завещать ее, к<strong>о</strong>му<br />

х<strong>о</strong>тел. Впервые в ист<strong>о</strong>рии п<strong>о</strong>является завещание, и с ним, с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>, р<strong>о</strong>ждается индивидуальн<strong>о</strong>е прав<strong>о</strong>.<br />

Так, импульс Марса в Риме следует искать не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в в<strong>о</strong>инственн<strong>о</strong>й натуре римлян и в их железн<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>ружии, - <strong>о</strong>ружие грек<strong>о</strong>в был<strong>о</strong> ведь еще из бр<strong>о</strong>нзы, - н<strong>о</strong> также в<strong>о</strong> всем х<strong>о</strong>де развития их с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й жизни<br />

и культуры. Выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong> развитая сила речи, например, также является характерн<strong>о</strong>й черт<strong>о</strong>й эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Римский<br />

<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>р не ссылался б<strong>о</strong>льше на б<strong>о</strong>жественную инспирацию, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н апеллир<strong>о</strong>вал к чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му рассудку и<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вал настр<strong>о</strong>ение публики; част<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> с так<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й и умением, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong><br />

смести решения сената.<br />

В т<strong>о</strong> время как греки прислушивались к <strong>о</strong>ракулу и в ег<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>вах внимали г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>су б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, римляне<br />

слушали св<strong>о</strong>их <strong>о</strong>рат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выражали св<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>бственный интеллект и св<strong>о</strong>и чувства. Эти импульсы<br />

д<strong>о</strong>стигли св<strong>о</strong>ей высшей т<strong>о</strong>чки на вершине римск<strong>о</strong>й культуры. Затем <strong>о</strong>ни пришли в упад<strong>о</strong>к и<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вали темн<strong>о</strong>те темных времен. Средневек<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е в<strong>о</strong><strong>о</strong>ружение стан<strong>о</strong>вил<strong>о</strong>сь все б<strong>о</strong>лее и б<strong>о</strong>лее<br />

неуд<strong>о</strong>бным и сл<strong>о</strong>жным. Для турнир<strong>о</strong>в треб<strong>о</strong>валась <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вательная п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вка, чт<strong>о</strong>бы всадник м<strong>о</strong>г<br />

п<strong>о</strong>дняться в седл<strong>о</strong>, и если в х<strong>о</strong>де б<strong>о</strong>рьбы <strong>о</strong>н бывал сбр<strong>о</strong>шен с к<strong>о</strong>ня, <strong>о</strong>н бесп<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong> лежал на песке. Ту же<br />

бесп<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>сть и декаданс м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать и в речи. Средневек<strong>о</strong>вый канцелярский стиль п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дил<br />

чуд<strong>о</strong>вищные стилистические <strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ты речи.<br />

Из<strong>о</strong>бретение п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ха п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жил<strong>о</strong> внезапный к<strong>о</strong>нец эт<strong>о</strong>му развитию. Марс был свергнут. Н<strong>о</strong> импульс<br />

Марса переместился в технику, и Марс стал дем<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м машинн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> века.<br />

Мы видели, как действующие через желез<strong>о</strong> импульсы Марса являются н<strong>о</strong>сителями силы инкарнации.<br />

Далее мы см<strong>о</strong>гли п<strong>о</strong>казать, как эти силы, стан<strong>о</strong>вясь слишк<strong>о</strong>м активными, п<strong>о</strong>давляют жизненные пр<strong>о</strong>цессы,<br />

чт<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дит к нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да мумификации. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>существить сама личн<strong>о</strong>сть, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сил Марса слишк<strong>о</strong>м глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong> заг<strong>о</strong>няется в телесн<strong>о</strong>сть. В эт<strong>о</strong>м случае индивидуальн<strong>о</strong>сть<br />

выр<strong>о</strong>ждается в низший эг<strong>о</strong>изм. Эт<strong>о</strong>т эг<strong>о</strong>изм бесс<strong>о</strong>вестным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м исп<strong>о</strong>льзует машины для к<strong>о</strong>рыстных<br />

целей. Явится ли машинный мир для чел<strong>о</strong>вечества пр<strong>о</strong>клятием или благ<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>вением, зависит <strong>о</strong>т самих<br />

людей. При г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дстве материализма машинный мир стан<strong>о</strong>вится разрушительн<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> если чел<strong>о</strong>век<br />

п<strong>о</strong>днимется к признанию св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения, т<strong>о</strong>т станет друг<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>веку в ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong>рядке.<br />

XXX. РТУТЬ<br />

Ртуть, металл Меркурия, мн<strong>о</strong>гими св<strong>о</strong>ими св<strong>о</strong>йствами нап<strong>о</strong>минает желез<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> другими ему прям<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен.<br />

В виде металлическ<strong>о</strong>й жидк<strong>о</strong>сти, нап<strong>о</strong>лняющей наши терм<strong>о</strong>метры, исп<strong>о</strong>льзуемые в п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й<br />

жизни, <strong>о</strong>на встречается также в прир<strong>о</strong>де. В виде маленьких и б<strong>о</strong>льших шарик<strong>о</strong>в <strong>о</strong>на рассеяна в<br />

материнск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де — част<strong>о</strong> вместе с сульфид<strong>о</strong>м ртути, известным как кин<strong>о</strong>варь. Шарики имеют<br />

тенденцию сливаться и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й шар; если так<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й шар п<strong>о</strong>двергнется т<strong>о</strong>лчку или<br />

удару, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н сн<strong>о</strong>ва рассыпается на мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> мелких шарик<strong>о</strong>в. Чрезвычайн<strong>о</strong> впечатляюще выглядит эта<br />

п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть ртути и действительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>правдан<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> прежнее название Merkurius vivus. Эта п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть<br />

пр<strong>о</strong>является также в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих других физических и химических явлениях.<br />

Эт<strong>о</strong>т характер ясн<strong>о</strong> виден уже в мал<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>межутке между т<strong>о</strong>чками замерзания и кипения. Ртуть<br />

легк<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>т тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в жидк<strong>о</strong>е и газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние. Интервал температуры у ртути между<br />

т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й замерзания и т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й кипения всег<strong>о</strong> лишь 399° С, т<strong>о</strong>гда как у з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та, например, 1537°С. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

ртуть так быстр<strong>о</strong> меняет св<strong>о</strong>и агрегатные с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния, <strong>о</strong>на приближается к в<strong>о</strong>де, вызывающей мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong><br />

явлений (<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание пара и <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в, туман, д<strong>о</strong>ждь, изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь, снег и лед). Латинск<strong>о</strong>е название ртути<br />

«Hydrargyrum», <strong>о</strong>ткуда и в<strong>о</strong>зник симв<strong>о</strong>л Hg, указывает на эт<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong>.<br />

Жидкая, п<strong>о</strong>движная ртуть п<strong>о</strong> сравнению с другими металлами еще «юна». Она еще с<strong>о</strong>храняет ф<strong>о</strong>рму<br />

прежнег<strong>о</strong>, жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния Земли и не участв<strong>о</strong>вала в пр<strong>о</strong>цессах застывания и старения Земли. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в<br />

ряду металл<strong>о</strong>в <strong>о</strong>на бр<strong>о</strong>сается в глаза тем, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаруживает ан<strong>о</strong>мальн<strong>о</strong> низкую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть (сравните гл.<br />

XXV). Она св<strong>о</strong>ю внешнюю п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть еще не пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вала в<strong>о</strong> внутреннюю пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть. При низких<br />

температурах (ниже т<strong>о</strong>чки затвердевания) пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть заметн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зрастает. Твердая ртуть и в эт<strong>о</strong>м<br />

смысле занимает св<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>, св<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong>е ее прир<strong>о</strong>де, в ряду металл<strong>о</strong>в.<br />

77


Отн<strong>о</strong>шение к теплу у ртути с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>е. Она расширяется и сжимается пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong><br />

температуре. При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>на не является н<strong>о</strong>сителем внутренних <strong>о</strong>гненных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, как, например, свинец<br />

или желез<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>на быстр<strong>о</strong> и т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> реагирует св<strong>о</strong>ей п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>стью на изменения температуры.<br />

Важнейшим св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м ртути является сила <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания амальгамы. Она раств<strong>о</strong>ряет другие металлы<br />

и <strong>о</strong>бразует с ними сплавы, называемые амальгамами. Единственный металл, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящий эт<strong>о</strong>й силе<br />

амальгамир<strong>о</strong>вания, - и эт<strong>о</strong> весьма примечательн<strong>о</strong>, - желез<strong>о</strong>. П<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>й причине ртуть хранится и<br />

трансп<strong>о</strong>ртируется в железных бутылках. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ртуть не участв<strong>о</strong>вала в п<strong>о</strong>следней стадии земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

упл<strong>о</strong>тнения и <strong>о</strong>сталась жидким металл<strong>о</strong>м, не удивительн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> не п<strong>о</strong>ддается амальгамации. Как раз<br />

желез<strong>о</strong> является тем, чт<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствует <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию Земли, пре<strong>о</strong>бразуя к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>е в земн<strong>о</strong>е, сферическ<strong>о</strong>е<br />

в радиальн<strong>о</strong>е.<br />

Если мы зах<strong>о</strong>тим сравнить ртуть с желез<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>тличить п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>т<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жных, т<strong>о</strong> шар<strong>о</strong>вая тенденция ртути м<strong>о</strong>гла бы дать нам указание; в цел<strong>о</strong>м <strong>о</strong>на пр<strong>о</strong>является как<br />

удержание к<strong>о</strong>смических ф<strong>о</strong>рм, и наряду с этим как выражение <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>й скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сти к<br />

индивидуализации. Н<strong>о</strong> как раз в эт<strong>о</strong>м и пр<strong>о</strong>является <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть направлений, в<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых идут ртуть и желез<strong>о</strong>. Расщепление шарик<strong>о</strong>в ртути на мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> маленьких шарик<strong>о</strong>в и ее<br />

не<strong>о</strong>бычная м<strong>о</strong>бильн<strong>о</strong>сть как раз являются пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стью т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>знали как фиксирующую<br />

креп<strong>о</strong>сть железа. Желез<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель сил в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, если зах<strong>о</strong>дят слишк<strong>о</strong>м далек<strong>о</strong>, ведут к<br />

мумификации в <strong>о</strong>бласти жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и к эг<strong>о</strong>изму в <strong>о</strong>бласти личн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Ртуть, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, представляет ту<br />

силу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая направляет <strong>о</strong>бъединение малых единиц в б<strong>о</strong>лее крупную — маленьких шарик<strong>о</strong>в в <strong>о</strong>дин<br />

б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й шар. Эт<strong>о</strong> лежит также в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве силы амальгамир<strong>о</strong>вания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая, переразвившись, <strong>о</strong>канчивается<br />

раств<strong>о</strong>рением.<br />

Химия ртути п<strong>о</strong>казывает фен<strong>о</strong>мены, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые делают наглядным существ<strong>о</strong> меркуриальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Так,<br />

хл<strong>о</strong>рид ртути реагирует с й<strong>о</strong>дистым калием сначала с <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием велик<strong>о</strong>лепн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>садка й<strong>о</strong>дида<br />

ртути. Однак<strong>о</strong> при неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>м переизбытке й<strong>о</strong>дист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит нечт<strong>о</strong> <strong>о</strong>шел<strong>о</strong>мляющее: красный<br />

<strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к исчезает и <strong>о</strong>стается ясный пр<strong>о</strong>зрачный раств<strong>о</strong>р.<br />

Эт<strong>о</strong> примечательн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение элемент<strong>о</strong>в называют «<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли». Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> ничег<strong>о</strong><br />

не <strong>о</strong>бъясняет и не затрагивает сути дела, тем б<strong>о</strong>лее чт<strong>о</strong> ртуть в эт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><strong>о</strong>бществе едва ли м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружить<br />

<strong>о</strong>бычными аналитическими средствами и, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на принимает, как к<strong>о</strong>мпань<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, и другие вещества<br />

- например, аммиак (Hg2 ONH2J). Фен<strong>о</strong>мен м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснить, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> рассматривая всю прир<strong>о</strong>ду ртути в<br />

цел<strong>о</strong>м. Химия ртути <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong> характеризуется сил<strong>о</strong>й <strong>о</strong>б<strong>о</strong>бществления, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая изживается как в<br />

химическ<strong>о</strong>й сфере, так в <strong>о</strong>бласти сплав<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы называем амальгамами.<br />

Ртуть с<strong>о</strong>единяет химические вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> не<strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> вступают в связи, в химические<br />

асс<strong>о</strong>циации. Ин<strong>о</strong>гда б<strong>о</strong>льшие с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества веществ внутри так напряжены, чт<strong>о</strong> бывает д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> легк<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вмешательства, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>ни начали распадаться. Если, например, ртуть при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях<br />

<strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тать аммиак<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> через так называем<strong>о</strong>е Мил<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание придем к <strong>о</strong>чень взрывчат<strong>о</strong>му<br />

с<strong>о</strong>единению (Hg2NOH). П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные же усл<strong>о</strong>вия м<strong>о</strong>гут быть д<strong>о</strong>стигнуты п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м химическ<strong>о</strong>й реакции<br />

ртути, аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты и спирта. Результат<strong>о</strong>м является гремучая ртуть (HgC2N2O2), асс<strong>о</strong>циация неп<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жих<br />

друг на друга, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащих субстанций, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая взрывается при малейшем ударе. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му ее<br />

исп<strong>о</strong>льзуют при пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве взрывателей для снаряд<strong>о</strong>в. Гремучая ртуть интересна тем, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>, имеющее существенн<strong>о</strong>е значение для взрыва, не привел<strong>о</strong> бы к с<strong>о</strong>единению гетер<strong>о</strong>генных<br />

элемент<strong>о</strong>в; для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дима асс<strong>о</strong>циативная сила ртути.<br />

Меркурий всегда был п<strong>о</strong>сланцем б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>существляющим связь между неб<strong>о</strong>м и Землей. Он был<br />

также б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>вли и привел к асс<strong>о</strong>циации между людьми. Н<strong>о</strong> также и здесь избыт<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сть м<strong>о</strong>жет стать<br />

зл<strong>о</strong>м. В эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мических асс<strong>о</strong>циациях сег<strong>о</strong>дня наблюдается скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к чрезмерн<strong>о</strong>му развитию<br />

<strong>о</strong>бъединений. Акци<strong>о</strong>нерные <strong>о</strong>бщества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в<strong>о</strong> Франции с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> справедлив<strong>о</strong> названы «société<br />

anonyme » с их тенденцией к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию трест<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мных к<strong>о</strong>нцерн<strong>о</strong>в, утратили св<strong>о</strong>й личн<strong>о</strong>стный<br />

характер. Так переизбыт<strong>о</strong>к «амальгамации» - в Англии так<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение действительн<strong>о</strong> называется<br />

«амальгамацией» — прив<strong>о</strong>дит к раств<strong>о</strong>рению личн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента.<br />

К<strong>о</strong>гда «железная в<strong>о</strong>ля» и «меркуриальный темперамент »гарм<strong>о</strong>нически взаим<strong>о</strong>действуют,<br />

п<strong>о</strong>лучается уравн<strong>о</strong>вешенная, п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чная личн<strong>о</strong>сть с с<strong>о</strong>циальными св<strong>о</strong>йствами. Н<strong>о</strong> представьте себе<br />

чрезмерн<strong>о</strong> меркуриальный темперамент с ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизат<strong>о</strong>рскими сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>бщественные связи, нах<strong>о</strong>дящийся п<strong>о</strong>д властью эг<strong>о</strong>истическ<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ли. Какая с<strong>о</strong>вершенная<br />

характеристика для как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-нибудь Крегера или Стависки!<br />

Меркурий-б<strong>о</strong>г представляет те качества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в высшем пр<strong>о</strong>явлении сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию<br />

78


п<strong>о</strong>длинн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти между людьми, н<strong>о</strong> при неправильн<strong>о</strong>м их исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании <strong>о</strong>ни в к<strong>о</strong>нце<br />

к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>гут привести к в<strong>о</strong>йне всех пр<strong>о</strong>тив кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает б<strong>о</strong>жественный Меркурий как выражение ртутн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й<br />

личн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>тражается также в химик<strong>о</strong>-физических св<strong>о</strong>йствах вещества ртути.<br />

В чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме меркуриальный пр<strong>о</strong>цесс принадлежит к числу весьма существенных.<br />

Прежде всег<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>цесс «амальгамации», где бы <strong>о</strong>н здесь ни пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил, м<strong>о</strong>жет рассматриваться как ртутный<br />

пр<strong>о</strong>цесс. При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пять-таки ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> здесь <strong>о</strong>тсутствует ртуть в материальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> эти<br />

пр<strong>о</strong>цессы вызываются т<strong>о</strong>й же сил<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая — если <strong>о</strong>на сгущается в<strong>о</strong> внешней прир<strong>о</strong>де — ведет к<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию металла ртути.<br />

В чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме есть два важных пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>гут<br />

рассматриваться как ртутные пр<strong>о</strong>цессы. Первый - эт<strong>о</strong> пищеварение. П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как питательные вещества<br />

вид<strong>о</strong>изменяются п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м различных секреций рта, желудка и кишечника, г<strong>о</strong>м<strong>о</strong>генизир<strong>о</strong>ванная<br />

питательная масса рес<strong>о</strong>рбируется стенками кишечника и п<strong>о</strong>ступает в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к лимфы и кр<strong>о</strong>ви. В х<strong>о</strong>де всег<strong>о</strong><br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>вание и с<strong>о</strong>единение внешней прир<strong>о</strong>ды с чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, пищеварение эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как амальгамация двух сил<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>бластей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е вливается в<br />

пр<strong>о</strong>цессы синтеза чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма.<br />

Друг<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в <strong>о</strong>рганах дыхания, где сн<strong>о</strong>ва встречаются чел<strong>о</strong>веческая прир<strong>о</strong>да и<br />

внешняя прир<strong>о</strong>да. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м вдыхаем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нами в<strong>о</strong>здуха мы участвуем в атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>й жизни всей Земли.<br />

Все чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> вдыхает <strong>о</strong>дин и т<strong>о</strong>т же в<strong>о</strong>здух, в<strong>о</strong>здух, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в т<strong>о</strong> же время <strong>о</strong>кружает всю прир<strong>о</strong>ду.<br />

Эт<strong>о</strong>т факт м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>ценен как <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва для чувства прир<strong>о</strong>ды, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>истекает истинн<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>нимание прир<strong>о</strong>ды, а также <strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чувства, прив<strong>о</strong>дящег<strong>о</strong> к истинным с<strong>о</strong>циальным <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениям.<br />

Сами легкие п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ены меркуриальн<strong>о</strong>; их структура - эт<strong>о</strong> капельн<strong>о</strong>е дерев<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> сами капельки - эт<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сти. Здесь п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих сферических пр<strong>о</strong>странств с<strong>о</strong>здается <strong>о</strong>бщая дыхательная<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть.<br />

Меркуриальный пр<strong>о</strong>цесс в анат<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе <strong>о</strong>ргана мы нах<strong>о</strong>дим п<strong>о</strong>всюду там, где клетки<br />

<strong>о</strong>бразуют железистые <strong>о</strong>рганы и с<strong>о</strong>бираются как бы для вып<strong>о</strong>лнения <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дных функций. Распад капелек<br />

и сн<strong>о</strong>ва сб<strong>о</strong>р их вместе - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз сил Меркурия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствуют также в чел<strong>о</strong>веке на пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>сти<br />

физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических явлений клет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й жизни. Как разжижение клет<strong>о</strong>к, так и разрастание клет<strong>о</strong>к<br />

представляют нарушение меркуриальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый устанавливает в чел<strong>о</strong>веке адекватн<strong>о</strong>е<br />

равн<strong>о</strong>весие между жизнью <strong>о</strong>тдельных клет<strong>о</strong>к и жизнью всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма.<br />

Приведенные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения дают указания для терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> применения ртути в выс<strong>о</strong>ких<br />

п<strong>о</strong>тенциях.<br />

XXXI. СЕРЕБРО<br />

Серебр<strong>о</strong> п<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гим св<strong>о</strong>им св<strong>о</strong>йствам п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> свинцу. Т<strong>о</strong>гда как п<strong>о</strong>следнее глух<strong>о</strong> п<strong>о</strong><br />

звучанию, имеет тусклый блеск, легк<strong>о</strong>плавк<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тливается и имеет <strong>о</strong>чень малую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть, серебр<strong>о</strong><br />

имеет самый прекрасный блеск и чистейшее звучание. Он<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддается т<strong>о</strong>нчайшей к<strong>о</strong>вке, плавится т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

при <strong>о</strong>чень выс<strong>о</strong>ких температурах и имеет самую выс<strong>о</strong>кую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть. Оба металла ст<strong>о</strong>ят на к<strong>о</strong>нцах ряда<br />

металл<strong>о</strong>в, как Сатурн и Луна <strong>о</strong>граничивают внешнюю и внутреннюю сферы планет. Луна с ее к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тким<br />

пери<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бращения и переменн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рбит<strong>о</strong>й придает серебру ег<strong>о</strong> внутреннюю п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть. Как эт<strong>о</strong> в<br />

серебре выражается с<strong>о</strong>всем иначе, чем в ртути, будет <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> в <strong>о</strong>бщем <strong>о</strong>бз<strong>о</strong>ре в к<strong>о</strong>нце эт<strong>о</strong>й главы. Первые<br />

штрихи для эт<strong>о</strong>й картины дает нам в химии серебра характерный симпт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания зеркальн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти.<br />

Каждый, кт<strong>о</strong> имел дел<strong>о</strong> с хранением раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в серебра, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, заметил, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шествии<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени на стеклянных стенках с<strong>о</strong>суда п<strong>о</strong>является т<strong>о</strong>нкий серебряный <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к. Спустя<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>е время <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к все б<strong>о</strong>льше упл<strong>о</strong>тняется и, нак<strong>о</strong>нец, стан<strong>о</strong>вится наст<strong>о</strong>ящим зеркал<strong>о</strong>м.<br />

Выпадение так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>садка серебра в ф<strong>о</strong>рме зеркальн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти м<strong>о</strong>жет быть уск<strong>о</strong>рен<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

различных редуцирующих химикат<strong>о</strong>в. Эта скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию зеркала является <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й из самых<br />

характерных св<strong>о</strong>йств серебра.<br />

Он<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е выражение в химических реакциях серебра. Серебр<strong>о</strong> реагирует, например, с<br />

хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>бразуя белый хл<strong>о</strong>рид серебра. Н<strong>о</strong> с т<strong>о</strong>й же энергией, с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>н<strong>о</strong> привлекает к себе хл<strong>о</strong>р, п<strong>о</strong>д<br />

влиянием света <strong>о</strong>н<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва ег<strong>о</strong> выделяет и перех<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>пять в чист<strong>о</strong>е металлическ<strong>о</strong>е серебр<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в<br />

т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong> распыленн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме кажется черным. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графии. Ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графическая<br />

пластина п<strong>о</strong>крывается эмульсией из бел<strong>о</strong>г<strong>о</strong> свет<strong>о</strong>чувствительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хл<strong>о</strong>рида серебра. К<strong>о</strong>гда на нее в камере<br />

п<strong>о</strong>падает через линзу свет, <strong>о</strong>свещенные части разлагаются, т<strong>о</strong>гда как не<strong>о</strong>свещенные <strong>о</strong>стаются<br />

неизменными. При п<strong>о</strong>следующем пр<strong>о</strong>явлении пр<strong>о</strong>цесс д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дится д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца, п<strong>о</strong>ка не п<strong>о</strong>явится в черных<br />

чертах (серебр<strong>о</strong>) из<strong>о</strong>бражение в виде негатива. Все <strong>о</strong>свещенные места стан<strong>о</strong>вятся теперь черными, те же,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>стались незатр<strong>о</strong>нутыми свет<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>стались п<strong>о</strong>крытыми неизмененным белым хл<strong>о</strong>ристым серебр<strong>о</strong>м.<br />

П<strong>о</strong>следующее фиксир<strong>о</strong>вание удаляет хл<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>е серебр<strong>о</strong>, так чт<strong>о</strong> темные места <strong>о</strong>бъекта <strong>о</strong>стаются на<br />

пластинке пр<strong>о</strong>зрачными. (Фиксация пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ти<strong>о</strong>сульфата натрия, раств<strong>о</strong>ряющег<strong>о</strong><br />

79


хл<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>е серебр<strong>о</strong>).<br />

Чт<strong>о</strong>бы из негатива п<strong>о</strong>лучить п<strong>о</strong>зитивн<strong>о</strong>е из<strong>о</strong>бражение, нужн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рить, спр<strong>о</strong>ектир<strong>о</strong>вав<br />

негатив на ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>бумагу, и далее <strong>о</strong>бращаться так же, как д<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с пластинк<strong>о</strong>й.<br />

Так п<strong>о</strong>лучаем мы ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>е из<strong>о</strong>бражение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е мы м<strong>о</strong>жем рассматривать как зеркальн<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>тражение пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Зеркальный характер пр<strong>о</strong>является также в пр<strong>о</strong>цессе ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графии.<br />

И еще другим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м явление к<strong>о</strong>лец Лизеганга д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лняет наш <strong>о</strong>браз внутренней п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сти<br />

серебра, ведущей к репр<strong>о</strong>дукции. Если стеклянную пластинку п<strong>о</strong>крыть сл<strong>о</strong>ем хр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> желатина и<br />

капнуть на еще мягкий сл<strong>о</strong>й желатина нитрат<strong>о</strong>м серебра, т<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>м месте пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет реакция и<br />

<strong>о</strong>бразуется красн<strong>о</strong>-к<strong>о</strong>ричнев<strong>о</strong>е кругл<strong>о</strong>е пятн<strong>о</strong> хр<strong>о</strong>мата серебра. Эта реакция распр<strong>о</strong>страняется <strong>о</strong>т центра в<strong>о</strong><br />

все ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, н<strong>о</strong> не равн<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>, как пятн<strong>о</strong> чернил на пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаге, а в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>,<br />

к<strong>о</strong>нцентрическими красн<strong>о</strong>-к<strong>о</strong>ричневыми кругами в<strong>о</strong>круг <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пятна. Здесь характерн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эта<br />

реакция серебра распр<strong>о</strong>страняется не в един<strong>о</strong>й сферическ<strong>о</strong>й экспансии в пр<strong>о</strong>странстве, н<strong>о</strong> в ряде<br />

к<strong>о</strong>нцентрических сфер, в ритмическ<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рении. Цел<strong>о</strong>е - эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс, исх<strong>о</strong>дящий из ист<strong>о</strong>чника,<br />

распр<strong>о</strong>страняющийся ритмическими в<strong>о</strong>лнами, как к<strong>о</strong>леблющийся звук. Так химические силы р<strong>о</strong>дственны<br />

музыкальным, и химия вещества - эт<strong>о</strong> как бы внутренняя музыка, п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизуется материя.<br />

К<strong>о</strong>льца Лизеганга нап<strong>о</strong>минают к<strong>о</strong>нцентрические круги в<strong>о</strong>лн, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуются <strong>о</strong>т бр<strong>о</strong>шенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<br />

сп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йную в<strong>о</strong>ду камня в ритмических п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рениях и распр<strong>о</strong>страняются все дальше — репр<strong>о</strong>дуцируются.<br />

К<strong>о</strong>гда в зеркале п<strong>о</strong>является из<strong>о</strong>бражение как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-нибудь предмета, эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразная репр<strong>о</strong>дукция.<br />

Ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графические из<strong>о</strong>бражения мы называем также репр<strong>о</strong>дукцией. Если мы встанем между двумя<br />

зеркалами, т<strong>о</strong> см<strong>о</strong>жем увидеть наше <strong>о</strong>тражение в бесчисленных п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рениях, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нцентрическим<br />

кругам хр<strong>о</strong>мата серебра в хр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м желатине. П<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янные п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рения, в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ренные<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния вещества или пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в характерны для серебра.<br />

П<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рение <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же действия в прир<strong>о</strong>де – эт<strong>о</strong> репр<strong>о</strong>дукция в узк<strong>о</strong>м смысле<br />

сл<strong>о</strong>ва. Также как реакция серебра распр<strong>о</strong>страняется к<strong>о</strong>нцентрическими кругами, так и развивающаяся<br />

жизнь в прир<strong>о</strong>де п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряется в циклах в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства. Жив<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>ст в <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме также<br />

пр<strong>о</strong>текает в ритмах. В<strong>о</strong>зрастные к<strong>о</strong>льца в п<strong>о</strong>перечн<strong>о</strong>м сечении ств<strong>о</strong>ла дерева являют нам действие т<strong>о</strong>й же<br />

силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пр<strong>о</strong>является в к<strong>о</strong>льцах Лизеганга. И в микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>пическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе крахмальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зерна или в<br />

п<strong>о</strong>перечн<strong>о</strong>м сечении яйца мы нах<strong>о</strong>дим т<strong>о</strong>т же самый пульсирующий ритм.<br />

В<strong>о</strong> всех этих жизненных ритмах действует серебряный пр<strong>о</strong>цесс, влияние т<strong>о</strong>й универсальн<strong>о</strong>й силы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая на Земле нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е субстанци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>е выражение в серебре.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи естественн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> серебр<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее, чем люб<strong>о</strong>й друг<strong>о</strong>й металл, имеет скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию. Д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ль серебра смешать<br />

с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м белка, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>лучить чист<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е серебр<strong>о</strong>. Мы<br />

знаем, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние характеризуется тем, чт<strong>о</strong><br />

субстанция не нах<strong>о</strong>дится ни в тверд<strong>о</strong>м, ни в жидк<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, н<strong>о</strong>,<br />

так сказать, несет в себе п<strong>о</strong>тенцию <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их. Н<strong>о</strong> эта скрытая п<strong>о</strong>тенция<br />

существенна для всег<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> связан<strong>о</strong> с жизнью. Наша кр<strong>о</strong>вь,<br />

растительный с<strong>о</strong>к, всякая жидк<strong>о</strong>сть, являющаяся н<strong>о</strong>сителем<br />

вегетативных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, имеют к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идную прир<strong>о</strong>ду.<br />

В чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме эти силы серебра активны в<strong>о</strong> всех пр<strong>о</strong>цессах синтеза и р<strong>о</strong>ста, сильнее<br />

всег<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>нятным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>ни действуют там, где пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изведение (репр<strong>о</strong>дукция) в узк<strong>о</strong>м<br />

смысле сл<strong>о</strong>ва, где в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится физическая жизнь, т<strong>о</strong> есть в <strong>о</strong>рганах размн<strong>о</strong>жения. На б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м<br />

ур<strong>о</strong>вне серебряный пр<strong>о</strong>цесс действует в м<strong>о</strong>згу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы в св<strong>о</strong>ей<br />

жизни представлений несем <strong>о</strong>траженный <strong>о</strong>браз мира и м<strong>о</strong>жем в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить мысли.<br />

Св<strong>о</strong>йства серебра к земн<strong>о</strong>му фиксир<strong>о</strong>ванию лунных сил <strong>о</strong>пределяют ег<strong>о</strong> ценн<strong>о</strong>сть в терапии. Где бы<br />

ни были нарушены физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические пр<strong>о</strong>цессы, связанные с регенерацией и репр<strong>о</strong>дукцией, там, где х<strong>о</strong>тят<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь синтезирующим силам <strong>о</strong>рганизма и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> ритмизир<strong>о</strong>вать жидк<strong>о</strong>стный <strong>о</strong>рганизм, серебр<strong>о</strong><br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й ценн<strong>о</strong>е лечебн<strong>о</strong>е средств<strong>о</strong>. Ег<strong>о</strong> разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>пределяют, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

различные другие п<strong>о</strong>казания.<br />

Как в свинце <strong>о</strong>ткрываются силы Сатурна, так в серебре <strong>о</strong>ткрывается деятельн<strong>о</strong>сть Луны.<br />

Неп<strong>о</strong>средственные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения серебра к<strong>о</strong> всем земным ритмам в прир<strong>о</strong>де и чел<strong>о</strong>веке чрезвычайн<strong>о</strong><br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны.<br />

Ритм прилив<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>тлив<strong>о</strong>в <strong>о</strong>бъясняют сег<strong>о</strong>дня гравитацией Луны. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, — х<strong>о</strong>тя при так<strong>о</strong>й<br />

гип<strong>о</strong>тезе еще мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льн<strong>о</strong> трудных пр<strong>о</strong>блем <strong>о</strong>стаются <strong>о</strong>ткрытыми. Тем не менее, перв<strong>о</strong>причин<strong>о</strong>й<br />

прилив<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>тлив<strong>о</strong>в, без с<strong>о</strong>мнения, <strong>о</strong>стается ритмический зак<strong>о</strong>н сам<strong>о</strong>й Луны, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы пр<strong>о</strong>следили в<strong>о</strong><br />

всех явлениях серебрян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса на Земле. Известен факт, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>рская в<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>держит серебр<strong>о</strong>, а<br />

именн<strong>о</strong>, примерн<strong>о</strong> 10 мг на <strong>о</strong>дин кубический метр. Эт<strong>о</strong> серебр<strong>о</strong> при приливах и <strong>о</strong>тливах м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы служить<br />

п<strong>о</strong>средник<strong>о</strong>м лунных сил и н<strong>о</strong>сителем ее ритм<strong>о</strong>в. Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, как в<strong>о</strong>да в <strong>о</strong>кеане прибывает и<br />

убывает п<strong>о</strong> ритмическ<strong>о</strong>му зак<strong>о</strong>ну Луны, так п<strong>о</strong>днимается и <strong>о</strong>падает с<strong>о</strong>к в растении при ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>растании и в<br />

циклах пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в р<strong>о</strong>ста.<br />

80


Пр<strong>о</strong>растание растения с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждается ритмическим прибавлением и убыванием <strong>субстанции</strong>, и эт<strong>о</strong><br />

ритмическ<strong>о</strong>е стан<strong>о</strong>вление и прех<strong>о</strong>ждение вещества существенн<strong>о</strong> зависит <strong>о</strong>т фаз Луны. У чел<strong>о</strong>века и<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганы в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изведения <strong>о</strong>существляют св<strong>о</strong>ю деятельн<strong>о</strong>сть в месячн<strong>о</strong>м ритме. Определенные<br />

нарушения с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния с<strong>о</strong>знания, как с<strong>о</strong>мнамбулизм и эпилепсия, изменяют св<strong>о</strong>ю интенсивн<strong>о</strong>сть в лунн<strong>о</strong>м<br />

ритме.<br />

В нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых местн<strong>о</strong>стях еще есть крестьяне, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>сев и сб<strong>о</strong>р ур<strong>о</strong>жая и другие крестьянские<br />

раб<strong>о</strong>ты, с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> древней традиции, приур<strong>о</strong>чивают к лунн<strong>о</strong>му ритму. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы быть — и, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>,<br />

