BẢO vệ NGƯời TiêU dùNG

BỘ CÔNG THƯƠNG
CỤC QUẢN LÝ CẠNH TRANH
Cục Quản lý cạnh tranh là cơ quan do Chính phủ thành lập trong hệ thống tổ chức của Bộ Công Thương
có nhiệm vụ thực thi Luật Cạnh tranh, Pháp lệnh về Bảo vệ người tiêu dùng, Pháp lệnh Chống bán phá giá,
Pháp lệnh Chống trợ cấp và Pháp lệnh tự vệ.
Với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn quy định tại Nghị định số 06/2006/NĐ-CP ngày 9 tháng 1 năm
2006, Cục Quản lý cạnh tranh hoạt động nhằm mục tiêu thúc đẩy và duy trì môi trường cạnh tranh hiệu quả
cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của doanh nghiệp và
người tiêu dùng.
Lãnh đạo Cục Quản lý cạnh tranh gồm một Cục trưởng do Thủ tướng bổ nhiệm theo đề nghị của Bộ trưởng
Bộ Công Thương, và một số Phó Cục trưởng do Bộ trưởng Bộ Công Thương bổ nhiệm
CƠ CẤU TỔ CHỨC CỦA CỤC QUẢN LÝ CẠNH TRANH - BỘ CÔNG THƯƠNG
CỤC QUẢN LÝ
CẠNH TRANH
Lãnh đạo Cục
Ban Điều tra vụ việc
hạn chế cạnh tranh
Trung tâm Thông tin
cạnh tranh
Văn phòng
Ban Giám sát và quản
lý cạnh tranh
Ban Điều tra và xử lý
các hành vi cạnh tranh
không lành mạnh
Trung tâm Đào tạo
điều tra viên
Văn phòng đại diện
tại TP. Hồ Chí Minh
Văn phòng đại diện
tại TP. Đà Nẵng
Ban Bảo vệ người
tiêu dùng
Ban Xử lý chống bán
phá giá, chống trợ cấp
và tự vệ
Ban
Hợp tác quốc tế
l Thúc đẩy tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh, hiệu quả
l Bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp và người tiêu dùng trước
những hành vi hạn chế cạnh tranh
l Chống các hành vi phản cạnh tranh
l Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
l Hỗ trợ cho ngành sản xuất trong nước phòng, chống các vụ
kiện bán phá giá, trợ cấp và tự vệ của nước ngoài.

BẢN TiN
CẠNH TRANH & NGƯời TiêU dùNG
Của Cục Quản lý cạnh tranh
Giấy phép xuất bản số 10/GP-XBBT
Cấp ngày 20/01/2011
Phát hành vào ngày 20 hàng tháng
NGƯời CHịU TRáCH NHiệm xUẤT BẢN
BẠCH VĂN MỪNG
Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công thương
Thư Ban biên tập
Luật Bảo vệ quyền lợi Người tiêu dùng sẽ có hiệu lực từ ngày 01
tháng 7 năm 2011. Trên cơ sở Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,
các nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành Luật sẽ được ban hành
trong thời gian tới, sẽ là khuôn khổ pháp lý căn bản để các cơ quan
quản lý Nhà nước và cộng đồng xã hội đẩy mạnh công tác bảo vệ
quyền và lợi ích của người tiêu dùng.
Với chức năng là cơ quan giúp Bộ trưởng Bộ Công Thương trong
công tác quản lý nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng, song song với
việc đẩy mạnh công tác xây dựng pháp luật, Cục Quản lý cạnh tranh
đã tích cực, chủ động phối hợp với các cơ quan hữu quan triển khai các
hoạt động tuyên truyền, phổ biến và nâng cao nhận thức của người
tiêu dùng.
Bản tin “Cạnh tranh và Người tiêu dùng” số 27 với chủ đề bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng sẽ cung cấp cho độc giả những thông tin
bài viết xoay quanh chủ đề về quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng
cũng như những tin tức về các hoạt động sự kiện liên quan tới công
tác bảo vệ người tiêu dùng tại các địa phương trên cả nước nhằm
hưởng ứng ngày Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu lực.
BAN BiêN Tập
BAN BiêN Tập
NGUYỄN PHƯƠNG NAM, LÊ PHÚ CƯỜNG,
NGUYỄN THàNH HẢi, ĐỖ VĂN HÙNG,
NGUYỄN THỊ THÚY
HỘi đồNG Cố vẤN
TRƯƠNG ĐÌNH TUYỂN
Nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại
PGS. TS. LÊ DANH VĨNH
Thứ trưởng Bộ Công Thương
GS. TS. HOàNG ĐỨC THÂN
Đại học Kinh tế Quốc dân
PGS. TS. NGUYỄN NHƯ PHÁT
Viện Nhà nước và Pháp luật
TS. BÙi NGUYÊN KHÁNH
Viện Nhà nước và Pháp luật
Cộng tác viên ở nước ngoài
LÊ THàNH ViNH
Nghiên cứu sinh chuyên ngành Luật
ĐH Monash, Australia
DANiEL VANHOUTTE
Đại học Tự do, Bỉ
Tổ chức sản xuất và phát hành
TRUNG TÂm THÔNG TiN CẠNH TRANH (CCid)
25 Ngô Quyền - Hà Nội
ĐT: (04) 2220 5305 * Fax: (04) 2220 5303
Email: cncbulletin@moit.gov.vn
đại diện tại Tp. Hồ Chí minh
Tầng 6, số 8 Nam Kỳ Khởi Nghĩa - TP. HCM
phát hành tại
Công ty phát hành báo chí Trung ương
Ban Biên tập Bản tin Cạnh tranh và Người tiêu dùng xin trân trọng cảm ơn và nghiêm túc tiếp thu ý kiến đóng góp của độc giả nhằm nâng cao chất
lượng của Bản tin. Mọi ý kiến đóng góp, thư từ, tin, bài xin gửi về:
Ban Biên tập Bản tin Cạnh tranh và Người tiêu dùng
25 Ngô Quyền - Hoàn Kiếm - Hà Nội
ĐT: (04) 2220 5009 * Fax: (04) 2220 5303 * Email: cncbulletin@moit.gov.vn

Trong số này
BẢN TiN
CẠNH TRANH & NGƯời TiêU dùNG
5 BẢO
vệ NGƯời TiêU dùNG
24 pHáp LUậT vỀ CẠNH TRANH
18 TiN
TỨC - SỰ KiệN
26 NGHiêN
CỨU - TRAO đỔi
20 TRANG
QUốC TẾ
30 TẢN
mẠN
23 HỎi
đáp
4 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG
Cục Quản lý cạnh tranh chính
thức trở thành hội viên của
Mạng lưới thực thi và bảo vệ
người tiêu dùng quốc tế (ICPEN)
Mạng lưới thực thi và bảo vệ
người tiêu dùng quốc tế (international
Consumer Protection
& Enforcement Network –
iCPEN) là tổ chức quốc tế lớn nhất
trên thế giới về bảo vệ người tiêu
dùng (BVNTD).
Đây là mạng lưới tập hợp đại
diện của 41 cơ quan BVNTD trên thế
giới như: Anh, Pháp, Hoa Kỳ, Hàn
Quốc, Hà Lan…. và 03 tổ chức quốc
tế làm quan sát viên bao gồm: Tổ
chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế
(OECD), Uỷ Ban Châu Âu (EC) và Hội
nghị Liên hợp quốc về thương mại và
phát triển kinh tế (UNCTAD). Mục tiêu
chính của iCPEN là thúc đẩy các quốc
gia đưa ra những biện pháp thực tiễn
nhằm ngăn chặn các hành vi lừa gạt
người tiêu dùng có yếu tố quốc tế
(lừa đảo xuyên quốc gia).
Trong thời gian gần đây, iCPEN đã
đẩy mạnh các nỗ lực hợp tác để giải
quyết các vấn đề về người tiêu dùng
liên quan đến giao dịch xuyên quốc
gia đối với hàng hoá và dịch vụ thông
qua một loạt các hoạt động như:
- Xây dựng website bảo vệ người
tiêu dùng trong các giao dịch điện tử.
Website www.econsumer.gov cung
cấp các thông tin về công tác BVNTD
ở các nước thành viên iCPEN, các bí
quyết mua sắm trực tuyến hữu dụng
và thông tin về cách thức giải quyết
khiếu nại của khách hàng.
- Tổ chức Ngày cùng hành động
để phát hiện và loại bỏ các trang web
có nguy cơ lừa gạt hoặc gian lận gây
thiệt hại cho người tiêu dùng. Hàng
năm, iCPEN sẽ lựa chọn một ngày để
cùng hành động, rà soát các trang
thông tin điện tử trong diện khả nghi.
Tiếp đó, các trang được cho là gây hại
cho NTD sẽ nhận được các tin nhắn
qua email cảnh báo về những sai
phạm của mình.
- Tổ chức Tháng phòng Chống
Gian Lận (FPM): theo đó, các thành
viên iCPEN dành 1 tháng trong mỗi
năm hoạt động của mình để tập hợp
các thông tin và xây dựng dự án giáo
dục người tiêu dùng để nâng cao
nhận thức của người tiêu dùng.
Thông thường, các nước thành viên
sẽ lựa chọn trong một hoặc nhiều
lĩnh vực cụ thể như mua sắm điện tử,
gian lận trong xổ sổ…
Ngoài ra, iCPEN còn là diễn đàn
chia sẻ thông tin giữa các cơ quan
BVNTD người tiêu dùng trên thế giới
và khuyến khích hợp tác quốc tế giữa
các cơ quan thực thi pháp luật.
Sau 2 năm tham dự iCPEN với vai
trò quan sát viên, vừa qua tại Hội nghị
thường niên iCPEN diễn ra tại Hà Lan,
Cục Quản lý cạnh tranh đã chính thức
trở thành hội viên thứ 41 của Mạng
lưới iCPEN.
Tại Việt Nam, hành vi vi phạm
quyền lợi người tiêu dùng đang có
chiều hướng ngày càng gia tăng cả
về số lượng và mức độ phức tạp.
Nhiều hình thức giao dịch mới như
bán hàng từ xa, tiếp thị qua điện
thoại, lừa đảo qua internet… đã và
đang trở nên phổ biến.
Đứng trước yêu cầu đó, tại kỳ họp
thứ 8 Quốc hội Khóa Xii diễn ra vào
tháng 11 năm 2010, Quốc hội đã
chính thức thông qua Luật Bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng của Việt
Nam và Luật sẽ có hiệu lực kể từ
tháng 7 năm 2011.
Do đó, việc gia nhập iCPEN vào
thời điểm hiện nay có ý nghĩa rất
quan trọng trong bối cảnh Cục Quản
lý cạnh tranh đang triển khai các
bước chuẩn bị cho công tác thực thi
luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
của Việt Nam trong thới gian tới.
Với tư cách là hội viên của iCPEN,
Cục QLCT sẽ được tham gia vào các
nhóm công tác chuyên môn để học
hỏi kinh nghiệm về các lĩnh vực cụ
thể như: quảng cáo gây nhầm lẫn tới
người tiêu dùng, gian lận thương mại
ảnh hưởng đến lợi ích của người tiêu
dùng, bảo vệ người tiêu dùng trong
các giao dịch điện tử… để từ đó áp
dụng trong công tác thực thi pháp
luật bảo vệ người tiêu dùng tại Việt
Nam. Cục Quản lý cạnh tranh cũng sẽ
tham gia dự án hợp tác giữa iCPEN và
OECD với các hoạt động hỗ trợ như
đào tạo, hội thảo, nghiên cứu…
Bên cạnh đó, đây cũng là cơ hội
để Cục tăng cường hình ảnh trên
trường quốc tế và đẩy mạnh hợp tác
song phương với các nước thành viên
iCPEN, qua đó đóng góp một phần
vào nỗ lực chung nhằm từng bước
nâng cao quyền lợi của người tiêu
dùng trên thế giới nói chung và
người tiêu dùng Việt Nam nói riêng.
Các thông tin về Mạng lưới iCPEN
có thể xem chi tiết tại địa chỉ website:
www.icpen.org
THANH mAi
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 5
Số 27 - 2011

BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG
Hội thảo “Bảo vệ Quyền lợi người
tiêu dùng - Môi trường pháp lý và
kinh nghiệm thực thi”
Chào mừng sự kiện Luật Bảo vệ
Quyền lợi người tiêu dùng
chính thức có hiệu lực từ ngày
01 tháng 7 năm 2011, trong khuôn
khổ hợp tác với Cục Bảo vệ người tiêu
dùng Hà Lan, ngày 12 tháng 7 năm
2011, tại Trung tâm Hội nghị Ủy ban
nhân dân Thành phố Hải Phòng, Cục
Quản lý cạnh tranh đã phối hợp với
Sở Công thương Hải Phòng tổ chức
hội thảo “Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng – môi trường pháp lý và kinh
nghiệm thực thi”.
Tham dự buổi Hội thảo có Ông
Bạch Văn Mừng – Cục trưởng Cục
Quản lý cạnh tranh Việt Nam, Bà
Bernadette van Buchem - Chủ tịch Cơ
quan Bảo vệ người tiêu dùng Hà Lan
(BVNTD) và các diễn giả khác tới từ Cơ
quan BVNTD Hà Lan, Cục Quản lý
cạnh tranh, Sở Công thương Hải
Phòng và đông đảo các đại biểu đến
từ các sở/ban/ngành, hiệp hội, các
trường đại học, các doanh nghiệp
cũng như người tiêu dùng không chỉ
trên địa bàn thành phố Hải Phòng mà
còn các địa phương lân cận khác.
Tại buổi Hội thảo, các đại biểu đã
được lắng nghe Bà Bernadette van
Buchem- Chủ tịch Cơ quan Bảo vệ
người tiêu dùng Hà Lan (BVNTD) trình
bày về kinh nghiệm thực thi và tuyên
truyền Luật BVNTD của Hà Lan. Tuy là
một cơ quan còn non trẻ với số lượng
nhân viên ít ỏi (45 người) nhưng Cục
BVNTD Hà Lan đã đạt được những kết
quả nhất định trong việc bảo vệ 17
triệu người tiêu dùng mà chủ yếu là
bằng phương pháp tuyên truyền trực
tiếp hoặc gián tiếp về Luật, nâng cao
quyền lợi của người tiêu dùng bằng
việc cung cấp thông tin và hướng
dẫn thông qua các dịch vụ hỗ trợ trực
tuyến.
Tiếp theo đó là bài phát biểu của
đại diện Cục Quản lý cạnh tranh Việt
Nam – Bà Vũ Thị Bạch Nga – Trưởng
ban BVNTD về các nội dung chính
của Luật Bảo vệ Quyền lợi người tiêu
dùng, các quyền của người tiêu dùng
nhằm nâng cao hiểu biết của các tổ
chức, doanh nghiệp, hiệp hội và
người tiêu dùng về Luật BVNTD, về
quyền lợi của bản thân họ, từ đó
nâng cao ý thức bảo vệ người tiêu
dùng của doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Bình Minh, Phó
Giám đốc Sở Công thương Hải Phòng
cũng có bài trình bày vắn tắt về thực
trạng bảo vệ người tiêu dùng tại Hải
Phòng trong thời gian qua, số vụ việc
khiếu nại và xử lý, các vấn đề còn tồn
tại và các cơ quan bảo vệ người tiêu
dùng liên quan giúp người tiêu dùng
có thể đến khiếu nại khi có vụ việc
xảy ra. Từ những kinh nghiệm đó, ông
cũng đưa ra các đề xuất nhằm nâng
cao hiệu quả công tác bảo vệ người
tiêu dùng.
Kết thúc phần thuyết trình là bài
phát biểu của Ông Bob Boelema- Ban
chiến lược và hợp tác quốc tế, Cơ
quan BVNTD Hà Lan. Ông Bob
Boelema đã trao đổi những kinh
nghiệm đạt được trong công tác bảo
vệ người tiêu dùng của Hà Lan. Theo
ông, những hiệu quả mà Hà Lan đạt
được là nhờ các hoạt động tuyên
truyền quảng bá tích cực, quảng cáo
trực tuyến và hoạt động tăng cường
đối thoại. Liên quan tới hoạt động
tuyên truyền quảng bá, nguyên tắc
của hoạt động tuyên truyền là tư vấn
cho người tiêu dùng về quyền và
nghĩa vụ của họ đồng thời phải hỗ
trợ tư vấn cho người tiêu dùng và
giám sát các cơ quan quản lý khác.
Công cụ hữu hiệu nhất của Hà Lan
trong hoạt động tuyên truyền đó là
Cổng thông tin ConsuWijzer với 3 Cơ
quan giám sát là Cơ quan BVNTD Hà
Lan, Cơ quan cạnh tranh Hà Lan và Cơ
quan Bưu chính viễn thông Hà Lan.
Theo Cơ quan BVNTD Hà Lan, hỗ trợ
người tiêu dùng, tức là giúp người
tiêu dùng chủ động hành động.
Quảng cáo trực tuyến cần phải hiển
thị mục tiêu quảng cáo. Liên quan tới
hoạt động tăng cường đối thoại, Cơ
quan BVNTD Hà Lan đã có các chiến
dịch hợp tác với các đơn vị truyền
thông, tổ chức các hội chợ, hoạt
động hợp tác thường xuyên… Đây
thực sự là những kinh nghiệm quý
báu trong việc thực thi pháp luật về
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
không chỉ đối với các quốc gia có hệ
thống pháp luật bảo vệ người tiêu
dùng khá hoàn thiện mà còn đối với
những quốc gia đang trong quá trình
hoàn thiện môi trường pháp luật.
Hội thảo kết thúc với phần thảo
luận sôi nổi giữa các đại biểu và diễn
giả. Các đại biểu đã có dịp phát biểu
những quan điểm, ý kiến, đề xuất của
mình cũng như được giải đáp những
thắc mắc tới cơ quan quản lý Trung
ương, địa phương và Cơ quan Bảo vệ
người tiêu dùng Hà Lan.
Hội thảo đã góp phần nâng cao
hiểu biết của người tiêu dùng, cộng
đồng doanh nghiệp về các nội dung
của Luật Bảo vệ Quyền lợi người tiêu
dùng Việt Nam, môi trường pháp lý
về bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam.
Những kinh nghiệm thực thi luật của
Cục Bảo vệ Người tiêu dùng Hà Lan
là những thông tin hết sức quý giá
đối với cơ quan quản lý của Việt Nam
trong quá trình thực thi công tác bảo
vệ người tiêu dùng. Hội thảo kết thúc
thành công tốt đẹp và nhận được sự
đánh giá cao của các đại biểu tới dự.
Lê NGUyễN
6 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

Hội thảo giới thiệu
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
tại Tiền Giang và Bến Tre
Nhằm phổ biến Luật Bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng cho
các cơ quan quản lý, doanh
nghiệp và người tiêu dùng tại tỉnh
Tiền Giang và Bến Tre, ngày 13 tháng
4 năm 2011 tại nhà khách tỉnh ủy tỉnh
Tiền Giang, dưới sự hỗ trợ của Cơ
quan hợp tác Quốc tế Nhật Bản tại
Việt Nam (JiCA), – Bộ Công Thương
đã phối hợp với Sở Công Thương tỉnh
Tiền Giang tổ chức Hội thảo giới thiệu
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng.
Tham dự Hội thảo có Ông Nguyễn
Trung Dũng - Phó Cục trưởng, Cục
Quản lý cạnh tranh, Bộ Công Thương,
TS. Vũ Thị Bạch Nga - Trưởng Ban Bảo
vệ người tiêu dùng, Ông Murooka
Naomichi đại điện văn phòng Jica tại
Việt Nam, Lãnh đạo Sở Công Thương,
Hội Bảo vệ người tiêu dùng, khách
mời từ các sở, ban, ngành, người tiêu
dùng và cơ quan truyền thông đến
đưa tin.
Tại Hội thảo TS. Vũ Thị Bạch Nga
đã giới thiệu những điểm mới trong
luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
về quyền trách nhiệm của người tiêu
dùng; Trách nhiệm của doanh nghiệp
sản xuất kinh doanh hàng hóa dịch
vụ đặc biệt là trách nhiệm bảo hành,
thu hồi sản phẩm, trách nhiệm của
bên thứ ba; Những quy định mới về
tổ chức xã hội về bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng như khởi kiện vì
quyền lợi người tiêu dùng, thực hiện
nhiệm vụ được cơ quan nhà nước
giao. Ngoài ra, bà Nga cũng giới thiệu
về Dự thảo Nghị định quy định chi
tiết và hướng dẫn thi hành luật bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng, những
vấn đề cần xin ý kiến trong Dự thảo
Nghị định để Hội thảo đóng góp ý
kiến.
Đại diện sở Công Thương tỉnh
Tiền Giang đã báo cáo về tình hình
triển khai công tác bảo vệ người tiêu
dùng trên địa bàn trong thời gian
qua, khó khăn vướng mắc, kiến nghị
và phương hướng hoạt động trong
thời gian tới. Trong thời gian qua Sở
Công Thương đã tích cực tổ chức các
hội thảo chuyên đề phổ biến kiến
thức pháp luật về bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng, chỉ đạo Hội Bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng thành lập
các chi hội tại các huyện, cho đến nay
trên toàn tỉnh đã có 8/10 huyện,
thành phố, thị xã có chi hội, đồng thời
thành lập được 37 tổ chức hòa giải tại
các chợ, treo 99 bảng tuyên truyền về
quyền và nghĩa vụ của người tiêu
dùng tại các chợ, siêu thị. Trong thời
gian qua Hội bảo vệ người tiêu dùng
đã tiến hành hòa giải thành 23 vụ,
còn lại 3 vụ đã hoàn tất hồ sơ chuyển
sang tòa án để giải quyết. Tuy nhiên,
vẫn tồn tại một số khó khăn trong
thực hiện công tác bảo vệ người tiêu
dùng ở tỉnh như: chưa có cơ chế phối
hợp tốt giữa các sở ban ngành; Người
tiêu dùng ngại tố cáo, khiếu nại; Các
chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe;
Hội bảo vệ người tiêu dùng chưa có
kinh phí hoạt động thường xuyên. Để
khắc phục những tồn tại trên, sở
Công Thương Tiền Giang kiến nghị
Bộ Công Thương sớm ban hành Nghị
định hướng dẫn chi tiết luật bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng và hỗ trợ
đào tạo cán bộ thực hiện công tác
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở
địa phương.
Cũng cùng mục đích như trên,
ngày 14 tháng 4 năm 2011 tại nhà
khách tỉnh ủy tỉnh Bến Tre, Cục Quản
lý cạnh tranh - Bộ Công Thương đã
phối hợp với Sở Công Thương tỉnh
Tiền Giang tổ chức Hội thảo giới thiệu
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng.
Sau bài phát biểu giới thiệu luật
của TS. Vũ Thị Bạch Nga, Đại diện Sở
Công Thương Bến tre đã báo cáo về
tình hình thực hiện công tác bảo vệ
người tiêu dùng trong thời gian qua
đã đạt được kết quả đáng kể như:
Phối hợp với Đài Phát thanh – Truyền
hình, Sở Y tế, Chi cục Đo lường Chất
lượng và Hội Bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng tổ chức tọa đàm, phổ biến
kiến thức pháp luật về bảo vệ quyền
lợi người tiêu dùng; Chỉ đạo Chi cục
Quản lý thị trường kiểm tra, kiểm soát
và xử lý nghiêm các trường hợp vi
phạm về an toàn vệ sinh thực phẩm,
chống gian lận trong kinh doanh
xăng dầu, gian lận thương mại, niêm
yết và bán theo giá niêm yết; Chỉ đạo
Hội giải quyết kịp thời các đơn thư
khiếu nại của người tiêu dùng. Tuy
nhiên trong thời gian tới Sở Công
Thương cần tập trung một số nhiệm
vụ như: Tăng cường tuyên truyền cho
người tiêu dùng biết những quyền
của mình để người tiêu dùng lên
tiếng khi quyền lợi bị vi phạm; Phối
hợp chặt chẽ với các Sở, Ban, Ngành
trong tỉnh để triển khai hiệu quả
công tác bảo vệ người tiêu dùng; Mở
rộng mạng lưới tổ chức bảo vệ quyền
lợi người tiêu dùng trên toàn tỉnh; Yêu
cầu các doanh nghiệp thực hiện
nghiêm trách nhiệm với người tiêu
dùng. Đặc biệt trong năm nay sẽ đẩy
mạnh tuyên truyền nội dung Luật
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cho
cơ quan quản lý, các cá nhân, tổ chức
hoạt động sản xuất kinh doanh và
người tiêu dùng trong toàn tỉnh.
Phát biểu tổng kết hội thảo Phó
Cục trưởng Nguyễn Trung Dũng
đánh giá cao nỗ lực của Sở Công
Thương Tiền Giang và Bến Tre trong
việc tuyên truyền phổ biến pháp luật
về bảo vệ người tiêu dùng cũng như
triển khai các biện pháp để phát triển
hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,
tổ chức hòa giải người tiêu dùng,
đồng thời tiếp thu ý kiến đóng góp
cho Dự thảo Nghị định quy định chi
tiết và hướng dẫn thi hành luật Bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng.
đOàN QUANG đÔNG
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 7
Số 27 - 2011

BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG
Hội thảo
"Sữa với sức khỏe
người tiêu dùng
việt Nam"
Kết quả đoàn khảo sát về
bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng tại Hà Lan
Trong thời gian từ ngày 21 tháng
5 đến ngày 31 tháng 5 năm
2011, Đoàn công tác của Cục
Quản lý cạnh tranh bao gồm: ông
Nguyễn Phương Nam - Phó Cục
trưởng Cục Quản lý cạnh tranh làm
trưởng đoàn, cùng các cán bộ trong
Cục Quản lý cạnh tranh như: Bà Vũ
Thị Bạch Nga - Trưởng Ban Bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng, ông
Nguyễn Văn Thành- Phó trưởng Ban
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,
ông Tạ Mạnh Cường - Chánh Văn
Phòng Cục, ông Lê Phú Cường - Phó
giám đốc Trung tâm thông tin, ông
Đoàn Quang Đông - chuyên viên
Ban Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng, bà Vũ Thanh Mai - Chuyên viên
Ban Hợp tác quốc tế và ông Lê
Hoàng Tùng - Chuyên viên Vụ Kinh
tế tổng hợp, Văn phòng Chính phủ
đã sang Hà Lan để khảo sát kinh
nghiệm thực thi công tác bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng của Hà
Lan. Đợt khảo sát lần này Đoàn có cơ
hội làm việc với các cơ quan như: Cơ
quan giải quyết các khiếu nại của
người tiêu dùng; Viện Kinh tế Asser,
Cục Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng Hà Lan; Hội Bảo vệ quyền lợi
tiêu dùng Hà Lan, Tòa án Hague (bộ
phận giải quyết các vụ việc liên quan
đến người tiêu dùng), Bộ Kinh tế,
nông nghiệp và cải cách Hà Lan. Kết
quả của chuyến khảo sát đã thành
công tốt đẹp với sự đón tiếp nhiệt
tình từ các cơ quan tại Hà Lan, đồng
thời được hiểu thêm rất nhiều về
công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng, cũng như bộ máy tổ chức của
các cơ quan bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng tại Hà Lan.
Qua chuyến khảo sát lần này
Đoàn cũng đề xuất một số ý kiến
như:
- Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng là trách nhiệm chung của xã
hội, tuy nhiên quyết định của cơ
quan quản lý nhà nước mang tính
định hướng và quyết định hiệu quả
của hoạt động này, chính vì vậy cần
có sự quan tâm hơn nữa của các cấp
lãnh đạo với công tác bảo vệ quyền
lợi người tiêu dùng.
- Sớm ban hành một cơ chế giải
quyết khiếu nại chuyên nghiệp, hiệu
quả và tiện lợi để giải quyết có hiệu
quả các khiếu nại của người tiêu
dùng, có thể học tập mô hình Cơ
quan giải quyết khiếu nại của Hà Lan.
- Cần có một cơ chế phối hợp
chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý
nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng.
Hà pHẠm
Nhằm hưởng ứng Luật Bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng có hiệu lực (ngày 01
tháng 7 năm 2011) và kỉ niệm 10 năm
Ngày Gia đình Việt (28 tháng 6 năm 2001 – 28
tháng 6 năm 2011), được sự đồng ý của Lãnh
đạo Bộ Công Thương, 14h ngày 27 tháng 7
năm 2011, tại Trung tâm Triển lãm Văn hóa
nghệ thuật Việt Nam 02 Hoa Lư, Hà Nội Việt
Nam, Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công
Thương đã phối hợp với Công ty cổ phần
truyền thông Việt tổ chức Hội thảo “Sữa với
sức khỏe người tiêu dùng Việt Nam” nhằm
tạo ra một diễn đàn cho nhà quản lý, nhà
khoa học, các doanh nghiệp kinh doanh sữa
và người tiêu dùng cùng trao đổi về cách
thức lựa chọn, bảo quản và sử dụng sữa sao
cho hiệu quả nhất.
Tới dự Hội thảo có PGS.TS Lê Danh Vĩnh -
Thứ trưởng thường trực Bộ Công Thương,
GS.TS Nguyễn Công Khẩn – Cục trưởng Cục
An toàn vệ sinh thực phẩm, Bộ Y tế, Ông
Nguyễn Phương Nam – Phó Cục trưởng Cục
Quản lý cạnh tranh, Bộ Công Thương, PGS.TS
Nguyễn Thị Lâm – Phó Viện trưởng Viện Dĩnh
dưỡng Quốc gia, cùng các doanh nghiệp
hoạt động trong lĩnh vực sữa, người tiêu
dùng và các cơ truyền thông đến đưa tin.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng
Lê Danh Vĩnh đánh giá cao sáng kiến tổ chức
Hội thảo “Sữa với sức khỏe người tiêu dùng
Việt Nam”. Sữa là một mặt hàng có ý nghĩa
quan trọng với đời sống người tiêu dùng Việt
Nam đặc biệt là với người già và trẻ em,
những đối tượng người tiêu dùng dễ bị “tổn
thương” nhất. Tại Việt Nam, nhu cầu sử dụng
sữa của người tiêu dùng ngày một tăng,
người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các
vấn đề về chất lượng sữa cũng như có nhiều
sự lựa chọn hơn khi sử dụng sữa. Ngành kinh
doanh sữa trở thành một ngành kinh doanh
có khả năng đem lại lợi nhuận cao. Nhiều tổ
chức, cá nhân kinh doanh đã tham gia vào
quá trình sản xuất, nhập khẩu, phân phối mặt
hàng này. Yêu cầu về an toàn vệ sinh thực
phẩm, bảo quản, vận chuyển đối với các sản
phẩm sữa là rất nghiêm ngặt. Tuy nhiên,
trong thời gian vừa qua đã có không ít doanh
nghiệp không đáp ứng đủ yêu cầu trên thậm
chí cố tình không thực hiện đúng và đầy đủ
dẫn đến chất lượng sữa cung cấp đến tay
người tiêu dùng không đảm bảo ảnh hưởng
8 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

đến sức khỏe của người tiêu dùng.
Tại hội thảo này, các tổ chức, cá
nhân kinh doanh sữa, các chuyên
gia dinh dưỡng, các nhà quản lý sẽ
giải đáp các thắc mắc của người tiêu
dùng đối với những vấn đề nói trên.
GS.TS Nguyễn Công Khẩn cho
biết Sữa là một mặt hàng đặc biệt,
bởi sữa có nhiều chức năng có thể
uống thay nước, cũng có thể là chất
bổ sung dinh dưỡng nhưng việc sử
dụng sữa như thế nào cho hiệu quả
thì phần lớn người tiêu dùng Việt
Nam chưa tìm hiểu kỹ, người già thì
dùng loại sữa nào, em nhỏ thì sử
dụng sữa ra sao, người bị loãng
sương thì dùng loại sữa có chất gì
để bổ sung can xi, các loại sữa này
cần bảo quản tại môi trường và
nhiệt độ bao nhiêu?. Trong những
năm gần đây đời sống nhân dân đã
được cải thiện, nhiều người tiêu
dùng đã có điều kiện mua và sử
dụng sữa, tuy nhiên người tiêu
dùng thường nhầm lẫn giữa thông
tin quảng cáo và hướng dẫn sử
dụng. Việc sử dụng sữa từ trước đến
nay vẫn theo phong trào, vì thế dù
lượng sữa sử dụng trên đầu người
hiện đã tăng gấp nhiều lần nhưng
vẫn chưa hiệu quả. Thống kê của
Viện Dinh dưỡng cho thấy, trẻ em
dưới năm tuổi của nước ta vẫn còn
17,2% số em bị suy dinh dưỡng
thấp còi và gần 29,7% số suy dinh
dưỡng thể nhẹ cân. Các chuyên gia
dinh dưỡng cũng khuyến cáo, khi
lựa chọn các sản phẩm sữa người
tiêu dùng cần đọc các thông tin trên
bao bì, thậm trí tư vấn bác sĩ để lựa
chọn sữa phù hợp nhóm tuổi, tình
trạng dinh dưỡng, theo điều kiện
kinh tế.
Dưới góc độ cơ quan quản lý
nhà nước về bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng, ông Nguyễn Văn Thành –
Phó Trưởng ban Ban Bảo vệ người
tiêu dùng Cục Quản lý cạnh tranh
đã giới thiệu cho các vị đại biểu,
doanh nghiệp và người tiêu dùng
tham dự Hội thảo nội dung Luật Bảo
vệ quyên lợi người tiêu dùng sẽ có
hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm
2011. Ông Thành đã chỉ rõ những
quyền của người tiêu dùng được
pháp luật bảo vệ, trong trường hợp
quyền lợi đó bị vi phạm thì người
tiêu dùng có thể đến đâu để khiếu
nại. Ngoài ra, ông Thành cũng nhấn
mạnh những điểm mới được quy
định trong luật đối với trách nhiệm
của các tổ chức cá nhân kinh doanh
hàng hóa dịch như: trách nhiệm bảo
hành, thu hồi sản phẩm lỗi, trách
nhiệm của bên thứ ba trong việc
cung cấp thông tin đến người tiêu
dùng.
Phát biểu kết thúc hội thảo Phó
Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh
Nguyễn Phương Nam đánh giá cao
sự tham gia và trao đổi thẳng thắn
của các nhà quản lý nhà nước, nhà
khoa học, các doanh nghiệp kinh
doanh sữa và người tiêu dùng về
các vấn đề liên quan đến lựa chọn,
sử dụng và bảo quản các sản phẩm
sữa sao cho đạt hiệu quả cao nhất.
đại hội Lần iii
Hội đo lường và
Bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng
Tp. Hải phòng
Ngày 28 tháng 4 năm 2011, tại trụ sở Chi
cục Tiêu chuẩn và Đo lường Tp. Hải
Phòng – 240 Văn Cao đã diễn ra Đại hội
lần iii Hội Đo lường và Bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng Tp. Hải Phòng.
Tham dự Đại hội có TS. Vũ Thị Bạch Nga-
Trưởng ban Bảo vệ người tiêu dùng, Cục Quản
lý cạnh tranh, Bộ Công Thương, TS. Đoàn
Phương – Chủ tịch Hội ViNASTAS, Ô. Vũ Văn
Tạo - Phó Chủ tịch Uỷ ban mặt trận Tổ quốc
Thành phố, TS. Trần Quang Uy - P. Chủ tịch
kiêm TTK Hội Đo lường Việt Nam, KS. Trần
Khắc Điền - Viện phó viện Đo lường Việt Nam,
lãnh đạo các Sở, Ban, ngành, doanh nghiệp và
người tiêu dùng trên địa bàn đến tham dự.
Đại hội lần thứ iii đã thông qua báo cáo
hoạt động của Hội trong nhiệm kỳ ii (2005-
2010) và phương hướng nhiệm kỳ iii (2011 –
2016); Thông qua điều lệ hội sửa đổi; Bầu lại
Ban chấp hành khóa iii với 31 đại biểu. Tại đại
hội lần này ông Nguyễn Bình Minh – Phó
Giám đốc Sở Công Thương Hải Phòng được
bầu làm chủ tịch Hội.
Phát biểu tại đại hội, TS Vũ Thị Bạch Nga
đánh giá cao kết quả của Hội Đo lường và Bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng Tp. Hải Phòng đã
làm được trong nhiệm kỳ ii như: Tuyên truyền
phổ biến pháp luật về bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng; Giải quyết khiếu nại của người tiêu
dùng với tỉ lệ giải quyết thành là 90%; Tham
gia phản biện và đóng góp ý kiến xây dựng
văn bản pháp luật với các cơ quan nhà Nước.
Tuy nhiên, trong thời gian tới Hội Hội Đo
lường và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Tp.
Hải Phòng cần đẩy mạnh hơn nữa mạng lưới
Chi hội tại các quận, huyện đồng thời chuẩn
bị điều kiện cần thiết để thực hiện những
nhiệm vụ theo quy định tại Luật Bảo vệ quyền
lợi người tiêu dùng về khởi kiện tập thể vì
quyền lợi người tiêu dùng, thực hiện một số
nhiệm vụ được cơ quan nhà nước giao.
Phát huy những thành tích đạt được trong
nhiệm kỳ ii, hy vọng trong nhiệm kỳ iii Hội Đo
lường và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Tp.
Hải Phòng sẽ đạt được nhiều thành tích hơn
nữa trong công tác bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng, xứng đáng là địa chỉ đáng tin cậy
để người tiêu dùng Hải Phòng tìm đến.
đOàN QUANG đÔNG
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
9

BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG
Thạch khoai môn New Choice chứa chất
phụ gia DEHP gây ung thư
Hiện nay, tại thị trường Việt Nam,
thạch rau câu hương vị khoai
môn thương hiệu Taro bị phát
hiện có sử dụng chất phụ gia DEHP có
nguy cơ gây ung thư.
DEHP (Bis(2-ethylhexyl) phathalate)
là một loại hoá chất công nghiệp
có trong các loại bao bì, thảm trải nhà,
áo đi mưa bằng PVC, DBP (mỹ phẩm)...
Đây là hóa chất chỉ được dùng trong
sản xuất công nghiệp, tuy nhiên,
nhiều nhà sản xuất vì lợi nhuận đã sử
dụng nó vào trong chế biến thực
phẩm.
Thông thường, trong sản xuất
thực phẩm như thạch rau câu, thạch
dừa, sữa đậu nành, xirô cam chanh,
nước ép hoa quả các loại, hạt trà sữa
trân châu... nhà sản xuất đều có sử
dụng chất tạo đục. Chất tạo đục trong
thực phẩm được chế biến từ nguyên
liệu tự nhiên như cùi chanh, cùi cam,
vì vậy không ảnh hưởng đến sức
khỏe. Nhưng thực tế, giá của chất tạo
đục thông thường và chất tạo đục
công nghiệp có một sự chênh lệch
quá lớn, gấp 10 lần. Chính vì vậy, một
số nhà sản xuất đã cố tình chọn chất
tạo đục trong công nghiệp để cho vào
thực phẩm.
Theo các bác sĩ, DEHP nếu dùng
trong thực phẩm có thể gây ung thư,
phá vỡ tuyến nội tiết và làm thay đổi
lượng hoócmôn trong cơ thể. Đối với
nữ giới sẽ làm rối loạn hoócmôn sinh
dục và giảm lượng tinh trùng đối với
nam giới.
Chất phụ gia này được Công ty
New Choice Foods nhập về phục vụ
cho việc sản xuất thạch rau câu chứ
không bán lại cho công ty nào khác.
Theo Công ty New Choice Foods,
công ty này đã thu hồi xong toàn bộ
3.688 thùng sản phẩm thạch rau câu
hương vị khoai môn nhãn hiệu Taro từ
75 đại lý và 307 siêu thị trong toàn
quốc.
Hiện, đoàn thanh tra liên ngành
mới phát hiện việc sử dụng chất tạo
đục chứa DEHP đối với loại sản phẩm
thạch rau câu hương vị khoai môn
nhãn hiệu Taro của Công ty New
Choice Foods. Tuy nhiên, việc rà soát
các sản phẩm có sử dụng chất tạo đục
có DEHP vẫn tiếp tục được tiến hành
thông qua duy trì liên hệ thông tin với
cơ quan chức năng của Đài Loan và
mạng lưới Quản lý An toàn Thực
phẩm Quốc tế (iNFOSAN) thuộc Tổ
chức Y tế Thế giới (WHO).
Ngay cả khi thạch chưa phát hiện
chất tạo đục, các bác sĩ và các chuyên
gia dinh dưỡng cũng đã cảnh báo cha
mẹ không nên cho con ăn quá nhiều
thạch. Viện Dinh dưỡng khuyến cáo:
Thạch hoa quả vốn không được làm
từ quả tươi nguyên chất. Thành phần
chủ yếu để làm thạch là carrageenanmột
loại polymer sinh học được tách
chiết từ cây rong sụn và một số loại
rong khác, có những lợi ích nhất định
đối với chức năng ruột, nhưng ăn quá
nhiều sẽ khiến cơ thể khó hấp thu
chất khoáng và nước của cơ thể. Do
đó, thay vì cho các con ăn thạch, cha
mẹ nên cho con ăn nhiều trái cây hơn
vì mức độ dinh dưỡng của trái cây bao
giờ cũng gấp nhiều lần thạch hoa
quả.
Với những loại thạch có chứa chất
tạo đục thì đã có bằng chứng là ăn
quá nhiều có thể gây ung thư. Do đó,
gia đình nên cảnh giác khi lựa chọn
các sản phẩm thạch cho con. Không
nên cho con ăn quá 1 gam
thạch/ngày. Nếu thấy trẻ có biểu hiện
buồn nôn, khó thở, đau bụng… cần
đưa trẻ đến ngay bệnh viện để được
kiểm tra sớm.
Nghiên cứu mới đây của Phó Giáo
sư Liu Chunhong, Đại học Nông
nghiệp Hoa Nam (Trung Quốc) cho
thấy: Không chỉ thạch mà nhiều loại
mì tôm dạng gói và bột ngũ cốc, túi
nước sốt, túi gia vị… cũng chứa DEHP
vượt mức cho phép (cao trên 50%).
Ngoài DEHP thì hiện nay chất dẻo DBP
và DiNP cũng là hoá chất độc hại có
nhiều trong bao bì đóng gói sản
phẩm. DBP khi tồn tại trong cơ thể
gây dậy thì sớm ở bé gái, gây lệch lạc
giới tính nam, dị dạng và teo nhỏ cơ
quan sinh dục.
Cục An toàn Vệ sinh Thực phẩm
cũng khuyến cáo người tiêu dùng
không nên hoang mang, lo lắng. Theo
Cục ATVSTP, hiện nhiều mặt hàng
thạch trên thị trường không có nhiều
nguy cơ nhiễm các chất này vì hầu hết
các loại thạch trên thị trường Việt Nam
qua điều tra của Cục ATVSTP đều có
xuất xứ từ châu Âu. Trong khi đó đối
tượng bị tình nghi nhất là các sản
phẩm thạch có xuất xứ từ Đài Loan,
Trung Quốc.
QUyẾT THắNG
(tổng hợp)
Thông tin liên quan đến chế độ bảo hành của Honda
Cục Quản lý cạnh tranh với tư
cách là cơ quan giúp Bộ
trưởng Bộ Công Thương thực
hiện chức năng quản lý nhà nước về
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,
trong thời gian qua đã kiểm tra
thông tin quảng cáo của hãng
Honda về chế độ bảo hành cho xe
máy được treo trên trên xe với nội
dung “Bảo hành 2 năm hoặc 20.000
km cho cả động cơ và khung xe”.
Với nội dung thông tin gây khó
hiểu cho người tiêu dùng như vậy,
ngày 28 tháng 3 năm 2011 Cục
Quản lý cạnh tranh đã có công văn
số 167/QLCT-BVNTD đề nghị công
ty Honda Việt Nam làm rõ nội dung
quảng cáo trên các sản phẩm xe
máy Honda.
Tại văn bản trả lời của công ty
Honda Việt Nam đã cam kết chỉnh
sửa những nội dung quảng cáo
nhằm thông tin tới người tiêu dùng
như sau:
Về nội dung:
Bảo hành 2 năm hoặc 20.000
km thay cho “Bảo hành 2 năm hoặc
20.000 km cho cả động cơ và khung
xe”.
Tài liệu sửa chữa:
- Với quảng cáo báo: sẽ chỉnh
sửa và áp dụng cho các số báo phát
hành từ cuối tháng 5/2011.
- Đối với nội dung quảng cáo
treo trên xe tại các HEAD: sẽ thay nội
dung mới, dự kiến hoàn tất việc in
ấn và gửi đến các HEAD váo cuối
tháng 6/2011.
- Đối với các vật liệu quảng cáo
khác tại các HEAD: Sẽ ngừng không
sử dụng theo yêu cầu của Cục Quản
lý cạnh tranh.
Trên đây là những thông tin liên
quan đến nội dung quảng cáo của
công ty Honda Việt Nam đã sửa
chữa, Cục Quản lý cạnh tranh thông
báo để người tiêu dùng sử dụng xe
máy Honda Việt Nam được biết.
đOàN QUANG đÔNG
10 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

