Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2<br />
Pressing<br />
Fjalët tona<br />
Do ta njohim<br />
menjëherë<br />
Kosovën.<br />
MOTI PRISHTINË<br />
Sot<br />
Nesër<br />
<strong>Gazeta</strong> <strong>Express</strong> është botim i MediaWorks, LLC<br />
Adresa: Dardania 1/1<br />
Prishtinë, 10000, Kosovë<br />
E-Mail: info@gazetaexpress.com<br />
Tel. +381 (0)38 76 76 76; fax: 038 76 76 78<br />
www.gazetaexpress.com<br />
Abdulmunim Ebul Futuh,<br />
Njëri nga kandidatët për<br />
president të Egjiptit dhe<br />
Sekretari i përgjithshëm i<br />
Unionit të Mjekëve Arabë, i bëri<br />
këto komente gjatë një takimi<br />
me Prof. Dr. Beqir Ismailin.<br />
Pagesa të<br />
jashtëligjshme.<br />
AP<br />
Auditori i Përgjithshëm,<br />
në raportin e tij, sipas<br />
të cilit këshilltarët e ish<br />
presidentit Fatmir Sejdiu<br />
kanë marrë paga që nuk<br />
ishin konform buxhetit të<br />
Repulikës së Kosovës.<br />
Serbia t’i zgjidhë<br />
problemet me<br />
Kosovën, pastaj në BE.<br />
Johannes Swoboda,<br />
Eurodeputet dhe<br />
kryetar i Grupit të<br />
Social-Demokratëve në<br />
Parlamentin Evropian,<br />
në një debat me temën<br />
“Evropa mes teje dhe<br />
meje”, i cili u mbajt të<br />
shtunën në Prishtinë.<br />
Max: 25 °C<br />
Min: 14 °C<br />
Max: 22 °C<br />
Min: 12 °C<br />
Jo vetëm<br />
që letërsia,<br />
e cila po<br />
krijohet sot<br />
në Kosovë,<br />
është e<br />
gjallë dhe<br />
dinamike,<br />
por ajo pa<br />
asnjë dyshim<br />
mund të<br />
krahasohet<br />
me cilëndo<br />
letërsi, që<br />
krijohet në<br />
vendet tjera<br />
të botës.<br />
E diel, 26 qershor 2<strong>01</strong>1<br />
Kryeredaktor: Leonard Kerquki leonard.kerquki@gazetaexpress.com<br />
Politikë: Bekim Greiçevci bekim.greicevci@gazetaexpress.com Nacionale dhe siguri: Jeton Musliu jeton.musliu@gazetaexpress.com<br />
Ekonomi: Arben Hyseni arben.hyseni@gazetaexpress.com Bota: Arsim Buxhovi arsim.buxhovi@gazetaexpress.com<br />
Arte: Faton Raçi faton.raci@gazetaexpress.com Editorialet dhe Shkurt e Shqip: Arben Idrizi arben.idrizi@gazetaexpress.com<br />
Sport: Valdet Hasani valdet.hasani@gazetaexpress.com Fotografia: Atdhe Mulla atdhe.mulla@gazetaexpress.com,<br />
Drejtore e marketingut: Vjollca Musa, marketing@gazetaexpress.com redaksia: info@gazetaexpress.com tel: 038 76 76 76, ; fax: 038 76 76 78;<br />
Shtypi: Lindi Printing Center: MediaWorks.<br />
Vladimir.Arsenic<br />
A i lexoni shqiptarët?<br />
Librat mund të jenë të rëndësishme në dy aspekte, ai<br />
shoqëror dhe letraro-historik. Nuk është përjashtim që<br />
ndonjë libër, pa marrë parasysh dobësitë e tekstit, është<br />
bërë shumë i rëndësishëm, ngase ka prekur temat tabu<br />
apo ka bërë ndonjë të keqe të papërmirësueshme. Është<br />
e njohur deklarata e Kunderas se disa libra duhet të mbahen<br />
në kafaz apo duhet t’i shpalosen vetëm një publiku<br />
të zgjedhur, ngase mund të shkaktojnë dëm të madh.<br />
Shembulli, për të cilin dëshiroj sot të them diç më<br />
shumë, është tërësisht i kundër. Antologjia e letërsisë<br />
së shqiptarëve të Kosovës, simbolikisht e quajtur “Nga<br />
Prishtina, me dashuri” (Algoritmi i Medieve, 2<strong>01</strong>1), ka<br />
lindur si projekt i përbashkët i redaksisë Beton dhe<br />
revistës letrare, MM, mund të jetë halë në sy vetëm për<br />
