Nils Holgersson konspekt PL.pdf - The INSPIRE project

Nils Holgersson i lot dzikich gęsi
Temat zajęć
Nils Holgersson i lot dzikich gęsi
Klasa:
II – IV klasa szkoły podstawowej (8-10 lat)
Związek z programem
nauczania:
zasoby energii i jej oszczędzanie, ekonomiczne uŜywania
zasobów wody, ziemi i powietrza, związek konsumpcji
z problemami środowiska.
Czas trwania:
3 h
Słowa kluczowe: zmiana klimatu, bioróŜnorodność, energia odnawialna,
uŜytkowanie i dostarczanie energii, migracje ptaków, zmiany
w migracji ptaków, wpływy antropogeniczne.
Treści i tło teoretyczne:
Uczniowie przy pomocy sprzętu GPS wybierają się na wyprawę z dzikimi gęsiami.
W trakcie podróŜy zapoznają się z wiadomościami na temat wpływu zmian klimatu na
migrację ptaków. Zastanawiają się równieŜ nad sposobami powstrzymania niekorzystnych
zmian klimatycznych.
Powracające z migracji ptaki kierują nasza uwagę na zbliŜający się koniec zimy. Wędrujące
grupy gęsi i Ŝurawi są dobrze znanymi zwiastunami nadchodzącej wiosny. Jednak od
pierwszych oznak globalnego ocieplenia obserwacje te wiąŜą się z wieloma obawami.
Migrujące ptaki mogą mieć wkrótce kłopoty.
To zjawisko zostanie zilustrowane przez słynną powieść dla dzieci „Cudowna podróŜ”.
Historia zostaje przerwana w rozdziale 46 i zmienia się następująco: gęsi zostają w Laponii
i jesienią nie wracają na południe. Wspólnie z dziećmi poszukiwać będziemy powodów tej
zmiany oraz pomysłów na powstrzymanie zmian klimatu.
Wspomniana ksiąŜka została napisana dla dzieci oraz dorosłych, którzy lubią przygody
i kochają przyrodę. Opowiada historię małego Nillsa Holgerssona, który podróŜuje jako
krasnal na grzbiecie domowej gęsi przez całą południową Szwecję. Czytelnik poznaje
historię i krajobraz Szwecji oraz obserwuje, jak ten mały chłopiec staje się odpowiedzialny
i gotowy do pomocy.

Nils Holgersson i lot dzikich gęsi
Cele edukacyjne:
- Dzieci zapoznają się z przyczynami i zasadami migracji ptaków.
- Dzieci zrozumieją przyczyny i skutki zmian klimatu.
- Dzieci nauczą się szacunku wobec zwierząt i bliźnich.
- Dzieci uświadomią sobie znaczenie własnych działań - „Ja sam mogę coś zmienić lub
wywołać”
Atmosfera nauczania:
Zajęcia odbywają się na duŜym naturalnym obszarze przyrodniczym (las, łąka).
Grupa 16-30 dzieci zostaje podzielona na dwa zespoły. KaŜdy zespół posiada opiekuna
prowadzącego zajęcia. Zajęcia rozpoczyna grupa II ćwiczeniami – lot ptaka.
Poleca się rozpocząć w następujący sposób: (najpierw grupa II, następnie I)
Prowadzący rozdaje skrócone wersje ksiąŜki “Cudowna podróŜ”.
Nils, główny bohater powieści zachowywał się źle i „nie miał serca dla zwierząt i ludzi”.
Z tego powodu został zamieniony w karzełka. W tej postaci Nils wybiera się na grzbiecie
dzikiej gęsi w daleką podróŜ. W czasie lotu nad Szwecją doświadcza wielu przygód
(załącznik 1).
„Nigdy w swoim Ŝyciu Nils nie pędził tak szybko, a zawsze znajdował przyjemność w dzikiej szybkiej
jeździe. Oczywiście nigdy nie pomyślałby, Ŝe wysoko w powietrzu moŜe być tak rześko i Ŝe wokół moŜe
unosić się cudowna woń ziemi i Ŝywicy. Nigdy teŜ nie wyobraŜał sobie, jakie to uczucie lecieć wysoko
w powietrzu. To uczucie takie jak odlecieć zostawiając za sobą cały swój smutek i zmartwienia jak
i wszystkie pozostałe złe rzeczy, jakie tylko sobie wyobraŜasz” (cytat wzięty z niemieckiej wersji
ksiąŜki, strona 17 (załącznik 8).
Prowadzący sugeruje, Ŝeby dzieci przed rozpoczęciem zajęć poćwiczyły lot ptaka.
Ćwiczenia – lot ptaka
Pierwsze ćwiczenie: Gęsi fruwają w grupie, dlatego dzieci próbują same utworzyć formację
V. Dzieci “lecą” w formacji V, kiedy pierwsze dziecko zmęczy się, leci na koniec, a kolejne
dziecko prowadzi stado)
Drugie ćwiczenie: w celu zrozumienia trudności lotu „pod wiatr” przeprowadzamy bieg
z gazetami.
Trzecie ćwiczenie: Gęsi posiadają wewnętrzny kompas pomagający im w orientacji. Dzieci
próbują zrobić taki kompas, aby nauczyć się tej orientacji.
Czwarte ćwiczenie: Gęsi komunikują się podczas lotu we własnym języku. Dzieci wykonują
ćwiczenie „ komunikacja gęsi”.
Po tym ćwiczeniu Nils i dzieci mogą rozpocząć podróŜ.
Zajęcia mogą zostać przeprowadzone równieŜ w mniejszej grupie (do 15 dzieci)

