Kako se nekad ribarilo na Dravici...

More documents

Recommendations

Info

Bu zet Istar ske to pli ce Oto ci is pred Ro vi nja lje æa va ju bor be za na ci o nal nu i po li tiË ku rav no prav no st hrvatskoga i slo ven skoga sta nov niπ tva u od no su na ta li jan sko. Hrvat sko je sta nov ni π tvo bi lo pre te æno ru ral no i osim di je la sve Êen s tva sla bo obra zo va no, dok je grad sko sta nov ni π tvo bi lo pre te æno ta li jan sko. Predvod nik bor be za hrvat ska pra va u Is tri bio je bi skup Ju raj Do bri la, ko ji je Istar skom sa boru u Po re Ëu upu tio zah tjev da uz ta li jan ski i hrvat ski po sta ne slu æbe ni je zik u Is tri. Izbi ja njem I. sv jet skog ra ta pre sta le su na ci o nal ne bor be, ali je ugo vo rom u Ra pal lu kralje vi na Ju go sla vi ja pre pu sti la Is tru Ita li ji. Zav rπet kom II. sv jet skog ra ta ri je πen je dio pro ble ma ve za nih uz te ri to rij Is tre, a tek Osim skim spo ra zu mom 1975. po tvrapplee na je ko naË na dræav na gra ni ca izme appleu Ita li je i biv πe Ju go sla vi je. Re gi ja kul tu re - Ti je kom Ëi ta ve po vi je sti Is tra je bi la mje sto do di ra mno gih na roda i nji ho vih kul tu ra, ko ji su svo jom pri sut no πÊu na ovim pro sto ri ma osta vi li du bok trag, o ko jem da nas sv je do Ëi bo ga ta kul tur no-povijesna ba πti na. Iz vre me na Ili ra osta li su osta ci gra di na na bre æulj ci ma, o Ëemu sv je do Ëe ar he o lo πki na la zi ci je lih na se lja po put Vi za Ëe, Fa ve ria i Mu ti la. Iz doba vlada vi ne Rim lja na, Her ku lo va vra ta naj sta ri je su sa Ëu va ne obram be ne zi di ne Pu le, sta re rim ske vi le, Sla vo luk Ser gi je vaca, af mi te a tar u Pu li. U vri je me in ten ziv ni je po ja ve krπÊan s tva na ovim pro sto ri ma gra de se i po zna ti sa kral ni objek ti po put Eu fra zi je ve ba zi li ke u Po re Ëu, ka te dra le u Pu li, Sv. Eu fe mi je u Ro vi nju. Tu su i mno go broj ne sred njov je kov ne crkvi ce oslika ne fre ska ma (Sv. Bar na be u Vi æi na di, Sv. Fo πke u Ba tva Ëima, Sv. Mar ti na u Lov re Ëu, Sv. Mar ga re te pokraj Vod nja na). Iz sred njov je kov nog ra zdob lja po zna ti su ka πte li i utvrde u Dvigra du, Sve tvin Ëen tu, Pa zi nu, Pu li, Mo mja nu, Pi e tra Pe lo za po kraj Bu ze ta. Za nim lji vi su i osta ci sta re ta li jan ske ar hitek tu re izme appleu dva sv jet ska ra ta, te je din s tve ne polj ske ka me ne ku Êi ce kru ænog obli ka - ka æu ni. U Is tri se go vo ri mno gim je zi ci ma i nar je Ëji ma. Uz hrvatski, go vo ri se slo ven skim i ta li jan skim je zi kom, te is troro man skim i is tro ru munj skim, πto kav skim i Ëa kav skim di jalek tom. Tra di cij ske vri jed no sti Istre sa Ëu va ne su u knji æev nim dje lima, na Ëinu svi ra nja na baj se vi ma, so pi la ma i mi hu, te u po se bnom na Ëinu pje va nja pe to ton ske istar ske lje s tvi ce. I da nas se u spo men na ve li kog Ma tu Ba lo tu, An to na ©o lja na, Ful vija To ma zzija odræa va ju Da ni ese ja u Pu li, Sa bor Ëakav skog pje sni π tva u Æmi nju i mno ge sliË ne ma ni fe sta ci je ko je i da lje nje gu ju tra di cij ske vri jed no sti i kul tu ru. Kao dio kul tur ne ba πti ne valja spo me nu ti i sta re obrte - tka nje na tka laË kom sta nu, lon Ëar s tvo, izra dbu na rod nih no πnji, te joπ mno go to ga po Ëe mu je ova re gi ja je din s tve na i ne po nov lji va. Go spo dar s tvo Is tre da nas