2.Te Drejtat ne Pune - Solidar

4. Sindikatat
Dialogu social është një nga shtyllat qëndrore të
Axhendës së Punës së Denjë. Në disa vende
dialogu social ka qenë i vështirë për ty zhvilluar,
për tu pranuar dhe për tu kuptuar sepse ai
influencohet nga e kaluara politike, sociale,
ligjore dhe kulturore e vendit. Sindikatat kanë një
rol kyç në promovimin e dialogut social, duke
qenë se ata janë të lidhura direkt me kushtet e
punës dhe me mbrojtjen e të drejtave të
punëtorëve.
Në Shqipëri, dialogu social në nivel ndërmarrje
është më pak i zhvilluar pasi si organizatat e
punëdhënësve dhe ato të punëmarresve nuk
janë të organizuara mirë. Kjo është veçanërisht
e vërtetë në industrinë e veshjeve dhe
këpucëve, në të cilën ndodhen 5 organizata
punëdhënësish dhe ky është shumë e vështirë
për të sjellë të gjithë partnerët së bashku. Në
nivel kombëtar, dialogun social është i rregulluar
nga Këshilli Kombëtar i Punës, por sindikatat
kanë pasur shumë vëretje në lidhje me
mbledhjet e këtij këshilli, me pikat e axhendës
dhe vendimet e tij duke përmendur shpesh herë
se ato janë fiktive. Kjo tregon një mospërfillje të
sindikatave e cila rezulton në një dialog social
shumë të kufizuar në Shqipëri.
Në shumë raste, përfaqësuesit e punëdhënësve
kanë akuzuar vetë sindikatat, për mos
organizimin e tyre në këtë sektor (gjatë një
takimi të organizuar nga ILO) për shkak të
problemeve të tyre të brendshme. Por në
Shqipëri sindikatat janë ende jo shume të forta
dhe mungesa e tyre në shumë fabrika
kontribuon në nivele të ulta në përmbushjen e
objektivave të Punes së Denjë në sektorin e
fasoneve. Liria e organizimit dhe e drejta e
marrëveshjeve kolektive janë të përcaktuara në
konventat e ILO-s numër 87 dhe 98 të ratifikuara
nga Shqipëria dhe të parashikuara me ligj në
Kodin e Punës. Pavarësisht ekzistences së
kësaj bazë ligjore, ndërmarrjet janë ende shumë
armiqësore ndaj sindikatave të cilat bëjnë
përpjekeje për të forcuar pozicionin e tyre dhe
ato e shohin këtë të fundit si një pengesë për
menaxhimin e lirshëm të marrëdhënieve me
punëtorët. Për shembull, duke qenë një biznes i
bazuar në lëndën e parë të importuar,
punëdhenesit i druhen edhe aleancave të
mundëshme midis sindikatave në Shqiperi dhe
atyre të vendeve nga vjen lenda e parë, duke ju
trembur konsolidimit të lojtarëve vendas.
Punëdhënësit gjithashtu përpiqen të shmangin
marrëveshjet kolektive sepse këto të fundit
gatantojnë një zbatim më të mirë të detyrimeve
ligjore sesa kontratat individuale. Numri i
fabrikave të cilat përdorin marrëveshje kolektive
në këtë sektor është rreth 100 nga 540 fabrika
që janë gjithsej e cila tregon gjithashtu se niveli i
sindikalizimit është shumë i ulët në sektorin e
fasonëve. Një tjetër çështje që dy organizatat
sindikale raportojnë është gjykimi i çështjeve që
lidhen me shkeljen e të drejtave të punëtorëve
nga gjykatat civile. Gjykimi i tyre është shumë i
ngadaltë dhe ky proçes mund të zgjasë deri në
tre vjet për shkak të mbingarkesës së këtyre
gjykatave.
Nga informacionet e marra prane sindikatave,
rezultojne te anetaresuar prane tyre ne sektoret
e fasoneve, rreth 20 mije anetare. Kjo shifer
duhet konsideruar me shume rezerva sepse per
te arritur tek shifra reale e te anetaresuarve,
duhet qe numrit total te te anetaresuarve t’i
zbresim numrin e anetareve qe sindikatat
rendom i quajne “anetare virtuale”. Keta jane
anetare qe nuk paguajne kuotizacionet e
anetaresimit ne organizate, por qe sindikatat i
numerojne si te mireqene. Sipas te dhenave
konfidenciale numri i te anetaresuarve reale
eshte rreth 9,000-10,000 anetare, pra as sa 1/10
e fuqise punetore te ketij sektori.Anterate e
sindukatave jane perqendruar kryesisht ne
ndermarrjet e medha te cilat kane nje number te
konsiderueshem punetoresh.
Në ndërrmarjet në të cilat sindikatat janë të
pranishëm, punëtorët tregojnë se ka pasur një
ndikim pozitiv mbi kushtet e tyre të punës.
Përveç kësaj, në këto ndërmarrje, dialogu social
ka qenë i suksesshëm dhe funksional, dhe
9 | Puna e denje: industrine e fasoneve ne Shqiperi