Nils Holgersson i lot dzikich gęsi
Środki dydaktyczne:
• marker
• taśma krepowa
• sprzęt GPS
• „Cudowna podróŜ” Selmy Lagerlöf
• mapa Szwecji
• zdjęcia
• poduszki na podłogę
• pytania „prawda-fałsz „
• gwoździe
• korek/ plastry korka
• magnes
• nóŜ
• miska wody
• opaski na oczy
• gazeta
• karty
• wiadomość od Akki z Kebnekaise
• pacynka - gęś
• węgiel
• plakat elektrowni
• identyfikatory,
• wskazówki – jak chronić klimat
• czerwone t-shirty dla prowadzących
(jako znak rozpoznawczy)
Przygotowanie:
• poukładać na podłodze poduszki,
• przygotować sprzęt GPS (wprowadzić współrzędne).
Plan zajęć dla poszczególnych grup:
Czas grupa I (8-15 dzieci)
grupa II (8-15 dzieci)
trwania
5’ Powitanie i rozdanie identyfikatorów Powitanie i rozdanie identyfikatorów
10’ Wprowadzenie Wprowadzenie
60’ Migracja ptaków nad terenem (GPS) Ćwiczenia – lot ptaków
60’ Ćwiczenia – lot ptaków Migracja ptaków nad terenem (GPS)
5’ Konsultacje z dziką gęsią - Akką Konsultacje z dziką gęsią - Akką
35’ Refleksje na temat: Jak zmienić Refleksje na temat: Jak zmienić
sytuację?
sytuację?
5’ Wskazówki – jak ratować klimat.
PoŜegnanie.
Wskazówki
PoŜegnanie.
– jak ratować klimat.

Nils Holgersson i lot dzikich gęsi
Przebieg zajęć:
Czas
Treść
trwania
5´ Powitanie: Dzielimy dzieci na dwie grupy (max. 15 dzieci kaŜda).
Przechodzimy do powitania i przydzielenia identyfikatorów (na
taśmie krepowej).
10´ Wprowadzenie: Prowadzący rozdaje skrócone wersje historii Nilsa
Holgerssona. Chłopiec został zamieniony w karzełka, poniewaŜ
zachowywał się źle i „ nie miał serca dla zwierząt i ludzi”. W tej
postaci Nils leci z gęsiami nad Szwecją i doświadcza wielu
przygód (zał. 1)
Propozycja tekstu dla prowadzącego: Nils wraz z gęsiami migruje.
Gęsi odnajdują właściwy kierunek za pomocą słońca i gwiazd, pola
magnetycznego ziemi oraz istotnych znaków w krajobrazie, takich jak
morza i góry.
Dla was moŜe to być trudne, więc weźcie ze sobą sprzęt GPS. Jest to
technika bazująca na 30 aktywnych satelitach orbitujących wokół Ziemi.
Wysyłają one sygnały, które umoŜliwiają dokładne określenie połoŜenia
odbiornika GPS.
W ten sposób odbiorniki mogą zlokalizować swoją pozycję.
Środki
dydaktyczne
marker, taśma
krepowa
mapa Szwecji,
zdjęcia, GPS
Migracja ptaków nad terenem z GPS:
Rozpoczyna się migracja ptaków. Przy pomocy GPS rozpoczyna
się lot. Razem z Nilsem lecą od wyznaczonego przystanku do
przystanku, aŜ do końcowego punktu na północy. Tu tok zajęć
róŜni się od oryginalnej fabuły powieści. Gęsi nie wracają.
60´ Współrzędne wprowadzone do GPS prowadzą na południe
(rozdział 1 i 2): Grupa musi odnaleźć punkt w terenie (południe),
poniewaŜ podróŜ Nilsa rozpoczyna się na południu Szwecji. Nils
chce lecieć z gęsiami, lecz one mu nie ufają i nie chcą go ze sobą
zabrać, poniewaŜ był on okrutny wobec zwierząt. Nils musi
udowodnić, Ŝe zwierzęta nie muszą się go bać. W tym celu
rozpoczyna się „test gęsi”.
Gra: „Test gęsi”
Gęsi chcą wiedzieć, czy Nils jest wart ich zaufania i czy jest
gotowy, aby stać się członkiem ich stada oraz czy będzie potrafił
latać.
Dzieci (gęsi) stoją w linii w dwóch rzędach, twarzą do siebie,
trzymając się mocno za ręce. Jeden uczestnik (Nils) leŜy na rękach
dzieci i zostaje podrzucany i łapany kilka razy. Oczywiście naleŜy
uwaŜać, aby Nils „nie poleciał” za wysoko! Następnie Nilsem jest
kolejna osoba. Po tym teście gęsi ufają Nilsowi oraz dzieciom I lecą
dalej zgodnie z nowymi współrzędnymi.
Współrzędne prowadzą do ptasiego jeziora:
(rozdział 19 „DuŜe ptasie jezioro”)
Gęsi i Nils przybywają do „Jeziora Takern” i chcą zrobić sobie
przerwę przed odlotem na północ. Znajdują się na bardzo duŜym
poduszki