п<strong>о</strong> праву, - с<strong>о</strong>чтен<strong>о</strong> за предрассуд<strong>о</strong>к, если бы с<strong>о</strong>бственные наблюдения и исслед<strong>о</strong>вания не п<strong>о</strong>дтверждали<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>сть так<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти. С<strong>о</strong>временный чел<strong>о</strong>век не д<strong>о</strong>лжен б<strong>о</strong>льше п<strong>о</strong>лагаться т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на<br />

древние традиции; <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>жет начать п<strong>о</strong>-н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му исслед<strong>о</strong>вать зак<strong>о</strong>ны жизни и затем раци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong><br />

действ<strong>о</strong>вать в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с ними.<br />

Серебр<strong>о</strong> как металл - эт<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м сгущенный лунный свет — та субстанция, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>им сверкающим и <strong>о</strong>тражающим св<strong>о</strong>йствам п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бна Луне, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая как зеркал<strong>о</strong> <strong>о</strong>тражает всю<br />

Вселенную. Весь свет С<strong>о</strong>лнца или звезд прих<strong>о</strong>дит к нам вт<strong>о</strong>ричн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тразившись <strong>о</strong>т Луны. Неудивительн<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong> темный спутник яснее всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тражает с<strong>о</strong>лнечный свет. Как истинн<strong>о</strong>е зеркал<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н <strong>о</strong>бращает к нам всегда<br />

<strong>о</strong>дну и ту же ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, и ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть чрезвычайн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жа на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>стывшей серебрян<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>тливки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая при <strong>о</strong>тдаче абс<strong>о</strong>рбир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в расплавленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии в<strong>о</strong>здуха представляет п<strong>о</strong>истине<br />

изъеденный кратерами лунный ландшафт.<br />

Эти лунные силы, нах<strong>о</strong>дящие св<strong>о</strong>е выражение в <strong>о</strong>писанных фен<strong>о</strong>менах, в древние времена<br />

в<strong>о</strong>спринимались как б<strong>о</strong>жественные силы. В греческ<strong>о</strong>й миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>читались как Диана или<br />

Артемида. Одн<strong>о</strong> из важнейших культ<strong>о</strong>вых мест в Эфесе был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>священ<strong>о</strong> Диане. Статуя б<strong>о</strong>гини,<br />

устан<strong>о</strong>вленная в эт<strong>о</strong>м месте, снабжена всеми атрибутами пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дия. См<strong>о</strong>трите рис. 62 (Диана Эфесская).<br />

Ученики эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> храма знали, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует над лунными циклами и над всеми<br />

вегетативными и репр<strong>о</strong>дуктивными пр<strong>о</strong>цессами в чел<strong>о</strong>веке и прир<strong>о</strong>де - с начала времен. В силе п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й<br />

Луны, к<strong>о</strong>гда исп<strong>о</strong>лнялся ег<strong>о</strong> культ, <strong>о</strong>ни чувств<strong>о</strong>вали нисх<strong>о</strong>дящие силы развертывающейся жизни. Силы<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луния <strong>о</strong>ни в<strong>о</strong>спринимали как <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряющие для тв<strong>о</strong>рческих сил души и духа. В гранди<strong>о</strong>зных<br />

видениях с<strong>о</strong>зерцали <strong>о</strong>ни развертывание э<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в из тв<strong>о</strong>рящег<strong>о</strong> прадуха.<br />

Примечательн<strong>о</strong>е б<strong>о</strong>лезненн<strong>о</strong>е эх<strong>о</strong> этих явлений представляет сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>пыт лунатизма. В п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луние<br />

лунатики в<strong>о</strong> сне бесс<strong>о</strong>знательн<strong>о</strong> бр<strong>о</strong>дят п<strong>о</strong> самым риск<strong>о</strong>ванным путям, так сказать, эмансипир<strong>о</strong>вавшись<br />

св<strong>о</strong>ей телесн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>т земн<strong>о</strong>й тяжести, как бы п<strong>о</strong>днятые лунными силами, так же как растительный мир<br />

Земли в такие н<strong>о</strong>чи п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луния нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м вытягивается в св<strong>о</strong>ем р<strong>о</strong>сте из темных глубин п<strong>о</strong>чвы.<br />

При н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>лунии лунатик <strong>о</strong>стается в п<strong>о</strong>стели, н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет случиться, чт<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong> время <strong>о</strong>н видит<br />

удивительные к<strong>о</strong>смические картины, н<strong>о</strong> зачастую в искаженных, фантастических ф<strong>о</strong>рмах. Так на таких<br />

ан<strong>о</strong>рмальных с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниях м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть, как лунные силы альтернативн<strong>о</strong> действуют в физическ<strong>о</strong>й и<br />

психическ<strong>о</strong>й сфере.<br />

Эт<strong>о</strong>т п<strong>о</strong>следний аспект мы нах<strong>о</strong>дим, например, представленным в греческ<strong>о</strong>й миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии ск<strong>о</strong>рее в<br />

девственн<strong>о</strong>й Диане, Артемиде. Она, близнец Ап<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>на, п<strong>о</strong>казывает не физическ<strong>о</strong>е пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дие, а дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>душевную<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, д<strong>о</strong>стигающую с силами н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луния св<strong>о</strong>ей высшей т<strong>о</strong>чки. На нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых из<strong>о</strong>бражениях<br />

ее девичья г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва увенчана лунным серп<strong>о</strong>м. Он - эт<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ящая на заднем плане страсть. Не как р<strong>о</strong>жденная<br />

из г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вы Зевса, зак<strong>о</strong>ванная в панцирь Афина представляет <strong>о</strong>на светлую стр<strong>о</strong>гую мыслительную жизнь и<br />

стремление к мудр<strong>о</strong>сти, н<strong>о</strong> как лунная б<strong>о</strong>гиня, <strong>о</strong>на связана с н<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н<strong>о</strong>й, с б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>кимипластами<br />

чувственн<strong>о</strong>й жизни и тв<strong>о</strong>рческ<strong>о</strong>й фантазией. См. рис. 63.<br />

В древней химии Диана была названием серебра. И как б<strong>о</strong>жественный <strong>о</strong>блик Дианы представляется<br />

в двух аспектах, так и серебр<strong>о</strong> в прир<strong>о</strong>де мы нах<strong>о</strong>дим в двух ф<strong>о</strong>рмах: в шишк<strong>о</strong>ват<strong>о</strong>й гр<strong>о</strong>здевидн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме и<br />

в т<strong>о</strong>нких в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с<strong>о</strong>видных <strong>о</strong>бразцах, д<strong>о</strong> так называемых «серебряных л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в».<br />

81


XXXII. ЗОЛОТО<br />

От з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та, ст<strong>о</strong>ящег<strong>о</strong> в середине ряда металл<strong>о</strong>в, мы м<strong>о</strong>жем <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong>, как с<strong>о</strong>лнечный металл, с<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, гарм<strong>о</strong>низируя, <strong>о</strong>бнаруживает в центральн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>зиции в умеренн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме все<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жные св<strong>о</strong>йства, н<strong>о</strong>, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong>, как г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дин и высшее выражение<br />

металличн<strong>о</strong>сти, пр<strong>о</strong>являть <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые фен<strong>о</strong>мены.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>быкн<strong>о</strong>венн<strong>о</strong> в чист<strong>о</strong>й, сам<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, преимущественн<strong>о</strong> в кварцев<strong>о</strong>й<br />

материнск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де. П<strong>о</strong>чти всегда ег<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дят как «примесь » в пирите. Пирит с ег<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тистыми<br />

пентаг<strong>о</strong>н-д<strong>о</strong>декаэдрами всегда с<strong>о</strong>держит следы з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. В эт<strong>о</strong>й кристаллическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме <strong>о</strong>н дем<strong>о</strong>нстрирует<br />

двенадцатиричный ритм с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> г<strong>о</strong>да. Интересн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вблизи п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти<br />

земли. Там, где ег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бывают в шахтах, с<strong>о</strong>держание з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та с глубин<strong>о</strong>й убывает. П<strong>о</strong>д действием<br />

атм<strong>о</strong>сферных, гидр<strong>о</strong>сферных и ге<strong>о</strong>сферных влияний, при <strong>о</strong>пределенных <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельствах, при распаде<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> <strong>о</strong>тделяется и в чист<strong>о</strong>м виде нах<strong>о</strong>дится в песке рек, м<strong>о</strong>рей и пустынь. Египтяне, например,<br />

д<strong>о</strong>бывали св<strong>о</strong>е з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> в Сахаре и Нубийск<strong>о</strong>й пустыне.<br />

Для п<strong>о</strong>лучения з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та руду размельчают в мельницах, п<strong>о</strong>лучая пес<strong>о</strong>к, с<strong>о</strong>держащий з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>. Затем,<br />

п<strong>о</strong>льзуясь известным уже на пр<strong>о</strong>тяжении тысячелетий сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>мывания песка, п<strong>о</strong>лучают з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тые<br />

песчинки. Эт<strong>о</strong>т сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б - безразличн<strong>о</strong>, ведется ли пр<strong>о</strong>мывка примитивн<strong>о</strong> или ус<strong>о</strong>вершенств<strong>о</strong>ванным при<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи техники <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м - <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван на т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее легкие частицы п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды путем <strong>о</strong>тмучивания<br />

вымываются в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> недавн<strong>о</strong> стали применять такие химические пр<strong>о</strong>цессы, как<br />

амальгамация и хл<strong>о</strong>рир<strong>о</strong>вание.<br />

При амальгамации исп<strong>о</strong>льзуются св<strong>о</strong>йства ртути раств<strong>о</strong>рять металлы с <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием амальгам:<br />

з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>держащееся в п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де, раств<strong>о</strong>ряется п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ртути. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м при хл<strong>о</strong>рир<strong>о</strong>вании<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится экстракция з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. Хл<strong>о</strong>р практически — кр<strong>о</strong>ме циана — единственный химический агент,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>здейств<strong>о</strong>вать на з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>.<br />

Эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ять любым химическим в<strong>о</strong>здействиям дал<strong>о</strong> ему имя благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

металла. В сам<strong>о</strong>м деле, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> смесь к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й и аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, - эта смесь<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит хл<strong>о</strong>р in status nascendi, - действуя на з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>, перев<strong>о</strong>дит ег<strong>о</strong> в хл<strong>о</strong>рид з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый раств<strong>о</strong>рим<br />

в в<strong>о</strong>де. Эта смесь из с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й и серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты с давних времен наглядн<strong>о</strong> и <strong>о</strong>чень правильн<strong>о</strong> именуется<br />

«царск<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>дк<strong>о</strong>й».<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> — царь металл<strong>о</strong>в! Эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>браз, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, мал<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>му химику; н<strong>о</strong><br />

ближайшее изучение з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та и ег<strong>о</strong> скрытых св<strong>о</strong>йств п<strong>о</strong>казывает <strong>о</strong>правданн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

названия.<br />

В ряду металл<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы устан<strong>о</strong>вили п<strong>о</strong> их динамическим св<strong>о</strong>йствам блеска, звучания,<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>ддаваться <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тке, з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> занимает центральн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>. Также как<br />

С<strong>о</strong>лнце является гарм<strong>о</strong>низирующим центр<strong>о</strong>м неба, уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивая и г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствуя над всеми <strong>о</strong>рбитами и<br />

кривыми <strong>о</strong>стальных странствующих звезд, так и з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong> выражение гарм<strong>о</strong>низирующих сил в чел<strong>о</strong>веке<br />

и прир<strong>о</strong>де. Благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная прир<strong>о</strong>да з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та дает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть вырваться из любых <strong>о</strong>к<strong>о</strong>в и удерживать<br />

равн<strong>о</strong>весие между п<strong>о</strong>лярными св<strong>о</strong>йствами. Если бы з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывал<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единения с<strong>о</strong> всев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жными<br />

другими химическими субстанциями, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы в качестве царя г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дств<strong>о</strong>вать над ними.<br />

Как впечатляющи для все<strong>о</strong>бъемлющей и универсальн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та ег<strong>о</strong> метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы в сфере<br />

цвета! Металлическ<strong>о</strong>е з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е известн<strong>о</strong> нам в виде украшений, имеет теплый блеск, несет в себе<br />

нечт<strong>о</strong> <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> летнег<strong>о</strong> вечера. Н<strong>о</strong> если ег<strong>о</strong> раскатать в т<strong>о</strong>нкие, нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие бумаги, листы, <strong>о</strong>н<strong>о</strong><br />

стан<strong>о</strong>вится пр<strong>о</strong>зрачным, и если п<strong>о</strong>см<strong>о</strong>треть скв<strong>о</strong>зь нег<strong>о</strong> на свет, мы увидим чудесный смарагд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>-зеленый.<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять значение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> явления, следует привлечь гетевск<strong>о</strong>е учение <strong>о</strong> цвете. Гете<br />

различает два чистых цвета — желтый и синий — как двух представителей света и тьмы, п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящих друг другу. Красный и фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждение <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их этих<br />

п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>в. Зеленый — эт<strong>о</strong> гарм<strong>о</strong>ния между ними <strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими. Зеленый растительный п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>в Земли,<br />

вызываемый С<strong>о</strong>лнцем, не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как гарм<strong>о</strong>ния, д<strong>о</strong>стигнутая в жив<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> между свет<strong>о</strong>м и тьм<strong>о</strong>й,<br />

гарм<strong>о</strong>ния между неб<strong>о</strong>м и Землей. Эт<strong>о</strong> бр<strong>о</strong>сает свет на распр<strong>о</strong>странение з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та именн<strong>о</strong> на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти<br />

Земли, где к<strong>о</strong>смические и земные силы нах<strong>о</strong>дятся как бы в равн<strong>о</strong>весии. Зеленый летний р<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>шный уб<strong>о</strong>р<br />

Земли с несчетными зелеными листьями представляется <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшимся превращением света в с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>цессе. Кажд<strong>о</strong>му знак<strong>о</strong>м<strong>о</strong> усп<strong>о</strong>каивающее действие зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цвета, будь т<strong>о</strong> в прир<strong>о</strong>де или в<br />

<strong>о</strong>крашенных в зеленый цвет к<strong>о</strong>мнатах. Эта сп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йная надежн<strong>о</strong>сть зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лежит между агрессивн<strong>о</strong>стью<br />

красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и страстью, серьезн<strong>о</strong>стью, в<strong>о</strong>звышенн<strong>о</strong>стью сине-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Есть еще другая гарм<strong>о</strong>ния между желт<strong>о</strong>-красным и сине-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вым – пурпур. Эт<strong>о</strong> не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> смесь<br />

<strong>о</strong>беих п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей, н<strong>о</strong> синтез на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне. Пурпур, так сказать, эт<strong>о</strong> высшая метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>за<br />

зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Зеленый служит нам <strong>о</strong>п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й и с<strong>о</strong>храняет нас; мы ст<strong>о</strong>им на зелен<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>ве Земли и душа<br />

чел<strong>о</strong>века нах<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>ддержку и надежн<strong>о</strong>сть в зелен<strong>о</strong>м. В нем лежит чувств<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>весия. Ряд<strong>о</strong>м с<br />

ним, справа и слева, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с ег<strong>о</strong> блистающей активн<strong>о</strong>стью и<br />

синег<strong>о</strong>-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с ег<strong>о</strong> пассивн<strong>о</strong>й удаленн<strong>о</strong>стью и в<strong>о</strong>звышенн<strong>о</strong>стью.<br />

Над эт<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>й игр<strong>о</strong>й света г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует все<strong>о</strong>бъемлющий пурпур. Мал<strong>о</strong> найдется, наверн<strong>о</strong>е, людей,<br />

82


к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не <strong>о</strong>щущают д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инства эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не<strong>о</strong>писуем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цвета. Пурпур в<strong>о</strong> все времена применялся, чт<strong>о</strong>бы<br />

п<strong>о</strong>дчеркнуть высшие п<strong>о</strong>чести и д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong>сти. Цари и жрецы, те в<strong>о</strong>жди чел<strong>о</strong>вечества, через к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых в<br />

прежние времена манифестир<strong>о</strong>вала себя б<strong>о</strong>жественная в<strong>о</strong>ля, были <strong>о</strong>деты в пурпур. Пурпур как бы<br />

<strong>о</strong>ткрывает для души врата, через к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые к ней притекают высшие миры. В сам<strong>о</strong>м деле, пурпур, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

мы видим св<strong>о</strong>ими глазами – эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> тусклая тень ег<strong>о</strong> истинн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую Гете назвал небесным<br />

дитем Эл<strong>о</strong>хим<strong>о</strong>в: «Если т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> правильн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>треть взаим<strong>о</strong>действие желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> при<br />

их в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждении к красн<strong>о</strong>му, — благ<strong>о</strong>даря чему пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти скл<strong>о</strong>няются друг к другу и<br />

<strong>о</strong>бъединяются в третьем, — т<strong>о</strong>гда неизбежн<strong>о</strong> у нас в<strong>о</strong>зникнет исп<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>е тайны в<strong>о</strong>ззрение, чт<strong>о</strong> за этими<br />

разделенными, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жными сущн<strong>о</strong>стями ст<strong>о</strong>ит дух<strong>о</strong>вная п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва, и мы едва удерживаем себя,<br />

чт<strong>о</strong>бы внизу в зелен<strong>о</strong>м, вверху в красн<strong>о</strong>м (пурпуре) п<strong>о</strong>мыслить там земн<strong>о</strong>е, здесь небесн<strong>о</strong>е р<strong>о</strong>ждение<br />

Эл<strong>о</strong>хим<strong>о</strong>в».<br />

Эт<strong>о</strong>т чистый пурпур - цвет з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии.<br />

П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вления в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра хл<strong>о</strong>рида з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучить пурпур в<strong>о</strong> всех ег<strong>о</strong> мельчайших <strong>о</strong>ттенках: чем<br />

меньше к<strong>о</strong>нцентрация, тем нежнее и чудеснее пурпур. К<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идный<br />

раств<strong>о</strong>р з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та (<strong>о</strong>дна часть з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та на 10 милли<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в частей в<strong>о</strong>ды) дает<br />

чудесный пурпурный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к, приближающийся к цвету персик<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

лепестка или к т<strong>о</strong>му не<strong>о</strong>писуем<strong>о</strong>му <strong>о</strong>тсвету, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый излучают щеки<br />

зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ребенка.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й пурпур в средние века исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался для <strong>о</strong>краски стекла. Велик<strong>о</strong>лепный пурпурный цвет,<br />

секрет к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>терян в наше время, струящийся из старых церк<strong>о</strong>вных <strong>о</strong>к<strong>о</strong>н, как, например, в Шартре,<br />

п<strong>о</strong>лучен с применением эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пурпура. Сег<strong>о</strong>дняшнее пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> таких стек<strong>о</strong>л не д<strong>о</strong>стигает<br />

выс<strong>о</strong>т средневек<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> искусства.<br />

Центральная все<strong>о</strong>хватывающая м<strong>о</strong>щь Вселенн<strong>о</strong>й переживалась древними как Дух С<strong>о</strong>лнца.<br />

Заратустра и ег<strong>о</strong> ученики называли ег<strong>о</strong> Ahura Mazdao, великая С<strong>о</strong>лнечная Аура. Древние п<strong>о</strong>священные<br />

знали, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>днажды эт<strong>о</strong>т С<strong>о</strong>лнечный Дух в х<strong>о</strong>де развития мира п<strong>о</strong>кинет С<strong>о</strong>лнце и свяжет себя с Землей.<br />

Примечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> египтяне печалились <strong>о</strong> св<strong>о</strong>ем С<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>м Б<strong>о</strong>ге Озирисе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни уже не нах<strong>о</strong>дили<br />

б<strong>о</strong>лее на С<strong>о</strong>лнце. Они выражали эт<strong>о</strong>т факт в миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе разрывания Озириса ег<strong>о</strong> злым брат<strong>о</strong>м<br />

Тиф<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м. С<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, греки п<strong>о</strong>читали в Ап<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>не <strong>о</strong>дин аспект С<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Б<strong>о</strong>га, существ<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

приближал<strong>о</strong>сь к Земле. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му для нас м<strong>о</strong>жет стать ясн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>чему не Ап<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>н был властителем Олимпа,<br />

н<strong>о</strong> Зевс-Юпитер, ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тец в качестве заместителя. Также Бальдур, с<strong>о</strong>лнечный гер<strong>о</strong>й, умер в с<strong>о</strong>знании<br />

германцев; наступил<strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>е затмение, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку инспирирующие силы макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са стали<br />

нед<strong>о</strong>стижимы для чел<strong>о</strong>века в<strong>о</strong>вне, в мир<strong>о</strong>здании. И, нак<strong>о</strong>нец, С<strong>о</strong>лнечный Дух был в<strong>о</strong>чел<strong>о</strong>вечен на Земле<br />

как Христ<strong>о</strong>с. Эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бытие пережили т<strong>о</strong>гда наряду с нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми людьми в Передней Азии и другие<br />

<strong>о</strong>тдаленные нар<strong>о</strong>ды, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти кельты и германцы в св<strong>о</strong>их мистериях. Также в Калевале финн<strong>о</strong>в<br />

нах<strong>о</strong>дятся указания на сына Девы. В эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м пункте чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й ист<strong>о</strong>рии пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong><br />

превращение макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дительства чел<strong>о</strong>вечества в с<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>веннейшие душевные силы чел<strong>о</strong>века,<br />

в с<strong>о</strong>весть и с<strong>о</strong>бственный разум как <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для тех сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны будут развиться в<br />

будущем. Как раз в с<strong>о</strong>знании германцев жила уверенн<strong>о</strong>сть, чт<strong>о</strong> за мрак<strong>о</strong>м б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> затмения следует<br />

н<strong>о</strong>вая земная эп<strong>о</strong>ха. Видар п<strong>о</strong>беждает м<strong>о</strong>щь в<strong>о</strong>лка Фенриса. Ег<strong>о</strong> башмаки сделаны из куск<strong>о</strong>в к<strong>о</strong>жи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

ему дали люди, прилежн<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>тавшие вместе. Из раб<strong>о</strong>ты, и именн<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>ты в с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><strong>о</strong>бществе,<br />

пр<strong>о</strong>истекают силы, <strong>о</strong>бразующие н<strong>о</strong>вую Землю. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли б<strong>о</strong>лее величественн<strong>о</strong> <strong>о</strong>писать эти<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти?<br />

Ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эти силы действуют, прежде всег<strong>о</strong>, в центральн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ргане чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела - в сердце.<br />

Здесь ист<strong>о</strong>чник гарм<strong>о</strong>низирующих п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в, ист<strong>о</strong>чник сглаживания п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей и ист<strong>о</strong>чник сил для<br />

с<strong>о</strong>циальных чувств. П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, сердце имеет б<strong>о</strong>льшее значение для будущег<strong>о</strong> развития с<strong>о</strong>знания, чем<br />

думают сег<strong>о</strong>дня. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тая, т<strong>о</strong> есть сердечными силами пр<strong>о</strong>низанная мудр<strong>о</strong>сть будет не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дима, чт<strong>о</strong>бы<br />

земные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения привести в гарм<strong>о</strong>ничн<strong>о</strong>е равн<strong>о</strong>весие.<br />

Как С<strong>о</strong>лнце г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует над развертыванием всей физическ<strong>о</strong>й жизни, так вся дух<strong>о</strong>вная ист<strong>о</strong>рия<br />

чел<strong>о</strong>вечества всегда характериз<strong>о</strong>валась ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шением к з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ту. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>читал<strong>о</strong>сь в древние времена как<br />

святыня, иб<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> рассматривал<strong>о</strong>сь как с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>сть высших б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в. В Египте еще, например, запрещал<strong>о</strong>сь<br />

частн<strong>о</strong>е владение з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> хранил<strong>о</strong>сь в святилищах и жрецы и цари н<strong>о</strong>сили ег<strong>о</strong> как заместители<br />

б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в на Земле при <strong>о</strong>тправлении ими культа.<br />

Не так давн<strong>о</strong> в Уре в Халдее нашли з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й шлем, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> считать древнейшей з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й<br />

нах<strong>о</strong>дк<strong>о</strong>й. Разг<strong>о</strong>релся <strong>о</strong>живленный сп<strong>о</strong>р, для чег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>г служить эт<strong>о</strong>т шлем. П<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> характера з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та, ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т шлем не был б<strong>о</strong>евым шлем<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжен был принадлежать<br />

к культ<strong>о</strong>вым предметам как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-т<strong>о</strong> храма. На шлеме укреплен диск, <strong>о</strong>брамляющий г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ву нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие<br />

С<strong>о</strong>лнца. П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, эта ф<strong>о</strong>рма из<strong>о</strong>бражает ауру, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая д<strong>о</strong>лжна была <strong>о</strong>значать принятие б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й<br />

инспирации из Макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са.<br />

П<strong>о</strong>зже, к<strong>о</strong>гда люди стали стремиться к <strong>о</strong>бладанию з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>н<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> деградируя,<br />

83


превратил<strong>о</strong>сь в симв<strong>о</strong>л личн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>гатства. И на нем лежит все пр<strong>о</strong>клятие падения в сферу эг<strong>о</strong>изма.<br />

Сег<strong>о</strong>дня эт<strong>о</strong> зашл<strong>о</strong> так далек<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> все з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> исчезл<strong>о</strong> в хранилищах наци<strong>о</strong>нальных банк<strong>о</strong>в и в <strong>о</strong>бращении<br />

был<strong>о</strong> заменен<strong>о</strong> кус<strong>о</strong>чками бумаги. Не найдем ли мы здесь бр<strong>о</strong>сающиеся в глаза параллели для<br />

п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> превращения б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дительства в с<strong>о</strong>знании в с<strong>о</strong>бственные, личные, н<strong>о</strong><br />

абстрактные мысли, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые так же далек<strong>о</strong> <strong>о</strong>тст<strong>о</strong>ят <strong>о</strong>т реальн<strong>о</strong>сти, как кус<strong>о</strong>к бумаги <strong>о</strong>т з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та? П<strong>о</strong> мере<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как чел<strong>о</strong>век <strong>о</strong>т абстрактных мыслей будет <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаться к н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му активн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>знанию будущег<strong>о</strong>,<br />

з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> будет <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаться <strong>о</strong>т этих раци<strong>о</strong>нальных <strong>о</strong>к<strong>о</strong>в. Первые шаги в эт<strong>о</strong>м направлении м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть<br />

уже в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет <strong>о</strong>тказ <strong>о</strong>т з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стандарта и платежные средства будут п<strong>о</strong>ставлены на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву<br />

раб<strong>о</strong>ты чел<strong>о</strong>века и дел<strong>о</strong>вых качеств.<br />

Описанные св<strong>о</strong>йства з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та характеризуют ег<strong>о</strong> как лекарственн<strong>о</strong>е средств<strong>о</strong> при нарушении гарм<strong>о</strong>нии<br />

и равн<strong>о</strong>весия физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н<strong>о</strong> является, прежде всег<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тличным средств<strong>о</strong>м,<br />

регулирующим деятельн<strong>о</strong>сть сердца и кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращение.<br />

Здесь уместн<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>мнить <strong>о</strong>б алюминиев<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в сглаживании п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей<br />

р<strong>о</strong>дственен з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ту. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> там в драг<strong>о</strong>ценных камнях <strong>о</strong>ткрывается как квинтэссенция гарм<strong>о</strong>низирующих<br />

сил, в ближайшей к нам сфере <strong>о</strong>ткрывает благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дный металл, з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>.<br />

Ос<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжен быть уп<strong>о</strong>мянут <strong>о</strong>дин драг<strong>о</strong>ценный камень, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый на срезе дает зеленый и<br />

пурпурный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к — турмалин. Эт<strong>о</strong> те цвета, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>ткрывается универсальная сила з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та -в<br />

пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>й зелени лист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та и в з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м пурпуре. Тем самым турмалин, <strong>о</strong>правленный в з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>,<br />

является <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бым знак<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>смически-земн<strong>о</strong>й гарм<strong>о</strong>нии.<br />

XXXIII. БРАТЬЯ ЖЕЛЕЗА<br />

(К<strong>о</strong>бальт, никель, хр<strong>о</strong>м, марганец, в<strong>о</strong>льфрам, ванадий, платина)<br />

Из нашей п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й жизни мы знаем, чт<strong>о</strong> наряду с семью <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вными металлами существует ряд<br />

других металл<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р мы еще не занимались. У этих металл<strong>о</strong>в, таких как к<strong>о</strong>бальт, никель,<br />

хр<strong>о</strong>м, марганец и т. д. бр<strong>о</strong>сается в глаза, прежде всег<strong>о</strong>, их р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с желез<strong>о</strong>м. Прежде всег<strong>о</strong>,<br />

мест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ждения всех их нах<strong>о</strong>дятся ряд<strong>о</strong>м с желез<strong>о</strong>м. Мн<strong>о</strong>гие железные руды, прежде всег<strong>о</strong> так называемые<br />

блеклые руды, п<strong>о</strong>чти всегда с<strong>о</strong>держат те или иные или неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> из этих п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в. Для химик<strong>о</strong>в<br />

нелегк<strong>о</strong> бывает идентифицир<strong>о</strong>вать эти металлы в смесях, ввиду их близк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дства.<br />

При рассм<strong>о</strong>трении б<strong>о</strong>льших различий между металлами в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще и так называемыми неметаллами<br />

или землями, уже указывал<strong>о</strong>сь на пери<strong>о</strong>дическую систему, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й для металл<strong>о</strong>в в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще нет<br />

правильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> места. Ос<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> для металл<strong>о</strong>в VIII группы, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, принадлежат и эти<br />

п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чные, р<strong>о</strong>дственные железу металлы; <strong>о</strong>ни ст<strong>о</strong>ят из<strong>о</strong>лир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong> и без связи с<strong>о</strong> всей систем<strong>о</strong>й ряд<strong>о</strong>м друг<br />

с друг<strong>о</strong>м. Также п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сть никеля и к<strong>о</strong>бальта, например, <strong>о</strong>пределена не<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

<strong>о</strong>ба имеют <strong>о</strong>дин и т<strong>о</strong>т же ат<strong>о</strong>мный вес. Пери<strong>о</strong>дическая система, без с<strong>о</strong>мнения, при<strong>о</strong>брела бы б<strong>о</strong>льшую<br />

наглядн<strong>о</strong>сть и реальн<strong>о</strong>сть, если исключить ряды металлических элемент<strong>о</strong>в, как п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> ниже. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>диннадцать ряд<strong>о</strong>в пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системы превратились бы в семь, а в<strong>о</strong>семь групп - в семь.<br />

В эт<strong>о</strong>м рассм<strong>о</strong>трении из металл<strong>о</strong>в <strong>о</strong>стаются т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> мышьяк, сурьма и висмут в группе V<br />

пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системы, вещества, занимающие пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение между металлами и<br />

неметаллами, и все-таки п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им св<strong>о</strong>йствам близкие V группе. Об этих трех веществах будет б<strong>о</strong>лее<br />

п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> рассказан<strong>о</strong> в главе «Детств<strong>о</strong> металл<strong>о</strong>в».<br />

Взаим<strong>о</strong>принадлежн<strong>о</strong>сть металл<strong>о</strong>в железн<strong>о</strong>й группы д<strong>о</strong>кументируется <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>выми или п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бными<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениями части этих металл<strong>о</strong>в к магнетизму. Так же, как желез<strong>о</strong>, ведут себя в магнитн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>ле к<strong>о</strong>бальт<br />

и никель.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м характеризуется<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение всех черных металл<strong>о</strong>в к земн<strong>о</strong>му<br />

веществу. Все <strong>о</strong>ни, как и желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>бразуют с<br />

земным веществ<strong>о</strong>м твердые и хрупкие карбиды,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые раств<strong>о</strong>ряются в расплавленн<strong>о</strong>м<br />

металле. При легир<strong>о</strong>вании стали д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>всем неб<strong>о</strong>льших д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в,<br />

чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>лучить с<strong>о</strong>рта стали с<strong>о</strong> специальными<br />

качествами тверд<strong>о</strong>сти, вязк<strong>о</strong>сти, упруг<strong>о</strong>сти.<br />

Хр<strong>о</strong>мистая сталь, никелевая сталь,<br />

в<strong>о</strong>льфрам<strong>о</strong>вая сталь и так далее сег<strong>о</strong>дня и<br />

неспециалисту известны как материалы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бладают самыми выс<strong>о</strong>кими<br />

св<strong>о</strong>йствами стали.<br />

Металлы железн<strong>о</strong>й группы п<strong>о</strong>ддаются <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тке как желез<strong>о</strong>. Они к<strong>о</strong>вки и <strong>о</strong>бладают литейными<br />

качествами. П<strong>о</strong> блеску и звуку <strong>о</strong>ни мал<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличаются <strong>о</strong>т железа. В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бладают <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стью для тепла и электричества. Обз<strong>о</strong>р пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стей черных металл<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>середине ряда семи<br />

84


<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных металл<strong>о</strong>в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит сильн<strong>о</strong>е впечатление.<br />

Эти числа пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стей <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в<br />

<strong>о</strong>тличать <strong>о</strong>т семи главных металл<strong>о</strong>в.<br />

П<strong>о</strong>чему у железа ст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> братьев?<br />

Был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> железные силы с мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й периферии направлены к центру и чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни являются<br />

н<strong>о</strong>сителями упл<strong>о</strong>тнения в земн<strong>о</strong>м бытии. Всегда и п<strong>о</strong>всюду мы имеем пр<strong>о</strong>цесс Марса как н<strong>о</strong>ситель<br />

инкарнаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й силы на Земле. В правремена, к<strong>о</strong>гда Земля еще не была твердым тел<strong>о</strong>м, существ<strong>о</strong>вала<br />

б<strong>о</strong>лее тесная связь между Землей и Марс<strong>о</strong>м. В так<strong>о</strong>м случае м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> субстанция<br />

Марса <strong>о</strong>сталась на Земле в св<strong>о</strong>ей праф<strong>о</strong>рме - например, при пересечении <strong>о</strong>рбит. Эта марсианская<br />

субстанция, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представлять не в материальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, н<strong>о</strong> в сверхматериальн<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы назвали пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м железа, п<strong>о</strong>дверглась бы всем влияниям земных сил, так чт<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>гли бы пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йти пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания п<strong>о</strong> различным направлениям.<br />

Как<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да были эти пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> изучить п<strong>о</strong> <strong>о</strong>бликам братьев железа, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня<br />

представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>дукты этих варьирующих сил.<br />

К<strong>о</strong>бальт<br />

При изучении к<strong>о</strong>бальта складывается впечатление, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> с <strong>о</strong>ттенк<strong>о</strong>м еще б<strong>о</strong>лее сильн<strong>о</strong>й<br />

