የመሬት ቅርምት ለልማት - Ethiopia: A voice for the voiceless

More documents

Recommendations

Info

8 www.andinet.org.et መዝናኛ ከዝናሩ ሥጦታ ለአርቲስት ጥላሁን ገሠሠ ማስታወሻ ከሰሎሞን አድማሱ ለሀገር ዘፈነ እያለ ሀገሬ ኩራት ነበርና ሀገር በቀል ፍሬ፤ “መለያየት ሞት ነው” እያለ ዘፈነ በመሞት ጥያቄ ለመሞት ወሰነ ጠግበን ሳንጨርሰው ሲለየን ፈጠነ ሁሉም ነገር በቃ እንደማይሆን ሆነ፡፡ ያ ዘንባባ ማር ዘንጣፋ ሸበላ ጥላሁን ስንለው ሲሆን ነበር ጥላ በሱ ተራ ጊዜ ጥላ አጣ ከለላ ክፉ ሞት ስትወስደው ከጉያ ነጥላ የዘፈኑ ንጉስ የዛ አርበኛ ገላ ካፈር ተቀላቅሎ በምስጦች ተበላ ለካ ሰው ግብዝ ነው ሞኝ ነው ተላላ እሱን ሲያመው ጠፋን የማዳኛው መላ፡፡ ከልብ ለማይጠፋው ለቁንጮው ስመ-ጥር ሁላችን ነበረን ፍፁም ልዩ ክብር ጥሌ ስለሆነ ያገር ኩራት ፍቅር፤ ድምቀት ስለነበር የልብ ውስጥ አበባ ስጦታ ይሁንና የወገንህ እንባ፤ ብንወድህ ነበረ ጥላሁነን ያልንህ መጣላት ፈልገን መች ጥል አሁን አልንህ ዶክተር የራስክን ነፍስ መልሳት እባክህ ናና ዝፈንልን ትስማ እስትንፋስህ በአንድ ላይ ነን ዛሬ አንተን ስንጠብቅህ ከስተሀል ጠቁረሀል እስቲ ትታይ ወዝህ፡፡ ትዝታውን ትቶ እሱ አፈር ለበሰ ብርቅዬው ድንቅየው ጥላሁን ገሠሠ፤ ውለታ ሳንከፍለው ስለሄደ ድንገት ሀዘንና ደስታ ባንጎራጎረበት ጥበብን በድምፁ ገልፆ ባሰማበት በጥበቧ አዳራሽ አሁን ባለንበት ቤተሰብ አድናቂው በተገናኘበት በድምቀት ይከበር የጥልዬ ልደት፡፡ ምንም ሞት ቢነጥቀን ቢለየን በሥጋ መቼም መቼም መቼም ጥሌ ነው ከኛ ጋ፤ ሁሉን የሚችለው አምላካችን ቸር ነው ሞገስ ክብራችንን በገነት ያኑረው፡፡ በዚያ አንታለልም ሙሉነሽ አበባየሁ መንገዱን ለመስራት ግንብ ለመደርደር፣ ፋሽስቱ ጣሊያንም የሌለው ነው ወደር፡፡ በዚያ ሳንታለል አምስት ዓመት ታግለን፣ ፋሽስቱ ጣሊያንን አስወጣን አባረን፡፡ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የታየው ብልጥነት፣ አሮጌን አፋርሶ አንገትን ማስደፋት፣ የልማት ሲናገር መንገድና ፎቁን በቲቪ ማሣየት፡፡ አቅሙን ተረዳው በዚያ አንታለልም፣ አንተንም በማውረድ ወደኋላ አንልም ሆዴ ባዶ ሆኖ መላወስ ካቃተኝ፣ የአስፋልቱ ስፋት አረምን ሊበጀኝ መንፈሴ ታውሮ ሲንጣለል አስፋልቱ፤ ፎቆች ተደራርበው ቢሠሩ በብርቱ፣ ለእኔ የማይሆን ነው ለርሃብ ጥማቱ፡፡ ፍኖተ ነፃነት ማክሰኞ መስከረም 23 2004 ዓ.ም. “ጥሪ አይቀበልም” አዲስ ፊልም ሊመረቅ ነው! በሲኒማ ኢትዮጵያ የምሽት የሲኒማ ፕሮግራም ተጀመረ በአዲስ አበባ ሲኒማ ቤቶች አስተዳደር በተመልካች ስሜትና ፍላጐት በተመረጡ የአማርኛ ፊልሞችን ከመስከረም 19 ቀን 2004 ዓ.ም ጀምሮ ከምሽቱ 2፡30 ለተመልካች እያቀረበ መሆኑ ገለፀ፡፡ ቁጥሩ እየጨመረ የመጣውና የፊልም ስራ እንዲሁም የወረፋ መጣበብን ለመቅረፍ ያግዛል ተብሎ የተዘረጋ መሆኑን ዘወትር አርብ ምሽት “ያንቺው ሌባ” ቅዳሜ በድጋሚ ቀረፃና በባለሙያዎች አስተያየት ተስተካክሎ የቀረበው “መፈንቅለ ሴቶች” እሁድ “መካኒኩ” ፊልሞች ለተከታታይ 2 ወራት የሙከራ እና እንደሚታዩ የሲኒማ ቤቶች አስተዳደር ያገኘው መረጃ ያመለክታል፡፡ ከዚህ ቀደም ባልተለመደ አሰራር ከፊልሙ ገቢው 60% ፐርሰንት የፊልሙን ፕሮዲውሰሮች ቀሪ 40% ፐርሰንት ለሲኒማ ቤቶች መሆኑን ለማወቅ ችለናል፡፡ ባህል፣ ፌስቲቫልና ባዛር ለዕይታ በቃ የባህልና ቱሪዝም ቢሮ ከቢ.