Một số vấn
đề về bảo vệ
người tiêu
dùng là
trẻ em
Trẻ em cấu thành một lực lượng
đông đảo người tiêu dùng (NTD)
các loại hàng hóa và dịch vụ trên
thị trường. Trong số các thị trường
phục vụ lực lượng NTD này, chúng ta
có thể kể đến các loại hàng hóa, dịch
vụ như đồ chơi, thức ăn nhanh, quần
áo giày dép, và các loại hình vui chơi
giải trí. Trẻ lớn có thể tự mua sắm
hàng hóa dịch vụ bằng tiền tiết kiệm
hoặc tiền kiếm được nhờ các công
việc làm thêm. Ngoài ra, cha mẹ và
người lớn cũng có thể nhờ trẻ em
mua sắm một số hàng hóa, ví dụ các
loại thực phẩm dùng cho bữa ăn gia
đình. Kể cả trẻ nhỏ cũng có thể có tác
động gián tiếp tới thị trường thông
qua ảnh hưởng của chúng đối với cha
mẹ và người lớn xung quanh.
Trong khi một bộ phận trẻ lớn
hơn có thể là những NTD khá hiểu
biết, đại bộ phận các em, đặc biệt các
em trong độ tuổi đến trường thường
mua sắm và sử dụng dịch vụ một
cách ngẫu nhiên và chịu ảnh hưởng
rất mạnh của các biện pháp tiếp thị
ráo riết của thương nhân (cá nhân, tổ
chức sản xuất, kinh doanh hàng hóa
và dịch vụ).
Rào cản lớn nhất ngăn cản trẻ em
thực hiện các quyền của mình với tư
cách là NTD chính là việc chúng
thường không hề hay biết mình có
các quyền đó. Kể cả khi trẻ em biết là
mình có quyền, chúng cũng thường
không biết làm thế nào để thực hiện
các quyền đó, hoặc không đủ tự tin
để khiếu nại đòi bồi thường/bảo vệ
khi các quyền của chúng bị xâm
phạm (điều này đúng cả với người
lớn). Do đó, các cơ chế giải quyết
khiếu nại của NTD cần phải được bổ
sung bởi các tiêu chí đầu vào (regulatory
requirements) đối với tổ chức, cá
nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ
và các chương trình giáo dục trẻ em.
Luật Bảo vệ quyền lợi của NTD ra
đời có quy định rõ về quyền và nghĩa
vụ của người tiêu dùng; trách nhiệm
của tổ chức, cá nhân kinh doanh
hàng hóa, dịch vụ đối với người tiêu
dùng; cũng như vấn đề giải quyết
tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ
chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa,
dịch vụ; v.v. Luật này cũng đưa ra một
định nghĩa rõ ràng về NTD (Khoản 1,
Điều 3 – “Người tiêu dùng là người
mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ cho
mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của cá
nhân, gia đình, tổ chức”). Tuy nhiên,
không phân biệt giữa NTD lớn tuổi và
NTD là trẻ em. Từ đó, có thể thấy, với
tư cách là đối tượng được bảo vệ của
luật này, trẻ em cũng có các quyền
tương tự như người lớn, kể cả được
tham gia giải quyết tranh chấp và bồi
thường thiệt hại, bao gồm cả các
trường hợp trẻ em cần có người đại
diện về mặt pháp lý vì chưa đủ tuổi
tham gia các vụ án dân sự. Tuy nhiên,
do đặc thù về độ tuổi và hạn chế về
hiểu biết, nhận thức và hành vi, công
tác bảo vệ NTD là trẻ em cần được
chú trọng đặc biệt ở một số lĩnh vực
sau đây:
Kinh doanh các loại hàng
hóa có hại, nguy hiểm và
không an toàn đối với trẻ em
Khoản 3 và khoản 5 Điều 7 Luật về
bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em
2004 của Việt Nam nghiêm cấm “bán,
cho trẻ em sử dụng rượu, bia, thuốc lá,
chất kích thích khác có hại cho sức
khoẻ;” và “Lợi dụng, dụ dỗ, ép buộc trẻ
em mua, bán, sử dụng văn hoá phẩm
kích động bạo lực, đồi trụy; làm ra, sao
chép, lưu hành, vận chuyển, tàng trữ
văn hoá phẩm khiêu dâm trẻ em; sản
xuất, kinh doanh đồ chơi, trò chơi có
hại cho sự phát triển lành mạnh của
trẻ em”. Luật này áp dụng cho việc bảo
vệ trẻ em dưới 16 tuổi, như vậy có
nghĩa ít nhất thì người bán không thể
bán các loại rượu bia hoặc chất kích
thích cho trẻ em nếu không có bằng
chứng cụ thể về tuổi. Tuy nhiên, thực
tế ở Việt Nam hoàn toàn cho thấy điều
ngược lại. Rượu bia được bày bán tự
do trong tất cả các cửa hàng, các điểm
kinh doanh tự phát hoặc các hàng
quán rong cho mọi đối tượng người
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 11
Số 27 - 2011

BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG
mua. Kể cả trong các siêu thị, nơi lẽ ra
việc kinh doanh mặt hàng này phải
được quản lý chặt chẽ hơn cũng
không hề có quy định về độ tuổi của
người mua.
Gần đây báo chí có nêu nhiều vụ
việc về các đồ dùng cho trẻ em có thể
có các tác động độc hại hoặc không
an toàn khác, ví dụ như bình sữa nhựa
trong có chứa chất BPA, các loại cốc
nhựa, đồ chơi trẻ em có xuất xứ từ
Trung Quốc có thể gây ung thư hoặc
vô sinh hiện đang có mặt tại thị
trường Việt Nam. Một số các công ty
sản xuất hoặc nhập khẩu các mặt
hàng này có thể có thông cáo đăng
tải tại nơi họ bán hàng, hay in trên sản
phẩm về việc tuân thủ các tiêu chuẩn
Âu, Mỹ. Tuy nhiên, cho đến nay thì
trách nhiệm đảm bảo an toàn cho trẻ
em trong khi sử dụng các mặt hàng
này luôn thuộc về cha mẹ các em.
Điều này, thực ra là đi ngược lại các
nguyên tắc về trách nhiệm sản phẩm
(product liability) trong bảo vệ NTD.
Theo Luật Bảo vệ quyền lợi của NTD
2010, trong trường hợp hàng hóa có
khuyết tật (bao gồm việc không đảm
bảo an toàn, có khả năng gây thiệt hại
cho tính mạng, sức khỏe và tài sản
của NTD), tổ chức cá nhân kinh doanh
hàng hóa dịch vụ có trách nhiệm thu
hồi các hàng hóa này và bồi thường
thiệt hại. Tuy nhiên, cơ chế này, khi áp
dụng đối với trường hợp NTD là trẻ
em, thì chỉ có tác dụng sửa chữa (remedy)
khi thiệt hại đã xảy ra.
Liên minh Châu Âu yêu cầu tất cả
các nhà sản xuất đồ chơi trẻ em phải
đảm bảo các tiêu chuẩn cấp thiết
nhất về an toàn trước khi được đưa
hàng hóa của họ ra thị trường. Đây là
mô hình mà việc tuân thủ pháp luật
của các nhà sản xuất là ngầm định.
Nhà sản xuất chứng thực việc các sản
phẩm của họ tuân thủ với các quy
định của pháp luật bằng cách dán
nhãn “Cộng đồng Châu Âu” ('Communauté
Européene' - CE) trên các đồ
chơi. Liên minh Châu Âu có một chỉ
thị quy định riêng về các tiêu chuẩn
về an toàn cho tất cả các loại đồ chơi
thiết kế cho trẻ em dưới 14 tuổi. Chỉ
thị này đưa ra các nguyên tắc chung
cũng như đề cập đến các hiểm nguy
cụ thể như những tiêu chí mà theo đó
độ an toàn của đồ chơi phải được so
sánh. Ví dụ như đồ chơi và các bộ
phận của đồ chơi, cũng như gói bọc
để bán lẻ của chúng phải được kiểm
nghiệm an toàn để không gây ngạt
thở hoặc đột tử ở trẻ em. Đây là một
mô hình có thể được nghiên cứu, học
tập và áp dụng cho phù hợp với tình
hình Việt Nam. Ngoài việc kiểm soát
chặt chẽ hàng sản xuất trong nước,
các tiêu chuẩn an toàn cũng cần được
áp dụng với hàng hóa nhập khẩu
chính thức, bên cạnh việc ngăn chặn
sự lan tràn của hàng hóa nhập lậu.
An toàn cho trẻ em với tư
cách NTd tại các điểm kinh
doanh dịch vụ vui chơi giải
trí
Cũng theo Luật về bảo vệ, chăm
sóc và giáo dục trẻ em 2004, trẻ em
có quyền được vui chơi giải trí lành
mạnh, được hoạt động văn hoá, nghệ
thuật, thể dục, thể thao, du lịch phù
hợp với lứa tuổi. Tuy nhiên, đến nay
không có luật nào quy định nghĩa vụ
của các nhà cung cấp dịch vụ đặc biệt
là dịch vụ vui chơi giải trí phục vụ
riêng đối tượng trẻ em phải có nghĩa
vụ đảm bảo an toàn như thế nào và
phải chịu trách nhiệm ra sao trong
trường hợp vi phạm pháp luật hoặc
có thiệt hại xảy ra đối với trẻ em trong
khi đang sử dụng các dịch vụ này với
tư cách NTD. Một lần nữa như đã đề
cập tới ở trên, chúng ta cần có các
quy định về tiêu chuẩn an toàn đặt ra
từ trước khi các điểm kinh doanh dịch
vụ này được cấp phép hoạt động để
họ tuân thủ thì quyền lợi của trẻ em
mới có thể được bảo vệ.
Bảo vệ NTd là trẻ em đối
với hàng hóa, dịch vụ là các
phương tiện thông tin
Trẻ em cũng là một bộ phận NTD
trực tiếp và sôi động của các dịch vụ
thông tin truyền hình, v.v. bao gồm cả
tivi, báo, đài phát thanh và dịch vụ internet.
Điều 29 Luật về bảo vệ, chăm
sóc và giáo dục trẻ em 2004 của Việt
Nam có quy định: “Trên xuất bản
phẩm, đồ chơi, chương trình phát
thanh, truyền hình, nghệ thuật, điện
ảnh nếu có nội dung không phù hợp
với trẻ em thì phải thông báo hoặc
ghi rõ trẻ em ở lứa tuổi nào không
được sử dụng”. Tuy nhiên, đây là một
điều khoản chỉ mang tính nguyên tắc
mà chưa được cụ thể hóa trong thực
thi. Ví dụ, ở nhiều quốc gia trên thế
giới có các điều khoản cụ thể cấm
phát các chương trình truyền hình
hoặc phát thanh có nội dung không
phù hợp với trẻ em vào thời gian mà
thường có một số lượng lớn trẻ em
tiếp cận với các phương tiện truyền
thông này. Hay họ cũng quy định cụ
thể về các dấu hiệu phải dán nhãn
trên các văn hóa phẩm hoăc phát ở
đầu các chương trình truyền hình
không dành cho trẻ em. Ngoài ra,
người bán còn bị cấm bán một số văn
hóa phẩm không phù hợp cho trẻ em
dưới độ tuổi quy định.
vấn đề quảng cáo
Trẻ em là bộ phận NTD có khả
năng tiêu thụ lớn và có ảnh hưởng
cao tới chi tiêu của các gia đình. Do
vây, càng ngày các chương trình
quảng cáo hoặc khuyến mại càng
được thiết kế nhắm vào đối tượng trẻ
em ở độ tuổi nhỏ hơn. Do vậy, đã xuất
hiện không ít quan ngại của cộng
đồng về tác động của các hoạt động
quảng cáo với trẻ em. Một số nghiên
cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng trẻ em
dưới 7 tuổi không có khả năng phân
biệt giữa các chương trình tivi, kể cả
quảng cáo, với đời thực. Do vậy,
chúng rất dễ bị dẫn dắt bởi các
chương trình quảng cáo. Xét từ góc
độ luật pháp bảo vệ NTD, cần có các
quy định rõ ràng về các quảng cáo có
khả năng dẫn dắt tới ấn tượng sai lệch
về hàng hóa dịch vụ (misleading), các
quảng cáo lừa đảo (deceptive), có tính
chất so sánh (comparative) hoặc đưa
thông tin không chính xác, đặc biệt
khi tính đến ảnh hưởng của chúng lên
trẻ em, và kể cả người lớn trong nhiều
trường hợp.
Trên đây là một số vấn đề liên
quan đến bảo vệ quyền lợi NTD là trẻ
em ở nước ta cũng như kinh nghiệm
trên thế giới. Một cách vắn tắt, vấn đề
bảo vệ NTD trẻ em liên quan chủ yếu
đến các vấn đề về an toàn (thể chất
cũng như tinh thần), trong khi cha mẹ
các em là những người chịu thiệt hại
về kinh tế. Quyền lợi của cha mẹ và
trẻ em trong các trường hợp này cần
được bảo vệ. Bên cạnh việc đưa ra các
quy định về giải quyết tranh chấp có
thể áp dụng được trong trường hợp
NTD, người khiếu nại là trẻ em, chúng
ta cũng cần xem xét lại toàn bộ hệ
thống luật pháp có liên quan, đặc biệt
là hệ thống tiêu chuẩn mà các cá
nhân, tổ chức kinh doanh hàng hóa
dịch vụ cần tuân thủ. Ngoài ra, việc
đưa các nội dung liên quan đến bảo
vệ NTD nói chung và bảo vệ trẻ em
nói riêng vào chương trình giáo dục,
hoặc các hoạt động ngoại khóa từ
các bậc cơ sở cần được xem xét thực
hiện, để đảm bảo giáo dục và thông
tin cho các em về quyền của mình.
QUẾ ANH
12 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

Công tác bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng tại Hà Lan
Nhằm tìm hiểu kinh nghiệm xây
dựng luật, xây dựng mô hình
cơ quan quản lý nhà nước, các
tổ chức xã hội, mô hình các tổ chức
giải quyết khiếu nại của người tiêu
dùng của Hà Lan nhằm góp phần
hoàn thiện các quy định pháp luật về
bảo vệ người tiêu dùng của Việt Nam,
từ ngày 21 tháng 5 đến ngày 31
tháng 5 năm 2011, Đoàn công tác
của Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công
Thương do Phó Cục trưởng Nguyễn
Phương Nam làm trưởng đoàn đã
thăm và làm việc với các cơ quan
quản lý nhà nước, cũng như các tổ
chức xã hội, tòa án tham gia vào công
tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Hà Lan. Sau đây là một số nét khái
quát về mô hình các cơ quan về bảo
vệ người tiêu dùng của Hà Lan:
Cơ quan quản lý nhà
nước về bảo vệ người tiêu
dùng của Hà Lan
Hà Lan là một quốc gia có nền
kinh tế phát triển, với số dân là 16
triệu người, thu nhập bình quân đầu
Ban phụ
trách thực
thi
Chiến lược và
truyền thông
Văn phòng
đầu mối duy
nhất với EU
BỘ TRƯởNG
Cục trưởng
Ban pháp
chế
người là 48.000 đô-la, công tác bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng mới được
các cơ quan Nhà nước quan tâm cách
đây gần 20 năm, tuy nhiên, Cơ quan
Bảo vệ người tiêu dùng mới được
thành lập năm 2007.
Cục Bảo vệ người tiêu dùng Hà
Lan được thành lập năm 2007 theo
quy định 2006/2004 của Châu Âu,
trực thuộc Bộ Kinh tế, nông nghiệp và
cải cách. Nhân sự của Cục là 50 người.
Cơ cấu tổ chức (hình dưới)
Nhiệm vụ chính của Cục bảo vệ
người tiêu dùng
- Giám sát và nâng cao việc tuân
thủ pháp luật bảo vệ người tiêu
dùng, và nếu cần tiến hành các biện
pháp xử lý.
- Hợp tác bảo vệ người tiêu dùng
xuyên biên giới đòi hỏi sự hỗ trợ lẫn
nhau trên cơ sở Quy định số
2006/2004 (là cơ quan đầu mối duy
nhất của Hà Lan).
- Trao quyền cho người tiêu dùng
bằng cách cung cấp cho họ thông tin
và hướng dẫn thông qua trung tâm
Ban thư ký
Ban tiếp
nhận vụ
việc
Trung tâm tư vấn
người tiêudùng
hỗ trợ người tiêu dùng (được gọi là
ConsuWijzez), liên kết với NMA (Cơ
quan cạnh tranh) và OPTa (Cơ quan
truyền thông và bưu chính độc lập).
Những văn bản pháp luật mà cơ
quan bảo vệ người tiêu dùng Hà lan
thực thi:
- Hành vi hoạt động thương mại
không lành mạnh; Quảng cáo gây
nhầm lẫn;Thương mại điện tử; Giao
dịch của người tiêu dùng; Điều
khoản hợp đồng chung; Bán hàng từ
xa; Timesharing; Du lịch trọn gói; Bán
hàng tận cửa: Niêm yết giá; Luật về
dịch vụ.
Mối quan hệ giữa cơ quan bảo vệ
người tiêu dùng và các cơ quan có
liên quan khác:
- Cơ quan hợp tác:
+ Hội bảo vệ người tiêu dùng;
+ Các cơ quan thực thi khác: NMA
(Cơ quan cạnh tranh) và OPTa (Cơ
quan truyền thông và bưu chính độc
lập), NMA ( Cơ quan năng lượng).
+ Hợp tác quốc tế (CPC, iCPEN).
- Các lĩnh vực hợp tác:
+ Chia sẻ thông tin;
+ Hợp tác cùng điều tra trong
lãnh thổ quốc gia và trong khu vực
EU;
+ Chuyển tiếp vụ việc;
+ Các chiến dịch truyền thông.
Hội Bảo vệ người tiêu dùng
Hội Bảo vệ người tiêu dùng Hà
Lan là một tổ chức phi lợi nhuận, có
thu phí hội viên được thành lập để
bảo vệ quyền lợi của người tiêu
dùng.
Hội có 250 nhân viên và 482.000
hội viên trên cả nước. Kinh phí hoạt
động của hội chủ yếu là từ thu phí
hội viên (61 euro/năm), ngoài ra từ
nguồn thu các tạp chí hướng dẫn
tiêu dùng do hội phát hành. Hội
không nhận bất cứ sự hỗ trợ kinh phí
nào từ Chính phủ.
Với những thành viên của hội khi
có khiếu nại xảy ra, hội sẽ đứng ra
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà
không thu phí, còn những người tiêu
dùng không phải là hội viên muốn
hội bảo vệ thì sẽ phải chịu phí như
thuê luật sư, phí khởi kiện.
Tòa án Hague cơ quan
giải quyết tranh chấp người
tiêu dùng
Tại Hà Lan có một bộ phận trong
tòa án chuyên để giải quyết khiếu
kiện của người tiêu dùng tại tòa án.
Tòa xử kiện đối với những vụ có giá
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 13
Số 27 - 2011

BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG
trị nhỏ hơn 5000 euro dự kiến trong
thời gian tới giá trị vụ kiện về người
tiêu dùng sẽ lên đến 25000 euro.
Hiện nay, đã có 10 quận trong tổng
số 19 quận có tòa án bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng. Bình quân mỗi ngày
tòa án giải quyết 250 vụ việc khiếu
kiện của người tiêu dùng (tuy nhiên
số vụ việc mà đầy đủ nguyên đơn và
bị đơn cùng đến tòa chỉ có 20%). Tòa
làm việc 4 ngày trong một tuần, phí
cho mỗi vụ việc là 250 euro do bên
thua kiện phải trả.
Cơ quan giải quyết khiếu
nại của người tiêu dùng Hà
Lan
Cơ quan giải quyết khiếu nại của
người tiêu dùng Hà Lan là tổ chức phi
lợi nhuận được thành lập để giải
quyết các tranh chấp của người tiêu
dùng với các doanh nghiệp, được
thành lập từ năm 1970, thành phần
gồm cơ quan quản lý nhà nước, đại
diện của các hiệp hội doanh nghiệp,
đại diện hội bảo vệ người tiêu dùng;
kinh phí hoạt động được tài trợ của
nhà nước là 15%, 85% là của các
doanh nghiệp; các quyết định của Cơ
quan giải quyết khiếu nại người tiêu
dùng có tính bắt buộc và đảm bảo thi
hành.
Hiện nay, trên cả nước Hà Lan có
50 Cơ quan giải quyết khiếu nại
người tiêu dùng, trong mỗi Cơ quan
đều có đại diện của cơ quan quản lý
nhà nước, tổ chức xã hội về bảo vệ
người tiêu dùng, hiệp hội doanh
nghiệp, hoạt động trên hầu hết các
lĩnh vực của nền kinh tế như: điện tử,
điện, nước, giao thông vận tải, nhà ở,
y tế, giáo dục, bưu chính viễn thông,
du lịch, phim ảnh… thậm chí cả bảo
vệ người tiêu dùng trong mua bán
động vật.
Trình tự thủ tục giải
quyết khiếu nại giữa người
tiêu dùng và doanh nghiệp
Người tiêu dùng gửi đơn khiếu
nại lên Cơ quan giải quyết khiếu nại
thông qua email, đồng thời nộp phí
(từ 25 euro đến 125 euro). Phía doanh
nghiệp bị khiếu nại phải nộp một
khoản tiền đảm bảo thi hành.
Cơ quan giải quyết khiếu nại đưa
ra quyết định căn cứ trên: Nguyên tắc
hợp lý và công bằng; Các văn bản
pháp luật có liên quan của Hà Lan về
vụ việc khiếu nại; Quan điểm của các
bên; Chứng cứ các bên cung cấp;
Điều tra của Cơ quan; Dựa trên đa số
phiếu biểu quyết của Cơ quan giải
quyết khiếu nại.
Quyết định của Cơ quan là có tính
bắt buộc thực hiện với cả hai bên:
Trong trường hợp người tiêu dùng bị
thua kiện có nghĩa doanh nghiệp
không có lỗi, khi đó doanh nghiệp
được lấy lại khoản tiền nộp tạm ứng
đảm bảo thi hành quyết định của Cơ
quan, còn trong trường hợp doanh
nghiệp bị thua thì Cơ quan giải quyết
khiếu nại trả số tiền mà doanh
nghiệp nộp để đảm bảo thi hành
quyết định thi hành của Cơ quan, nếu
khoản tiền nộp tạm ứng không đủ
doanh nghiệp phải nộp thêm, nếu
doanh nghiệp không chịu nộp thì
hiệp hội doanh nghiệp phải nộp thay
sau đó thu lại doanh nghiệp.
Tỉ lệ giải quyết khiếu nại của
người tiêu dùng thông qua Cơ quan
giải quyết khiếu nại này có tỉ lệ thành
công là 90% bởi quyết định dựa trên
hợp lý hóa quyền lợi và nghĩa vụ của
các bên. Quá trình giải quyết vụ việc
được số hóa, người tiêu dùng và
doanh nghiệp có thể kiểm tra bất cứ
lúc nào thông qua mật khẩu được
cung cấp tại website của Cơ quan.
Người tiêu dùng có thể lựa chọn
Cơ quan giải quyết khiếu nại người
tiêu dùng hoặc gửi đơn lên tòa án
giải.
Cơ quan giải quyết khiếu nại
người tiêu dùng là một mô hình mới
về giải quyết khiếu nại người tiêu
dùng, Cơ quan này dung hòa được lợi
ích các bên do thành phần trong Cơ
quan có cả cơ quan quản lý nhà nước,
tổ chức xã hội về bảo vệ người tiêu
dùng, hiệp hội doanh nghiệp.
Hà Lan là một nước có nền kinh
tế phát triển, cơ quan bảo vệ người
tiêu dùng mới được thành lập vào
năm 2007, tuy nhiên hoạt động bảo
vệ người tiêu dùng được tiến hành
rất hiệu quả không chỉ từ các cơ quan
nhà nước như Cục Bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng, tòa án Hague mà
còn từ các tổ chức xã hội về bảo vệ
người tiêu dùng, cũng như tổ chức
độc lập có các thành viên là nhà
nước, hội người tiêu dùng và hiệp hội
doanh nghiệp đứng ra để bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng. Từ thực
tiễn Hà Lan, thiết nghĩ Việt Nam cần
giành sự quan tâm hơn nữa với công
tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
để hoạt động người tiêu dùng từ
trung ương đến địa phương hoạt
động có hiệu quả hơn, người tiêu
dùng được bảo vệ tốt hơn.
đOàN QUANG đÔNG
Người tiêu dùng
ưu tiên dùng hàng
dệt may trong nước
Theo một kết quả nghiên cứu của Viện
nghiên cứu dư luận xã hội – Ban Tuyên
giáo Trung ương đưa ra trong hội nghị
đánh giá tình triển khai thực hiện các nhiệm
vụ năm 2011 của cuộc vận động “Người Việt
Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” thì gần
80% người tiêu dùng Việt Nam ưu tiên sử
dụng hàng dệt may trong nước.
Đây là một tín hiệu đáng khích lệ đối với
các doanh nghiệp dệt may trong nước trong
bối cảnh hàng năm có một lượng hàng
ngoại khổng lồ, đặc biệt là các mặt hàng từ
Trung Quốc nhập khẩu tràn vào thị trường
Việt Nam. Chỉ trong 5 tháng đầu năm, tổng
nhập siêu nước ta đã lên tới 6,5 tỉ USD.
Cuộc vận động đã đưa ra nhiều giải pháp
và thu được những kết quả tích cực. Cùng với
mặt hàng dệt may, nhiều sản phẩm nội địa
khác cũng đã chiếm được lòng tin của người
tiêu dùng, như sản phẩm rau quả là 58%, các
sản phẩm đồ gia dụng là 49%, vật liệu xây
dựng, đồ nội thất là 38%, thuốc men, dược
phẩm, dụng cụ y tế là 26%,... Các cửa hàng,
hệ thống siêu thị cũng cho bày bán nhiều
hơn các loại hàng hóa mang thương hiệu
Việt, cá biệt tại một số siêu thị ở thành phố
Hồ Chí Minh như Sài Gòn Co-op, hàng Việt
Nam chiếm tới 98%.
Các cơ quan ban ngành của Trung ương
và địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp
đang tích cực xúc tiến nhiều chương trình để
nhằm hưởng ứng chủ trương của Bộ chính
trị, nâng cao vị thế của hàng dệt may tại thị
trường trong nước.
Tại cuộc họp Ban chỉ đạo Trung ương
Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên
dùng hàng Việt Nam” phó thủ tướng Hoàng
14 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