земн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н реагирует магнетически как желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>бразует карбиды с земным<br />

веществ<strong>о</strong>м (углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м) и в пр<strong>о</strong>чих химических реакциях п<strong>о</strong>казывает характер железа, мн<strong>о</strong>гие ег<strong>о</strong> другие<br />

фен<strong>о</strong>мены <strong>о</strong>бнаруживают б<strong>о</strong>лее сильную связь с Землей.<br />

Руды, а также ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ли тингир<strong>о</strong>ваны темным, меланх<strong>о</strong>лическим элемент<strong>о</strong>м — сине-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вым.<br />

К<strong>о</strong>бальт п<strong>о</strong>казывает еще меньшую связь с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, чем желез<strong>о</strong>. Красные в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>с<strong>о</strong>держащие с<strong>о</strong>ли к<strong>о</strong>бальта уже<br />

на сух<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здухе благ<strong>о</strong>даря <strong>о</strong>тдаче в<strong>о</strong>ды стан<strong>о</strong>вятся темн<strong>о</strong>-г<strong>о</strong>лубыми. На эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание<br />

раств<strong>о</strong>ра к<strong>о</strong>бальт<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли в качестве симпатических чернил. Вначале невидимые стр<strong>о</strong>ки письма<br />

стан<strong>о</strong>вятся при нагревании темн<strong>о</strong>-синими. К<strong>о</strong>бальт<strong>о</strong>вая с<strong>о</strong>ль исп<strong>о</strong>льзуется также как датчик влажн<strong>о</strong>сти,<br />

<strong>о</strong>на принимает тем б<strong>о</strong>лее темный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к синег<strong>о</strong> цвета, чем суше атм<strong>о</strong>сфера.<br />

Если в св<strong>о</strong>их с<strong>о</strong>лях к<strong>о</strong>бальт кажется п<strong>о</strong>движнее, как металл <strong>о</strong>н б<strong>о</strong>лее уст<strong>о</strong>йчив, чем желез<strong>о</strong>, П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

ег<strong>о</strong> применяют для п<strong>о</strong>крытия железных изделий в виде т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>я, например, гальваническим мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м.<br />

Откуда взялся к<strong>о</strong>бальт? В перв<strong>о</strong>бытные времена Земля была еще мал<strong>о</strong> материальным тел<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>лная п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>й брезжащей жизни. Эта в известн<strong>о</strong>й степени бестелесная жизнь переживалась в прежние<br />

времена как мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразный и пестрый мир прир<strong>о</strong>дных дух<strong>о</strong>в. Греческая и, прежде всег<strong>о</strong>, герман<strong>о</strong>кельтская<br />

миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия зап<strong>о</strong>лнена <strong>о</strong>бразами прир<strong>о</strong>дных сил, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые властвуют за видимыми прир<strong>о</strong>дными<br />

фактами. Немецкие сказки, например, эт<strong>о</strong> не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> примитивный материал для забавы маленьких детей,<br />

н<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> представленные пр<strong>о</strong>цессы; <strong>о</strong>ни ведут нас в мир гн<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в (Kobolde), русал<strong>о</strong>к (Nickelmanner),<br />

сильф<strong>о</strong>в (дух<strong>о</strong>в в<strong>о</strong>здуха) и саламандр (дух<strong>о</strong>в <strong>о</strong>гня), мир, представленный в <strong>о</strong>бразах п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти.<br />

Сег<strong>о</strong>дня мы скл<strong>о</strong>нны эти сказ<strong>о</strong>чные <strong>о</strong>бразы <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сить к царству фантазии или, в лучшем случае,<br />

рассматривать как перс<strong>о</strong>нификацию прир<strong>о</strong>дных сил. Н<strong>о</strong> разве, п<strong>о</strong> крайней мере, не наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> же л<strong>о</strong>гичн<strong>о</strong><br />

предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>е: прир<strong>о</strong>дные силы являются пр<strong>о</strong>явлением этих прир<strong>о</strong>дных дух<strong>о</strong>вных существ.<br />

Люди, живущие в тесн<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>нтакте с прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, как пастухи, крестьяне и лесники, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в северных<br />

странах, где в <strong>о</strong>дин<strong>о</strong>честве интимная связь с прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и сердечная наивн<strong>о</strong>сть еще м<strong>о</strong>гут существ<strong>о</strong>вать, не<br />

нарушаемые такими д<strong>о</strong>стижениями цивилизации, как ради<strong>о</strong> и кин<strong>о</strong>, убеждались не<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>кратн<strong>о</strong> в<br />

реальн<strong>о</strong>сти этих сказ<strong>о</strong>чных <strong>о</strong>блик<strong>о</strong>в. Шахтеры и металлурги средневек<strong>о</strong>вья, имевшие дел<strong>о</strong> с <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тк<strong>о</strong>й<br />

железных руд, знали прир<strong>о</strong>ду этих п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые при выплавке железа част<strong>о</strong> вызывали их<br />

зл<strong>о</strong>сть и раз<strong>о</strong>чар<strong>о</strong>вание. В пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>те св<strong>о</strong>ей — или мудр<strong>о</strong>сти! — <strong>о</strong>ни связывали эт<strong>о</strong>, как с причин<strong>о</strong>й, с<br />

деятельн<strong>о</strong>стью к<strong>о</strong>б<strong>о</strong>льд<strong>о</strong>в и русал<strong>о</strong>к и дали им с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие наимен<strong>о</strong>вания.<br />

Т<strong>о</strong> есть к<strong>о</strong>бальт <strong>о</strong>значает, с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, к<strong>о</strong>б<strong>о</strong>льд. К<strong>о</strong>б<strong>о</strong>льды, именем к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых назван металл,<br />

известны также как гн<strong>о</strong>мы или земные духи, <strong>о</strong>писываются всегда в связи с землей и недрами земли. Они<br />

раб<strong>о</strong>тают в рудных жилах, с<strong>о</strong>бирают драг<strong>о</strong>ценные камни и металлы, рубят скалы и п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>тавливают землю<br />

для растений, в к<strong>о</strong>рнях к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>ни действуют. Они <strong>о</strong>писываются как <strong>о</strong>чень разумные, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бные все<br />

рассчитать и исчислить. Они нередк<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ставляют страдания и мучения людям, н<strong>о</strong> част<strong>о</strong> им п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гают. Их<br />

85


характер меланх<strong>о</strong>личен, и тр<strong>о</strong>гательн<strong>о</strong> их стремление к светл<strong>о</strong>му дню. Как велика бывает их рад<strong>о</strong>сть,<br />

например, п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ду красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кафтанчика.<br />

Так мы нах<strong>о</strong>дим к<strong>о</strong>бальт как р<strong>о</strong>дственный железу металл, тингир<strong>о</strong>ванный темным меланх<strong>о</strong>лическим<br />

<strong>о</strong>ттенк<strong>о</strong>м и связанный с землей сильнее, чем сам<strong>о</strong> желез<strong>о</strong>. Ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как преувеличенн<strong>о</strong>железную<br />

субстанцию.<br />

Никель<br />

Металл никель представляется как желез<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нил<strong>о</strong>сь б<strong>о</strong>лее на русал<strong>о</strong>чную ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, т<strong>о</strong><br />

есть <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> тингир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дными существами. Уже блеск никеля с<strong>о</strong>держит в себе элемент,<br />

нап<strong>о</strong>минающий зеркальную п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ема.<br />

С<strong>о</strong>ли никеля пр<strong>о</strong>низаны велик<strong>о</strong>лепным в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>-зеленым глуб<strong>о</strong>ким цвет<strong>о</strong>м. Как с<strong>о</strong>ли меди, <strong>о</strong>ни<br />

с<strong>о</strong>держат б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> кристаллическ<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды и легк<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ряются в красивую зеленую жидк<strong>о</strong>сть,<br />

нап<strong>о</strong>минающую глуб<strong>о</strong>кие альпийские <strong>о</strong>зера.<br />

Влияние медн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды сказывается также в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании к<strong>о</strong>мплексных с<strong>о</strong>лей: если на раств<strong>о</strong>р<br />

с<strong>о</strong>ли никеля п<strong>о</strong>действ<strong>о</strong>вать аммиак<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучится зеленый <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>киси никеля, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый при<br />

избытке аммиака сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>ряется с г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й, цвета сапфира, <strong>о</strong>краск<strong>о</strong>й. К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, и нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые другие<br />

братья железа дают п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные к<strong>о</strong>мплексные с<strong>о</strong>ли, н<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> у никеля фен<strong>о</strong>мен так впечатляющ<br />

велик<strong>о</strong>лепием крас<strong>о</strong>к, чт<strong>о</strong> неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>минает характер Венеры. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, никель так же<br />

х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддается растяжению, как медь.<br />

Никель заимствует св<strong>о</strong>е наимен<strong>о</strong>вание <strong>о</strong>т в<strong>о</strong>дных дух<strong>о</strong>в, русал<strong>о</strong>к, (Nickelmannern), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

называются также ундинами. Они <strong>о</strong>писаны как духи-хранительницы рек, <strong>о</strong>зер, пруд<strong>о</strong>в и ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>в. Они<br />

движутся и живут в зелени растений и регулируют растительные пр<strong>о</strong>цессы в прир<strong>о</strong>де.<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, никель - эт<strong>о</strong> все-таки истинный железный металл; <strong>о</strong>н, как и желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>бладает<br />

магнитн<strong>о</strong>й чувствительн<strong>о</strong>стью. Как и желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н раств<strong>о</strong>ряет в себе земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (углер<strong>о</strong>д) и <strong>о</strong>бразует<br />

карбиды. П<strong>о</strong>следние, легируя желез<strong>о</strong>, служат <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й для никелев<strong>о</strong>й стали, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая, благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей<br />

вязк<strong>о</strong>сти, исп<strong>о</strong>льзуется для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства <strong>о</strong>рудийных ств<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в и других устр<strong>о</strong>йств, испытываемых на<br />

вязк<strong>о</strong>сть. Никелевая сталь, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, не ст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> твердая, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вязкая. Она растягивается в длину<br />

п<strong>о</strong>чти вдв<strong>о</strong>е без разрыва.<br />

Как у к<strong>о</strong>бальта, так и у никеля, п<strong>о</strong> сравнению с желез<strong>о</strong>м, наблюдается б<strong>о</strong>лее сильн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>тивление<br />

в<strong>о</strong>здействию химических агент<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м никелир<strong>о</strong>вания железных изделий п<strong>о</strong>лучаем <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong><br />

ст<strong>о</strong>йкую пр<strong>о</strong>тив в<strong>о</strong>здействия среды п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть. Эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится тем б<strong>о</strong>лее выраженным, чем<br />

б<strong>о</strong>лее мы пр<strong>о</strong>двигаемся в группе железных металл<strong>о</strong>в.<br />

В т<strong>о</strong>м же направлении идет пр<strong>о</strong>цесс гидр<strong>о</strong>генизации жира п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м никеля. При эт<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>вершается превращение жидких масел в твердые жиры, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дящее при в<strong>о</strong>здействии измельченн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

никеля, причем сам никель в реакцию не вступает, н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> передает реагентам химическую энергию,<br />

<strong>о</strong>ставаясь вещественн<strong>о</strong> неп<strong>о</strong>врежденным. Так<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесс называется каталитическим, а вызывающее ег<strong>о</strong><br />

веществ<strong>о</strong> катализат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м. Также и эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> усиливается п<strong>о</strong> мере пр<strong>о</strong>движения <strong>о</strong>т никеля через хр<strong>о</strong>м и<br />

марганец д<strong>о</strong> платины.<br />

Общим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м никеля является <strong>о</strong>браз марсианск<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая х<strong>о</strong>тя и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>дных<br />

дух<strong>о</strong>в - слуг Венеры -с<strong>о</strong>храняет св<strong>о</strong>йства меди и св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дную химическую жив<strong>о</strong>сть, т<strong>о</strong> есть сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть к<br />

катализу, н<strong>о</strong> как железный металл ст<strong>о</strong>ит <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ступенью ниже в св<strong>о</strong>ем упл<strong>о</strong>тнении.<br />

Хр<strong>о</strong>м<br />

Также нельзя <strong>о</strong>трицать железную прир<strong>о</strong>ду хр<strong>о</strong>ма. В руде <strong>о</strong>н всегда связан с желез<strong>о</strong>м. Важнейшей<br />

руд<strong>о</strong>й является хр<strong>о</strong>мистый железняк.<br />

Хр<strong>о</strong>м, как и желез<strong>о</strong>, раств<strong>о</strong>ряет углер<strong>о</strong>д и <strong>о</strong>бразует с ним карбиды. При легир<strong>о</strong>вании им железа<br />

п<strong>о</strong>лучается знаменитая хр<strong>о</strong>мистая сталь, известная св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й тверд<strong>о</strong>стью, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н ст<strong>о</strong>ит еще<br />

на ступень ниже в части склер<strong>о</strong>тизации.<br />

Н<strong>о</strong> сильнее, чем у железа, у хр<strong>о</strong>ма, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, выражены юпитериальные св<strong>о</strong>йства, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>н<br />

пр<strong>о</strong>являет <strong>о</strong>пределенные св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва. Был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизует свет и в<strong>о</strong>здух и как в<br />

пр<strong>о</strong>цессе эт<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти начар<strong>о</strong>вывает цвета, где бы <strong>о</strong>ни ни с<strong>о</strong>держались. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> применяется<br />

для травления при <strong>о</strong>краске шелк<strong>о</strong>вых и шерстяных тканей. Так<strong>о</strong>й же сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>бладает хр<strong>о</strong>м. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

у железа лишь намечен<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>м направлении, у хр<strong>о</strong>ма развертывается п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью. Травление хр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м<br />

играет важную р<strong>о</strong>ль в марен<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м или ализарин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м крашении. Если п<strong>о</strong>лучаемые при эт<strong>о</strong>м цвета имеют<br />

б<strong>о</strong>лее темный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к, чем при исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> вп<strong>о</strong>лне п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку хр<strong>о</strong>м как<br />

железный металл пр<strong>о</strong>низан земными св<strong>о</strong>йствами железа. П<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>й же причине у хр<strong>о</strong>ма мы нах<strong>о</strong>дим<br />

фиксир<strong>о</strong>ванный цвет ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лей (желтый кр<strong>о</strong>н, красный кр<strong>о</strong>н и т. д. )<br />

Как к<strong>о</strong>бальт м<strong>о</strong>жет рассматриваться как результат действия земных дух<strong>о</strong>в на желез<strong>о</strong>, и никель - как<br />

земная субстанция, тингир<strong>о</strong>ванная духами в<strong>о</strong>ды, так в хр<strong>о</strong>ме мы м<strong>о</strong>жем увидеть желез<strong>о</strong>, пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е<br />

деятельн<strong>о</strong>стью дух<strong>о</strong>в, действующих в в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>м элементе. В сагах и мифах эти духи названы сильфами<br />

86


или эльфами. Там <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>ни живут в ветре и в в<strong>о</strong>здушных п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ках, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуются при п<strong>о</strong>лете<br />

птиц. В духе античн<strong>о</strong>сти царственный <strong>о</strong>рел, пр<strong>о</strong>биваясь через пр<strong>о</strong>низанные свет<strong>о</strong>м <strong>о</strong>блака, как птица<br />

Юпитера, приближается к тр<strong>о</strong>ну св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дина. Как в<strong>о</strong>дные существа ср<strong>о</strong>дни действующим в в<strong>о</strong>де<br />

силам Венеры, так в<strong>о</strong>здушные духи или эльфы являются слугами Юпитера.<br />

Характерным св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м хр<strong>о</strong>ма является ег<strong>о</strong> дубильная сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть. Дубление был<strong>о</strong> представлен<strong>о</strong><br />

как пр<strong>о</strong>цесс мумификации, и уск<strong>о</strong>ренные мет<strong>о</strong>ды дубления с применением хр<strong>о</strong>ма п<strong>о</strong>казывают<br />

п<strong>о</strong>вышенную скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к атр<strong>о</strong>фическим с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниям.<br />

Эта ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>на хр<strong>о</strong>ма представляется вначале пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащей легк<strong>о</strong>сти в<strong>о</strong>здушных сил, живущих в<br />

птичьем п<strong>о</strong>лете. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>нтраст мы м<strong>о</strong>жем заметить также у сам<strong>о</strong>й птицы: ведь у птицы эти<br />

склер<strong>о</strong>тические пр<strong>о</strong>цессы приближаются к высшей т<strong>о</strong>чке, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> <strong>о</strong>владевает св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дными<br />

в<strong>о</strong>здушными силами. Например, н<strong>о</strong>га птицы вряд ли является чем-т<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшим, чем к<strong>о</strong>жа и к<strong>о</strong>сти, и весь<br />

<strong>о</strong>рганизм птицы склер<strong>о</strong>тичен. Всю птицу мы м<strong>о</strong>жем сравнить с тем, чт<strong>о</strong> у чел<strong>о</strong>века является г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вным<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Птица — эт<strong>о</strong> г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е, у к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>бмена веществ и к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>стей - всег<strong>о</strong><br />

лишь некий вид придатка. Как г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва чел<strong>о</strong>века за счет вегетативных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в имеет сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть<br />

с<strong>о</strong>знания, так и птица — св<strong>о</strong>ю сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть к пению и п<strong>о</strong>лету.<br />

Хр<strong>о</strong>м, в химическ<strong>о</strong>м смысле, еще б<strong>о</strong>лее атр<strong>о</strong>фир<strong>о</strong>ван, чем никель и к<strong>о</strong>бальт, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>н еще меньше<br />

п<strong>о</strong>ддается в<strong>о</strong>здействиям химических и атм<strong>о</strong>сферных агент<strong>о</strong>в, чем <strong>о</strong>ни. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му для защиты <strong>о</strong>т вредных<br />

в<strong>о</strong>здействий п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти металлических изделий хр<strong>о</strong>мируются.<br />

Марганец<br />

Марганец — эт<strong>о</strong> древний magnesium nigrum Плиния. Этим названием <strong>о</strong>н, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, указывал на<br />

<strong>о</strong>гненную прир<strong>о</strong>ду марганца. П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> железных св<strong>о</strong>йств, марганец п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждает желез<strong>о</strong> в ег<strong>о</strong><br />

рудах, имеет те же <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к земн<strong>о</strong>му веществу и <strong>о</strong>бразует <strong>о</strong>чень твердые марганцевые стали - <strong>о</strong>н<br />

целым ряд<strong>о</strong>м замечательных св<strong>о</strong>йств дем<strong>о</strong>нстрирует св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>гненную прир<strong>о</strong>ду.<br />

С<strong>о</strong>ли ег<strong>о</strong> имеют <strong>о</strong>краску <strong>о</strong>т р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>-красн<strong>о</strong>й д<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й. Пир<strong>о</strong>люзит, част<strong>о</strong><br />

встречающаяся в прир<strong>о</strong>де дву<strong>о</strong>кись марганца, в т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>й дисперсии, прив<strong>о</strong>дит к в<strong>о</strong>спламенению пар<strong>о</strong>в<br />

спирта и эфира. Эта дву<strong>о</strong>кись марганца, являющаяся в виде пир<strong>о</strong>люзита сам<strong>о</strong>й важн<strong>о</strong>й и наиб<strong>о</strong>лее<br />

распр<strong>о</strong>страненн<strong>о</strong>й марганцев<strong>о</strong>й руд<strong>о</strong>й, играет важную р<strong>о</strong>ль в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве стекла. Окрашенн<strong>о</strong>е и нечист<strong>о</strong>е<br />

стекл<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сплавления с т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong> распыленным пир<strong>о</strong>люзит<strong>о</strong>м стан<strong>о</strong>вится светлым и пр<strong>о</strong>зрачным,<br />

как будт<strong>о</strong> бы через нег<strong>о</strong> действует <strong>о</strong>чищающая сила <strong>о</strong>гня. Название «пир<strong>о</strong>люзит» <strong>о</strong>значает «<strong>о</strong>чищающий<br />

<strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь».<br />

Пир<strong>о</strong>люзит п<strong>о</strong> внешнему виду п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью склер<strong>о</strong>тичный - <strong>о</strong>н выглядит как <strong>о</strong>т<strong>о</strong>жженный шлак, - с<br />

друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, пр<strong>о</strong>являющий <strong>о</strong>гненную силу, дем<strong>о</strong>нстрирует тем самым сатурническую прир<strong>о</strong>ду.<br />

Склер<strong>о</strong>тическую тенденцию марганца м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>иллюстрир<strong>о</strong>вать следующим интересным<br />

фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м. Для п<strong>о</strong>лучения масляных крас<strong>о</strong>к применяется льнян<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>см<strong>о</strong>ляется и <strong>о</strong>бразует твердую пленку. Он<strong>о</strong> назван<strong>о</strong> п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му высыхающим масл<strong>о</strong>м. Сюда же <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится<br />

мак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, служащее для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нких масляных крас<strong>о</strong>к для жив<strong>о</strong>писи. Высыхание<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong>крыт<strong>о</strong>й маслян<strong>о</strong>й краск<strong>о</strong>й, если <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>лучена с применением пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>г<strong>о</strong> льнян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла,<br />

длится недели и даже месяцы. Н<strong>о</strong> если сюда д<strong>о</strong>бавить марганец в виде с<strong>о</strong>лей жирных кисл<strong>о</strong>т, т<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс<br />

высыхания уск<strong>о</strong>ряется д<strong>о</strong> дней и даже час<strong>о</strong>в. Эти с<strong>о</strong>единения марганца названы п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му сиккативами.<br />

Обраб<strong>о</strong>танные таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти при<strong>о</strong>бретают <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> теплый <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к.<br />

Такую скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к высыханию при <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>м развертывании тепл<strong>о</strong>вых качеств в жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м<br />

мире нах<strong>о</strong>дим мы в царстве насек<strong>о</strong>мых. Они склер<strong>о</strong>тизир<strong>о</strong>ваны в высшей мере. Пчелы, <strong>о</strong>сы, шершни или<br />

какие-нибудь жуки, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью выс<strong>о</strong>хшие в св<strong>о</strong>их ф<strong>о</strong>рмах, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> имеют <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к<br />

тепл<strong>о</strong>вым св<strong>о</strong>йствам атм<strong>о</strong>сферы, прир<strong>о</strong>ды и растений. Пчелы ср<strong>о</strong>дни цветам, <strong>о</strong>сы - б<strong>о</strong>лее пл<strong>о</strong>дам. И все эти<br />

части растения представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й результат кульминации к<strong>о</strong>смических тепл<strong>о</strong>вых пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

скрытый <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь с<strong>о</strong>держится, в б<strong>о</strong>лее резк<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, в яде их жала.<br />

За всеми этими <strong>о</strong>гненными пр<strong>о</strong>цессами в прир<strong>о</strong>де древние видели действие <strong>о</strong>гненных дух<strong>о</strong>в. В<br />

сказках и сагах <strong>о</strong>ни связывались с пр<strong>о</strong>цессами цветения, с<strong>о</strong>зревания и пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>шения, или с<br />

г<strong>о</strong>степриимным <strong>о</strong>гнем д<strong>о</strong>машнег<strong>о</strong> <strong>о</strong>чага, <strong>о</strong>ни как бы касаются св<strong>о</strong>ими <strong>о</strong>гненными пальцами так<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>твердевшей <strong>субстанции</strong>, как марганец.<br />

В<strong>о</strong>льфрам<br />

П<strong>о</strong> мере т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как мы пр<strong>о</strong>двигаемся п<strong>о</strong> семейству железа, мы встречаем металлы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>являют<br />

все б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>тверждающие св<strong>о</strong>йства. В<strong>о</strong>льфрам, например, в эт<strong>о</strong>м смысле, с недавнег<strong>о</strong> времени стал играть<br />

значительную р<strong>о</strong>ль в стальн<strong>о</strong>й индустрии. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н легирует желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н делает ег<strong>о</strong> твердым д<strong>о</strong> так<strong>о</strong>й<br />

степени, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучаемая сталь при<strong>о</strong>бретает п<strong>о</strong>чти тверд<strong>о</strong>сть алмаза. Эту тверд<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>на не теряет — в<br />

<strong>о</strong>тличие <strong>о</strong>т <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>й стали — при нагревании д<strong>о</strong> степени красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> каления. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>на <strong>о</strong>казывается<br />

незаменим<strong>о</strong>й в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве инструмента для <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тки стальных изделий. Благ<strong>о</strong>даря этим св<strong>о</strong>йствам<br />

в<strong>о</strong>льфрам<strong>о</strong>вая сталь п<strong>о</strong>лучила название «благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й стали».<br />

87


В т<strong>о</strong>м же направлении в<strong>о</strong>льфрам <strong>о</strong>бладает кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>уп<strong>о</strong>рными св<strong>о</strong>йствами. В<strong>о</strong>льфрам не п<strong>о</strong>ддается<br />

действию даже «царск<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>дки». Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит впечатление, как если бы в<strong>о</strong>льфрам был св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да<br />

благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дным металл<strong>о</strong>м.<br />

В<strong>о</strong>льфрам при накаливании испускает красивый белый свет и, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н ст<strong>о</strong>ек к химическим<br />

превращениям, <strong>о</strong>н уже мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет применяется для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства нитей накала в лампах.<br />

Ванадий<br />

Железная прир<strong>о</strong>да ванадия видна из мн<strong>о</strong>гих св<strong>о</strong>йств эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> металла. Он п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждает<br />

железные руды, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти в б<strong>о</strong>б<strong>о</strong>вых железных рудах <strong>о</strong>н всегда присутствует в неб<strong>о</strong>льших<br />

к<strong>о</strong>личествах. Примечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дят также в с<strong>о</strong>ставе мн<strong>о</strong>гих сельск<strong>о</strong>х<strong>о</strong>зяйственных п<strong>о</strong>чв и в<br />

пепле вин<strong>о</strong>градных куст<strong>о</strong>в и дуба.<br />

Ванадий, как и желез<strong>о</strong>, имеет связи с земным веществ<strong>о</strong>м (углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м) и <strong>о</strong>бразует с ним серебрист<strong>о</strong>белые<br />

карбиды.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>льфраму, легируя желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н дает ванадиевую сталь, п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей тверд<strong>о</strong>сти<br />

приближающуюся к алмазу. Она также применяется для изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления инструмента и причисляется к<br />

выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>качественным сталям.<br />

Платина<br />

Платина заимствует св<strong>о</strong>е название <strong>о</strong>т испанск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>ва «плата», т<strong>о</strong> есть серебр<strong>о</strong>. Действительн<strong>о</strong>,<br />

платина м<strong>о</strong>жет рассматриваться как <strong>о</strong>мертвевшее желез<strong>о</strong> с <strong>о</strong>ттенк<strong>о</strong>м серебряных св<strong>о</strong>йств. К<strong>о</strong>гда платина<br />

застывает, <strong>о</strong>на <strong>о</strong>бразует изъеденную п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть, как серебр<strong>о</strong>; в расплавленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>на<br />

абс<strong>о</strong>рбирует в<strong>о</strong>здух, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в м<strong>о</strong>мент застывания сн<strong>о</strong>ва выделяет. Самым выдающимся св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м<br />

платины являются ее неп<strong>о</strong>дверженн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>здействию химических агент<strong>о</strong>в и ее действие в качестве<br />

катализат<strong>о</strong>ра.<br />

Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>тал с платин<strong>о</strong>выми с<strong>о</strong>судами, например, нагревал <strong>субстанции</strong> в платин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м тигле,<br />

п<strong>о</strong>мнит, как тщательн<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> <strong>о</strong>берегать ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>т светящег<strong>о</strong>ся, т. е. углер<strong>о</strong>дс<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong> газ<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пламени. В<br />

светящемся пламени тигель м<strong>о</strong>жет стать л<strong>о</strong>мким и хрупким. Причин<strong>о</strong>й эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является с<strong>о</strong>единение<br />

расплавленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> металла с земным веществ<strong>о</strong>м (углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м). И эт<strong>о</strong>, за исключением разъедания «царск<strong>о</strong>й<br />

в<strong>о</strong>дк<strong>о</strong>й », единственн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е химическ<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение платины. Эт<strong>о</strong> карбидн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание следует<br />

расценивать всег<strong>о</strong> лишь слабую реминисценцию железа.<br />

Платина - эт<strong>о</strong> самый выдающийся катализат<strong>о</strong>р, катализат<strong>о</strong>ρ п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей сущн<strong>о</strong>сти. Один из<br />

известнейших в технике пример<strong>о</strong>в ее применения - эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нтактный сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Сера, сг<strong>о</strong>рая, превращается в дву<strong>о</strong>кись серы, и для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы далее <strong>о</strong>кислить ее д<strong>о</strong> трех<strong>о</strong>киси серы,<br />

ангидрида серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, треб<strong>о</strong>вались гр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>здкие и исключительн<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>жные пр<strong>о</strong>цессы и устан<strong>о</strong>вки, как,<br />

например, камерный сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б п<strong>о</strong>лучения серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. С т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени, как узнали каталитическ<strong>о</strong>е<br />

действие платины, ее стали исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать в т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong> распыленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии в качестве к<strong>о</strong>нтактн<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>, с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>кисление в три<strong>о</strong>ксид серы пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит легк<strong>о</strong> и быстр<strong>о</strong>, причем сама<br />

платина не вступает в реакцию.<br />

Следующая реакция, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую платина в<strong>о</strong>здействует как катализат<strong>о</strong>р, эт<strong>о</strong> реакция между<br />

<strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м (в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м) и жизненным веществ<strong>о</strong>м (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м). Реакция уск<strong>о</strong>ряется так, чт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рание. Те, кт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>мнит еще эп<strong>о</strong>ху г<strong>о</strong>рел<strong>о</strong>к Ауэра, п<strong>о</strong>мнят запальники, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

надевались на стеклянные цилиндры. На них была в минимальных к<strong>о</strong>личествах нанесены распыленная<br />

платина, и вытекающая газ<strong>о</strong>вая смесь, при с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вении с ней, в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>ралась сама с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й.<br />

Также мн<strong>о</strong>гие другие реакции, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й химии, вызываются и уск<strong>о</strong>ряются платин<strong>о</strong>й<br />

как катализат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в платине мы имеем каталитическ<strong>о</strong>е действие в наивысшей степени, п<strong>о</strong>пытаемся п<strong>о</strong>нять<br />

существ<strong>о</strong> катализа.<br />

Уже г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рил<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> никель, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н действует как катализат<strong>о</strong>р при гидр<strong>о</strong>генизации жир<strong>о</strong>в, не<br />

участвует в химическ<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе как активн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> передает химическую энергию,<br />

излучаемую, так сказать, сам<strong>о</strong>й субстанцией никеля. Эт<strong>о</strong> излучение с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждается склер<strong>о</strong>тическими<br />

явлениями в сам<strong>о</strong>м веществе.<br />

Весь пр<strong>о</strong>цесс станет б<strong>о</strong>лее пр<strong>о</strong>зрачным и п<strong>о</strong>нятным, если рассматривать п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бную же ситуацию в<br />

высших прир<strong>о</strong>дных царствах. Там эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>е развитие м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сравнить с нервным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Нерв<br />

имеет п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янную скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к склер<strong>о</strong>тизации; <strong>о</strong>н нах<strong>о</strong>дится в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии непрерывн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тмирания, и, как<br />

следствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит высв<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждение связанн<strong>о</strong>й с ним, х<strong>о</strong>тя и слаб<strong>о</strong>, жизни. Эт<strong>о</strong> излучение<br />

бестелесных сил является баз<strong>о</strong>й чувственн<strong>о</strong>й и мыслительн<strong>о</strong>й жизни. В эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении нерв п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен кр<strong>о</strong>ви, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й жизнь действует с<strong>о</strong> всей п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й и участвует в<strong>о</strong> всех <strong>о</strong>рганических,<br />

субстанциальн<strong>о</strong>-физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических пр<strong>о</strong>цессах и превращениях нашег<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс<br />

<strong>о</strong>тмирания <strong>о</strong>тражается также в жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м царстве, как уже был<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> у птиц и насек<strong>о</strong>мых. Чем<br />

б<strong>о</strong>лее физическ<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м смысле кажется атр<strong>о</strong>фичным или склер<strong>о</strong>тичным, тем<br />

88


б<strong>о</strong>льше высв<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждается с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующей данн<strong>о</strong>му виду интеллектуальн<strong>о</strong>й силы. Эти сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти<br />

исх<strong>о</strong>дят не <strong>о</strong>т <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>с<strong>о</strong>би жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>т всег<strong>о</strong> вида, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н<strong>о</strong> принадлежит. Эт<strong>о</strong>т<br />

удивительный интеллект г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует, например, в п<strong>о</strong>лете перелетных птиц, эт<strong>о</strong>т интеллект пр<strong>о</strong>является в<br />

<strong>о</strong>рганизации жизни муравейника и пчелин<strong>о</strong>й семьи! Никт<strong>о</strong> серьезн<strong>о</strong> не думает, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т интеллект присущ<br />

<strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>й ласт<strong>о</strong>чке, <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>му муравью или <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>й пчеле. Нет с<strong>о</strong>мнения, чт<strong>о</strong> эти жив<strong>о</strong>тные <strong>о</strong>бразуют<br />

группы, управляемые б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>ким интеллект<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый заключен не в <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>с<strong>о</strong>би, н<strong>о</strong> извне<br />

<strong>о</strong>существляет п<strong>о</strong>ддержку, рук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> и <strong>о</strong>рганизацию перелета ласт<strong>о</strong>чек, жизни муравейника или<br />

пчелин<strong>о</strong>й семьи.<br />

В минеральн<strong>о</strong>м царстве т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать у металл<strong>о</strong>в, принадлежащих к семье железа,<br />

к<strong>о</strong>гда химическ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> металла вых<strong>о</strong>дит из нег<strong>о</strong> и действие ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>й<br />

близ<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Эт<strong>о</strong> наблюдается у никеля в пр<strong>о</strong>цессе гидр<strong>о</strong>генизации жир<strong>о</strong>в, у марганца,<br />

к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н как сиккатив уск<strong>о</strong>ряет пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>см<strong>о</strong>ления масляных крас<strong>о</strong>к или <strong>о</strong>кисление спирта и эфира, впл<strong>о</strong>ть<br />

д<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рания. Также у в<strong>о</strong>льфрама и ванадия в в<strong>о</strong>зрастающей степени заметна скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к атр<strong>о</strong>фии,<br />

благ<strong>о</strong>даря чему <strong>о</strong>ба также являются сильными катализат<strong>о</strong>рами. Высшей т<strong>о</strong>чки эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигает у<br />

платины и платин<strong>о</strong>вых металл<strong>о</strong>в (<strong>о</strong>смий, иридий, палладий и так далее). Платина, как химическая<br />

субстанция, п<strong>о</strong>чти п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью атр<strong>о</strong>фична и склер<strong>о</strong>тична. Она действительн<strong>о</strong> д<strong>о</strong> так<strong>о</strong>й степени мертва, чт<strong>о</strong><br />