ቴክ የማስታወቂያ ስራ ድርጅት ጋር በመተባበር በአይነቱ ለየት ያለ የባዛርና የባህል ፌስቲቫል መስከረም 19 ቀን 2004 ዓ.ም ከፍተኛ የመንግስት የስራ ኃላፊዎች ታዋቂ ግለሰቦች አርቲስቶች ጥሪ የተደረገላቸው እንግዶች በተገኙበት በጥቁር አንብሣ በሚገኘው ድላችን ሀውልት ሲከፈት ከ50 በላይ አገልግሎት ሰጭ ተቋማት ተሣትፈዋል፡፡ በዚሁ ባዛርና ፌስቲቫል ላይ የተለያዩ የሙዚቃ ዝግጅቶች የብሔር ብሔረሰቦች ጭፈራዎች፣ የፎቶ ግራፍ አውደ ርዕይ ቀርበዋል ለተከታታይ ቀናት በቆየው ዝግጅት ላይ በመዝጊያው ስነ-ስርዓት መስከረም 21 ቀን 2004 ዓ.ም ምሽት 1፡00 ሰዓት ጥሪ የተደረገላቸው እንግዶች በሐርመኒ ኢንተርናሽናል ሆቴል የባህል ፋሽን ትርዒት ቀርቧል፡፡ የዘንድሮው በአለም አቀፍ ደረጃ የተከበረው የቱሪዝም ቀን ምክንያት በማድረግ ቱሪዝም ያስተሣስራል በሚል መሪ ቃል እንደ ተዘጋጀ አዘጋጆቹ ለዝግጅት ክፍላችን ገልፀዋል፡፡ ለአለም የምሳሌ ዶክመንተሪ የፊልምና የፎቶ ኤግዚብሽን ተመረቀ በእስልምና ጉዳዮች ምክር ቤትና ወዛም ኮሙኒኬሽን ኤንድ ቢዝነስ ኃ.የተ.የግ.ማህበር በጋራ ማዘጋጃ የኢትዮጵያ ታሪክ የሚገልፅ ዶክመንተሪ ፊልም በተለያዩ ከ6 በላይ ቋንቋዎች በአማርኛ፣ በእንግሊዘኛ፣ በአረብኛ፣ በፈረንሣይና በኦሮሚኛና በትግረኛ ቋንቋዎች ተሰርተው ቀረቡ፡፡ መስከረም በሚዲያ ሀውስ ፊልም ፕሮዳክሽን በደራሲ ዮሊያን ተ/ማርያም በዳሬክተር ሚሊዮን ስዩም የተሰራው “ጥሪ አይቀበልም” የተሰኘ በአይነቱ ለየት ያለ አስቂኝ ልብ አንጠልጣይ ፊልም የፊታችን እሁድ መስከረም 28 ቀን 2004 ዓ.ም ሁሉም ሲኒማ ቤቶች በአዲስ አበባ በሚገኙ ያስመርቃል፡፡ በሲኒማ ሴባስትፖል፣ በሲኒማ ዮፍታሔ፣ በሲኒማ እምቢልታ፣ ሰበታ ጂም ሲኒማ፣ በደ/ዘይት ህይወት ሲኒማ እና በናዝሬት ምርምር ሲኒማ በ8፡00፣ በ10፡00 እና በ12፡00 ሰዓት ለህዝብ እይታ ይበቃል፡ ፡ በልዩ ፕሮግራም በሲኒማ ዮፍታሔ በ8፡00 ሰዓት አርቲስቶች ታዋቂ ግለሰቦች ጋዜጠኞች የኪነ-ጥበብ ወዳጆች በተገኙበት በደመቀ ስነ- ስርዓት ይመረቃል፡፡ በዚህ ፊልም ላይ ታዋቂ አርቲስቶች ተውነዋል፡፡ ተዋንያን መስፍን ኃ/ እየሱስ (ጠጆ)፣ ሰለሞን ገብሬ፣ ኤልሳቤት ጌታቸው (ቀጮ)፣ ፈዮሪ ሀይሌ፣ ዳንኤል ወንድወሰን ሚኪያስ ታምሬ እና ናርዶስ በርሄ ሌሎችም ከ25 በላይ ወጣትና አንጋፋ ተዋንያኖች ተውነውበታል፡፡ የፊልሙ ርዝመት 1፡39 ደቂቃ ሲወስድ ፊልሙን ሰርቶ ከማጠናቀቅ 1 ዓመት ከ6 ወር ጊዜ ሲወስድ ከ450.000 /ከአራት መቶ አምሣ ሺህ ብር በላይ ሲወስድ የፊልሙ ታሪክ በተለያዩ ምክንያቶች ከስራ ገበታቸው የተፈናቀሉ ወጣቶች በአቋራጭ ለመበልፀግ የሚያደርጉት የሕይወት ውጣ ውረድን ያሳያል፡፡ 21 ቀን በሚሊኒየም አዳራሽ የሃይማኖት አባቶች ከፍተኛ የመንግስት