Trung Hải cũng khẳng định, Chính phủ
sẽ sớm ban hành các văn bản pháp
luật để hỗ trợ các doanh nghiệp Việt
Nam trong việc đẩy mạnh phát triển
sản xuất cũng như cạnh tranh với các
mặt hàng ngoại trong đó có hàng dệt
may trong nước.
Bộ Công Thương đang phát triển
việc xúc tiến các chương trình để hàng
Việt thay thế hàng nhập khẩu, nâng
cao việc sử dụng nguyên vật liệu nội
địa. Trong đó có chương trình xúc tiến
thương mại quốc gia với 22 đề án xúc
tiến thương mại với kinh phí hổ trợ là
55 tỉ đồng. Bộ cũng đưa ra đề án phát
triển kinh tế vùng sâu vùng xa, biên
giới hải đảo với kinh phí là 20,1 tỉ đồng.
Các doanh nghiệp và hiệp hội
cũng đã triển khai nhiều chương trình
xây dựng hình ảnh và lòng tin đối với
người tiêu dùng trong nước như:
Chương trình "Đồng hành cùng doanh
nghiệp dệt may Việt Nam vì đồng bào
biển đảo của Tổ quốc" của các doanh
nghiệp dệt may hàng đầu, chương
trình xây dựng các quỹ hỗ trợ cho
đồng bào miền núi và hải đảo, các
chương trình từ thiện,.... Các chương
trình này đã tạo hiệu ứng tích cực tới
tâm lý người tiêu dùng, đặc biệt là các
vùng sâu vùng xa nơi hàng ngoại,
hàng Trung Quốc đang chiếm ưu thế.
Tiềm năng để phát triển trong
nước vẫn còn hết sức lớn, vì vậy ngoài
công tác vận động, các doanh nghiệp
dệt may trong nước phải tích cực chủ
động sản xuất sản phẩm gắn với nhu
cầu trong nước. Tuy nhiên, để duy trì
được sự cạnh tranh cho hàng hóa Việt
Nam ngoài việc nâng cao chất lượng
sản phẩm, cần phải nâng cao "lòng tin"
của người Việt với hàng Việt. Lòng tin
chỉ có thể có được không chỉ qua khâu
tuyên truyền, quảng bá và các hỗ trợ
của cơ quan quản lý mà còn xuất phát
từ chính nội lực của doanh nghiệp.
Bên cạnh nhiều vấn đề bất cập mà
hàng dệt may đang phải đối mặt thì
việc tạo dựng kênh phân phối hiệu
quả tới tay người tiêu dùng là vấn đề
được doanh nghiệp đề cập khá nhiều.
Hiện tại, chi phí cho khâu phân phối
của các doanh nghiệp Việt Nam còn
chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành.
Điều này làm đẩy giá cả sản phẩm khi
đưa ra thị trường và cũng làm giảm
tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị
trường nội địa.
Vấn đề mẫu mã sản phẩm gần đây
đã được cải thiện. Các công ty dệt may
lớn trong nước đã chú trọng hơn trong
khâu thiết kế, đặc biệt là sử dụng các
chuyên gia thiết kế giỏi trong và ngoài
nước. Tuy nhiên, nhìn chung mẫu mã
sản phẩm trong nước còn chưa bắt kịp
với thị hiếu người tiêu dùng. Điều này
còn vì thực tế là hàng dệt may là hàng
có thị hiếu mẫu mã thay đổi rất nhanh
đòi hỏi doanh nghiệp phải thường
xuyên thăm dò, cập nhật để nắm bắt
được nhu cầu chung của các bộ phận
và tầng lớp người tiêu dùng.
Song song với các cuộc vận động,
Nhà nước cần phải tăng cường công
tác giám sát và quản lý hoạt động
buôn bán, làm hàng giả. Thực trạng
hàng dởm, hàng sản xuất tại Trung
Quốc nhưng nhái mẫu mã và dán mác
“Made in Vietnam” còn xuất hiện khá
phổ biến. Những loại hàng này không
chỉ thiệt hại cho doanh nghiệp dệt
may Việt Nam mà còn cho cả thương
hiệu hàng Việt Nam nói chung. Đặc
biệt, càng đi sâu vào các vùng sâu
vùng xa, hàng Trung Quốc và hàng
Trung Quốc nhái hàng Việt Nam xuất
hiện ngày càng nhiều và vẫn chiếm vị
trí hoàn toàn áp đảo so với hàng dệt
may trong nước.
Nhìn tổng thể diễn biến của thị
trường và tâm lý người tiêu dùng có
thể thấy cuộc vận động “Người Việt
Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” đã
có tác động tích cực tới hàng Việt Nam
nói chung và hàng dệt may tại thị
trường trong nước. Vấn đề là Nhà nước
cùng với doanh nghiệp và hiệp hội cần
tiếp tục quan tâm, đầu tư thời gian và
nhân lực để giữ vững nâng cao hơn
nữa lòng tin của người tiêu dùng dành
cho sản phẩm trong nước. Đây là vấn
đề tiên quyết ảnh hưởng tới sức cạnh
tranh của hàng Việt Nam và sự phát
triển của ngành dệt may nói chung
trên thị trường nội địa.
Lê dUy
Sơ kết cuộc vận động
Người Việt Nam ưu tiên
dùng hàng Việt Nam
năm 2011
Ngày 7 tháng 6 năm 2011, tại Hà Nội,
Ban chỉ đạo Trung ương Cuộc vận
động "Người việt Nam ưu tiên dùng
hàng việt Nam" tổ chức Hội nghị đánh
giá tình hình triển khai thực hiện các
nhiệm vụ năm 2011 của các Bộ, ban,
ngành Trung ương và Ban chỉ đạo các
địa phương theo kết luận của Hội nghị
sơ kết 1 năm triển khai Cuộc vận động.
Hội nghị đã nghe báo cáo và thảo luận
tình hình triển khai thực hiện các
nhiệm vụ năm 2011 của Cuộc vận
động và những giải pháp đẩy mạnh Cuộc
vận động trong 6 tháng cuối năm 2011 và
trong thời gian tiếp theo.
Theo đó, tính tới hết tháng 5 năm 2011,
chương trình đưa hàng Việt về nông thôn
năm 2011 đã triển khai được 5 tháng, tổ chức
được 50 đợt bán hàng về nông thôn với hơn
1.000 lượt doanh nghiệp tham gia. Theo kết
quả thăm dò, có 58% người tiêu dùng nông
thôn quan tâm và lựa chọn hàng Việt cho
nhu cầu tiêu dùng của mình. Trong số 63 Ban
chỉ đạo Cuộc vận động các tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương 21 Ban đã xây dựng
kế hoạch triển khai Cuộc vận động. Các hoạt
động này đã được diễn ra đều đặn tại các
tỉnh, trung bình mỗi nơi 1 đợt/tháng. Đặc
biệt, tại các tỉnh biên giới, hàng Việt không
chỉ thu hút được người dân bản địa mà còn
thu hút được đông đảo dân cư của các nước
láng giềng như Lào, Campuchia, Trung
Quốc...
Trong đó, Ban chỉ đạo Cuộc vận động
Thành phố Hà Nội đã tổ chức các hoạt động
xúc tiến thương mại, đưa hàng Việt đến với
người tiêu dùng, trong đó tổ chức 53 điểm
bán hàng giảm giá với sự tham gia của 23
đơn vị; “Tuần bán hàng vì người tiêu dùng”;
tổ chức 398 điểm bán hàng bình ổn giá, các
phiên chợ hàng Việt. Cho đến nay, 29/29
quận, huyện của thành phố Hà Nội đã thành
lập được Ban chỉ đạo Cuộc vận động. Ban
chỉ đạo Cuộc vận động TP. Hồ Chí Minh đã
phối hợp với nhiều ngành tổ chức Giải báo
chí “Người Việt ưu tiên dùng hàng Việt”; Ban
chỉ đạo Cuộc vận động TP Đà Nẵng cũng đã
tổ chức được 8 phiên chợ hàng Việt tại vùng
ngoại thành, khu công nhân...; Ban chỉ đạo
Cuộc vận động tỉnh Bắc Ninh đã phối hợp
với ngành công thương, các doanh nghiệp
tổ chức 3 hội chợ cấp tỉnh với chủ đề “Người
Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” với
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 15
Số 27 - 2011

BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG
tổng số 260 đơn vị tham gia, gồm 470
gian hàng, thu hút khoảng 85.000
người tham quan, mua sắm.
Báo cáo của Ban chỉ đạo Cuộc vận
động cũng chỉ ra một số tồn tại trong
quá trình triển khai như: Một số cấp
ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp
chưa quan tâm đúng mức đến công
tác lãnh đạo, chỉ đạo phối hợp đẩy
mạnh Cuộc vận động; chưa huy động
cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp
và các tầng lớp nhân dân tham gia
hưởng ứng. Bên cạnh đó, còn nhiều
Bộ, Ban Ngành, đoàn thể ở Trung
ương chưa chủ động xây dựng kế
hoạch triển khai Cuộc vận động năm
2011, các giải pháp đẩy mạnh Cuộc
vận động vẫn còn mang tính chung
chung, hô hào là chính, tiến hành
theo tính "thời vụ". Từ sau dịp Tết Tân
Mão và sau Hội nghị sơ kết đến nay,
Cuộc vận động có chiều hướng lắng
xuống. Công tác hướng dẫn, kiểm tra,
đôn đốc thực hiện Cuộc vận động của
Ban chỉ đạo ở một số địa phương còn
lúng túng, chưa thật chủ động, linh
hoạt, đến nay còn 42/63 tỉnh, thành
phố chưa xây dựng kế hoạch triển
khai thực hiện Cuộc vận động trong
năm 2011. Do chưa có cơ chế về kinh
phí và các điều kiện phục vụ việc triển
khai Cuộc vận động nên trong triển
khai công việc của Ban chỉ đạo các cấp
còn nhiều khó khăn.
Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công
Thương Hồ Thị Kim Thoa cũng đã báo
cáo sơ kết tình hình triển khai Chương
trình hành động của Bộ Công Thương
hưởng ứng Cuộc vận động năm 2011.
Theo đó, với mục tiêu tăng cường
triển khai Cuộc vận động "Người Việt
Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam",
trong gần 6 tháng đầu năm 2011, Bộ
Công Thương đã thực hiện đa dạng
nhiều hoạt động thiết thực hưởng
ứng trong toàn Ngành Công Thương.
Thực hiện Chương trình hành động
của Bộ Công Thương hưởng ứng
Cuộc vận động và Kế hoạch tăng
cường triển khai thực hiện Chương
trình hành động của Bộ, Sở Công
Thương các tỉnh, thành phố và các
đơn vị trực thuộc Bộ đã bám sát chủ
trương của Cuộc vận động, phối hợp
chặt chẽ với các ban ngành, đơn vị
liên quan triển khai tích cực bằng
những biện pháp, kế hoạch cụ thể
nhằm đưa Cuộc vận động thực sự trở
thành phong trào mạnh mẽ, có phạm
vi ảnh hưởng sâu rộng trong toàn
Ngành và trên cả nước.
Trong công tác tuyên truyền, Bộ
đã tăng cường công tác kiểm tra,
giám sát các đơn vị Ngành Công
Thương triển khai Cuộc vận động và
tham gia đoàn kiểm tra của Ban chỉ
đạo Trung ương. Bộ Công Thương đã
phối hợp với các ngành, địa phương
và cơ quan truyền thông tăng cường
công tác tuyên truyền về Cuộc vận
động. Các cơ quan thông tin, truyền
thông của Bộ Công Thương đã tích
cực tham gia vào Cuộc vận động với
trên 100 tin, bài được đăng tải và công
bố trên các phương tiện thông tin; tổ
chức tuyên truyền Cuộc vận động
trong học sinh, sinh viên trong các
trường trực thuộc Bộ và đẩy mạnh
phong trào hưởng ứng Cuộc vận
động "Người Việt Nam ưu tiên dùng
hàng Việt Nam"; tổ chức các buổi tọa
đàm, hội thảo, các chương trình tôn
vinh các sản phẩm Việt, doanh nghiệp
Việt tiêu biểu.
Bộ Công Thương cũng đã rà soát,
ban hành bổ sung luật pháp, cơ chế
như thực hiện cải cách thủ tục hành
chính, tạo điều kiện thuận lợi cho
người dân và giảm gánh nặng chi phí
cho doanh nghiệp; tổ chức nghiên
cứu, đề xuất tiêu chuẩn chất lượng,
quy chuẩn kỹ thuật đối với một số
hàng hóa Việt Nam, hài hòa tiêu
chuẩn quốc tế…
Phát biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Uỷ
ban Trung ương MTTQ Việt Nam
Huỳnh Đảm biểu dương và đánh giá
cao việc triển khai thực hiện Cuộc vận
động của các cấp, các nghành trong
thời gian qua, Cuộc vận động đã được
triển khai dưới nhiều hình thức, đa
dạng, phong phú, đã xuất hiện nhiều
mô hình và điển hình tốt, tạo niềm tin
và khẳng định Cuộc vận động sẽ đi
vào đời sống và ngày càng hiệu quả.
Những kết quả đã đạt được đã nâng
cao nhận thức, thúc đẩy tích cực hoạt
động sản xuất kinh doanh hàng hoá
trong nước, góp phần trực tiếp vào
việc thực hiện các mục tiêu quốc gia,
vào thành tựu chung của đất nước.
Chủ tịch cũng đề nghị các bộ, ban
ngành, trung ương, địa phương tiếp
tục tích cực thực hiện Cuộc vận động;
Mặt trận tổ quốc các cấp cần gắn
Cuộc vận động với CVĐ "Toàn dân
đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở
khu dân cư", phát huy truyền thống
yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc,
xây dựng văn hoá tiêu dùng hàng Việt
Nam để Cuộc vận động thực sự ngày
càng đi vào đời sống xã hội.
Phát biểu ý kiến chỉ đạo Hội nghị,
Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng
Trung Hải đánh giá cao sự chỉ đạo
quyết liệt, sự quan tâm của Ban chỉ
đạo Trung ương Cuộc vận động
(Xem tiếp trang 28)
Một số vấn đề lý luận xung
Luật Bảo vệ quyền lợi
Thực hiện Nghị quyết số 27/2008/NQ-
QH12 ngày 15 tháng 11 năm 2008 của
Quốc hội về Chương trình xây dựng luật,
pháp lệnh năm 2009; Quyết định số 25/QĐ-
TTg ngày 07 tháng 01 năm 2008 của Thủ
tướng Chính phủ về việc phân công Cơ quan
chủ trì soạn thảo dự án luật, pháp lệnh của
Chính phủ năm 2009, Bộ Công Thương đã
chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành liên quan
xây dựng dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng.
Sau quá trình nghiên cứu rà soát hệ thống
pháp luật Việt Nam, kết hợp khảo sát học tập
kinh nghiệm một số nước trên thế giới, Bộ
Công Thương đã tiến hành xây dựng Dự thảo
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và lấy
ý kiến rộng rãi cộng đồng đặc biệt là các
nhóm đối tượng chịu sự tác động của Luật.
Đây là một đạo luật chứa đựng nhiều vấn
đề mới so với nhận thức pháp lý truyền thống
và của số đông. Vì vậy, để tạo cơ sở cho việc
nghiên cứu, góp ý, bài viết này nêu và làm rõ
một số hiện tượng pháp lý được ghi nhận
trong Dự luật.
1. vị trí của pháp luật bảo vệ
người tiêu dùng trong hệ thống
pháp luật
Quan hệ tiêu dùng là một loại quan hệ
được thực hiện trên cơ sở hợp đồng mua bán,
theo đó, người tiêu dùng mua và/ hoặc sử
dụng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của người
cung cấp mà không vì mục đích kinh doanh
(bán lại). Như vậy, quan hệ tiêu dùng không
phải là quan hệ thương mại, được điều chỉnh
bởi Luật Thương mại mà chỉ có thể là quan hệ
dân sự được điều chỉnh chung bởi Bộ luật dân
sự. Là văn bản pháp luật gốc trong đời sống
pháp lý dân sự, Bộ luật dân sự yêu cầu phải
thiết lập các quan hệ pháp luật dân sự theo
16 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

quanh
người tiêu dùng [*]
các nguyên tắc tự do thỏa thuận, nguyên
tắc bình đẳng, thiện chí và trung thực, tự
chịu trách nhiệm, tôn trọng đạo đức tốt
đẹp, tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự, tôn
trọng lợi ích Nhà nước, lợi ích công cộng,
quyền và lợi ích hợp pháp của người
khác, nguyên tắc tuân thủ pháp luật và
nguyên tắc hòa giải (Điều 4/12. Bộ luật
dân sự).
Tuy nhiên, do tính chất xã hội của
quan hệ tiêu dùng mà người tiêu dùng
khó có thể có cơ hội trở thành tự do, bình
đẳng vì họ buộc luôn phải tham gia vào
mối quan hệ với đặc tính truyền kiếp là
“thông tin bất cân xứng”. Bên cạnh sự bất
cân xứng về thông tin, người tiêu dùng
còn có thể phải rơi vào tình trạng mất
khả năng mặc cả khi họ buộc phải sử
dụng hàng hóa, dịch vụ của nhà cung
cấp độc quyền.
Đời là vậy, những kẻ có thế và lực
mạnh hơn thường hành xử theo xu
hướng lạm dụng quyền lực trong quan
hệ với kẻ yếu. Thêm vào đó, nếu như cứ
có 300% lợi nhuận thì các nhà “tư bản”
sẵn sàng treo cổ mình lên và vì vậy, họ
cũng sẵn sàng “khuyến mại” cho khách
hàng và người tiêu dùng những cạm bẫy
pháp lý và kỹ thuật và thậm chí còn cả
những thứ độc hại. Vì lẽ đó, mọi hệ thống
pháp luật nhân đạo đều phải ưu tiên bảo
vệ kẻ yếu và như thế, pháp luật bảo vệ
người tiêu dùng sẽ tựa hồ như một công
cụ hỗ trợ từ bên ngoài quan hệ dân sự để
khắc phục những lổ hổng về khả năng tự
do và bình đẳng của người tiêu dùng
trong quan hệ với nhà cung cấp để quan
hệ dân sự có thể trở lại với đúng nguyên
tắc của nó.
Trên tinh thần đó, pháp luật bảo vệ
người tiêu dùng là loại pháp luật mang
tính can thiệp vào quyền tự do (do không
nhận thức được quy luật) của các nhà
cung cấp sản phẩm, hàng hóa dịch vụ và
như thế, không có sự tự do và bình đẳng
trong quan hệ pháp luật về bảo vệ người
tiêu dùng.
Cũng cần lưu ý rằng, các lĩnh vực
pháp luật khác như pháp luật cạnh tranh,
pháp luật về vệ sinh, an toàn thực phẩm,
pháp luật về chất lượng sản phẩm và
rộng ra là cả pháp luật dân sự, hình sự
đều có thêm mục đích là bảo vệ người
tiêu dùng. Tuy nhiên, nếu như những
pháp luật này bảo vệ người tiêu dùng
theo phương pháp can thiệp vào hành vi
của nhà sản xuất, kinh doanh, cung cấp
sản phẩm hàng hóa dịch vụ thông qua
những hạn chế hoặc cấm đoán hành vi
thì pháp luật bảo vệ người tiêu dùng (với
tính cách là một chế định pháp luật độc
lập) lại xuất hiện ở phía người tiêu dùng.
Theo đó, pháp luật bảo vệ người tiêu
dùng sẽ tạo cho người tiêu dùng những
khả năng và cơ hội thuận lợi hơn trong
cơ chế điều chỉnh pháp luật quan hệ mua
bán (theo luật dân sự) mà một chủ thể
pháp luật dân sự thông thường sẽ không
có được.
2. Triết lý về ngoại lệ
Nếu như trong xã hội không xuất
hiện quan hệ tiêu dùng như đã trình
bàytrên đây thì mọi quan hệ dân sự
thông thường đều chỉ cần đến sự điều
chỉnh của pháp luật dân sự truyền thống.
Như thế, mọi vấn đề đều được diễn ra
như theo những nguyên tắc truyền
thống trong việc xem xét, đánh giá và xử
lý các hành vi pháp lý.
Tuy nhiên, xuất phát từ những phân
tích trên đây, sản xuất hàng hóa dẫn đến
những người cung cấp sản phẩm, hàng
hóa, dịch vụ chuyên nghiệp và quan hệ
tiêu dùng nhất định phải xuất hiện trong
xã hội hiện đại. Vì vậy, do bản thân quan
hệ tiêu dùng luôn tiềm ẩn những ngoại
lệ của nguyên tắc dân sự truyền thống
nên việc thiết kế cơ chế pháp lý bảo vệ
người tiêu dùng phải tính đến việc thực
thi những ngoại lệ trong quan hệ pháp
luật dân sự về nội dung và hình thức. Hơn
thế nữa, do chính pháp luật đã chứa
trong mình sự bất công bằng (do phải
dùng cùng một thước đo để áp dụng cho
mọi hiện tượng cụ thể khác nhau trên
thực tế) nên việc áp dụng những ngoại
lệ của cơ chế áp dụng pháp luật dân sự
đối với người tiêu dùng là xuất phát từ
nhu cầu nội tại của chính hiện tượng
pháp luật để thiết lập sự công bằng pháp
lý trên thực tế. Điều này cũng từng được
thể hiện trong quan hệ pháp luật lao
động.
Điều mà các nhà làm luật luôn phải
tỉnh táo là, trong khi thiết lập các công cụ
pháp lý để thiết lập sự công bằng này cần
phải tính đến việc bảo vệ lợi ích của “phía
bên kia” – những nhà sản xuất và cung
cấp sản phẩm tiêu dùng. Bởi lẽ, nếu như
giới tiêu dùng và giới kinh doanh có xung
đột lợi ích với nhau thì sự xung đột đó
phải được hiểu là “mâu thuẫn biện
chứng”. Không thể bảo vệ người tiêu
dùng mà dẫn đến triệt tiêu hay hạn chế
kinh doanh trên phạm vi xã hội. Sẽ không
thể tưởng tượng nổi nếu như giới tiêu
dùng được trang bị những vũ khí sắc bén
nhưng không có cơ hội sử dụng trên
thực tế.
Mặt khác cũng phải thấy rằng, trong
khi pháp luật tạo cho người tiêu dùng
những cơ hội tốt hơn, được coi là ngoại lệ
của nguyên tắc dân sự thì bản thân người
tiêu dùng cũng phải phấn đấu để trở
thành những “nhà tiêu dùng thông thái”
và để biết liên kết, tự bảo vệ mình, trước
khi cần đến sự trợ giúp của pháp luật.
Từ những điều trên đây cho thấy, việc
áp dụng những hiện tượng điều chỉnh
pháp luật mang tính đặc thù và ngoại lệ
trong cơ chế điều chỉnh pháp luật bảo vệ
người tiêu dùng là nhu cầu khách quan
mà không chỉ là nhân đạo và điều này
không làm “đổ vỡ nền tảng của pháp luật
dân sự” – như đã có sự lo lắng. Điều này
khẳng định được bởi lẽ, (i) thứ nhất là
không có nguyên tắc nào mà không có
ngoại lệ mà ngoại lệ này đã được luận
chứng như trên và (ii) thứ hai là khi áp
dụng những ngoại lệ pháp lý (về nội
dung và hình thức trong cơ chế dân sự)
thì những ngoại lệ này một mặt chỉ áp
dụng trong quan hệ tiêu dùng và đối với
người tiêu dùng và mặt khác, những vấn
đề khác thuộc về pháp luật nội dung và
hình thức trong lĩnh vực dân sự và những
những lĩnh vực pháp khác (như đất đai,
tài chính…) mà không được phát triển
để trở thành “ngoại lệ” thì giữ nguyên giá
trị điều chỉnh quan hệ tiêu dùng.
Từ đây, rút ra hệ quả là,
1. Pháp luật bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng, hiểu theo nghĩa tổng quát là
một hệ thống pháp luật có liên quan đến
nhau mà đạo luật riêng rẽ về bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng chỉ có giá trị
tiên phong, và
2. Để bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng cần đến trách nhiệm của toàn xã
hội, của Nhà nước, của giới doanh nghiệp
và cả những nỗ lực, cố gắng của chính
giới người tiêu dùng có tổ chức.
pGS.TS NGUyễN NHƯ pHáT
(Kỳ sau đăng tiếp)
* Bài đăng tạp chí Nhà nước và Pháp luật,
2/2010
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 17
Số 27 - 2011