б<strong>о</strong>лее не в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии участв<strong>о</strong>вать в как<strong>о</strong>й-либ<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>й реакции. Н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> <strong>о</strong>на <strong>о</strong>кружена как бы аур<strong>о</strong>й<br />

химическ<strong>о</strong>й энергии, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая м<strong>о</strong>жет вызвать и уск<strong>о</strong>рить мн<strong>о</strong>гие химические реакции, - к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые без эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

не м<strong>о</strong>гли бы с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яться, - сама же <strong>о</strong>на, как веществ<strong>о</strong>, при эт<strong>о</strong>м не испытывает никаких изменений. Иными<br />

сл<strong>о</strong>вами: благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> придавать силы был<strong>о</strong> <strong>о</strong>плачен<strong>о</strong> смертью.<br />

Теперь мы п<strong>о</strong>нимаем, п<strong>о</strong>чему платина не в<strong>о</strong>сприимчива к химическим в<strong>о</strong>здействиям и ведет себя как<br />

благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дный металл. Н<strong>о</strong> эта благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная прир<strong>о</strong>да платины с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства, чем у з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong><br />

благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> в силу активн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> удержания дистанции в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении других веществ, а платина не м<strong>о</strong>жет<br />

реагир<strong>о</strong>вать с другими веществами, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на мертва. Она стала благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>жертв<strong>о</strong>вав св<strong>о</strong>ю<br />

химическую сущн<strong>о</strong>сть.<br />

Так, в братьях железа мы видим т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> металлы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжают главн<strong>о</strong>е направление металла<br />

Марса, а именн<strong>о</strong>, все б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>двержены <strong>о</strong>тверждающим силам Земли. При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ни развивают св<strong>о</strong>йства,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые являются <strong>о</strong>тражением других к<strong>о</strong>смических сфер, Венеры в в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й, Юпитера в в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>й,<br />

Сатурна в ег<strong>о</strong> в <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де.<br />

XXXIV. ДЕТСТВО МЕТАЛЛОВ<br />

(Сурьма, мышьяк, висмут)<br />

Рассм<strong>о</strong>трение семейства железа п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лил<strong>о</strong> нам увидеть в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м свете прир<strong>о</strong>ду тех металл<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

в с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й цивилизации <strong>о</strong>кружают нас в п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й жизни и п<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>й причине близк<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ят к нам.<br />

Н<strong>о</strong> ряд металл<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> для химик<strong>о</strong>в, еще не исчерпан. Отсутствуют металлы сурьма, мышьяк и<br />

висмут. Эти вещества, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых еще п<strong>о</strong>-наст<strong>о</strong>ящему не известн<strong>о</strong>, являются ли <strong>о</strong>ни уже или еще не<br />

металлами, - эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> уже при рассм<strong>о</strong>трении пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системы, - удивительным и перв<strong>о</strong>начальным<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м ст<strong>о</strong>ят близк<strong>о</strong> к землям. Как дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит в кажд<strong>о</strong>м случае, пр<strong>о</strong>яснится из следующег<strong>о</strong><br />

представления.<br />

Сурьма<br />

Сурьма в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях выказывает св<strong>о</strong>йства, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жные металлам железн<strong>о</strong>й группы,<br />

эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> уже, если железные руды — например, марказит или сидерит — сравнить с антим<strong>о</strong>нит<strong>о</strong>м (см.<br />

рис. 59). Антим<strong>о</strong>нит, называемый также сурьмяным блеск<strong>о</strong>м, как сернистая сурьма, является важнейшей<br />

сурьмян<strong>о</strong>й руд<strong>о</strong>й.<br />

Сурьма диамагнетична, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>на не как желез<strong>о</strong> <strong>о</strong>риентируется в направлении сил<strong>о</strong>вых линий<br />

земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магнетизма, стрелка из сурьмы п<strong>о</strong>кажет направление, перпендикулярн<strong>о</strong>е к сил<strong>о</strong>вым линиям, т<strong>о</strong><br />

есть сурьма избегает земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магнетизма.<br />

В т<strong>о</strong>м же направлении лежит следующее явление: если сурьму электр<strong>о</strong>литически <strong>о</strong>садить из<br />

раств<strong>о</strong>ра, на электр<strong>о</strong>де п<strong>о</strong>является св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразная м<strong>о</strong>дификация металла, так называемая взрывчатая сурьма,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая взрывается, если ее п<strong>о</strong>царапать или нагреть.<br />

Эти фен<strong>о</strong>мены п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> сурьма - эт<strong>о</strong> нечт<strong>о</strong>, не<strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дящееся на Земле. В виде<br />

антим<strong>о</strong>нита <strong>о</strong>на дем<strong>о</strong>нстрирует жив<strong>о</strong>е излучение К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, решительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>твергает темные силы земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

магнетизма, и если ее сил<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>пускания электрическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> т<strong>о</strong>ка, заставляют пр<strong>о</strong>явиться в<br />

металлическ<strong>о</strong>м виде из раств<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong>на реагирует с не<strong>о</strong>быкн<strong>о</strong>венн<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>стью и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м взрыва<br />

вырывается из <strong>о</strong>к<strong>о</strong>в земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмы.<br />

Сурьмяный пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>является в явлениях атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>й изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зи с ее мириадами игл. Н<strong>о</strong> каким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>является изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь и как <strong>о</strong>на <strong>о</strong>бразуется?<br />

Мы знаем, чт<strong>о</strong> при ясн<strong>о</strong>м небе атм<strong>о</strong>сфера пр<strong>о</strong>низана пр<strong>о</strong>зрачными в<strong>о</strong>дяными парами, т<strong>о</strong> есть в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й в<br />

т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда внезапн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>хлаждение этих высших сл<strong>о</strong>ев прив<strong>о</strong>дит к сгущению<br />

89


в<strong>о</strong>дяные пары, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является, минуя жидк<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, в ф<strong>о</strong>рме бесчисленных маленьких ледяных<br />

игл, и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшиеся таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м кристаллические <strong>о</strong>блака являются пер<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong><br />

структурир<strong>о</strong>ванными, так называемыми перистыми <strong>о</strong>блаками. В<strong>о</strong> всей к<strong>о</strong>нфигурации этих <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в мы<br />

видим <strong>о</strong>браз утренней зари материализации из к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения. Если эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

вблизи Земли, т<strong>о</strong> ледяные иглы с<strong>о</strong>бираются в различные<br />

к<strong>о</strong>нфигурации, и мы п<strong>о</strong>лучаем изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь. Изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь не является<br />

результат<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нденсации в<strong>о</strong>дных пар<strong>о</strong>в, н<strong>о</strong> внезапным<br />

сгущением пар<strong>о</strong>в д<strong>о</strong> тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь имеет<br />

лучевую к<strong>о</strong>нфигурацию перьевых <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в.<br />

Средняя часть атм<strong>о</strong>сферы — эт<strong>о</strong> кучевые <strong>о</strong>блака. В них<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>е излучение смягчен<strong>о</strong> центр<strong>о</strong>стремительными силами<br />

Земли. В результате эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникают не пучки лучей, н<strong>о</strong> сферические<br />

в<strong>о</strong>дяные капли. Скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к сферическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме <strong>о</strong>пределяет весь<br />

внешний вид <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в. К<strong>о</strong>гда ф<strong>о</strong>рмирующая и п<strong>о</strong>дъемная силы<br />

нах<strong>о</strong>дятся в так<strong>о</strong>м равн<strong>о</strong>весии, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание не <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>няется ни в в<strong>о</strong>здушную, ни в жидкую ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, т<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>н<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в данн<strong>о</strong>м случае является пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чным не между<br />

твердым и жидким, н<strong>о</strong> между жидким и газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразным. Так<strong>о</strong>е <strong>о</strong>блак<strong>о</strong> мы м<strong>о</strong>жем назвать аэр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>лью (в<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ли).<br />

Н<strong>о</strong> если равн<strong>о</strong>весие нарушен<strong>о</strong> и центр<strong>о</strong>стремительные силы п<strong>о</strong>лучают перевес, т<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дяные капли<br />

начинают набухать, идет Д<strong>о</strong>ждь. Из кучев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>блака <strong>о</strong>бразуется д<strong>о</strong>ждевая туча.<br />

П<strong>о</strong>следняя стадия эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пути к Земле д<strong>о</strong>стигается, к<strong>о</strong>гда д<strong>о</strong>ждевая в<strong>о</strong>да в виде жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зеркала<br />

усп<strong>о</strong>каивается в м<strong>о</strong>рях и <strong>о</strong>кеанах и при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях замерзает в лед. Эт<strong>о</strong>т лед — г<strong>о</strong>м<strong>о</strong>генная и<br />

твердая масса, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличная <strong>о</strong>т изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зи.<br />

Сурьма <strong>о</strong>существляет т<strong>о</strong>т же пр<strong>о</strong>цесс в сфере металл<strong>о</strong>в. Она как застывшее выражение<br />

металличн<strong>о</strong>сти тех мир<strong>о</strong>вых времен, к<strong>о</strong>гда металлы еще не были дифференцир<strong>о</strong>ваны. Быть м<strong>о</strong>жет, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

сказать: из эт<strong>о</strong>й пренатальн<strong>о</strong>й и эмбри<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й стадии металличн<strong>о</strong>сти сурьма, без всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>да, была<br />

<strong>о</strong>саждена в земную ф<strong>о</strong>рму. Эт<strong>о</strong> дитя К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, зак<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е в земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Он<strong>о</strong> не имел<strong>о</strong> времени<br />

присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>биться к земным <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениям. Н<strong>о</strong> мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> приучить ег<strong>о</strong> к Земле, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дя через<br />

химические и физические пр<strong>о</strong>цессы. Т<strong>о</strong>гда стан<strong>о</strong>вится в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным найти в сурьме следы скрытых св<strong>о</strong>йств<br />

ртути, меди и серебра. Эти св<strong>о</strong>йства, в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле, являются лишь <strong>о</strong>ттенк<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса<br />

упл<strong>о</strong>тнения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сурьма <strong>о</strong>б<strong>о</strong>шла в результате св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> внезапн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>саждения.<br />

Сурьма <strong>о</strong>бладает сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать сплавы п<strong>о</strong>чти с<strong>о</strong> всеми пр<strong>о</strong>чими металлами. При эт<strong>о</strong>м<br />

прих<strong>о</strong>дят на память амальгамы ртути. Скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию шарик<strong>о</strong>в и капель также наглядна, если<br />

расплавленную сурьму — <strong>о</strong>на легк<strong>о</strong>плавка — вылить на тарелку. Расплавленная сурьма в ф<strong>о</strong>рме<br />

маленьких капелек бегает п<strong>о</strong> тарелке п<strong>о</strong> параб<strong>о</strong>лическим кривым и в св<strong>о</strong>ей жив<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сти<br />

нап<strong>о</strong>минает ртуть. Разве не видна параллель с тем пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, где в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>й пар с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием<br />

капелек перех<strong>о</strong>дит в ф<strong>о</strong>рму кучевых <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в? Н<strong>о</strong> сурьма нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м сн<strong>о</strong>ва стремится к <strong>о</strong>бразу<br />

перистых <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в: застывшие шарики на тарелке п<strong>о</strong>крываются легк<strong>о</strong>й изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зью <strong>о</strong>кисла сурьмы.<br />

Сурьма в св<strong>о</strong>ем химизме выказывает не<strong>о</strong>бычную скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию к<strong>о</strong>мплексных<br />

с<strong>о</strong>единений. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> меди, <strong>о</strong>на <strong>о</strong>бразует не<strong>о</strong>бычные с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества веществ, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> с винн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й и<br />

ее с<strong>о</strong>лями. Эт<strong>о</strong> указывает на силы жизни, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые удерживают сурьму – как и медь – в сфере<br />

превращений. Витализирующие силы сурьмы, между пр<strong>о</strong>чим, известны также из терапии. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

сравнить с дальнейшей стадией нисх<strong>о</strong>ждения в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пара с выс<strong>о</strong>ты на Землю, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряющий<br />

д<strong>о</strong>ждь, пр<strong>о</strong>питывая в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й землю, с<strong>о</strong>бирается в реки и <strong>о</strong>буславливает пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дие Земли.<br />

П<strong>о</strong>следняя стадия, к<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>да усп<strong>о</strong>каивается и застывает в ледян<strong>о</strong>м зеркале, нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е выражение<br />

в сурьмян<strong>о</strong>м зеркале. Б<strong>о</strong>льшинств<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в сурьмы скл<strong>о</strong>няются к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию зеркальн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти.<br />

В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идные раств<strong>о</strong>ры сурьмы и ее с<strong>о</strong>единений дают чудесные зеркала. Итак, здесь<br />

действует серебряный пр<strong>о</strong>цесс: х<strong>о</strong>тя мы еще видим - п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сурьмы -пестр<strong>о</strong>ту К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са в<strong>о</strong> всех<br />

цветах радуги. К<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идные раств<strong>о</strong>ры с<strong>о</strong>единений сурьмы, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> сернистые с<strong>о</strong>единения, к<strong>о</strong>агулируют в<br />

зеркальные п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти в <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>м красн<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>ранжев<strong>о</strong>м, желт<strong>о</strong>м. Отсюда названия: сурьмяный<br />

рубин<strong>о</strong>вый, сурьмяная кин<strong>о</strong>варь, сернистый з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й и другие. Даже в эт<strong>о</strong>й застывшей зеркальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме<br />

м<strong>о</strong>жем мы <strong>о</strong>бнаружить скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть сурьмы к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зи в перьевидных уз<strong>о</strong>рах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

нередк<strong>о</strong> видны в зеркале.<br />

Эт<strong>о</strong> дитя, сурьма, п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> стремится на св<strong>о</strong>ю к<strong>о</strong>смическую р<strong>о</strong>дину, в нер<strong>о</strong>жденн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние. Мы<br />

м<strong>о</strong>жем эт<strong>о</strong> увидеть из ряда других явлений: если, например, сурьмянистый в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, являющийся газ<strong>о</strong>м,<br />

быстр<strong>о</strong> <strong>о</strong>студить д<strong>о</strong> 100° ниже нуля и п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ксидир<strong>о</strong>вания удалить в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, мы<br />

п<strong>о</strong>лучим чистую сурьму в с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> неметаллическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Она п<strong>о</strong> внешнему виду нап<strong>о</strong>минает серу<br />

или ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> взрывчата, н<strong>о</strong> и сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рается. Такая низкая температура (ниже минус 100° С)<br />

упл<strong>о</strong>тнила сурьму в реги<strong>о</strong>не, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый — <strong>о</strong>ставаясь при нашем <strong>о</strong>бразе — лежит даже выше перистых<br />

<strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в.<br />

90


Далее <strong>о</strong>тличительн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стью сурьмы является т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на не в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать<br />

земные ф<strong>о</strong>рмы с<strong>о</strong>лей. Так, хл<strong>о</strong>рид сурьмы (треххл<strong>о</strong>ристая сурьма) представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й жир<strong>о</strong>п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бную<br />

субстанцию, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая имеет в немецк<strong>о</strong>м языке название Antimonbutter (в перев<strong>о</strong>де: «сурьмян<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>»). Он<br />

даже ведет себя как масл<strong>о</strong>, раств<strong>о</strong>ряясь в эфире и других <strong>о</strong>рганических раств<strong>о</strong>ряющих средах.<br />

В сам<strong>о</strong>м деле, сурьма ст<strong>о</strong>ит на п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ге материальн<strong>о</strong>й манифестации металл<strong>о</strong>в.<br />

Эти св<strong>о</strong>йства сурьмы <strong>о</strong>пределяют ее терапевтическую ценн<strong>о</strong>сть: исп<strong>о</strong>льзуемая в выс<strong>о</strong>ких п<strong>о</strong>тенциях,<br />

<strong>о</strong>на прин<strong>о</strong>сит в <strong>о</strong>рганизм юн<strong>о</strong>шескую жив<strong>о</strong>сть, н<strong>о</strong> не в смысле разрастания, а пр<strong>о</strong>низывает лучащейся<br />

<strong>о</strong>бразующей сил<strong>о</strong>й. Т<strong>о</strong>т факт, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на из недифференцир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й стадии сгустилась в лучащуюся ф<strong>о</strong>рму,<br />

делает п<strong>о</strong>нятным ее действие на кр<strong>о</strong>вь. Сама кр<strong>о</strong>вь представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й некий вид стадии равн<strong>о</strong>весия, - как<br />

эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> для кучевых <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в, - где сгущающие и раств<strong>о</strong>ряющие пр<strong>о</strong>цессы нах<strong>о</strong>дятся в<br />

св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да равн<strong>о</strong>весии. Сурьма м<strong>о</strong>жет регулир<strong>о</strong>вать эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс и м<strong>о</strong>жет стать ценным лекарственным<br />

средств<strong>о</strong>м при гем<strong>о</strong>филии и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниях, если в эт<strong>о</strong>м сам<strong>о</strong>м жив<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ргане нед<strong>о</strong>стает<br />

ф<strong>о</strong>рмирующе-свертывающих сил.<br />

Мышьяк<br />

Описанные <strong>о</strong>м<strong>о</strong>лаживающие св<strong>о</strong>йства сурьмы, мыслимые в прев<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й степени, ведут к мышьяку.<br />

П<strong>о</strong>следний в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще не имеет никак<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмы и существует в виде пыли. Эт<strong>о</strong> выражение исключительн<strong>о</strong>й<br />

сух<strong>о</strong>сти, и если эта пыль где-нибудь скапливается, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>на так и <strong>о</strong>стается в виде пыли и в св<strong>о</strong>их<br />

с<strong>о</strong>единениях п<strong>о</strong>чти ник<strong>о</strong>гда не стан<strong>о</strong>вится кристалл<strong>о</strong>м или сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й камнем.<br />

Обычн<strong>о</strong> мышьяк и ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единения, минуя жидк<strong>о</strong>е, сразу перех<strong>о</strong>дят в пар<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е или пылевидн<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние. Так мышьяк п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии дезинтеграции, распада и распыления. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в<br />

прир<strong>о</strong>де ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чти ник<strong>о</strong>гда не нах<strong>о</strong>дят к<strong>о</strong>мпактн<strong>о</strong>й масс<strong>о</strong>й, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чти всегда в виде след<strong>о</strong>в в других рудах.<br />

Кажется, как если бы частички к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дыма пр<strong>о</strong>питали эти руды.<br />

Эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> мышьяка превращаться в дым — п<strong>о</strong>льзуясь нашим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м - является как бы<br />

<strong>о</strong>тражением тех атм<strong>о</strong>сферных с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яний, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые нам известны из страт<strong>о</strong>сферы. К<strong>о</strong>гда г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>е неб<strong>о</strong> -<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> част<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать весн<strong>о</strong>й - слегка затянут<strong>о</strong> едва заметн<strong>о</strong>й бел<strong>о</strong>й дымк<strong>о</strong>й, эт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>т замутнения страт<strong>о</strong>сферы <strong>о</strong>блаками, <strong>о</strong>бразующими не к<strong>о</strong>мпактную массу, а с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из<br />

пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> «выс<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дыма».<br />

Действительн<strong>о</strong>, част<strong>о</strong> с<strong>о</strong>мневаются, является ли мышьяк металл<strong>о</strong>м, или <strong>о</strong>н принадлежит к друг<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бласти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая ст<strong>о</strong>ит над металлами. При быстр<strong>о</strong>м <strong>о</strong>хлаждении пары мышьяка перех<strong>о</strong>дят в ф<strong>о</strong>рму<br />

с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> неметаллическ<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жей на ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р <strong>субстанции</strong>. Эту м<strong>о</strong>дификацию называют «желтым<br />

мышьяк<strong>о</strong>м», и <strong>о</strong>на ведет себя част<strong>о</strong> как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р. Эт<strong>о</strong>т мышьяк раств<strong>о</strong>ряется в сернист<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>де и других<br />

<strong>о</strong>рганических раств<strong>о</strong>рителях и так летуч, чт<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> запах, нап<strong>о</strong>минающий запах чесн<strong>о</strong>ка, чувствуется на<br />

далек<strong>о</strong>м расст<strong>о</strong>янии.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му, наверн<strong>о</strong>е, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать: мышьяк представляет упл<strong>о</strong>тненную ступень развития, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

металличн<strong>о</strong>сть через врата ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра вступает в материальную ф<strong>о</strong>рму. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гает при<br />

р<strong>о</strong>ждении мн<strong>о</strong>гих явлений, иб<strong>о</strong> <strong>о</strong>бласть ег<strong>о</strong> действия пр<strong>о</strong>стирается между двумя п<strong>о</strong>люсами, <strong>о</strong>т высшей<br />

дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти д<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>чайшей материальн<strong>о</strong>сти (сравните стр. 178).<br />

Также как сурьму мы <strong>о</strong>пределили как дитя среди металл<strong>о</strong>в, так нам след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> бы назвать мышьяк<br />

эмбри<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м среди них.<br />

Терапевтическ<strong>о</strong>е действие ег<strong>о</strong> лежит с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> в направлении <strong>о</strong>писанн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера. Он действует<br />

высушивающе, т<strong>о</strong> есть устраняет избыт<strong>о</strong>к жидк<strong>о</strong>сти в <strong>о</strong>рганизме. Также п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> т<strong>о</strong>низирующее<br />

действие: вегетативные пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>пределенным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м б<strong>о</strong>рются за св<strong>о</strong>ю жидк<strong>о</strong>стную <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую<br />

пытается высушить мышьяк. Как нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый вид реакции, <strong>о</strong>н в<strong>о</strong>збуждает стр<strong>о</strong>ительные силы <strong>о</strong>рганизма,<br />

к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда применяется в минимальных д<strong>о</strong>зах.<br />

Висмут<br />

Эт<strong>о</strong>т металл тяжел и, в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть мышьяку, нах<strong>о</strong>дится в ф<strong>о</strong>рме кубических-р<strong>о</strong>мб<strong>о</strong>видных<br />

кристалл<strong>о</strong>в. Эти металлические <strong>о</strong>бразцы на св<strong>о</strong>ей п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти имеют перьевидные трещины. Висмут<br />

хруп<strong>о</strong>к и легк<strong>о</strong> превращается в т<strong>о</strong>нчайший п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к. Весь ег<strong>о</strong> внешний вид пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит впечатление<br />

глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й стар<strong>о</strong>сти и склер<strong>о</strong>тичн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния. На эти же св<strong>о</strong>йства указывает т<strong>о</strong>т факт, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н част<strong>о</strong><br />

присутствует в к<strong>о</strong>бальт<strong>о</strong>вых и никелевых рудах, т<strong>о</strong> есть в с<strong>о</strong>единениях с упл<strong>о</strong>тнившимися железными<br />

св<strong>о</strong>йствами.<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, висмут пр<strong>о</strong>являет такие же детские св<strong>о</strong>йства, какие мы замечали у сурьмы. Он<br />

также диамагнетичен, т<strong>о</strong> есть избегает магнитн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ля и даже вблизи магнитн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ля <strong>о</strong>тталкивает<br />

электричеств<strong>о</strong>. Несм<strong>о</strong>тря на ег<strong>о</strong> земную тяжесть и ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>рщинистый старческий вид, висмут еще не<br />

присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бился к земным <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениям в части <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания с<strong>о</strong>лей. Он не сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать наст<strong>о</strong>ящие<br />

с<strong>о</strong>ли. Если удается раств<strong>о</strong>рить металл в б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>личестве кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>личества в<strong>о</strong>ды, чт<strong>о</strong>бы ег<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>садить в ф<strong>о</strong>рме гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>кисла или <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли. Всякий раств<strong>о</strong>р<br />

висмута гидр<strong>о</strong>лизуется при с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вении с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и <strong>о</strong>бразуется белый <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к.<br />

91


Одним из самых интересных св<strong>о</strong>йств висмута является ег<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать сплав с <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м<br />

и свинц<strong>о</strong>м; эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единение имеет такую низкую т<strong>о</strong>чку плавления, чт<strong>о</strong> расплавляется в тепл<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де.<br />

Все эт<strong>о</strong> как бы связывает висмут с реги<strong>о</strong>нами детск<strong>о</strong>й недифференцир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>сти, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>н был<br />

п<strong>о</strong>давлен силами Земли, причем таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> при<strong>о</strong>брел старчески-склер<strong>о</strong>тичный характер. Висмут -<br />

эт<strong>о</strong> как бы с<strong>о</strong>старившийся ребен<strong>о</strong>к.<br />

Сурьма и висмут ст<strong>о</strong>ят на пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жных к<strong>о</strong>нцах терм<strong>о</strong>электрическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда, т<strong>о</strong> есть если<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать к<strong>о</strong>нтакт между ними и нагреть, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>т сурьмы к висмуту п<strong>о</strong>течет электрический т<strong>о</strong>к. П<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бъяснениям ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>й физики, сурьма с<strong>о</strong>держит б<strong>о</strong>льше св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дных электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, чем как<strong>о</strong>й-нибудь друг<strong>о</strong>й<br />

металл. Они перетекают <strong>о</strong>т сурьмы к друг<strong>о</strong>му металлу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен их в<strong>о</strong>спринять, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н с<br />

сурьм<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>единяется в терм<strong>о</strong>электрический элемент. Висмуту св<strong>о</strong>йственна эта сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть в высшей мере.<br />

Эт<strong>о</strong>т замечательный фен<strong>о</strong>мен указывает на пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жный и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жий характер сурьмы и<br />

висмута.<br />

В висмуте м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти следы всей металличн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т сатурнианск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong> лунн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>жен, чт<strong>о</strong> не м<strong>о</strong>жет быть представлен в рамках эт<strong>о</strong>й книги.<br />

Сурьма, мышьяк и висмут на других стадиях развития были еще менее дифференцир<strong>о</strong>ваны и<br />

пл<strong>о</strong>тны, чем ртуть, к<strong>о</strong>гда их застала в<strong>о</strong>лна упл<strong>о</strong>тнения земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ры.<br />

XXXV. СПИРАЛЬ ТВОРЕНИЯ<br />

Результаты предшествующих рассм<strong>о</strong>трений м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить на следующей схеме (рис. 67):<br />

Ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы для веществ минеральн<strong>о</strong>й Земли, гидр<strong>о</strong>сферы и атм<strong>о</strong>сферы прих<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>т<br />

З<strong>о</strong>диака, для металл<strong>о</strong>в из сферы планет.<br />

В<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: действуют ли эти ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы на Землю равн<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong> с периферии с<strong>о</strong><br />

всех ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н в радиальн<strong>о</strong>м направлении, или м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти зак<strong>о</strong>н, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый избирательн<strong>о</strong> и <strong>о</strong>пределяющим<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м с течением времени вмешивается в ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вание Земли?<br />

П<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнцу, как центральн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>ргану эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма, следует приписать такую<br />

<strong>о</strong>рганизующую силу. Он<strong>о</strong> сам<strong>о</strong> или выделенный примечательный пункт ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>рбиты, как, например, т<strong>о</strong>чка<br />

весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия, на св<strong>о</strong>ем пути через плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>д м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы быть п<strong>о</strong>средник<strong>о</strong>м и регулят<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смических земных импульс<strong>о</strong>в. Т<strong>о</strong>чка равн<strong>о</strong>денствия м<strong>о</strong>гла бы <strong>о</strong>существить к<strong>о</strong>нтакт, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> на Землю прих<strong>о</strong>дит так<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующий импульс.<br />

Движение т<strong>о</strong>чки весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>звездия к с<strong>о</strong>звездию<br />

<strong>о</strong>тмечает, в ист<strong>о</strong>рически <strong>о</strong>б<strong>о</strong>зрим<strong>о</strong>е время, сдвиг <strong>о</strong>т <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> культурн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пери<strong>о</strong>да к друг<strong>о</strong>му. Сейчас т<strong>о</strong>чка весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия нах<strong>о</strong>дится в<br />

с<strong>о</strong>звездии Рыб. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на двигалась в с<strong>о</strong>звездии Овна, развивалась грек<strong>о</strong>римская<br />

культура. В эп<strong>о</strong>ху Тельца развивалась египетск<strong>о</strong>-халдейская<br />

культура, ведущий аспект к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> выражался в <strong>о</strong>бразе<br />

Тельца. Еще ранее в Персии развертывалась культура Близнец<strong>о</strong>в, с<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стью света и темн<strong>о</strong>ты, Ормузда и Аримана, в центре<br />

б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> учения. Перед этим была еще древнеиндийская культура,<br />

лишь п<strong>о</strong>здним <strong>о</strong>тг<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й являются Веды. Она развивалась п<strong>о</strong>д<br />

знак<strong>о</strong>м Рака. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку малые ритмы всегда <strong>о</strong>хватываются б<strong>о</strong>льшими,<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> в еще б<strong>о</strong>лее древние времена п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение т<strong>о</strong>чки<br />

весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия был<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределяющим не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> для дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нфигурации чел<strong>о</strong>вечества, н<strong>о</strong><br />

неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания <strong>субстанции</strong>.<br />

Т<strong>о</strong>чка равн<strong>о</strong>денствия завершает св<strong>о</strong>й круг за 25920 лет, за <strong>о</strong>дин плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>д. Если <strong>о</strong>на в х<strong>о</strong>де св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong><br />

движения д<strong>о</strong>лжна быть н<strong>о</strong>сителем и п<strong>о</strong>средник<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>рмирующих импульс<strong>о</strong>в З<strong>о</strong>диака, радиальн<strong>о</strong><br />

направленных к Земле, т<strong>о</strong> как результат этих <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нент<strong>о</strong>в движения будет спираль, а именн<strong>о</strong><br />

зав<strong>о</strong>рачивающаяся, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>канчивается у Земли. Эта спираль в х<strong>о</strong>де времен пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через все<br />

планетные сферы, п<strong>о</strong>ка не д<strong>о</strong>стигнет Земли.<br />

Как линию развития, спиральную тенденцию всегда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти там, где есть жизнь и где<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит стан<strong>о</strong>вление жизни.<br />

Она лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве, например, м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ения растения. Сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б, как листья<br />

<strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ваны на стебле или лепестки в р<strong>о</strong>зе, без труда п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет увидеть спираль.<br />

Р<strong>о</strong>дственными спирали являются зак<strong>о</strong>ны св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения. Равн<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>е движение вд<strong>о</strong>ль спирали<br />

- снаружи внутрь - дает, в б<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>екции, маятник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение, размах к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong> временем<br />

стан<strong>о</strong>вится все меньше, а част<strong>о</strong>та к<strong>о</strong>лебания все б<strong>о</strong>льше. Маятник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение уск<strong>о</strong>ряется п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>нам,<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным зак<strong>о</strong>нам св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения.<br />

Один врач п<strong>о</strong>дсчитал, чт<strong>о</strong> в развитии эмбри<strong>о</strong>на удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>является зак<strong>о</strong>н<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения. Р<strong>о</strong>ст эмбри<strong>о</strong>на в длину вначале чрезвычайн<strong>о</strong> незначителен. Если мы сравним ег<strong>о</strong><br />

величину через равные пр<strong>о</strong>межутки времени в течение беременн<strong>о</strong>сти, т<strong>о</strong> увидим, чт<strong>о</strong> вначале<br />

минимальный р<strong>о</strong>ст стан<strong>о</strong>вится с<strong>о</strong> временем все б<strong>о</strong>льше и чт<strong>о</strong> к м<strong>о</strong>менту р<strong>о</strong>ждения д<strong>о</strong>стигает максимальн<strong>о</strong>й<br />

92


величины. Так же ведет себя ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сть тела при св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м падении. Путь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый пр<strong>о</strong>делывает св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong><br />

падающий камень в секунду, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассчитать п<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмуле ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сти св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения (V = b/2 t 2 ).<br />

камень падает за<br />

первую секунду на 5 м<br />

вт<strong>о</strong>рую секунду на 20 м<br />

третью секунду на 45 м<br />

четвертую секунду на 80 м<br />

пятую секунду на 125 м<br />

шестую секунду на 180 м<br />

седьмую секунду на 245 м<br />

в<strong>о</strong>сьмую секунду на 320 м<br />

девятую секунду на 405 м<br />

Итак, ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сть падения на девят<strong>о</strong>й секунде п<strong>о</strong>чти в 100 раз б<strong>о</strong>льше, чем в первую. Р<strong>о</strong>ст эмбри<strong>о</strong>на в<br />

величину, если измерять ег<strong>о</strong> длину каждый месяц, приблизительн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нален эт<strong>о</strong>й ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сти<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> падающег<strong>о</strong> тела. Вн<strong>о</strong>вь р<strong>о</strong>жденный чел<strong>о</strong>век падает, так сказать, из К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са на Землю п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ну<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения.<br />

Связь спирали с фактами тв<strong>о</strong>рения, с<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>влением чел<strong>о</strong>века, мира и Земли, в<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае,<br />

нельзя игн<strong>о</strong>рир<strong>о</strong>вать.<br />

К<strong>о</strong>гда спираль тв<strong>о</strong>рения из беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са в х<strong>о</strong>де э<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в приближается к Земле и при эт<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит планетарные сферы, <strong>о</strong>на пересекает направленные к Земле ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы,<br />

прих<strong>о</strong>дящие <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>звездий З<strong>о</strong>диака. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в такие мгн<strong>о</strong>вения в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение веществ<br />

импульсир<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь бы лишь из чист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения неп<strong>о</strong>движных звезд З<strong>о</strong>диака, если бы эта<br />

п<strong>о</strong>средствующая и <strong>о</strong>рганизующая сила тв<strong>о</strong>рения не встречала бы на пути планетные сферы. Н<strong>о</strong> вследствие<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмирующий импульс <strong>о</strong>т З<strong>о</strong>диака д<strong>о</strong>лжен тингир<strong>о</strong>ваться с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующей планет<strong>о</strong>й.<br />

В следующем цикле спираль пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong>т же самый знак З<strong>о</strong>диака, н<strong>о</strong> между тем <strong>о</strong>на в<strong>о</strong>шла в другую<br />

планетную сферу, ближе к Земле. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му на эт<strong>о</strong>т раз импульс тв<strong>о</strong>рения <strong>о</strong>т знака З<strong>о</strong>диака тингируется<br />

друг<strong>о</strong>й планет<strong>о</strong>й. Вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> на Земле в<strong>о</strong>зникают вещества, чрезвычайн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жие друг на друга,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бязаны св<strong>о</strong>им пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждением <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й и т<strong>о</strong>й же макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>дине, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

дифференцируются вследствие <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нения их п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м различных<br />

планетных сфер.<br />

Существует все<strong>о</strong>бщий мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й зак<strong>о</strong>н, чт<strong>о</strong> меньшие циклы<br />