ባለስልጣኖች ጥሪ የተደረገላቸው እንግዶች ሲከፈት ለተከታይ ቀናቶች በሚቆየው ኤግዚብሽን ታሪካዊ ቦታዎች በፎቶና በምስል የታገዘ ስለ ሀይማኖቶች እንደተዘጋጀ በመክፈቻው ዕለት ተገልፆል፡፡ የአደባባይ ምስጢሮች ጋሻው 2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 የተገላቢጦሽ አበው ወደ አንድ ቁም ነገር ወዳለው ጉዳይ ለማምራት ሲፈልጉ “ወግን ወግ ያንጋጋዋል” ይላሉ፡፡ እኔም የዘመኑ ክፋትና ጭካኔ ጥላ አጥልቶብኝ እየገረመኝ በጥልቀት ስመለከት የበለጠ ርቄ በሐሳብ እመሰጣለሁኝ፡፡ ብዙ ጊዜ የሚሆነው ሣይሆን ሲቀርና የማይሆነው ሲሆን ሣይ ሁሉም ነገር የተገላቢጦሽ ይሆንብኛል፡፡ በልጅነቴ በተወለድኩበት አካባቢ አዛውንቶች የማይሆንና ያልጠበቁት ነገር ሲሆን ሲያዩ “የተገላቢጦሽ ! ይሉ ነበር ሼህ ሙሄ” ሲሉ እሰማ ነበር፡፡ ሸህ ሙሄ በተረት መልክም ይሁን በምሳሌዊ አነጋገር ብቻ በሆነ አጋጣሚ “ሸህ ሙሄ እንዲህ ብለው ነበር” እየተባለ ይነገራል፡፡ አለቃ ገ/ሐና፣ ሁሴን ጂብሪል እንዲህ ተናግረው ነበር፡፡ እየተባሉ እንደሚጠቀሱት ማለት ነው፡፡ እኔም በትዝታ ልጓም ተስቤ ጊዜ ጎትቶ ወስዶ እኔ ከነበርኩበት ዘመን አልፌ ከሸህ ሜሄ ዘሌ ዘመን በመግባት በልጅነቴ እሳቸው ተናገሩት የሚባለው ተረት መሰል ቁምነገር ትውስታ ውሰጥ ገባሁ፡፡ ሸህ ሙሄ ዘሌ የተባሉ አዛውንት ነበሩ፡፡ እኒህ አዛውንት በረመዳን ፆም ከሚኖሩበት ራቅ ካለ አገር የቅርብ ዘመዳቸው የሆነ ይሞትና ከዚያ ቀብር ውለው ወደ ቤታቸው ሲመለሱ “ምሳ አቆይኝ” ከተባለ ቦታ ይደርሳሉ፡፡ ምሳ አቆይኝ እንደ እንጨት የቆመ አቀበት ሲሆን ያንን የገረረ አቀበት ለመውጣት ወገብን አጉብጦ ሰለሚለቅ ከታች ከቆላው አገር ውለው ወደ ላይ የሚወጡ መንገደኞች ምሳ አቆይኝ ሲደርሱ ከድካማቸው ጋር ርሃብም ሰለሚይዛቸው “ምሳ- አቆይኝ!” ብለው የጥንት አባቶች ስም እንዳወጡለት ይተረካል፡፡ እውነትም የምሳ አቆይኝ ጋራ ጉልበትን የሚፈትን ነው፡፡ በተለይም በእድሜአቸው ለገፉ አዛውንቶች በቀላሉ የሚወጡት አይደለም፡፡ ከምሳም አልፎ ራት አቆይኝ የሚያስብል ነው፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ምሳ አቆይኝ አካባቢ መንደር የሚባል ስለሌለ ጥቅጥቅ ያለደን በመሆኑ ከመሸ በኋላ ብቻን ያንን አቀበት ለመውጣት የሚታሰብ አይደለም፡ ፡ ጅቦች በየጥጋጥጉ ጉሬቸውን ሠርተው ስላሉ ከመዘነጣጠል አይመለሱም እየተባለ ይፈራል፡፡ በመሆኑም ሸህ ሙሄ ዘሌ ከዘመዳቸው ልቅሶ ውለው የማታ ማታ ወደ በመንገድ የደከመ ጉልበታቸው ከፆም ጋር ተዳምሮ ከስር ሆነው አንጋጠው ያንን አቀበት ሲመለከቱት አሞታቸው ፍስስ ይላል፡፡ ሸህ ሙሄ ካንድ ዛፍ ስር አረፍ ብለው ያንን የገጠጠ አቀበት እንዴት እንደሚወጡት ሲያምሰላስሉ አንድ ሐሳብ ይመጣላቸዋል፡፡ አላህን አጥብቀው ቢማፀኑት ያንን እንደ እንጨት የቆመ አቀበት አንከብክቦ የሚያ ወጣቸው ሰጋር በቅሎ እንደሚሰጣቸው! ያምናሉ እናም “ለአላህ ምን ይገደዋል!” ይሉና በርከክ ብለው፡- “አላህ አምጣ ግራጫ ያቀበት መውጫ ዋርዳ በቅሎ አምጣ ይህን አቀበት ይዞ ሚወጣ! “በማለት በግንባራቸው