Nils Holgersson i lot dzikich gęsi
ptasim obszarze, poniewaŜ jezioro jest płytkie i ptaki mogą tu
znaleźć poŜywienie i schronienie przed wrogami.
Jednak w ostatnich latach ludzie odwodnili duŜą część jeziora.
Pozyskując osuszone tereny na pola uprawne. Jest więc o wiele
mniej miejsca dla ptaków. Nils i gęsi nie mogą znaleźć miejsca do
lądowania.
Gra: „Lęgowisko poszukiwane!”
Dla kaŜdego dziecka kładziemy poduszkę. Układając poduszki
formujemy jezioro. Dzieci latają nad tym „jeziorem”, a kiedy
prowadzący krzyczy „lądujemy!” kaŜde szuka miejsca. Następnie
prowadzący usuwa 1-2 poduszki, aby utworzyć ziemię do
uprawiania. Dzieci ponownie rozpoczynają lot itd...
Gdy juŜ nie znajdują miejsca do lądowania na jeziorze prowadzący
wprowadza zagadnienie „braku lęgowiska i poŜywienia”. Stan taki
został spowodowany działalnością człowieka (zał. 3).
Współrzędne prowadzą do punktu na północy
(rozdział 46 “Na południe, na południe”).
Nils podróŜuje juŜ z gęsiami od długiego czasu i wiele się o nich
nauczył. Czy gęsi wiedzą tyle samo o Nilsie?
Gra “Prawda – fałsz”: Prowadzący rysuje linię i dzieli dzieci na
dwie grupy. Dzieci stoją na linii twarzą do siebie. W jednej grupie
mamy gęsi, w drugiej lisy. Kiedy prowadzący mówi coś zgodnego
z prawdą, lisy polują na gęsi, kiedy coś niezgodnego z prawdą -
gęsi polują na lisy. Dzieci, które zostały złapane zmieniają swoją
rolę i przechodzą na stronę przeciwnika. Zaleca się
przeprowadzenie rundy testowej (zał. 2).
pytania
„prawda-fałsz”
Gęsi, które przybyły na miejsce na północy Szwecji planowały
lecieć na cieplejsze południe. Nils tęskni za domem i zastanawia się
dlaczego gęsi nie wracają na południe. Przypomina sobie ptaki
migrujące jesienią na farmie gdzie mieszkał. Jednak gęsi nie
zamierzają nigdzie lecieć...
60´ Współrzędne prowadzą do ostatecznego punktu (w sali
konferencyjnej):
Prowadzący opowiada więcej o Nilsie, który tęskni za domem i
zastanawia się dlaczego gęsi nie lecą z powrotem.
Pierwszy pomysł Nilsa: MoŜe gęsi zapomniały, gdzie mają lecieć i
straciły swój wewnętrzny kompas.
Z pomocą dzieci chce sprawić gęsiom nowe kompasy,.
Wskazówki do konstrukcji kompasu: (zał. 3):
1 gwóźdź, 1 kawałek korka, magnes, miska wody.
OstroŜnie odetnij cześć korka, uderz co najmniej 20 razy
gwoździem o magnes w tym samym kierunku, następnie przypnij
gwoźdź do korka.Umieść korek w misce z wodą.
Korek zacznie się obracać dookoła i zatrzyma się na kierunku
północ – południe.
gazety,
gwoździe,
kawałki korka,
magnesy, miska
wody, karty
gęsi

