Të jeni një gjë e veTme në KrishTin në shpalljen ... - kishadhejeta.com
Të jeni një gjë e veTme në KrishTin në shpalljen ... - kishadhejeta.com
Të jeni një gjë e veTme në KrishTin në shpalljen ... - kishadhejeta.com
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Maj 2008 Kisha dhe jeta<br />
6<br />
Në fillimin e vitit 2004 është organizuar <strong>një</strong><br />
diskutim publik <strong>në</strong> München mes Kardinalit Joseph<br />
Ratzinger dhe filozofit Jürgen Habermas. Religjioni,<br />
këtu e përfaqësuar nga <strong>një</strong> teolog i shquar, dhe arsyeja,<br />
këtu e përfaqësuar nga <strong>një</strong> filozof i famshëm, shpeshherë<br />
<strong>në</strong> kulturën perëndimore ja<strong>në</strong> çmuar kinse ja<strong>në</strong><br />
<strong>në</strong> garë me <strong>një</strong>ra tjetrën. Kardinali theksoi se ndërsa<br />
nuk ka as<strong>një</strong> papajtueshmëri mes të dyjave, megjithatë<br />
të dyja duhet të je<strong>në</strong> të hapur për <strong>një</strong>ra-tjetrën. Madje<br />
Kardinali Ratzinger tha se as duhet të kufizohemi<br />
vetëm brenda kulturës evropiane. Dhe duke u referuar<br />
shprehimisht islamizmit, tha se të vlerësosh kulturat<br />
e tjera si inferiore është simptomë i <strong>një</strong> arrogance<br />
perëndimore.<br />
Këto ishin vetëm dy shembuj që tregoj<strong>në</strong> interesin<br />
e Kardinalit Joseph Ratzinger për dialogun ndër-fetar,<br />
dhe veça<strong>në</strong>risht për dialogun me besimin musliman,<br />
para se të zgjidhej Papë. Por ai nuk ka munguar të<br />
tregojë të <strong>një</strong>jtin angazhim edhe pasi u zgjodh si<br />
pasardhësi i Gjon Palit II.<br />
Papa Benedikti<br />
vazhdon dialogun<br />
Në vizitën e parë të tij <strong>në</strong> Gjermani si Papë, <strong>në</strong><br />
vitin 2005, <strong>në</strong> Koln Benedikti XVI tha: “Dialogu<br />
ndër-fetar dhe ndër-kulturor mes të krishterëve dhe<br />
muslima<strong>në</strong>ve nuk mund të konsiderohet kinse ishte<br />
<strong>një</strong> dialog fakultativ. Në fakt është <strong>një</strong> nevojë jetësore,<br />
nga e cila <strong>në</strong> <strong>një</strong> farë mënyre varet e ardhmja jo<strong>në</strong>”.<br />
Një fjalë e tillë mjafton për të treguar sa shumë Papa<br />
Benedikti e çmon dialogun mes Krishterimit dhe<br />
Islamit. Dhe tre vjet e pontifikatit të tij ja<strong>në</strong> provë se<br />
ka qe<strong>në</strong> besnik ndaj këtij propozimi.<br />
Ishte shumë domethë<strong>në</strong>se fjala e Papës Benedikti<br />
vetëm <strong>një</strong> ditë pasi që e pranoi detyrën e tij si pasardhësi<br />
i Gjon Palit II. Atë ditë, udhëheqësve të feve<br />
të ndryshme, të cilët i pranoi ne audiencë private,<br />
u tha: “Ju falënderoj sinqerisht (të dashur miq nga<br />
besime të ndryshme) për prani<strong>në</strong> tuaj për inaugurimin<br />
solemn të Pontifikatit tim. Ju ofroj urimet e mia të<br />
ngrohta dhe dashamirëse juve dhe të gjithë atyre që<br />
u përkasin besimeve që ju përfaqësoni. Në mënyrë<br />
të veçantë jam mirënjohës për prani<strong>në</strong> e a<strong>në</strong>tarëve<br />
të bashkësisë muslimane <strong>në</strong> mesin to<strong>në</strong>, dhe dua ta<br />
shpreh kënaqësi<strong>në</strong> time për rritjen e dialogut mes<br />
