prognoza oddziaÅywania na Årodowisko rozporzÄdzenia rady ...

PROGNOZA 

ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 

ROZPORZĄDZENIA 

RADY MINISTRÓW 

W SPRAWIE PROGRAMU 

ZAWIERAJĄCEGO ZADANIA 

RZĄDOWE SŁUśĄCE REALIZACJI 

INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO W 

ZAKRESIE ROZWOJU SIECI 

PRZESYŁOWYCH 

ELEKTROENERGETYCZNYCH 

Warszawa, lipiec 2010 r.

SPIS TREŚCI 

1. WPROWADZENIE ..................................................................................................................................III 

2. OPIS UZGODNIONEGO ZAKRESU PROGNOZY.............................................................................III 

3. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM .............................................................. IV 

4. INFORMACJE WSTĘPNE........................................................................................................................ 1 

4.1. INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY.................................. 1 

4.2. METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTU PROGRAMU................................. 7 

4.3. CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU. ....................................................................... 8 

4.4. CELE SZCZEGÓŁOWE DO OSIĄGNIĘCIA POPRZEZ REALIZACJĘ PLANOWANYCH INWESTYCJI................. 19 

4.5. POWIĄZANIA PROJEKTU PROGRAMU Z INNYMI DOKUMENTAMI.......................................................... 23 

4.6. IDENTYFIKACJA MOśLIWYCH ODDZIAŁYWAŃ ZNACZĄCYCH .............................................................. 33 

4.7. INFORMACJE O MOśLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO......................... 34 

5. OPIS I OCENA PRZEPROWADZONYCH ANALIZ .......................................................................... 35 

5.1. OPIS ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH ZMIAN TEGO STANU W PRZYPADKU 

BRAKU REALIZACJI PROJEKTU PROGRAMU ....................................................................................................... 36 

5.1.1. WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE [35, 57, 21]...................................................................................... 42 

5.1.2. WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO POMORSKIE [38, 55]............................................................................... 45 

5.1.3. WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE [46,31,6]................................................................................................ 48 

5.1.4. WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE [47] ......................................................................................................... 51 

5.1.5. WOJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE [39,22] ...................................................................................................... 53 

5.1.6. WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE [29,48].............................................................................................. 58 

5.1.7. WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE [32] .................................................................................................. 60 

5.1.8. WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE [30,49]..................................................................................................... 63 

5.1.9. WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE [40,44]............................................................................................ 65 

5.1.10. WOJEWÓDZTWO PODLASKIE [33,50].............................................................................................. 67 

5.1.11. WOJEWÓDZTWO POMORSKIE [1,36,51] .......................................................................................... 70 

5.1.12. WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE [41,52,23] ............................................................................................. 76 

5.1.13. WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE [34,45].................................................................................... 80 

5.1.14. WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE [37,53]........................................................................ 82 

5.1.15. WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE [42,54]...................................................................................... 86 

5.1.16. WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE [28] ............................................................................... 89 

5.2. OPIS STANU ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM 

ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM .......................................................................................................... 92 

5.3. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ............................................................... 92 

5.3.1. PARKI NARODOWE ............................................................................................................................. 94 

5.3.2. PARKI KRAJOBRAZOWE....................................................................................................................... 95 

5.3.3. OBSZARY NATURA2000 ..................................................................................................................... 96 

5.3.4. KORYTARZE EKOLOGICZNE ................................................................................................................ 99 

5.3.5. EKOSYSTEMY WODNO-BŁOTNE......................................................................................................... 103 

5.4. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA................................................................................................ 105 

5.5. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIE NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY 

OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU.............................................. 109 

6. ROZWIĄZANIA ISTOTNYCH PROBLEMÓW ................................................................................ 128 

6.1. ZAPOBIEGANIE I OGRANICZANIE NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO 

128 

6.2. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ UJĘTYCH W PROJEKCIE 

PROGRAMU ................................................................................................................................................. 139 

6.3. KOMPENSACJA PRZYRODNICZA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO .......................... 141 

7. PODSUMOWANIE................................................................................................................................. 142 

LITERATURA.................................................................................................................................................. 145 

PROGNOZA_lipiec_2010 

Strona II

1. WPROWADZENIE 

Prognoza oddziaływania na środowisko rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie programu 

zadań rządowych polegających na rozwoju elektroenergetycznych sieci przesyłowych 

(Projekt Programu), opracowana została na potrzeby przeprowadzenia postępowania 

związanego ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko planowanych inwestycji 

ujętych w w/w, zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 3 października 2008 r. 

o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie 

środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa OOS) [85]. Zgodnie z w/w 

ustawą przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają 

projekty m.in.: polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie energetyki, 

opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla 

późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. 

2. OPIS UZGODNIONEGO ZAKRESU PROGNOZY 

W odpowiedzi na zapytanie o niezbędny do przyjęcia w Projekcie Prognozy zakres, 

w piśmie z dnia 19 stycznia 2010 r. [24] Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ) 

wskazano następujące zagadnienia, które naleŜy uwzględnić : 

1. obszary o specjalnym znaczeniu dla środowiska, w tym ekosystemy wodno-błotne i leśne, 

korytarze ekologiczne i obszary Natura 2000, a takŜe gatunki chronione i zagroŜone 

wyginięciem, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków ptaków i nietoperzy, 

2. rozwiązania alternatywne, zwłaszcza w sytuacji moŜliwości wystąpienia znaczącego 

negatywnego oddziaływania na obszary Natura 2000, 

3. Informacje dotyczące oddziaływań skumulowanych, zwłaszcza w odniesieniu do budowy 

linii energetycznych wzdłuŜ szlaków komunikacyjnych, 

4. odniesienie kwestii związanych z oceną oddziaływania na środowisko takŜe do 

infrastruktury towarzyszącej (np. drogi techniczne itp.), 

5. transgraniczne oddziaływania na środowisko – zarówno w zakresie informacji 

dotyczących moŜliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko jak i propozycji 

monitoringu, 

6. ewentualne kolizje planowanych działań z formami ochrony przyrody (wynikającymi 

z ustawy o ochronie przyrody) w formie graficznej, 

W świetle wytycznych GDOŚ, głównym celem prognozy powinno być wskazanie 

pozytywnych i negatywnych skutków środowiskowych wynikających z działań 

uwzględnionych w Projekcie Programu, ocena aspektów środowiskowych zawartych 

w dokumencie, a takŜe przygotowanie rekomendacji dla zespołu opracowującego dokument 

pozwalających na właściwe uwzględnienie wymogów ochrony środowiska. 


Strona III

3. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 

Niniejszy dokument powstał w celu przedstawienia prognozy oddziaływania na 

środowisko przedsięwzięć inwestycyjnych zamieszczonych w „Projekcie Programu Zadań 

Rządowych polegających na rozwoju elektroenergetycznych sieci przesyłowych” (Projekt 

Programu). 

Obowiązujące obecnie przepisy prawa nie sprzyjają a niejednokrotnie uniemoŜliwiają 

prowadzenie inwestycji liniowych, które są kluczowym elementem rozbudowy systemu 

elektroenergetycznego. Uzyskanie zgody na realizację inwestycji, w postaci pozwolenia na 

budowę, musi być poprzedzone m.in. wprowadzeniem inwestycji do miejscowych planów 

zagospodarowania przestrzennego gmin lub uzyskaniem decyzji o ustaleniu lokalizacji 

inwestycji celu publicznego. Uchwalenie miejscowych planów zagospodarowania 

przestrzennego gmin (lub wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego) 

w kształcie umoŜliwiającym terminową realizację przedsięwzięć inwestycyjnych leŜy 

w kompetencjach jednostek samorządu terytorialnego. W większości przypadków gminy nie 

są zainteresowane budową przesyłowych linii elektroenergetycznych na swoim terenie. 

Dotychczasowa praktyka pokazuje, Ŝe niektóre jednostki samorządu terytorialnego, kierując 

się np. stanowiskiem społeczności lokalnych, podejmują działania mające na celu 

uniemoŜliwienie lub utrudnienie realizacji inwestycji. W efekcie inwestycja słuŜąca realizacji 

celu publicznego o znaczeniu krajowym lub międzynarodowym (np. budowa 

elektroenergetycznej linii o napięciu 400 kV i długości ponad 100 km, przebiegającej przez 

kilkanaście gmin) moŜe być zablokowana negatywnym stanowiskiem jednej gminy. 

Procedurę postępowania jednostek samorządu terytorialnego i organów administracji 

rządowej w sprawach lokalizacji inwestycji określa ustawa z dnia 27 marca 2003 r. 

o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [83]. W ustawie tej przewidziano specjalną 

ścieŜkę wprowadzenia inwestycji słuŜących realizacji celu publicznego o znaczeniu 

krajowym do planów miejscowych. Zgodnie z art. 48. ustawy inwestycje słuŜące realizacji 

celu publicznego o znaczeniu krajowym ujmowane są w Programach zawierających Zadania 

Rządowe. Programy winny uwzględniać m.in. rozmieszczenie obiektów infrastruktury 

technicznej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym. Programy zawierające Zadania 

Rządowe sporządzone przez właściwych Ministrów podlegają zaopiniowaniu przez sejmiki 

właściwych województw i są przyjmowane przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. 

Następnie właściwy Minister występuje do marszałka właściwego województwa z wnioskiem 

o wprowadzenie Programu zawierającego Zadania Rządowe do planu zagospodarowania 

przestrzennego województwa. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa 

uchwalany jest przez sejmik województwa. Ustalenia planu zagospodarowania 

przestrzennego województwa wprowadzane są do planu miejscowego po uzgodnieniu 

terminu realizacji inwestycji i warunków wprowadzenia ich do planu miejscowego. 

Przepisy ustawy nie gwarantują powodzenia zastępczego wprowadzenia inwestycji do 

planu miejscowego, nawet po zaliczeniu inwestycji do Zadań Rządowych. MoŜliwość tzw. 

przymusowego wprowadzenia programu rządowego do planu istnieje, gdy wójt (burmistrz 

lub prezydent miasta) nie wprowadzi zadania rządowego do studium uwarunkowań 

i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W sytuacji jednak, gdy zadanie to zostanie 

wprowadzone do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego danej 

gminy, a następnie władze gminy nie przystąpią do uchwalania miejscowego planu 

zagospodarowania przestrzennego, nie będzie moŜliwe przymusowe (zastępcze) 


Strona IV

wprowadzenie inwestycji. Przyjęcie Projektu Programu powinno ułatwić procedurę 

uzyskiwania zgód na realizację poszczególnych inwestycji. 

Przedstawione w Projekcie Programu plany związane z kształtem i rozwojem 

infrastruktury sieci przesyłowej, uwzględniają szereg czynników, mających bezpośredni 

wpływ na pracę Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). Głównym celem 

realizacji planowanych inwestycji jest zaś zapewnienie ciągłości i wystarczalności dostaw 

mediów energetycznych, stanowiących warunek konieczny prowadzenia wszelkiej 

działalności oraz zapewnienia rozwoju gospodarczego i funkcjonowania społeczeństwa. 

Dostawa mediów energetycznych wymaga istnienia i funkcjonowania przedstawionego 

poniŜej łańcucha: 

źródło dostaw 

(wytwórca) 

sieć 

przesylowa 

sieć 

dystrybucyjna 

Poszczególne elementy wskazanego powyŜej łańcucha, wchodzą w skład tzw. 

infrastruktury krytycznej, zdefiniowanej w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. [103] 

o zarządzaniu kryzysowym. Zgodnie z ww. ustawą, na infrastrukturę krytyczną składają się 

systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty 

budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego 

obywateli oraz słuŜące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji 

publicznej, a takŜe instytucji i przedsiębiorców. Infrastruktura krytyczna obejmuje 

następujące systemy: 

a) zaopatrzenia w energię i paliwa, 

b) łączności i sieci teleinformatycznych, 

c) finansowe, 

d) zaopatrzenia w Ŝywność i wodę, 

e) ochrony zdrowia, 

f) transportowe i komunikacyjne, 

g) ratownicze, 

h) zapewniające ciągłość działania administracji publicznej, 

i) produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych 

i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych. 

Nie bez przyczyny na pierwszym miejscu wyszczególnione zostały w ww. ustawie 

systemy zaopatrzenia w energię i paliwa. Dla prawidłowego funkcjonowania infrastruktury 

zaopatrzenia w paliwa, Ŝywność, wodę, infrastruktury łączności i teleinformatyki, 

infrastruktury transportu i komunikacji niezwykle istotne jest prawidłowe funkcjonowanie 

infrastruktury zapatrzenia w energię. W tablicy S.1. przedstawiono ekspercką ocenę 

wzajemnych zaleŜności między krajowymi infrastrukturami krytycznymi [99], z której 

jednoznacznie wynika decydujący wpływ infrastruktury zaopatrzenia w energię na wszystkie 

najwaŜniejsze dziedziny Ŝycia publicznego. 


Strona V

Wzajemna zaleŜność między krajowymi Infrastrukturami Krytycznymi 

(D – duŜa, S – średnia, M – mała) [99] 

ZaleŜność od infrastruktury 

Tablica S.1. 

Infrastruktura 

Zaopatrzenie 

w energię 

Zaopatrzenie 

w paliwa 

Łączność i 

teleinformatyk 

a 

Zaopatrzenie 

w Ŝywność 

Zaopatrzenie 

w wodę 

Ochrona 

zdrowia 

Transport i 

komunikacja 

Zaopatrzenie w energię - M D S D 

Zaopatrzenie w paliwa D - S S D 

Łączność i teleinformatyka D S - M 

Zaopatrzenie w Ŝywność D M M - D D 

Zaopatrzenie w wodę D M S - 

Ochrona zdrowia S S M M D - 

Transport i komunikacja D D S M - 

Zrealizowanie zadań będących przedmiotem Projektu Programu oceniane jest jako 

czynnik najwaŜniejszy i decydujący o bezpieczeństwie pracy i moŜliwościach dalszego 

rozwoju sieci przesyłowej. Projekt Programu oparty jest na załoŜeniach i wynikach analiz 

przyjętych przez operatora elektroenergetycznego systemu przesyłowego przy planowaniu 

rozwoju sieci przesyłowej, uwzględniających m.in. przekazane przez wytwórców plany 

w zakresie inwestycji odtworzeniowych i rozwojowych. Przystępując do wytypowania 

przedsięwzięć inwestycyjnych, niezbędnych do podjęcia w perspektywie lat 2011 – 2017 

przede wszystkim uwzględniono: 

1. pokrycie prognozowanego zapotrzebowania na moc i energię elektryczną w przyszłości, 

2. przyłączanie do sieci nowych źródeł konwencjonalnych, 

3. przewidywane lokalizacje elektrowni jądrowych na obszarze kraju, 

4. przyłączanie do sieci OZE o mocach wynikających z pakietu klimatycznego, 

5. zmiany strukturalne układów zasilania poszczególnych województw, 

6. rozwój połączeń transgranicznych wynikający ze zobowiązań międzynarodowych. 

Na rysunku poniŜej przedstawiono schemat KSP w 2017 r. z ww. inwestycjami 

wyróŜnionymi w kolorze Ŝółtym. 


Strona VI

Rys. S.1. Schemat KSP w 2017 r. z wyróŜnionymi w kolorze Ŝółtym inwestycjami 

planowanymi do realizacji w latach 2011-2017 

Realizacja wymienionych powyŜej planowanych zmian w sieci przesyłowej powinna 

pozwolić natomiast na: 

1. pokrycie prognozowanego do 2017 roku zapotrzebowania na moc i energię elektryczną, 

2. przyłączenie do sieci elektroenergetycznej odnawialnych źródeł energii elektrycznej 

(farm wiatrowych) o mocy szacowanej na poziomie ok. 7 500 MW, 

3. przyłączenie do sieci przesyłowej źródeł konwencjonalnych (głównie wykorzystujących 

węgiel jako źródło energii pierwotnej) o mocy planowanej ok. 8 500 MW, 

4. stworzenie warunków sieciowych dla wyprowadzenia mocy z planowanych do 

przyłączenia nowych źródeł (budowę odpowiedniej sieci linii słuŜących do przesyłu 

energii elektrycznej), 


Strona VII

5. realizację transgranicznych (międzynarodowych) przepływów mocy pomiędzy systemem 

polskim i litewskim oraz ukraińskim i białoruskim, 

6. zwiększenie zdolności do regulacji napięć w sieci przesyłowej, 

7. ograniczenie przepływów karuzelowych i efektywną wymianę mocy z systemem 

niemieckim, 

8. zwiększenie pewności zasilania obszarów metropolii przez strukturalne zmiany układów 

zasilania newralgicznych obszarów sieciowych. 

Przedstawione w Projekcie Programu inwestycje moŜna sklasyfikować w dwie główne 

grupy inwestycji: 

− budowa lub modernizacja linii elektroenergetycznych najwyŜszych napięć, 

− budowa lub rozbudowa stacji elektroenergetycznych najwyŜszych napięć. 