<strong>о</strong>хвачены б<strong>о</strong>льшими, малые ритмы вписаны в б<strong>о</strong>льшие; таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

стан<strong>о</strong>вится п<strong>о</strong>нятным, чт<strong>о</strong> здесь также имеет мест<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределенная<br />

пери<strong>о</strong>дичн<strong>о</strong>сть явлений. Мы имеем все <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong><br />

плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й г<strong>о</strong>д начинается с с<strong>о</strong>звездия Овна, т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

знака, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м нах<strong>о</strong>дилась т<strong>о</strong>чка весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия к м<strong>о</strong>менту<br />

начала н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эры. Также не лишен<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваний начал<strong>о</strong> всег<strong>о</strong> цикла<br />

тв<strong>о</strong>рения привести в связь с с<strong>о</strong>звездием Овна. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, спираль<br />

тв<strong>о</strong>рения из беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти мир<strong>о</strong>здания в <strong>о</strong>бласти Овна п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

вх<strong>о</strong>ждения в сферу Сатурна д<strong>о</strong>стигает <strong>о</strong>бласти тв<strong>о</strong>рения нашег<strong>о</strong><br />

планетарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са.<br />

При пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ждении сферы Сатурна прежде всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждается<br />

ф<strong>о</strong>рмирующий импульс Овна. Если бы <strong>о</strong>н без препятствий радиальн<strong>о</strong> излучился на Землю, в<strong>о</strong>зникл<strong>о</strong> бы<br />

веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е был<strong>о</strong> бы пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> зафиксир<strong>о</strong>ванным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м Овна. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждающие<br />

силы нах<strong>о</strong>дятся в сфере Сатурна, импульс Овна тингируется Сатурн<strong>о</strong>м, и на Земле в<strong>о</strong>зникает кремень. В<br />

св<strong>о</strong>йствах кремня действительн<strong>о</strong> нетрудн<strong>о</strong> расп<strong>о</strong>знать сатурнианск<strong>о</strong>е влияние. П<strong>о</strong>думайте т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стных силах кремния и <strong>о</strong>б <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к <strong>о</strong>рганам чувств, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых встречаются силы Овна и<br />

Сатурна.<br />

В дальнейшем св<strong>о</strong>ем движении спираль пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через сферу Марса и при пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ждении Овна сн<strong>о</strong>ва<br />

п<strong>о</strong>шлет ф<strong>о</strong>рмирующий импульс из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> направления. Н<strong>о</strong> теперь эт<strong>о</strong>т импульс тингир<strong>о</strong>ван Марс<strong>о</strong>м и на<br />

Земле <strong>о</strong>бразуется титан или дву<strong>о</strong>кись титана. Эт<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> чрезвычайн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>же на кремний. Он также<br />

является с<strong>о</strong>ставн<strong>о</strong>й частью древнейших г<strong>о</strong>рных п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и известен минерал<strong>о</strong>гам как рутил. Рутил - эт<strong>о</strong><br />

младший брат кремния и пр<strong>о</strong>являет п<strong>о</strong>чти <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вые с ним физические и химические св<strong>о</strong>йства. Св<strong>о</strong>им<br />

кристаллическим <strong>о</strong>блик<strong>о</strong>м <strong>о</strong>н выдает св<strong>о</strong>ю принадлежн<strong>о</strong>сть к сфере Марса, иб<strong>о</strong> рутил кристаллизуется не<br />

как г<strong>о</strong>рный хрусталь, в в<strong>о</strong>звышенные ст<strong>о</strong>лбики и пирамиды, н<strong>о</strong> в <strong>о</strong>стрые иглы. Свидетельств<strong>о</strong>м «братства»<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>их веществ является факт, чт<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рный хрусталь част<strong>о</strong> включает в себя пучки игл рутила. Титан<br />

п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>льку пр<strong>о</strong>являет замечательную связь с Марс<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н вещественн<strong>о</strong> присутствует в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

железных рудах, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти в железн<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>зе. И - как удивительн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единяется - в красн<strong>о</strong>й,<br />

благ<strong>о</strong>ухающей р<strong>о</strong>зе наших сад<strong>о</strong>в, так впечатляюще представляющей в растительн<strong>о</strong>м царстве пр<strong>о</strong>цесс<br />

Марса, с<strong>о</strong>держится титан как с<strong>о</strong>ставная часть ее пепла.<br />

93


Также как пр<strong>о</strong>цесс Овна п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сферы Марса <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>няется к титану, в сфере Меркурия<br />

<strong>о</strong>бразуется цирк<strong>о</strong>ний, затем церий и т<strong>о</strong>рий. Так пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразующег<strong>о</strong> импульса<br />

различными планетными сферами пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит целую группу р<strong>о</strong>дственных земных веществ.<br />

Как из импульса Овна <strong>о</strong>бразуются кремнеземы, так из Близнец<strong>о</strong>в — сера и ее братья селен и теллур,<br />

из Девы — натрий и другие щел<strong>о</strong>чные, литий, калий, рубидий и цезий, из Вес<strong>о</strong>в кальций и щел<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>земельные<br />

металлы: стр<strong>о</strong>нций, барий и радий, из Стрельца - алюминий и ег<strong>о</strong> братья скандий, иттрий и<br />

мн<strong>о</strong>гие другие редкие земли и, нак<strong>о</strong>нец, из Рыб - гал<strong>о</strong>гены.<br />

Эти группы р<strong>о</strong>дственных веществ нап<strong>о</strong>минают пери<strong>о</strong>дическую систему, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>ни также ст<strong>о</strong>ят<br />

группами <strong>о</strong>дна п<strong>о</strong>д друг<strong>о</strong>й. В сам<strong>о</strong>м деле, также пери<strong>о</strong>дическая система д<strong>о</strong>лжна переживаться как<br />

п<strong>о</strong>следнее выражение тв<strong>о</strong>рящег<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нцерта, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить еще б<strong>о</strong>лее жив<strong>о</strong> звучащим<br />

в<strong>о</strong> всей спирали тв<strong>о</strong>рения. Пери<strong>о</strong>дическая система м<strong>о</strong>гла бы рассматриваться как абстракция, пр<strong>о</strong>веденная<br />

п<strong>о</strong>д аспект<strong>о</strong>м <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>сти. Спираль тв<strong>о</strong>рения, напр<strong>о</strong>тив, выражает кр<strong>о</strong>ме эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> аспект временн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти.<br />

Т<strong>о</strong>чка весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия ежег<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сдвигается и приблизительн<strong>о</strong> за 2000 лет<br />

смещается на <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>звездие в направлении, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>м движению С<strong>о</strong>лнца. Если мы<br />

зак<strong>о</strong>н пери<strong>о</strong>дичн<strong>о</strong>сти малых цикл<strong>о</strong>в исп<strong>о</strong>льзуем для б<strong>о</strong>льших цикл<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждение ф<strong>о</strong>рмирующег<strong>о</strong> импульса п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м спирали тв<strong>о</strong>рения за плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>д <strong>о</strong>тстает на <strong>о</strong>дн<strong>о</strong><br />

з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>звездие. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как импульс Овна, тингир<strong>о</strong>ванный сфер<strong>о</strong>й Сатурна,<br />

привел к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию кремния, следующее <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждение импульса тв<strong>о</strong>рения, д<strong>о</strong> завершения плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>ва<br />

г<strong>о</strong>да, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йти в с<strong>о</strong>звездии Тельца. Спираль тем временем в<strong>о</strong>шла в сферу Юпитера, так чт<strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>рмирующий импульс Тельца, <strong>о</strong>ттененный Юпитер<strong>о</strong>м, ведет к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества.<br />

Юпитериальная <strong>о</strong>краска в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> видна из предшествующих <strong>о</strong>писаний<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва.<br />

Спираль тв<strong>о</strong>рения спускается затем в сферу Марса и, д<strong>о</strong> завершения Плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>ва цикла, <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждает в<br />

Близнецах те силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые на Земле прив<strong>о</strong>дят к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию серы. Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Рака, с<br />

тингир<strong>о</strong>ванием с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й, в<strong>о</strong>зникает ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Льва, в сфере Меркурия - <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> (в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д), п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Девы, с тингир<strong>о</strong>ванием сфер<strong>о</strong>й Венеры, натрий и, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м<br />

Вес<strong>о</strong>в в лунн<strong>о</strong>й сфере — кальций.<br />

Тем самым акт тв<strong>о</strong>рения д<strong>о</strong>стиг бы к<strong>о</strong>нца. Н<strong>о</strong> так же как мы см<strong>о</strong>гли пр<strong>о</strong>следить <strong>о</strong>тражательный<br />

характер серебра в ег<strong>о</strong> физических и химических св<strong>о</strong>йствах, и <strong>о</strong>тражательные св<strong>о</strong>йства сам<strong>о</strong>й Луны, так же<br />

д<strong>о</strong>лжны мы рассматривать <strong>о</strong>тражательную силу всей лунн<strong>о</strong>й сферы. Итак, если спираль тв<strong>о</strong>рения<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжает движение п<strong>о</strong> направлению к Земле, т<strong>о</strong> при пересечении сферы Луны <strong>о</strong>на будет <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дить <strong>о</strong>траженные сферы <strong>о</strong>стальных планет. У кальция м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> лунный, н<strong>о</strong> также<br />

и сатурнианский характер. Давайте всп<strong>о</strong>мним <strong>о</strong> факте, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый при <strong>о</strong>бсуждении кальция был <strong>о</strong>тмечен<br />

нами как примечательный, а именн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в известняках как материнск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де нах<strong>о</strong>дят серебр<strong>о</strong> и свинец.<br />

И в кальцинир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ве к<strong>о</strong>стей встречаются между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы Вес<strong>о</strong>в и Сатурна.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы задать в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, п<strong>о</strong>чему первая <strong>о</strong>траженная сфера является сфер<strong>о</strong>й Сатурна, а не<br />

Венеры, как м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить сначала п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>нам зеркальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тражения. Н<strong>о</strong> при ближайшем<br />

рассм<strong>о</strong>трении этих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений складывается впечатление, чт<strong>о</strong> речь идет <strong>о</strong>б <strong>о</strong>тражении в смысле<br />

п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рения, репр<strong>о</strong>дукции все<strong>о</strong>бъемлющих к<strong>о</strong>смических единств, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му как в<strong>о</strong>лна следует за<br />

в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й.<br />

Так спираль тв<strong>о</strong>рения, п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ждении <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сферы Сатурна, д<strong>о</strong>стигает <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сферы<br />

Юпитера и <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждает п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы для земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (углер<strong>о</strong>да).<br />

Связь угля с Юпитер<strong>о</strong>м стан<strong>о</strong>вится <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>й, если всп<strong>о</strong>мнить <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> углер<strong>о</strong>д, благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать цепи и циклы, с<strong>о</strong>здает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть всей <strong>о</strong>рганизации <strong>о</strong>рганических веществ.<br />

Он п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> припаивает себя к сам<strong>о</strong>му себе - если м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> так выразиться - благ<strong>о</strong>даря р<strong>о</strong>дству с <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м.<br />

Пр<strong>о</strong>цесс Юпитера - эт<strong>о</strong> ваятель из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> ваятель в мыслительн<strong>о</strong>й жизни, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы<br />

сил<strong>о</strong>й асс<strong>о</strong>циации <strong>о</strong>бразуем из п<strong>о</strong>нятий мыслительные цепи, так же как углер<strong>о</strong>д при химическ<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ении вещества <strong>о</strong>бразует цепи и циклы.<br />

Далее п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Стрельца в <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сфере Марса <strong>о</strong>бразуется магний, а п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га в<br />

<strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>й сфере глин<strong>о</strong>зем. Сн<strong>о</strong>ва нетрудн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить с<strong>о</strong>лнечный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к пр<strong>о</strong>цесса<br />

К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га-алюминия. Всп<strong>о</strong>мните гарм<strong>о</strong>низирующие и сглаживающие силы пр<strong>о</strong>цесса алюминия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

нах<strong>о</strong>дят св<strong>о</strong>е выражение в благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дных камнях, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в турмалине, и <strong>о</strong>рганизующую центральную<br />

силу мир<strong>о</strong>здания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса встречается с алюминием.<br />

Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея в <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сфере Меркурия в<strong>о</strong>зникает жизненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> и, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Рыб в <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сфере Венеры <strong>о</strong>бразуется фт<strong>о</strong>р, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong><br />

гал<strong>о</strong>гены.<br />

Места <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания этих веществ вместе сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>бразуют спираль (см. рис. 68), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая направлена<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> спирали тв<strong>о</strong>рения, как движение т<strong>о</strong>чки весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

движению С<strong>о</strong>лнца п<strong>о</strong> эклиптике.<br />

94


Благ<strong>о</strong>даря так<strong>о</strong>му уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чению делается наглядным прежде всег<strong>о</strong> временн<strong>о</strong>й характер тв<strong>о</strong>рения,<br />

при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м представлен<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>е развитие <strong>о</strong>т праначала вещественн<strong>о</strong>й манифестации из свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния, через в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>-земн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong> тверд<strong>о</strong>й Земли. Земля стан<strong>о</strong>вится тверд<strong>о</strong>й лишь в т<strong>о</strong>т<br />

м<strong>о</strong>мент, к<strong>о</strong>гда тв<strong>о</strong>рение зак<strong>о</strong>нчен<strong>о</strong>.<br />

Если пери<strong>о</strong>дическая система представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й лишь <strong>о</strong>тг<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с<strong>о</strong>к эт<strong>о</strong>й спирали, н<strong>о</strong> не п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью ее<br />

исчерпывает, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>т различия <strong>о</strong>писываемых аспект<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>т абстрактн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую д<strong>о</strong>лжна<br />

иметь застывшая в числах система п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к жив<strong>о</strong>й системе, с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong>й с прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й вещей.<br />

Металлы, ст<strong>о</strong>ящие в пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системе не на св<strong>о</strong>ем месте, представлены здесь как<br />

фиксир<strong>о</strong>ванные планетные пр<strong>о</strong>цессы. Представляется правильным братьев железа, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшихся в<br />

результате вариации пр<strong>о</strong>цесса Марса - причем вариация пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шла п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сил земн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти или,<br />

п<strong>о</strong> крайней мере, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сил в <strong>о</strong>тражающей <strong>о</strong>бласти Луны, — разместить внутри <strong>о</strong>траженных<br />

планетарных сфер.<br />

Все эт<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вление вещественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира не следует рассматривать так, как если бы вещества<br />

в<strong>о</strong>зникли в результате к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> замыкания между К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и Землей. Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к пр<strong>о</strong>низывает и<br />

импульсирует вселенную и ступенчат<strong>о</strong> нисх<strong>о</strong>дит к минеральн<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>явлению земных субстанций.<br />

Спираль тв<strong>о</strong>рения пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через все ур<strong>о</strong>вни явлений — дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-душевный, би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический и<br />

минеральный.<br />

«Там, где мы нах<strong>о</strong>дим кальций и магний, — г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит Герцеле, — там был<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда-т<strong>о</strong> растение,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му эти с<strong>о</strong>ставные части <strong>о</strong>бязаны св<strong>о</strong>им пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждением». «Первый миллиграмм кальция не<br />

древнее, чем перв<strong>о</strong>е растение». Импульсы тв<strong>о</strong>рения всегда действуют прежде всег<strong>о</strong> в <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>м, в<br />

<strong>о</strong>рганизме, н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизмы д<strong>о</strong>лжны быть пр<strong>о</strong>слежены д<strong>о</strong> тех с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яний, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни были б<strong>о</strong>лее<br />

гигантскими, чем сег<strong>о</strong>дня, и были б<strong>о</strong>льше пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, нежели фиксир<strong>о</strong>ванными <strong>о</strong>тдельными <strong>о</strong>бликами.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, следует учитывать, чт<strong>о</strong> импульсы не всегда м<strong>о</strong>гли и м<strong>о</strong>гут развиваться прям<strong>о</strong>линейн<strong>о</strong> и<br />

без п<strong>о</strong>мех. Так чт<strong>о</strong> спираль тв<strong>о</strong>рения представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й как бы некую <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву, чт<strong>о</strong>бы вжиться в эти мысли<br />

<strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>.<br />

Спираль тв<strong>о</strong>рения не является систем<strong>о</strong>й, уст<strong>о</strong>явшейся в люб<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>ем элементе, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>пытк<strong>о</strong>й<br />

представить динамику стан<strong>о</strong>вления <strong>субстанции</strong>.<br />

XXXVI. ЗАКЛЮЧЕНИЕ<br />

«Die Sonne tönt noch alter Weise<br />

In Brudersphären Wettgesang»<br />

В этих сл<strong>о</strong>вах из уст Гете звучит пр<strong>о</strong>видческ<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>минание <strong>о</strong> тех правременах, к<strong>о</strong>гда чел<strong>о</strong>век еще<br />

в<strong>о</strong>спринимал звучащую мир<strong>о</strong>вую гарм<strong>о</strong>нию и <strong>о</strong>щущал Неб<strong>о</strong> и Землю как <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванные ею. Плат<strong>о</strong>н,<br />

<strong>о</strong>дин из п<strong>о</strong>следних чувств<strong>о</strong>вавший эту гарм<strong>о</strong>нию, называл эту пра<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву звучащег<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка<br />

«гарм<strong>о</strong>нией сфер».<br />

Вселенная звучит. Она звучит с периферии двенадцатиричн<strong>о</strong> разделенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> З<strong>о</strong>диака и семикратн<strong>о</strong><br />

звучит из сфер планет.<br />

Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> И<strong>о</strong>анна при<strong>о</strong>бретает таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>ю с<strong>о</strong>гласную часть, св<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong>, из З<strong>о</strong>диака, а<br />

св<strong>о</strong>ю всепр<strong>о</strong>никающую гласную душу из сферы планет. Оба взаим<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>никающих элемента стр<strong>о</strong>ят мир<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразия взаим<strong>о</strong>действий.<br />

Так же, как мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> гарм<strong>о</strong>нически <strong>о</strong>рганизует Вселенную, так и земн<strong>о</strong>й мир <strong>о</strong>рганизуется им<br />

же п<strong>о</strong> музыкальным зак<strong>о</strong>нам. Ег<strong>о</strong> сила нисх<strong>о</strong>дит впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> Земли и здесь стр<strong>о</strong>ит веществ<strong>о</strong>. Земля - эт<strong>о</strong><br />

застывшее Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е Сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>, «к<strong>о</strong>нец путей Г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дних ».<br />

К<strong>о</strong>гда мы сег<strong>о</strong>дня шествуем через прир<strong>о</strong>ду - между цветами и деревьями, камнями, скалами и<br />

рудными жилами - и стараемся п<strong>о</strong>нять прир<strong>о</strong>дные явления таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>пытаться пр<strong>о</strong>никнуть к<br />

тв<strong>о</strong>рящим пра<strong>о</strong>бразам, м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>казаться, чт<strong>о</strong> мы т<strong>о</strong> там, т<strong>о</strong> здесь ухватим ту или иную кр<strong>о</strong>ху эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Т<strong>о</strong>гда<br />

мы начинаем п<strong>о</strong>-н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му читать Б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>е Сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> - <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждать ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>т ег<strong>о</strong> застывания, перев<strong>о</strong>дя в<br />

материю.<br />

Химия: сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>, заимств<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е из древнег<strong>о</strong> египетск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> «хеми» перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong> <strong>о</strong>значал<strong>о</strong> «темная<br />

земля» - п<strong>о</strong>зднее «наука <strong>о</strong> темн<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>венн<strong>о</strong>м» - или тайная наука, в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>явленн<strong>о</strong>му.<br />

Древние переживали силы вселенн<strong>о</strong>й в неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>зерцании, как эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>явленн<strong>о</strong>е, Земля же и ее<br />

тайны, г<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вый пл<strong>о</strong>д тв<strong>о</strong>рения, была для них в б<strong>о</strong>льшей или меньшей степени скрыта. Отсюда химия - эт<strong>о</strong><br />

наука <strong>о</strong> с<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>венн<strong>о</strong>м.<br />

Сег<strong>о</strong>дня дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит как раз на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т. Мы п<strong>о</strong>теряли знание <strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>м мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>рядке, н<strong>о</strong><br />

исслед<strong>о</strong>вали земные вещи. Он и стан<strong>о</strong>вятся для нас пр<strong>о</strong>явленными благ<strong>о</strong>даря знаниям, п<strong>о</strong>лученным<br />

физик<strong>о</strong>й, химией и другими естественными науками. А науку <strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>м мир<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рядке мы назвали бы<br />

сег<strong>о</strong>дня тайн<strong>о</strong>й наук<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку для нас не <strong>о</strong>чевидны факты предп<strong>о</strong>сылки эт<strong>о</strong>й научн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти.<br />

И все же мы д<strong>о</strong>лжны - если х<strong>о</strong>тим стремиться к цел<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>му знанию — п<strong>о</strong>пытаться <strong>о</strong>бъединить <strong>о</strong>бе<br />

части, земную науку и небесную науку.<br />

Сам<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й разумеется, чт<strong>о</strong> астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия не является, в эт<strong>о</strong>м смысле, небесн<strong>о</strong>й наук<strong>о</strong>й, н<strong>о</strong><br />

95


спр<strong>о</strong>ецир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в небесн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>й наук<strong>о</strong>й. Учения и д<strong>о</strong>гматика религи<strong>о</strong>зных вер<strong>о</strong>учений, с<br />

друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, уже не м<strong>о</strong>гут б<strong>о</strong>льше уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ттуда нет м<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>в<br />

к пр<strong>о</strong>явленн<strong>о</strong>й земн<strong>о</strong>й науке и п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н не м<strong>о</strong>жет верить в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н х<strong>о</strong>чет знать.<br />

Предшествующее был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>пытк<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>казать, как, с<strong>о</strong>храняя дух т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й научн<strong>о</strong>сти, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

прик<strong>о</strong>снуться к живым мир<strong>о</strong>вым зак<strong>о</strong>нам, найти и распутать нити, пр<strong>о</strong>тянутые <strong>о</strong>т земн<strong>о</strong>й материи к<br />

тв<strong>о</strong>рящим сферам мир<strong>о</strong>здания. Эта книга пр<strong>о</strong>бует сделать вклад в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы нащупать пульс мир<strong>о</strong>здания.<br />

Авт<strong>о</strong>р желал бы пр<strong>о</strong>будить стремление дальнейшими шагами в эт<strong>о</strong>м направлении исправить первый, еще<br />

не с<strong>о</strong>вершенный <strong>о</strong>пыт.<br />

ПРИЛОЖЕНИЕ<br />

П<strong>о</strong>лагаю, чт<strong>о</strong> знак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong> с экспериментат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> века, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил св<strong>о</strong>и исслед<strong>о</strong>вания в духе Гете, будет <strong>о</strong>твечать п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стям б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

числа мыслителей и исслед<strong>о</strong>вателей. В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти читатели данн<strong>о</strong>й книги будут<br />

приветств<strong>о</strong>вать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>читать в <strong>о</strong>ригинале экспериментальные<br />

исслед<strong>о</strong>вания бар<strong>о</strong>на ф<strong>о</strong>н Герцеле. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му я п<strong>о</strong>считал не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым п<strong>о</strong>местить<br />

здесь раб<strong>о</strong>ты ф<strong>о</strong>н Герцеле, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> их еще м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> найти.<br />

Ранее уже был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как затерялись исслед<strong>о</strong>вания Герцеле в эп<strong>о</strong>ху<br />

триумф<strong>о</strong>в химии, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> химии сельск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> х<strong>о</strong>зяйства. Сам <strong>о</strong>н <strong>о</strong>ставался забытым,<br />

лишь недавн<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> зан<strong>о</strong>в<strong>о</strong> <strong>о</strong>ткрыли, и ст<strong>о</strong>ил<strong>о</strong> труда разыскать ег<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>ты.<br />

НЕКОТОРЫЕ ФАКТЫ,<br />

ИЗ КОТОРЫХ МОЖНО СДЕЛАТЬ ВЫВОДЫ<br />

О ПРОИСХОЖДЕНИИ НЕОРГАНИЧЕСКИХ ВЕЩЕСТВ<br />

А. ф<strong>о</strong>н Герцеле<br />

Прир<strong>о</strong>да - не зерн<strong>о</strong>, не <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка,<br />

В ней все един<strong>о</strong>. Т<strong>о</strong>чка.<br />

Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> в течение неск<strong>о</strong>льких лет раб<strong>о</strong>тает над решением безнадежн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>льзующейся в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

р<strong>о</strong>де дурн<strong>о</strong>й слав<strong>о</strong>й задачи, т<strong>о</strong>му нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть решения кажется п<strong>о</strong>чти чт<strong>о</strong> прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стью,<br />

а удача — чем-т<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащим зак<strong>о</strong>ну, неслыханным. Даже б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е числ<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>приятн<strong>о</strong> выглядящих<br />

факт<strong>о</strong>в едва ли в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии укрепить в нас веру в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы приблизились к цели.<br />

Желание пр<strong>о</strong>никнуть в суть т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> кажется скрытым, в превращения пр<strong>о</strong>стых веществ, каждый<br />

считает, мягк<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, предприятием заранее <strong>о</strong>бреченным. И все же мы тем живее чувствуем п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь <strong>о</strong>тветить на в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с <strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения элемент<strong>о</strong>в, чем б<strong>о</strong>гаче стала наука н<strong>о</strong>выми сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами<br />

рассм<strong>о</strong>трения, влекущими нас к решению эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са.<br />

П<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> введения не п<strong>о</strong>кажется странным, если я <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нюсь <strong>о</strong>т взгляд<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>правдываемых<br />

ставшими д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р известными фактами, и исп<strong>о</strong>льзую в качестве <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ры мысль, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>буждает меня<br />

пр<strong>о</strong>извести следующие <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> вегетации. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> заявить, чт<strong>о</strong> не существует ничег<strong>о</strong><br />

не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Прир<strong>о</strong>да не с<strong>о</strong>здает вначале с<strong>о</strong>суд, чт<strong>о</strong>бы затем п<strong>о</strong>ставить в нег<strong>о</strong> растения. С<strong>о</strong>суд и<br />

растения в<strong>о</strong>зникли <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>чва с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из с<strong>о</strong>держащихся в растении несг<strong>о</strong>рающих веществ,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> эти вещества были пр<strong>о</strong>изведены и пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся растениями.<br />

Эт<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казать п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыта. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> вегетации пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся в в<strong>о</strong>дных<br />

раств<strong>о</strong>рах или в песке, пемзе и т. п., т<strong>о</strong>гда семена и к<strong>о</strong>рни <strong>о</strong>тдают в<strong>о</strong>де или влажн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жке<br />

<strong>о</strong>рганические и не<strong>о</strong>рганические вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>следнем случае, для исслед<strong>о</strong>вания<br />

утрачиваются. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му я пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил б<strong>о</strong>льшую часть следующих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в без п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жки. К<strong>о</strong>рни <strong>о</strong>бразуют на<br />

тарелках пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е переплетение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е легк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>хранять в слегка влажн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> если<br />

прикрыть их стеклянными пластинами, к<strong>о</strong>лпаками и т. п. Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>валась дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, из веществ семени ничег<strong>о</strong> не утрачивал<strong>о</strong>сь, и к ним ничег<strong>о</strong> не был<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong>. Пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сшие<br />

растения д<strong>о</strong>лжны были, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с <strong>о</strong>бычными предп<strong>о</strong>сылками, с<strong>о</strong>держать так<strong>о</strong>е же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

не<strong>о</strong>рганических веществ, чт<strong>о</strong> и семена.<br />

П<strong>о</strong> четыре зерна фас<strong>о</strong>ли с<strong>о</strong>рта Вициа Фаба, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые весили в среднем п<strong>о</strong> 2, 063 г, дали в среднем <strong>о</strong>т<br />

четырех анализ<strong>о</strong>в 0, 050 г пепла, 0, 006 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция (<strong>о</strong>сажден как щавелев<strong>о</strong>кислый, взвешен как<br />

серн<strong>о</strong>кислый) и 0, 0106 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния (магнезия). — Четыре пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>стка, выр<strong>о</strong>сшие из четырех<br />

зерен т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же с<strong>о</strong>рта (в среднем п<strong>о</strong> 2, 294 г вес<strong>о</strong>м) на дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де, дали в среднем в четырех<br />

<strong>о</strong>пытах 0, 064 пепла, 0, 013 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 014 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

***<br />

П<strong>о</strong> 6 г семян луг<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> клевера дали в среднем <strong>о</strong>т трех анализ<strong>о</strong>в 0, 030 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 043<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния. Р<strong>о</strong>стки из каждых 6 г семян дали в среднем из четырех <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в 0, 043<br />

серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 064 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

Т<strong>о</strong>т же самый вид семян дал на каждые 6 г в качестве среднег<strong>о</strong> значения из четырех анализ<strong>о</strong>в 0, 017<br />

серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> барита, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> 0, 006 серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты; р<strong>о</strong>стки из каждых 6 г семян дали в среднем в<br />

96


четырех <strong>о</strong>пытах 0, 034 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> барита, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> 0, 012 серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

***<br />

Зерна бел<strong>о</strong>й фас<strong>о</strong>ли, вес<strong>о</strong>м 2, 930 г, дали в среднем в трех анализах 0, 011 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Р<strong>о</strong>стки из зерен фас<strong>о</strong>ли п<strong>о</strong> 2, 940 г дали в среднем в трех <strong>о</strong>пытах 0, 018 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Карлик<strong>о</strong>вая фас<strong>о</strong>ль, вес<strong>о</strong>м 2, 500 г, дала в среднем в трех анализах 0, 006 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Р<strong>о</strong>стки из фас<strong>о</strong>ли так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же веса дали в среднем в трех <strong>о</strong>пытах 0, 015 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый магний ни у <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вида фас<strong>о</strong>ли прир<strong>о</strong>ста не <strong>о</strong>бнаружил.<br />

П<strong>о</strong>рции п<strong>о</strong> 6 г семян капусты <strong>о</strong>г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>держали в среднем в четырех <strong>о</strong>пытах 0, 071<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния. Р<strong>о</strong>стки из п<strong>о</strong>рций п<strong>о</strong> 6 г капусты дали в среднем в четырех <strong>о</strong>пытах 0, 090<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния. Кальций п<strong>о</strong>казал незначительный прир<strong>о</strong>ст, серная кисл<strong>о</strong>та нулев<strong>о</strong>й.<br />

***<br />

Р<strong>о</strong>стки Wasserrueben п<strong>о</strong> сравнению с 0, 074 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния в 6 г семян <strong>о</strong>бнаружили<br />

прир<strong>о</strong>ст в 0, 012.<br />

2 г ячменя, п<strong>о</strong> сравнению с 0, 004 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 012 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния в семенах<br />

дали 0, 008 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 018 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния в р<strong>о</strong>стках.<br />

***<br />

Как бы ни был<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong> признать правильным нечт<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащее нашим привычным<br />

предп<strong>о</strong>сылкам и представлениям, мы пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> вынуждены сказать, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казанный в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих случаях р<strong>о</strong>ст<br />

не<strong>о</strong>рганических веществ в р<strong>о</strong>стках д<strong>о</strong>лжен нах<strong>о</strong>диться в связи с пр<strong>о</strong>цессами пр<strong>о</strong>цесса вегетации. Кальций,<br />

магний, серная кисл<strong>о</strong>та не с<strong>о</strong>держатся ни в с<strong>о</strong>судах, ни в дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де. Очевидн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эти<br />

вещества в<strong>о</strong>зникли в растениях п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му, как так называемые <strong>о</strong>рганические <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты<br />

<strong>о</strong>бразуются п<strong>о</strong>д упл<strong>о</strong>тняющим и ф<strong>о</strong>рмирующим в<strong>о</strong>здействием света и тепла. Изменение веществ,<br />

с<strong>о</strong>держащихся в семяд<strong>о</strong>лях, р<strong>о</strong>ст растений, связанн<strong>о</strong>е с этим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание н<strong>о</strong>вых ф<strong>о</strong>рм (даже при<br />

исключении ассимиляции) нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны без <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения и увеличения к<strong>о</strong>личества<br />

не<strong>о</strong>рганических веществ. Кальций, магний и т. д. в<strong>о</strong>зникли не сами п<strong>о</strong> себе, их не существ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> прежде,<br />

как растений, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни выр<strong>о</strong>сли вместе с растениями. Вне <strong>о</strong>рганизма кальций и магний в<strong>о</strong>зникать не м<strong>о</strong>гут.<br />

Апри<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение мертв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>; жив<strong>о</strong>е умирает, н<strong>о</strong> мертв<strong>о</strong>е не с<strong>о</strong>здается.<br />

Целлюл<strong>о</strong>за, хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>филл и т. д. п<strong>о</strong>двергается в<strong>о</strong>здействиям теллура и атм<strong>о</strong>сферы, в т<strong>о</strong> время как<br />

кальций, магний и т. д., если <strong>о</strong>ни уже имеются, п<strong>о</strong>д их влиянием не изменяются и таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуют<br />

п<strong>о</strong>чву. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, не п<strong>о</strong>чва р<strong>о</strong>ждает растения, а растения п<strong>о</strong>чву. П<strong>о</strong>чва не с<strong>о</strong>здает вначале части, а<br />

затем <strong>о</strong>бразует из них цел<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>на не с<strong>о</strong>здает вначале калий, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м кальций и затем ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту, как<br />

в лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рии, <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>велевает <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м растений и жив<strong>о</strong>тных, и п<strong>о</strong>следние, в пр<strong>о</strong>цессе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения и<br />

р<strong>о</strong>ста, <strong>о</strong>бразуют эти вещества. В<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение элементарных веществ является п<strong>о</strong>вседневным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растения берут вещества из п<strong>о</strong>чвы, является следствием т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чва является пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м<br />

растений, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т принцип рассм<strong>о</strong>трения п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет б<strong>о</strong>лее-менее исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> «<strong>о</strong>бъясним<strong>о</strong>» в<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении эт<strong>о</strong>й части пр<strong>о</strong>цесса вегетации. Если бы п<strong>о</strong>чва не была пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м вегетации, растения не стали<br />

бы на ней расти.<br />

Какие вещества <strong>о</strong>бразует <strong>о</strong>рганизм жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>кажут п<strong>о</strong>следующие <strong>о</strong>пыты; резк<strong>о</strong>й границы,<br />

<strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>жидать нельзя. Чт<strong>о</strong> касается тех веществ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не встречаются в <strong>о</strong>рганизме, т<strong>о</strong>, в п<strong>о</strong>ддержку<br />

св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> утверждения я х<strong>о</strong>тел бы нап<strong>о</strong>мнить, чт<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнце не всегда светил<strong>о</strong> так, как сег<strong>о</strong>дня, и в древние<br />

времена, в б<strong>о</strong>лее пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й атм<strong>о</strong>сфере, при с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении и температуре, растения и<br />