TIN TỨC - SỰ KIỆN
Cục Quản lý cạnh tranh
ra mắt “Báo cáo hoạt
động thường niên
năm 2010”
Trong giai đoạn 2009-2010, Cục Quản lý
cạnh tranh đã triển khai tích cực các hoạt
động thực thi Luật cạnh tranh nhằm góp
phần xây dựng một môi trường cạnh tranh
lành mạnh. Năm 2010, sau hơn 2 năm soạn
thảo, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 8
đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá
trình hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng và sẽ tạo bước đà để tăng
cường công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng của Việt Nam trong thời gian tới. Năm
2010 cũng là năm đánh dấu những tiến bộ
đáng kể của Cục trong việc thực thi pháp luật
về phòng vệ thương mại, lần đầu tiên Cục
Quản lý cạnh tranh đã tiến hành điều tra áp
dụng biện pháp tự vệ đối với một mặt hàng
nhập khẩu vào Việt Nam.
Bên cạnh việc triển khai các nhiệm vụ
chính, Cục cũng đã tổ chức nhiều hoạt động
nhằm nâng cao năng lực cho các cán bộ Cục
thông qua các chương trình đào tạo, hợp tác
trao đổi kinh nghiệm, phối hợp với các cơ
quan trong và ngoài nước. Cục Quản lý cạnh
tranh tiếp tục tư vấn, hỗ trợ công đồng doanh
nghiệp ứng phó với các vụ kiện chống bán
phá giá, chống trợ cấp và tự vệ của nước ngoài
cũng như tham gia tích cực vào các phiên giải
quyết tranh chấp quốc tế trong khuôn khổ Tổ
chức thương mại Thế giới (WTO).
Với mục đích tổng hợp, đánh giá hiệu quả
các hoạt động trong năm 2010 đồng thời đề
ra phương hướng, kế hoạch hoạt động cho
năm 2011, Cục Quản lý cạnh tranh đã xây
dựng và hoàn thiện “Báo cáo hoạt động
thường niên năm 2010” như một ấn phẩm về
các hoạt động đã, đang và sẽ thực hiện trong
tương lai để các đơn vị liên quan, các doanh
nghiệp tiện theo dõi và phối hợp hoạt động.
BAN Hợp TáC QUốC TẾ
CỤC QUẢN LÝ CẠNH TRANH
Hội nghị tổng kết công tác quản lý
hoạt động bán hàng đa cấp
Ngày 01 tháng 7 năm
2011, tại Thành phố Hồ
Chí Minh, Cục Quản lý
cạnh tranh tổ chức hội nghị
tổng kết công tác quản lý bán
hàng đa cấp. Tham dự hội nghị
có đại diện đến từ các cơ quan
trung ương và địa phương như
Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính - Tổng
Cục Thuế, Bộ Y tế, Lãnh đạo,
chuyên viên của các Sở Công
Thương trên cả nước, đại diện
đến từ Hiệp hội chống hàng
giả và bảo vệ thương hiệu Việt
Nam, và Hiệp hội bán hàng đa
cấp Việt Nam.
Phát biểu khai mạc, Ông
Bạch Văn Mừng – Cục trưởng
Cục Quản lý cạnh tranh đã
nhấn mạnh tính cần thiết tổ
chức Hội nghị tổng kết công
tác quản lý hoạt động bán
hàng đa cấp và đề ra một số
nội dung cần trao đổi, thảo
luận tại hội nghị.
Báo cáo tổng kết công tác
quản lý hoạt động bán hàng
đa cấp do ông Nguyễn Trung
Dũng, Phó Cục trưởng Cục
Quản lý cạnh tranh trình bày
đã tóm lược quá trình hình
thành và phát triển hoạt động
bán hàng đa cấp tại Việt Nam,
tổng kết những thành tựu
trong hoạt động bán hàng đa
cấp cũng như trong công tác
quản lý nhà nước từ trung
ương đến địa phương. Báo cáo
đã nêu ra một số hạn chế
nhược điểm của hoạt động
bán hàng đa cấp tại Việt Nam
trong thời gian qua và một số
khó khăn trong công tác quản
lý nhà nước đối với hoạt động
này.
Ông Trần Vinh Nhung, Phó
Giám đốc Sở Công Thương
thành phố Hồ Chí Minh đã
tổng kết những thành quả đã
đạt được trong công tác quản
lý hoạt động bán hàng đa cấp
tại thành phố Hồ Chí Minh.
Theo đó, Sở đã cấp giấy đăng
ký tổ chức bán hàng đa cấp
cho 29 doanh nghiệp trên địa
bàn, kết quả bán hàng đa cấp
của doanh nghiệp này năm
2010 đạt trên 1 290 tỷ đồng, tại
Hồ Chí Minh đã có trên 442
nghìn người tham gia các
mạng lưới bán hàng đa cấp.
Bên cạnh đó, Ông Nhung cũng
chỉ ra một số vấn đề cần trao
đổi xem xét như: Cơ sở lôi kéo
mạng lưới nhà phân phối giữa
các doanh nghiệp; Sử dụng
mô hình trả thưởng bất chính,
tinh vi; Áp dụng phương thức
kinh doanh đa cấp trong lĩnh
vực dịch vụ; Có sự “lách luật”
hình thức kinh doanh bán
hàng; Có sự “núp bóng đầu tư”
của doanh nghiệp nước ngoài;
Các doanh nghiệp hoạt động
chưa giám sát được hoạt động
của nhà phân phối…
Tại Hội nghị, các đại biểu
18 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

đến từ Sở Công Thương Hà Nội, Đà Nẵng,
Cần Thơ, Đồng Nai… đã trình bày tham luận
tổng kết công tác quản lý hoạt động bán
hàng đa cấp tại địa phương trong thời gian
qua, đa số các ý kiến cho rằng đây là một
phương thức bán hàng có tính đặc thù,
người tiêu dùng cũng có cơ hội tiếp cận và
sử dụng các hàng hóa có chất lượng cao, đa
dạng về mẫu mã và nhận được dịch vụ chăm
sóc khách hàng khá tốt. Đối với xã hội,
phương thức bán hàng đa cấp đã huy động
được khá nhiều lực lượng lao động, góp
phần giải quyết công ăn việc làm, nâng cao
thu nhập, cải thiện chất lượng cuộc sống.
Tuy nhiên, với đặc trưng là phương thức kinh
doanh trực tiếp đến người tiêu dùng, trong
đó việc lưu hành và phân phối sản phẩm
được thực hiện qua một cơ cấu nhiều tầng
bao gồm những cá nhân riêng biệt, hoạt
động độc lập; do vậy công tác quản lý nhà
nước đối với hoạt động kinh doanh này trên
thực tế cũng gặp nhiều khó khăn.
Tiếp đến, bài tham luận của đại diện đến
từ Cục An toàn vệ sinh thực phẩm - Bộ Y tế
đã báo cáo về công tác quản lý nhà nước về
an toàn thực phẩm trong sản xuất kinh thực
phẩm chức năng tại doanh nghiệp bán hàng
đa cấp ở Việt Nam.
Báo cáo của Bà Trương Thị Nhi, Chủ tịch
Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam đã tóm
tắt quá trình ra đời của Hiệp hội, tổng kết
những việc Hiệp hội bán hàng đa cấp, các
doanh nghiệp bán hàng đa cấp tại Việt Nam
đã làm được trong thời gian qua, đồng thời
Bà Chủ tịch hiệp hội cũng đã đưa ra một số
kiến nghị đối với các cơ quan nhà nước có
thẩm quyền để thực hiện tốt công tác quản
lý hoạt động bán hàng đa cấp trong thời
gian tới, một mặt nâng cao hiệu quả công
tác của cơ quan quản lý nhà nước, tạo môi
trường kinh doanh lành mạnh, bình đẳng,
đồng thời tạo điệu kiện để các doanh
nghiệp trong hiệp hội phát triển để có thể
đóng góp cho nền kinh tế, xã hội của đất
nước.
Kết thúc Hội nghị, Cục trưởng Bạch Văn
Mừng đã cảm ơn những ý kiến trao đổi đóng
góp của các đại biểu tham dự hội nghị, Ông
Cục trưởng nhấn mạnh, bên cạnh những
đóng góp của các doanh nghiệp bán hàng
đa cấp như tạo công ăn việc làm và thu nhập
cho gần 1 triệu người lao động, đóng góp
vào ngân sách trên 1.200 tỷ đồng, hoạt động
bán hàng đa cấp tại Việt Nam trong thời gian
qua đã bộc lộ những hạn chế nhất định như
bán hàng đa cấp bất chính, quảng cáo
không đúng về tính năng công dụng của
hàng hóa… do vậy, trong thời gian tới các
cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần tăng
cường công tác quản lý cũng như tạo điều
kiện để doanh nghiệp hoạt động theo đúng
các quy định của pháp luật.
TRUNG THƯớNG
Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) điều
chỉnh mức thuế suất chống bán phá
giá đối với 23 doanh nghiệp x uất khẩu
Tôm của Việt Nam
Ngày 14 tháng 5 năm 2011,
Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã
đăng Công báo Liên bang
thông báo về việc họ đã tiến hành
rà soát lại mức thuế chống bán
phá giá cho 23 doanh nghiệp xuất
khẩu tôm của Việt Nam trong giai
đoạn rà soát hành chính lần thứ 2
(POR2) từ ngày 01 tháng 02 năm
2006 đến ngày 31 tháng 01 năm
2007. Quyết định này của DOC
được tiến hành dựa trên lệnh của
Tòa Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ
(USCiT) ra ngày 17 tháng 6 năm
2010 về việc yêu cầu DOC xem xét
lại hồ sơ và thu thập thêm các
thông tin nhằm tính toán lại mức
thuế suất chống bán phá giá cho
23 doanh nghiệp.
Theo danh sách DOC đưa ra cả
23 doanh nghiệp xuất khẩu tôm
của Việt Nam đều được hưởng
mức thuế 0,01% (de minimis). Nếu
phán quyết của tòa không có
kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm Liên
bang Hoa Kỳ (CAFC), DOC sẽ tiến
hành hướng dẫn Cơ quan Hải
quan và Biên phòng Hoa Kỳ áp
thuế chống bán phá giá cho các lô
hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ theo
mức thuế đã sửa.
Danh sách 23 doanh nghiệp
được điều chỉnh mức thuế suất:
doanh nghiệp
Biên độ thuế
1 Amanda Foods (Vietnam) Ltd. 0,01 (de minimis)
2 C.P. Vietnam Livestock Co. Ltd 0,01 (de minimis)
3
Cadovimex Seafood import-Export and Processing Joint
Stock Company (CADOViMEX)
0,01 (de minimis)
4 Cafatex Fishery Joint Stock Corporation (“Cafatex Corp.”) 0,01 (de minimis)
5
Can Tho Agricultural and Animal Product import Export
Company (“CATACO”)
0,01 (de minimis)
6 Coastal Fishery Development (Cofidec) 0,01 (de minimis)
7 Cuulong Seaproducts Company (“Cuu Long Seapro”) 0,01 (de minimis)
8
Danang Seaproducts import Export Corporation
(“Seaprodex Danang”)
0,01 (de minimis)
9 Frozen Seafoods Factory No. 32 0,01 (de minimis)
10 investment Commerce Fisheries Corporation (“incomfish”) 0,01 (de minimis)
11 Kim Anh Co., Ltd. 0,01 (de minimis)
12
Minh Hai Export Frozen Seafood Processing Joint Stock
Company,
0,01 (de minimis)
13
Minh Hai Joint-Stock Seafoods Processing Company
(“Seaprodex Minh Hai”)
0,01 (de minimis)
14
Minh Hai Sea Products import Export Company
(Seaprimex Co)
0,01 (de minimis)
15 Ngoc Sinh Private Enterprise 0,01 (de minimis)
16 Nha Trang Fisheries Joint Stock Company (Nha Trang Fisco) 0,01 (de minimis)
17 Nha Trang Seaproduct Company (Nha Trang Seafoods) 0,01 (de minimis)
18 Phu Cuong Seafood Processing and import-Export Co., Ltd 0,01 (de minimis)
19 Phuong Nam Co. Ltd 0,01 (de minimis)
20 Sao Ta Foods Joint Stock Company (Fimex VN) 0,01 (de minimis)
21
Soc Trang Aquatic Products and General import Export
Company (“Stapimex”)
0,01 (de minimis)
22 UTXi Aquatic Products Processing Company 0,01 (de minimis)
23 Viet Foods Co., Ltd. 0,01 (de minimis)
(Ban phòng vệ thương mại – Cục Quản lý cạnh tranh)
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 19
Số 27 - 2011

TRANG QUỐC TẾ
Sự phát triển của ngành
công nghiệp bán hàng trực tiếp
tại Vương Quốc Anh
C
hính
phủ Anh rất coi trọng sự
phát triển của ngành công
nghiệp bán hàng trực tiếp.
Vương quốc Anh mở rộng phạm vi
của quảng cáo sản phẩm bán hàng
trực tiếp. Trong điều kiện ở Vương
quốc Anh, các nhà phân phối phải
tuân theo pháp luật và các quy định
về kinh doanh thương mại và pháp
luật và các quy định về bảo vệ người
tiêu dùng, đồng thời tuân theo quy
định tương ứng về bán hàng trực tiếp
và hướng dẫn về ngành công nghiệp
với ngành công nghiệp tương ứng
trong tổ chức.
Bán hàng trực tiếp là phương thức
tiếp thị mang tính cá nhân thông qua
các tiếp thị viên trực tiếp nhằm đạt
được kết quả bán lẻ cuối cùng, việc
đặt hàng được trực tiếp thông qua
giữa nhà phân phối với người tiêu
dùng, hàng hóa thường được gửi trực
tiếp đến nhà của người tiêu dùng.
Khác biệt lớn nhất giữa bán hàng trực
tiếp và bán hàng không qua cửa hàng
(non-store sales) là trong bán hàng
trực tiếp, việc đặt hàng đạt được
thông qua gặp mặt trực tiếp, còn bán
hàng không qua cửa hàng thì việc đặt
hàng thường thông qua internet, các
phương tiện truyền thông và các
phương tiện truyền thông khác. Tại
Anh, phương thức bán hàng trực tiếp
sử dụng hệ thống cửa hàng bách hóa,
hệ thống siêu thị giống như phương
thức bán lẻ.
Các loại sản phẩm của phương
thức bán hàng trực tiếp và các sản
phẩm bán trong các cửa hàng bách
hóa là tương tự nhau, bao gồm cả
hàng hóa cá nhân và hàng hóa dành
cho hộ gia đình, đồ nội thất và đồ điện
gia dụng… nhưng các sản phẩm
trong bán hàng trực tiếp không bao
gồm thực phẩm tươi sống. Nhìn từ sự
phát triển theo thời gian của nhiều
loại sản phẩm mới vào thị trường
thông qua các kênh bán hàng trực
tiếp. Hiện nay, trên thị trường việc bán
máy hút bụi, máy giặt, hộp nhựa ăn
trưa, cửa sổ kính kép, sản phẩm chăm
sóc da đều được tung ra lần đầu tiên
trên thị trường thông qua các kênh
bán hàng trực tiếp.
Chính phủ Anh coi trọng sự phát
triển của ngành công nghiệp bán
hàng trực tiếp. Đầu tháng 5 năm 1999,
việc Thủ tướng Tony Blair thành lập
Hiệp hội bán hàng trực tiếp (Direct-
Selling Association, DSA) cho thấy vai
trò ngày càng lớn của Đại Hội Đồng
trong việc hỗ trợ cho sự phát triển của
ngành công nghiệp bán hàng trực
tiếp. Ông cho biết chính phủ Anh đã
nhận ra vai trò quan trọng tạo ra của
cải vật chất cho nền kinh tế của ngành
công nghiệp bán hàng trực tiếp đối
với nước Anh. Đối với phụ nữ, bán
hàng trực tiếp có thể giúp họ hài hòa
giữa công việc và gia đình, do đó sẽ
mang đến những cơ hội tiềm năng
lớn, và bởi vậy sẽ tác động tới nền
kinh tế Anh và tác động tích cực tới thị
trường lao động.
Theo khảo sát ngành công nghiệp
của Hiệp hội Bán hàng trực tiếp, năm
2004, doanh thu của ngành công
nghiệp bán hàng trực tiếp của Anh là
2.355.900.000 £ (bao gồm cả thuế
GTGT). Trong 10 năm qua, doanh số
bán hàng của các Công ty thành viên
của hiệp hội đã tăng gấp đôi, chiếm
hơn 70% doanh số của tổng 109 nhà
phân phối và chiếm 90% doanh số
của toàn ngành công nghiệp bán
hàng trực tiếp. Ngành công nghiệp
bán hàng trực tiếp của Vương quốc
Anh trong năm 2004 đã tạo ra tổng
cộng 133 triệu giao dịch bán hàng
trực tiếp, trung bình mỗi giao dịch
bán lẻ lên đến 17,65 £, tổng số người
tham gia mạng lưới phân phối là
590.000 người, trong đó 95,1% số
người tham gia thuộc loại kinh doanh
bán thời gian.
Thành lập năm 1959, Công ty mỹ
phẩm AVON của Anh (Avon CosmeticsLtd.,)
là nhà bán lẻ lớn nhất Anh, với
160.000 đại diện bán hàng trực tiếp
(Avon lady, AvonLady) phục vụ gần
800 triệu khách hàng. Cứ mỗi 3 tuần
các sản phẩm của Avon lại được cập
nhật thông qua đại diện trực tiếp
bằng cách trưng bày cho người tiêu
dùng.
Chủng loại sản phẩm bán hàng
trực tiếp trực tiếp của Anh rất phong
phú. Năm 2004, British Telecom và
doanh thu bán trực tiếp các thiết bị
của nó lên đến hơn 700 triệu £, chiếm
đến gần 1/3 tổng doanh thu; doanh
số bán hàng trực tiếp của mỹ phẩm,
nước hoa, sản phẩm chăm sóc da, đồ
trang sức và vật dụng cá nhân khác
lên đến 651,1 triệu £ chiếm tới 27,6%.
Trong các cách bán hàng trực tiếp,
phương thức bán hàng gặp mặt trực
tiếp là phương thức chủ đạo, doanh số
thu được từ phương thức này lên đến
91% tổng doanh số bán hàng trực
tiếp.
Vương Quốc Anh chưa xây dựng
một luật riêng cụ thể cho bán hàng
trực tiếp đơn lẻ. Tuy nhiên, hình thức
bán hàng trực tiếp đa cấp (ví dụ như
marketing mạng lưới, bán hàng hình
tháp, marketing đa cấp) thì đã có quy
định pháp luật cụ thể điều chỉnh.
Nhưng ngoài các phương pháp bán
hàng thông thương theo quy định,
Vương quốc Anh nên áp dụng trong
ngành công nghiệp bán hàng trực
tiếp cả các điều khoản về bảo vệ
người tiêu dùng và các quy định về
thuế giá trị gia tăng.
Thứ nhất, quyền trực tiếp được
hủy bỏ các đơn đặt hàng. Ở Anh đã
phát triển “Quy định Bảo vệ Người
tiêu dùng năm 1997 (Hủy bỏ hợp
đồng của các cơ sở không kinh
doanh)”. Quy định này áp dụng đối
với bất kỳ giao dịch không tự nguyện
nào (unsolicited transaction) có giá trị
từ 35 £ trở lên, người tiêu dùng phải
được cung cấp các thông tin chi tiết,
và có thể hủy bỏ đơn đặt hàng trong
vòng 7 ngày, và được hoàn trả toàn
bộ số tiền. Tuy nhiên, đối với phân
phối viên, nếu thực hiện theo hướng
dẫn điều khiển công việc kinh doanh
khách hàng của Hiệp hội bán hàng
trực tiếp Anh, nhà phân phối (Người
tham gia bán hàng trực tiếp) có
20 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