Nils Holgersson i lot dzikich gęsi
Drugi pomysł Nilsa: MoŜe gęsi nie potrafią się juŜ porozumiewać i
nie ma nikogo, kto by im powiedział o konieczności powrotu.
Próbuje więc z dziećmi ćwiczenia „komunikacja gęsi”. Gęsi gęgawe
rozpoznają się po rodzaju nawoływania, ciągle gęgają – np. kiedy
rodzicie i potomstwo się szukają.
Pomysł na grę: Dzieci są podzielone na 3 róŜne grupy (rodziny
gęsi). KaŜda grupa ma swoje (zał. 4). KaŜde dziecko dostaje opaskę
na oczy i próbuje znaleźć swoją grupę za pomocą zawołania.
MoŜliwe są róŜne zawołania:
Zawołanie 1: łiłiłiłiłii („Jestem tu, a gdzie ty jesteś?)
Zawołanie 2: gnag-gnag-gnag („Nie martw się”)
Zawołanie3: ziszzzzzzz-ziszzzzzzz („Jestem niebezpieczny,
uwaŜaj!“)
Na końcu gry wszyscy uczestnicy powinni znajdować się w swoich
grupach.
Trzeci pomysł Nillsa: Gęsi zapomniały, w jakiej formacji zawsze
latają. Nils wraz z dziećmi wykona ćwiczenia, Ŝeby pokazać
gęsiom jak wygląda latająca formacja.
(Dzieci ustawiają się formując literę V, kiedy pierwsze dziecko jest
zmęczone, biegnie na koniec i kolejne dziecko prowadzi stado).
Czwarty pomysł Nilsa: Gęsi nie mają juŜ dobrej kondycji. Nils
ćwiczy więc z dziećmi bieg z gazetą pod wiatr.
Bieg z gazetą
Gęsi (dzieci) stają w dwóch rzędach twarzami do siebie (w
odległości 5-8 metrów). Muszą biec do siebie, trzymając na klatce
piersiowej otwartą gazetę. Gazeta nie moŜe być przytrzymywana
rękoma, tylko oporem powietrza.
Jeśli gazeta upadnie na ziemię, dziecko musi wrócić na linię i
zacząć bieg od nowa. Stado, które pierwsze skończy bieg,
wygrywa grę.

Nils Holgersson i lot dzikich gęsi
5´ śaden z pomysłów nie rozwiązuje problemu. Gęsi zostają na
swoim miejscu. Dzieci z obu grup łączą się!
Prowadzący ma pomysł: MoŜemy zapytać Akkę z Kebnekaise,
przywódcę stada! (zał. 5)
(Wiadomość od Akki)
Drogie dzieci
Dawniej zawsze wracałyśmy na południe jesienią. Ale szczerze mówiąc,
w tym roku nie mogę prowadzić swojego stada, poniewaŜ czuje się ono
tutaj całkiem dobrze. Mają wystarczająco duŜo jedzenia, pogoda jest dobra
i jest ciepło, bardzo ciepło. Dlaczego gęsi miałyby więc wyruszać w taka
długą i trudną podróŜ? Jaki jest tego powód?
Czy słyszeliście kiedyś o globalnym ociepleniu? Naukowcy odkryli, Ŝe
powierzchnia Ziemi z całą pewnością powoli się ociepla. Częściej
będziecie nosili gumowce i płaszcze przeciwdeszczowe. Ciepłe kurtki i
łyŜwy moŜecie zostawić w domu. Do 2100 roku średnie ocieplenie będzie
wynosiło od 1,4 do 5,8 ºC. Oznacza to, Ŝe częściej będzie padać w Europie.
Tym samym zimy będą cieplejsze i łagodniejsze.
To nienaturalne ocieplenie jest spowodowane przez was, ludzi!
Wiadomość od
Akki z
Kebnekaise
35´ Wszystkie dzieci spotykają się i razem zastanawiają się nad tym, co
zrobić, aby gęsi mogły wrócić na południe, a Nils do domu:
Ile energii zuŜywają ludzie stosując róŜnego rodzaju urządzenia?
Co wspólnego ma produkowanie energii ze zmianami klimatu?
(dyskusja: węgiel i plakat (zał. 6)
Porady na temat oszczędzania energii zostały przedstawione
w załączniku nr 6.
5´ Dzieci otrzymują zakładki „Obrońca klimatu”. Mają one im
przypominać o Nilsie i wskazówkach dotyczących oszczędzania
energii (zał. 7).
Gra poŜegnalna: Dzieci i prowadzący trzymają się za ręce i
formują koło. Wszyscy wspólnie idą do środka koła szepcząc jeden
do drugiego „oszczędzaj energię”. Stojąc stłumieni w środku
podnoszą ręce do góry i krzyczą tak głośno jak potrafią „DO
WIDZENIA!” UŜyteczne moŜe być przeprowadzenie rundy
testowej zanim rozpocznie się runda finałowa.
Węgiel, plakat
Zakładki
„Obrońca
klimatu”
„... for every bird has its real home at that place where it begins to fly and to scout the surroundings in
flying.“
Konrad Lorenz