Wskazane typy inwestycji przede wszystkim oddziaływać mogą na środowisko poprzez: 

− pole elektromagnetyczne, 

− hałas, 

− wycieki olejów, 

− udary mechaniczne lub elektryczne, 

− zajęcie przestrzeni, 

− emisję zanieczyszczeń do atmosfery, 

W opracowaniu określono równieŜ oddziaływania skumulowane, pozytywne, negatywne, 

bezpośrednie, pośrednie, krótkookresowe, długookresowe, nieodwracalne i odwracalne, 

wynikające z budowy inwestycji będących przedmiotem Projektu programu. 

Poszczególne typy oddziaływań mogą występować tylko na etapie budowy inwestycji, 

na etapie eksploatacji lub zarówno na etapie budowy jak równieŜ eksploatacji. Skutki tych 

oddziaływań mogą być róŜne, co zostało przedstawione na rys. S.2. 


Strona VIII

Rys. S.2. Mapa relacji oddziaływań przedsięwzięć inwestycyjnych z Projektu Programu 


Strona IX

Przedstawione w Projekcie Programu inwestycje, w świetle zapisów rozporządzenia [75] 

naleŜy zakwalifikować do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. 

Pojęcie „znaczącego oddziaływania” wprowadza art. 6 (3) dyrektywy siedliskowej [5]. 

W wytycznych Komisji Europejskiej interpretujących postanowienia tego artykułu [91] 

wskazuje się na konieczność zobiektywizowanej interpretacji tego pojęcia. Istotność 

oddziaływania powinna być bowiem jednocześnie ustalana w odniesieniu do specyficznych 

cech i warunków środowiskowych obszaru chronionego, którego dotyczy plan lub 

przedsięwzięcie, ze szczególnym uwzględnieniem celów ochrony obszaru. 

Do przeprowadzenia ostatecznej oceny oddziaływania znaczącego na środowisko 

przedsięwzięć przedstawionych w Projekcie Programu wymagana jest znajomość 

przybliŜonej lokalizacji tych inwestycji (w tym proponowanych tras linii napowietrznych) 

oraz proponowanej do przyjęcia techniki wykonania tych inwestycji. Korzystając ze 

wskazanego powyŜej schematu sieci przesyłowej w roku 2015 moŜna jedynie dokonać 

wstępnej analizy stanu środowiska oraz zidentyfikować istniejące problemy ochrony 

środowiska. Właściwą ocenę dotyczącą skali znaczącego oddziaływania naleŜy 

przeprowadzić w momencie uzyskiwania właściwych decyzji, na potrzeby realizacji 

poszczególnych przedsięwzięć lub opracowywania planów realizacji grup przedsięwzięć. 

Zgodnie z wytycznymi metodycznymi przedstawionymi w [91], w sytuacji gdy na 

dany plan składa się większa liczba przedsięwzięć, opisanych tylko w ogólny sposób, bez 

podania szczegółów tych przedsięwzięć, ocena dokonana na poziomie planu nie zwalnia 

od dokonania oceny poszczególnych przedsięwzięć wymaganej artykułem 6 (3) 

w odniesieniu do owych szczegółów, nie objętych planem. 

W przypadku Projektu Programu mamy do czynienia z opisaną powyŜej sytuacją. 

Dlatego teŜ, przedstawiona w niniejszej Prognozie ocena oddziaływania odpowiada stopniowi 

szczegółowości Projektu Programu i powinna być traktowana jako wstępne rozpoznanie 

moŜliwości zrealizowania przedmiotowych inwestycji, przy uwzględnieniu poszanowania 

środowiska naturalnego. 

Pole elektromagnetyczne 

Pole elektromagnetyczne jest zjawiskiem powszechnym w otoczeniu wszelkich urządzeń 

elektrycznych. Stąd teŜ konieczność określenia wartości dopuszczalnych tego zjawiska 

Zagadnienia związane z oddziaływaniem na środowisko pól elektromagnetycznych, 

wytwarzanych przez urządzenia elektroenergetyczne wysokiego napięcia, reguluje: 

• w zakresie ochrony przed oddziaływaniem pola elektromagnetycznego - Rozporządzenie 

Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie dopuszczalnych 

poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania 

dotrzymania tych poziomów [74], 

• w zakresie projektowania i budowy linii elektroenergetycznych - Norma PN-EN 50341- 

1:2005 Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyŜej 45 kV. 

Część 1: Wymagania ogólne. Specyfikacje wspólne [19]. 

Wspomniana powyŜej norma [19] nie precyzuje wartości granicznych natęŜenia pola 

elektrycznego i magnetycznego, wskazuje jednak, Ŝe powinny one wynikać z ustaleń 

odpowiednich norm i przepisów bezpieczeństwa. Jedynym dokumentem określającym zakres 

dopuszczalnych poziomów pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz jest więc 

rozporządzenie [74]. Zgodnie z zapisami tego rozporządzenia, dla miejsc dostępnych dla 

ludności, wartości te wynoszą: 


Strona X

• dla składowej elektrycznej (E) - 10 kV/m, 

• dla składowej magnetycznej (H) - 60 A/m. 

Na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową natęŜenie pola elektrycznego 

nie moŜe przekraczać wartości 1 kV/m, a natęŜenie pola magnetycznego wartości 60 A/m. 

Na wartość maksymalną i rozkład pola elektrycznego w otoczeniu linii napowietrznej 

wpływają głównie następujące jej parametry [13]: 

• napięcie robocze linii, 

• odległość przewodów fazowych od ziemi, 

• odstępy pomiędzy przewodami róŜnych faz lub wiązkami przewodów, 

• geometryczny układ przewodów fazowych, a w liniach dwu- i wielotorowych – wzajemne 

usytuowanie przewodów (lub wiązek) tej samej fazy w roŜnych torach, 

• średnica przewodów, a w przypadku przewodów wiązkowych równieŜ odstęp przewodów 

w wiązce. 

Na rozkład natęŜenia pola elektrycznego w sąsiedztwie linii napowietrznej wpływają 

takŜe elementy otoczenia połoŜone w bezpośredniej jej bliskości, takie jak: zabudowania (w 

tym domy mieszkalne, w szczególności o znacznej wysokości), drzewa, płoty oraz inne 

konstrukcje przewodzące. Wpływ wspomnianych elementów na rozkład pola elektrycznego 

jest róŜny i w związku z tym, do scharakteryzowania rozkładu tego pola w sąsiedztwie linii 

napowietrznych naleŜy posługiwać się tzw. polem niezniekształconym (niezakłóconym), czyli 

takim, jakie występuje w pobliŜu linii przy braku jakichkolwiek elementów zaburzających 

jego rozkład. Taki sposób postępowania eliminuje trudności związane z uwzględnieniem 

elementów zniekształcających pole elektryczne w procesie obliczeń, a ponadto pozwala na 

jednoznaczne porównywanie rozkładów pól dla róŜnych typów linii. Warto przy tym 

podkreślić, Ŝe wyznaczenie rozkładu pola elektrycznego, uwzględniającego występujące 

zniekształcenia, jest moŜliwe dopiero podczas pomiarów przeprowadzanych w warunkach 

rzeczywistych. 

Na rysunku S.3. przedstawiono rozkład pola elektrycznego w otoczeniu linii 

przesyłowej, natomiast na rys. S.4. porównanie natęŜeń pól elektrycznych emitowanych przez 

róŜne urządzenia [13,14]. 


Strona XI

Rys. S.3. Pole elektryczne w otoczeniu linii przesyłowej [13] 

Rys. S.4. Porównanie natęŜeń pól elektrycznych [14] 


Strona XII

Maksymalne zmierzone natęŜenia pól elektrycznych, w otoczeniu krajowych linii 

napowietrznych 110, 220 i 400 kV przy największym zwisie linii, na wysokości 2 m nad 

ziemią, wynosiły [13]: 

− dla linii 110 kV – 3,3 kV/m, 


− dla linii 400 kV – 9,9 kV/m. 

W wielu krajach wprowadzono przepisy i zalecenia w zakresie ochrony przed polami 

magnetycznymi o częstotliwości 50 Hz. Przepisy dotyczące wartości dopuszczalnej pola 

magnetycznego obowiązują równieŜ w Polsce. Reguluje je rozporządzenie Ministra 

Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól 

elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych 

poziomów [74], które stanowi, Ŝe natęŜenie pola magnetycznego, jakie moŜe występować 

w środowisku (w tym równieŜ na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową) nie 

powinno przekraczać 60 A/m. Z punktu widzenia zagroŜenia środowiska polem 

magnetycznym za najistotniejsze naleŜy uznać ustalenie maksymalnej wartości natęŜenia pola 

magnetycznego w otoczeniu napowietrznej linii elektroenergetycznej. 

Na wartość maksymalną i rozkład pola magnetycznego w otoczeniu linii napowietrznej 

wpływają przede wszystkim następujące parametry: 

• natęŜenie prądu w linii, 


• odstępy pomiędzy przewodami roŜnych faz lub wiązkami przewodów, jeŜeli w linii 

stosowane są przewody wiązkowe, 

• geometryczny układ przewodów fazowych, a w liniach dwu- i wielotorowych wzajemne 

usytuowanie przewodów (lub wiązek) tej samej fazy 

Maksymalne zmierzone natęŜenia pól magnetycznych w otoczeniu krajowych linii 


ziemią wynosiły [13]: 

− dla linii 110 kV – 15,3 A/m, 

− dla linii 220 kV – 32,6 A/m, 

− dla linii 400 kV – 37,7 A/m. 

Pole magnetyczne –w przeciwieństwie do pola elektrycznego - nie ulega zniekształceniu 

w pobliŜu obiektów przewodzących i w związku z tym elementy otoczenia połoŜone 

w bezpośredniej bliskości linii, takie jak: zabudowania, drzewa, płoty oraz inne konstrukcje 

przewodzące nie wpływają na jego rozkład. Pole magnetyczne przenika bez zniekształceń 

przez większość materiałów i obiektów. 

Na rysunku S.5. przedstawiono rozkład pola magnetycznego w otoczeniu linii 

przesyłowej, natomiast na rys. S.6. porównanie natęŜeń pól magnetycznych [13,14]. 


Strona XIII

Rys. S.5. Pole magnetyczne w otoczeniu linii przesyłowej [13] 

Rys. S.6. Porównanie natęŜeń pól magnetycznych [14] 


Strona XIV

Hałas (pole akustyczne) [13] 

UciąŜliwość hałasu zaleŜna jest od jego poziomu, charakterystyki w funkcji 

częstotliwości, czasu trwania, a takŜe od cech indywidualnych osoby, na którą oddziałuje 

hałas. Źródłem hałasu (szumu akustycznego), wytwarzanego przez linie elektroenergetyczne 

są: ulot z elementów przewodzących linii znajdujących się pod napięciem (głównie 

z przewodów roboczych) oraz wyładowania powierzchniowe na elementach układu 

elektroizolacyjnego. 

Poziom hałasu wytwarzanego przez linie zaleŜy od ich konstrukcji, w szczególności zaś 

od rodzaju zastosowanych przewodów roboczych oraz od warunków pogodowych. Linie 

wyposaŜone w przewody wiązkowe, szczególnie w wiązki trzy lub czteroprzewodowe 

wykonane z przewodów segmentowych, powodują znacznie mniejszy hałas niŜ linie 

wyposaŜone w przewody pojedyncze. Poziom hałasu znacznie wzrasta w czasie złej pogody 

(mŜawka, deszcz, śnieg, sadź), kiedy, jak wspomniano wcześniej, intensywność ulotu 

z przewodów roboczych istotnie się zwiększa. Wysoki poziom hałasu rejestruje się takŜe 

w obszarach, gdzie występują wyjątkowo niekorzystne warunki zabrudzeniowe. Wzrost 

poziomu hałasu jest wtedy spowodowany wzmoŜonymi wyładowaniami na osprzęcie 

izolacyjnym (izolatorach). W sytuacji, gdy linia przebiega przez obszary zabudowy 

mieszkalnej, hałas moŜe być dokuczliwy dla mieszkającej tam ludności, przede wszystkim 

podczas złej pogody. PoniŜej, na rys. S.7. przedstawiono poziom hałasu wytwarzanego przez 

linie elektroenergetyczne na tle innych źródeł hałasu. 

Rys. S.7. Poziom hałasu wytwarzanego przez linie elektroenergetyczne na tle innych 

źródeł hałasu 


Strona XV

Oddziaływania na ludzi 

Najistotniejsze oddziaływania na ludzi, które potencjalnie mogą powodować uciąŜliwości lub 

negatywne skutki dla zdrowia, związane są z emisją zanieczyszczeń powietrza, emisją hałasu 

lub promieniowania elektromagnetycznego. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe emisja zanieczyszczeń 

powietrza będzie miała miejsce przede wszystkim na etapie budowy obiektów, a głównymi 

jego źródłami będą spaliny pochodzące z pracujących maszyn budowlanych oraz środków 

transportu. Zanieczyszczenia te będą występować głównie w miejscu prowadzonych prac 

budowlanych oraz w niewielkim stopniu przy trasach przejazdu cięŜkiego sprzętu. Istnieje 

równieŜ znikome ryzyko zanieczyszczenia powietrza, a przez to niekorzystnego 

oddziaływania na ludzi, sześciofluorku siarki SF 6 , który wykorzystywany jest 

w nowoczesnych rozwiązaniach aparatów łączeniowych jako środek izolacyjny. Zwiększona 

emisja hałasu, wpływająca niekorzystnie na ludzi powodowana będzie przede wszystkim na 

etapie budowy obiektów, i podobnie jak emisja zanieczyszczeń powietrza wynikać będzie 

z pracy cięŜkiego sprzętu oraz realizowanego transportu urządzeń i materiałów. Na etapie 

eksploatacji źródłem hałasu mogą być transformatory lub, w szczególnie niekorzystnych 

warunkach pogodowych, linie. Promieniowanie elektromagnetyczne występować będzie 

w otoczeniu linii i stacji na etapie eksploatacji. Przeprowadzane analizy poziomów natęŜenia 

pola na etapie opracowywania raportów oddziaływania na środowisko poszczególnych 

inwestycji powinny pozwolić na zastosowanie rozwiązań technicznych (m.in. dobór 

konstrukcji wsporczych), których zastosowanie pozwoli na ograniczenie negatywnych 

oddziaływań do poziomów bezpiecznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami. 

Oddziaływania na faunę i florę 

Budowa oraz eksploatacja linii lub stacji elektroenergetycznych moŜe mieć negatywny 

wpływ przede wszystkim na przedstawicieli fauny z gatunków ptaków lub nietoperzy, 

poprzez: 

− potencjalną śmiertelność na skutek kolizji z elektroenergetycznymi liniami przesyłowymi, 

− wypłoszenia z terenów dotychczasowych siedlisk, w wyniku nadmiernego hałasu 

i wibracji, 

− pogorszenie stanu siedlisk w wyniku emisji zanieczyszczeń (na etapie budowy). 

Trudno jednoznacznie ocenić skalę tych oddziaływań na etapie opracowywania 

prognozy oddziaływania na środowisko Projektu Programu. Podobnie jak zasugerowano 

w Prognozie dla Polityki energetycznej [43], w przypadku niniejszej Prognozy do Projektu 

Programu właściwym momentem na dokonanie wnikliwej oceny wpływu danej inwestycji na 

określone gatunki ptaków czy nietoperzy występujących w pobliŜu lokalizacji tej inwestycji, 

będą opracowywane raporty oddziaływania na środowisko dla poszczególnych inwestycji. 

W przypadku oddziaływań na rośliny, na szczególną uwagę zasługuje prowadzona 

często w trakcie budowy linii elektroenergetycznych wycinka drzew. Prowadzona na potrzeby 

budowy linii wycinka drzew moŜe być niekorzystna nie tylko ze względu na zmniejszenie 

liczby lokalnego drzewostanu, ale takŜe ze względu na ich wartości przyrodnicze. Lasy 

o szczególnych walorach przyrodniczych, tzw. lasy HCVF (skrót od angielskiej nazwy: High 

Conservation Value Forests) są wyznaczane z wykorzystaniem „Kryteriów wyznaczania 

Lasów o szczególnych walorach przyrodniczych w Polsce” [100]. Procedura wyznaczania 

tych lasów i zasad gospodarowania w nich zrealizowana została po konsultacjach 

z samorządami, organizacjami pozarządowymi i środowiskami naukowymi. W ramach lasów 

HCVF wyszczególniono następujące rodzaje kompleksów leśnych: 


Strona XVI

− HCVF 1.2.: Ostoje zagroŜonych i ginących gatunków, 

− HCVF 3.1.: Ekosystemy skrajnie rzadkie i ginące, marginalne z punktu widzenia 

gospodarki leśnej, 

− HCVF 3.2.: Ekosystemy rzadkie i zagroŜone w skali Europy, 

− HCVF 4.1.: Lasy wodochronne, 

− HCVF 4.2.: Lasy glebochronne, 

− HCVF 6: Lasy kluczowe dla toŜsamości kulturowej lokalnych społeczności. 

W znacznej części nadleśnictw prowadzone są prace, obejmujące równieŜ konsultacje 

społeczne, związane z wyznaczaniem lasów o szczególnych walorach przyrodniczych. 