жив<strong>о</strong>тные в их примитивных ф<strong>о</strong>рмах м<strong>о</strong>гли пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить те вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня мы уже не нах<strong>о</strong>дим<br />

в <strong>о</strong>рганизме, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н не м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить их в с<strong>о</strong>временных к<strong>о</strong>смических усл<strong>о</strong>виях.<br />

Х<strong>о</strong>тя эти выв<strong>о</strong>ды был<strong>о</strong> бы легк<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжить, целью наст<strong>о</strong>ящей публикации является, ск<strong>о</strong>рее, т<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong>бы другие зах<strong>о</strong>тели п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рить м<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты, в б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>ких масштабах, с разными семенами,<br />

лук<strong>о</strong>вицами и клубнями, в темн<strong>о</strong>те, при <strong>о</strong>свещении различных цвет<strong>о</strong>в, при разных температурах, при<br />

замерах к<strong>о</strong>личества в<strong>о</strong>здуха и т. д. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>пределить, существует ли разделение между<br />

листьями и к<strong>о</strong>рнями в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве различных веществ. При с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong>м неведении, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м мы<br />

пребываем или пребывали <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения элемент<strong>о</strong>в, так<strong>о</strong>й призыв м<strong>о</strong>жет, в<strong>о</strong><br />

всяк<strong>о</strong>м случае, рассматриваться как <strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванный.<br />

Отн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ведения веществ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми я д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р пренебрегал, а именн<strong>о</strong>, марганца, железа,<br />

кремнезема, глин<strong>о</strong>зема, калия, натра и хл<strong>о</strong>ра, я с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщу п<strong>о</strong>зднее.<br />

Фрайенвальде на Одере, н<strong>о</strong>ябрь 1875 г.<br />

А. ф. Герцеле<br />

97


ВЕГЕТАТИВНОЕ ПРОИСХОЖДЕНИЕ ФОСФОРА И СЕРЫ<br />

А. ф<strong>о</strong>н Герцеле<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как в длинн<strong>о</strong>й серии <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в над вегетацией я наблюдал, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>ты, с<strong>о</strong>держащейся в растениях, не всегда с<strong>о</strong>впадает с к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты,<br />

<strong>о</strong>бнаруженн<strong>о</strong>й в семенах, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> найденные различия были нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> велики, чт<strong>о</strong>бы с п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>стью д<strong>о</strong>казать в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение эт<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в растениях, я п<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>б<strong>о</strong>вал усилить р<strong>о</strong>ст растений<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления с<strong>о</strong>лей, уп<strong>о</strong>требляемых при п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных <strong>о</strong>пытах, и надеялся, чт<strong>о</strong> удлинение<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сти вегетации, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жет быть при эт<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>стигнут<strong>о</strong>, приведет к б<strong>о</strong>лее ясным<br />

результатам. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>здавал<strong>о</strong>сь впечатление, чт<strong>о</strong> существует <strong>о</strong>пределенная взаим<strong>о</strong>связь между<br />

с<strong>о</strong>став<strong>о</strong>м различн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пепла растений и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью растений <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту.<br />

Для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались 20 г семян названных ниже растений. В качестве п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жки<br />

служили накрытые стеклянными к<strong>о</strong>лпаками фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вые тарелки. В дистиллир<strong>о</strong>ванную в<strong>о</strong>ду (<strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong> 150<br />

куб. см) были д<strong>о</strong>бавлены указанные в<strong>о</strong> вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ст<strong>о</strong>лбце следующей таблицы с<strong>о</strong>ли, масса к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых указана в<br />

следующем ст<strong>о</strong>лбце.<br />

В четверт<strong>о</strong>м ст<strong>о</strong>лбце приведен<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, <strong>о</strong>бнаруженн<strong>о</strong>е в растениях.<br />

I. Trifolium pratense. Клевер луг<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й. Красный клевер.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

1. 20 г семян красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> клевера с<strong>о</strong>держали 0, 188<br />

2. 2-й анализ семян п<strong>о</strong>казал 0, 185<br />

3. Растения, выращенные с серн<strong>о</strong>кислым натрием 0, 216 0, 189<br />

4. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым калием 0, 153 0, 183<br />

5. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 150 0, 240<br />

6. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 150 0, 244<br />

7. -!!-с углекислым кальцием 0, 150 0, 250<br />

8. -!!- с хл<strong>о</strong>ристым кальцием 0, 140 0, 254<br />

9. Растения, р<strong>о</strong>сшие без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к 0, 200<br />

Среднее значение <strong>о</strong>бнаруженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в анализах 1, 2, 3 и 4 к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты с<strong>о</strong>ставляет 0,<br />

184, в <strong>о</strong>пытах 5, 6, 7 и 8 равн<strong>о</strong> 0, 247. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в растениях,<br />

выр<strong>о</strong>сших с д<strong>о</strong>бавлением с<strong>о</strong>ли калия, в<strong>о</strong>зр<strong>о</strong>сл<strong>о</strong> на 0, 063.<br />

II. Vicia sativa. Г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шек п<strong>о</strong>севн<strong>о</strong>й. Вика.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

10. 20 г семян с<strong>о</strong>держали 0, 076<br />

11. Растения, выращенные без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к 0, 077<br />

12. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым аммиак<strong>о</strong>м 0, 200 0, 077<br />

13. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым калием 0, 123 0, 072<br />

14. -!!-с хл<strong>о</strong>ристым натрием 0, 150 0, 074<br />

15. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 150 0, 118<br />

Д<strong>о</strong>бавление с<strong>о</strong>ли кальция дал<strong>о</strong> прибавку ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в 0, 043, в т<strong>о</strong> время как <strong>о</strong>стальные с<strong>о</strong>ли<br />

в<strong>о</strong>здействия в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении эт<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты не <strong>о</strong>казали.<br />

III. Pisum sativum. Г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>х п<strong>о</strong>севн<strong>о</strong>й.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

16. 20 г семян с<strong>о</strong>держали 0, 206<br />

17. Растения, выр<strong>о</strong>сшие с углекислым калием 0, 200 0, 202<br />

18. -!!- с серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 300 0, 198<br />

Д<strong>о</strong>бавление кальция не вызвал<strong>о</strong> прибавления ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шины<br />

с<strong>о</strong>держали на 0, 115 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты б<strong>о</strong>льше, чем м<strong>о</strong>гут в<strong>о</strong>спринять с<strong>о</strong>держащиеся к<strong>о</strong>личества кальция<br />

и магния, чт<strong>о</strong> в <strong>о</strong>стальных исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вавшихся семенах не наблюдал<strong>о</strong>сь.<br />

IV. Brassica Râpa. Репа<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

19. 20 г семян с<strong>о</strong>держат 0, 233<br />

20. Растения, выр<strong>о</strong>сшие без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к 0, 229<br />

21. -!!-с углекислым калием 0, 123 0, 233<br />

22. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 150 0, 271<br />

Увеличение к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты при исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании гипса с<strong>о</strong>ставляет 0, 040.<br />

98


V. Ячмень.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

23. 30 г семян с<strong>о</strong>держат 0, 111<br />

24. Вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й анализ семян п<strong>о</strong>казал 1, 112<br />

25. С углекислым калием 0, 200 0, 113<br />

26. С серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 200 0, 178<br />

27. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 200 0, 183<br />

28. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 200 0, 180<br />

Д<strong>о</strong>бавление гипсы вызвал<strong>о</strong> увеличение к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты на 0, 068.<br />

VI. Lepidum Sativum. Кресс-салат.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

29. 20 г семян с<strong>о</strong>держат 0, 170<br />

30. Вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й анализ семян п<strong>о</strong>казал 0, 173<br />

31. С углекислым калием 0, 150 0, 170<br />

32. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 200 0, 173<br />

33. С гипс<strong>о</strong>м 0, 150 0, 190<br />

34. Без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к 0, 175<br />

Увеличение к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты с<strong>о</strong>ставляет т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> 0, 018.<br />

Уменьшение к<strong>о</strong>личества <strong>о</strong>стальных минеральных веществ, чем, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы<br />

<strong>о</strong>бъяснить увеличение к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, не был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong>. Также и т<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

кальция, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е был<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong>, найден<strong>о</strong> без п<strong>о</strong>терь.<br />

Чт<strong>о</strong>бы к<strong>о</strong>нстатир<strong>о</strong>вать эт<strong>о</strong>, анализы пепла были вып<strong>о</strong>лнены п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью; <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку здесь идет<br />

речь <strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>те, <strong>о</strong>стальные вещества <strong>о</strong>пущены.<br />

В<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, м<strong>о</strong>жет ли уменьшиться к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

В <strong>о</strong>пыте 33 бр<strong>о</strong>сается в глаза незначительн<strong>о</strong>е увеличение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. М<strong>о</strong>жет быть,<br />

в<strong>о</strong>зникшее здесь, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь и разл<strong>о</strong>жил<strong>о</strong>сь п<strong>о</strong>друг<strong>о</strong>му,<br />

и этими п<strong>о</strong>терями м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснить незначительн<strong>о</strong>е увеличение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты? Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять эт<strong>о</strong>, к растениям кресс-салата была д<strong>о</strong>бавлена ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли П<strong>о</strong>тери<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

35. Как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый кальций 0, 090 0, 020<br />

36. Как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый натрий 0, 243 0, 093<br />

37. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 243 0, 090<br />

38. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый калий и натрий 0, 448 0, 083<br />

39. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый натрий к растениям,<br />

выр<strong>о</strong>сшим в темн<strong>о</strong>те 0, 241 0, 074<br />

40. Растения, выр<strong>о</strong>сшие в темн<strong>о</strong>те без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к П<strong>о</strong>терь нет<br />

41. При <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к П<strong>о</strong>терь нет<br />

Если ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та м<strong>о</strong>жет исчезать, как д<strong>о</strong>казывают эти цифры, т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на д<strong>о</strong>лжна была быть<br />

разл<strong>о</strong>жена или пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вана, или т<strong>о</strong> и друг<strong>о</strong>е вместе, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> как так<strong>о</strong>вая <strong>о</strong>на не м<strong>о</strong>гла быть утрачена,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на не летуча и, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, была связана с натрием и кальцием.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на, к<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>зникает, д<strong>о</strong>лжна быть с<strong>о</strong>ставлена из различных не минеральных<br />

веществ, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> уменьшения минеральных веществ, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>на м<strong>о</strong>гла бы в<strong>о</strong>зникнуть, как был<strong>о</strong><br />

сказан<strong>о</strong> выше, не пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>.<br />

Х<strong>о</strong>тя мы не разл<strong>о</strong>жили ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту на знак<strong>о</strong>мые нам с<strong>о</strong>ставляющие и не м<strong>о</strong>жем т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong><br />

указать на ее в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение из так<strong>о</strong>вых, мы д<strong>о</strong>лжны все же утверждать, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р имеет с<strong>о</strong>ставную<br />

прир<strong>о</strong>ду, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> если <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>жет исчезнуть, т<strong>о</strong> есть разл<strong>о</strong>житься, т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н вначале д<strong>о</strong>лжен был быть<br />

с<strong>о</strong>ставлен.<br />

Если бы с п<strong>о</strong>терей ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты был<strong>о</strong> связан<strong>о</strong> прибавление друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, т<strong>о</strong>гда мы яснее<br />

п<strong>о</strong>няли бы, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> с п<strong>о</strong>терянн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й.<br />

Если признать, чт<strong>о</strong> элементарные вещества с<strong>о</strong>ставлены и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны к пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваниям, т<strong>о</strong>гда мн<strong>о</strong>гие<br />

<strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельства при<strong>о</strong>бретают друг<strong>о</strong>й смысл, и мы м<strong>о</strong>жем расширить круг наших предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жений.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку весьма различные между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й вещества, такие как селитра и аммиак, имеют все же <strong>о</strong>дну<br />

<strong>о</strong>бщую с<strong>о</strong>ставную часть, аз<strong>о</strong>т, т<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та и калий нах<strong>о</strong>дятся друг к<br />

другу в п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях. Однак<strong>о</strong> для данн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> случая след<strong>о</strong>вал бы б<strong>о</strong>льше внимания уделить б<strong>о</strong>лее<br />

п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению.<br />

Эквивалент мышьяка <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к эквиваленту селена так, как эквивалент ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра к эквиваленту<br />

серы. Мы м<strong>о</strong>жем рассматривать эти <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения как генетические и п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м найти, чт<strong>о</strong> следующие факты<br />

99


с<strong>о</strong>впадают с ними.<br />

20 г семян кресс-салата дают, если кр<strong>о</strong>ме серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты учесть с<strong>о</strong>держащуюся в них серу как<br />

серную кисл<strong>о</strong>ту, 0, 462 эт<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Растения, выр<strong>о</strong>сшие из 20 г семян при <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении, без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к, дают т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> так же л растения, выр<strong>о</strong>сшие в темн<strong>о</strong>те.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, растения, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым был<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong> 0, 243 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в виде<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натр<strong>о</strong>на, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых из <strong>о</strong>пы-1ОВ 36 и 37 известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>теряли 0, 093 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>ты, дают 0, 501 серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> есть 0, 039 - 0, 123 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> барита, как и семена и как<br />

растения, выращенные без д<strong>о</strong>бавления ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й.<br />

Кресс-салат, выр<strong>о</strong>сший в темн<strong>о</strong>те с тем же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра, дает 0, 490 серн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>ты, на 0, 028 б<strong>о</strong>льше, чем в семенах, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствует б<strong>о</strong>лее низк<strong>о</strong>му уменьшению ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> есть не 0, 093, а 0, 074 (<strong>о</strong>пыт 39).<br />

Кресс-салат, выр<strong>о</strong>сший с д<strong>о</strong>бавлением ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция, дает 0, 495 серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты,<br />

прибавка с<strong>о</strong>ставляет 0, 033. При кажущемся незначительным уменьшении ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

<strong>о</strong>бнаруживается сильн<strong>о</strong>е увеличение серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразующийся серн<strong>о</strong>кислый кальций<br />

делает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, и п<strong>о</strong>следняя превращается в серную<br />

кисл<strong>о</strong>ту. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, с п<strong>о</strong>терей ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты связан<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. Без<br />

д<strong>о</strong>бавления ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты и без уменьшения ее к<strong>о</strong>личества нет увеличения серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Не все растения в св<strong>о</strong>ем перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>м развитии пре<strong>о</strong>бразуют ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту в серную<br />

кисл<strong>о</strong>ту, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>здний пери<strong>о</strong>д р<strong>о</strong>ста.<br />

Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые виды растений, выр<strong>о</strong>сшие в темн<strong>о</strong>те, <strong>о</strong>бнаруживают и без д<strong>о</strong>бавления кальция явственн<strong>о</strong>е<br />

увеличение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

При искусственн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении, без наступления темн<strong>о</strong>ты, эти растения теряют б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. В<strong>о</strong>зникает ли при эт<strong>о</strong>м серная кисл<strong>о</strong>та, я не исслед<strong>о</strong>вал. При нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й<br />

температуре серная кисл<strong>о</strong>та не в<strong>о</strong>зникает. Описание всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> я дам в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й из п<strong>о</strong>следующих раб<strong>о</strong>т.<br />

Если превращение или распад ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра на вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуют серу и другие вещества,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>ка не <strong>о</strong>пределяются, не п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>, как в химическ<strong>о</strong>м аппарате, т<strong>о</strong> все же <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й<br />

степени вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>. В<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае, растительн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и серы д<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> данными<br />

фактами. Вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, будет п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лен<strong>о</strong> указать здесь на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы пр<strong>о</strong>двигаемся п<strong>о</strong> местн<strong>о</strong>сти, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й не<br />

пр<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен<strong>о</strong> путей, и лишь п<strong>о</strong>сле д<strong>о</strong>лгих и трудных п<strong>о</strong>иск<strong>о</strong>в эт<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ткий путь стал в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным.<br />

Кальций в<strong>о</strong>зникает в растениях раньше, чем ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та. Кт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верит в эт<strong>о</strong>? Бесчисленные<br />

химические пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>бразуют в растениях вещества, в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> внутри<br />

растений, п<strong>о</strong>чему бы и не эти т<strong>о</strong>же? Ну, а каким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще в<strong>о</strong>зникли ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и сера?<br />

П<strong>о</strong>ка элементарные вещества считали неизменными и не знали, где или как <strong>о</strong>ни в<strong>о</strong>зникают, <strong>о</strong>ни<br />

м<strong>о</strong>гли считаться пр<strong>о</strong>стыми, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> рассматривать как не изменяющееся. Н<strong>о</strong> теперь,<br />

к<strong>о</strong>гда мы видим, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый считался пр<strong>о</strong>стым веществ<strong>о</strong>м, не существует с сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> начала, н<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>зникает и превращается в серу, теперь нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> утверждать пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ту этих веществ.<br />

Вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы сказать, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е существует с сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> начала, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не в<strong>о</strong>зникает.<br />

Однак<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>гда мы узнали как<strong>о</strong>е-т<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> как нечт<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>дверженн<strong>о</strong>е стан<strong>о</strong>влению, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> перестает быть<br />

пр<strong>о</strong>стым, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вящееся дв<strong>о</strong>як<strong>о</strong> в сам<strong>о</strong>м себе.<br />

Невер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сера, как так<strong>о</strong>вая, с<strong>о</strong>держится в ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ре, и чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р является с<strong>о</strong>единением серы,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение давн<strong>о</strong> бы разл<strong>о</strong>жил<strong>о</strong>сь. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>держания серы в ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ре<br />

существует. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р д<strong>о</strong>лжен с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ять из веществ, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых т<strong>о</strong>гда м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>зникнуть сера, к<strong>о</strong>гда<br />

растениями вырабатываются те вещества и ф<strong>о</strong>рмы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые требуют в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения серы.<br />

Я не х<strong>о</strong>чу п<strong>о</strong>ка высказывать предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и сера с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из<br />

углер<strong>о</strong>да, аз<strong>о</strong>та и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лагаю, чт<strong>о</strong> дальнейшие <strong>о</strong>пыты дадут п<strong>о</strong>лную уверенн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong><br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Сера не м<strong>о</strong>жет быть алл<strong>о</strong>тр<strong>о</strong>пным с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янием ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> алл<strong>о</strong>тр<strong>о</strong>пия не связана с<br />

изменением эквивалента.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, эквиваленты элементарных веществ к<strong>о</strong>нстантны не п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> эти вещества як<strong>о</strong>бы<br />

пр<strong>о</strong>стые и не изменяются, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни всегда <strong>о</strong>дним и тем же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникают в растениях как<br />

сл<strong>о</strong>жные, как все другие <strong>о</strong>рганические вещества.<br />

Так называемые элементарные вещества <strong>о</strong>граничены в себе св<strong>о</strong>им с<strong>о</strong>став<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> их<br />

в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение взаим<strong>о</strong>связан<strong>о</strong> с <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием веществ и ф<strong>о</strong>рм в растениях. Пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> не был<strong>о</strong> бы<br />

<strong>о</strong>граничен<strong>о</strong> в себе, т<strong>о</strong> есть для экзистенции нечт<strong>о</strong> нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е, вещь ум<strong>о</strong>зрительная.<br />

Мы п<strong>о</strong>лагали, чт<strong>о</strong> неизменн<strong>о</strong>сть веществ не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснять их пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> есть не<strong>о</strong>бъясним<strong>о</strong>е<br />

через нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> не существует никаких пр<strong>о</strong>стых веществ. Мы х<strong>о</strong>тели д<strong>о</strong>казать пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ту<br />

веществ их неизменн<strong>о</strong>стью и старались д<strong>о</strong>казать нечт<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>все не существует; не существует никаких<br />

не изменных веществ.<br />

Как пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение минеральных веществ в различных частях растений, — к<strong>о</strong>рнях,<br />

100


стеблях, листьях и элементах их ф<strong>о</strong>рм, — и какие выв<strong>о</strong>ды м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы сделать из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении<br />

с<strong>о</strong>става тех веществ, <strong>о</strong>б эт<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>гли бы к<strong>о</strong>е-чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщить мн<strong>о</strong>гие уже имеющиеся исслед<strong>о</strong>вания, если бы их<br />

рассм<strong>о</strong>треть с генетическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения. Т<strong>о</strong>т же, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>казался в неприятн<strong>о</strong>й ситуации пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речия<br />

<strong>о</strong>бщепризнанн<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>ниманию кажущихся незыблемыми <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений, т<strong>о</strong>т, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, не м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong><br />

высказываемые мнения найдут <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>желательный прием или п<strong>о</strong>ддержку. Однак<strong>о</strong> я п<strong>о</strong>лагаю, чт<strong>о</strong><br />

эти мнения, если, благ<strong>о</strong>даря п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рению м<strong>о</strong>их <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>кажутся правильными, см<strong>о</strong>гли бы <strong>о</strong>казаться<br />

важными и для других раздел<strong>о</strong>в естеств<strong>о</strong>знания, и чт<strong>о</strong> преимущества, вытекающие из них, не см<strong>о</strong>гут<br />

<strong>о</strong>статься без внимания.<br />

Высказанные взгляды не являются н<strong>о</strong>выми, как <strong>о</strong>ни, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>кажутся к<strong>о</strong>е-к<strong>о</strong>му, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни<br />

высказывались, т<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>тбрасывались или ими пренебрегали, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>димые в эт<strong>о</strong>м<br />

направлении <strong>о</strong>пыты рассматривались как негативные, в т<strong>о</strong> время как <strong>о</strong>ни пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились не с<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> с<br />

целью, и тем самым не м<strong>о</strong>гли ничег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казать ни за, ни пр<strong>о</strong>тив.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> предусматривал<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> с д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения<br />

элементарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества была бы д<strong>о</strong>казана с<strong>о</strong>ставная прир<strong>о</strong>да этих веществ.<br />

Далее, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> и пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание минеральных веществ в растениях скрываются тем, чт<strong>о</strong><br />

растения <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щают эти вещества из п<strong>о</strong>чвы, из-за чег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нимание действительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>цесса был<strong>о</strong> затруднен<strong>о</strong>.<br />

Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> так же <strong>о</strong>чень мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вала неверн<strong>о</strong>му взгляду весьма с<strong>о</strong>блазнительная гип<strong>о</strong>теза,<br />

с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й минеральные вещества в<strong>о</strong>зникли вследствие <strong>о</strong>хлаждения к<strong>о</strong>смических пар<strong>о</strong>в раньше, чем<br />

растения, х<strong>о</strong>тя эта гип<strong>о</strong>теза п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к качеству веществ с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> безразлична и не м<strong>о</strong>жет<br />

<strong>о</strong>бъяснить ег<strong>о</strong>.<br />

Различие между <strong>о</strong>рганическими и не<strong>о</strong>рганическими веществами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е все б<strong>о</strong>льше утрачивал<strong>о</strong><br />

ценн<strong>о</strong>сть, теперь стал<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> неуд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рительным и б<strong>о</strong>льше нельзя принимать <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>е<br />

в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение с<strong>о</strong>ставных частей п<strong>о</strong>чвы. Я выразил эт<strong>о</strong> в неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>те, п<strong>о</strong>священн<strong>о</strong>й данн<strong>о</strong>му<br />

предмету, <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в 1876 г<strong>о</strong>ду: «Не п<strong>о</strong>чва пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит растения, н<strong>о</strong> растение п<strong>о</strong>чву», чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong><br />

сравнению с прежним взгляд<strong>о</strong>м является правильным. П<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к действительн<strong>о</strong>сти следует сказать:<br />

п<strong>о</strong>чва в<strong>о</strong>зникает вместе с растениями.<br />

Я знаю, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты не так п<strong>о</strong>лны, как х<strong>о</strong>тел<strong>о</strong>сь бы, н<strong>о</strong> я считал целес<strong>о</strong><strong>о</strong>бразным <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>вать их<br />

часть, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> надеюсь, чт<strong>о</strong> вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и другие <strong>о</strong>братятся к эт<strong>о</strong>му предмету. Числ<strong>о</strong><br />

напрашивающихся в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в и представляющихся в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жными <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в так велик<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>му, кт<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рит и расширит м<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты, усилия <strong>о</strong>купятся ст<strong>о</strong>рицей.<br />

Ос<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> желательн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы, если бы исслед<strong>о</strong>вали жив<strong>о</strong>тный <strong>о</strong>рганизм ми ег<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить минеральные вещества. Например, с<strong>о</strong>держит ли р<strong>о</strong>дившееся жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е из этих веществ другие<br />

и в б<strong>о</strong>льшем к<strong>о</strong>личестве, нежели яйц<strong>о</strong>.<br />

Также и другие вещества, нежели ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и сера, нах<strong>о</strong>дятся друг к другу в генетическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении,<br />

так чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>дни, как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, назвать первичными, а другие, как серу, вт<strong>о</strong>ричными. Я м<strong>о</strong>г бы<br />

уже сейчас с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщить <strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшем числе <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ду, н<strong>о</strong> считаю все-таки надежнее еще<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжить их ряд и <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>вать их лишь в к<strong>о</strong>нце текущег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>да.<br />

Фрайенвальде на Одере, декабрь 1879.<br />

А. ф. Герцеле<br />

РАСТИТЕЛЬНОЕ ПРОИСХОЖДЕНИЕ КАЛЬЦИЯ И МАГНИЯ,<br />

А ТАКЖЕ ПРЕДВАРИТЕЛЬНОЕ СООБЩЕНИЕ О ВОЗНИКНОВЕНИИ КАЛИЯ И НАТРА<br />

А. ф. Герцеле<br />

Из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы нах<strong>о</strong>дим кальций и магний в растениях, мы п<strong>о</strong>лагаем не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым сделать выв<strong>о</strong>д,<br />

чт<strong>о</strong> все веществ<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит из п<strong>о</strong>чвы, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й выр<strong>о</strong>сли растения. Тысячекратные <strong>о</strong>пыты, как кажется,<br />

свидетельствует <strong>о</strong> правильн<strong>о</strong>сти эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> выв<strong>о</strong>да, нам кажется, чт<strong>о</strong> мы правильн<strong>о</strong> видим и думаем, и, тем не<br />

менее, мы пл<strong>о</strong>х<strong>о</strong> наблюдали, и сделанный выв<strong>о</strong>д, как п<strong>о</strong>казывают следующие факты, существенн<strong>о</strong> неверен.<br />

В м<strong>о</strong>ем пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>днем с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщении <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и серы я<br />

п<strong>о</strong>казал, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та в<strong>о</strong>зникает, к<strong>о</strong>гда в растении увеличивается к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> кальция. Был<strong>о</strong> бы<br />

нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы кальций м<strong>о</strong>г <strong>о</strong>бусл<strong>о</strong>вить в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> считаться<br />

<strong>о</strong>рганическим и сл<strong>о</strong>жным, если ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение нужн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы искать вне <strong>о</strong>рганизма, в<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бленных, ха<strong>о</strong>тичных, <strong>о</strong>тделенных <strong>о</strong>т жизни растения усл<strong>о</strong>виях. Как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та, так и<br />

кальций д<strong>о</strong>лжен в<strong>о</strong>зникать в растениях, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> без кальция нет ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Кальций в<strong>о</strong>зникает из магния.<br />

Два анализа 20 г семян кресс-салата, Lepidum sativum, дали в среднем 0, 207 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Кальций был <strong>о</strong>пределен как серн<strong>о</strong>кислый кальций. В растениях, выр<strong>о</strong>сших из 20 г этих семян, с<br />

д<strong>о</strong>бавлением различных с<strong>о</strong>единений магния, анализ п<strong>о</strong>казал приведенные в следующей таблице<br />

101


к<strong>о</strong>личества серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

В этих шести <strong>о</strong>пытах исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались в <strong>о</strong>бщем 120 г семян кресс-салата, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны были бы<br />

дать 1, 242 г серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция. Однак<strong>о</strong> был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong> 1, 570 г, т<strong>о</strong> есть на 0, 328 или 26 % б<strong>о</strong>льше,<br />

чем д<strong>о</strong>лжны были бы дать исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванные 120 г семян. Прир<strong>о</strong>ст серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция с<strong>о</strong>ставляет в<br />

среднем 0, 054.<br />

Для красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> клевера средний прир<strong>о</strong>ст серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция с<strong>о</strong>ставляет на 20 г семян при<br />

д<strong>о</strong>бавлении серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и жжен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния 0, 031.<br />

П<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нельзя утверждать, чт<strong>о</strong> кальций в<strong>о</strong>зникает из магния, н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> кресс-салат и<br />

растения клевера благ<strong>о</strong>даря д<strong>о</strong>бавке магния вырабатывают кальций.<br />

Другие вещества, например; серн<strong>о</strong>кислый аммиак, аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кислый натр, п<strong>о</strong>варенная с<strong>о</strong>ль, не<br />

<strong>о</strong>казывают влияния на пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> кальция. Если в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение кальция является не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> явлением,<br />

с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждающим магний, н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникает из нег<strong>о</strong>, т<strong>о</strong>гда мы не см<strong>о</strong>жем найти д<strong>о</strong>бавленные к<strong>о</strong>личества<br />

магния в пепле растений, к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> магния д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> уменьшиться.<br />

Приведенные в следующей таблице цифры п<strong>о</strong>казывают уменьшение магния.<br />

Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванные с<strong>о</strong>единения магния не с<strong>о</strong>держали п<strong>о</strong>ддающег<strong>о</strong>ся взвешиванию к<strong>о</strong>личества кальция.<br />

Дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да, исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вавшаяся для п<strong>о</strong>лива и т. д., мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>кратн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>верялась п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

выпаривания 4- 500 мл на с<strong>о</strong>держание примесей. Глазурь фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вых тарел<strong>о</strong>к, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых растения р<strong>о</strong>сли<br />

п<strong>о</strong>д стеклянными к<strong>о</strong>лпаками, кальция не с<strong>о</strong>держала. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на не <strong>о</strong>бнаруживала ни малейшей<br />

к<strong>о</strong>рр<strong>о</strong>зии.<br />

Х<strong>о</strong>д наших исслед<strong>о</strong>ваний не д<strong>о</strong>стиг бы к<strong>о</strong>нца, если бы следующие <strong>о</strong>пыты не п<strong>о</strong>казали нам<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжать.<br />

К<strong>о</strong>гда мы д<strong>о</strong>бавляли растениям кр<strong>о</strong>ме магния еще углекислый или щавелев<strong>о</strong>кислый калий, т<strong>о</strong>гда<br />

кальций, как <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>, увеличивался, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тери магния стан<strong>о</strong>вятся значительн<strong>о</strong> меньше.<br />

Для 20 г кресс-салата уменьшение магния при д<strong>о</strong>бавлении<br />

0, 4 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия 0, 015<br />

0, 250 щавелев<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия 0, 004<br />

Для 20 г клевера при д<strong>о</strong>бавлении 0, 3 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия уменьшения к<strong>о</strong>личества магния не<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит.<br />

Если был<strong>о</strong> бы известн<strong>о</strong>, из каких веществ в<strong>о</strong>зникает магний, т<strong>о</strong>гда мы знали бы, п<strong>о</strong>чему ег<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> уменьшается при <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м увеличении к<strong>о</strong>личества кальция в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м случае на 46, в друг<strong>о</strong>м<br />

на 15, в третьем — т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на 4 миллиграмма и в четверт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>всем не уменьшается. Д<strong>о</strong>лжна была бы<br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йти п<strong>о</strong>теря магния, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> иначе не м<strong>о</strong>г бы в<strong>о</strong>зникнуть кальций, н<strong>о</strong> магний, исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванный<br />

для кальция, д<strong>о</strong>лжен быть каким-т<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>лнен.<br />

Мы д<strong>о</strong>лжны были в выше<strong>о</strong>писанных <strong>о</strong>пытах д<strong>о</strong>бавить растениям веществ<strong>о</strong>, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет<br />

в<strong>о</strong>зникнуть магний.<br />

Если бы углекислый калий был этим веществ<strong>о</strong>м, если бы магний в<strong>о</strong>зникал из углекисл<strong>о</strong>ты калия, а<br />

кальций из магния, т<strong>о</strong>гда при д<strong>о</strong>бавлении углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, безмагния, т<strong>о</strong>же д<strong>о</strong>лжен был бы<br />

в<strong>о</strong>зникнуть кальций. Углекисл<strong>о</strong>та д<strong>о</strong>лжна бы пр<strong>о</strong>извести магний, а п<strong>о</strong>следний — кальций, чт<strong>о</strong> и есть в<br />

действительн<strong>о</strong>сти.<br />

Для 20 г клевера при д<strong>о</strong>бавлении 0, 3 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия уменьшения к<strong>о</strong>личества магния не<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит.<br />

Если был<strong>о</strong> бы известн<strong>о</strong>, из каких веществ в<strong>о</strong>зникает магний, т<strong>о</strong>гда мы знали бы, п<strong>о</strong>чему ег<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> уменьшается при <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м увеличении к<strong>о</strong>личества кальция в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м случае на 46, в друг<strong>о</strong>м<br />

на 15, в третьем — т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на 4 миллиграмма и в четверт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>всем не уменьшается. Д<strong>о</strong>лжна была бы<br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йти п<strong>о</strong>теря магния, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> иначе не м<strong>о</strong>г бы в<strong>о</strong>зникнуть кальций, н<strong>о</strong> магний, исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванный<br />

для кальция, д<strong>о</strong>лжен быть каким-т<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>лнен.<br />

Мы д<strong>о</strong>лжны были в выше<strong>о</strong>писанных <strong>о</strong>пытах д<strong>о</strong>бавить растениям веществ<strong>о</strong>, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет<br />

в<strong>о</strong>зникнуть магний.<br />

102


Если бы углекислый калий был этим веществ<strong>о</strong>м, если бы магний в<strong>о</strong>зникал из углекисл<strong>о</strong>ты калия, а<br />

кальций из магния, т<strong>о</strong>гда при д<strong>о</strong>бавлении углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, безмагния, т<strong>о</strong>же д<strong>о</strong>лжен был бы<br />

в<strong>о</strong>зникнуть кальций. Углекисл<strong>о</strong>та д<strong>о</strong>лжна бы пр<strong>о</strong>извести магний, а п<strong>о</strong>следний — кальций, чт<strong>о</strong> и есть в<br />

действительн<strong>о</strong>сти.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку температура и <strong>о</strong>свещение при различных <strong>о</strong>пытах не всегда были <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вы, результаты<br />

вегетации м<strong>о</strong>гут не п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью с<strong>о</strong>впадать.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку при д<strong>о</strong>бавлении углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и щавелев<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия в растениях в<strong>о</strong>зникает кальций, а<br />

п<strong>о</strong>следний м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>зникать т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> из магния, т<strong>о</strong>гда магний д<strong>о</strong>лжен в<strong>о</strong>зникать из углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