እየተደፉና እየተነሱ አላህን ይማፀኑ ጀመር፡፡ አንድ ገበሬ ደግሞ እህል ሸመታ ገበያ ውሎ ባህያውም ጥርቅ አድርጎ ጭኖ እሱም የተወሰነውን በትከሻው ተሸክሞ ሲጓዝ አህያውን ከልክ በላይ ጭኖት ስለነበር ይደክምበታል፡ ፡ በዚህ ላይ ምሽቱ ይቃረባል፡፡ እንደምንም ያህያውን ቂጥ እየገፋ፣ አንዳንድ ጊዜም በሽመል እየነረተ አንፏቆ ምሳ አቆይኝ ይደርሳል፡፡ የምሽቱ ጥላ ጋራውንና የጋራውን ዙሪያ ጥላ አጥልቶበታል፡፡ ከጥቂት ጊዜ በኋላ ደግሞ ጅቦች ከያደፈጡበት ብቅ ብቅ ማለታቸው የማይቀር በመሆኑ እስከነ አህያው ዝንጥልጥል እንደሚያደርጉት ያውቃል፡፡ “ፈጣሪ የ፤ ፈጥረህ እስከነ አህያዬ ለተራበ ጅብ አትስጠኝ! ከጉድ አውጣኝ! ቢቻል ጌታ የሌለው ጠብደል አህያ፣ ካልሆነ ደግሞ የምሳ አቆይኝን ዳገት የሚያወጣኝ አንድ ጠብደል ጎራዳማን (ወጠምሻ) አምጣልኝ” በማለት እግዚአብሔርን እየተማፀነ ያህያውን ቂጥ እየገፋ ሸህ ሙሄ ዘሌ ተንበርክከው ከሚማፀኑበት ይደርሳል፡፡ አህያው በረጅሙ ተነፈሰና ሸህ ሙሄን ከሽመልና ከጭነት ያድኑኝ የሚል ይመስል ቀጥ ብሎ ይቆማል፡፡ ሸህ ሙሄ ከኋላቸው ኮቲ ሰምተው መለስ ብለው ሲያዩ አንድ ሰው አህያ ጭኖ እሱምተሸክሞ ካጠገባቸው ቁሞ ያያሉ፡ ፡ ከተንበረከኩበት ይነሱና፡- “አላህ ሰጋር በቅሎ ስጠኝ ብልህ የተጫነ አህያ ትሰጠኝ? እንግዲህ ያንተ ስጦታ ከሆነ እቀበላለሁ፤ ይህን ወደ የዞሯል
2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 የመጨረሻ ክፍል ከብሩክ ከበደ ኪነ ጥበብ ሣምንት በሃገራችን ታሪክ ቀዳሚ የሚባለውን የፍቅር ትያትር ስለደረሱት ብላታ ጌታዬ አስፋው የድርሰት ሕይወትና በቅርቡ ከዚህ ዓለም በሞት ስለተለየችው ድምፃዊት ክራር ተጫዋችና ተዋናይ አስናቀች ወርቁ ለመጀመሪያ ጊዜ በሳዱላ እድሜዋ በመሪ ገጸ ባሕርይ ስለተወነችው የ”ፍቅርጮራ” በተመለከተ ያዘጋጀሁትን ማቅረቤ ይታወሳል፡፡ በዛሬው ጽሑፌ ደግሞ ቀጣዩንንና የመጨረሻውን ክፍል አስነብባችኋለሁ፡፡ ከዚያ በፊት ግን አቶ አበራ ይርጉ የተባሉ የጋዜጣው ተከታታይ ሣምንት የወጣውን ጽሑፍ ካነበቡ በኋላ “ . .. ከፕ/ ግርማ ወ/ጊዬርጊስና ብላታ ጌታዬ አስፋው ተፈራ ጋር ሌላም ቀደምት በሕይወት የሚገኙ የደራስያን ማሕበር አባል የነበሩ አሉ፡፡ ስማቸውም ንብረ ዕድ ኤርምያስ ከበደ የሚባልና ኑሮዋቸውን አሜሪካ ሜሪላንድ ያደረጉ ይገኙበታል . . .፡፡” ሲሉ ለሰጡን ጥቆማ ከልብ አመሰግናለሁ፡ ፡ ባይሆን ለአንዳንድ ወጪዎች መሸፈኛ በሚል ለዛውም ምናልባት ታሪኩ የሚፃፍለት ግለሰብ ቤተሰቦች የገንዘብ አቅሙ ካላቸው ይሰጣሉ እንጂ ለፃፍንበት ተብሎ እንዴት ይጠየቃል፡፡? እንዲህ ከሆነማ ወደፊት የሀገርና ሕዝብን ታሪክ ማን ሊጽፈው ነው? ሲሉ ሥጋታቸውን ያስቀምጣሉ፡ ፡ የክቡር ዶ/ር ሀዲስ አለማየሁ ታሪክ ለመጻፍ የአማራ ብ/ክ/ መንግሥት አንድ ሰሞን እንቅስቃሴ ጀምሮ ሥራው ለደራስያን ማህበር ብቻ ለመስጠት ማሰቡ አግባብ አይደለም፡፡ ታሪኩ የተዋጣለትና ምሉዕ እንዲሆን ማንኛውም ግለሰብ፣ተማሪዎች፣ተመራማሪዎች ወ.ዘ.