je vrlo ra zno li ko s ob zi rom na svoje po ten ci ja le, pri rod ne re sur se i po vo ljan zem ljo pi sni po lo æaj. Uz bro do grad nju, ra zvi je na je pro i zvod nja du han skih pro i zvoda, di je lo va za au to mo bil sku in du s tri ju, pro i zvod nja gra appleevin skog ma te ri ja la, tek stil na in du s tri ja, πu mars tvo. No naj va æni ja go spo dar ska gra na je tu ri zam. ZaËetke razvo ja suv re me nog tu ri zma u Is tri na la zi mo veÊ po Ëet kom 19. sto lje Êa. Da nas Istar ska æu pa ni ja ra spo la æe s 225.000 kreveta u ho te li ma, tu ri stiËkim na se lji ma, kam po vi ma, i u ukup nim smje πtaj nim ka paci te ti ma Re pu bli ke Hrvat ske su dje lu je sa 31 po sto. Ve ge ta ci ja - Is tra je najve Êa ze le na oa za sje ver noga Ja dra na. ©u me za u zi ma ju oko 35 po sto pov rπi ne, a πu ma ma i πum skim zem lji πtem go spoda ri Upra va πu ma Po dru æni ca Bu zet. U njezi nu sa sta vu ra di 10 Broj 117 • rujan 2006. HRVATSKE ©UME
de vet πu ma ri ja: Bu je, Bu zet, Cres-Lo πinj , Opa ti ja, Po reË, Rovinj , La bin, Pa zin i Pu la. Na po lu o to ku se ra spo znaju dvi je re gi je, me di te ran ska i eu ro si bir ska. Me di te ran ska je re gi ja po di je lje na na za jedni ce eu me di te ran ske i sub medi te ran ske zo ne. Eu me di te ran sko po dru Ëje obra slo je zim ze le nom ve ge taci jom za jed ni ce crni ke. To ni su sa Ëu va ne πu me ne go ra ste prete æi to ma ki ja, drve Êe i grmlje, u ko je pro di ru i li sto pad ne vrste, od ko jih su naj zna Ëaj ni ji bi je li grab i hra st me du nac. Sub me di te ran sko po dru- Ëje je naj ra s pro s tra nje ni je, u nje mu prev la da va za jed ni ca bje lo gra bi Êa ko ja se uzdi æe do 350 m n.v., a na ve Êim vi si na ma ∆i Êa ri je i UË ke zo na je crnoga gra ba, s ce rom, ze le ni kom, muki njom i ke ste nom. U do li ni ri je ke Mir ne i njezina pri to ka Bu to ne ge na la zi se za jed ni ca hra sta lu ænja ka i polj skog ja se na. Eu ro si bir ska re gi ja gor sko je po dru Ëje iznad 1000 m n.v. Obra sla je bu ko vim πu ma ma za stup lje nim s dvi je za jed ni ce: pri mor skom πu mom bu kve i pret pla nin skom πu mom bukve. Pret pla nin ska πu ma bu kve ra zvi la se na vi si na ma iznad 1100 m n. v. Osim tih pri rod nih πu ma, u Is tri na la zi mo i ra zba ca nih kul tu ra crno go ri ce ko jih je u pro πlom sto lje Êu po dig nu to vi πe od 1000 ha. Kul tu re bje logo ri ce (to po la) na la zi mo sa mo u do li ni ri je ke Mir ne. Una toË to mu πto je kroz po vi je st bi la pod tu applein skom vla πÊu, πu ma ma na nje zinom po dru Ëju uvi jek se na sto ja lo ra ci o nal no go spo da ri ti, i to joπ u doba vla da vi ne Mle Ëa na. VeÊ 1532. osni va ju se πu mar ske in spek ci je, sa stav lja ka ta star πu ma, prvi 1584., a po sljed nji 1776. To su bi li prvi ka ta s tri πu ma u svi je tu. Ve ne ci ja izda je i po seb ne pro pi se ve za ne uz go spo da re nje πu ma ma. Do bro go spo da re nje na stav lja se i za fran cu ske vla da vi ne, ali su za au s trij ske vla da vi ne ve li ke de va sta ci je πu ma, a πum ski se fond upro pa πta va. Do po novne ob no ve πu ma do la zi za vla da vi ne Ita li je, a 1886. Istarska skup πti na do no si Za kon o po πum lja va nju, ko jim je ure appleen i na Ëin fi nan ci ra nja uzgoj nih rado va. Izme appleu dva sv jet ska ra ta po πum lje no je oko 2000 ha. Posli je II. sv jet skog ra ta