Другие вещества, как уже был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong> выше, не <strong>о</strong>казывают неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> влияния на<br />

выраб<strong>о</strong>тку кальция, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, и на выраб<strong>о</strong>тку магния.<br />

Теперь в<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казать в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение магния. Если бы<br />

магний п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> перев<strong>о</strong>дился в кальций, т<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> нельзя был<strong>о</strong> бы найти в растениях, <strong>о</strong>н был бы транзитным<br />

веществ<strong>о</strong>м. Д<strong>о</strong>лжна существ<strong>о</strong>вать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>спрепятств<strong>о</strong>вать пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию и тем самым вызвать<br />

накапливание магния, при усл<strong>о</strong>вии, чт<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>м случае в<strong>о</strong>зникают те ф<strong>о</strong>рмирующие элементы растения, с<br />

р<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых связан<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение магния. Эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стичь благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> растениям<br />

д<strong>о</strong>бавляют т<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>бразуется, т<strong>о</strong> есть кальций, и т<strong>о</strong>, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>зникает, т<strong>о</strong> есть углекисл<strong>о</strong>ту.<br />

20 г семян г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ха дали из неск<strong>о</strong>льких анализ<strong>о</strong>в среднее к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> магния 0, 040. (Эти же семена<br />

с<strong>о</strong>держали 10-12 миллиграмм кремнезема).<br />

Решающим в этих <strong>о</strong>пытах, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, является т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> при д<strong>о</strong>бавлении серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра не<br />

в<strong>о</strong>зникает прир<strong>о</strong>ста магния.<br />

Три анализа 20 г семян клевера дали 0, 090, 0, 088 и 0, 087 магния, в среднем 0, 088.<br />

Выр<strong>о</strong>сшие из 20 г тех же семян растения при д<strong>о</strong>бавлении 0, 150 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 160<br />

углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия дают 0, 106 магния, т<strong>о</strong> есть прир<strong>о</strong>ст с<strong>о</strong>ставляет 0, 018.<br />

В серии из примерн<strong>о</strong> 50 <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в с кресс-салат<strong>о</strong>м ник<strong>о</strong>гда не замечал<strong>о</strong>сь д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> уп<strong>о</strong>минания<br />

прир<strong>о</strong>ста к<strong>о</strong>личества магния, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<strong>о</strong>ставлял в среднем 0, 090.<br />

При д<strong>о</strong>бавлении 0, 4 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 4 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия магний увеличился на 0, 021.<br />

Х<strong>о</strong>тя вышеизл<strong>о</strong>женн<strong>о</strong>е г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит в п<strong>о</strong>льзу в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения магния из углекисл<strong>о</strong>ты, все же не п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бал<strong>о</strong><br />

бы считать эт<strong>о</strong> действительным,<br />

если бы наши с<strong>о</strong>мнения не были устранены <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельств<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>истекающим из прир<strong>о</strong>ды вещей:<br />

растения, р<strong>о</strong>сшие в темн<strong>о</strong>те, при д<strong>о</strong>бавлении кальция и углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия не <strong>о</strong>бнаруживают ни малейшег<strong>о</strong><br />

прир<strong>о</strong>ста магния. Магний не м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>зникнуть, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> в темн<strong>о</strong>те углекисл<strong>о</strong>та не разлагается.<br />

Кресс-салат, выр<strong>о</strong>сший в темн<strong>о</strong>те с д<strong>о</strong>бавлением серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, не дает<br />

прир<strong>о</strong>ста магния. Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> также и г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>х.<br />

Верн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> факта д<strong>о</strong>казывается <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>веденным при <strong>о</strong>братных усл<strong>о</strong>виях. Растения,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выращивались при свете света кер<strong>о</strong>син<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й лампы, в <strong>о</strong>тсутствии темн<strong>о</strong>ты, с д<strong>о</strong>бавлением не<br />

с<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong> кальция раств<strong>о</strong>ра клея, т<strong>о</strong> есть вещества, п<strong>о</strong>ставляющег<strong>о</strong> при разл<strong>о</strong>жении углекисл<strong>о</strong>ту, дали<br />

следующие к<strong>о</strong>личества кальция:<br />

Я не исслед<strong>о</strong>вал, <strong>о</strong>бразуется ли при д<strong>о</strong>бавлении к клею, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>ставляет углекисл<strong>о</strong>ту,<br />

серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция, не кальций, а магний, как при д<strong>о</strong>бавлении серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия. Однак<strong>о</strong> т<strong>о</strong> и друг<strong>о</strong>е<br />

имеет равн<strong>о</strong>е значение, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тери магния при д<strong>о</strong>бавлении клея уменьшаются. В растениях, выр<strong>о</strong>сших при<br />

кер<strong>о</strong>син<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й лампе, д<strong>о</strong>лжен был <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться магний, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> без нег<strong>о</strong> кальций не <strong>о</strong>бразуется.<br />

Действует ли углекислый аммиак таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, как углекислый кальций или клей, я не<br />

исслед<strong>о</strong>вал.<br />

103


Превращение магния в кальций пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит и в темн<strong>о</strong>те.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> прир<strong>о</strong>ст кальция при желательн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении связан с ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, и там самым как<br />

благ<strong>о</strong>даря д<strong>о</strong>бавлению магния, так и углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в растениях<br />

м<strong>о</strong>жет быть увеличен<strong>о</strong>, я не п<strong>о</strong>казывал при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи цифр, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong>, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с м<strong>о</strong>ей раб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й <strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ре и сере эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чти сам<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й разумеется, и здесь речь идет т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong> кальции и магнии.<br />

Отн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> участия углекисл<strong>о</strong>ты в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты я не пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>чных<br />

<strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в.<br />

С<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит ли магний из двух эквивалент<strong>о</strong>в углер<strong>о</strong>да, а кальций <strong>о</strong>бразуется благ<strong>о</strong>даря д<strong>о</strong>бавлению<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, <strong>о</strong>стается п<strong>о</strong>ка без <strong>о</strong>твета. Мы д<strong>о</strong>лжны уд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льств<strong>о</strong>ваться тем, чт<strong>о</strong> эти вещества вырабатываются<br />

растениями.<br />

Нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> разл<strong>о</strong>жить их, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуемые для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> средства, тепл<strong>о</strong>, свет и т. д. в<br />

<strong>о</strong>рганизме ведут к пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й цели, т<strong>о</strong> есть не к разл<strong>о</strong>жению, а к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию кальция и магния.<br />

С<strong>о</strong>ставление из их с<strong>о</strong>ставных частей не м<strong>о</strong>жет удаться, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> их в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение взаим<strong>о</strong>связан<strong>о</strong><br />

с р<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м растений, пр<strong>о</strong>цессы к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ей синтетическ<strong>о</strong>й силе вне растения не существуют. Однак<strong>о</strong><br />

сейчас у нас есть генетический ряд веществ, чьи члены мы м<strong>о</strong>жем заставить в<strong>о</strong>зникать п<strong>о</strong> желанию при<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи вегетации. За углекисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й следует магний, затем кальций, <strong>о</strong>н прив<strong>о</strong>дит к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, а из ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра в<strong>о</strong>зникает сера. Мы знаем, как мы д<strong>о</strong>лжны <strong>о</strong>бращаться с растениями,<br />

если д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникнуть т<strong>о</strong> или ин<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>.<br />

К<strong>о</strong>гда я в св<strong>о</strong>ей раб<strong>о</strong>те <strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ре и сере утверждаю, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чва является пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м вегетации,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку минеральные с<strong>о</strong>ставные части растений, не п<strong>о</strong>дверженные гниению, п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> ее<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывали, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> утверждение в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>й степени был<strong>о</strong> гип<strong>о</strong>тетическим, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>гда<br />

наблюдавшиеся мн<strong>о</strong>ю факты не были д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чными, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью развеять <strong>о</strong>правданные с<strong>о</strong>мнения.<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, как мы <strong>о</strong>бнаружили генетический ряд, первый член к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, т<strong>о</strong>т, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>являются все <strong>о</strong>стальные, углекисл<strong>о</strong>та, не является с<strong>о</strong>ставн<strong>о</strong>й частью п<strong>о</strong>чвы, мы м<strong>о</strong>жем с п<strong>о</strong>лным прав<strong>о</strong>м<br />

сказать: растение <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>жден<strong>о</strong> <strong>о</strong>т не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>чвы. Там, где мы нах<strong>о</strong>дим кальций и магний, там был<strong>о</strong><br />

растение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му эти с<strong>о</strong>ставные части <strong>о</strong>бязаны св<strong>о</strong>им пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждением. Кажд<strong>о</strong>е растение, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

разлагается углекисл<strong>о</strong>та, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> вырабатывать магний и кальций, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы<br />

п<strong>о</strong>чва в<strong>о</strong>зникла раньше, чем растения, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>чве углекисл<strong>о</strong>та не разлагается. Первый миллиграмм<br />

кальция не старше, чем перв<strong>о</strong>е растение. Для кальция и магния не существует ин<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба<br />

в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения кр<strong>о</strong>ме растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

П<strong>о</strong>чти всегда <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>е нах<strong>о</strong>ждение в прир<strong>о</strong>де этих <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их веществ является п<strong>о</strong>дтверждением<br />

генетических <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>ни нах<strong>о</strong>дятся друг с друг<strong>о</strong>м, и не м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>бъяснен<strong>о</strong> никаким<br />

другим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> магний и кальций не всегда в<strong>о</strong>зникали там, где <strong>о</strong>ни нах<strong>о</strong>дятся в п<strong>о</strong>чве, едва ли требуется<br />

г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить, н<strong>о</strong> х<strong>о</strong>тел<strong>о</strong>сь бы задать в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, не стан<strong>о</strong>вил<strong>о</strong>сь ли расст<strong>о</strong>яние <strong>о</strong>т сег<strong>о</strong>дняшнег<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня п<strong>о</strong>чвы, на<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, при неизбежн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>м сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения нашей планеты, д<strong>о</strong>лжны были<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дить пр<strong>о</strong>цессы вегетации, п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> все меньше и меньше. Однак<strong>о</strong> я не х<strong>о</strong>тел бы п<strong>о</strong>пытаться<br />

далее ут<strong>о</strong>чнять эт<strong>о</strong>т вызывающий <strong>о</strong>заб<strong>о</strong>ченн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый дает лишь намек на примерн<strong>о</strong>е<br />

представление, так как б<strong>о</strong>юсь, чт<strong>о</strong> дать на нег<strong>о</strong> <strong>о</strong>твет п<strong>о</strong>ка не удастся. Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> также в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, как<br />

углекисл<strong>о</strong>та, в<strong>о</strong>да или в<strong>о</strong>здух или первые <strong>о</strong>рганизмы в<strong>о</strong>зникли из ничег<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>статься без <strong>о</strong>бсуждения,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ни наше мышление, ни какие-либ<strong>о</strong> экспериментальные в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти не д<strong>о</strong>стигают эт<strong>о</strong>й сферы.<br />

Напр<strong>о</strong>тив, я не х<strong>о</strong>чу <strong>о</strong>ставить без уп<strong>о</strong>минания не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димые п<strong>о</strong>следствия м<strong>о</strong>их взгляд<strong>о</strong>в, х<strong>о</strong>тя и эт<strong>о</strong> ведет в<br />

<strong>о</strong>бласть невидим<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Если минеральные вещества в<strong>о</strong>зникают т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в <strong>о</strong>рганизме, т<strong>о</strong> есть в с<strong>о</strong>четании с<br />

различными элементами ф<strong>о</strong>рмы, т<strong>о</strong> мельчайшие части <strong>о</strong>тдельных веществ, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят, т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong><br />

так же, как и <strong>о</strong>ни сами, д<strong>о</strong>лжны иметь <strong>о</strong>пределенную ф<strong>о</strong>рму. Если бы <strong>о</strong>ни не имели ее и если бы <strong>о</strong>ни<br />

в<strong>о</strong>зникали не с <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м, не п<strong>о</strong>лучали бы св<strong>о</strong>ю химическую валентн<strong>о</strong>сть и ф<strong>о</strong>рму, т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни м<strong>о</strong>гли бы<br />

в<strong>о</strong>зникать и вне <strong>о</strong>рганизма. Как нет пр<strong>о</strong>стых, так не м<strong>о</strong>жет быть и бесф<strong>о</strong>рменных веществ. Из<br />

бесф<strong>о</strong>рменных веществ не м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>зникнуть <strong>о</strong>рганизм, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здать механизм. Бесф<strong>о</strong>рменн<strong>о</strong>е и<br />

пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е стали бы излишними и бессмысленными, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не м<strong>о</strong>жет ничег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникнуть.<br />

Для калия и натрия растительный сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения также устан<strong>о</strong>влен. Из б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й серии<br />

<strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в я х<strong>о</strong>чу привести здесь следующие в<strong>о</strong>семь:<br />

104


Я не исслед<strong>о</strong>вал в тех случаях, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщаю, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яла ли прибавка щел<strong>о</strong>чей из калия или из<br />

натра. Другие <strong>о</strong>пыты, кажется, дают результат, чт<strong>о</strong> калий м<strong>о</strong>жет превращаться в натрий, а натрий в калий.<br />

С<strong>о</strong>здается впечатление, чт<strong>о</strong> натрий в<strong>о</strong>зникает раньше, чем калий.<br />

Если калий и натрий имеют <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение, т<strong>о</strong>гда стан<strong>о</strong>вится весьма вер<strong>о</strong>ятным<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение глин<strong>о</strong>зема и кремнезема, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> как м<strong>о</strong>гли бы нах<strong>о</strong>дящиеся в г<strong>о</strong>рах массы<br />

калия и натрия, кальция и магния быть пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м вегетации, а с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждающие их глин<strong>о</strong>зем и кремнезем<br />

— нет.<br />

Был<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>чень желательн<strong>о</strong> исслед<strong>о</strong>вать, как<strong>о</strong>е участие имеет жив<strong>о</strong>тный <strong>о</strong>рганизм в в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вении<br />

минеральных веществ.<br />

В начале следующег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>да я с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщу <strong>о</strong> длительн<strong>о</strong>й серии <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в с<strong>о</strong> щел<strong>о</strong>чами, п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как <strong>о</strong>пыты<br />

будут д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнены в течение лета в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении вышеприведенных замечаний.<br />

Я п<strong>о</strong>лагаю, чт<strong>о</strong> сделал первые и самые трудные шаги в эт<strong>о</strong>й бывшей д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р темн<strong>о</strong>й и<br />

неизвестн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти. Т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, кт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>следует за мн<strong>о</strong>й, <strong>о</strong>жидает б<strong>о</strong>лее легкая раб<strong>о</strong>та, увидеть п<strong>о</strong>сле неск<strong>о</strong>льких<br />

<strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в и анализ<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>дтверждение указанных факт<strong>о</strong>в и при дальнейших исслед<strong>о</strong>ваниях найти еще б<strong>о</strong>льше,<br />

чем <strong>о</strong>н искал.<br />

Если в<strong>о</strong>зникнут п<strong>о</strong>желания узнать б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, как пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились м<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты, я <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong><br />

г<strong>о</strong>т<strong>о</strong>в сделать такие с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщения, х<strong>о</strong>тя нельзя сказать намн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льше т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> дан<strong>о</strong> в примечании.<br />

В <strong>о</strong>стальн<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>вел свыше 500 анализ<strong>о</strong>в пепла, д<strong>о</strong>стиг<br />

в эт<strong>о</strong>м виде раб<strong>о</strong>т нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й уверенн<strong>о</strong>сти.<br />

Фрайенвальде н. О., январь 1881 г.<br />

А. ф. Герцеле.<br />

ДАЛЬНЕЙШИЕ ДОКАЗАТЕЛЬСТВА РАСТИТЕЛЬНОГО ВОЗНИКНОВЕНИЯ МАГНИЯ И КАЛИЯ<br />

А. ф. Герцеле<br />

У нас нет никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> представления <strong>о</strong> сущн<strong>о</strong>сти элементарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му<br />

чт<strong>о</strong> мы не знаем факт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>ставляют сумму так<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Так же мал<strong>о</strong> мы знаем, чт<strong>о</strong> вынуждает не<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмленные с<strong>о</strong>ставные части атм<strong>о</strong>сферы принимать<br />

<strong>о</strong>пределенные ф<strong>о</strong>рмы вегетации.<br />

Эт<strong>о</strong> дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>е незнание скл<strong>о</strong>нил<strong>о</strong> нас к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы рассматривать в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение элементарных<br />

веществ и растений как нечт<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>е друг <strong>о</strong>т друга. Если бы мы с сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> начала п<strong>о</strong>думали, чт<strong>о</strong> не<br />

м<strong>о</strong>жет существ<strong>о</strong>вать пр<strong>о</strong>стых веществ, т<strong>о</strong>гда бы мы с<strong>о</strong>единили их в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение в генетическую<br />

взаим<strong>о</strong>связь с р<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м растений и менее тверд<strong>о</strong> верили бы в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растения не м<strong>о</strong>гут расти, не усваивая<br />

минеральные вещества, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>няли бы, чт<strong>о</strong> растения не м<strong>о</strong>гут расти, не <strong>о</strong>бразуя минеральных веществ.<br />

М<strong>о</strong>е исслед<strong>о</strong>вание <strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вении минеральных веществ, <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е в 1881<br />

г<strong>о</strong>ду, с<strong>о</strong>держал<strong>о</strong>, среди пр<strong>о</strong>чег<strong>о</strong>, д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> магний в<strong>о</strong>зникает из углекисл<strong>о</strong>ты. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

растениям эта кисл<strong>о</strong>та д<strong>о</strong>бавлялась в с<strong>о</strong>единении с калием или натр<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, м<strong>о</strong>жет ли<br />

магний быть <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ван из св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

Если в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение магния из углекисл<strong>о</strong>ты является пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, распр<strong>о</strong>страненным в б<strong>о</strong>льшей части<br />

растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> царства, т<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>е растение д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы представить<br />

д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong> реальн<strong>о</strong>сти эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Если растение п<strong>о</strong>ставить к<strong>о</strong>рнем в бутылку с узким г<strong>о</strong>рлышк<strong>о</strong>м, нап<strong>о</strong>лненную дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время с<strong>о</strong>храняется, н<strong>о</strong> растет немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Если т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е растение п<strong>о</strong>местить<br />

к<strong>о</strong>рнями в в<strong>о</strong>ду в пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>суде, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> растет лучше, и <strong>о</strong>бразуются н<strong>о</strong>вые листья. Увеличенная<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>ды делает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным б<strong>о</strong>льший д<strong>о</strong>ступ в<strong>о</strong>здуха и углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

Шесть п<strong>о</strong>дземных стеблей мать-мачехи (Tussilago Farfara) без листьев весили 20 г и с<strong>о</strong>держали 0,<br />

003 магния. Шесть таких же стеблей, вес<strong>о</strong>м 27 г, были ул<strong>о</strong>жены в пл<strong>о</strong>ский фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вый ящик с<br />

дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и прикрыты стеклянным ящик<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ял на сл<strong>о</strong>е ваты<br />

т<strong>о</strong>лщин<strong>о</strong>й 2 см. Через два месяца выр<strong>о</strong>сл<strong>о</strong> неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> листьев, и их пепел с<strong>о</strong>держал 0, 013 магния.<br />

При вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыте стебли, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые также с<strong>о</strong>держали 0, 003 магния, были ул<strong>о</strong>жены в деревянный<br />

пл<strong>о</strong>ский ящик, на стенки к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> был нанесен сл<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ска 2-3 мм. В стеклянный ящик, п<strong>о</strong>крывавший эти<br />

стебли, ежедневн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>давали 20 куб. см углекисл<strong>о</strong>ты, так чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание углекисл<strong>о</strong>ты в в<strong>о</strong>здухе, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

нах<strong>о</strong>дились эти растения, ин<strong>о</strong>гда с<strong>о</strong>ставлял<strong>о</strong> 0, 2 %.<br />

Пепел выр<strong>о</strong>сших за два месяца листьев и старых стеблей с<strong>о</strong>держал 0, 024 магния.<br />

В третьем <strong>о</strong>пыте с п<strong>о</strong>дачей углекисл<strong>о</strong>ты стебли нах<strong>о</strong>дились на листке пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаги,<br />

лежавшем на неск<strong>о</strong>льких нитях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые были натянуты над ящик<strong>о</strong>м, нап<strong>о</strong>лненным в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Бумага<br />

п<strong>о</strong>ддерживалась в<strong>о</strong> влажн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии. Прибавка магния с<strong>о</strong>ставляла 0, 021.<br />

С<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение растений с материалами, с<strong>о</strong>держащими магний, был<strong>о</strong> исключен<strong>о</strong>. Бумага<br />

с<strong>о</strong>держала немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и железа.<br />

38 г к<strong>о</strong>рней без листьев дудника лесн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (Angelica silvestris) с<strong>о</strong>держали 0, 018 магния. Так<strong>о</strong>е же<br />

105


к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> через два месяца в ящике из в<strong>о</strong>ска, <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>танные углекисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, дали 0, 041 магния.<br />

39 г тех же к<strong>о</strong>рней с 0, 020 магния дали через два месяца 0, 059 магния. 35 г анхузы лекарственн<strong>о</strong>й<br />

(Anchusaofficinalis) с<strong>о</strong>держали 0, 003 магния и дали п<strong>о</strong>сле <strong>о</strong>пыта 0, 041.<br />

Углекисл<strong>о</strong>та вызывает, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, прир<strong>о</strong>ст магния,<br />

в мать-мачехе с 0, 003 д<strong>о</strong> 0, 024<br />

в дуднике с 0, 018 д<strong>о</strong> 0, 041<br />

в дуднике с 0, 020 д<strong>о</strong> 0, 059<br />

в анхузе с 0, 003 д<strong>о</strong> 0, 041<br />

Следующие четыре <strong>о</strong>пыта п<strong>о</strong>казывают эт<strong>о</strong>т прир<strong>о</strong>ст еще явственнее.<br />

30 г кустистых к<strong>о</strong>рней без листьев гравилата г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (Geumuгbanиm) с<strong>о</strong>держали 0, 007 магния.<br />

Так<strong>о</strong>е же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>мещен<strong>о</strong> в фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вый ящик с дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и накрыт<strong>о</strong><br />

стеклянным ящик<strong>о</strong>м, как <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> выше.<br />

Листья и к<strong>о</strong>рни, выр<strong>о</strong>сшие через 70 дней, дали 0, 022 магния.<br />

39 г тех же к<strong>о</strong>рней с<strong>о</strong>держали 0, 008 магния.<br />

Так<strong>о</strong>е же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>мещен<strong>о</strong> в ящик, изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вленный из в<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>вых пластин, и через 70 дней<br />

был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучен<strong>о</strong> 0, 036 магния.<br />

Оба <strong>о</strong>пыта без п<strong>о</strong>дачи углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

В <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их следующих <strong>о</strong>пытах к<strong>о</strong>рни были п<strong>о</strong>двешены на платин<strong>о</strong>вых пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чках в стеклянных<br />

с<strong>о</strong>судах выс<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й 35 см и ширин<strong>о</strong>й 25 см, дн<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>крыт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, а стенки выл<strong>о</strong>жены<br />

пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаг<strong>о</strong>й. С<strong>о</strong>суды были накрыты стеклянными к<strong>о</strong>лпаками, выл<strong>о</strong>женные изнутри, с<strong>о</strong><br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую не падал свет, пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаг<strong>о</strong>й. Между стенками с<strong>о</strong>суд<strong>о</strong>в и к<strong>о</strong>лпак<strong>о</strong>в<br />

нах<strong>о</strong>дил<strong>о</strong>сь к<strong>о</strong>льц<strong>о</strong> из ваты т<strong>о</strong>лщин<strong>о</strong>й 2 см. Пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательная бумага п<strong>о</strong>ддерживалась в<strong>о</strong> влажн<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, п<strong>о</strong>падания прямых с<strong>о</strong>лнечных лучей избегали. С<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение к<strong>о</strong>рней с<strong>о</strong> стенками с<strong>о</strong>суд<strong>о</strong>в<br />

или с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, нах<strong>о</strong>дившейся на дне, был<strong>о</strong> нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>.<br />

В <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>суде нах<strong>о</strong>дились 48, 5, в друг<strong>о</strong>м 64 г к<strong>о</strong>рней.<br />

Одинак<strong>о</strong>вые к<strong>о</strong>личества к<strong>о</strong>рней с<strong>о</strong>держали 0, 012 и 0, 014 магния. В каждый с<strong>о</strong>суд в течение двух<br />

месяцев ежедневн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>давали п<strong>о</strong> 50 куб. см углекисл<strong>о</strong>ты. Следующая таблица п<strong>о</strong>казывает результат.<br />

Листья и к<strong>о</strong>рни, <strong>о</strong>бнаружившие сильный р<strong>о</strong>ст в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их п<strong>о</strong>следних <strong>о</strong>пытах, м<strong>о</strong>гли бы дать т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> 0,<br />

026 магния, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> лишь так<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> имел<strong>о</strong>сь в исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванных к<strong>о</strong>рнях, и кр<strong>о</strong>ме эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния не был<strong>о</strong>.<br />

Мы нах<strong>о</strong>дим, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, 0, 172 магния, семикратн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>. В<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ранее не<br />

имевшег<strong>о</strong>ся магния стал<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>даря разл<strong>о</strong>жению углекисл<strong>о</strong>ты в пр<strong>о</strong>цессе вегетации,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> никак<strong>о</strong>е друг<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью из<strong>о</strong>лир<strong>о</strong>ванным растениям не п<strong>о</strong>дв<strong>о</strong>дил<strong>о</strong>сь.<br />

Оба других <strong>о</strong>пыта, пр<strong>о</strong>веденных с гравилат<strong>о</strong>м без углекисл<strong>о</strong>ты, дают т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> четырехкратн<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> магния.<br />

Эти 0, 172 магния дают 0, 477 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния, в виде к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>н был <strong>о</strong>бнаружен, т<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е исключает любую <strong>о</strong>шибку.<br />

Если при <strong>о</strong>пределении прир<strong>о</strong>ста магния при п<strong>о</strong>средстве углекисл<strong>о</strong>ты исх<strong>о</strong>дить не из к<strong>о</strong>рней<br />

растения, а из семян, т<strong>о</strong> прих<strong>о</strong>дим к так<strong>о</strong>му же результату.<br />

20 г г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ха с<strong>о</strong>держали 0, 036 магния. Растения из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же к<strong>о</strong>личества, выр<strong>о</strong>сшие с углекисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й,<br />

дали в трех <strong>о</strong>пытах:<br />

0, 064<br />

0, 068<br />

0, 084 магния.<br />

Этим д<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> углекисл<strong>о</strong>та не д<strong>о</strong>лжна быть связана с калием, чт<strong>о</strong>бы пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить магний, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong><br />

магний в<strong>о</strong>зникает из св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли будет д<strong>о</strong>казать при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи <strong>о</strong>пыта, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> углекисл<strong>о</strong>ты не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать<br />

эквивалент магния, п<strong>о</strong>ка п<strong>о</strong>д в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м.<br />

Не принимая в<strong>о</strong> внимание в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения минеральных веществ, к<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению между вегетацией и с<strong>о</strong>ставными частями п<strong>о</strong>чвы <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сились пр<strong>о</strong>ще, чем <strong>о</strong>н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ит.<br />

Г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят: растения нах<strong>о</strong>дят в п<strong>о</strong>чве вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>тсутствуют в атм<strong>о</strong>сфере, и в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с этим<br />

считали, чт<strong>о</strong> из анализа пепла растения м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> минеральных веществ <strong>о</strong>н<strong>о</strong> забрал<strong>о</strong> у п<strong>о</strong>чвы.<br />

106


Эт<strong>о</strong> заблуждение п<strong>о</strong>ддерживал<strong>о</strong>сь с величайшим тщанием самыми различными сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами и с кажущимся<br />

успех<strong>о</strong>м.<br />

Однак<strong>о</strong> все анализы, пр<strong>о</strong>веденные с эт<strong>о</strong>й целью, неверны, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> растения, в<strong>о</strong>преки<br />

вышеуп<strong>о</strong>мянут<strong>о</strong>му мнению, <strong>о</strong>бразуют б<strong>о</strong>льшую часть св<strong>о</strong>их минеральных веществ именн<strong>о</strong> из с<strong>о</strong>ставных<br />

частей атм<strong>о</strong>сферы.<br />

Мы увидели, чт<strong>о</strong> магний, с<strong>о</strong>ставная часть п<strong>о</strong>чвы, <strong>о</strong>бразуется из св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й углекисл<strong>о</strong>ты, х<strong>о</strong>тя<br />

растения, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, не с<strong>о</strong>прикасаются с п<strong>о</strong>чв<strong>о</strong>й.<br />

Отрицательн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р не см<strong>о</strong>гли заметить, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong><br />

растения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не разлагают углекисл<strong>о</strong>ту, - грибы (Fungi), - с<strong>о</strong>держат <strong>о</strong>чень мал<strong>о</strong> магния. В 24 г сух<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вещества пяти гриб<strong>о</strong>в-млечник<strong>о</strong>в (Lactarius) на 1, 187 калия прих<strong>о</strong>дится т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> 0, 041 магния и 0, 024<br />

кальция.<br />

В с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с прежним взгляд<strong>о</strong>м, грибы д<strong>о</strong>лжны были бы п<strong>о</strong>лучить калий из субстрата, на<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ни выр<strong>о</strong>сли.<br />

100 г к<strong>о</strong>ры зас<strong>о</strong>хшег<strong>о</strong> пня слив<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дерева, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й выр<strong>о</strong>сли те пять гриб<strong>о</strong>в, с<strong>о</strong>держали:<br />

7, 0 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция<br />

0, 100 магния<br />

0, 080 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

0, 133 <strong>о</strong>ксида железа<br />

0, 113 кремнезема<br />

калий <strong>о</strong>тсутствует.<br />

Из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личества кальция грибы усв<strong>о</strong>или т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> 0, 024 и с<strong>о</strong>держат 49-кратн<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> калия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в к<strong>о</strong>ре не с<strong>о</strong>держал<strong>о</strong>сь с<strong>о</strong>всем.<br />

Пепел к<strong>о</strong>ры нах<strong>о</strong>дившег<strong>о</strong>ся ряд<strong>о</strong>м пня, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м грибы не р<strong>о</strong>сли, дал п<strong>о</strong>чти так<strong>о</strong>й же с<strong>о</strong>став.<br />

Мы нах<strong>о</strong>дим грибы на песчан<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>чве, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й едва ли с<strong>о</strong>держатся следы калия, например, грибыз<strong>о</strong>нтики<br />

(Lepiota).<br />

Три гриба эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вида с<strong>о</strong>держали в 36 г сух<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества 1, 570 калия. Песчаная п<strong>о</strong>чва п<strong>о</strong>д грибами и<br />

ряд<strong>о</strong>м с ними в 100 г дала т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> следы калия. Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> также и пес<strong>о</strong>к, взятый на расст<strong>о</strong>янии 30 - 40 см в<br />

разных местах. Друг<strong>о</strong>й вид з<strong>о</strong>нтичных с<strong>о</strong>держал в 16 г сух<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества 1, 210 калия.<br />

Пес<strong>о</strong>к с неб<strong>о</strong>льшими примесями глины с<strong>о</strong>держал в 100 г 0, 006 калия. М<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> ли не имеющее к<strong>о</strong>рней<br />

растение, как эт<strong>о</strong>т гриб, чья сухая субстанция с<strong>о</strong>держит 7, 5 % калия, взять ег<strong>о</strong> из п<strong>о</strong>чвы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая с<strong>о</strong>держит<br />

такие незначительные к<strong>о</strong>личества эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества?<br />

Я м<strong>о</strong>г бы привести еще примеры, н<strong>о</strong> напрасн<strong>о</strong> искать калий гриб<strong>о</strong>в в их субстрате. Каким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> быть п<strong>о</strong>дведен<strong>о</strong> к скудн<strong>о</strong>му мицелию этих растений, пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть вегетации к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

с<strong>о</strong>ставляет всег<strong>о</strong> неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> дней или недель, так<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> калия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в 5-10 раз превышает<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> калия в б<strong>о</strong>льшинстве растений с сильн<strong>о</strong> разветвленными к<strong>о</strong>рнями, вегетация к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжается в течение б<strong>о</strong>льшей части г<strong>о</strong>да?<br />

Если магний в<strong>о</strong>зникает в растениях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не прикасаются к п<strong>о</strong>чве к<strong>о</strong>рнями, т<strong>о</strong>, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> и<br />

калий имеет св<strong>о</strong>и ист<strong>о</strong>ки не в п<strong>о</strong>чве, а в растениях.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку углекисл<strong>о</strong>та исп<strong>о</strong>льзуется для магния и кальция, и участие в<strong>о</strong>ды в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании<br />

минеральных веществ х<strong>о</strong>тя и вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казуем<strong>о</strong>, исслед<strong>о</strong>вание зависит <strong>о</strong>т аз<strong>о</strong>та.<br />

Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> грибы, кр<strong>о</strong>ме аз<strong>о</strong>та, абс<strong>о</strong>рбируют б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, и превращают<br />

п<strong>о</strong>следний в <strong>о</strong>з<strong>о</strong>н, х<strong>о</strong>тя аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в них не <strong>о</strong>бнаруживается, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на, как т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>на в<strong>о</strong>зникает, исп<strong>о</strong>льзуется для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания других веществ. П<strong>о</strong>чти все зеленые растения с<strong>о</strong>держат<br />

аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кислые с<strong>о</strong>ли. В<strong>о</strong>зникают ли <strong>о</strong>ни в растениях или п<strong>о</strong>дв<strong>о</strong>дятся к ним, сейчас безразличн<strong>о</strong>. Опыт<br />

д<strong>о</strong>лжен п<strong>о</strong>казать, в<strong>о</strong>зникает ли из аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты калий, как из углекисл<strong>о</strong>ты магний.<br />

Ранее я уже с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщал, чт<strong>о</strong> красный клевер, вика (Vicia sativa), синий люпин и кресс-салат (Lepidum<br />

sativum) при исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании 20 г семян и без минеральных д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лили ясн<strong>о</strong> заметить прир<strong>о</strong>ст<br />

калия.<br />

Если калий в<strong>о</strong>зникает из аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавка ее д<strong>о</strong>лжна увеличить <strong>о</strong>бычный прир<strong>о</strong>ст калия.<br />

Три анализа 20 г кресс-салата дали в среднем<br />

0, 470 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия.<br />

Выр<strong>о</strong>сшие из 20 г семян без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к растения дали в среднем в трех <strong>о</strong>пытах<br />

0, 505 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия.<br />

В качестве исх<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пункта для прир<strong>о</strong>ста серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия был взят не с<strong>о</strong>державшийся в<br />