ተ ሁሉ ያላቸውን እንዲያበረክቱ መደረግ ነው ያለበት፡፡ ታሪክ እጽፋለሁ የሚለው ነው ወደ ታሪክ መሔድ ያለበት እንጂ ታሪክ ወደ ፀሐፊው ሊሔድ አይችልም፡፡ አይገባውም፡፡ የሚል ጽኑ አቋም ብላታ ጌታዬ አስፋው ተፈራ አላቸው፡፡ ታሪክ ፀሐፊ እንዴት ክፈሉኝ ብሎ ይጽፋል የሚለውን የብላታ ጌታዬን አቋም “አሁን ዱሮ አይደለም! ” የሚሉ አይጠፉምና ምን ይሉኛል? ስል ጠይቄያቸው የሚከተለውን መልሰውልኛል፡፡ “. . . እዚህ ውስጥ ብዙም መግባት አልፈልግም፡፡ በኛ ጊዜ ምሥጋና ግፋ ቢል መጽሐፉ መግቢያ ብቻ ይሰፍር ነበር፡፡ የዛሬውን አላውቅም “አቦ” እኔም ያ እየመሠለኝ አንዳንዴ እሣሣታለሁ መሰለኝ ወዳጄ!፡ ፡ እኔ እኮ የደጃዝማች ግርማቸው ተ/ሃዋርያትን፣ብላታ ህሩይ ወ/ሥላሴ፣ቀኝጌታ ዮፍታሔ ንጉሴ፣ልዑል መኮንን የመሣሠሉትን ታሪኮች ሁሉ ስጽፍ ገንዘብ ጠይቄ አይደለም፡ ፡ ታሪክ ስለሆነ ለትውልድ መተላለፍ አለበት፡፡ አዲስ ኪዳንን የፃፉት እኮ ይህን ያሸን ያህል ይከፈላችኋል ተብለው አይደለም፡፡ የትውልድ አደራና ኃላፊነት ስላለባቸው እንጂ፡ ፡ የድምፃዊ ዶ/ር ጥላሁን ገሠሠ የሕይወት ታሪክ ጽሑፍን በተመለከተ ካለኝ መረጃ በመነሣትም ይህን ማለት ፈለኩ፡፡ ድምፃዊ ዶ/ር ጥላሁን ገሠሠ በሕይወት በነበረበት ጊዜ ታሪኩን ለማፃፍ ደራሲያን ማሕበርን አነጋግሮ ነበር፡፡ ማሕበሩም 147 ሺህ የኢት/ብር እንዲከፈለው ጠይቆ ስምምነቱ ተፈረመ፡፡ ዶ/ር ጥላሁን ገሠሠም መጽሐፉ እንዲወጣ ከነበረው ጉጉት እ.ኤ.አ በ2001 ስፖንሰር አግኝቶ ክፍያውን ይፈጽማል፡፡ በመሃልም ዶ/ር ጥላሁን ገሠሠ የጓጓለት መጽሐፍ ሳይወጣ ከዚህ ዓለም በሞት ይለያል፡፡ ታሪክና ፀሐፍትም ይለያያሉ፡ ፡ ባለቤቱ ወ/ሮ ሮማን በዙም የተጀመረውን ጉዳይ ያውቁ ስለነበር ማሕበሩ መጽሐፉን ለሙት ዓመቱ እንዲያደርስ ይጠይቃሉ፡፡ በጥያቄያቸው መሠረትም ውሉ እንደገና በሳቸው ስም እንዲሆን ተደርጐ ተጨማሪ የተወሰነ ገንዘብ ይከፍሉና ጽሑፉ መፃፍ ይጀመራል፡፡ አዲስ ውል ተዋዋይዋም እባካችሁ እያሉ በማስጨነቅ ባሰቡት ቀን መጽሐፉ እንዲደርስ ማህበሩን መወጠር ያዙ፡፡ ለመጽሐፉ ሕትመት የተያዘለት የጊዜ ሠሌዳ በጣም ሲቃረብ ታሪኩን ያውቃሉ የተባሉ ቃለ-ምልልስ ይደረግላቸው እንደነበር ሲታወቅም በተባለው ቀን አይደርስ ይሆናል የሚል ሥጋትም ፈጥሮ ነበር፡፡ ነገር ግን አንድ ሣምንት ሲቀረው “ሻማ ቡክ አሣታሚ” በብርሃን ፍጥነት ሊባል በሚችል አድርሶታል፡፡ ከመጽሐፍ ሽያጭ ከሚገኘው ገቢ መሀል 1ዐ% ለባለቤቱ 9ዐ% ወ/ሮ ሮማን ብዙ ለአሣታሚው በሰጡት አካውንታቸው ባለቤታቸው በሕይወት በነበረበት ጊዜ ሊያቋቁመው ላስበው የ “ስኳር ሕመምተኞች ማህበር” ገቢ እንዲሆን ተወስኖ ነበር፡፡ መጽሐፉም ለመጀመሪያ ጊዜ 1ዐ ሺህ ኮፒ ታተመ፡፡ አልቆም እንደገና የመጀመሪያውን ቁጥር ያህል ታትሟል፡፡ የቲያትር ጮራዋ አስናቀች ወርቁ የፍቅር ጮራን ብላታ ጌታዬ አስፋው ተፈራ በ1944 ዓ.ም ለመድረክ ሲያባቁት በጊዜው “you are always my heart” ከሚባለው ምርጥና ተወዳጅ የእንግሊዘኛ ዘፈን በመነሣት መሆኑን ይናገራሉ፡፡ ይኸንን “አንቺ ሁል ጊዜ ፍኖተ ነፃነት ማክሰኞ መስከረም 23 2004 ዓ.