Niewątpliwie realizacja inwestycji liniowych, jakimi jest budowa linii elektroenergetycznych, 

wymagać będzie prowadzenia miejscowych wycinek leśnych, ale na etapie realizacji 

poszczególnych przedsięwzięć naleŜy rozwaŜać minimalizowanie ich wpływu na 

funkcjonowanie całych ekosystemów. 

Oddziaływania na krajobraz 

Oddziaływania planowanych do realizacji w ramach Projektu Programu inwestycji na 

krajobraz dotyczą potencjalnych zmian w sposobie postrzegania otoczenia wokół tych 

inwestycji. Krajobraz coraz częściej uznawany jest bowiem za wskaźnik jakości Ŝycia. 

Zgodnie z definicją przyjętą w sporządzonej we Florencji dnia 20 października 2000 r. 

Europejskiej Konwencji Krajobrazowej [104] krajobraz oznacza obszar, postrzegany przez 

ludzi, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników przyrodniczych i/lub 

ludzkich. Konwencja ta została równieŜ przyjęta przez Polskę z dniem 24 czerwca 2004 r. , 

stąd teŜ niewątpliwie wzrost znaczenia ochrony krajobrazu i konieczność jego uwzględniania, 

zwłaszcza na etapie dokonywania ocen oddziaływania na środowisko poszczególnych 

przedsięwzięć [101,102]. W przypadku inwestycji będących przedmiotem Projektu Programu, 

negatywne oddziaływanie na krajobraz będzie wynikało głównie z ciągłości 

w przestrzeni nowych budowanych linii elektroenergetycznych. Niewątpliwie, poprzez 

zastosowanie specjalnych technik moŜna zapewnić prawidłowe gospodarowanie terenem 

i minimalizować oddziaływanie inwestycji na krajobraz. Jednak właściwszym niŜ prognoza 

miejscem do dokonania oceny oddziaływania inwestycji na krajobraz będzie procedura OOS, 

stanowiąca realną pomoc w podejmowaniu decyzji najlepszych dla środowiska i krajobrazu, 

wpływających na jakość przestrzeni, w której Ŝyjemy [101]. 

Oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne 

Negatywne oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne moŜe być związane przede 

wszystkim z etapem budowy stacji lub linii elektroenergetycznych wskazanych w Projekcie 

Programu. Oddziaływanie to moŜe być wynikiem ewentualnych drobnych awarii maszyn, 

podczas których moŜe dojść do bezpośredniego zanieczyszczenia gruntu olejami lub 

substancjami ropopochodnymi. Oddziaływanie takie moŜe mieć charakter krótkookresowy 

i praktycznie jednostkowy, który naleŜy minimalizować poprzez utrzymanie odpowiedniego 

stanu technicznego sprzętu budowlanego i transportowego jak równieŜ zapewnienie 

odpowiedniego zaplecza serwisowego. 

W fazie eksploatacji zasadniczo nie powinno wystąpić oddziaływanie na środowisko 

gruntowo-wodne, które mogłoby spowodować negatywne skutki w środowisku. 

W przeszłości obserwowano negatywne oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne 

wynikające ze stosowania w transformatorach jako czynnika chłodzącego 

i izolującego węglowodorów aromatycznych. Stosowane aktualnie systemy zabezpieczające 


Strona XVII

środowisko gruntowo-wodne przed wyciekami olejów elektroizolacyjnych i dbałość 

o gospodarkę wodno-ściekową pozwala na praktycznie wyeliminowanie ryzyka skaŜenia 

środowiska niebezpiecznymi substancjami. 

Oddziaływania na ekosystemy 

Do najistotniejszych oddziaływań negatywnych na ekosystemy naleŜy zaliczyć: 

zanieczyszczenie środowiska, zaburzenia stosunków wodnych, wycinkę lasów, rozwój 

infrastruktury przemysłowej, transportowej i turystycznej, wprowadzanie gatunków obcych 

dla danego obszaru (roślin lub zwierząt) czy stosowanie chemicznych środków ochrony 

roślin. W przypadku realizacji inwestycji będących przedmiotem Projektu Programu, 

negatywne oddziaływania na ekosystemy mogą być wynikiem prowadzonej wycinki drzew 

wzdłuŜ tras budowy linii lub kolizji linii elektroenergetycznych z trasami przelotu ptaków. W 

konsekwencji moŜe dochodzić do utrudniania migracji zwierząt, w tym ptaków, oraz roślin. 

Jeśli planowana trasa budowy linii prowadzić miałaby poprzez tereny 

występowania/migrowania szczególnie rzadkich gatunków, w konsekwencji mogłoby dojść 

do defragmentacji ekosystemu czy izolacji siedliska. 

Oddziaływania na klimat akustyczny 

Inwestycje objęte Projektem Programu są źródłem hałasu, mogą więc oddziaływać 

w pewnym stopniu na klimat akustyczny. Ze względu na charakter tych inwestycji, będą to 

oddziaływania o charakterze lokalnym. Jak juŜ wspomniano w rozdziale 5.5.1., natęŜenie 

hałasu, którego źródłem są linie elektroenergetyczne na tle innych źródeł hałasu 

występujących w środowisku nie jest szczególnie wysokie. Przyczyną powstawania hałasu 

emitowanego przez linie są tzw. zjawiska ulotowe, które zaobserwować moŜna w czasie 

mŜawki, deszczu czy mgły. Objawiają się one niezbyt jaskrawym świeceniem przewodów 

linii, widocznym przede wszystkim w porze nocnej. Zjawiskom ulotowym towarzyszy 

charakterystyczny szum słyszalny w sąsiedztwie linii. Przy szczególnie wilgotnej pogodzie, 

w czasie niezbyt obfitego deszczu, hałas wytwarzany przez linie wzrasta, nie przekraczając na 

ogół poziomu dopuszczalnego dla określonego terenu. Hałas, którego źródłem są linie 

napowietrzne najwyŜszych napięć róŜni się znacznie od hałasu wytwarzanego przez inne 

źródła, przede wszystkim wykorzystywane w przemyśle. W ustalonych i niezmiennych 

warunkach pogodowych poziom hałasu wytwarzanego przez linie napowietrzne niewiele 

zmienia się w czasie. Przy dobrej pogodzie, bez deszczu, mŜawki czy mgły, która moŜe 

utrzymywać się przez wiele dni, linie najwyŜszych napięć są prawie niesłyszalne. Kiedy 

nadchodzi okres złej pogody słyszalność linii wyraźnie wzrasta 

i podwyŜszony poziom hałasu utrzymuje się aŜ do momentu, kiedy pogoda się poprawi. 

Hałas powstający na terenie stacji elektroenergetycznych najwyŜszych napięć pochodzi 

przede wszystkim ze źródeł, jakimi w tych obiektach transformatory duŜej mocy, a przede 

wszystkim wentylatory chłodzące te urządzenia. Wspomniane urządzenia, to typowe źródła 

hałasu przemysłowego, którego poziom nie zaleŜy od warunków pogodowych. Odpowiednie 

analizy dotyczące poziomu hałasu, jaki prawdopodobnie będzie emitowany poza obszar danej 

stacji, realizowane są na etapie opracowywania raportów oddziaływania na środowisko 

poszczególnych inwestycji. Pozwala to odpowiednio wcześnie na opracowanie środków 

zaradczych, tak aby na etapie eksploatacji urządzeń dopuszczalne wartości hałasu 

emitowanego poza teren stacji nie były przekraczane. 


Strona XVIII

Oddziaływania na powierzchnię ziemi 

W przypadku budowy stacji lub linii elektroenergetycznych, oddziaływania na 

powierzchnię ziemi w większości przypadków polegać będą na zajęciu powierzchni terenu 

oraz zmianach struktury gruntu (usunięcie warstwy humusu itp.) w bezpośrednim sąsiedztwie 

inwestycji. Oddziaływania o takim charakterze mogą równieŜ wynikać z konieczności 

składowania materiałów budowlanych czy elementów konstrukcyjnych. Na etapie 

eksploatacji negatywne oddziaływania na powierzchnię ziemi mogą wystąpić w razie 

powaŜniejszej awarii związanej z zerwaniem przewodów linii elektroenergetycznych 

spowodowane sprzętem budowlanym i transportowym podczas usuwania skutków tej awarii. 

Dotyczy to równieŜ terenów stacji, jeŜeli zajdzie konieczność usuwania awarii elementów 

infrastruktury podziemnej stacji. 

Oddziaływania na wody powierzchniowe 

Negatywne oddziaływania na wody powierzchniowe mogą być konsekwencją 

prowadzonych prac budowlanych. W fazie realizacji inwestycji głównymi przyczynami 

zanieczyszczenia wód mogą być: 

− spływy deszczowe i roztopowe z terenu budowy, 

− nieodpowiednio składowane materiały budowlane, 

− niewłaściwa lokalizacja zapleczy budowy, w tym niewłaściwie przygotowane węzły 

sanitarne, 

− zanieczyszczenia wód substancjami chemicznymi wyciekającymi w wyniku 

zaistniałych awarii maszyn lub urządzeń. 

Na etapie eksploatacji w wyjątkowych sytuacjach moŜe dochodzić do zanieczyszczenia wód 

substancjami chemicznymi wyciekającymi w wyniku zaistniałych awarii maszyn lub 

urządzeń. Oddziaływanie takie moŜe mieć charakter krótkookresowy i praktycznie 

jednostkowy. 

Oddziaływania na powietrze atmosferyczne. 

Realizacja inwestycji będących przedmiotem Projektu Programu oddziaływać będzie 

negatywnie na powietrze atmosferyczne przede wszystkim na etapie budowy i będzie miało 

charakter lokalny, wynikający z pracy cięŜkiego sprzętu oraz środków transportu. Pewne 

zagroŜenie dla środowiska, zwłaszcza na powietrze atmosferyczne, moŜe mieć gaz SF6 

wykorzystywany w urządzeniach elektroenergetycznych stosowanych na stacjach, 

w przypadku awaryjnego wycieku (emisji) z obudów (zarówno w fazie realizacji jak 

i eksploatacji). Wartości ubytku gazu SF6 są jednak bardzo niskie. Obecnie firmy zapewniają 

roczne ubytki gazu nie przekraczające 0,5%, a nawet 0,1% (przekładniki pomiarowe). 

Przeciętnie urządzenie zawiera około 2,5 kg gazu SF6 w stanie spręŜonym. Aparatura jest 

monitorowana „on-line” i ubytki gazu powodujące zmniejszenie jego ciśnienia w aparacie są 

sygnalizowane, a informacja ta jest natychmiast przesyłana do zdalnych centrów nadzoru 

pracy stacji. Większe ubytki mogą pojawić się w czasie eksploatacji wyłączników, nawet do 2 

%, przy częstych wyłączeniach znacznych prądów zwarciowych (producenci zakładają ponad 

50 wyłączeń, co w praktyce nie zdarza się), wynikające głównie z rozpadu gazu w wyniku 

wyładowań elektrycznych i łuku. Rozpad gazu stanowi podstawową przyczynę powstawania 


Strona XIX

związków toksycznych. Gazowe lub proszkowe produkty rozpadu gazu SF6 mogą stanowić 

zagroŜenie dla ludzi, w przypadku gdy nastąpi: 

− wyciek gazu spowodowany nieszczelnością lub uszkodzeniem obudowy, 

− demontaŜ uszkodzonych lub wyeksploatowanych aparatów. 

Stwarzają one zagroŜenie dla ludzi – zwłaszcza podczas remontów i demontaŜu. 

Eksploatacja urządzeń elektroenergetycznych z SF6 wymaga stosowania niezbędnych 

zabezpieczeń ogólnych i indywidualnych. Mieszanka związków chemicznych powstałych 

w wyniku rozpadu SF6, która wydostanie się na zewnątrz rozszczelnionej obudowy wchodzi 

w reakcję z wilgocią tworząc związki kwaśne-toksyczne i agresywne. Czysty SF6 „zalega” 

w atmosferze ze względu na swoją trwałość chemiczną (nie wchodzi w reakcje z innymi 

gazami). 

Oddziaływania skumulowane 

Przy okazji dokonywania oceny oddziaływań Projektu Programu na środowisko, naleŜy 

równieŜ zwrócić uwagę na inne przedsięwzięcia, które łącznie z inwestycjami w sieci 

elektroenergetycznej mogą w dodatkowy, negatywny sposób, oddziaływać na otoczenie. 

Przy okazji dokonywania wstępnej oceny oddziaływań znaczących naleŜy równieŜ zwrócić 

uwagę na inne przedsięwzięcia, spoza listy wskazanych w Projekcie Programu, które łącznie 

z inwestycjami w sieci elektroenergetycznej mogą, w dodatkowy, negatywny sposób, 

oddziaływać na otoczenie. Wskazana w [20] metodyka dokonywania oceny oddziaływań 

skumulowanych wskazuje na konieczność: 

a) identyfikacji wszystkich przedsięwzięć i planów, które mogą oddziaływać 

w powiązaniu, 

b) identyfikacji typów oddziaływań, które prawdopodobnie będą mieć wpływ na wraŜliwe 

na zmiany elementy struktury i funkcji obszaru, 

c) zdefiniowania granic analizy oddziaływań skumulowanych – co istotne mogą być 

odmienne w stosunku do róŜnych typów oddziaływania oraz mogą obejmować oddalone 

tereny, 

d) identyfikacji potencjalnych szlaków kumulacji (np. poprzez wodę, powietrze itd., 

akumulacja wpływów w czasie i przestrzeni), 

e) prognozowania natęŜenia/zakresu przewidywanych oddziaływań skumulowanych, 

f) określenia, czy potencjalne oddziaływania skumulowane będą prawdopodobnie znaczące. 

W przypadku inwestycji wskazanych w Projekcie Programu naleŜy rozwaŜyć potencjalne 

oddziaływanie skumulowane z innymi przedsięwzięciami infrastruktury drogowej, liniami 

kolejowymi oraz lotniskami. PoniŜej, na rys. S.7. przedstawiono istniejące i planowane do 

realizacji przedsięwzięcia Projektu Programu łącznie z elementami infrastruktury drogowej. 


Strona XX

Rys. S.7. Schemat elektroenergetycznej sieci przesyłowej w 2017 r. na tle infrastruktury 

drogowej 

W celu dokonania oceny ewentualnego oddziaływania skumulowanego naleŜy 

zidentyfikować typy oddziaływań, które prawdopodobnie mogą mieć wpływ na wraŜliwe na 

zmiany elementy struktury i funkcji obszaru. W tablicy S.2. poniŜej przedstawiono na 

podstawie oszacowania eksperckiego poszczególne elementy infrastruktury technicznej wraz 

z oceną oddziaływania. Promieniowanie elektromagnetyczne nie ma wśród pozostałych 

typów przedsięwzięć moŜliwości oddziaływania w skumulowaniu. Spośród pozostałych 

czynników takim, który w sposób znaczący moŜe oddziaływać w skumulowaniu jest 

przerwanie połączeń przyrodniczych, w tym bariery na trasie migracji oraz degradacja 

krajobrazu. W szczególności, prowadzenie tras linii elektroenergetycznych oraz linii 

kolejowych czy tras drogowych moŜe, w przypadku braku uwzględnienia na etapie 

planowania powiązanych inwestycji, wpływać negatywnie przede wszystkim na walory 

krajobrazowe. Z przedstawionego powyŜej rysunku S.7. moŜna wywnioskować, Ŝe 

planowana trasa linii 400 kV Ełk – ŁomŜa prowadzona będzie w jednym korytarzu 

infrastrukturalnym z drogą S61. Pozwoli to zminimalizować ingerencję obydwu tych 

inwestycji w bogaty przyrodniczo obszar województwa. 

Tablica S.2. 


Strona XXI

Identyfikacja potencjalnych oddziaływań skumulowanych 

Lp. 


techniczna 

zanieczyszczenie 

atmosfery 

zanieczyszczenie wód 

hałas 

promieniowanie 

elektromagnetyczne 

przekształcenie 

powierzchni ziemi 

zaburzenie stosunków 

wodnych 

zmiany mikroklimatu 

przerwanie połączeń 

przyrodniczych, w tym 

bariery na trasie migracji 

fragmentacja przestrzeni 

degradacja krajobrazu 

1 

Linie i stacje 

elektroenergetyczne 

+ ± + + + ± − x _ x 

2 Drogi x + x − x + + x + x 

3 Koleje ± ± x − x + + x + x 

4 Gazociągi + ± + − + + − ± ± + 

5 Lotniska x + x − x + + x x x 

Legenda: 

Lp. Ocena Symbol 

1 istotne x 

2 nieznaczne + 

3 nieistotne ± 

4 brak − 

Oddziaływania pozytywne związane są z przeznaczeniem inwestycji, gdyŜ ich realizacja 

spowoduje poprawę bezpieczeństwa energetycznego. 