letraret me të ndikuar nga qarqet nacionaliste dhe shoqërore,<br />
para se gjithash për shkak se shemb dy mite të<br />
ndërlidhura mes vete: se shqiptarët e Kosovës janë një<br />
grumbull egërsirave analfabete që urrejnë serbët, por<br />
edhe nëse, vërtetë janë të edukuar, ata kanë diç për të<br />
thënë, respektivisht se letërsia atje krijohet në nivelin<br />
fillestar të zhvillimit se se ndikohet dhe është e helmuar<br />
nga miti romantik i lindjes së shtetit.<br />
Në tekstet që janë përfshirë në antologji, pamja është<br />
krejt tjetër. Më saktë, jo vetëm se letërsia që krijohet<br />
sot në Kosovë është e gjallë dhe dinamike, por ajo pa<br />
asnjë dyshim mund të krahasohet me cilëndo letërsi, që<br />
krijohet në vendet tjera të botës. Nëse më pyetni mua,<br />
disa prej autorëve, të përfaqësuar në antologji me qëndrimet<br />
e tyre poetike dhe tekstet kualitative, në shumë<br />
aspekte tejkalojnë pjesën më të madhe të krijimeve poetike,<br />
prozën dhe ato të dramës, të cilat mund të lexohen<br />
në gjuhën serbe, boshnjake dhe kroate.<br />
Shqiptarët e Kosovës po që urrehen nga serbët dhe<br />
plagë e kancerit për ambiciet neokolonialiste që mbretërojnë<br />
këtu. Ata janë ajo që kanë qenë hebrenjtë për<br />
gjermanët, indianët për pushtuesit e dy Amerikave dhe<br />
afrikanët me ngjyrë për popullatën e bardhë të Afrikës<br />
së Jugut. Ky fakt tradicionalisht nënvizohet në gjuhën,<br />
në të cilën shqiptarët zakonisht janë “shqiptari” apo<br />
arbanas-si instruksion për këtë shërben fjalori i Akademisë<br />
së Shkencave të Serbisë (i cili ç’është e vërteta<br />
nuk ka arritur deri te shkronja sh, por nën përcaktimin<br />
“albanac” mund të gjinden të gjitha sinonimet, pa e nënvizuar<br />
sinonimin negativ të kësaj fjale), si dhe në fjalorin<br />
e Matica Srpska, në të cilën gjithashtu janë të përfshira<br />
si sinonime fjalët albanac dhe shqiptari.<br />
Krahas kësaj, nëse i hedhim sytë prodhimeve histografiko-letrare<br />
nga vitet e 80-ta të shekullit të kaluar, e<br />
deri në ditët e sotme, ata paraqiten si krijesa me nivel<br />
më të ulët racor.<br />
Baballarët e ndryshëm të kombit serbë kanë ngjyrosur<br />
pendët e tyre në na(r)cizmin e dallimeve të vogla dhe<br />
duke vizatuar hartat kulturore dhe territoriale, kanë bërë<br />
përpjekje që të mohojnë autencitetin e kulturës, e cila<br />
ka jetuar dhe ka vazhduar në gjuhën shqipe në Kosovë.<br />
Ndoshta goditja e parë e madhe subversive dhe letrare<br />
ndaj projekteve të ndryshme ksenofobie të Cosicit,<br />
Selenicit, Beckovicit, Kaporit dhe “letrarëve” dhe<br />
“intelektualëve” në kulturën e këtushme ka qenë libri i<br />
Vladimir Arsenijevicit, Meksiko, ditarit luftarak, në të cilin<br />
ai në mënyrë tronditëse ka thyer mitin dominues për<br />
shqiptarët me portretin e Xhevdet Bajrës, poetit kosovar,<br />
vargjet e të cilit e hapin antologjinë “Nga Prishtina, me<br />
dashuri”.<br />
Libri i sivjetmë shfaqet në kulturën serbe në momentet<br />
kur Kosova de fakto është e humbur, por “fjala më e<br />
shtrenjtë serbe” (për shprehjen e së cilës “poeti” nuk<br />
ka paguar me gjakun e tij, por është larë disa herë në<br />
gjakun e të tjerëve), ende shërben si monetë, për të larë<br />
hesapet në dialogun me Evropën.<br />
Koha e afrimit dhe njohjes më në fund mes dy kulturave<br />
