Zastosowanie preparatu Povidone-Iodine w optymalizacji leczenia ...

More documents

Recommendations

Info

A. Wrzyszcz-Kowalczyk i in. Czas. Stomatol., Wstęp Z wykonanych badań epidemiologicznych wynika nadal duże rozpowszechnienie próchnicy wśród najmłodszych grup wiekowych w naszym kraju. Już ponad połowa (56,2%) dzieci 3-letnich ma co najmniej jeden ząb dotknięty próchnicą [8, 22]. W piśmiennictwie polskim próchnicę wczesną (caries precox) opisuje się jako ubytki próchnicowe występujące na powierzchniach wargowych lub podniebiennych zębów siecznych górnych oraz powierzchniach żujących zębów trzonowych górnych lub inne ubytki w kilku zębach pojawiające się równocześnie u dzieci w ciągu pierwszych trzech lat życia. Cechą charakterystyczną jest gwałtowny rozwój tych zmian próchnicowych, nawet już u dzieci objętych leczeniem [18, 19]. Według Towarzystwa Stomatologów Amerykańskich (American Dental Association – ADA) ten rodzaj próchnicy określany jest jako obecność jednego lub więcej zębów mlecznych dotkniętych próchnicą, usuniętych z jej powodu lub wypełnionych u dzieci w wieku 71 miesięcy lub młodszych, czyli przed ukończeniem 6 roku życia i nazywany próchnicą wczesnego dzieciństwa (Early Childhood Caries – ECC). Jednocześnie wyodrębniono postać ciężką o nietypowym, ostrym przebiegu (Severe Early Childhood Caries – SECC) [1, 7]. Choroba próchnicowa u małych dzieci może prowadzić do utraty żywotności miazgi, destrukcji części koronowych zębów, stanów zapalnych tkanek okołowierzchołkowych, a w konsekwencji do przedwczesnych ekstrakcji zębów mlecznych [3]. Największy wzrost częstości próchnicy (od 35% do 50%) obserwowany jest początkowo pomiędzy drugim a trzecim rokiem życia, a następnie (od 56% do 60%) w przedziale wiekowym trzech i czterech lat [9, 16]. Próchnica zębów jest nieswoistą chorobą zakaźną związaną z obecnością w jamie ustnej bakterii kwasotwórczych z grupy Streptococcus mutans [5]. Jednocześnie poziom tych bakterii w ślinie uznano za jedno z kryteriów w ocenie ryzyka i aktywności procesu próchnicowego. Wykazano, że u dzieci ze zmianami próchnicowymi ponad 30% flory płytki nazębnej stanowią bakterie z grupy Streptococcus mutans, a u dzieci wolnych od próchnicy < 0,1% [6, 10]. Taki stan determinuje poszukiwanie nowych, skutecznych metod terapeutycznych dotyczących leczenia próchnicy wczesnej. Wśród metod leczenia próchnicy wczesnej można wymienić: remineralizację twardych tkanek zęba, impregnację, wypełnianie ubytków próchnicowych oraz odbudowę zębów z zastosowaniem prefabrykowanych koron stalowych. Impregnacja polegająca na wiązaniu części organicznej zęba ze związkami chemicznymi i tworzeniem substancji bardziej odpornych na czynniki próchnicotwórcze jest związana z niepożądanym efektem w postaci przebarwień impregnowanych powierzchni, co często wpływa niekorzystnie na wrażenia dziecka z wizyty w gabinecie stomatologicznym. Zabiegi remineralizacji są najskuteczniejsze w przypadku początkowych zmian próchnicowych. W celu remineralizacji stosuje się preparaty zawierające związki fluoru, takie jak nieorganiczne połączenia fluoru i jego połączenia organiczne. Miejscowe stosowanie tych preparatów powoduje hamowanie procesów demineralizacji i indukcję demineralizacji uszkodzonych chorobą próchnicową tkanek zęba. Skutkiem miejscowego działania tych preparatów jest wytwarzanie fluoroapatytów bezpośrednio w obszarze uszkodzeń zmineralizowanej tkanki zęba, słabiej rozpuszczalnych pod wpływem kwasów [20]. 758