Oddziaływania negatywne związane są z okresem realizacji robót budowlanych, gdzie będzie 

miało miejsce nasilenie emisji hałasu, spalin i pyłów pochodzących z pracującego sprzętu na 

placu budowy. Negatywnym aspektem jest równieŜ konieczność wprowadzenia trwałych 

zmian w krajobraz oraz ewentualnej ingerencji w obszary Natura 2000. KaŜda powstająca 

linia energetyczna stwarza kolejne zagroŜenie dla awifauny, co jest szczególnie waŜne 

w przypadkach przebiegu przez tereny gniazdowania ptaków. W okresie eksploatacji 

inwestycji będzie miała miejsce ponadto stała emisja hałasu i pól elektromagnetycznych na 

całym odcinku przebiegu linii napowietrznej oraz w sąsiedztwie stacji rozdzielczych. Ponadto 

będzie miała miejsce wycinka drzew i krzewów kolidujących z budową linii. Nastąpi trwałe 

zajęcie terenu i zniszczenie warstwy glebowej w miejscu przeznaczonym pod budowę słupów 

i stacji elektroenergetycznych. 

Oddziaływania bezpośrednie związane są z zajęciem i przekształceniem terenu pod budowę 

słupów nośnych linii oraz budowę stacji rozdzielczych, wycinką drzew i krzewów, emisją 

pyłów, spalin, hałasu podczas budowy oraz emisją pól elektromagnetycznych i hałasu w 

okresie uŜytkowania. 


Strona XXII

Oddziaływania pośrednie mogą być związane z oddziaływaniem na wody podziemne oraz 

powierzchniowe poprzez dopływy wód gruntowych w przypadku wystąpienia ewentualnej 

sytuacji awaryjnej czy zanieczyszczenia warstw gruntu, takŜe w okresie budowy w przypadku 

awarii maszyn czy innych urządzeń związanych z wyciekiem oleju czy paliwa. Ponadto 

związane będą z oddziaływaniem linii na awifaunę poprzez utrudnianie przelotów. 

Oddziaływania krótkookresowe – chwilowe będzie miało związek z oddziaływaniem w czasie 

budowy inwestycji. Dotyczy to funkcjonowania zaplecza placu budowy. Oddziaływania będą 

związane z emisją hałasu, pyłów, spalin pochodzących ze środków transportu, pracujących 

maszyn. MoŜe wystąpić częściowe zniszczenie roślinności w miejscu przejazdów 

i prowadzenia prac budowlanych, które w okresie wegetacyjnym zostanie przywrócone do 

stanu pierwotnego. 

Oddziaływania długotrwałe - długookresowe będzie związane z oddziaływaniem 

w postaci promieniowania elektromagnetycznego oraz z emitowanym hałasem, co ma 

związek z wpływem na zdrowie ludzi. 

Oddziaływania nieodwracalne mają związek z trwałym przekształceniem form ukształtowania 

terenu oraz z konieczną wycinką drzew. Będą to oddziaływania nieodwracalne ze względu na 

fakt, iŜ na tym etapie nie przewiduje się fazy likwidacji inwestycji. 

Oddziaływania odwracalne będą związane z obecnością zaplecza placu budowy, które po 

zakończeniu inwestycji przestanie funkcjonować i podobnie jak wszelkie oddziaływania 

z nim związane. 

Zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko 

Zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko, realizowane za 

pomocą środków łagodzących, powinno mieć na celu minimalizację lub całkowitą eliminację 

negatywnego oddziaływania planu lub przedsięwzięcia w czasie jego realizacji lub po jej 

zakończeniu. Łagodzenie negatywnego oddziaływania moŜe być realizowane poprzez [20]: 

1) zapobieganie oddziaływaniu u jego źródła, 

2) redukowanie oddziaływania u źródła, 

3) zmniejszenie oddziaływania na obszarze docelowym, 

4) zmniejszenie oddziaływania na poziomie receptorów. 

Najbardziej preferowanym rozwiązaniem jest oczywiście zapobieganie oddziaływaniu 

u jego źródła. Do najczęściej stosowanych środków umoŜliwiających zapobieganie, 

ograniczanie przyrodniczą negatywnych oddziaływań inwestycji elektroenergetycznych na 

środowisko zalicza się: 

1. budowę linii przesyłowych o napięciu 400 kV - linie te, w porównaniu z układami 

o napięciu 220 czy 110 kV wymagają relatywnie najmniejszego terenu koniecznego pod 

ich budowę, 

2. budowę linii napowietrznych wielotorowych, kilkunapięciowych (np.: linie czterotorowe, 

dwunapięciowe (400 + 220 kV)) – moŜliwe wykorzystanie w całości trasy istniejących 

linii 220 kV, dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu na słupie przewodów takiej linii, 

moŜliwe jest zmniejszenie terenu pod linią, na którym natęŜenie pola elektrycznego 

przekracza wartość 1 kV/m. Linie wielotorowe, kilkunapięciowe w porównaniu 

z układami jednotorowymi o napięciu 400 czy 220 kV wymagają teŜ relatywnie 

najmniejszego terenu koniecznego pod ich budowę, 


Strona XXIII

3. budowę na terenach leśnych linii dwu lub wielotorowych na specjalnych słupach wąsko 

gabarytowych – pozwala to na istotne zmniejszenie szerokości wycinek leśnych, 

wykorzystanie obszaru pod liniami, dla celów specjalnej gospodarki leśnej, 

4. budowę na terenach leśnych linii na słupach nadleśnych – linie nie wymagają 

wykonywania przecinki leśnej wzdłuŜ trasy linii, a jedynie usunięcia niewielu drzew 

w miejscach planowanego połoŜenia słupów. Przewody linii biegną wysoko nad koronami 

drzew, a o jej obecności w lesie świadczą jedynie górne fragmenty słupów widoczne 

ponad lasem. Zastosowanie tej metody pozwala na zmniejszenie ingerencji w ekosystem 

oraz zmniejszenie rozmiarów wycinki drzew, 

5. zastosowanie słupów rurowych – zapewnia mniejszą ingerencję linii w krajobraz, 

6. montaŜ i mocowanie na słupach elektroenergetycznych specjalnych platform 

umoŜliwiających osiedlanie się ptaków na ich szczytach, 

7. dostosowanie lokalizacji konstrukcji przy kolizjach z trasami migracyjnymi ptaków, 

8. obniŜenie oddziaływania pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez linie 

przesyłowe poprzez: 

− optymalizację konstrukcji słupów zapewniającą zminimalizowanie odległości 

pomiędzy przewodami fazowymi, 

− zwiększenie wysokości zawieszenia przewodów, 

− właściwy dobór konfiguracji geometrycznej przewodów w liniach wielotorowych, 

kilkunastonapięciowych. 

9. obniŜenie poziomu dźwięku wokół linii elektroenergetycznych – poprzez zastosowanie 

wiązek trój lub czteroprzewodowych, 

10. obniŜenie poziomu dźwięku wokół stacji elektroenergetycznych – poprzez zastosowanie 

ekranów przeciwdźwiękowych np. zakrzewienie lub zadrzewienie terenu wokół źródła 

hałasu, 

11. montaŜ na przewodach kul – zmniejszenie liczby kolizji ptaków z linami 

elektroenergetycznymi, oraz liczby ofiar tych kolizji poprzez oznakowanie niektórych 

odcinków linii przesyłowych za pomocą kul lotniczych o średnicy ok. 30cm, 

12. montaŜ na linii sylwetek ptaków drapieŜnych – zawieszenie na przewodach odgromowych 

płaskich lub przestrzennych sylwetek ptaków drapieŜnych wykonanych z tworzyw 

sztucznych pozwala na odstraszenie ptaków przed siadaniem na przewodach oraz znaczny 

spadek liczby ofiar kolizji, 

13. montaŜ na przewodach odgromowych przeszkód spiralnych – powoduje zwiększenie 

widoczności linii oraz zmniejszenie kolizji ptaków z linią, 

14. wyposaŜanie stacji elektroenergetycznych w urządzenia zapewniające zabezpieczenie 

terenu przed awaryjnym wyciekiem olejów. W przypadku awaryjnego wycieku oleju 

z transformatorów szczelne misy olejowe przejmują olej oraz ewentualnie wody uŜyte do 

gaszenia (gdyby awaria połączona była z poŜarem) eliminując moŜliwość 

zanieczyszczenia gruntów i wód. Na wypadek awarii, wycieku oleju, wykonywane jest 

odprowadzanie wód opadowych i roztopowych ze stanowiska poprzez koalescencyjny 

separator oleju, który moŜna wyposaŜać w sygnały alarmowe. Planowane do 

wybudowania stacje elektroenergetyczne wyposaŜone powinny być w pompownię wody 

poŜarowej, wraz ze zbiornikiem podziemnym, zgodnie z przyjętymi standardami, która 

będzie zasilać instalację gaśniczą zraszaczową transformatorów. Pompownię wyposaŜa 


Strona XXIV

się w sygnały z monitoringu stanu wody w zbiornikach. Instalacja gaśnicza zraszaczowa 

transformatorów działa samoczynnie. W przypadku zadziałania tej instalacji następuje 

natychmiastowe wyłączenie urządzenia z pracy. RównieŜ kaŜde inne zakłócenie w pracy 

transformatora (np. zwarcie) zostaje w ciągu kilkudziesięciu milisekund wyłączone przez 

automatykę zabezpieczeniową, a informacje przesłane zdalnie do centrów nadzoru. 

Rozwiązania alternatywne do rozwiązań ujętych w Projekcie Programu 

Analiza moŜliwych rozwiązań alternatywnych powinna nastąpić po dokonaniu oceny, 

czy zaproponowane środki słuŜące zapobieganiu lub ograniczaniu negatywnych oddziaływań 

na środowisko są wystarczające. Generaslnie brakuje alternatywy dla Projektu Programu, 

mogą natomiast wystąpić alternatywy tras dla poszczególnych linii elektroenergetycznych. 

Niemniej, na podstawie zidentyfikowanych problemów środowiska w obszarze 

poszczególnych województw i powiatów, w niniejszej Prognozie wskazane zostały 

inwestycje, dla których planowanie lokalizacje mogą w sposób wysoce prawdopodobny 

kolidować z poszczególnymi formami ochrony, i dla których być moŜe niezbędne będzie 

przeanalizowanie kilku alternatywnych rozwiązań. Zgodnie z metodyką wskazaną w [20], 

moŜliwe rozwiązania alternatywne mogą obejmować wariantowanie: 

− lokalizacji lub przebiegu, 

− skali lub wielkości, 

− sposobów osiągania celów, 

− metod budowy, 

− metod funkcjonowania, 

− metod likwidacji po zakończeniu eksploatacji przedsięwzięcia, 

− harmonogramu i skali czasowej przedsięwzięcia. 

W przypadku przedsięwzięć proponowanych do realizacji w Projekcie Programu, 

moŜliwe do rozwaŜenia warianty będą najprawdopodobniej związane z lokalizacją nowych 

stacji lub przebiegiem trasy linii, metod budowy oraz harmonogramu realizacji 

przedsięwzięcia. Zidentyfikowane rozwiązania alternatywne, na etapie dokonywania 

kolejnych ocen oddziaływania poszczególnych inwestycji na środowisko, powinny podlegać 

ocenie poprzez [20]: 

− konsultacje z właściwymi organami i instytucjami, 

− wykorzystanie informacji zebranych na etapie rozpoznania i oceny właściwej, 

− identyfikację i charakterystykę kluczowych celów przedsięwzięcia lub planu, 

− przedstawienie moŜliwie najpełniejszej informacji, wskazanie braków w informacjach 

oraz przedstawienie źródeł danych, 

− analizę kaŜdego z proponowanych wariantów w świetle tych samych kryteriów. 

W przypadku budowy linii 400 kV, pewną alternatywą moŜe wydawać się budowa linii 

o mniejszym poziomie napięcia, np. 220 kV. Z pewnością, np. pod względem emitowanego 

hałasu, linie 220 kV są mniej uciąŜliwe dla otoczenia. Jednak linie przesyłowe o napięciu 

400 kV, w porównaniu z układami o napięciu 220 czy 110 kV wymagają relatywnie 

najmniejszego terenu koniecznego pod ich budowę, do przesyłu porównywalnej ilości energii. 

Pas technologiczny dwutorowej linii 400 kV to ok. 70 m, zaś przy budowie kilku linii 

o napięciu 220 kV do przesyłu porównywalnej ilości energii teren w tzw. pasie 


Strona XXV

technologicznym wyniósłby ok. 200 m. Przesył liniami 400 kV pozwala na zmniejszenie strat 

energii na drodze przesyłu. W konsekwencji, wykorzystanie linii 400 kV powoduje 

relatywnie najmniejsze konsekwencje w środowisku – w porównaniu do linii 220 kV czy 

110 kV. 

W znacznej części dla proponowanych w Projekcie Programu inwestycji liniowych 

planuje się wykorzystanie tras funkcjonujących juŜ linii elektroenergetycznych. W przypadku 

sporej części inwestycji punktowych wskazanych w Projekcie Programu, rozbudowa 

przebiegać natomiast będzie w obrębie istniejących granic stacji. Zarówno w przypadku 

inwestycji liniowych jak i punktowych wykorzystanie istniejącej infrastruktury pozwoli na 

ograniczenie ingerencji w środowisko naturalne. 

W niniejszej Prognozie przedstawiono inwestycje, dla których realizacji nie jest 

moŜliwym skorzystanie z istniejących korytarzy infrastrukturalnych. Dodatkowo, wskazano 

równieŜ inwestycje, które mogą oddziaływać w obszary SOO oraz OSO. W związku z tym 

konieczne będzie przeanalizowanie, przy okazji przeprowadzanych w dalszej perspektywie 

czasowej ocen oddziaływania na środowisko, kilku rozwiązań alternatywnych tych 

inwestycji. Rozwiązania te powinny zostać wskazane przy uwzględnieniu celów 

i geograficznego zasięgu opracowywanych dokumentów oraz celów i przedmiotu ochrony 

obszarów Natura 2000 oraz integralności tych obszarów. 

Kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko 

Zaproponowanie środków kompensujących powinno wynikać bezpośrednio z braku 

moŜliwości wskazania rozwiązań alternatywnych, pozwalających na minimalizację 

oddziaływań znaczących na środowisko. PoniewaŜ, jak wspomniano powyŜej, na podstawie 

informacji ogólnych charakteryzujących poszczególne przedsięwzięcia z Projektu Programu, 

nie ma moŜliwości rozpatrzenia indywidualnych rozwiązań alternatywnych, nie moŜna więc 

jednoznacznie ocenić konieczności zastosowania środków kompensujących, 

a w konsekwencji równieŜ wskazać szczegółowe zasady i środki kompensujące. 

Warto jednak w tym miejscu wskazać na metodykę identyfikacji środków 

kompensujących, które zgodnie z [91] powinny: 

a) odnosić się, w porównywalnych proporcjach, do siedlisk i gatunków, na które ma ono 

negatywny wpływ; 

b) zapewnić funkcje porównywalne do tych, które uzasadniały kryteria wyboru 

oryginalnego obszaru, w szczególności dotyczące odpowiedniego rozmieszczenia 

geograficznego. 

Środki kompensujące, odpowiednie lub potrzebne dla zrównowaŜenia negatywnego 

oddziaływania na obszar sieci Natura 2000, mogą obejmować: 

• odtworzenie lub poprawę stanu istniejących obszarów: odtworzenie siedliska, by 

zagwarantować zachowanie jego wartości oraz przestrzeganie celów ochrony obszaru lub 

poprawę stanu pozostałego siedliska w stopniu proporcjonalnym do szkód wyrządzonych 

na danym obszarze Natura 2000 przez realizowany tam plan lub przedsięwzięcie; 

• odtworzenie siedliska na nowym lub powiększonym obszarze, który będzie włączony do 

sieci Natura 2000; 

• zgodnie z opisem powyŜej i w powiązaniu z innymi pracami, zaproponowanie nowego 

obszaru na mocy dyrektyw siedliskowej i ptasiej. 


Strona XXVI

W zakres środków kompensujących aktualnie podejmowanych na terenie UE w ramach 

dyrektywy siedliskowej wchodzą takŜe: 

• reintrodukcja gatunków, 

• restytucja i wzmacnianie gatunków, w tym drapieŜnych, 

• zakup ziemi, 

• tworzenie terenów mogących słuŜyć kompensacji (w tym ścisłych ograniczeń 

zagospodarowania gruntów), 

• zachęty dla tych działań gospodarczych, które podtrzymują kluczowe funkcje 

ekologiczne, 

• ograniczanie (innych) zagroŜeń, zwykle wobec gatunków, poprzez oddziaływanie na 

pojedyncze źródło zagroŜenia lub poprzez skoordynowane działania skierowane na 

wszystkie czynniki zagroŜeń (np. wynikające z kumulacji negatywnych skutków 

w przestrzeni). 