ም. ከ” ኮ”ና “ካ” የፈለቀች አርቲስት “የፍቅር ጮራ” ደራሲ ማነው? ብላታ ጌታዬ አስፋው በልቤነሽ ምንም እንኳን ብንራራቅ” ወደ ሚለው አገርኛ ግጥም የመጀመሪያውን ስንኝ ተንተርሰው በፃፉት ቲያትር የዛን ጊዜ ሳዱላ የነበረችው አስናቀች ወርቁ በዋንኛነት እንድትተውን አድርገዋታል፡፡ ይህ ባለ አምስት ገቢርና 1፡3ዐ ሰዓት የሚፈጀው ተውኔት ዘመናዊ የፍቅር ቲያትር መሆኑን የዘርፉ ባለሙያዎች ይስማሙበታል፡፡ የቲያትሩ አዘጋጅም አቶ ተስፋዬ ተሰማ ነበሩ፡፡ አስናቀች ወርቁ ቲያትሩን ስትተውን የ14 አመት ልጅ ነበረች፡፡ አዳነች የምትባለው የጋዜጠኛ ጳውሎስ ኞኞ ባለቤትም በዚሁ ቲያትር ላይ ተካፍላለች፡፡ ዕድሜዋም 12 ነበር፡፡ ለአስናቀች ወርቁ የበለጠ ቆንጆ ነበረች፡፡ አዳነች የአስናቀች የአክስቷ ልጅ ናት የሚሉት ደራሲው ሁለቱንም አለሁ-አለሁ ከሚሉበት ውቤ በረሃ ክለብ ያመጣቸው ተስፋዬ ተሰማ ነው፡፡ ውቤ በረሃ ከነበሩት ኪዮስኮች (በዚያን ጊዜ መጠጥ ቤት ወይም ሴት ቤት ማለት እንደ ነውር ነበር የሚቆጠረው) መሃል ያስናቀች ወርቁ የእናቷ እህት ኪዮስክ ነበራቸው፡፡ ያመጣናትም ከዚያው ነው፡፡ እኔም ከጉለሌ እየተመላለስኩ ነበር የማሰለጥናቸው ይላሉ፡፡ እንደገና እንዲሠራ በማዘጋጃ ቤት ተጠይቆ ሲሰራ ብላታ ጌታዬ እንደ ታዛቢ ያለውን የትያትር ክፍል እንደተወኑና ከእሳቸው ጋርም ጌታቸው ደባልቄ፣ማዕዛና መኮንን የሚባሉ ለጊዜው የአባታቸውን ስም የዘነጓቸውን ጨምሮ ሌሎችም እንደ ተሳተፉበትና የእሳቸውም ዕድሜ 21 እንደ ነበር ይናገራሉ፡፡ ብላታ ጌታዬ በውቤ በረሃ ልዩ ትዝታ አላቸው፡፡ አካባቢውን የረገጠ ሆለ ለመርገጥ የሚነሣ ሁሉ የደስታና ፍስሐ መለያ የሆነውን “ኮ” ና “ካ” በሚገባ ያውቀዋል፡፡ አውቆም ይተገብረዋል ይላሉ፡፡ በጊዜው መጠጥ ቤት (ሴት ቤት )እንሂድ ማለት ከነውርነት አልፎም ተናጋሪውን ክፉኛ ስለሚያስገምተው አማራጩና ቀላሉ መንገድ “ኮ” ና “ካ” እንሂድ ማለት ብቻ ነበር፡፡ ስያሜው የተወሰደው አረንቻታ ሆነ አልኮል ነክ መለኪያ የሚያነሣ ሁሉ ከጐኑ ያለውን ጠጪ የማያውቀው ቢሆን እንኳን ለ “ጤናችን” ብሎ ማጋጨት እንደ ባሕልና ስርዓት የሚቆጠር በመሆኑ ሁለቱ የሚጋጩት ቁሶች የሚፈጥሩት ድምጽን በመውሰድ “ኮ” ና “ካ” የሚል ስያሜ ተሰጠው፡፡ 1930 ዓ.ም መጨረሻዎቹ ጀምሮ “ኮ” ና “ካ” የማያውቅ ከተሜኛ አለ ለማለት በጣም ያስቸግራል፡፡ እንዲያውም የከተሜኛ መለያ ነበር የሚሉት ብላታ ጌታዬ አስፋው ክቡር ዘበኛ ከነዩኒፎርሙና ጐፈሩ፣በሬዲዮ የምትሰማቸውና በክብረ በአላት የምታያቸውን ከፍተኛ ወታደራዊ መኮንኖችና ሲቪል ባለሥልጣኖች ወደ እነዚህ ክበባት ሲገቡ ልትመለከታቸው ትችላለህ፡፡ ውቤ በረሃ የሚገባ ሁሉ ለአልኮል መጠጥ ብቻ አይደለም፡፡ የአቶ ተፈራ ሻረው የመጠጥ ኢንዱስትሪ የሚያመርተው ዞማ (የፋንታ አይነት መጠጥ) ጨምሮም እነ አረንቻታን ለመጠጣት ነው፡፡ አልኮልም ካስፈለገ እነ መሎቲ ኮኛክ፣እናትና ልጅ (ኡዞ) አረቄ የጊዜው ተመራጭ መጠጦች ነበሩ፡፡ በዋነኛነት ግን አዲስ አበቤው ወደ ስፍራው የሚያመራው ውበትን አይቶ ለማድነቅና ለመንካት ነው፡፡ ሴቶቹ በጣም የሚከበሩበት ጊዜ በመሆኑ በሥነ- ስርዓት ለማግባባት ይሞከራል እንጂ መጐነታተል ሆነ ፀያፍ ቃላቶችን መናገር