Muslima<strong>në</strong>ve dhe të Krishterëve, <strong>në</strong> nivelin vendas<br />
si edhe <strong>në</strong> atë ndërkombëtar.”<br />
Është <strong>në</strong> këtë kontekst se si duhet të interpretohet<br />
li<strong>gjë</strong>rata që Benedikti XVI ka dhë<strong>në</strong> <strong>në</strong> Universitetin<br />
e Regensburgut <strong>në</strong> shtator 2006. Thelbi i mesazhit të<br />
tij <strong>në</strong> atë li<strong>gjë</strong>ratë ishte thjesht se <strong>në</strong> as<strong>një</strong> mënyrë nuk<br />
mund të identifikohen religjioni i vërtetë dhe dhuna.<br />
Pas reagimeve të shumta që kjo li<strong>gjë</strong>ratë kishte shkaktuar<br />
<strong>në</strong> shumë vende muslimane, me shumë përvujtëri<br />
Papa Benedikti është përpjekur të sqaronte mendimin<br />
e tij duke shtjelluar çka kishte dëshiruar të tregonte me<br />
citimin i <strong>një</strong> teksti mesjetar të Perandorit Emanuel II<br />
Paleolog, <strong>një</strong> tekst që sigurisht nuk shprehte <strong>në</strong> as<strong>një</strong><br />
mënyrë mendimin e personal e Papës.<br />
Dhe kur më 25 shtator 2007 <strong>në</strong> Castel Gandolfo<br />
është takuar me përfaqësuesit e bashkësive muslimane,<br />
Papa Benedikti prapë ka përsëritur vendimin<br />
e tij të vazhdojë <strong>në</strong> rrugën e dialogut. Ai tha: “Në <strong>një</strong><br />
botë të shënuar nga relativizmi dhe që shpeshherë<br />
përjashton ndje<strong>një</strong>n e transhendencës dhe universalitetin<br />
e arsyes, kemi patjetër shumë nevojë për <strong>një</strong><br />
dialog autentik mes besimeve dhe mes kulturave, <strong>një</strong><br />
dialog që është i aftë të na forcojë që, me <strong>një</strong> shpirti<br />
bashkëpunimi vëllazëror, të fitojmë së bashku mbi<br />
të gjithë tensionet. Prandaj, duke vazhduar pu<strong>në</strong>n e<br />
marrë përsipër nga Papa Gjon Pali II, çiltërsisht lutem<br />
që marrëdhëniet e besimit që kemi zhvilluar mes të<br />
Krishterëve dhe Muslima<strong>në</strong>ve gjatë shumë viteve jo<br />
vetëm të vazhdoj<strong>në</strong>, por edhe të zhvillohet më tepër<br />
<strong>në</strong> <strong>një</strong> shpirt dialogu të sinqertë dhe të respektueshëm,<br />
të themeluar mbi <strong>një</strong> njohje reciproke autentike që,<br />
me gëzim, pranon vlerat fetare që kemi të përbashkëta<br />
dhe që me besnikëri, respekton dallimet”.<br />
Takimi me Mbretin<br />
e Arabisë Saudite<br />
Më 6 <strong>në</strong>ntor 2007 Papa Benedikti pranoi <strong>në</strong> Vatikanin<br />
Mbretin Abdullah bin Abdulaziz al-Saud. Ishte<br />
<strong>një</strong> takim që, si kam thë<strong>në</strong> <strong>në</strong> fillimin e këtij artikulli,<br />
provokoi zemërim të madh tek al-Qaeda.<br />
Për herë të parë <strong>një</strong> Mbret i Arabisë Sauditë, vendi<br />
që ruan dy xhamitë më të shenjta për Islamin (<strong>në</strong><br />
Meka dhe <strong>në</strong> Medina) e kaloi pragun e Vatikanit për<br />
t’u takuar me udhëheqësin e Kishës Katolike, Papën<br />
Benedikti XVI. Pas këtij takimi, <strong>në</strong> <strong>një</strong> komunikim<br />
për shtypin, zyra e Vatikanit për shtypin deklaroi se<br />
gjatë bisedës së tyre të dy ka<strong>në</strong> folur për temat “që<br />