Podsumowanie 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy OOS, przyjęcie dokumentu jakim jest 

„Projekt Programu Zadań Rządowych polegających na rozwoju elektroenergetycznych sieci 

przesyłowych” wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 

Niniejszy dokument jest Projektem Prognozy oddziaływana na środowisko, której 

opracowanie stanowi jeden z elementów pełnego postępowania w sprawie oceny 

oddziaływania na środowisko. Szczególnie istotne jest zapewnienie udziału społeczeństwa, 

zgodnie z wymaganiami ustawy OOS, w dalszej części postępowania. Uzyskanie 

wymaganych ustawą OOS opinii oraz przeprowadzenie postępowania z udziałem 

społeczeństwa pozwoli na opracowanie wersji końcowej Prognozy oddziaływania na 

środowisko a w konsekwencji przyjęcie dokumentu pt. „Program Zadań Rządowych 

polegających na rozwoju elektroenergetycznych sieci przesyłowych.” 

Projekt Programu jest dokumentem strategicznym, wyznaczającym ramy dla późniejszej 

realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Zgodnie 

z wytycznymi zamieszczonymi w Dyrektywie 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. [98], 

sprawozdanie dotyczące środowiska (prognoza) powinno zawierać informacje, „które mogą 

być racjonalnie wymagane, z uwzględnieniem obecnego stanu wiedzy i metod oceny, 

zawartości i poziomu szczegółowości planu lub programu, jego stadium w procesie 

podejmowania decyzji oraz zakresu, w jakim niektóre sprawy mogą zostać właściwiej 

ocenione na róŜnych etapach tego procesu, w celu uniknięcia powielania oceny”. Stąd teŜ 

przedstawienie w niniejszej prognozie moŜliwych do występowania oddziaływań na 

poszczególne elementy środowiska naturalnego, wynikających z planowanych do 

podejmowania inwestycji, stanowi wprowadzenie do oceny właściwej, jaka powinna zostać 

przeprowadzona w ramach opracowywania raportów oddziaływania na środowisko 

poszczególnych inwestycji. W przypadku Projektu Programu – tak jak 

w efekcie przeprowadzonej Prognozy oddziaływania na środowisko Polityki energetycznej 

moŜna stwierdzić, iŜ aktualne i przyszłe kolizje z wymogami ochrony środowiska związane 

z istnieniem i działalnością sektora energetycznego w obecnym i docelowym kształcie – 

częściowo nieuchronne – będzie moŜna w znacznym stopniu złagodzić, a w pewnym zakresie 

równieŜ wyeliminować. 


Strona XXVII

Podobnie, w cytowanej juŜ w niniejszej prognozie metodyce [91] stwierdza się, Ŝe 

w sytuacji gdy na dany plan składa się większa liczba przedsięwzięć, opisanych tylko 

w ogólny sposób, bez podania szczegółów tych przedsięwzięć (np. dotyczących techniki 

rozwiązań), ocena dokonana na poziomie programu nie zwalnia od dokonania oceny 

poszczególnych przedsięwzięć w odniesieniu do owych szczegółów, nie objętych programem. 

Jako podstawowe załoŜenie, wynikające m.in. z cytowanej powyŜej Dyrektywy 2001/42/WE 

[98], przyjęto, Ŝe strategiczne oceny oddziaływania na środowisko powinny w pierwszym 

rzędzie koncentrować się na generalnych uwarunkowaniach, potrzebach i celach (określanych 

i determinowanych przede wszystkim w skali międzynarodowej, krajowej i makroregionalnej, 

a nie lokalnej). 

Z potrzeby zapewnienia prawidłowego funkcjonowania infrastrukturze 

elektroenergetycznej wynika konieczność przyjęcia Projektu Programu. Jak juŜ wspomniano 

w niniejszej Prognozie, obowiązujące obecnie przepisy prawa nie sprzyjają 

a niejednokrotnie uniemoŜliwiają prowadzenie inwestycji liniowych, które są kluczowym 

elementem rozbudowy systemu elektroenergetycznego. Ciągłość dostarczania 

i wystarczalność dostaw energii elektrycznej ma natomiast decydujący wpływ na 

funkcjonowanie kraju, w tym jego bezpieczeństwo i rozwój gospodarczy. Brak 

któregokolwiek z mediów energetycznych (energii elektrycznej, gazu, paliw czy ciepła) 

powoduje zakłócenia w funkcjonowaniu państwa i opóźnia jego rozwój. W przypadku 

Projektu Programu jako całości brak jest rozsądnych alternatyw. MoŜna jedynie, na etapie 

poszukiwania rozwiązań szczegółowych, poszukiwać alternatyw (lokalizacji lub przebiegu, 

metod budowy, rozwiązań technicznych etc.) dla poszczególnych przedsięwzięć 

inwestycyjnych, tak aby ograniczyć ewentualne negatywne oddziaływania na środowisko. 

Istnienie barier prawnych dla budowy infrastrukturalnych obiektów liniowych jest 

powszechnie znane, a co waŜniejsze faktycznie zdiagnozowane i potwierdzone. Dowodami 

przeprowadzonej diagnozy problemów i sposobu ich rozwiązania są specustawy związane 

z rozbudową dróg, przygotowaniem do EURO 2012 oraz niektórych inwestycji związanych 

z dywersyfikacją dostaw gazu ziemnego. 

Takie same bariery prawne blokują rozbudowę – znacznie waŜniejszych dla 

niezakłóconego funkcjonowania państwa, a nie tylko dla Mistrzostw Europy w piłce noŜnej – 

obiektów liniowych infrastruktury mediów energetycznych. Przypadki zakłóceń 

w funkcjonowaniu duŜych aglomeracji miejskich lub duŜych obszarów kraju, spowodowane 

krótkotrwałym ograniczaniem lub zaprzestaniem dostaw mediów energetycznych liczą się 

w dziesiątki i dotyczą słuŜb, mających zapewnić bezpieczeństwo publiczne, setek tysięcy 

mieszkańców, tysięcy zakładów przemysłowych oraz duŜej części sektora usług. Postępujące 

zuŜycie techniczne obiektów infrastruktury liniowej mediów energetycznych w połączeniu 

z wydłuŜeniem trwającego juŜ od 20 lat okresu narastających utrudnień w dostępie do 

istniejących obiektów oraz utrudnień w zakresie budowy nowych obiektów będzie 

skutkowało wzrostem liczby i częstotliwości zakłóceń oraz rozszerzaniem zasięgu ich 

oddziaływania. W przypadkach wydłuŜenia czasów ograniczania lub zaprzestania dostaw 

mediów energetycznych np. w wyniku klęsk Ŝywiołowych mogą następować stany chaosu ze 

wszystkimi jego skutkami 

Ze względu na planowaną realizację inwestycji sieciowych na obszarze całego kraju, 

w niniejszym Projekcie prognozy przedstawiono stan środowiska naturalnego oraz 

istniejących problemów ochrony środowiska we wszystkich województwach. Warto w tym 

miejscu zauwaŜyć, Ŝe w przedstawionych w niniejszej Prognozie charakterystykach stanu 

środowiska poszczególnych województw, jeśli nawet wskazywane były elementy 

infrastruktury energetycznej (linie i stacje) jako będące źródłem określonych oddziaływań 

(pole elektromagnetyczne, hałas), nie stwierdzono w Ŝadnym przypadku przekroczenia 


Strona XXVIII

wartości dopuszczalnych tych oddziaływań. Oznacza to, Ŝe stosowane przez inwestorów 

przepisy, normy oraz najnowsze techniki i technologie pozwalają na ograniczenie 

negatywnych oddziaływań inwestycji na środowisko. 

Znaczna część planowanych do budowy linii elektroenergetycznych wykorzystywać 

będzie istniejące obecnie korytarze infrastrukturalne, zaś rozbudowa stacji 

elektroenergetycznych polegać będzie na instalacji nowych urządzeń w granicach istniejących 

obiektów. Stąd teŜ wskazane problemy ochrony środowiska oraz formy ochrony przyrody w 

dokumencie obejmują obszar całego kraju. 


Strona XXIX

4. INFORMACJE WSTĘPNE 

4.1. Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy 

Realizacja dokumentu jakim jest prognoza oddziaływania na środowisko wymaga 

kaŜdorazowo indywidualnego podejścia, w zaleŜności od dokumentu na potrzeby którego jest 

realizowana. W róŜnych dokumentach wskazuje się na zastosowanie metody opisowej, 

wskaźnikowej, metody macierzowej analizy konfliktów lub innych, indywidualnie przyjętych 

na potrzeby analizowanych dokumentów (planów czy programów strategicznych) [28-43]. 

W niniejszym dokumencie przyjęto generalne podejście, polegające na realizacji pracy 

w podziale na cztery etapy, rekomendowane w „Wytycznych metodycznych dotyczących 

przepisów Artykułu 6(3) i (4) Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG” (Wytyczne OOS) [20]: 

1. Etap I: Rozpoznanie – proces, w trakcie którego identyfikowane są prawdopodobne 

wpływy na obszar Natura 2000 oraz dokonywana jest analiza, czy przewidywane 

oddziaływania mogą mieć znaczący wpływ na ten obszar, 

2. Etap II: Ocena właściwa – ocena oddziaływania na integralność obszaru Natura 2000 

w odniesieniu do struktury obszaru, jego funkcji i celów ochrony. JeŜeli występują 

negatywne oddziaływania, dodatkowo ocenia się potencjalne środki łagodzące, 

3. Etap III: Ocena rozwiązań alternatywnych – proces, w trakcie którego analizowane są 

alternatywne warianty osiągnięcia celów planu, pozwalające na uniknięcie negatywnego 

wpływu na integralność obszaru Natura 2000, 

4. Etap IV: Ocena w przypadku, gdy brak jest rozwiązań alternatywnych i utrzymują się 

negatywne oddziaływania – ocena środków kompensujących w przypadku, gdy w świetle 

koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego (KWNIP) uznaje się, Ŝe 

przedsięwzięcie lub plan powinny być realizowane. 

Podział taki rekomendowany jest na potrzeby przeprowadzania ocen oddziaływania na 

środowisko zarówno planów jak i samych przedsięwzięć znacząco oddziałujących na obszary 

Natura 2000. Na potrzeby niniejszej prognozy, uwzględniając zapisy art. 52.1 ustawy OOS, 

mówiącego o tym, Ŝe informacje zawarte w prognozie powinny być opracowane stosownie do 

stanu współczesnej wiedzy i metod oceny, oraz dostosowane do zawartości i stopnia 

szczegółowości projektowanego dokumentu, zaproponowano przedstawiony na rys. 4.1. 

sposób realizacji poszczególnych etapów. W niniejszej prognozie przyjęto równieŜ zasadę, Ŝe 

wyniki kaŜdego z etapów decydują o tym, czy konieczne jest przejście do następnego etapu 

procedury. Na kolejnych rysunkach od 4.2. do 4.5. przedstawiono sposób realizacji prac wraz 

ze wskazaniem elementów warunkujących przejście do następnego etapu prognozy. 

PROGNOZA_lipiec_2010 Strona 1

Rys. 4.1. Podejście do procesu decyzyjnego w ramach realizacji niniejszej prognozy 

W ramach etapu I realizacji niniejszej prognozy dokonano: 

1. opisu Projektu Programu, poprzez: 

1.1. przedstawienie krótkiej charakterystyki dokumentu (rozdz. 4.3.), 

1.2. przedstawienie celów szczegółowych do osiągnięcia poprzez realizację inwestycji 

(rozdz. 4.4.), 

1.3. wskazanie punktów styku z innymi dokumentami (rozdz. 4.5.), 

2. oceny, czy prawdopodobnie wystąpią oddziaływania znaczące: 

2.1. poprzez identyfikację moŜliwych oddziaływań znaczących (rozdz. 4.6.), 

2.2. wskazanie moŜliwych transgranicznych oddziaływań (rozdz. 4.7.). 


Rys. 4.2. Procedura realizacji Etapu I prognozy: Rozpoznanie 

W ramach etapu II, czyli tzw. oceny właściwej, dokonano (rys. 4.3): 

1. zestawienia informacji dotyczących cech charakterystycznych obszaru, w którym planuje 

się lokalizację poszczególnych inwestycji, poprzez: 

1.1. opis istniejącego stanu środowiska oraz potencjalnych zmian w przypadku braku 

realizacji Projektu Programu (rozdz. 5.1.), 

1.2. opis stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym 

oddziaływaniem (rozdz. 5.2.), 

1.3. opis istniejących problemów ochrony środowiska (rozdz. 5.3., załącznik 1), 

2. analizy celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, 

wspólnotowym i krajowym (rozdz. 5.4.), 

3. opisu przewidywanego znaczącego oddziaływania (rozdz. 5.5), 

4. wskazania środków łagodzących znaczące oddziaływanie oraz oceny, czy negatywne 

oddziaływania pozostają (rozdz. 6.1.). 


Rys. 4.3. Procedura realizacji Etapu II prognozy: Ocena właściwa 


Przejście do etapu III Ocena rozwiązań alternatywnych powinno nastąpić po uprzednim 

wykazaniu, Ŝe zaproponowane środki łagodzące znaczące oddziaływanie prawdopodobnie nie 

odniosą skutku. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe zgodnie z wytycznymi [91], inne kryteria oceny, takie 

jak np. kryteria gospodarcze, nie mogą być postrzegane za uchylające kryteria ekologiczne. 

Badanie rozwiązań alternatywnych wymaga zaś, aby cele ochrony i status obszaru Natura 

2000 przewaŜały nad jakimikolwiek rozwaŜaniami dotyczącymi kosztów, opóźnień lub 

innych aspektów rozwiązania alternatywnego. Procedura realizacji etapu III została 

przedstawiona na rys. 4.4. W przypadku zidentyfikowania rozwiązań alternatywnych 

wymagane jest przejście do opracowania i charakterystyki rozwiązań alternatywnych, 

a następnie ponowne przejście etapu I oraz II dla tych rozwiązań. Jeśli w wyniku 

przeprowadzonych analiz nie zostaną natomiast zidentyfikowane rozwiązania alternatywne, 

następuje przejście do etapu IV, a więc do określenia, a następnie oceny środków 

kompensujących. 

Charakterystyka etapu III niniejszej prognozy przedstawiona została w rozdz. 6.2. 

natomiast etapu IV w rozdz. 6.3. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe w przypadku infrastruktury 

przesyłowej, determinantą przebiegu linii i sytuowania stacji elektroenergetycznych są 

zwykle uwarunkowania techniczne, geograficzne i przestrzenne, w szczególności połoŜenie 

miejsc odbioru przesyłanej energii elektrycznej. Zatem zwykle brak lub bardzo ograniczone 

są moŜliwości wskazania rozwiązań alternatywnych. Nie ma zwykle wielu alternatyw dla 

dostarczenia energii do wskazanych miejsc odbioru, niŜ poprzez poprowadzenie linii 

elektroenergetycznych. Szerzej zagadnienie identyfikacji rozwiązań alternatywnych do 

budowy stacji i linii przedstawiono w rozdz. 6.2. 

Rys. 4.4. Procedura realizacji Etapu III prognozy: Ocena rozwiązań alternatywnych 


Procedura realizacji etapu IV Ocena środków kompensujących przedstawiona została na 

rys. 4.5. Niniejsza prognoza, ze względu na strategiczny charakter Projektu Programu, nie 

zawiera szczegółowego opisu poszczególnych zamierzeń inwestycyjnych, stąd teŜ nie 

analizowane są szczegółowe warianty np. realizacji tras prowadzenia poszczególnych linii. 

Na etapie opracowywania Projektu Programu nie określono równieŜ techniki czy technologii 

wykonania poszczególnych przedsięwzięć, stąd trudno dokonać ostatecznej oceny, w jaki 

sposób będą one oddziaływać na środowisko. W konsekwencji nie ma równieŜ moŜliwości 

zaproponowania indywidualnych środków kompensujących. Niemniej, w rozdz. 6.3 

przedstawiono rodzaje środków kompensujących jakie mogą być stosowane na potrzeby 

kompensacji negatywnych oddziaływań na obszary Natura 2000. 

Rys. 4.5. Procedura realizacji Etapu IV prognozy: Ocena środków kompensujących 


4.2. Metody analizy skutków realizacji postanowień Projektu Programu 

Z punktu widzenia kaŜdej prognozy istotne jest wskazanie, jakie skutki środowiskowe 

moŜe przynieść realizacja przedmiotowych inwestycji. Dla większości ze wskazanych 

w Projekcie Programu inwestycji, głównym celem ich realizacji jest zapewnienie ciągłości 

i wystarczalności dostaw mediów energetycznych, stanowiących warunek konieczny 

prowadzenia wszelkiej działalności oraz zapewnienia rozwoju gospodarczego 

i funkcjonowania społeczeństwa. Znaczna część inwestycji została podjęta 

w Projekcie Programu ze względu na konieczność wypełnienia zobowiązań wynikających 

z tzw. Pakietu Klimatycznego, uwzględnionych równieŜ w Polityce energetycznej [27], który 

słuŜy promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Dla Polski wiąŜący cel udziału 

energii ze źródeł odnawialnych w ostatecznym zuŜyciu energii brutto w 2020 roku, zgodnie z 

przyjętymi w Dyrektywie 2009/28/WE [3] wartościami, wyniesie 15 %. Oznacza to 

konieczność dostosowania sieci przesyłowej do przyłączenia OZE oraz wyprowadzenia mocy 

z tych źródeł. Z przedstawionych w Projekcie Programu zadań, na potrzeby przyłączania OZE 

do sieci lub wyprowadzenia mocy z OZE zaplanowane zostały inwestycje, zestawione poniŜej 

w tablicy nr 4.1. 