семенах калий, а т<strong>о</strong>т, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый был найден в растениях, выр<strong>о</strong>сших без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к, т<strong>о</strong> есть 0, 505 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

калия.<br />

107


Другие д<strong>о</strong>бавки, например, серн<strong>о</strong>кислый кальций, серн<strong>о</strong>кислый магний, винн<strong>о</strong>кислый кальций,<br />

винн<strong>о</strong>кислый магний не вызывают заметн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прир<strong>о</strong>ста калия. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит при участии аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. 1 (Кальции, магний и аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та были св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дны <strong>о</strong>т калия,<br />

как и дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да, а также применяемые при анализе вещества. Кальций и магний были<br />

раств<strong>о</strong>рены в 2-300 мл в<strong>о</strong>ды)<br />

Б<strong>о</strong>лее не вызывает удивления, чт<strong>о</strong> грибы, растущие на не с<strong>о</strong>держащей калия <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве, с<strong>о</strong>держат<br />

б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> калия, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> невер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы калий в<strong>о</strong>зникал из друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, чем калий<br />

зеленых растений. Аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та не <strong>о</strong>бнаруживается в грибах, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на не м<strong>о</strong>жет нах<strong>о</strong>диться в<br />

этих растениях, а, как т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>на <strong>о</strong>бразуется, превращается в калий.<br />

В раств<strong>о</strong>ре не с<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong> калия вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара даже через длительн<strong>о</strong>е время плесневых<br />

гриб<strong>о</strong>в не в<strong>о</strong>зникает. Д<strong>о</strong>бавление аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция или аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния вызывает начал<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания плесени через неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> дней.<br />

300-400 мл приблизительн<strong>о</strong> 8 % раств<strong>о</strong>ра вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара были налиты в ящик, 20 см ширин<strong>о</strong>й<br />

и 25 см длин<strong>о</strong>й, сделанный из пластин в<strong>о</strong>ска, к нему д<strong>о</strong>бавили 1 г аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция. Ящик накрыли<br />

стеклянным к<strong>о</strong>лпак<strong>о</strong>м, ст<strong>о</strong>ящим на вате.<br />

Через 3-4 недели при температуре <strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong> 20 градус<strong>о</strong>в Цельсия в<strong>о</strong>зник нечт<strong>о</strong> вр<strong>о</strong>де в<strong>о</strong>йл<strong>о</strong>ка из<br />

плесневых гриб<strong>о</strong>в. Ег<strong>о</strong> вес из-за прилипшег<strong>о</strong> сахара устан<strong>о</strong>вить был<strong>о</strong> нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>. С п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жими и с<br />

б<strong>о</strong>льшими к<strong>о</strong>личествами вышеназванн<strong>о</strong>й смеси были пр<strong>о</strong>деланы три <strong>о</strong>пыта. Пепел гриб<strong>о</strong>в дал:<br />

0, 059<br />

0, 064<br />

0, 095 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия.<br />

Ящик, ст<strong>о</strong>ящий п<strong>о</strong>д стеклянным к<strong>о</strong>лпак<strong>о</strong>м на вате, с таким же раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м сахара без аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

кальция, через 3-4 недели не с<strong>о</strong>держал гриб<strong>о</strong>в и, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, калия.<br />

Два <strong>о</strong>пыта, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался серн<strong>о</strong>кислый магний, дали п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жее <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание плесени с<br />

0, 052 и<br />

0, 088 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, как в шляп<strong>о</strong>чных грибах, так и в плесневых грибах мы <strong>о</strong>бнаруживаем калий, причем<br />

в субстрате не был<strong>о</strong> и следа калия.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>м сахаре, кр<strong>о</strong>ме кальция и аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, не с<strong>о</strong>держал<strong>о</strong>сь других веществ,<br />

с<strong>о</strong>держание калия в<strong>о</strong> время <strong>о</strong>пыта не уменьшается, другие с<strong>о</strong>ли кальция не вызывают в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения<br />

калия, в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>м сахаре грибы не <strong>о</strong>бразуются, т<strong>о</strong> для в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения калия <strong>о</strong>стается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та.<br />

Научившись с<strong>о</strong>здавать усл<strong>о</strong>вия, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых в<strong>о</strong>зникают минеральные вещества, нам удал<strong>о</strong>сь путем<br />

синтеза при<strong>о</strong>брести знание, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучить аналитическим сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м.<br />

Теперь мы знаем, чт<strong>о</strong> калий и магний, <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждении к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых ничег<strong>о</strong> не известн<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>здаются<br />

растениями из с<strong>о</strong>ставных частей атм<strong>о</strong>сферы, и чт<strong>о</strong> эти вещества не являются чем-т<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тличным <strong>о</strong>т <strong>о</strong>рганических веществ, в<strong>о</strong>зникшим ранее, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>держат углер<strong>о</strong>д и аз<strong>о</strong>т, и в<strong>о</strong>зникают<br />

вместе с растениями. В<strong>о</strong> взаим<strong>о</strong>связи между элементами ф<strong>о</strong>рмы растения и в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вением минеральных<br />

веществ д<strong>о</strong>лжен с<strong>о</strong>держаться м<strong>о</strong>мент, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сть к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нам не удается п<strong>о</strong>нять.<br />

П<strong>о</strong>ка м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы утверждать, чт<strong>о</strong> углер<strong>о</strong>д и аз<strong>о</strong>т ведут себя внутри <strong>о</strong>рганизма п<strong>о</strong>-друг<strong>о</strong>му,<br />

нежели вне ег<strong>о</strong>, и развивают св<strong>о</strong>йства, нам неизвестные, или знак<strong>о</strong>мые св<strong>о</strong>йства в б<strong>о</strong>льшей степени,<br />

благ<strong>о</strong>даря к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым стан<strong>о</strong>вится в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным с<strong>о</strong>единение не разлагаемых веществ. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong> стал<strong>о</strong> бы<br />

яснее, если бы при пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжении <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, при б<strong>о</strong>льшем внимании к растительным элементам ф<strong>о</strong>рмы,<br />

удал<strong>о</strong>сь бы д<strong>о</strong>казать, чт<strong>о</strong> кр<strong>о</strong>ме аз<strong>о</strong>та в калии с<strong>о</strong>держатся также углер<strong>о</strong>д и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, и т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пределить<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельных веществ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуют эквивалент калия.<br />

В<strong>о</strong> все<strong>о</strong>бщем распр<strong>о</strong>странении магния <strong>о</strong>бнаруживается н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> атм<strong>о</strong>сфера в<br />

прежние времена была б<strong>о</strong>гаче углекисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, чем сейчас, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в так<strong>о</strong>й атм<strong>о</strong>сфере р<strong>о</strong>сшие<br />

т<strong>о</strong>гда растения м<strong>о</strong>гли <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> магния, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы нах<strong>о</strong>дим в различных видах г<strong>о</strong>р.<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить нечт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жее для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, м<strong>о</strong>гут<br />

п<strong>о</strong>над<strong>о</strong>биться еще другие <strong>о</strong>пыты.<br />

Я не х<strong>о</strong>чу предпринимать <strong>о</strong>тслеживание растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения минеральных веществ в<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку б<strong>о</strong>льшая часть эт<strong>о</strong>й математик<strong>о</strong>-фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фск<strong>о</strong>й задачи, а именн<strong>о</strong>,<br />

<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение мир<strong>о</strong>вых тел, уже стал<strong>о</strong> ближе нашему п<strong>о</strong>ниманию, и сделаны<br />

шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong><strong>о</strong>хватные и убедительные выв<strong>о</strong>ды, <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сящиеся к би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>му и псих<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>му. 2 ( 2 W H<br />

Preuss. «Geist und Stoff» Erläuterungen des Verhältnisses zwischen Welt und Mensch nach den Zeugnissen dei<br />

108


Organismen Oldenburg 1883. Schulzesche Hoftuchhandlung - «Дух и веществ<strong>о</strong>». П<strong>о</strong>яснение <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений между<br />

мир<strong>о</strong>м и чел<strong>о</strong>век<strong>о</strong>м п<strong>о</strong> свидетельству <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>в Вилы. Г. Пр<strong>о</strong>йсс)<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как я п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>численных <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в устан<strong>о</strong>вил, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, сера, магний,<br />

кальций и калий являются не пр<strong>о</strong>стыми веществами, а сл<strong>о</strong>жными пр<strong>о</strong>дуктами пр<strong>о</strong>цесса вегетации, будет<br />

<strong>о</strong>чень благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>й задачей выяснить усл<strong>о</strong>вия, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>бразуются <strong>о</strong>стальные элементарные вещества,<br />

встречающиеся в с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>м растительн<strong>о</strong>м мире, а также п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> исслед<strong>о</strong>вать всю эту <strong>о</strong>бласть.<br />

Х<strong>о</strong>тя нельзя <strong>о</strong>трицать, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщаемые факты расширяют наши знания <strong>о</strong> прир<strong>о</strong>де, люди будут все же<br />

б<strong>о</strong>льше скл<strong>о</strong>нны к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы ус<strong>о</strong>мниться в их правильн<strong>о</strong>сти, чем признать, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верить,<br />

чт<strong>о</strong> ты <strong>о</strong>шибался в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р всеми считал<strong>о</strong>сь правильным.<br />

Однак<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> бы ни пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжались к<strong>о</strong>лебания и с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>тивление, пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение рассм<strong>о</strong>трения и<br />

пр<strong>о</strong>верки г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствующих взгляд<strong>о</strong>в, раз <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>му уже <strong>о</strong>свещен<strong>о</strong> п<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му,<br />

а также стремление к дальнейшему развитию наших знаний <strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong> приведут к этим фактам,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> не существует друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пути, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый м<strong>о</strong>жет п<strong>о</strong>вести нас дальше, и прир<strong>о</strong>да вещей в эт<strong>о</strong>м<br />

случае будет сильнее, чем предубеждение.<br />

Фрайенвальде н. О., февраль 1883<br />

А. ф. Герцеле<br />

из:<br />

ДУХ И ВЕЩЕСТВО.<br />

П<strong>о</strong>яснение <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений между мир<strong>о</strong>м и чел<strong>о</strong>век<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong> свидетельству <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>в.<br />

Вильг. Г. Пр<strong>о</strong>йсс<br />

109<br />

Пр<strong>о</strong>блема жизни –<br />

эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>блема К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са<br />

РАБОТЫ ФОН ГЕРЦЕЛЕ<br />

В 1876 г<strong>о</strong>ду ф. Герцеле (Берлин, у г-на Петерса) <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>вал классическую неб<strong>о</strong>льшую раб<strong>о</strong>ту,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая дала с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вые и удивительные <strong>о</strong>бъяснения <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> химических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в в<br />

растущих растениях. Мне неизвестн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы «наука» <strong>о</strong>братила внимание на с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщенные там факты, х<strong>о</strong>тя<br />

за перв<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вали уже две других, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дтверждают п<strong>о</strong>лученные в перв<strong>о</strong>й<br />

результаты, н<strong>о</strong> и значительн<strong>о</strong> их увеличивают.<br />

С любезн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> разрешения г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дина ф. Герцеле я приведу здесь неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> выдержек из ег<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>т. Он<br />

г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит:<br />

«Желание пр<strong>о</strong>никнуть в суть т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> кажется скрытым, превращения пр<strong>о</strong>стых веществ, каждый<br />

считает, мягк<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, предприятием, заранее <strong>о</strong>бреченным. И все же мы тем живее чувствуем п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь <strong>о</strong>тветить на в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с <strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения элемент<strong>о</strong>в, чем б<strong>о</strong>гаче стала наука н<strong>о</strong>выми сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами<br />

рассм<strong>о</strong>трения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые влекут нас к решению эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са».<br />

«П<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> введения нам не п<strong>о</strong>кажется странным, если я <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нюсь <strong>о</strong>т взгляд<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>правдываемых<br />

ставшими д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р известными фактами, и исп<strong>о</strong>льзую в качестве <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ры мысль, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>буждает меня<br />

пр<strong>о</strong>извести следующие <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> вегетации. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> заявить, чт<strong>о</strong> не существует ничег<strong>о</strong><br />

не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Прир<strong>о</strong>да не с<strong>о</strong>здает вначале с<strong>о</strong>суд, чт<strong>о</strong>бы затем п<strong>о</strong>ставить в нег<strong>о</strong> растения. С<strong>о</strong>суд и<br />

растения в<strong>о</strong>зникли <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>чва с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из с<strong>о</strong>держащихся в растении несг<strong>о</strong>рающих веществ,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> эти вещества были пр<strong>о</strong>изведены и пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся растениями».<br />

«Эт<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казать п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыта. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> вегетации пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся в в<strong>о</strong>дных<br />

раств<strong>о</strong>рах или в песке, пемзе и т. п., т<strong>о</strong>гда семена и к<strong>о</strong>рни <strong>о</strong>тдают в<strong>о</strong>де или влажн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жке<br />

<strong>о</strong>рганические и не<strong>о</strong>рганические вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>следнем случае, для исслед<strong>о</strong>вания<br />

утрачиваются. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му я пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил б<strong>о</strong>льшую часть следующих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в без п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жки. К<strong>о</strong>рни <strong>о</strong>бразуют на<br />

тарелках пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е переплетение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е легк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>хранять в слегка влажн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> если<br />

прикрыть их стеклянными пластинами, к<strong>о</strong>лпаками и т. п. Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>валась дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, из веществ семени ничег<strong>о</strong> не утрачивал<strong>о</strong>сь, и к ним ничег<strong>о</strong> не был<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong>.<br />

Пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сшие растения д<strong>о</strong>лжны были, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с <strong>о</strong>бычными предп<strong>о</strong>сылками, с<strong>о</strong>держать<br />

так<strong>о</strong>е же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> не<strong>о</strong>рганических веществ, чт<strong>о</strong> и семена».<br />

«П<strong>о</strong> четыре зерна фас<strong>о</strong>ли с<strong>о</strong>рта Вициа Фаба, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые весили в среднем п<strong>о</strong> 2, 063 г, дали в среднем <strong>о</strong>т<br />

четырех анализ<strong>о</strong>в<br />

0, 050 пепла,<br />

0, 006 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция,<br />

0, 0106 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

Четыре р<strong>о</strong>стка, выр<strong>о</strong>сших из четырех зерен т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же с<strong>о</strong>рта (в среднем п<strong>о</strong> 2, 294 г вес<strong>о</strong>м) на<br />

дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де, дали в среднем в четырех <strong>о</strong>пытах<br />

0, 064 пепла,<br />

0, 013 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и


0, 014 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

П<strong>о</strong> 6 г семян клевера луг<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дали в среднем в трех анализах<br />

0, 030 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция<br />

0, 043 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

Р<strong>о</strong>стки дали из каждых 6 г семян в среднем из четырех <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в<br />

0, 043 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и<br />

0, 064 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния ».<br />

«Как бы ни был<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong> признать правильным нечт<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащее нашим привычным<br />

предп<strong>о</strong>сылкам и представлениям, мы пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> вынуждены признать, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казанный в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих случаях<br />

прир<strong>о</strong>ст не<strong>о</strong>рганических веществ в р<strong>о</strong>стках д<strong>о</strong>лжен нах<strong>о</strong>диться в связи с пр<strong>о</strong>цессами пр<strong>о</strong>цесса вегетации.<br />

Кальций, магний, серная кисл<strong>о</strong>та не с<strong>о</strong>держатся ни в с<strong>о</strong>судах, ни в дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де. Очевидн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

эти вещества в<strong>о</strong>зникли в растениях п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му, как так называемые <strong>о</strong>рганические <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты<br />

<strong>о</strong>бразуются п<strong>о</strong>д упл<strong>о</strong>тняющим и ф<strong>о</strong>рмирующим в<strong>о</strong>здействием света и тепла. Изменение веществ,<br />

с<strong>о</strong>держащихся в семяд<strong>о</strong>лях, р<strong>о</strong>ст растений, связанн<strong>о</strong>е с этим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание н<strong>о</strong>вых ф<strong>о</strong>рм (даже при<br />

исключении ассимиляции) нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны без <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения и увеличения к<strong>о</strong>личества<br />

не<strong>о</strong>рганических веществ. Кальций, магний и т. д. в<strong>о</strong>зникли не сами п<strong>о</strong> себе, их не существ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> прежде,<br />

как растений, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни выр<strong>о</strong>сли вместе с растениями. Вне <strong>о</strong>рганизма кальций и магний в<strong>о</strong>зникать не м<strong>о</strong>гут.<br />

Апри<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение мертв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>; жив<strong>о</strong>е умирает, н<strong>о</strong> мертв<strong>о</strong>е не с<strong>о</strong>здается».<br />

«Целлюл<strong>о</strong>за, хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>филл и т. д. п<strong>о</strong>двергается в<strong>о</strong>здействиям теллура и атм<strong>о</strong>сферы, в т<strong>о</strong> время как<br />

кальций, магний и т. д., если <strong>о</strong>ни уже имеются, п<strong>о</strong>д их влиянием не изменяются и таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуют<br />

п<strong>о</strong>чву. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, не п<strong>о</strong>чва р<strong>о</strong>ждает растения, а растения п<strong>о</strong>чву. П<strong>о</strong>чва не с<strong>о</strong>здает вначале части, а<br />

затем <strong>о</strong>бразует из них цел<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>на не с<strong>о</strong>здает вначале калий, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м кальций и затем ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту, как<br />

в лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рии, <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>велевает <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м растений и жив<strong>о</strong>тных, и п<strong>о</strong>следние, в пр<strong>о</strong>цессе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения и<br />

р<strong>о</strong>ста, <strong>о</strong>бразуют эти вещества. В<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение элементарных веществ является п<strong>о</strong>вседневным<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м».<br />

Далее из <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в ф. Герцеле следует, чт<strong>о</strong> растения в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии изменять ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту в<br />

серную кисл<strong>о</strong>ту. Кальций в<strong>о</strong>зникает в растениях раньше, чем ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р же в<strong>о</strong>зникает<br />

раньше, чем сера. Из этих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать выв<strong>о</strong>д, чт<strong>о</strong> не существует не изменяющихся химических<br />

элементарных веществ, чт<strong>о</strong> также легк<strong>о</strong> следует из зак<strong>о</strong>на <strong>о</strong> превращении материи. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку каждая<br />

сумма вещества представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й <strong>о</strong>пределенную сумму энергии, и если часть ее расх<strong>о</strong>дуется, т<strong>о</strong><br />

веществ<strong>о</strong> т<strong>о</strong>же д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> стать другим. При эт<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дить, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующее<br />

веществ<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> меняет агрегатн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится б<strong>о</strong>лее пл<strong>о</strong>тным или рыхлым, н<strong>о</strong> также<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> изменяет св<strong>о</strong>ю химическую к<strong>о</strong>нституцию.<br />

Св<strong>о</strong>ими <strong>о</strong>пытами ф. Герцеле дал убедительн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> неизменн<strong>о</strong>сть химических<br />

элемент<strong>о</strong>в является фикцией, <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы д<strong>о</strong>лжны как м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> быстрее <strong>о</strong>тказаться, если х<strong>о</strong>тим<br />

пр<strong>о</strong>двинуться вперед в п<strong>о</strong>знании прир<strong>о</strong>ды. Кажд<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й сумму энергии, и в<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с нею <strong>о</strong>пределяются ег<strong>о</strong> химические пр<strong>о</strong>явления и п<strong>о</strong>ведение. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, настал<strong>о</strong> время<br />

не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить б<strong>о</strong>льше <strong>о</strong> вечных и неизменных материальных сил<strong>о</strong>вых ат<strong>о</strong>мах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые имеют в себе<br />

л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речие. Предписывая материи мельчайшие частицы, за рамки к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых не вых<strong>о</strong>дит<br />

мышление, мы придаем нашему п<strong>о</strong>знанию пр<strong>о</strong>странственные границы; если же мы <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> придаем<br />

этим ат<strong>о</strong>мам вечные и неизменные св<strong>о</strong>йства, мы х<strong>о</strong>тим п<strong>о</strong>знавать не<strong>о</strong>граниченн<strong>о</strong> в<strong>о</strong> времени (х<strong>о</strong>тя<br />

измерение времени не м<strong>о</strong>жет иметь преимущества п<strong>о</strong> сравнению с пр<strong>о</strong>странственным в мир<strong>о</strong>вых<br />

пр<strong>о</strong>цессах). След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, такие вещи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong> <strong>о</strong>граничены, н<strong>о</strong> в<strong>о</strong> времени не<br />

<strong>о</strong>граничены, нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны. Чт<strong>о</strong> и треб<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь д<strong>о</strong>казать.<br />

Материальные ат<strong>о</strong>мы в<strong>о</strong>зникают п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения. И здесь жив<strong>о</strong>тная<br />

жизнь имеет св<strong>о</strong>ю б<strong>о</strong>льшую д<strong>о</strong>лю. Надеюсь, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыты ф<strong>о</strong>н Герцеле п<strong>о</strong>будят к исслед<strong>о</strong>ваниям в жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бласти, - чт<strong>о</strong>бы избежать <strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ннег<strong>о</strong> суждения. Жизнь с<strong>о</strong>здает вещества, - дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит не<br />

так, как п<strong>о</strong>лагает Карл Ф<strong>о</strong>гт, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизм д<strong>о</strong>лжен п<strong>о</strong>лучить кальций, чт<strong>о</strong>бы сн<strong>о</strong>ва выделить кальций. Чт<strong>о</strong><br />

же д<strong>о</strong>лжен делать <strong>о</strong>рганизм с пр<strong>о</strong>стым кальцием, чт<strong>о</strong>бы сн<strong>о</strong>ва выделить ег<strong>о</strong> неизмененным? Если <strong>о</strong>рганизм<br />

п<strong>о</strong>лучает кальций, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н изменяет ег<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ем теле, ему нужна сила кальция, а если у кальция <strong>о</strong>тнимают<br />

силу, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> уже не кальций, <strong>о</strong>н стал чем-т<strong>о</strong> другим. Приведенные эксперименты п<strong>о</strong>казали, чт<strong>о</strong> растение<br />

м<strong>о</strong>жет превратить ег<strong>о</strong> в ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р. Тел<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, превращает ег<strong>о</strong> в друг<strong>о</strong>й элемент.<br />

110


ЛИТЕРАТУРА<br />

Предлагаемый перечень литературы имеет характер рек<strong>о</strong>мендаций для читателя, желающег<strong>о</strong> углубить св<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>нимание<br />

рассм<strong>о</strong>тренных здесь в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в.<br />

Веды (др. Индия)<br />

Бхагавад-гита (др. Индия)<br />

Зенд-Авеста(др. Персия)<br />

Книга мертвых (др. Египет)<br />

Евангелие <strong>о</strong>т И<strong>о</strong>анна, Откр<strong>о</strong>вение И<strong>о</strong>анна.<br />

Арист<strong>о</strong>тель: Катег<strong>о</strong>рии. - Письма к Александру <strong>о</strong> системе мира.<br />

Плат<strong>о</strong>н. Труды.<br />

Ф<strong>о</strong>ма Аквинский: Сумма те<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии.<br />

Н<strong>о</strong>валис: Сказки, пр<strong>о</strong>за.<br />

Гете: Естественн<strong>о</strong>научные труды.<br />

Шиллер: Письма <strong>о</strong>б эстетическ<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>спитании чел<strong>о</strong>века.<br />

А. ф<strong>о</strong>н Герцеле: (раб<strong>о</strong>ты приведены в прил<strong>о</strong>жении)<br />

К<strong>о</strong>лиск<strong>о</strong>, Л.: Действие звезд в земных веществах (Kolisko, L. Sternenwirken in Erdenstoffen).<br />

Пр<strong>о</strong>йс. В.: Дух и материя (Preuss, W. Geist und Stoff).<br />

Пфайффер, Э.: Кристаллы (Pfeiffer, E. Kristalle).<br />

Руд<strong>о</strong>льф Штайнер: Фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фия св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды. 1894<br />

— Как д<strong>о</strong>стигнуть п<strong>о</strong>знаний высших мир<strong>о</strong>в? 1909<br />

— О загадках души. 1917<br />

— О загадке чел<strong>о</strong>века. 1916<br />

— Христианств<strong>о</strong> как мистический акт и мистерии древн<strong>о</strong>сти. 1902 Руд<strong>о</strong>ль Штайнер, Ита Вегман: Осн<strong>о</strong>вы расширения<br />

искусства врачевания. 1925<br />

В<strong>о</strong>льф, Л.: М<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический вклад Гете (Wolf, L. Goethes morphologischer Auftrag). 1940 Berg Ragnar: Die Vitamine. Leipzig<br />

1922<br />

Berendes, J.: Die Pharmazie bei den alten Kulturvoelkern. Hallt 1891 Hahn, H.: Gewaltiger als das Schicksal. Stuttgart 1941<br />

Hartmann, O. J.: Erde und Kosmos, II. Frankfurt 1940<br />

— Menschenkunde. Frankfurt 1940<br />

Natura: Zeitschrift zur Erweiterung der Heilkunst. Rheinverlag.<br />

Ag Серебр<strong>о</strong><br />

СИМВОЛЫ ХИМИЧЕСКИХ ЭЛЕМЕНТОВ<br />

Mo М<strong>о</strong>либден<br />

AI Алюминий (<strong>о</strong>бразующий элемент глин<strong>о</strong>зема) N Аз<strong>о</strong>т (в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>)<br />

As Мышьяк Na Натрий<br />

Аи З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> Ni Никель<br />

В Б<strong>о</strong>р О Кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д (жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>)<br />

Ва Барий Os Осмий<br />

Be Бериллий Ρ Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<br />

Bi Висмут РЬ Свинец<br />

Вг Бр<strong>о</strong>м Pd Палладий<br />

С Углер<strong>о</strong>д (земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>) Pt Платина<br />

Са Кальций (<strong>о</strong>бразующий элемент извести) Rb Рубидий<br />

Cd Кадмий Rh Р<strong>о</strong>дий<br />

Се Церий Ru Рутений<br />

Cl Хл<strong>о</strong>р S Сера<br />

С<strong>о</strong> К<strong>о</strong>бальт Sb Сурьма<br />

Сг Хр<strong>о</strong>м Se Скандий<br />

Cs Цезий Se Селен<br />

Си Медь Si Кремний (<strong>о</strong>бразующий элемент кремня)<br />

F Фт<strong>о</strong>р Sn Ол<strong>о</strong>в<strong>о</strong><br />

Fe Желез<strong>о</strong> Sr Стр<strong>о</strong>нций<br />

H В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д (<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>) Та Тантал<br />

Hg Ртуть Те Теллур<br />

Ir Иридий Th Т<strong>о</strong>рий<br />

J Й<strong>о</strong>д Τι Титан<br />

К Калий Т1 Таллий<br />

La Лантан U Уран<br />

Li Литий V Ванадий W В<strong>о</strong>льфрам<br />

Mg Магний Y Иттрий Zn Цинк<br />

Μη Марганец Zr Цирк<strong>о</strong>ний<br />

АСТРОНОМИЧЕСКИЕ СИМВОЛЫ<br />

111


УКАЗАТЕЛЬ ИМЕН<br />

Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong><br />

Агриппа Нетесгеймский<br />

Александр Макед<strong>о</strong>нский<br />

Арист<strong>о</strong>тель<br />

Архард<br />

Ауэр<br />

Байер<br />

Берцелиус<br />

Б<strong>о</strong>р<br />

Браунер<br />

Бунге<br />

Валентин<br />

Ватт<br />

Велер<br />

Вернер<br />

Галилей<br />

Ганеманн<br />

Геккель<br />

Герцеле, ф.<br />

Гете<br />

Г<strong>о</strong>мер<br />

Г<strong>о</strong>фман<br />

Дарвин<br />

Дж<strong>о</strong>йс<br />

Заратустра<br />

И<strong>о</strong>сиф II<br />

Кавендиш<br />

Кант<br />

Карл Великий<br />

К<strong>о</strong>лумб, Христ<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>р<br />

К<strong>о</strong>перник<br />

Кекуле<br />

Кеплер<br />

Лавуазье<br />

Лаплас<br />

Леблан<br />

Либих<br />

Лизеганг<br />

Л<strong>о</strong>шмит<br />

Майер<br />

Мария Терезия<br />

Менделеев<br />

Милл<strong>о</strong>н<br />

Нап<strong>о</strong>ле<strong>о</strong>н<br />

112<br />

Н<strong>о</strong>валис<br />

Ньют<strong>о</strong>н<br />

Парацельс<br />

Петтенк<strong>о</strong>фер<br />

Перкие<br />

Планк<br />

Плат<strong>о</strong>н<br />

Плутарх<br />

Пр<strong>о</strong>йсс<br />

Пт<strong>о</strong>лемей<br />

Райм<strong>о</strong>нд Сабундский<br />

Резерф<strong>о</strong>рд<br />

Риг<br />

Рунге<br />

Сент-Ге<strong>о</strong>рг<br />

С<strong>о</strong>крат<br />

Сухантке<br />

Ульманн<br />

Фридрих Великий<br />

Штайнер, Руд<strong>о</strong>льф


Rudolf Hauschka<br />

SUBSTANZLEHRE<br />

Zum Verständnis der Physik, der Chemie und therapeutischer Wirkungen der Stoffe<br />

VITTORIO KLOSTERMANN FRANKFURT AM MAIN<br />

«Дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>знание» Калуга<br />

ББК 5+24<br />

X26 Хаушка, Руд<strong>о</strong>льф<br />

<strong>Учение</strong> О <strong>субстанции</strong>. К п<strong>о</strong>ниманию физики, химии и терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия веществ. /Перев<strong>о</strong>д с немецк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Б. Г.<br />

Деева. -«Дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>знание», Калуга, 2004 г., 312 стр.<br />

«<strong>Учение</strong> <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>» Руд<strong>о</strong>льфа Хаушки - <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающий труд, в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жены десятилетние<br />

экспериментальные исслед<strong>о</strong>вания авт<strong>о</strong>ра в <strong>о</strong>бласти естеств<strong>о</strong>знания и медицины. Сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б ег<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>трения прир<strong>о</strong>ды ведет <strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>й материалистическ<strong>о</strong>й фиксации <strong>о</strong>тдельных факт<strong>о</strong>в к индуктивн<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>знанию п<strong>о</strong>длинных фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в. Эта книга<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е впечатление на читателей, н<strong>о</strong> и с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщает мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>численные н<strong>о</strong>вые знания, без к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ззрение с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века был<strong>о</strong> бы абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong> неп<strong>о</strong>лным.<br />

Руд<strong>о</strong>льф Хаушка - с<strong>о</strong><strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ватель фирмы WALA-Heilmittel GmbH (Германия), пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дящей лекарственные средства и<br />

к<strong>о</strong>сметику п<strong>о</strong> техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии и рецептуре, разраб<strong>о</strong>танным на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве представленных в книге п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в.<br />

Впервые на русск<strong>о</strong>м языке.<br />

Перев<strong>о</strong>д с немецк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

Rudolf Hauschka SUBSTANZLEHRE<br />

Zum Verständnis der Physik, der Chemie und<br />

therapeutischer Wirkungen der Stoffe<br />

(11 изд. 1996 г )<br />

Перев<strong>о</strong>дчик: Б. Г. Деев Редакт<strong>о</strong>р. Н. Б. Мал<strong>о</strong>ва<br />

Технический редакт<strong>о</strong>р, макет: П. Н. Банзелюк Ответственный редакт<strong>о</strong>р: Н. П Банзелюк<br />

© 1950 Vittono Klostermann GmbH, Frankfurt am Main<br />

© 2004 "Дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>знание", Калуга<br />

ISBN 5-88000-101-6<br />

113


СОДЕРЖАНИЕ<br />

Предисл<strong>о</strong>вие<br />

Предисл<strong>о</strong>вие к<strong>о</strong> вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му изданию<br />

I. Те<strong>о</strong>рии естественн<strong>о</strong>научн<strong>о</strong>й эп<strong>о</strong>хи <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> преэкзистенции<br />

материи<br />

II. Античные идеи <strong>о</strong> существе <strong>субстанции</strong><br />

III. Н<strong>о</strong>вые идеи <strong>о</strong> преэкзистенции духа<br />

IV. Растение<br />

V. Углев<strong>о</strong>ды<br />

VI. Углер<strong>о</strong>д, в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

VII. Ар<strong>о</strong>матические вещества (эфирные масла) и см<strong>о</strong>лы<br />

VIII. Жирные масла<br />

IX. Бел<strong>о</strong>к<br />

X. Аз<strong>о</strong>т<br />

XI. К<strong>о</strong>смическая сущн<strong>о</strong>сть земных веществ<br />

XII. Звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к и земные <strong>субстанции</strong><br />

XIII. Жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е<br />

XIV. Растительные яды (алкал<strong>о</strong>иды)<br />

XV. Витамины<br />

XVI. Химия см<strong>о</strong>л - <strong>о</strong>траженная <strong>о</strong>бласть прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> спектра<br />

субстанций<br />

XVII. Малые к<strong>о</strong>нцентрации и их в<strong>о</strong>здействие<br />

114<br />

XVIII. Минерал<br />

XIX. Известь и кремень<br />

XX. Глин<strong>о</strong>зем и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<br />

XXI. Минеральный крест<br />

XXII. Щел<strong>о</strong>чи и гал<strong>о</strong>гены<br />

XXIII. Магний и сера<br />

XXIV. Океанический крест<br />

XXV. Металлы<br />

XXVI. Медь<br />

XXVII. Ол<strong>о</strong>в<strong>о</strong><br />

XXVIII. Свинец<br />

XXIX. Желез<strong>о</strong><br />

XXX. Ртуть<br />

XXXI. Серебр<strong>о</strong><br />

XXXII. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong><br />

XXXIII. Братья железа (к<strong>о</strong>бальт, никель, хр<strong>о</strong>м, марганец,<br />

в<strong>о</strong>льфрам, ванадий, платина)<br />

XXXIV. Детств<strong>о</strong> металл<strong>о</strong>в (сурьма, мышьяк, висмут)<br />

XXXV. Спираль тв<strong>о</strong>рения<br />

XXXVI. Заключение<br />

Прил<strong>о</strong>жения<br />

А. ф<strong>о</strong>н Герцеле<br />

Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые факты, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать выв<strong>о</strong>ды <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждении не<strong>о</strong>рганических веществ Вегетативн<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и серы Растительн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение кальция и магния, а также предварительн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщение <strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вении калия и натра Дальнейшие д<strong>о</strong>казательства растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения магния и калия<br />

В. Г. Пр<strong>о</strong>йсс: из «Дух и веществ<strong>о</strong>» Раб<strong>о</strong>ты А. ф. Герцеле<br />

Литература Иллюстрации<br />

Астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мические симв<strong>о</strong>лы<br />

Симв<strong>о</strong>лы химических элемент<strong>о</strong>в<br />

Указатель имен<br />

Предметный указатель

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!