të dy liderët i ka<strong>në</strong> për zemër”, domethë<strong>në</strong> “për dialogun<br />
ndër-kulturor dhe ndër-fetar, që ka për qëllim<br />
bashkëjetesën paqësore mes njerëzve dhe popujve,<br />
gjithashtu për nevojën që të krishterët, muslima<strong>në</strong>t,<br />
dhe hebrenjtë të bashkëpunoj<strong>në</strong> për promovimin e<br />
paqes, të drejtësisë, dhe të vlerave shpirtërore dhe<br />
morale, veça<strong>në</strong>risht duke mbështetur familjen.”<br />
Agjencitë e shtypit <strong>në</strong> Arabi<strong>në</strong> Saudite ka<strong>në</strong> ve<strong>në</strong><br />
<strong>në</strong> di<strong>jeni</strong> të gjithë temat e dialogut mes Mbretin Abdullah<br />
dhe Papës Benedikti, duke i vlerësuar si pjesa “e<br />
dialogut ndër-fetar dhe të qytetërimeve”. Edhe Mbreti<br />
edhe Papa ra<strong>në</strong> dakord se “dhuna dhe terrorizmi nuk<br />
ka<strong>në</strong> të bëj<strong>në</strong> me besimet as me atdhetari<strong>në</strong>”.<br />
Çfarë domethënie ka pasur kjo vizita e parë e<br />
Mbretit Saudit tek Papa? Mohammed Ibrahim Al-<br />
Jarallah, Ambasadori i Arabisë Saudite për Itali, i cili<br />
e ka shoqëruar Mbretin <strong>në</strong> Vatikan, i është përgjigjur<br />
kësaj pyetjeje me këto fjalë: “Shenjtëria e Tij Papa<br />
dhe Madhëria e Tij Mbreti i Arabisë Saudite ka<strong>në</strong><br />
përgje<strong>gjë</strong>si shpirtërore dhe morale, përkatësisht ndaj<br />
të krishterëve dhe muslima<strong>në</strong>ve. Prandaj nga takimi i<br />
tyre mund të burojë vetëm <strong>një</strong> mirëkuptim i frytshëm<br />
dhe i dyanshëm dhe <strong>një</strong> dialog i vazhdueshëm mes<br />
të dy krerëve të të dy besimeve kryesore, domethë<strong>në</strong><br />
krishterimi dhe islamizmi”.<br />
Nuk dua të mbaroj këtë artikull pa shtuar disa<br />
vërejtje. Në shekullin <strong>një</strong>mbëdhjetë, Papa Gregori VII<br />
i shkroi <strong>një</strong> letër Mbretit të Mauritanisë, Al-Nasir, që<br />
ishte musliman. Në këtë letër Papa i drejtohet atij me<br />
fjalët “vëllai im <strong>në</strong> Abrahamin, besimtar <strong>në</strong> Hyjin, <strong>një</strong><br />
dhe krijues”. Në vitin 1965 Koncili i Vatikanit II botoi<br />
deklaratën Nostra Aetate, që flet për marrëdhëniet<br />
mes Kishës Katolike dhe besimeve jo-të krishtera.<br />
Në këtë dokument, Koncili shprehet se Kisha ka<br />
shumë respekt për Muslima<strong>në</strong>t, të cilët adhuroj<strong>në</strong> <strong>një</strong><br />
Hyj të vetëm dhe të amshuar, të mëshirshëm dhe të<br />
gjithëpushtetshëm. “Ata përpiqen t’i <strong>në</strong>nshtrohen krejtësisht<br />
vendimeve të fshehura të Hyjit, ashtu si edhe<br />
Abrahami, me fe<strong>në</strong> e të cilit Myslima<strong>në</strong>t lidhin fe<strong>në</strong><br />
e tyre, i’a <strong>në</strong>nshtroi vetveten planit të Hyjit.” Njëzet<br />
vjet pas botimit të këtij dekreti, Papa Gjon Pali II, duke<br />
ju drejtuar Muslima<strong>në</strong>ve, u tha: “Hyji juaj dhe Hyji<br />
y<strong>në</strong> është i vetmi dhe i <strong>një</strong>jti, dhe ne jemi vëllezër dhe<br />
motra <strong>në</strong> fe<strong>në</strong> e Abrahamit”. <strong>Të</strong> gjithë këto pohime na<br />
ftoj<strong>në</strong> t’i vlerësojmë më shumë të vërtetat dhe vlerat të<br />