Tablica 4.1. 

Wykaz inwestycji związanych z OZE planowanych do realizacji w latach 2011-2017 

L.p. 

1 

2 

3 

1 

2 

3 

4 

Pełna nazwa inwestycji 

Budowa stacji 400/110 kV 

śydowo 

Rozbudowa stacji 400/110 kV 

Słupsk 

Rozbudowa SE Piła Krzewina 

o rozdzielnię 400 kV 

Budowa linii 400 kV Piła 

Krzewina - Bydgoszcz Zachód 

Budowa linii 400 kV śydowo - 

Słupsk 

Budowa linii 400 kV Gdańsk 

Przyjaźń - śydowo 

Budowa SE 400/110 kV Gdańsk 

Przyjaźń 

Skrócona 

nazwa inwestycji 

Przyłączenia OZE 

Budowa stacji śydowo 

Województwo 

Powiat 

zachodniopomorskie koszaliński 

Rozbudowa stacji Słupsk pomorskie słupski 

Rozbudowa SE Piła Krzewina wielkopolskie 

Wyprowadzenie mocy z OZE 

Budowa linii Piła Krzewina - 

Bydgoszcz Zachód 

Budowa linii śydowo – 

Słupsk 

Budowa linii Gdańsk 


pilski 

wielkopolskie pilski 

nakielski 

kujawsko-pomorskie 

bydgoski 

słupski 

pomorskie 

bytowski 


bytowski 

pomorskie 

Budowa SE Gdańsk Przyjaźń pomorskie 

kościerski 

kartuski 


gorzowski 

świebodziński 

zielonogórski 

krośnieński 

kartuski 


L.p. 

5 

6 

7 

8 


Wprowadzenie jednego toru linii 

400 kV Gdańsk Błonia – 

śarnowiec do SE Gdańsk 

Przyjaźń 

Budowa linii 220 kV Glinki - 

Recław 

Rozbudowa SE Recław 


Wprowadzenie linii Morzyczyn – 

Police do SE Glinki 

Skrócona 

nazwa inwestycji 

Wprowadzenie jednego toru 

linii Gdańsk Błonia – 


Przyjaźń 

Województwo 

pomorskie 

Budowa linii Glinki - Recław zachodniopomorskie 


Wprowadzenie linii 

Morzyczyn – Police do SE 

Glinki 

Powiat 

kartuski 

kamieński 

goleniowski 

szczeciński 

policki 

zachodniopomorskie kamieński 

zachodniopomorskie 


m. Szczecin 

policki 

m. Poznań 

czarnkowskotrzcianecki 

obornicki 

pilski 

chodzieski 

złotowski 

szczecinecki 

koszaliński 

W związku z powyŜszym celowe jest przyjęcie załoŜenia o konieczności sporządzania 

następujących sprawozdań z realizacji inwestycji przyjętych w Planie Programu: 

− ogólnego sprawozdania z wykazem inwestycji zakończonych – w cyklach rocznych, 

− szczegółowego sprawozdania, ze wskazaniem stanu zaawansowania realizacji zadań 

związanych z przyłączaniem OZE – co trzy lata. 

Ewentualne opóźnienia w realizacji tych przedsięwzięć mogą mieć bowiem negatywny 

wpływ na spełnienie wymagań Pakietu klimatycznego w zakresie udziału energii ze źródeł 

odnawialnych w ostatecznym zuŜyciu energii brutto w roku 2020. Ponadto, z punktu widzenia 

środowiskowego, w sprawozdaniach szczegółowych wskazane byłoby określenie ilości oraz 

rodzaju zidentyfikowanych kolizji z obszarami cennymi przyrodniczo. 

4.3. Charakterystyka projektowanego dokumentu. 

Obowiązujące obecnie przepisy prawa nie sprzyjają a niejednokrotnie uniemoŜliwiają 

prowadzenie inwestycji liniowych, które są kluczowym elementem rozbudowy systemu 

elektroenergetycznego. Uzyskanie zgody na realizację inwestycji, w postaci pozwolenia na 

budowę, musi być poprzedzone m.in. wprowadzeniem inwestycji do miejscowych planów 

zagospodarowania przestrzennego gmin lub uzyskaniem decyzji o ustaleniu lokalizacji 

inwestycji celu publicznego. Uchwalenie miejscowych planów zagospodarowania 

przestrzennego gmin (lub wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego) 

w kształcie umoŜliwiającym terminową realizację przedsięwzięć inwestycyjnych leŜy 

w kompetencjach jednostek samorządu terytorialnego. W większości przypadków gminy nie 

są zainteresowane budową przesyłowych linii elektroenergetycznych na swoim terenie. 


Dotychczasowa praktyka pokazuje, Ŝe niektóre jednostki samorządu terytorialnego, kierując 

się np. stanowiskiem społeczności lokalnych, podejmują działania mające na celu 

uniemoŜliwienie lub utrudnienie realizacji inwestycji. W efekcie inwestycja słuŜąca realizacji 

celu publicznego o znaczeniu krajowym lub międzynarodowym (np. budowa 

elektroenergetycznej linii o napięciu 400 kV i długości ponad 100 km, przebiegającej przez 

kilkanaście gmin) moŜe być zablokowana negatywnym stanowiskiem jednej gminy. 

Procedurę postępowania jednostek samorządu terytorialnego i organów administracji 

rządowej w sprawach lokalizacji inwestycji określa ustawa z dnia 27 marca 2003 r. 

o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [83]. W ustawie tej przewidziano specjalną 

ścieŜkę wprowadzenia inwestycji słuŜących realizacji celu publicznego o znaczeniu 

krajowym do planów miejscowych. Zgodnie z art. 48. ustawy inwestycje słuŜące realizacji 

celu publicznego o znaczeniu krajowym ujmowane są w Programach zawierających Zadania 

Rządowe. Programy winny uwzględniać m.in. rozmieszczenie obiektów infrastruktury 

technicznej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym. Programy zawierające Zadania 

Rządowe sporządzone przez właściwych Ministrów podlegają zaopiniowaniu przez sejmiki 

właściwych województw i są przyjmowane przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. 

Następnie właściwy Minister występuje do marszałka właściwego województwa z wnioskiem 

o wprowadzenie Programu zawierającego Zadania Rządowe do planu zagospodarowania 

przestrzennego województwa. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa 

uchwalany jest przez sejmik województwa. Ustalenia planu zagospodarowania 

przestrzennego województwa wprowadzane są do planu miejscowego po uzgodnieniu 

terminu realizacji inwestycji i warunków wprowadzenia ich do planu miejscowego. 

Przepisy ustawy nie gwarantują powodzenia zastępczego wprowadzenia inwestycji do 

planu miejscowego, nawet po zaliczeniu inwestycji do Zadań Rządowych. MoŜliwość tzw. 

przymusowego wprowadzenia programu rządowego do planu istnieje, gdy wójt (burmistrz 

lub prezydent miasta) nie wprowadzi zadania rządowego do studium uwarunkowań 

i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W sytuacji jednak, gdy zadanie to zostanie 

wprowadzone do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego danej 

gminy, a następnie władze gminy nie przystąpią do uchwalania miejscowego planu 

zagospodarowania przestrzennego, nie będzie moŜliwe przymusowe (zastępcze) 

wprowadzenie inwestycji. Przyjęcie Projektu Programu powinno ułatwić procedurę 

uzyskiwania zgód na realizację poszczególnych inwestycji. 

Przedstawione w Projekcie Programu plany związane z kształtem i rozwojem 

infrastruktury sieci przesyłowej, uwzględniają szereg czynników, mających bezpośredni 

wpływ na pracę Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). Głównym celem 

realizacji planowanych inwestycji jest zaś zapewnienie ciągłości i wystarczalności dostaw 

mediów energetycznych, stanowiących warunek konieczny prowadzenia wszelkiej 

działalności oraz zapewnienia rozwoju gospodarczego i funkcjonowania społeczeństwa. 

Dostawa mediów energetycznych wymaga istnienia i funkcjonowania przedstawionego 

poniŜej łańcucha: 

źródło dostaw 

(wytwórca) 

sieć 

przesylowa 

sieć 

dystrybucyjna 

Poszczególne elementy wskazanego powyŜej łańcucha, wchodzą w skład tzw. 

infrastruktury krytycznej, zdefiniowanej w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. [103] 

o zarządzaniu kryzysowym. Zgodnie z ww. ustawą, na infrastrukturę krytyczną składają się 

systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty 


udowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego 

obywateli oraz słuŜące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji 

publicznej, a takŜe instytucji i przedsiębiorców. Infrastruktura krytyczna obejmuje 

następujące systemy: 

a) zaopatrzenia w energię i paliwa, 

b) łączności i sieci teleinformatycznych, 

c) finansowe, 

d) zaopatrzenia w Ŝywność i wodę, 

e) ochrony zdrowia, 

f) transportowe i komunikacyjne, 

g) ratownicze, 

h) zapewniające ciągłość działania administracji publicznej, 

i) produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych 

i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych. 

Nie bez przyczyny na pierwszym miejscu wyszczególnione zostały w ww. ustawie 

systemy zaopatrzenia w energię i paliwa. Dla prawidłowego funkcjonowania infrastruktury 

zaopatrzenia w paliwa, Ŝywność, wodę, infrastruktury łączności i teleinformatyki, 

infrastruktury transportu i komunikacji niezwykle istotne jest prawidłowe funkcjonowanie 

infrastruktury zapatrzenia w energię. W tablicy 4.2. przedstawiono ekspercką ocenę 

wzajemnych zaleŜności między krajowymi infrastrukturami krytycznymi [99], z której 

jednoznacznie wynika decydujący wpływ infrastruktury zaopatrzenia w energię na wszystkie 

najwaŜniejsze dziedziny Ŝycia publicznego. 


Wzajemna zaleŜność między krajowymi Infrastrukturami Krytycznymi 

(D – duŜa, S – średnia, M – mała) [99] 

ZaleŜność od infrastruktury 

Tablica 4.2. 


Zaopatrzenie 

w energię 

Zaopatrzenie 

w paliwa 

Łączność 

i 

teleinformatyka 

Zaopatrzenie 

w Ŝywność 

Zaopatrzenie 

w wodę 

Ochrona 

zdrowia 

Transport 

i komunikacja 

Zaopatrzenie w energię - M D S D 

Zaopatrzenie w paliwa D - S S D 

Łączność i teleinformatyka D S - M 

Zaopatrzenie w Ŝywność D M M - D D 

Zaopatrzenie w wodę D M S - 

Ochrona zdrowia S S M M D - 

Transport i komunikacja D D S M - 

Zrealizowanie zadań będących przedmiotem Projektu Programu oceniane jest jako 

czynnik najwaŜniejszy i decydujący o bezpieczeństwie pracy i moŜliwościach dalszego 

rozwoju sieci przesyłowej. Projekt Programu oparty jest na załoŜeniach i wynikach analiz 

przyjętych przez PSE Operator przy planowaniu rozwoju sieci przesyłowej, uwzględniających 

m.in. przekazane przez wytwórców plany w zakresie inwestycji odtworzeniowych 

i rozwojowych. Przystępując do wytypowania przedsięwzięć inwestycyjnych, niezbędnych do 

podjęcia w perspektywie lat 2011 – 2017 przede wszystkim uwzględniono: 

7. pokrycie prognozowanego zapotrzebowania na moc i energię elektryczną w przyszłości, 

8. przyłączanie do sieci nowych źródeł konwencjonalnych, 

9. przewidywane lokalizacje elektrowni jądrowych na obszarze kraju, 

10. przyłączanie do sieci OZE o mocach wynikających z pakietu klimatycznego, 

11. zmiany strukturalne układów zasilania poszczególnych województw, 

12. rozwój połączeń transgranicznych wynikający ze zobowiązań międzynarodowych. 

PoniŜej, w tabl. 4.3., zestawiono wykaz inwestycji przyjętych do realizacji w Projekcie 

Programu, natomiast na rys. 4.6. przedstawiono schemat KSP w 2017 r. z ww. inwestycjami 

wyróŜnionymi w kolorze Ŝółtym. 


Wykaz inwestycji planowanych do realizacji w latach 2011-2017 

Tablica 4.3. 

Lp. 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 


Budowa linii 400 kV Ełk – 

ŁomŜa 

Budowa linii 400 kV 

Ostrołęka – Olsztyn Mątki 

Budowa linii 400 kV Płock – 

Olsztyn Mątki 

Rozbudowa stacji Ełk 


Rozbudowa stacji 

220/110 kV Ostrołęka 


Budowa linii 400 kV Ełk - 

granica RP (kierunek Litwa) 

Budowa linii 400 kV Narew - 

ŁomŜa – Ostrołęka 

Skrócona nazwa 

inwestycji 

Budowa linii Ełk – 

ŁomŜa 

Województwo 

podlaskie 

warmińsko-mazurskie 

Budowa linii Ostrołęka 

mazowieckie 

- Olsztyn Mątki warmińsko-mazurskie 

Budowa linii Płock – 


mazowieckie 



Rozbudowa stacji Ełk warmińsko-mazurskie ełcki 


Ostrołęka 

Budowa linii Ełk - 

granica RP 

Budowa linii Narew – 

Ostrołęka 

mazowieckie 


podlaskie 

podlaskie 

mazowieckie 

Powiat 

zambrowski 

łomŜyński 

grajewski 

ełcki 

ostrołęcki 

szczycieński 

olsztyński 

płocki 

sierpecki 

rypiński 

brodnicki 

nowomiejski 

mrągowski 

iławski 

ostródzki 

olsztyński 

ostrołęcki 

ełcki 

olecki 

suwalski 

sejneński 

białostocki 

wysokomazowiecki 

zambrowski 

łomŜyński 

ostrołęcki 

Ostrołęka 

8 Budowa stacji 400 kV ŁomŜa Budowa stacji ŁomŜa podlaskie zambrowski 

9 

10 

11 

Budowa linii 400 kV Miłosna 

- Siedlce Ujrzanów 


Kozienice - Siedlce 

Ujrzanów 


Siedlce Ujrzanów 

Budowa linii Miłosna - 

Siedlce Ujrzanów 

Budowa linii Kozienice 

- Siedlce Ujrzanów 

Budowa stacji Siedlce 

Ujrzanów 

mazowieckie 

mazowieckie 

lubelskie 

mazowieckie 

siedlecki 

Siedlce 

węgrowski 

miński 

kozienicki 

garwoliński 

siedlecki 

łukowski 

siedlecki 


Lp. 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 


Budowa stacji 

400/220/110 kV Ołtarzew 

Modernizacja linii 220 kV 

Kozienice – Mory – 

Piaseczno wraz z wymianą 

przewodów na 

wysokotemperaturowe 

Rozbudowa i modernizacja 

stacji 400/110 kV Płock 

Rozbudowa i modernizacja 

stacji 400/220/110 kV 

Kozienice 


Kozienice – Ołtarzew 


Warszawa Siekierki 


Warszawa Siekierki – 

Piaseczno 

Budowa linii 400 kV Piła 

Krzewina - Bydgoszcz 

Zachód 

Budowa linii 400 kV Słupsk - 

śydowo 


śydowo 

Budowa linii 220 kV Glinki - 

Recław 


400/110 kV Słupsk 

Budowa linii 400 kV Gdańsk 



inwestycji 

Województwo 

Budowa stacji Ołtarzew mazowieckie 

Modernizacja linii 

Kozienice – Mory – 

Piaseczno 

mazowieckie 

Rozbudowa stacji Płock mazowieckie 

Rozbudowa 

i modernizacja stacji 

Kozienice 

Budowa linii Kozienice 

– Ołtarzew 

Budowa stacji 

Warszawa Siekierki 

Budowa linii Warszawa 

Siekierki – Piaseczno 

Budowa linii Piła 

Krzewina - Bydgoszcz 

Zachód 

Budowa linii Słupsk - 

śydowo 

mazowieckie 

mazowieckie 

mazowieckie 

mazowieckie 

wielkopolskie 


pomorskie 


Powiat 

warszawski zachodni 

m.st. Warszawa 


pruszkowski 

piaseczyński 

grójecki 

białobrzeski 

kozienicki 

płocki 

kozienicki 

kozienicki 

białobrzeski 

grójecki 

piaseczyński 

grodziski 

Ŝyrardowski 

pruszkowski 




piaseczyński 

pilski 

nakielski 

bydgoski 

słupski 

bytowski 

koszaliński 

Budowa stacji śydowo zachodniopomorskie koszaliński 

Budowa linii Glinki - 

Recław 


Słupsk 

Budowa linii Gdańsk 



pomorskie 


pomorskie 

szczeciński 

policki 

goleniowski 

kamieński 

słupski 

koszaliński 

bytowski 

kościerski 

kartuski 

25 

Rozbudowa SE Skawina 


i 110 kV 


Skawina 

małopolskie 

krakowski 


Lp. 