quyền trả lại hàng hóa trong vòng 14
ngày, không phụ thuộc vào giá trị của
giao dịch và không phụ thuộc vào
giao dịch thuộc loại tự nguyện hay
không tự nguyên.
Thứ hai,về điều khoản bán hàng
trực tiếp đa cấp. Nhà phân phối phải
tuân theo “Đạo luật về kế hoạch kinh
doanh năm 1996 ” và “Quy định về kế
hoạch kinh doanh năm 1997”. Tháng
6 năm 2005, Bộ Thương mại và Công
nghiệp Anh đã ban hành “Hướng dẫn
về kế hoạch kinh doanh trong thương
mại và công nghiệp”, hướng dẫn chi
tiết về 2 quy định trên. Cái gọi là kế
hoạch kinh doanh (hay sơ đồ kinh
doanh) được xây dựng dựa trên các
dạng thức khác nhau của các phân
phối viên bán hàng trực tiếp đa cấp.
Những quy định về bán hàng trực tiếp
đa cấp ở Anh, việc ký kết hợp đồng
trong 7 ngày đầu tiên ngay sau khi
mới đăng ký vào hệ thống bán hàng
đa cấp, giá trị đầu tư không được quá
200 £ để giúp ngăn chặn người mới
tham gia bị ràng buộc quá sâu vào hệ
thống bán hàng trực tiếp.
Trong vòng 14 ngày sau khi ký kết
hợp đồng, những người mới tham gia
muốn rút khỏi hệ thống bán hàng đa
trực tiếp đa cấp, nhà phân phối cung
cấp bất kỳ hàng hóa gì đã bị hư hại bởi
chính nhà phân phối để thực hiện
nghĩa vụ chịu chi phí hoàn trả được
tạo ra (trong hợp đồng cần cụ thể hóa
vật hoàn trả và hoàn trả về địa chỉ tại
nước Anh), để hủy bỏ bất kỳ dịch vụ
nào đã được lên lịch, và có thể được
hoàn trả toàn bộ số tiền.
14 ngày sau khi ký hợp đồng,
người mới tham gia trong mạng lưới
phân phối đa cấp thông báo bằng văn
bản tại bất kỳ thời gian nào sau 14
ngày tham gia (hợp đồng quy định cụ
thể việc chấm dứt bản tuyên bố hợp
đồng) có thể chấm dứt hợp đồng, loại
bỏ các nghĩa vụ liên quan. Trong 90
ngày tiếp theo, được trả lại bất kỳ
hàng hoá nào nhưng phải trả các chi
phí liên quan, và sau đó mới được
nhận tiền hoàn trả. Nếu những nhà
phân phối đa cấp chấm dứt hợp đồng,
khoản trả lại được tạo ra bởi các chi
phí kết hợp có liên quan. Tuy nhiên,
nhiều nhà phân phối giữ lại một
quyền, quyền này không thuộc về
những người không thể tham gia vào
các hoạt động thương mại đa cấp
cạnh tranh với các nhà phân phối, ví
dụ như sự hình thành hay sự tham gia
vào một tổ chức bán hàng đa cấp trực
tiếp tương tự khác.
(Xem tiếp trang 28)
Gia tăng nguy cơ bị truy tố trách nhiệm
hình sự trong các vụ việc chống bán phá
giá và gian lận hải quan nhằm lẩn tránh
thuế chống bán phá giá tại Hoa Kỳ
một vụ việc gần đây liên quan đến vấn đề lẩn tránh thuế chống
bán phá giá đã cảnh báo về một thực tế rằng chính phủ Hoa Kỳ
đang thực hiện chiến lược áp dụng các chế tài hình sự cho những
vi phạm khi tham gia hoạt động thương mại. Từ trước đến nay
chính phủ Hoa Kỳ thực thi pháp luật thương mại của mình thông
qua các hình phạt dân sự, (ví dụ, theo quy định tại phần 1592 luật
số 19, đạo luật Hoa Kỳ - Liên quan đến các quy định về chế tài khi
vi phạm pháp luật về Hải quan) nhưng gần đây, Hoa Kỳ cũng đã
bắt đầu áp dụng các chế tài hình sự cho những vi phạm luật
thương mại có yếu tố liên quan đến hải quan.
Ngày 05 tháng 05 năm 2011, hai
đồng chủ sở hữu của các công
ty kinh doanh sản phẩm hải
sản đã bị phạt tù vì vi phạm 13 tội liên
quan đến việc nhập khẩu trái phép và
cố tình dán sai nhãn hiệu hàng hóa
sản phẩm cá nhập khẩu từ nước
ngoài và các sản phẩm hải sản khác.
Trong vụ US v. Blyth, et al, (tại bang Alabama)
các công tố viên thuộc Bộ Tư
pháp đã buộc tội các bị đơn trong vụ
này vì cố ý dãn nhãn hàng hóa sai
theo Đạo luật Lacey và gắn nhãn hiệu
giả theo Đạo luật về Thực phẩm,
Dược phẩm và Mỹ phẩm. Vụ kiện này
được tiến hành điều tra bởi một số cơ
quan có liên quan bao gồm: Bộ An
ninh Nội địa, Cơ quan Chấp pháp Di
trú và Hải quan Mỹ, Cục Quản lý Đại
dương và Khí quyển Quốc gia Hoa Kỳ,
Văn phòng Thi hành Luật pháp, và
Đơn vị đặc biệt trực thuộc Bộ Quốc
phòng….
Cụ thể, các bị đơn trong vụ Blyth
đã mua các sản phẩm cá da trơn được
nuôi ở Việt Nam nhưng lại được khai
báo là “cá bơn” nhằm trốn thuế chống
bán phá giá của Hoa Kỳ đánh vào sản
phẩm cá da trơn của Việt Nam từ năm
2003. Với hành động này, các bị đơn
trên đã trốn được xấp xỉ 145,000 đô la
tiền thuế.
Tiếp theo vụ Blyth này là một vụ
kiện gần đây khác, vụ US v. Wolff, et
al., cũng liên quan tới vấn đề thực thi
thương mại. Các bị đơn của vụ việc
này đã bị buộc tội với hàng loạt vi
phạm hình sự, bao gồm việc cản trở
thực thi pháp luật vì cố tình lẩn tránh
thuế chống bán phá giá được áp cho
sản phẩm mật ong nhập từ Trung
Quốc. Trong khi các bị đơn của vụ
Wolff bị buộc tội cản trở thực thi pháp
luật và vi phạm thương mại, thì các bị
đơn của vụ Blyth còn bị tuyên án theo
hai điều khoản pháp luật hình sự cụ
thể, đó là 18 U.S.C. § 542 và § 545, và
theo các điều lệ về quản lý nhập khẩu
khác, Đạo luật Lacey(16 U.S.C. §§
3371–3378) và Đạo luật về Thực
phẩm, Dược phẩm và Mỹ phẩm (21
U.S.C. §§ 301 et seq.).
Mặc dù chính phủ Hoa Kỳ đã áp
dụng nhiều chế tài dân sự khác nhau
cho các vi phạm về thương mại, và có
vẻ họ cũng đã sử dụng thêm cả các
chế tài hình sự cho các vụ gian lận
thương mại này. Hoa Kỳ cũng tuyên
bố sẵn sàng bổ sung nguồn lực để
đảm nhiệm vấn đề này (bao gồm đội
ngũ điều tra viên từ các cơ quan và
công tố viên từ các đơn vị khác nhau
của Bộ Tư pháp). Với thực tế này, các
nhà nhập khẩu Hoa Kỳ và chủ thể liên
quan khi nhập khẩu cần thận trọng
hơn bao giờ hết để tuân thủ đúng các
lệnh áp thuế chống bán phá giá, luật
Hải quan, và các luật về thương mại
khác của Hoa Kỳ.
BAN pHòNG vệ THƯƠNG mẠi
(Cục Quản lý cạnh tranh)
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 21
Số 27 - 2011

TRANG QUỐC TẾ
Samsung bị kết tội thông đồng ấn định
giá ti vi LCD trong vụ kiện BrandsMart USA
Samsung bị kết tội thông đồng ấn
định giá ti vi LCD trong vụ kiện
BrandsMart USA.
Công ty Điện tử Samsung, nhà sản
xuất tivi và bảng màn hình phẳng lớn
nhất thế giới, đã bị kết tội về việc
thông đồng tăng giá một cách giả tạo
màn hành tinh thể lỏng do Tập đoàn
BrandsMart USA- nhà bán lẻ sản phẩm
điện tử đệ đơn khởi kiện.
Các công ty lập thành một “cartel
quốc tế” để hạn chế việc sản xuất các
bảng LCD sử dụng trong tivi, điện
thoại di động và các màn hình máy
tính từ năm 1996 đến 2006, theo như
khiếu kiện của Tập đoàn interbond
của Hoa Kỳ, tập đoàn cũng kinh doanh
giống như BrandsMart USA.
“Sự thông đồng này đã làm ảnh
hưởng đến hàng tỷ đôla thương mại
trong cả nước Mỹ”, interbond cho biết
trong đơn kiện gửi ngày 3 tháng 6
năm 2011 lên Tòa Liên bang ở Fort
Lauderdale, Florida.
15 công ty, cộng thêm cả các cơ sở
của một số công ty này, là bị đơn của
vụ kiện do Tập đoàn interbond tại Hollywood-
có trụ sở ở Florida khởi kiện.
Bộ Tư pháp cho biết ít nhất 22 giám
đốc của ngành sản xuất màn hình đã bị
kết tội hình sự trong một vụ điều tra của
Mỹ đối với việc ấn định giá LCD. 8 công
ty cũng đã bị kết tội trong vụ điều tra
đem lại hơn 890 triệu đôla Mỹ tiền phạt.
Các nhà sản xuất LCD đã tổ chức
hàng tháng và đôi khi là hàng quý “các
cuộc họp về tinh thể” giữa các giám
đốc cao và trung cấp, tại các cuộc họp
này họ đồng ý kiểm soát giá và nguồn
cung, theo như khiếu kiện của interbond.
Các công ty Nhật Bản đã khởi
xướng ra các cuộc họp này và sau đó
đưa các nhà sản xuất Hàn Quốc và Đài
Loan vào vụ thông đồng khi họ tham
gia thị trường, interbond cho biết.
Brandsmart điều hành 11 cửa
hàng điện tử giảm giá theo kiểu nhà
kho ở Florida và Georgia.
QUyẾT THắNG
Hàn Quốc gia hạn thuế chống bán phá giá
áp đối với sản phẩm gạch men Trung Quốc
Ngày 26 tháng 5 năm 2011, Ủy ban
Thương mại Hàn Quốc (KTC) đã
quyết định gia hạn lệnh áp thuế
chống bán phá giá đối với sản phẩm
gạch men từ Trung Quốc thêm 3 năm
sau khi kết luận rằng sản phẩm này bị
phá giá tại thị trường Hàn Quốc.
Mức thuế chống bán phá giá từ
9,14% đến 29,41% sẽ bị áp đối với sản
phẩm nhập khẩu, Ủy ban Thương mại
Hàn Quốc cho biết sau khi rà soát các
khiếu kiện do 4 nhà sản xuất nội địa gửi,
Seoul đã áp mức thuế từ 2,76% đến
29,41% vào tháng 12 năm 2005 sau khi
số lượng sản phẩm gạch men nhập
khẩu từ Trung Quốc đã tăng mạnh từ
năm 2001 đến 2005.
Gạch men được sử dụng chủ yếu
trong lĩnh vực xây dựng. Thị trường Hàn
Quốc đã đạt mức 600 tỷ won ($545,7
triệu) doanh số trong năm 2009.
Ủy ban Thương mại Hàn Quốc, cũng
cho biết họ đã rà soát yêu cầu do các
công ty Hàn Quốc gia hạn lệnh áp thuế
chống bán phá giá hiện tại đối với sản
phẩm phim polyethylene-terephthalate
từ Trung Quốc và Ấn Độ, và sẽ bắt đầu
một đợt rà soát những hành vi không
lành mạnh có thể xảy ra.
Các biện pháp trừng phạt đối với sản
phẩm phim PET đã có hiệu lực từ tháng
10 năm 2008 nhưng sản lượng nhập
khẩu mặc dù đã giảm mạnh trong năm
2009 đã bắt đầu tăng trở lại vào năm
ngoái. Diễn biến như vậy có thể dẫn đến
những tổn hại nghiêm trong đối với các
công ty nội địa nếu lệnh thuế chống bán
phá giá được dỡ bỏ.
PET được sử dụng để làm giấy gói
đồ ăn sẵn và kính màu. Thị trường nội
địa đạt 1,1 nghìn tỷ won năm ngoái. Ủy
ban Thương mại Hàn Quốc cũng sẽ bắt
đầu điều tra đối với sản phẩm giấy kraft
nhập từ Nga, Hoa Kỳ, indonesia, Trung
Quốc và Canada.
Do có những khiếu nại bởi các công
ty như Công ty giấy Ssangyong nên phải
điều tra chính thức KTC cho biết.
Thị trường giấy kraft của Hàn Quốc
đạt khoảng 150 tỷ won trong năm 2010
sau khi có lệnh áp thuế chống bán phá
giá đối với sản phẩm giấy kraft vào cuối
năm 2008.
QUyẾT THắNG
(Nguồn: Antidumping publishing)
Ebay mua
chương trình
thương mại
điện tử mã
mở Magento
Ngày 6 tháng 6 năm
2011Tập đoàn Ebay cho
biết họ đang mua Tập
đoàn Magento- công ty sáng lập
ra chương trình thương mại điện
tử mã nguồn mở. Đây là một
phần của hoạt động đẩy mạnh
thị trường online của công ty
này để cung cấp các nguồn
công nghệ cho những công ty
kinh doanh và công ty bán lẻ.
EBay đã mua một phần nhỏ
cổ phiếu của Magento vào năm
ngoái và sẽ mua hết phần cổ
phiếu còn lại của công ty Magento.
Công ty này cho biết phi
vụ này sẽ không ảnh hưởng đến
các kết quả của năm tài chính
hiện tại của công ty.
Các điều khoản của phi vụ
đã không được tiết lộ.
EBay cho biết Magento có
thể giúp cho những nỗ lực của
nhóm X.Commerce mới được
thiết lập gần đây của EBay.
Đây là phi vụ gần đây nhất
trong một loạt các vụ sáp nhập
của EBay năm nay. Vào tháng 4,
EBay đã mua công ty quảng cáo
Where, và trong tháng 3, EBay
cho biết họ có thể mua Tập đoàn
Thương mại GSi chuyên cung
cấp dịch vụ thương mại điện tử
với giá 2 tỷ đôla Mỹ (1 tỷ bảng
Anh).
QUyẾT THắNG
(Nguồn Reuters)
22 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

HỎI ĐÁP
>> Câu hỏi 1: Tiêu chuẩn
về chất lượng hàng hóa
được pháp luật quy định
như thế nào?
✓ Trả lời
Nghị định số 132/2008/NĐ-CP
ngày 31 tháng 12 năm 2008 của
Chính phủ quy định quản lý nhà
nước về chất lượng sản phẩm, hàng
hóa quy định:
Tiêu chuẩn, chất lượng sản
phẩm, hàng hóa là văn bản kỹ thuật
quy định đặc tính, yêu cầu kỹ thuật
đối với sản phẩm, hàng hóa, phương
pháp thử các đặc tính, yêu cầu về
bao gói, ghi nhãn, vận chuyển, bảo
quản sản phẩm, hàng hóa, các yêu
cầu đối với hệ thống quản lý chất
lượng và các vấn đề khác có liên
quan đến chất lượng sản phẩm,
hàng hóa (trách nhiệm đối với người
tiêu dùng, tiết kiệm tài nguyên, bảo
vệ môi trường….)
Tiêu chuẩn và chất lượng sản
phẩm, hàng hóa do Thủ trưởng các
cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ban
hành theo thủ tục xác định. Tiêu
chuẩn được xây dựng dựa trên thành
tựu khoa học, công nghệ và tham
khảo tiêu chuẩn quốc tế, khu vực và
nước ngoài, có tính đến điều kiện
kinh tế- xã hội thực tế của Việt Nam.
Tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm,
hàng hóa phải thường xuyên được
soát xết, điều chỉnh cho phù hợp với
sự phát triển của khoa học, công
nghệ và hội nhập kinh tế quốc tế.
>> Câu hỏi 2: Những hành
vi sản xuất, kinh doanh nào
bị coi là vi phạm quyền lợi
người tiêu dùng và bị pháp
luật nghiêm cấm?
✓ Trả lời
Những hành vi sản xuất, kinh
doanh sau đây bị coi là vi phạm
quyền lợi người tiêu dùng và bị pháp
luật nghiêm cấm:
- Không đăng ký, công bố tiêu
chuẩn, chất lượng hàng hóa, dịch vụ
theo quy định của pháp luật đối với
trường hợp pháp luật yêu cầu phải
đăng ký;
- Không thực hiện đúng cam kết
với người tiêu dùng;
- Không thường xuyên kiểm tra
về an toàn, chất lượng hàng hóa, dịch
vụ, thực hiện việc cân, đo, đếm chính
xác.
- Không thông tin, quảng cáo
chính xác và trung thực về hàng hóa,
dịch vụ;
- Không niêm yết giá hàng hóa,
dịch vụ;
- Không công bố điều kiện, thời
hạn, địa điểm bảo hành và hướng
dẫn sử dụng hàng hóa, dịch vụ của
mình cho người tiêu dùng.
- Không giải quyết kịp thời mọi
khiếu nại của người tiêu dùng về
hàng hóa, dịch vụ của mình không
đúng tiêu chuẩn chất lượng, số
lượng, giá cả đã công bố hoặc hợp
đồng đã giao kết;
- Không bồi hoàn, bồi thường
thiệt hại cho người tiêu dùng theo
quy định của pháp luật.
>> Câu hỏi 3: pháp luật
quy định như thế nào đối
với hành vi bán hàng đa cấp
bất chính?
✓ Trả lời
Khoản 11 Điều 3 Luật Cạnh tranh
2004 quy định: bán hàng đa cấp
được hiểu là phương thức tiếp thị
để bán lẻ hàng hóa đáp ứng các điều
kiện sau:
- Việc tiếp thị để bán lẻ hàng hóa
được thực hiện thông qua mạng lưới
người tham gia bán hàng đa cấp
gồm nhiều cấp nhiều nhánh khác
nhau;
- Hàng hóa được người tham gia
bán hàng đa cấp tiếp thị trực tiếp
cho người tiêu dùng tại nơi ở, nơi
làm việc của người tiêu dùng hoặc
địa điểm khác không phải là địa
điểm bán lẻ thường xuyên của
doanh nghiệp hoặc của người tham
gia;
- Người tham gia bán hàng đa
cấp được hưởng tiền hoa hồng, tiền
thưởng hoặc lợi ích kinh tế khác từ
kết quả tiếp thị bán hàng của mình
và của người tham gia bán hàng đa
cấp cấp dưới trong mạng lưới do
mình tổ chức và mạng lưới đó được
doanh nghiệp bán hàng đa cấp chấp
thuận.
Theo quy định tại Điều 48 Luật
Cạnh tranh, doanh nghiệp bị cấm
thực hiện các hành vi sau đây nhằm
thu lợi bất chính từ việc tuyển dụng
người tham gia mạng lưới bán hàng
đa cấp:
- Yêu cầu người muốn tham gia
phải đặt cọc, phải mua một số lượng
hàng hóa ban đầu hoặc phải trả một
khoản tiền để được quyền tham gia
mạng lưới bán hàng đa cấp;
- Không cam kết mua lại với mức
giá ít nhất là 90% giá hàng hóa đã
bán cho người tham gia để bán lại;
- Cho người tham gia nhận tiền
hoa hồng, tiền thưởng, lợi ích kinh tế
khác chủ yếu từ việc dụ dỗ người
khác tham gia mạng lưới bán hàng
đa cấp;
- Cung cấp thông tin gian dối về
lợi ích của việc tham gia mạng lưới
bán hàng đa cấp, thông tin sai lệch
về tính chất, công dụng của hàng
hóa để dụ dỗ người khác tham gia.
Hà pHẠm
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 23
Số 27 - 2011