2008, 61, 11 Povidone-Iodine w leczeniu próchnicy wczesnej Powtarzalność wizyt w czasie demineralizacji często ma korzystny wpływ na kształtowanie właściwej współpracy dziecka z lekarzem stomatologiem, co z czasem warunkuje przejście do opracowywania i wypełniania ubytków próchnicowych zakwalifikowanych do takiej formy leczenia. Efekt remineralizacji charakteryzuje niestabilność związana z tym, że wraz z upływem czasu zawartość wbudowanego fluoru ulega zmniejszeniu. Stąd jest konieczne zachowanie regularności takich zabiegów z jednoczesną kontrolą nawyków higienicznych i dietetycznych u pacjenta. Konwencjonalne opracowanie ubytku z zastosowaniem wiertarki stomatologicznej napotyka na największy opór ze strony dzieci i jest przyczyną utrwalania negatywnej postawy wobec jakichkolwiek działań lekarza stomatologa. Postępowanie terapeutyczne obejmujące leczenie próchnicy wczesnej może być też skierowane na hamowanie wzrostu bakterii próchnicowych poprzez miejscowe stosowanie preparatów antybakteryjnych. W tym przypadku najczęściej do eliminacji płytki stosuje się chlorheksydynę, która działa poprzez elektrostatyczną interakcję pomiędzy ujemnie naładowanymi cząsteczkami płytki nazębnej a dodatnimi cząsteczkami chlorheksydyny. Ten mechanizm znalazł potwierdzenie w badaniach [14], w których wykazano, że poprzez wiązanie czynników bakteryjnych przez chlorheksydynę następuje oddzielanie płytki od osłonki zębowej. Na brak powszechnego stosowania chlorheksydyny ma wpływ to, że jej systematyczny kontakt ze zmineralizowanymi tkankami zęba prowadzi do ich trwałych przebarwień oraz ma ona nieprzyjemny smak. Podstawowym celem terapeutycznym w prowadzonym postępowaniu leczniczym obejmującym dzieci w wieku przedszkolnym z próchnicą wczesną było obniżenie kolonizacji bakterii próchnicotwórczych z grupy Streptococcus mutans, mających zdolność wytwarzania lepkiego pozakomórkowego wielocukru. Według teorii trójstopniowego rozwoju zmiany próchnicowej, pierwszym etapem jest zakażenie jamy ustnej Streptococcus mutans, następnym nagromadzenie ich do poziomu patologicznego zależne od ekspozycji na cukry zawarte w diecie, a ostatnim postępujący proces demineralizacji zmineralizowanej tkanki zęba. Kolonizację tych drobnoustrojów umożliwia zarówno stale odnawiająca się błona śluzowa pokryta śliną, jak i powierzchnie zębów pokryte błonką nabytą. Zaawansowanie zmian chorobowych zwiększa brak higieny jamy ustnej powodujący retencję i akumulację płytki nazębnej. Ponadto cukry zawarte w większości pokarmów przeznaczonych dla dzieci są łatwo metabolizowane przez bakterie Streptococcus mutans do kwasów organicznych, powodujących demineralizację szkliwa, a następstwie ubytki próchnicowe. Metodą działającą specyficznie na patogeny odpowiedzialne za rozwój choroby próchnicowej jest miejscowa aplikacja na zmiany próchnicowe preparatów jodyny w postaci 10% jodyny powidonowej. Jest to silny środek bakteriobójczy, zawierający kompleksowe połączenie poli 1-winylo 2-pirolidonu z jodem, 8,5% poliwinylopirolidonu (PVP) i tylko 1% jodyny oraz 90% wody [20]. Połączenie jodyny z PVP powoduje korzystne zwiększenie jej rozpuszczalności w wodzie i obniżenie niepożądanych przebarwień zmineralizowanych tkanek zęba w porównaniu z działaniem samej jodyny. Powinylopirolidon jako hydrofilowy polimer będący nośnikiem w jodynie powidonowej nie wykazuje wewnętrznej aktywności antybakteryjnej, ale z powodu swojego powinowactwa do błony komórkowej przez reakcje z podwójnymi wiązaniami nienasyconych kwasów tłuszczowych dostar- 759
Page 1: Czas. Stomatol., 2008, 61, 11, 757-
Page 5 and 6: 2008, 61, 11 Povidone-Iodine w lecz

Zastosowanie preparatu Povidone-Iodine w optymalizacji leczenia ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?