26 

27 

28 

29 

30 

31 

32 

33 

34 

35 

36 

37 


Wprowadzenie do stacji 

Skawina linii 400 kV Tarnów 

– Tucznawa i Rzeszów – 

Tucznawa 

Budowa linii 400+110 kV 

Świebodzice - Wrocław 

Budowa rozdzielni 400 kV 

w stacji Świebodzice 

Budowa rozdzielni 400 kV 

w stacji Polkowice 

Budowa linii 400 kV Czarna 

- Polkowice 


Dobrzeń - Wrocław wzdłuŜ 

autostrady A4 

Instalacja przesuwników 

fazowych na linii Krajnik - 

Vierraden 


fazowych na linii Mikułowa- 

Hagenwerder 


Kromolice - Pątnów 

z wykorzystaniem trasy linii 

220 kV Plewiska - Konin 


Kromolice 

Modernizacja linii 220 kV 

Pątnów - Włocławek Azoty 

wraz z wymianą przewodów 

na wysokotemperaturowe 


Radkowice - Kielce Piaski 

38 Budowa stacji Stalowa Wola 

39 

Budowa linii 220 kV Stalowa 

Wola – nacięcie linii 

Abramowice – Chmielów 

40 Modernizacja linii 400 kV 

Miłosna – Mościska – 

Rogowiec z wprowadzeniem 

do SE Ołtarzew 


inwestycji 

Wprowadzenie do stacji 

Skawina linii Tarnów – 

Tucznawa i Rzeszów – 

Tucznawa 

Budowa linii 

Świebodzice - Wrocław 

Budowa rozdzielni 

w stacji Świebodzice 

Budowa rozdzielni 

w stacji Polkowice 

Budowa linii Czarna - 

Polkowice 

Budowa linii Dobrzeń - 

Wrocław 

Instalacja 

przesuwników 

fazowych na linii 

Krajnik - Vierraden 

Instalacja 

przesuwników 


Mikułowa-Hagenwerder 

Budowa linii Kromolice 

- Pątnów 

Budowa stacji 

Kromolice 


Pątnów - Włocławek 

Azoty 

Budowa linii 

Radkowice - Kielce 

Piaski 

Budowa stacji Stalowa 

Wola 

Budowa linii Stalowa 

Wola – nacięcie linii 

Abramowice – 

Chmielów 


Miłosna – Mościska – 

Rogowiec 

Województwo 

małopolskie 

dolnośląskie 




opolskie 




wielkopolskie 

wielkopolskie 

wielkopolskie 


świętokrzyskie 

podkarpackie 

podkarpackie 

mazowieckie 

krakowski 

świdnicki 

Powiat 

wrocławski 

świdnicki 

polkowicki 

lubiński 

polkowicki 

opolski 

brzeski 

strzeliński 

oławski 

wrocławski 

gryfiński 

zgorzelecki 

koniński 

słupecki 

wrzesiński 

średzki 

poznański 


koniński 

radziejowski 

aleksandrowski 

włocławski 

kielecki 

stalowowolski 

stalowowolski 

m. st. Warszawa 


miński 

legionowski 

wołomiński 


Lp. 

41 

42 

43 

44 

45 

46 

47 

48 

49 

50 

51 

52 

53 

54 


Wprowadzenie linii 400 kV 

Mościska – Rogowiec do SE 

Ołtarzew 


Miłosna – Płock do SE 

Ołtarzew 


Mory – Sochaczew do SE 

Ołtarzew 


Janów – Mory do SE 

Ołtarzew 

Rozbudowa SE 400/110 kV 


Rozbudowa SE Narew w celu 

przyłączenia źródła rezerwy 

mocy interwencyjnej 100 

MW 

Rozbudowa SE 400/220/110 

kV Lublin Systemowa 

Rozbudowa SE Chełm 


Rozbudowa rozdzielni 

400 kV w SE Dobrzeń 


400 kV w SE Wielopole 

Budowa SE 400/220 kV 

Podborze 

Wprowadzenia linii 400 kV 

Nosovice – Wielopole do SE 

Podborze 


Kopanina – Liskovec do SE 

Podborze 


Bujaków – Liskovec do SE 

Podborze 


inwestycji 


Mościska – Rogowiec 

do SE Ołtarzew 


Miłosna – Płock do SE 

Ołtarzew 


Mory – Sochaczew do 

SE Ołtarzew 


Janów – Mory do SE 

Ołtarzew 

Rozbudowa SE Olsztyn 

Mątki 

Rozbudowa SE Narew 

w celu przyłączenia 

źródła rezerwy mocy 

interwencyjnej 100 MW 

Rozbudowa SE Lublin 

Systemowa 

łódzkie 

Województwo 

mazowieckie 

mazowieckie 

mazowieckie 

mazowieckie 


podlaskie 

lubelski 

Powiat 

sochaczewski 

grodziski 

Ŝyrardowski 

łowicki 

skierniewicki 

zgierski 

brzeziński 

łódzki wschodni 

piotrkowski 

tomaszowski 

bełchatowski 





olsztyński 

białostocki 

m. Lublin 

Rozbudowa SE Chełm lubelski chełmski 


w SE Dobrzeń 


w SE Wielopole 

opolskie 

śląskie 

opolski 

m. Rybnik 

Budowa SE Podborze śląskie cieszyński 

Wprowadzena linii 

Nosovice – Wielopole 

do SE Podborze 

Wprowadzenia linii 

Kopanina – Liskovec do 

SE Podborze 


Bujaków – Liskovec do 

SE Podborze 

śląskie 

śląskie 

śląskie 

cieszyński 

pszczyński 

wodzisławski 

m. Jastrzębie-Zdrój 

cieszyński 

pszczyński 

cieszyński 


Lp. 

55 

56 

57 

58 

59 

60 

61 

62 

63 

64 

65 

66 

67 

68 

69 

70 

71 

72 

73 



Bieruń – Komorowice do SE 

Podborze 


Czeczott – Moszczenica do 

SE Podborze 


Groszowice – Kędzierzyn do 

SE Blachownia 

Budowa linii 220 kV Krajnik 

– Pomorzany 

Rozbudowa SE Pomorzany 


Rozbudowa SE 

400/220/110 kV Pątnów 

Modernizacja i rozbudowa 

SE 400/220 kV Krajnik 

Rozbudowa SE 220/110 kV 

Glinki 




Morzyczyn – Police do 

SE Glinki 

Modernizacja i rozbudowa 

SE 400/220/110 Mikułowa 


220 kV w SE Włocławek 

Azoty 


400 i 110 kV w SE Dunowo 

Rozbudowa SE Piła 

Krzewina o rozdzielnię 

400 kV 

Wprowadzenie jednego toru 

linii 400 kV Gdańsk Błonia – 


Przyjaźń 


Elbląg 


Gdańsk Przyjaźń 

Rozbudowa SE 

400/220/110 kV Grudziądz 

Rozbudowa SE Grudziądz w 

celu przyłączenia źródła 

rezerwy mocy interwencyjnej 

200 MW 


inwestycji 


Bieruń – Komorowice 



Czeczott – Moszczenica 



Groszowice – 

Kędzierzyn do SE 

Blachownia 

Budowa linii Krajnik – 

Pomorzany 

Rozbudowa SE 

Pomorzany 

śląskie 

śląskie 

Województwo 

opolskie 



cieszyński 

cieszyński 

Powiat 

pszczyński 

kędzierzyńskokozielski 

Szczecin 

policki 

gryfiński 

Szczecin 

Rozbudowa SE Pątnów wielkopolskie m. Konin 

Modernizacja i 

rozbudowa SE Krajnik 


gryfiński 

Rozbudowa SE Glinki zachodniopomorskie Szczecin 

Rozbudowa SE Recław zachodniopomorskie kamieński 


Morzyczyn – Police do 

SE Glinki 

Modernizacja 

i rozbudowa SE 

Mikułowa 


w SE Włocławek Azoty 


w SE Dunowo 

Rozbudowa SE Piła 

Krzewina 

Wprowadzenie jednego 

toru linii Gdańsk 

Błonia – śarnowiec do 

SE Gdańsk Przyjaźń 


Elbląg 

Budowa SE Gdańsk 

Przyjaźń 

Rozbudowa SE 

Grudziądz 

Rozbudowa SE 

Grudziądz w celu 

przyłączenia źródła 

rezerwy mocy 






wielkopolskie 

pomorskie 


pomorskie 



m. Szczecin 

policki 

zgorzelecki 

Włocławek 

koszaliński 

pilski 

kartuski 

elbląski 

kartuski 

m. Grudziądz 

m. Grudziądz 


Lp. 

74 

75. 

76. 


Rozbudowa SE Gdańsk 

Błonia w celu przyłączenia 

źródła rezerwy mocy 


Budowa układu połączeń z 

systemem ukraińskim wraz 

ze wstawką prądu stałego w 

stacji Rzeszów z 

wykorzystaniem istniejącej 

linii 750 kV 

Budowa linii 400 kV Narew 

– Granica RP (kierunek 

Białoruś) 


inwestycji 

Rozbudowa SE Gdańsk 

Błonia w celu 

przyłączenia źródła 

rezerwy mocy 


Budowa układu 

połączeń Rzeszów – 

granica RP 

Budowa linii Narew – 

Granica RP 

Województwo 

pomorskie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podlaskie 

Powiat 

m. Gdańsk 

kolbuszowski 

rzeszowski 

łańcucki 

leŜajski 

przeworski 

jarosławski 

lubaczowski 

białostocki 


Rys. 4.6. Schemat KSP w 2017 r. z wyróŜnionymi w kolorze Ŝółtym inwestycjami 

planowanymi do realizacji w latach 2011-2017 


4.4. Cele szczegółowe do osiągnięcia poprzez realizację planowanych inwestycji 

Główny cel rozwoju sieci przesyłowej przedstawiany jest jako zapewnienie moŜliwości 

długofalowego świadczenia uczestnikom rynku energii elektrycznej usług przesyłowych 

zgodnie z ich potrzebami. Wśród celów szczegółowych wymienia się natomiast: 

1) Cele związane ze stroną popytową energii elektrycznej: 

a) zaspokojenie wzrastającego zapotrzebowania na energię elektryczną odbiorców 

końcowych, 

b) poprawa pewności zasilania. 

2) Cele związane ze stroną podaŜową energii elektrycznej: 

a) zabezpieczenie pewności pracy sieci przesyłowej w warunkach niepewności 

kierunków rozwoju duŜych krajowych źródeł wytwarzania, 

b) wyprowadzenie mocy z nowych źródeł wytwarzania, w tym z farm wiatrowych. 

3) Cele związane z zapewnieniem spójności rozwoju sieci przesyłowej najwyŜszych napięć 

(NN) i sieci dystrybucyjnej: 

a) zabezpieczenie potrzeb przedsiębiorstw dystrybucji energii elektrycznej w zakresie 

nowych punktów poboru energii elektrycznej z sieci przesyłowej (NN), 

b) poprawa niezawodności pracy całego KSE. 

4) Cele związane z zapewnieniem prawidłowej pracy infrastruktury sieciowej Operatora 

Systemu Przesyłowego (OSP): 

a) odtworzenie majątku trwałego OSP, 

b) zapewnienie priorytetu dla rozwoju sieci przesyłowej o napięciu 400 kV, 

c) poprawa gospodarki mocą bierną; 

5) Cele związane ze wspomaganiem funkcjonowania krajowego rynku energii elektrycznej: 

a) zapewnienie lub poprawa elastyczności wyprowadzania mocy z istniejących źródeł 

wytwarzania, 

b) zmniejszenie ograniczeń przesyłowych w sieci NN; 

6) Cele związane z rozwojem rynku międzynarodowego: 

a) zwiększenie zdolności KSE do wymiany energii elektrycznej z sąsiednimi systemami 

elektroenergetycznymi przy zapewnieniu bezpiecznej pracy tych połączeń, 

b) zapewnienie aktywnego uczestnictwa KSE w wewnętrznym rynku Unii Europejskiej 

(UE). 

Poszczególne przedsięwzięcia, słuŜące realizacji jednego lub kilku ze wskazanych 

powyŜej celów, podzielono na następujące kategorie: 

1) przyłączenia: 

1. elektrowni systemowych, 

2. OZE, 

2) wyprowadzenia mocy: 


1. z elektrowni systemowych, 

2. z OZE, 

3) bezpieczeństwo pracy sieci: 

1. realizacja strategii zmiany napięcia sieci (likwidacja ograniczeń sieciowych), 

2. wzrost zapotrzebowania, 

3. zwiększenie pewności zasilania (likwidacja ograniczeń sieciowych), 

4. regulacja napięcia i mocy biernej, 

5. sprzęganie sieci 400 i 220 kV (likwidacja ograniczeń sieciowych), 

4) połączenia transgraniczne: 

1. asynchroniczne, 

2. synchroniczne. 

W wyniku zrealizowania zaplanowanych do 2017 roku zadań ujętych w Projekcie 

Programu, planuje się, Ŝe w strukturze sieci przesyłowej zajdą następujące zmiany ilościowe 

i jakościowe: 

1. długość torów linii 400 kV wzrośnie o ponad 2 000 km 


2. długość torów linii 220 kV zmniejszy się o blisko 400 km 

8000 

7900 

7 919 7 919 

7800 

7700 

7600 

7500 

7400 

7 390 

7 417 

7 466 7 466 

7 526 7 526 

7300 

7200 

7100 

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 

3. Zdolność transformacji 400/110 kV zostanie zwiększona o 7.860 MVA, zdolność 

transformacji 400/220 kV zostanie zwiększona o 2.500 MVA, a zdolność 

transformacji 220/110 kV zostanie zwiększona o ponad 3.070 MVA. 

60 000 

50 000 

40 000 

30 000 

20 000 

9 060 

10 380 

9 060 

11 490 

9 560 9 560 

10 560 

14 190 14 640 15 990 

11 560 11 560 

18 240 18 240 

10 000 

19 300 20 170 20 995 21 545 21 545 21 820 22 370 

0 

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 

220/110 400/110 400/220 


1. zdolności regulacyjne mocy biernej sieci przesyłowej zostaną zwiększone w zakresie 

+250/-1100 MVar, 

2. instalacja w sieci przesyłowej źródeł mocy interwencyjnej w okresie dojścia do 

wymaganej docelowo rozbudowy sieci będzie istotnym wsparciem w stanach 

awaryjnych spowodowanych wyłączeniami waŜnych obiektów sieciowych w północnowschodniej 

Polsce; jednocześnie zwiększona elastyczność pracy sieci pozwoli na 

planowanie remontów i modernizacji linii, których wyłączenie w obecnym kształcie sieci 

i przy obecnych obciąŜeniach było niemoŜliwe. 

Realizacja wymienionych powyŜej planowanych zmian w sieci przesyłowej powinna 

pozwolić natomiast na: 

1. pokrycie prognozowanego do 2017 roku zapotrzebowania na moc i energię elektryczną, 

2. przyłączenie do sieci elektroenergetycznej OZE o mocy szacowanej na poziomie ok. 7 

500 MW (mocy pozwalającej na spełnienie wymagań rozporządzenia Ministra 

Środowiska z dnia 14.08.2008 r. oraz Pakietu klimatycznego w zakresie wytwarzania 

energii elektrycznej), 

3. przyłączenie do sieci przesyłowej źródeł konwencjonalnych o dodatkowej mocy blisko 

8 500 MW i stworzenie płaszczyzny rozbudowy sieci pozwalającej na planowane 

przyłączenia źródeł energii jądrowej, 

4. stworzenie warunków bezpiecznej pracy KSE zapewniając współpracę ze sobą źródeł 

energii o zróŜnicowanej technologii wytwarzania i róŜnych parametrach ich pracy, 

5. zwiększenie pewności zasilania obszarów metropolii poprzez strukturalne zmiany 

układów zasilania w newralgicznych obszarach kraju – poszczególnych województw, 

6. wzmocnienie roli sytemu przesyłowego w KSE poprzez rozbudowę strukturalną sieci 

przesyłowej oraz częściowe i stopniowe zdejmowanie funkcji przesyłowych z sieci 

dystrybucyjnej 110 kV, 

7. zwiększenie zdolności regulacji napięć, 

8. zwiększenie moŜliwości wyłączeń waŜnych elementów sieci, 

9. wyprowadzenie mocy z przyłączanych źródeł, 

10. rozbudowę połączeń transgranicznych w celu wzrostu konkurencyjności na 

wewnętrznym i wspólnotowym rynku energii elektrycznej. 

Planowana instalacja w sieci przesyłowej 500 MW mocy źródeł interwencyjnych 

pozwoli na ograniczenie skutków zidentyfikowanych zagroŜeń wynikających z niedorozwoju 

sieci i awaryjnych wyłączeń waŜnych obiektów sieciowych w północno-wschodniej Polsce. 

Źródła te spełniające główne zadanie rezerwy mocy zapewnią równieŜ zdolności regulacyjne 

oraz moŜliwość wykorzystania ich przy odbudowie systemu. Zwiększona elastyczność pracy 

sieci poprzez dobudowę innych waŜnych i brakujących elementów sieci pozwoli na planowe, 

eksploatacyjne wyłączenia linii, których wyłączenie w obecnym kształcie sieci i przy 

obecnych obciąŜeniach było niemoŜliwe. Przedstawiona na rys. 4.7. gęstość sieci przesyłowej 

kraju na tle sieci w krajach Europy Zachodniej równieŜ świadczy o konieczności 

przedsięwzięcia działań w kierunku rozbudowy systemu przesyłowego w kraju. 