VĂN BẢN PHÁP LUẬT MỚI BAN HÀNH
Từ 01/06, chỉ được nhập
điện thoại, mỹ phẩm và
rượu qua 03 cảng biển
Ngày 06/05/2011, Bộ Công Thương
đã ra Thông báo số 197/TB-BCT về việc
nhập khẩu rượu, mỹ phẩm, điện thoại
di động nhằm bảo vệ quyền lợi và sức
khỏe người tiêu dùng, chống việc nhập
khẩu hàng giả, hàng kém chất lượng
và tăng cường chống gian lận thương
mại
Theo đó, các mặt hàng rượu, mỹ
phẩm, điện thoại di động (trừ hành lý
mang theo người của khách nhập
cảnh) chỉ được làm thủ tục nhập
khẩu, thông quan tại 03 cảng biển
quốc tế là: Hải Phòng, Đà Nẵng và Tp.
HCM.
Cũng theo Thông báo này, ngoài
các chứng từ xuất trình cho cơ quan
hải quan khi làm thủ tục nhập khẩu
theo quy định hiện hành, thương
nhân còn phải xuất trình thêm Giấy
chỉ định hoặc ủy quyền là nhà phân
phối, nhà nhập khẩu của chính hãng
sản xuất, kinh doanh hoặc hợp đồng
đại lý của chính hãng sản xuất, kinh
doanh mặt hàng đó. Các giấy tờ này
được cơ quan đại diện ngoại giao Việt
Nam ở nước ngoài hợp pháp hóa
lãnh sự theo quy định của pháp luật.
Theo ý kiến của một số doanh
nghiệp trong ngành, quy định mới
này sẽ khiến họ khó khăn hơn khi làm
thủ tục nhập khẩu, vì trước đây, các
mặt hàng này đều chủ yếu nhập khẩu
qua đường bộ và đường hàng không,
việc vận chuyển qua đường biển sẽ
làm thủ tục kéo dài, thời gian vận
chuyển về Việt Nam cũng lâu hơn,
chất lượng cũng bị ảnh hưởng. Bên
cạnh đó, khi nhập khẩu còn phải có
giấy xác nhận của đại diện ngoại giao
Việt Nam ở nước ngoài như vậy chi
phí sẽ cao lên, không loại trừ khả
năng biến động về giá các mặt hàng
này trong thời gian tới.
Một số chuyên gia nhận định, việc
ban hành quy định này nhằm hạn
chế tình trạng nhập siêu theo chủ
trương của Chính phủ, tuy nhiên Thứ
trưởng Bộ Công Thương - Nguyễn
Thành Biên lý giải việc quy định này
không nhằm mục đích hạn chế nhập
siêu mà nhằm hạn chế gian lận
thương mại...
Thời hạn thực hiện các hướng
dẫn, thủ tục nêu trên kể từ ngày
01/06/2011.
Không được khuyến mại
giảm giá cước viễn thông
dưới khung
Ngày 06/04/2011, Chính phủ đã
ban hành Nghị định số 25/2011/NĐ-CP
quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành
một số điều của Luật Viễn thông, trong
đó Chính phủ đặc biệt chú trọng đến
các quy định về khuyến mại dịch vụ
viễn thông và hàng hóa viễn thông
chuyên dùng
Cụ thể, doanh nghiệp viễn thông
không được khuyến mại nhằm mục
đích cạnh tranh không lành mạnh
trên thị trường viễn thông, bán phá
giá dịch vụ viễn thông, hàng hóa viễn
thông chuyên dùng; không được
khuyến mại bằng việc giảm giá cước
dịch vụ viễn thông, hàng hóa viễn
thông chuyên dùng xuống thấp hơn
mức giá cụ thể được Nhà nước quy
định; không được giảm giá xuống
thấp hơn mức tối thiểu đối với dịch
vụ viễn thông, hàng hóa viễn thông
chuyên dùng do Nhà nước quy định
khung giá hoặc giá tối thiểu.
Mức giá trị vật chất dùng để
khuyến mại cho một đơn vị dịch vụ,
hàng hóa viễn thông chuyên dùng
không được vượt quá 50% giá của
đơn vị dịch vụ, hàng hóa viễn thông
chuyên dùng được khuyến mại đó trừ
các trường hợp khuyến mại dùng thử,
cung cấp dịch vụ hoặc tặng hàng
không thu tiền, chương trình khuyến
mại mang tính may rủi…
Đáng chú ý là quy định: Một tổ
chức, cá nhân đã sở hữu trên 20% vốn
điều lệ hoặc cổ phần trong một
doanh nghiệp viễn thông thì không
được sở hữu trên 20% vốn điều lệ
hoặc cổ phần của doanh nghiệp viễn
thông khác cùng kinh doanh trong
một thị trường viễn thông thuộc
Danh mục dịch vụ viễn thông do Bộ
Thông tin và Truyền thông quy định.
Được biết, chủ trương này sẽ ảnh
hưởng không nhỏ tới cơ cấu vốn góp
và mô hình tổ chức của một số doanh
nghiệp Nhà nước trong ngành viễn
thông, đặc biệt là VNPT vì doanh
nghiệp này hiện đang nắm giữ 100%
vốn trong 02 mạng di động lớn là
MobiFone và VinaPhone.
Cũng theo Nghị định này, doanh
nghiệp đầu tư kinh doanh dịch vụ
viễn thông phải đảm bảo mức vốn
pháp định theo quy định. Trong đó,
doanh nghiệp thiết lập mạng viễn
thông di động mặt đất có sử dụng
kênh tần số vô tuyến điện phải đáp
ứng mức vốn pháp định là 20 tỷ
đồng, mức cam kết đầu tư ít nhất 60
tỷ đồng, thiết lập mạng viễn thông di
động ảo thì phải có vốn pháp định là
300 tỷ đồng và mức cam kết đầu tư ít
nhất 1000 tỷ đồng trong 3 năm đầu
tiên…
Nghị định này có hiệu lực thi hành
kể từ ngày 01/06/2011 và thay thế
Nghị định số 160/2004/NĐ-CP ngày
03/09/2004, các quy định về đầu tư
viễn thông trong Nghị định
121/2008/NĐ-CP ngày 03/12/2008 và
các quy định về viễn thông trong
Nghị định 97/2009/NĐ-CP về quản lý
dịch vụ internet, quản lý nội dung
thông tin trên internet.
Kể từ ngày 01/06/2013, doanh
nghiệp đã được cấp giấy phép viễn
thông không phù hợp với quy định
của Nghị định này phải làm thủ tục
đề nghị cấp, đổi giấy phép theo
hướng dẫn của Bộ Thông tin và
Truyền thông.
Lấy mẫu kiểm tra vệ sinh
an toàn thực phẩm đối
với 21 nhóm sản phẩm
Ngày 01/04/2011, Bộ Y tế ban hành
Thông tư số 14/2011/TT-BYT hướng
dẫn chung về lấy mẫu thực phẩm phục
vụ thanh tra, kiểm tra chất lượng, vệ
sinh an toàn thực phẩm.
Theo đó, tổ chức, cá nhân tiến
hành các thao tác kỹ thuật nhằm thu
được một lượng thực phẩm nhất định
đại diện và đồng nhất phục vụ cho
việc phân tích, đánh giá chất lượng,
vệ sinh an toàn thực phẩm.
Người lấy mẫu phải đáp ứng đầy
đủ 04 yêu cầu khi tiến hành lấy mẫu
để kiểm tra, bao gồm: Là thành viên
của đoàn thanh tra, kiểm tra; Được
đào tạo và có chứng chỉ về kỹ thuật
lấy mẫu thực phẩm; Phải trực tiếp lấy
mẫu tại cơ sở hoặc theo chỉ định của
24 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

đoàn thanh tra và Phải tiến hành lập
Biên bản lấy mẫu, Biên bản bàn giao
mẫu và dán tem niêm phong theo
mẫu được quy định.
Thông tư quy định lượng lấy mẫu
để tiến hành kiểm tra đối với 21 sản
phẩm, trong đó lượng lấy mẫu phục
vụ kiểm tra đối với sản phẩm sữa là từ
100g (ml) đến 1,5kg (lít); đồ uống là
từ 500ml (g) đến 6lít (kg); thịt và sản
phẩm thịt từ 150g đến 1,0kg; thực
phẩm chức năng từ 100g đến 1,5kg...
Lượng mẫu tối thiểu là lượng
mẫu đủ để kiểm nghiệm một chỉ tiêu
của sản phẩm; tùy thuộc vào mục
đích của quá trình thanh tra, kiểm tra
lượng mẫu lấy có thể được tăng hay
giảm và loại sản phẩm không có
trong mục trên có thể được lấy theo
quyết định của trưởng đoàn thanh
tra, kiểm tra phù hợp với yêu cầu
thanh tra, kiểm tra.
Sau khi kết thúc quá trình lấy
mẫu, mẫu kiểm nghiệm phải được
bàn giao ngay cho đơn vị kiểm
nghiệm trong thời gian sớm nhất.
Quá trình vận chuyển, bàn giao và lưu
mẫu, các điều kiện về bảo quản và
thời gian lưu mẫu phải phù hợp với
các yêu cầu do nhà sản xuất công bố.
Thông tư này có hiệu lực từ ngày
01/06/2011.
Từ 01/06, điều chỉnh giá
bán điện theo cơ chế thị
trường
Thủ tướng Chính phủ đã ký
Quyết định số 24/2011/QĐ-TTg ngày
15 tháng 04 năm 2011 về điều chỉnh
giá bán điện theo cơ chế thị trường,
theo đó, thời gian điều chỉnh giá bán
điện giữa 02 lần liên tiếp tối thiểu là
03 tháng thay vì 01 năm như quy
định hiện hành; việc điều chỉnh giá
bán điện theo cơ chế thị trường phải
được thực hiện công khai, minh bạch.
Giá bán điện chỉ được điều chỉnh
khi thông số đầu vào cơ bản biến
động so với thông số đã được sử
dụng để xác định giá bán điện hiện
hành. Các thông số đầu vào khác của
giá bán điện chỉ được xem xét để điều
chỉnh giá bán điện sau khi có báo cáo
quyết toán, kiểm toán theo quy định.
Trường hợp giá nhiên liệu, tỷ giá
ngoại tệ tại thời điểm tính toán biến
động so với thông số đã được sử
dụng để xác định giá bán điện hiện
hành và cơ cấu sản lượng điện phát
thay đổi so với kế hoạch phát điện
được phê duyệt làm giá bán điện tại
thời điểm tính toán giảm từ 5% trở
lên so với giá bán điện hiện hành thì
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN)
quyết định điều chỉnh giảm giá bán
điện tương ứng.
Trường hợp giá nhiên liệu, tỷ giá
ngoại tệ tại thời điểm tính toán biến
động so với thông số đã được sử
dụng để xác định giá bán điện hiện
hành và cơ cấu sản lượng điện phát
thay đổi so với kế hoạch phát điện đã
được phê duyệt làm giá bán điện tại
thời điểm tính toán so với giá bán
điện hiện hành tăng tới mức 5% thì
EVN được phép điều chỉnh tăng giá
bán điện ở mức tương ứng sau khi
đăng ký và được Bộ Công Thương
chấp thuận.
Chênh lệch trên 5% thì EVN báo
cáo Bộ Công Thương và gửi Bộ Tài
chính để thẩm định, Thủ tướng xem
xét, phê duyệt. Sau 15 ngày làm việc,
kể từ ngày Bộ Công Thương trình Thủ
tướng Chính phủ mà chưa có ý kiến
trả lời, cho phép EVN được điều chỉnh
giá bán điện ở mức 5%.
Với quyết định này, “nút thắt” về
giá điện từ bấy lâu nay vẫn tồn tại
trong nền kinh tế đã được tháo gỡ vì
nó giải quyết được nhiều vấn đề cùng
một lúc như: Giải quyết được căn bản
những nguyên nhân tồn tại như thu
hút vốn đầu tư, thiếu điện, tổn thất,
lãng phí điện năng, giải phóng mặt
bằng, sự chậm trễ trong đầu tư các dự
án điện…
Quyết định này có hiệu lực thi
hành kể từ ngày 01/06/2011.
Thành phố Hà Nội sẽ quản
lý chặt chẽ hơn hoạt động
bán hàng đa cấp. đây là
nội dung của Quyết định
số 16/2011/Qđ-UBNd về
quy chế phối hợp quản lý
hàng đa cấp.
Quy chế này quy định những
nguyên tắc, trách nhiệm và quan hệ
phối hợp hoạt động giữa các cơ quan
quản lý nhà nước của Thành phố Hà
Nội (dưới đây gọi tắt là các cơ quan)
trong công tác quản lý nhà nước về
hoạt động bán hàng đa cấp trên địa
bàn thành phố Hà Nội; bao gồm việc
cấp, cấp lại, sửa đổi, bổ sung Giấy
đăng ký tổ chức bán hàng đa cấp,
kiểm tra, hướng dẫn, giám sát hoạt
động kinh doanh bán hàng đa cấp,
phát hiện, xử lý vi phạm và thu hồi
Giấy đăng ký tổ chức bán hàng đa
cấp (dưới đây gọi tắt là Giấy đăng ký)
theo quy định của pháp luật đối với
các doanh nghiệp hoạt động bán
hàng đa cấp trên địa bàn Thành phố.
Theo đó, các hoạt động phối hợp
quản lý gồm: việc cấp, cấp lại, sửa đổi,
bổ sung giấy đăng ký tổ chức bán
hàng đa cấp; kiểm tra, hướng dẫn,
giám sát hoạt động kinh doanh bán
hàng đa cấp; phát hiện, xử lý vi phạm
và thu hồi Giấy đăng ký tổ chức bán
hàng đa cấp. Chi cục Quản lý thị
trường, Công an thành phố Hà Nội sẽ
phối hợp với các cơ quan chức năng
tổ chức kiểm tra, kiểm soát hoạt động
bán hàng đa cấp trên địa bàn; ngăn
chặn, xử lý hành vi vi phạm quy định
của pháp luật về hoạt động bán hàng
đa cấp. Hoạt động bán hàng đa cấp
sẽ được kiểm tra thường xuyên hoặc
đột ngột để ngăn chặn các sai phạm.
Lê dUy
(Tổng hợp)
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 25
Số 27 - 2011

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
Cấp phép LI-XĂNG bắt buộc
và hệ quả phản cạnh tranh của
các bằng sang chế dược phẩm
(Tiếp kỳ trước)
Cấp phép li-xăng bắt buộc
QSHTT như một phương thức
chống độc quyền
“Cấp phép li-xăng bắt buộc là một
hợp đồng không tự nguyện giữa
người mua tự nguyện và một người
bán không tự nguyện do nhà nước áp
đặt và thực thi... Khảo sát Luật Sở hữu
trí tuệ quốc tế cho thấy ba (3) điều
khoản cấp phép li-xăng bắt buộc phổ
biến nhất được áp dụng khi một bằng
sáng chế phụ thuộc bị chặn, khi một
bằng sáng chế không được đưa vào
thực hiện, hay khi một phát minh liên
quan đến thực phẩm hay thuốc. Hơn
nữa, cấp phép li-xăng bắt buộc có thể
được coi là một biện pháp khắc phục
hậu quả của các vụ án độc quyền hay
các trường hợp sử dụng sai mục đích,
khi sáng chế có ý nghĩa quan trọng
đến an ninh quốc gia hay khi chủ thể
có được cấp phép li-xăng bắt buộc là
các quốc gia chủ quyền”. [1] Trong các
trường hợp này, lợi ích của công
chúng trong việc tiếp cận rộng hơn
với những phát minh được cấp bằng
sáng chế được đặt lên trên lợi ích cá
nhân của người giữ quyền để tận
dụng triệt để độc quyền của mình.
Bên được chỉ định mua các li-xăng bắt
buộc thông thường sẽ phải bồi hoàn
thích hợp về tài chính cho người giữ
bằng sáng chế. Kể cả sau khi sáng chế
đã được cấp phép li-xăng bắt buộc,
người chủ ban đầu của sáng chế vẫn
có quyền được chống lại các bên
không được cấp phép sử dụng sáng
chế đó.
Liên quan đến sự giao thoa giữa
QSHTT/LCT, việc cấp phép li-xăng bắt
buộc có thể được thực hiện trên cơ sở
sự tồn tại của: (i) việc từ chối cấp phép
và (ii) các hành vi phản cạnh tranh có
liên quan đến QSHTT của người giữ
bằng sáng chế.
Từ chối giao dịch là căn cứ đảm
bảo cấp phép li-xăng bắt buộc đã
được quy định trong luật nhiều quốc
gia, như luật về sáng chế của Trung
Quốc, Ác-hen-ti-na và i-xa-ren.
Một căn cứ được chấp nhận rộng
rãi của Luật SHTT đó là người giữ
QSHTT không có nghĩa vụ phải cấp
phép các vấn đề đã được bảo hộ cho
người khác. Nguyên tắc này thường
được coi là đúng ngay cả khi một
công ty sở hữu vị trí độc quyền trên
một thị trường do nó sở hữu tài sản trí
tuệ. Một phán quyết trước đó của Tòa
án tối cao Mỹ cho rằng khả năng loại
trừ các đối thủ khác khỏi việc sử dụng
một bằng sáng chế mới ‘có thể coi là
cần thiết của quyền được thụ hưởng
của bằng sáng chế bởi đó là đặc
quyền của bất kỳ chủ sở hữu tài sản
nào về việc có sử dụng hay không sử
dụng tài sản mà không bị đặt dấu hỏi
về động cơ thực hiện.’ [2] Mặt khác, xét
từ góc độ sự giao thoa của Luật
SHTT/LCT, người ta có thể đặt câu hỏi
liệu nghĩa vụ đó có tồn tại.
Các tòa án tại Liên minh châu Âu
và Mỹ có lúc đã cho rằng việc từ chối
cấp phép một bằng sáng chế vi phạm
luật cạnh tranh. Tuy nhiên, dù các
quốc gia và khu vực này là những
định chế pháp lý tiên tiến nhất về luật
SHTT và cạnh tranh, họ cũng không
quy định cụ thể liệu việc từ chối giao
dịch có phải là phản cạnh tranh
không khi nó có liên quan đến sở hữu
trí tuệ. Thực tế pháp lý ở EU đôi khi
còn ủng hộ việc từ chối giao dịch trên
cơ sở những lợi ích có thể kỳ vọng
được từ sáng tạo. Một trường hợp có
chút khác biệt là ở Brazil, khi Điều 21
Luật Chống độc quyền quy định “việc
không tận dụng hay sử dụng không
đầy đủ quyền sở hữu trí tuệ và công
nghệ của một công ty” là một dấu
hiệu rõ ràng cho thấy rằng các
nguyên tắc cạnh tranh tự do đã bị vi
phạm.
Trong khi bản thân việc được nhà
nước cấp bằng sáng chế mà không có
gian lận là không vi phạm luật chống
độc quyền; hay việc một ai đó tích lũy
bằng sáng chế, mà không do gian lận
hay có ý đồ xấu, cũng không phải là
không hợp pháp; Luật Chống độc
quyền cho rằng khi một bên tích cực
tích lũy, không sử dụng, và thực thi
QSHTT đối với các yếu tố đầu vào thiết
yếu trên một thị trường nhất định với
mục tiêu giết chết cạnh tranh trên thị
[1] Arnold G.J (1993), Cấp phép li-xăng
bắt buộc quốc tế: Cơ sở và thực tế, Quỹ
nghiên cứu PTC của Trung tâm luật
Franklin Pierce , iDEA: Tạp chí Luật và công
nghệ
[2] Vụ kiện giữa Công ty túi Continental
với Công ty túi Eastern , 210. Mỹ 405 (1909)
26 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

trường đó, họ sẽ phải chịu sự trừng
phạt của luật chống độc quyền. Khi
đó, người đó có nghĩa vụ phải cấp
phép li-xăng các quyền SHTT này,
hoặc biện pháp cấp phép li-xăng bắt
buộc có thể được áp dụng để khắc
phục vi phạm pháp luật nói trên.
Tại Anh quốc và một số các quốc
gia khác theo luật Anh (common law),
việc từ chối giao dịch có thể dẫn tới
việc biện pháp cấp phép li-xăng bắt
buộc được áp dụng khi bên giữ bằng
sáng chế không cung cấp cho thị
trường xuất khẩu, khi việc thực hiện
một phát minh được cấp bằng sáng
chế nào có đóng góp quan trọng bị
ngăn chặn hay cản trở, hay khi việc
đưa ra và phát triển các hoạt động
công nghiệp hay thương mại trong
nước bị tổn hại một cách không công
bằng. [3] Tương tự, ở Nam Phi, việc cấp
phép li-xăng bắt buộc có thể được ấn
định trong trường hợp bên giữ bằng
sáng chế từ chối cấp phép dựa trên
những điều khoản hợp lý, khi các
ngành thương mại, công nghiệp hay
nông nghiệp hay việc tạo lập một
ngành thương mại hay công nghiệp
mới trong nước bị ngăn trở, và khi việc
cấp phép đó là vì lợi ích công cộng. [4]
Liên quan đến các hành vi phản
cạnh tranh, Luật Cạnh tranh Ca-na-đa
trao quyền cho Tòa án Liên bang xóa
bỏ thương hiệu, cấp phép li-xăng các
sáng chế (bao gồm việc đặt ra tất cả
các điều khoản và điều kiện), hủy bỏ
giấy phép đang có hiệu lực và hạn chế
hay vô hiệu hóa bằng sáng chế thông
thường hay quyền thương hiệu khi
thương hiệu hay bằng sáng chế đó
được sử dụng để tác động tiêu cực
đến kinh doanh hay thương mại hay
mỨC đỘ
GiAi đOẠN
pHáT TRiểN
Công
nghiệp
ngăn cản hay làm suy giảm cạnh
tranh một cách đáng kể. [5]
Sự tồn tại của các hành vi phản
cạnh tranh cũng được coi là cơ sở để
thực hiện cấp phép li-xăng bắt buộc
trong luật của các quốc gia Chi-lê, [6]
Ác-hen-ti-na, [7] và các quốc gia Cộng
đồng Anh-điêng, [8] cũng như một số
quốc gia khác. Luật về sáng chế của
các quốc gia này thường bao gồm
luôn các điều khoản liên quan đến các
hành vi phản cạnh tranh, một lựa
chọn có thể coi là thực tế hơn và
thẳng thắn hơn trong trường hợp các
quốc gia này không có LCT hay LCT
còn yếu. Tuy nhiên, gần đầy không có
trường hợp thực tiễn nào về việc áp
dụng những điều khoản này. Tại Nam
Phi, việc cấp phép li-xăng bắt buộc có
thể được thực hiện nếu nhập khẩu có
thể đáp ứng được nhu cầu đối với
một sản phẩm được bảo hộ và mức
giá do người được cấp bằng sáng chế
đưa ra là “cao quá mức so với mức giá
được tính trước đó tại các quốc gia
sản xuất hàng hóa được bằng sáng
chế bảo hộ, theo giấy phép của người
giữ bằng sáng chế hay dưới danh
nghĩa người thừa kế hay người tiền
nhiệm của người đó”. [9]
Những hệ quả phản cạnh
tranh có thể có của các sáng
chế về dược phẩm
Ngành công nghiệp dược phẩm
toàn cầu hiện tại được định giá ở mức
xấp xỉ 400 tỷ đô la Mỹ. Mức tăng
trưởng ở mỗi nước khác nhau, với các
quốc gia đang phát triển như Nam
Triều Tiên, Đài Loan, Ấn Độ, v.v. có
mức tăng trưởng cao trong khoảng từ
12-15% năm. Hầu hết các quốc gia có
Số QUốC GiA
đang phát triển
Tổng
5.
Ngành công nghiệp
dược đa dạng với cơ sở 10 Không có 10
nghiên cứu đáng kể
4. Có khả năng sáng tạo 12
6
(Ác-hen-ti-na, Bra-xin,
Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn
18
Quốc và Mê-xi-cô)
3.
Các quốc gia sản xuất
cả thành phần trị liệu 6 7 13
và thuốc thành phẩm
2.
Các quốc gia chỉ sản
xuất thành phẩm
2 87 89
1.
Không có công nghiệp
dược phẩm
1 59 60
Tổng 31 159 190
thể được chia ra thành 5 nhóm, tùy
theo trình độ phát triển của ngành
dược phẩm của các quốc gia này. [10]
Các nhóm này được thể hiện trong
bảng sau:
Cấu trúc ngành công nghiệp
dược toàn cầu [11]
Khu vực phát triển đa dạng và có
cơ sở nghiên cứu của ngành công
nghiệp dược toàn cầu chỉ tập trung ở
một số ít quốc gia, đặc biệt là Mỹ, Anh,
Đức, và Thụy Sỹ, với vài công ty lớn.
Hiện nay, có chưa đến 40 công ty
cạnh tranh trên thị trường thuốc có lợi
nhuận rất cao. Ngành dược cho rằng
việc bảo hộ bằng sáng chế lâu dài là
cần thiết bởi nếu không các công ty
thuốc sẽ không thể chi trả tài chính để
phát triển các loại thuốc mới. Các
công ty này kiếm được hầu hết lợi
nhuận của họ từ một số lượng thuốc
nhỏ. Trên thực tế, 75% lợi nhuận mà
công ty thuốc thu được là từ 10% các
loại thuốc. [12] Những con số này cho
thấy một mức độ tập trung cao trong
ngành công nghiệp dược toàn cầu,
[3] Xem thêm Mục 48.3.d Luật về sáng
chế Anh quốc, được sửa đổi năm 1977
[4] Xem thêm 56(2)(d), Luật về sáng chế
số 57, 1978 của Nam Phi
[5] Xem thêm Mục 32 của Luật cạnh
tranh Ca-na-đa, RSC 1985, c C-34, đã được
sửa đổi
[6] Xem thêm Luật Số 19.039 ban hành
các quy tắc áp dụng với chức danh công
nghiệp và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
(ngày 24 tháng Giêng năm 1991) của Chi-lê
[7] Xem thêm Luật Số 24.481 năm 1995
về Bằng sáng chế và các mô hình tiện ích
(được Luật Số 24.572 sửa đổi) (nội dung hợp
nhất được Nghị định số 260/96 ngày 20
tháng 3 năm 1996 thông qua) của Ác-henti-na
[8] Xem thêm Điều 61-69 Quyết định 486
năm 2000 của Cộng Đồng các quốc gia
Anh-điêng về Quy định chung về sở hữu trí
tuệ tại http://www.sice.oas.org/Trade/
Junac/ Decisiones/DEC486be.asp
[9] Xem thêm Mục 56(2)(e), Luật về sáng
chế số 57, 1978 của Nam Phi
[10] Theo như cách phân loại của Tổ chức
thương mại Thế giới (WTO) và Diễn đàn
Thương mại và phát triển Liên hợp quốc
(UNCTAD), có tất cả 4 mức phát triển của
ngành công nghiệp dược toàn cầu, tương
tự như cách phân loại này.
[11] Nguồn: R. Ballance, J. Progany & H.
Forstener, UNiDO, Ngành công nghiệp dược
thế giới: Quan điểm quốc tế về sáng tạo, cạnh
tranh và chính sách (1992), theo như trích
dẫn trong K. Balusubramaniam ,Tiếp cận
Thuốc: Bằng sáng chế, giá cả và Chính sách
công – Quan điểm của người tiêu dùng (2001)
(bài viết được trình bày tại Hội thảo quốc tế
Oxfam về Sở hữu trí tuệ và phát triển: Tương
lai nào cho Hiệp định TRiPS của WTO?, Brucxen,
ngày 20 tháng 3 năm 2001).
[12] Nanda, Nitya và Ritu Lodha (2002),
Giúp thuốc thiết yếu có mức giá hợp lý với
người nghèo, Tạp chí Luật Quốc tế Wisconsin,
Tập 20, Số 3.
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 27
Số 27 - 2011

