Forum MyÅli Strategicznej - Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
Forum MyÅli Strategicznej - Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
Forum MyÅli Strategicznej - Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
z Klubem Rzymskim, stanie się ważnym fragmentem<br />
polskiej sceny naukowej i społecznej.<br />
II Nowe ujęcie przełomu<br />
XX i XXI wieku 5<br />
Dość powszechnie przyjmujemy tezę o długim<br />
wieku XIX i krótkim wieku XX. W świetle tego poglądu<br />
wiek XIX to stulecie 1814–1914, zapoczątkowane<br />
Kongresem Wiedeńskim i zakończone<br />
wybuchem pierwszej wojny światowej. Wiek XX<br />
to okres zamknięty klamrą lat 1914–1989, a więc<br />
okres zapoczątkowany wybuchem pierwszej wojny<br />
światowej w roku 1914 i zakończony upadkiem<br />
imperium sowieckiego w latach 1989–1990.<br />
Wydaje się jednak, że jest to pogląd fałszywy.<br />
Wiek XX jest również wiekiem długim, obejmującym<br />
lata 1914–2010. Przedmiotem sporu jest alokacja<br />
dwudziestolecia 1990–2010 do XX bądź do<br />
XXI wieku. Otóż – w moim przekonaniu – te dwie<br />
dekady PAX Americana i neoliberalizmu, jako<br />
ideologii organizujących porządek globalny, nie są<br />
okresem wschodzącego słońca wieku XXI, a są<br />
okresem zachodzącego słońca wieku XX. W świetle<br />
tego poglądu wydarzenia z lat 2008–2010 mają<br />
większe znaczenie megahistoryczne aniżeli rok<br />
1990. W roku 1990 nastąpiło krótkookresowe<br />
załamanie się imperium sowieckiego, uwarunkowane<br />
przez pokojową rewolucję w Europie Środkowej,<br />
a zwłaszcza w Polsce. Nastąpiło wzmocnienie<br />
ideologii PAX Americana oraz ideologii<br />
neoliberalizmu, które w latach 1990–2010 nie<br />
potrafiły zaprojektować nowego porządku światowego,<br />
antycypując wyzwania XXI wieku. Promienie<br />
zachodzącego słońca uśpiły prospektywną<br />
myśl strategiczną Wspólnoty Atlantyckiej i otworzyły<br />
trajektorię pentagonalnego kryzysu, który<br />
ogarnął świat w latach 2008–2010. Ten pentagonalny<br />
kryzys jest prawdziwym zamknięciem XX wieku,<br />
zamknięciem okresu dominacji dwóch ideologii,<br />
które odegrały kluczową rolę w drugiej połowie<br />
XX wieku. Chodzi o ideologię PAX Americana oraz<br />
o ideologię neoliberalizmu.<br />
Wydaje się, że pośrednim wzmocnieniem mojej<br />
tezy o długim wieku XX oraz o rzeczywiście<br />
przełomowym charakterze wielkiego kryzysu lat<br />
2008–2010 są poglądy zawarte w inspirującym<br />
referacie Juliusza Kotyńskiego 6 .<br />
Chciałbym podkreślić, że ten wielki kryzys jest<br />
kryzysem pentagonalnym, a więc kryzysem finansowym<br />
i gospodarczym, kryzysem porządku globalnego<br />
i elity globalnej oraz kryzysem cywilizacji<br />
atlantyckiej.<br />
Ten kryzys pentagonalny jest ważnym punktem<br />
zwrotnym w dziejach ludzkości. Jednocześnie ten<br />
kryzys pentagonalny wywołuje katastroficzne<br />
wizje enigmy XXI wieku. Wizje te nie mogą jednak<br />
sparaliżować naszej wiedzy, woli i wyobraźni<br />
myślenia o przyszłości XXI wieku. To myślenie<br />
o przyszłości może posługiwać się metaforą<br />
czterech wyzwań XXI wieku. Dyskusja nad tym<br />
wyzwaniem jest pewną próbą przełamywania barier<br />
poznawczych i pragmatycznych tworzonych<br />
przez enigmę XXI wieku.<br />
III Enigma XXI wieku<br />
– cztery wyzwania<br />
Trzeba podjąć próbę wchodzenia na bezkresne<br />
obszary enigmy XXI wieku, który jest wiekiem<br />
globalnego ryzyka i uniwersalnej niepewności.<br />
W tym eseju ograniczymy naszą wizję do 4 wyzwań:<br />
1) wyzwania katastrofy ekologicznej,<br />
2) wyzwania innowacji przełomowych,<br />
3) wyzwania dominującej doktryny ekonomicznej,<br />
4) wyzwania wielocywilizacyjnego porządku<br />
globalnego.<br />
IV Ekologia<br />
Trzeba ponownie postawić pytanie: jak definiować<br />
granice globalnego wzrostu? 7 Trzeba wrócić<br />
do przełomowego Raportu Klubu Rzymskiego.<br />
W kontekście tego eseju wymienimy 5 procesów,<br />
które stymulują scenę globalną w kierunku nieuniknionej<br />
katastrofy ekologicznej, która nastąpi<br />
przed końcem XXI wieku:<br />
1) pierwszym procesem jest zaniechanie decyzji,<br />
które zahamują, a może nawet odwrócą<br />
katastrofalne w swoich bliskich i dalekich<br />
skutkach zmiany klimatyczne,<br />
2) drugim procesem jest szybkie narastanie globalnego<br />
deficytu wody, który może przybrać<br />
katastroficzne rozmiary w wielu regionach<br />
świata,<br />
3) trzecim procesem jest dosyć szybkie zbliżanie<br />
się do punktu, w którym zaczną zmniejszać<br />
się rzeczywiście osiągalne zasoby ropy<br />
i gazu,<br />
4) czwartym procesem jest niszczenie lasów<br />
równikowych, a zwłaszcza lasów Amazonii,<br />
które są istotnym elementem globalnej równowagi<br />
ekologicznej,<br />
5) piątym procesem jest szybki wzrost zamożności<br />
ogromnych społeczeństw Chin i Indii, które<br />
kopiują tradycyjne modele konsumpcji<br />
krajów wysoko rozwiniętych, pomnażających<br />
popyt na samochody i energię elektryczną.<br />
24 Biuletyn PTE nr 6/2010
Change language