za po Ëi nje in ten ziv na ob no va πu ma na krπu pa ta ko i u Is tri. Osam dese tih go di na pro πloga sto lje Êa ve li ke pov rπi ne po πum lje ne su i za hva lju ju Êi omla din skim rad nim ak ci ja ma (po dru Ëje ©u ma ri je Bu je). Pri rod ne lje po te - Ima ih mno go, po Ëev πi od naj po sje Êeni jeg i naj po zna ti jeg Na ci o nalnog par ka Bri ju ni, mor skog re zer va ta Lim skoga ka na la, re zer va ta πum ske ve ge ta ci je Mo to vun ske πu me, za πti Êe nog kra jo li ka Lim skoga za lje va, oko li ce Istar skih to pli ca, Pa zinskog po no ra, Par ka pri ro de UË ka, Park-πu me Zlat ni rat, Park-πu me ©i ja na pokraj Pu le, Orni to lo πkog re zer va ta Pa lud po kraj Ro vi nja… Flo ra i fa u na - Na po dru Ëju po lu o to ka æivi bo gat i bilj ni i æi vo tinj ski svi jet. Od div lja Ëi tu su je len obiË ni, je len lo pa tar, sr na obiË na, div lja svi nja, zec, ja za vac, li si ca, ku na zla ti ca i ku na bje li ca. U bo gat s tvu flo re ne ke su od bi lja ka i za πti Êe ne, po put vi lin ske pla ni ke, zv je zda stog lji lja na, kranj skog lji lja na, bije le na gla vi ce, ze len ka stog vi me nja ka, pla nin skog ja gla ca, lo vo ra stog li kav ca. Za bi o lo πku ra zno li ko st va æne su i mno go broj ne lokve kao sta ni πta vo do ze ma ca, ku ka ca i mo Ëvar nog bi lja ko ja tre ba oËu va ti i za πti titi, kao po sljed nja uto Ëi πta au to hto nih bilj nih i æi vo tinj skih vrsta. Bran do vi Is tre su, uz crni i bi je li tar tuf, do ma Êe ma sli ne, au toh to na istar ska vi na, ali i po zna to istar sko go ve do bo πkarin, ko ji je kroz po vi je st po magao se lja ku u naj te æim fi ziË kim po slo vi ma u nje go voj bor bi za pre æiv lja va nje. Ka ko je bo πka rinu pri je ti lo izu mi ra nje, po du ze- te su ak tiv no sti za nje go vo oËu va nje i za πti tu. Ono po Ëe mu je doista spe ci fiË na, nje zi na je mul tie tiË no st i mul ti kultu ral nost, te prevla da va ju Êe ozra Ëje to le ran ci je ko je joj s pra vom da je pov la πte no mje sto i ugled ne sa mo u na πoj zem lji veÊ i u eu rop skim zemlja ma s ra zvi je nim vi so kim stup njem de mo kra ci je. Bo πka rin Va le ri jin park u Pu li Sa sto ji na crnog bo ra Broj 117 • rujan 2006. HRVATSKE ©UME 11
Page 1 and 2: oj 117 Godina X., Zagreb, rujan 200
Page 3 and 4: u ovom broju RU JAN Fe sti val Dani
Page 5 and 6: on tro li ra ni poæa ri Piπe: Mir
Page 7 and 8: slovaËko πumarstvo sto vu o æi v
Page 9 and 10: Piπe: Ivica TomiÊ Foto: I. TomiÊ
Page 11: Are na u Pu li Piπe: Vesna Pleπe
Page 15 and 16: Piπe: Miroslav Mrkobrad Foto: M. M
Page 17 and 18: otpad VIN KOV CI Sme tli πte Ba zj
Page 19 and 20: 3,89 mi li juna eura u obra zo va n
Page 21 and 22: npr. u ©pa njol skoj za ho tel ske
Page 23 and 24: naj du lje. Upra vo tih da na, ka d
Page 25 and 26: mala enciklopedija πumarstva Piπe
Page 27 and 28: zaπtiÊene biljne vrste Piπe: Ivi
Page 29 and 30: Go spodar ska je di ni ca Dle tvo
Page 31 and 32: Sta ra bilj ska Dra va sa sa mo ni
Page 33 and 34: zdravi æivot Dr. Ivo Belan Po sto
Page 35 and 36: slovaËka 16. NAT JE CAN JE SJE KA
Page 37 and 38: PU» KA FE© TA JA KOVL JA I 16. SM
Page 39 and 40: JE SEN U BA RANJS KIM LO VI© TI MA
Page 41 and 42: struËna suradnja Piπe: Vesna Ple
Page 43 and 44: u πumskom miljeu Uz Gac ku Izvo ri

Kako se nekad ribarilo na Dravici...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?