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
mặc dù các thị trường trong nước
tương ứng có thể được phân chia và
phân đoạn. Các hoạt động sát nhập
và mua lại (M&A) do các tập đoàn đa
quốc gia (MNCs) thực hiện (bất kể
chúng có trụ sở chính ở đâu hay giao
dịch thực tế diễn ra ở đâu) do đó sẽ có
ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình
hình cạnh tranh ở mỗi nước.
Bản thân độc quyền có được từ
bảo hộ bằng sáng chế với các sản
phẩm dược và cấu trúc tập trung của
thị trường, như đã được đề cập ở trên,
hoàn toàn không vi phạm Luật Cạnh
tranh. Tuy nhiên, chúng hoàn toàn có
thể gây tác động phản cạnh tranh. Ví
dụ, thông thường việc nắm giữ độc
quyền cung cấp một hàng hóa hay
dịch vụ nhất định luôn hấp dẫn với
người nắm quyền và tiếp đó thường
là việc lạm quyền. Sự lạm dụng này có
thể diễn ra dưới một số cách thức, bao
gồm định giá quá cao, cố ý hạn chế
tiếp cận thị trường tạo điều kiện cho
việc định giá cao và áp dụng các
nguyên tắc tiếp thị có chọn lọc có
thỏa hiệp đối với việc tiếp cận.
Năm 2003, Ủy ban cạnh tranh
Nam Phi đã phát hiện ra rằng hai công
ty GlaxoSmithKline Nam Phi và
Boehringer ingelheim đã vi phạm
Luật Cạnh tranh 1998 của Nam Phi
bằng cách lạm dụng vị trí thống lĩnh
của mình trên thị trường thuốc điều
trị hội chứng suy giảm miễn dịch
(ARV). Cả hai công ty này đã từ chối
cấp phép bằng sáng chế, dù được đề
xuất một khoản tiền bản quyền hợp
lý. Đặc biệt, Ủy ban đã phát hiện ra
rằng hai công ty này đã từ chối cho
đối thủ tiếp cận một cơ sở thiết yếu
(essential facility), đặt mức giá quá
cao, và tham gia vào hành vi loại bỏ
đối thủ cạnh tranh. Cuối cùng, các
công ty đã quyết định tự hòa giải, sau
khi vụ việc được trình lên Tòa án cạnh
tranh.
Một ví dụ khác là vào năm 2007,
một số công ty dược bán lẻ đã cáo
buộc công ty sản xuất thuốc Abbott
Laboratories đã lạm dụng vị trí độc
quyền với bằng sáng chế thuốc HiV
gọi là Norvir, để tăng giá thuốc tới gần
400% trong vòng 4 năm để bù đắp lại
những thiệt hại do cạnh tranh gia
tăng với một loại thuốc liên quan đến
HiV khác. Mặc dù Norvir có thể được
sử dụng độc lập, nó thường là một
loại thuốc thành phần được sử dụng
để tăng cường hiệu quả của các thuốc
hạn chế HiV khác, gồm có Kaletra, một
nhãn hiệu khác của Abbott. Vài nhà
sản xuất đối thủ sử dụng Norvir, là loại
thuốc duy nhất thuộc loại này, để bổ
sung các loại thuốc của họ. Khi các đối
thủ của Kaletra bắt đầu chiếm được
thị phần, Abbott tính giá cao hơn để
bù đắp lại thiệt hại và lấy lại vị trí thị
trường.
Người nắm giữ bằng sáng chế
cũng có thể lạm dụng quyền của
mình để ngăn cản sáng tạo năng
động hoặc sáng tạo ở tuyến dưới, hay
các đối thủ sản xuất thuốc generic gia
nhập thị trường. Ví dụ, tháng 6 năm
2005, Ủy ban châu Âu (EC) đã áp dụng
hình phạt 60 triệu eu-rô với công ty
AstraZeneca vì đã sử dụng sai hệ
thống sáng chế quốc gia và các quy
trình trong nước về tiếp thị dược
phẩm để ngăn cản hay trì hoãn các
đối thủ sản xuất thuốc generic đối với
thuốc chữa ung thư Losec của mình
tham gia thị trường. Sau đó vào ngày
15 tháng giêng năm 2008, EC đã
tuyên bố rằng họ đã khởi động “một
cuộc điều tra toàn ngành” đối với
ngành công nghiệp dược phẩm, bao
gồm cả những cuộc kiểm tra đột xuất
(dawn raids). EC cho biết họ tiến hành
cuộc điều tra toàn nghành bởi họ lo
ngại rằng đang có ít loại thuốc mới
hơn được tung ra thị trường, và rằng
việc tham gia thị trường của các loại
thuốc generic sẽ bị trì hoãn. EC cũng
chỉ ra rằng dù hàng năm các công ty
thuốc đưa ra thị trường 40 loại thuốc
mới trong những năm từ 1995 đến
năm 1999, sau đó trung bình giảm
xuống 28 loại trong những năm từ
2000 đến 2004. EC cũng cho biết Ủy
ban đang xem xét một số vấn đề cạnh
tranh tiềm ẩn: như thỏa thuận giữa
các công ty dược, ví dụ thỏa thuận tại
tòa án về sáng chế; hay như việc tạo
lập các rào cản thị trường thông qua
việc sử dụng sai quyền sáng chế, tạo
lập các sáng chế ‘gây nhiễu’, và lạm
dụng các quy định điều tiết kinh tế
hay các cách thức khác.
QUẾ ANH
Sơ kết cuộc vận động...
(Tiếp theo trang 15)
"Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam".
Phó Thủ tướng nhấn mạnh công tác tuyên
truyền là một giải pháp quan trọng, cần phải
thực hiện lâu dài, bền bỉ để Cuộc vận động
"Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" đi
sâu vào đời sống của nhân dân, góp phần xây
dựng nếp văn hóa tiêu dùng lâu dài của người
Việt. Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng chỉ đạo
các doanh nghiệp có các giải pháp nâng cao chất
lượng, sức cạnh tranh của hàng hóa. Đồng thời,
Phó Thủ tướng cũng chỉ đạo các Bộ, ngành tăng
cường công tác kiểm tra, kiểm soát tiêu chuẩn,
chất lượng hàng hóa, giá cả sản phẩm, hàng hóa
Việt Nam sản xuất và hàng ngoại nhập, xử lý
nghiêm những hành vi vi phạm về chất lượng
sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Phó Thủ tướng
cũng nhất trí với đề xuất Ban chỉ đạo Cuộc vận
động về việc biểu dương, khen thưởng cho các
cá nhân và tập thể làm tốt công tác tuyên truyền,
vận động, triển khai có hiệu quả cuộc vận động
“Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.
Lê dUy (Tổng hợp)
Sự phát triển...
(Tiếp theo trang 20)
Hướng dẫn của Bộ Thương
mại và Công nghiệp Anh về yêu
cầu điều tiết chỉ tối thiểu hóa
các tiêu chuẩn, những nhà phân
phối đa cấp có thể cung cấp các
điều khoản hợp đồng có lợi hơn
để đảm bảo các quyền và nghĩa
vụ của cả hai bên.
Thứ ba, luật thuế giá trị gia
tăng. Tại khu vực bán lẻ truyền
thống của Anh, các công ty bán
lẻ đã đăng ký kinh doanh hoặc
cá nhân phải nộp thuế giá trị gia
tăng. Nhưng theo các chỉ thị của
Anh về bán hàng trực tiếp liên
quan đến thuế giá trị gia tăng
quy định người tiêu dùng cuối
cùng trong chuỗi bán hàng đa
cấp sẽ phải chịu thuế giá trị gia
tăng đã gắn trong giá trị hàng
hóa nếu nhà phân phối của đại
diện công ty chưa thực hiện
đăng ký kinh doanh.
Ngoài các khu vực địa lý cụ
thể bên ngoài (ví dụ như Đảo
Man), các nhà phân phối ở
Vương quốc Anh (các công ty
hoặc cá nhân) không có quyền
tham gia bán hàng trực tiếp. Tuy
nhiên, nếu nhà phân phối tới
các hộ gia đình, hoặc phân phối
hàng hoá để nhận thanh toán,
bạn cần phải được công nhận
bởi các trạm cảnh sát địa
phương.
Ba cơ quan điều hành độc
lập của Bộ Thương mại và công
nghiệp Anh Văn phòng Thương
mại công bằng (viết tắt là OFT)
chịu trách nhiệm giám sát hàng
ngày ngành công nghiệp bán
hàng trực tiếp. Hiệp hội bán
hàng trực tiếp chịu trách nhiệm
về bán hàng trực tiếp tự quản lý
và tự kỷ luật.
HOàNG THị THU TRANG
(Nguồn: http://howtocontrolchildren.com)
28 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

HOẠT ĐỘNG KỲ TỚI
Hoạt động: Hội thảo quốc tế "Nâng cao năng
lực cơ quan cạnh tranh các nước ASEAN
Thời gian: 22-23/06/2011
Nội dung: Trao đổi kiến thức, kinh nghiệm về
các vấn đề liên quan đến tái cơ cấu các cơ quan
cạnh tranh, bài học thực tiễn của các nước ASEAN
Thành phần: VCA, đại diện các cơ quan cạnh
tranh ASEAN
địa điểm: Jakarta, indonesia.
Hoạt động: Hội thảo tuyên truyền
về Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng
Thời gian: 08/7/2011
Nội dung: Tuyên truyền Luật Bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng
Thành phần: VCA, Sở Công
thương Cần thơ
địa điểm: Cần thơ
Hoạt động: Hội thảo tuyên truyền
về Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Thời gian: 12/7/2011
Nội dung: Giới thiệu về Luật bảo vệ
người tiêu dùng Việt Nam và kế hoạch
thực thi Luật trong thời gian tới
Thành phần: Đại diện của Sở, Ban,
Ngành, Doanh nghiệp.
địa điểm: Hải Phòng.
Hoạt động: Hội thảo quốc tế đặc biệt của
Ủy ban về bảo vệ người tiêu dùng của các nước
thành viên ASEAN (ACCP)
Thời gian: 12-13/07/2011
Nội dung: Rà soát hoạt động của Ủy ban
bảo vệ người tiêu dung ASEAN trong thời gian
vừa qua, thảo luận phương hướng hoạt động
trong thời gian tới
Thành phần: VCA, đại diện của các cơ quan
bảo vệ người tiêu dùng trong khu vực ASEAN
địa điểm: Philippin
Hoạt động: Diễn đàn Châu Á về Chính sách người tiêu dùng
Thời gian: 07-08/07/2011
Nội dung: Trao đổi kinh nghiệm xây dựng và thực thi chính sách bảo vệ
người tiêu dùng của các nước trong khu vực
Thành phần: VCA, đại diện của các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng
trongkhu vực Châu Á
địa điểm: Hàn Quốc
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 29
Số 27 - 2011

TẢN MẠN
Nhớ
những cơn mưa đầu Hạ
Mấy chục năm rồi, những tất niệm, những ký ức hồn nhiên, trong
bật hối hả của đất thị thành trẻo của một thời… tắm mưa.
khiến con người có thêm Quê tôi là một ngôi làng nhỏ nằm
nhiều những mối lo toan. Nhưng khép mình bên những triền núi thấp
không hiểu sao tôi vẫn luôn mong của miền đất trung du xứ Thanh. Quê
nhớ có lại được khung cảnh và cảm nghèo và lam lũ, nhưng rất đỗi yên
giác của một buổi chiều mưa mùa Hạ bình. Ký ức tuổi thơ tôi, dĩ nhiên có
ngày xưa. Một buổi chiều với cơn mưa nhiều điều để nhớ. Một trong nhiều
bất chợt và không nói với nhau bất cứ những kỷ niệm đó, có cả tiếng sấm
lời nào, nhưng không hiểu sao buổi chớp của những cơn mưa đầu mùa.
chiều mưa hôm đó tôi vẫn nhớ như in Thậm chí, tôi còn nhớ như in những
đến tận hôm nay…
kinh nghiệm dân gian mà ông cha tôi
Cơn giông tới bất ngờ chân mây vẫn thường truyền khẩu cho đám con
tím
cháu chúng tôi mỗi khi có cơn giông
Màn mưa chiều mở dấu lớp son đầu Hạ, như “cơn giông núi Nưa vác
môi
bừa mà chạy, cơn giông núi Là cứ tà
Nét hoang vu hiu hắt đã lâu rồi tà mà đi”. Những kinh nghiệm dân
Chiều lưng núi, nhớ em, mưa mùa gian đó, có lúc đúng lúc sai, nhưng về
hạ…
cơ bản là đúng và khi đã lớn lên, tôi
(Thơ Bùi Thanh Tiên) hiểu nó đã được đúc kết qua rất nhiều
Chớm hạ, “ông trời” thường trở đời. Chỉ tiếc là đám con cháu hiện nay,
nên khó tính lạ. Bất chợt nắng, bất có được nghe lại những câu đại loại
chợt mưa. Mua ồn ào sôi nổi chứ như thế, cũng không biết định hướng
không lề rề sướt mướt. Mưa đến nỗi núi Nưa ở phía nào, núi Là ở hướng
“… Mối nhỏ bay cao, mối già bay thấp. đâu. Bởi vì những ngọn núi thấp đó
Ông mặt trời. Rối rít. Tìm nơi ẩn nấp” đã bị nạn khai thác đá san phẳng tự
(thơ Trần Đăng Khoa). Mưa đấy, rồi lại khá lâu rồi.
tạnh ngay, dù sấm chớp có thể vẫn Ngày ấy, cứ cuối Xuân đầu Hạ là
ùng oàng rạch toác bầu trời...
tôi rất thèm được ngắm mưa, được
Chưa hẳn đã hoàn toàn giống tắm mưa và mong thật nhiều cơn
nhau. Nhưng tôi đã lớn lên qua bao mưa. Mẹ từng bắt gặp tôi ngồi tư lự
mùa mưa đầu Hạ như thế! Để giờ đây, bên hiên nhà cả tiếng đồng hồ, mặc
mỗi khi bắt đầu có những cơn mưa cho những màn mưa quất ràn rạt vào
rào báo hiệu mùa Hạ đã trở về, dù mặt. Bà bảo tôi là kẻ bị “trời đày”, rằng
không được chạy ào ra tồng ngồng lớn lên đời con sẽ chẳng sung sướng
tắm mưa, không được chạy đi nhặt gì đâu, vì ai lại cứ đi đâm đầu ra chỗ
hoa gạo rơi để ăn đến đỏ cả môi, phong sương mưa gió? Lời mắng yêu
không được mang đơm mang đó đi của đấng sinh thành có thể chưa hẳn
bắt cá bắt ếch ngoài đồng… tôi vẫn đúng, nhưng lúc đó chính tôi cũng
không thể nguôi ngoai những kỷ không cắt nghĩa nổi tại sao mình lại
thích cắm mặt, đâm đầu ra chỗ mưa
chỗ gió, chỗ mà đến ông mặt trời
cũng phải vội vàng đi tìm nơi ẩn nấp
như ý thơ của Trần Đăng Khoa!
Một buổi chiều đúng giờ tan học
thì cơn mưa giông ập đến. Tôi băng
qua cánh đồng làng mặc cho lũ bạn í
ới gọi ở lại trường trú mưa. Mưa gió
ràn rạt quất liên hồi kỳ trận, khiến một
thằng bé còm nhom như tôi cứ lảo
đảo giữa cánh đồng. Mấy chú cá rô
theo dòng nước chảy ngược đã rạch
lên bờ mương. Đưa chiếc cặp sách
vào trong bụng áo đã ướt sũng nước,
tôi chỉ việc thò tay nhặt cá cho vào túi
quần. Lúc hai túi quần đã đầy cá rô, ở
rãnh nước từ ruộng cao chảy xuống
ruộng thấp, có một khối cá chạch
đang cuộn vào nhau lăn theo dòng
nước cạn trông như quả bưởi (sau này
tôi mới hiểu đó là hiện tượng giao
phối của loài cá chạch). Đưa chiếc mê
nón trên đầu ra, rất nhanh trí vừa chạy
theo “quả bưởi” đó tôi vừa dùng hai
hàm răng lập cập của mình cắn thủng
một lỗ trên chóp nón và hứng trọn
“quả bưởi” cá chạch chui vào. Nhưng
vì lỗ thủng ở chóp nón quá nhỏ (tôi
cắn thủng để có ý cho nước chảy ra và
hứng lại cá), nước chưa chảy hết ra
ngoài thì những con cá chạch dường
như bừng tỉnh. Chúng nhảy toán loạn
ra bên ngoài khiến tôi chỉ dùng tay
kịp “be” lại được vài con. Đúng lúc đó,
có một giọng cười khúc khích của cô
bé cùng xóm, chắc chạy về trước tôi
nhưng vẫn dính mưa và đang thu lu
ngồi bên trong một chiếc cống cạn
gần đó. Tôi chạy lại phía chiếc cống
như một phản xạ hoàn toàn tự nhiên.
Mặt tái mét và chân tay nhợt nhạt,
nhưng vẫn cười rất vô tư kéo vạt áo cô
bạn gái thuở thiếu thời ra và không
cần biết bạn có đồng ý hay không, tôi
lộn ngược một bên túi quần cho tất
cả số cá rô vào đó rồi túm áo lại. Hai
đứa cứ thu lu ngồi như thế mà lập cập
run cho đến khi trời ngớt mưa…
Mấy chục năm rồi, những tất bật
hối hả của đất thị thành khiến con
người có thêm nhiều những mối lo
toan. Nhưng không hiểu sao tôi vẫn
luôn mong nhớ có lại được khung
cảnh và cảm giác của một buổi chiều
mưa mùa Hạ ngày xưa. Một buổi chiều
với cơn mưa bất chợt và không nói với
nhau bất cứ lời nào, nhưng không
hiểu sao buổi chiều mưa hôm đó tôi
vẫn nhớ như in đến tận hôm nay…
Lê NGUyễN
(Tổng hợp)
30 CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG
Số 27 - 2011
v C
A

CỤC QUẢN LÝ CẠNH TRANH
TRUNG TÂM THÔNG TIN CẠNH TRANH
Luôn vượt sự mong đợi của bạn
Trụ sở: 25 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội, việt Nam
Tel: (84.4) 2220 5305 ; Fax: (84.4) 2220 5303 ; Email: ccid@moit.gov.vn
Trung tâm Thông tin cạnh tranh (CCID) là một đơn vị sự nghiệp thuộc Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công
Thương, được thành lập theo quy định tại Nghị định số 06/2006/ND-CP ngày 09/01/2006 của Chính phủ.
CHỨC NĂNG & NHiệm vỤ
■ Chủ trì xây dựng và quản lý hệ thống thông tin dữ liệu về cạnh tranh, chống bán phá giá, chống trợ cấp, áp
dụng biện pháp tự vệ và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; tổ chức lưu giữ và bảo quản hồ sơ vụ việc đã được VCA
và các cơ quan có thẩm quyền khác xử lý để phục vụ cho công tác chuyên môn của VCA;
■ Cung cấp thông tin trong nước và quốc tế phục vụ cho công tác quản lý, điều hành, xây dựng pháp luật và
hoạch định chính sách của VCA;
■ Chủ động phát triển các hoạt động dịch vụ thông tin phục vụ yêu cầu của các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ
chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật và chỉ đạo của Cục trưởng;
■ Phối hợp với các đơn vị liên quan để biên tập và phát hành các ấn phẩm định kỳ giới thiệu, tuyên truyền về
quản lý cạnh tranh, bảo vệ người tiêu dùng, các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp, áp dụng các biện pháp
tự vệ và các hoạt động khác của Cục;
■ Xây dựng và duy trì Hệ thống Quản lý tri thức của VCA;
■ Tham gia hỗ trợ và phối hợp với các đơn vị thuộc Cục trong công tác nghiên cứu, phân tích thông tin vụ việc
theo chỉ đạo của Cục trưởng;
■ Thực hiện các hoạt động hợp tác quốc tế trong phạm vi được phân công.
CƠ CẤU TỔ CHỨC
BỘ CÔNG THƯƠNG
Cục Quản lý cạnh tranh (vCA)
Trung tâm Thông tin cạnh tranh
(CCid)
phòng Tổng hợp (TH)
phòng Thông tin và dữ liệu
chuyên ngành (Aidd)
phòng Công nghệ (iTd)
phòng phát triển dịch vụ thông
tin và dữ liệu chuyên ngành
(idSd)

TRUNG TÂm đàO TẠO điỀU TRA viêN
Trung tâm Đào tạo điều tra viên là đơn vị sự nghiệp có thu trực thuộc Cục Quản lý
cạnh tranh, tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động, thực hiện chức năng giúp Cục
trưởng Cục Quản lý cạnh tranh tổ chức đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ
cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý cạnh tranh, chống bán phá giá, chống trợ
cấp, áp dụng các biện pháp tự vệ và bảo vệ người tiêu dùng.
Cùng với Trung tâm Thông tin cạnh tranh, Trung tâm Đào tạo điều tra viên là đơn
vị sự nghiệp trực thuộc Cục Quản lý cạnh tranh.
Trung tâm Đào tạo điều tra viên có tên giao dịch tiếng Anh là: Competition Training
Center (CTC).
Thông tin liên hệ:
Trung tâm đào tạo điều tra viên (CTC)
Địa chỉ: Số 25 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội
Điện thoại: 04 - 2220 5010