እንደ ባለጌ የሚያስቆጥር ነው፡ ፡ ተዋናይዋም ከዚህ የፍቅርና የውበት በረሃ ብቻ ሣይሆን ቸበር ቻቻ መድረክ በመውጣት ወደ ጥበበ መግባቷ ተፈጥሮ የራሷን እንጂ አርቴፊሺልና ጊዜያዊ ለሆነ ክስተት ቦታ የማትሰጥ ለመሆኗ አስረጅ ነው፡፡ ፓን-አፍሪካኒዝም 9 ብላታ ጌታዬ አስፋው ተፈራ የትያትርና መጽሐፍ ደራሲ ብቻ አልነበሩም፡፡ ጥሩ ዲፕሎማትም ነበሩ፡፡ በንጉሱ ጊዜ ናይጄሪያ በሚገኘው ኤምባሲያችን ቻንስለር እስከ መሆን ደርሰዋል፡፡ አምባሳደሩም ክቡር ከበደ አበበ ነበሩ፡ ፡ ብላታ ጌታዬ ከዲፕሎማትነት ሙያቸው ውጭም በፓን- አፍሪካኒዝም አቀንቃኝነታቸው ይታወቃሉ፡፡ ፓን-አፍሪካኒስት ለምታየው ጥቁር ቆዳ ክብርና ነፃነት የሚቆረቆር፣ለንጣት የማይሰግድ በሰው ልጅ እኩልነት የሚያምን ነው፡፡ አውስትራሊያዊ ከጀርመን ጋር ከተጋባ ለዘረኞቹ ያው ፋልስ ነው፡፡ ለዚህ ነው ፓን -አፍሪካኒስት ለአፍሪካውያኖች ብቻ ሣይሆን ለኤሮፓዊው፣ለኤዢያዊው፣ለላቲናዊው ሁሉ ክብርና ነፃነት የሚያጎናጽፍ ነው የምንለው፡፡ ከዚህ በመነሣት አንዳንዶቹ እንደ ሃይማኖት ቢቆጥሩት አይፈረድባቸውም፡፡ እ.አ.አ 196ዐ ዓ.ም ሌጎስ ናይጄሪያ ላይ ከማንዴላ ጋር ስንገናኝ ቡና እየጠጣን ስለ ነፃነትና ፓን-አፍሪካኒዝም ዙሪያ ብዙ አውርተናል፡፡ ማንዴላ ናይጄሪያ የመጡት ቀ.ኃ.ሥ ሌጐስ መግባታቸውን መንስዔ በማድረግ ነበር፡፡ በወቅቱ ሌጎስ ልክ እንደ አዲስ አበባ የማይመጣ የነፃነት ታጋይ አልነበረም የሚሉት ፓን-አፍሪካኒስቱ ሎንደን እንዳለሁም ጃማይካውያኖች ባደረጉልኝ ግብዣ በተገኘሁበት ወቅት ያገሬን ባንዲራ ከማልበሳቸውም በላይ ንጉሱን የማምለክ ሥርዓት ሲከውኑ ስመለከት በጣም ነው የተደነቅኩት ይላሉ፡ ፡ ሰሜን አፍሪካውያኖች ፓን-አፍሪካኒዝምን ይደግፉ ይሆን? ስል ጥርጣሬዬን አንስቼላቸው ነበር፡፡ ለዚህ ጥርጣሬ ብላታ ጌታዬ አስፋው ተፈራ “ . . . እንደ እነ ሰር አቡበከር ታፌዋ ባሌዋ ያሉ አንተ ጥቁር ነህ እኔ አረብ ነኝ ይሉ ነበር፡፡ ናይጄሪያ ብትሄድ ካኑ የሚባሉ የሰሜኑ ክፍል ሕዝብ ጥቁር አረብ ነን ይላሉ፡፡ ይህም ዘሬን (ትውልዴን)ከፍ አደርጋለሁ ከሚል የመጣ ከንቱ አመለካከት ነው፡፡ ሕዝቡንና ሃገሩን ያልወደደው የሊቢያው አምባገነንም የአፍሪካ ጎሣ መሪዎችን በየስብሰባ አዳራሹ እየሰበሰበ አንድ አፍሪካ ይለው የነበረው ስብከት ከልቡ እንዳልሆነ የምታየው ነው፡፡ ፓን- አፍሪካኒዝም የተረሳ ሃሳብ ነው የሚለው እሳቤም ፓን- አፍሪካኒስት በአገሩ ጊዜያዊ ችግር የማይፈታና ችግር አይቶ የሚጠነክር ነው፡፡ ለዚህም ያደረሰው አርቆ አሳቢነቱ ነው በማለትም ጥንካሬውን ያጐሉለታል፡፡” ብላታ ጌታዬ አስፋው በአህጉራቸው ዙሪያ በርካታ ሥራዎችን አበርክተዋል፡፡ ናይጄሪያ እያሉ “African march to unity” የተሰኘ ባ 25ዐ ገጽ መጽሐፈ በ1961 ዓ.ም እንዲሁም በቅርቡ 400 ገጽ “Afirca past present and future development” የሚባል ጽፈዋል፡፡ ሁለቱም መጽሐፎች የተደረሱት በእንግሊዘኛ ቋንቋ ነው፡፡ በወታደራዊው ሥርዓትም ርእሱ የአፍሪካ ኢኮኖሚ የሚልና 350 ገጽ የያዘ 10,000 ኮፒ ቼምበር ማተሚያ ቤት በሕትመት እያለ ድንገት የመጡት የደህንነት ሰዎች አይናቸው እያየ ቤንዚን አርከፍክፈው ካቃጠሉት ድርጊት በላይ የሚቆጫቸው አንድም ኮፒ በእጃቸው ላይ አለመቅረቱን ነው፡፡ የተረካቢ ያለህ ብላታ ጌታዬ አስፋው ተፈራ ከመስከረም 20 ቀን እስከ ጥቅምት 5 ቀን 1970 ዓ.