përbashkëta që duhet të na angazhoj<strong>në</strong> për ndërtimin<br />
i <strong>një</strong> shoqërie më të de<strong>një</strong> për njeriun.<br />
<strong>Të</strong> gjithë e vlerësojmë shumë faktin se këtu <strong>në</strong><br />
Shqipëri nuk ekzistoj<strong>në</strong> konflikte ndërmjet besimeve<br />
të ndryshme. Por nuk duhet të kënaqemi me kaq. Paqja<br />
nuk është thjesht mungesa e konfliktit. Konfliktet nuk<br />
ekzistoj<strong>në</strong>. Por mund të flasim për <strong>një</strong> bashkëpunim<br />
të vërtetë ndër-fetar?<br />
Së fundi dua t’i kujtoj fjalët e Papës Gjon Pali<br />
II më 21 qershor 1995, ditën kur u inaugurua xhamia<br />
e madhe dhe e re <strong>në</strong> Romë. Atë ditë ai dërgoi<br />
<strong>një</strong> mesazh atyre që ishin të pranishëm për këtë<br />
inaugurim, me këto fjalë: “Një xhami e madhe po<br />
inaugurohet sot. Kjo ngjarje është she<strong>një</strong> e qartë e<br />
lirisë fetare që ekziston këtu për çdo besimtar. Dhe<br />
është shumë domethë<strong>në</strong>se se si <strong>në</strong> Romë, <strong>në</strong> qendrën<br />
e Krishterimit dhe ku gjendet edhe selia e pasardhësit<br />
të Pjetrit, Muslima<strong>në</strong>t ka<strong>në</strong> vendin e tyre për kultin<br />
duke u respektuar liria e ndërgjegjes. Me këtë rast aq<br />
të veçantë, për fat të keq ne na duket e nevojshme të<br />
kujtojmë se <strong>në</strong> disa vende Islamike mungoj<strong>në</strong> shenja<br />
të tilla të njohjes se lirisë së fesë. Megjithatë, bota<br />
e sotme, <strong>në</strong> pragun e mijëvjeçarit të tretë, po pret<br />
për këto shenja! Liria e fesë tani është bërë pjesë e<br />
shumë dokumenteve ndërkombëtare dhe është <strong>një</strong><br />
nga shtyllat e shoqërisë bashkëkohore. Ndërsa jam<br />
i lumtur se Muslima<strong>në</strong>t mund të bashkohen <strong>në</strong> lutje<br />
<strong>në</strong> xhami<strong>në</strong> e re Romake, shpresoj përzemërsisht që<br />
të drejtat e të krishterëve dhe të të gjithë besimtarëve<br />
për ta shpallur lirisht fe<strong>në</strong> e tyre të njihet <strong>në</strong> çdo<br />
vend të botës”.<br />
Duke pritur ditën botërore të të ri<strong>një</strong>ve (2)<br />
<strong>Të</strong> rinjtë shqiptarë pjesëmarrës <strong>në</strong> Ditën Botërore Rinore ndër vite<br />
Nga Elidon Dodaj<br />
Gjithsecili do kishte dëshirën të merrte pjesë<br />
të paktën <strong>një</strong>herë të vetme <strong>në</strong> këtë eveniment<br />
të mrekullueshëm të të rinjve katolikë, të mbarë<br />
botës. Burokracitë madje edhe mos mundësia nga<br />
kushtet ekonomike etj, për shumë të rinj ndo<strong>në</strong>se të<br />
“zhgënjyer” e ka<strong>në</strong> manifestuar prezencën e tyre <strong>në</strong><br />
këta takim me shpirtin e tyre përreth Atit të Shenjtë e<br />
miliona të rinjve nga katër a<strong>në</strong>t e Globit me lutje dhe<br />
falë teknologjisë me a<strong>në</strong> të televizionit <strong>në</strong> transmetim<br />
direkt. Sa e vështirë për secilin pjesëmarrës të këtyre<br />
takimeve është të përshkruash javët e kaluara <strong>në</strong> …<br />
Paris, Romë, Denver e Këln. Sa mrekulli ato ditë<br />
katekizmi dhe besimi të thellë <strong>në</strong> Jezusin Zot! Sa për-