ka kaluar që moti, nëse ka mundur të paramendohet<br />
ndonjëherë se letërsia ka mund të shpëtojë jetët e<br />
njerëzve.<br />
Megjithatë, kurrë nuk është vonë. Natyrisht, nuk duhet<br />
të besohet në mrekulli se ky libër do të ndryshojë diç të<br />
madhe, por vetë ekzistenca e tij është një investim në<br />
ardhmëri, në veçanti për fakton se është shoqëruar me<br />
një motër binjake, që quhet “Nga Beogradi, me dashuri”.<br />
Dhe në fund të merrem edhe me tekstet. Antologjia<br />
është e ndarë në tri pjesë, të cilat përfaqësojnë panoramën<br />
e ngjarjeve në tri trajtat e letërsisë. Çdo segment<br />
shoqërohet me një tekst të mirë hyrës, i cili e harton<br />
situatën në poezi, prozë dhe dramë. Duket se pjesa poetike<br />
e antologjisë është më kualitetin më të madh, por<br />
as pjesa e prozës dhe dramës nuk mbesin shumë prapa.<br />
Shikuar nga pikëpamja poetike, ky libër vërtetë është<br />
shumë larg nga ajo që mund të cilësohet si zgjim<br />
romantik, ngase pjesa më e madhe e autorëve janë të<br />
vetëdijshëm-ngase e kanë ndier fare mirë në lëkurën<br />
e tyre-se rrëfimi i narrativeve të mëdha në mënyrë të<br />
pashmangshme do të ketë pasoja të përgjakshme. Ajo<br />
nuk flet kryesisht vetëm për fajësinë e të tjerëve, edhe<br />
pse ka tekste në të cilat në mënyrë eksplicite pasqyrohen<br />
krimet që kanë kryer policët, ushtarët dhe paramilitarët<br />
serbë kundër popullatës shqiptare. Kjo natyrisht se nuk<br />
befason aspak, duke pasur parasysh madhësinë dhe<br />
afërsinë kohore me këtë traumë. Poezia, proza dhe<br />
drama në Kosovë, krahas historisë më të re, është e<br />
preokupuar edhe me jetën e përditshme, respektivisht<br />
realitetin dinamik, në të cilin jetojnë autorët.<br />
Të mos gënjehemi, Kosova është një vend i ri, por<br />
edhe vend i të rinjve, kështu që tekstet, të cilat flasin<br />
për momentin bashkëkohor, janë të shpejta dhe precizë.<br />
Dominon ndjenja se koha është përshpejtuar dhe se<br />
nuk ka kohë për t’u ndalur, pa marrë parasysh faktin se<br />
teksti letrar nënkupton edhe bartjen e asaj që ka kaluar.<br />
Kualiteti i teksteve, të cilat gjenden në antologjinë “Nga<br />
Prishtina, me dashuri”, është i pakontestueshëm. Megjithatë,<br />
ajo që është gjëja më e rëndësishme tek këto libra,<br />
është pranimi i tyre në kulturën, të cilës i janë kushtuar.<br />
Frikësohem se ajo do të zhvendoset në plan të dytë,<br />
nëse bazohemi në zërat që vijnë nga mediet. Arsyet për<br />
këtë duhet të kërkohen si në faktin se rregulli simbolik,<br />
në të cilën shqiptarët ende quhen “shqiptari” edhe më<br />
tutje është tejet i gjallë, e gjithashtu edhe në faktin se<br />
antologjinë e ka përgatitur katërshja e Betonit, djelmoshat<br />
të cilët për shkak të luftës së tyre kundër modelit<br />
dominues kulturor ende janë në pamëshirën e pikërisht<br />
asaj pjese të opinionit, e cila duhet të rishqyrtojë qasjen<br />
e saj ndaj Kosovës.<br />
Pasi që titulli i antologjisë është parafrazë e fantazisë<br />
së Bondit nga koha e Luftës së Ftohtë, ka ardhur koha<br />
të përkujtojmë se koha e ndarjes së botës në blloqe ka<br />
përfunduar në vitin 1989 dhe se duhet të ecim përpara.<br />
Të përdorim qëndrimin e Sreten Ugricicit, se njerëzit në<br />
Ballkan janë të ngjashëm dhe mbi këtë duhet të krijojmë<br />
lidhje-letrare dhe miqësore.
Change language