ም ድረስ በተካሄደው የአፍሮ ኤዢያ ደራስያን ማሕበር የተመሠረተበት 20ኛ ክብረ በአል ላይ ከአቶ አሰፋ ገ/ማርያም ጋር በመሆን ተካፍለዋል፡፡ በዚሁ በ20 ቀናት ቆይታቸው ያዩትን ሁሉ በግጥም መልክ አካተው በቅርቡ ለንባብ እንደሚያበቁ እምነት አላቸው፡፡ግጥሙ ከአዲስ አበባ እስከ ሞስኮና ከሞስኮ በኋላ ሰባት ሰዓት በፈጀ የአይሮፕላን በረራ ተጉዘው ታሽኬንት ግዛት ደርሰው ያዩትን ሁሉ የያዘ እንደሚሆን ይናገራሉ፡፡ ስለሶቪየት ስነ-ጽሑፍ ሲያነሱም ሶቪየቶች ከላይ ወደ ታች ነው የጀመሩት፡፡ እንደምዕራባውያንና አሜሪካውያኖቹ ከታች ወደ ላይ አይደለም፡፡ ይህ የሆነበትም በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሁሉ ነገር ለሩስያኖቹ ስለ ተፋለሰባቸው መሆኑን ይገልፃሉ፡፡ ደራሲው አንድ ቅር የሚያሰኛቸው ጉዳይ ሣይናገሩ ማለፍ አይፈልጉም፡፡ የዛሬ ሁለት ዓመት ገደማ የኢትዮጵያ ደራስያን ማሕበር ፕሬዝደንትን አግኝተዋቸው በእጃቸው ላይ የሚገኙትን የራሳቸውንና የሌሎች አንጋፋ ጸሐፍትን ሥራዎች ተረከቡኝ ቢሏቸው ደብዳቤ ፃፉልን ሲሉ የሰጡዋቸው ምላሽን፡፡ አናምንህም ማለታቸው ይሆን? ሲሉ እራሳቸውን መልሰው ይጠይቃሉ፡፡ ብላታ ጌታዬ አስፋው ሌላው ቅሬታቸው የሚመነጨው ደግሞ አዲስ አበባ የአፍሪካ መዲና በመሆኗ በፓን-አፍሪካ ዙሪያ የተፃፉ መጻሕፍትና ሠነዶች ተረክባችሁኝ አንድ ቤተመጽሐፍት ክፈቱ ስል ለሚመለከታቸው አቤት ብልም ምላሽ የሚሰጠኝ አካል አላገኘሁም ይላሉ፡፡ ፈጣሪ ዕድሜ ካልነፈገኝ የፍቅር ጮራን ወደ መድረክ እመልሰዋለሁ የሚሉት ደራሲ 14 መጽሐፍትን ለተደራስያን ሲያበረክቱ 10 ሕትመትን የሚጠባበቁ ሥራ እንዳሏቸው ይናገራሉ፡፡ እኝህ አንጋፋ የስነ-ጽሑፍ ሰው የ80 ዓመት የእድሜ ባለ ፀጋ ናቸው፡፡ www.andinet.org.et
Page 1 and 2: 2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 ፍ
Page 3 and 4: 2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 ደ
Page 5 and 6: 2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 ከ
Page 7: 2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 ዜ
Page 11 and 12: 2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 ብ
Page 13 and 14: 2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 ሰ
Page 15 and 16: 2ኛ ዓመት ቅጽ.2 ቁ.10 ነ

የመሬት ቅርምት ለልማት - Ethiopia: A voice for the voiceless

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?