W wyniku zrealizowania tych zadań zmniejszone zostanie obciąŜenie sieci 220 kV (tzw. 

praca sieci wyraŜona w MWkm przesyłu) oraz zwiększone zostanie obciąŜenie sieci 400 kV. 

Praca sieci 110 kV pozostanie na stałym poziomie pomimo wzrostu zapotrzebowania na moc. 


Świadczy to o względnym zmniejszeniu obciąŜenia sieci 110 kV. Jednak pewne elementy 

sieci NN i 110 kV będą wymagały wymiany głównie z konieczności zwiększenia ich 

przepustowości lub dostosowania do aktualnych warunków pracy sieci 

w szczególności ze względu na nowe lokalizacje wszystkich rodzajów źródeł wytwórczych. 

Redukcja strat sieciowych względnych dokonana przez wzrost efektywności przesyłu 

przekładać się zaś będzie na wymierną oszczędność paliw i zmniejszenie zanieczyszczenia 

środowiska. Aktualnie szacuje się, Ŝe straty i róŜnice bilansowe energii elektrycznej stanowią 

prawie 10 % energii wytworzonej brutto [27]. 

Rys. 4.7. Gęstość elektroenergetycznych sieci przesyłowych w Europie 

4.5. Powiązania Projektu Programu z innymi dokumentami 

W niniejszym rozdziale przedstawione zostaną powiązania Projektu Programu 

z najwaŜniejszymi dokumentami, w których rozpatrywane są zagadnienia dotyczące realizacji 

inwestycji w zakresie infrastruktury elektroenergetycznej. PoniŜej przedstawiono powiązania 

Projektu Programu z następującymi dokumentami: 

1. Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 [79], 

2. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 [17], 

3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) [56], 

4. Regionalne Programy Operacyjne [15,16,60-72,88], 

5. Ekspercki projekt Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju [7], 

6. Polityka energetyczna [27], 

7. Decyzja nr 1364/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. 

[97,] 


8. Plan priorytetowych połączeń międzysieciowych [25]. 

Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 [79] 

Strategia Rozwoju Kraju 2007–2015 (Strategia Rozwoju) została przyjęta 29 listopada 

2006 r. Zgodnie z ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (ustawa zppr) [86], 

Strategia Rozwoju podlega okresowej aktualizacji, co najmniej raz na cztery lata i jest 

podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety polityki rozwoju 

w perspektywie najbliŜszych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Strategia 

Rozwoju jest nadrzędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju społecznogospodarczego 

kraju, stanowiącym punkt odniesienia zarówno dla innych strategii 

i programów rządowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. 

Spośród szeregu wskazanych w Strategii Rozwoju priorytetów, w ramach tzw. Priorytetu 2 

poruszona została kwestia infrastruktury energetycznej. Tworzenie rozwiązań na rzecz 

inwestycji i modernizacji majątku wytwórczego, przesyłowego oraz dystrybucyjnego 

w energetyce, rozwijanie systemów przesyłowych oraz połączeń transgranicznych uwaŜane 

jest jako czynnik wpływający na poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz 

zwiększający moŜliwość udziału kraju w europejskim rynku energii elektrycznej. 

Dywersyfikacja źródeł zaopatrzenia w energię oraz zwiększenie niezawodności 

infrastruktury wskazywane są w Strategii Rozwoju jako czynnik szczególnie waŜny z punktu 

widzenia wzrostu gospodarczego i zwiększenia konkurencyjności kraju. Autorzy Strategii 

Rozwoju dostrzegają równieŜ problem stanu krajowej infrastruktury energetycznej - 

przestarzałej i niedoinwestowanej, z głównym źródłem energii w postaci źródeł 

nieodnawialnych oraz niezadowalającego stopnia integracji krajowego systemu przesyłu 

energii elektrycznej z systemami w innych krajach UE. W związku z tym, jako niezwykle 

istotne, postrzegane jest zainicjowanie procesu tworzenia nowych zdolności przesyłowych 

energii elektrycznej. Przedstawiane w Projekcie Programu przedsięwzięcia inwestycyjne 

słuŜyć powinny poprawie ogólnie rozumianego stanu elektroenergetycznej infrastruktury 

technicznej, a w konsekwencji sukcesywnemu przeciwdziałaniu wskazanych w Strategii 

Rozwoju problemów. 

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO) [17] wspierające 

wzrost gospodarczy i zatrudnienie zostały opracowane na podstawie wytycznych UE 

określających główne cele polityki spójności oraz uwzględniając uwarunkowania społeczno - 

gospodarcze Polski. Dokument określa kierunki wsparcia ze środków finansowych 

dostępnych z budŜetu UE w okresie 7 najbliŜszych lat w ramach Europejskiego Funduszu 

Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności. 

NSRO jest instrumentem odniesienia dla przygotowania programów operacyjnych, 

uwzględniając jednocześnie zapisy Strategii Rozwoju oraz Krajowego Programu Reform na 

lata 2005-2008 (KPR), odpowiadającego na wyzwania zawarte w Strategii Lizbońskiej [96]. 

NSRO zostało przygotowane zgodnie z wymogami art. 27 Rozporządzenia Rady (WE) nr 

1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego 

Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu 

Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 [76]. 

Głównym celem strategicznym NSRO jest tworzenie warunków dla wzrostu 

konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej 

wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. 


Planuje się, Ŝe cel strategiczny osiągany będzie poprzez realizację horyzontalnych celów 

szczegółowych, takich jak: 

1. poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów 

partnerstwa, 

2. poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej, 

3. budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe 

znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, 

4. podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie 

sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług, 

5. wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji 

społecznej, gospodarczej i przestrzennej, 

6. wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach 

wiejskich. 

Planowane do realizacji w Projekcie Programu przedsięwzięcia inwestycyjne powinny 

słuŜyć przede wszystkim realizacji celów nr 3 oraz 5, a więc budowie i modernizacji 

infrastruktury technicznej i społecznej oraz wzrostowi konkurencyjności polskich regionów 

i przeciwdziałaniu ich marginalizacji. 

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) 

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) [56] został przygotowany na 

podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne 

dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu 

Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzeń (WE) Parlamentu Europejskiego 

i Rady, a takŜe na podstawie ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia 

polityki rozwoju [86]. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko zgodnie 

z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (NSRO) na lata 2007-2013 stanowi jeden 

z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągnięcia załoŜonych 

w niej celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu 

Rozwoju Regionalnego. Realizacja celów szczegółowych POIiŚ w zakresie energetyki 

realizowana będzie w ramach Priorytetu IX oraz Priorytetu X: 

• Priorytet IX: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność 

energetyczna, obejmujący następujące działania: 

− Działanie 9.1. Wysokosprawne wytwarzanie energii, 

− Działanie 9.2. Efektywna dystrybucja energii, 

− Działanie 9.3. Termomodernizacja obiektów uŜyteczności publicznej, 

− Działanie 9.4. Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych, 

− Działanie 9.5. Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych, 

− Działanie 9.6. Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych, 

• Priorytet X: Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii, 

obejmujący następujące działania: 

− Działanie 10.1. Rozwój systemów przesyłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego 

i ropy naftowej oraz budowa i przebudowa magazynów gazu ziemnego, 


− Działanie 10.2. Budowa systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach 

niezgazyfikowanych i modernizacja istniejących sieci dystrybucji, 

− Działanie 10.3. Rozwój przemysłu dla OZE. 

Realizacja inwestycji wskazanych w Projekcie Programu komponuje się w szczególności 

z Działaniem 9.6. Priorytetu IX: Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych oraz 

Działaniem 10.1. Priorytetu X: Rozwój systemów przesyłowych energii elektrycznej, gazu 

ziemnego i ropy naftowej oraz budowa i przebudowa magazynów gazu ziemnego. 

Regionalne Programy Operacyjne 

Regionalne Programy Operacyjne (RPO), sporządzane dla kaŜdego z województw 

[15,16,60-72,88] są równieŜ zbieŜne z załoŜeniami Polityki energetycznej. Przy omawianiu 

zagadnień związanych z infrastrukturą techniczną w poszczególnych RPO zwraca się często 

uwagę na konieczność rozwoju infrastruktury elektroenergetycznej, w tym równieŜ sieci 

przesyłowych. Jako efekty podejmowanych w tym zakresie działań, zwłaszcza o charakterze 

inwestycyjnym, często wskazuje się na zwiększanie spójności terytorialnej obszarów, lepszą 

dostępność zewnętrzną czy wzrost inwestycji kreujących nowe miejsca pracy. W dalszej 

części niniejszego opracowania, w rozdz. 5.1., przedstawione zostaną wybrane zagadnienia 

z poszczególnych prognoz oddziaływania na środowisko regionalnych programów 

operacyjnych [28-42,80]. 

Ekspercki Projekt koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 

Przedstawiony poniŜej „Ekspercki Projekt koncepcji przestrzennego zagospodarowania 

kraju do 2033” [8] (Projekt KPZK) został opracowany w oparciu o Ustawę z dnia 27 marca 

2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z póź. 

zm.) [83]. Podjęcie prac nad Projektem KPZK było podyktowane potrzebą wypracowania 

dokumentu dającego podstawy do prowadzenia skoordynowanej polityki przestrzennej 

państwa, uwzględniającego aktualne uwarunkowania, trendy i wyzwania dla rozwoju 

przestrzennego oraz wpisującego się w nurt integrowania społeczno-gospodarczego 

i przestrzennego programowania rozwoju. Ponadto, w związku ze zmianami w regulacjach 

prawnych w dziedzinie planowania przestrzennego (zastąpienie Ustawy o zagospodarowaniu 

przestrzennym z 1994 roku Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 

roku), nowa koncepcja musi odpowiadać wymogom obowiązującej ustawy [83]. 

W ramach Projektu KPZK zidentyfikowano najwaŜniejsze cele o charakterze 

uniwersalnym: 

1. wzmocnienie spójności terytorialnej kraju poprzez rozwijanie infrastruktury 

transportowej, telekomunikacyjnej i energetycznej, zapewniającej przestrzenne 

zintegrowanie regionalnych rynków pracy oraz osiągnięcie wysokiego standardu 

dostępności usług publicznych, 

2. zapewnienie integracji w zagospodarowaniu obszaru lądu i morza, 

3. podwyŜszenie konkurencyjnej pozycji głównych ośrodków miejskich i regionów Polski 

w przestrzeni europejskiej przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu 

osadniczego; przygotowanie polskiej przestrzeni do rozwoju gospodarki opartej na 

wiedzy, 


4. osiągnięcie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego, ochrona zasobów wodnych 

i leśnych; powstrzymanie fragmentacji systemów ekologicznych, degradacji walorów 

przyrodniczych i krajobrazowych przestrzeni oraz zmniejszania się róŜnorodności 

biologicznej, 

5. zapewnienie ładu przestrzennego poprzez racjonalizację uŜytkowania przestrzeni 

i zapobiegania jej degradacji; uporządkowanie relacji w obszarach funkcjonalnych miast, 

kontrolowanie procesów suburbanizacji oraz rozpraszania zabudowy na obszarach 

wiejskich, 

6. zrównowaŜony rozwój obszarów wiejskich – wzrost ich wielofunkcyjności, podniesienie 

standardów dostępności do usług publicznych, zwłaszcza edukacyjnych; zachowanie 

wartości krajobrazu kulturowego, ochrona strategicznych obszarów produkcji rolnej jako 

stref Ŝywicielskich w skali krajowej, 

7. zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagroŜenia; ograniczenie ryzyka 

wynikającego z ekstremalnych zjawisk przyrodniczych i katastrof, deficytu energii, 

zagroŜeń bezpieczeństwa narodowego. 

RównieŜ w Projekcie KPZK, podobnie jak w Strategii Rozwoju [8], autorzy zauwaŜają 

problem szeroko rozumianej infrastruktury energetycznej, która w Polsce powstała 

w większości przed rokiem 1990. W wyniku zamian zachodzących w sektorze, będących 

pochodną przemian ustrojowych, po roku 1990 znacząco ograniczono inwestycje dotyczące 

zarówno samych elektrowni, jak i sieci przesyłowych. Ocenia się, Ŝe podejmowane działania 

modernizacyjne w elektrowniach i sieciach przesyłowych są opóźnione o co najmniej kilka 

lat. Na rysunku 4.8. przedstawiono krajową infrastrukturę energetyczną. Na szczególną 

uwagę zasługują obszary zagroŜone utratą stabilności napięciowej, które obejmują znaczną 

część kraju. Pokrywają się w duŜej mierze z obszarami, w których szczególnie słabo 

rozwinięta jest elektroenergetyczna sieć przesyłowa 400 kV. Kolejnym problemem, na który 

zwraca się uwagę w Projekcie KPZK jest koncentracja źródeł wytwórczych na południu 

kraju, co wymaga przesyłania energii do wszystkich duŜych ośrodków Polski centralnej 

i północnej. Większość z nich (w tym Warszawa oraz Szczecin) posiada tylko jedną linię 

zasilającą 400 kV, co stanowi realne zagroŜenie dla systemu energetycznego w przypadku 

awarii. Przestarzała jest takŜe sieć energetyczna na terenach wiejskich, co nie gwarantuje 

stałych dostaw odbiorcom indywidualnym, a ponadto utrudnia rozwój małych elektrowni 

(w tym opartych na odnawialnych źródłach energii). Polskie sieci przesyłowe są takŜe słabo 

zintegrowane z sieciami państw sąsiednich. W perspektywie roku 2033 przewiduje się 

wystąpienie znacznych deficytów energii na obszarach funkcjonalnych największych 

ośrodków, w tym przede wszystkim Warszawy, Wrocławia i Trójmiasta. Znaczne obszary 

kraju pozbawione są dostępu do linii przesyłowych 400 kV (zwłaszcza w Polsce Wschodniej, 

ale takŜe w rejonie Kujaw i Pomorza). 


Rys. 4.8. Infrastruktura energetyczna, potencjał OZE, niedobory [8] 

Polityka energetyczna 

Kolejnym dokumentem powiązanym z Projektem Programu jest „Polityka energetyczna 

Polski do 2030 r.” przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. uchwałą nr 

202/2009 r. [27] (Polityka energetyczna). Polityka energetyczna, zgodnie 

z zapisami ustawy OOS równieŜ podlegała strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko, 

w wyniku której opracowana została m.in. „Prognoza oddziaływania na środowisko …” [43] 

(Prognoza Polityki energetycznej) oraz przeprowadzone zostały wymagane ustawą 

uzgodnienia i konsultacje społeczne. 


Podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej, wynikające m.in. z członkowstwa 

w Unii Europejskiej, w duŜej mierze koncentrują się na zagadnieniach związanych 

z funkcjonowaniem sektora elektroenergetycznego. Planowane do realizacji i przedstawione 

w Projekcie Programu przedsięwzięcia inwestycyjne wpisują się w główne kierunki polityki 

energetycznej, zdefiniowane jako [27]: 

1. poprawa efektywności energetycznej, 

2. wzrost bezpieczeństwa dostaw. 

Wskazane w poprzednim rozdziale cele rozwoju sieci przesyłowej, będące punktem 

wyjścia do zdefiniowania potrzeb w zakresie przedsięwzięć inwestycyjnych 

w elektroenergetycznej sieci przesyłowej, są zbieŜne z kierunkami polskiej polityki 

energetycznej. I tak jako cele w obszarze w zakresie poprawy efektywności energetycznej 

wskazano zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji, poprzez m.in. 

modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów 

o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej. Zwiększenie zdolności 

przesyłowych sieci elektroenergetycznych oraz zwiększenie moŜliwości wymiany energii 

elektrycznej z krajami sąsiednimi jest równieŜ w Polityce energetycznej identyfikowane jako 

jeden z elementów wpływających na wzrost bezpieczeństwa dostaw energii w skali 

ogólnokrajowej. W obszarze wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej, Polityka 

energetyczna [27] wskazuje zaś jako główne szczegółowe cele m.in.: 

1. rozbudowę krajowego systemu przesyłowego umoŜliwiającą zrównowaŜony wzrost 

gospodarczy kraju, jego poszczególnych regionów oraz zapewniająca niezawodne, 

dostawy energii elektrycznej (w szczególności zamknięcie pierścienia 400 kV oraz 

pierścieni wokół głównych miast Polski), jak równieŜ odbiór energii elektrycznej 

z obszarów o duŜym nasyceniu planowanych i nowobudowanych jednostek wytwórczych, 

ze szczególnym uwzględnieniem farm wiatrowych, 

2. rozwój połączeń transgranicznych skoordynowany z rozbudową krajowego systemu 

przesyłowego i z rozbudową systemów krajów sąsiednich, 

3. modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych pozwalająca obniŜyć do 2030 r. czas 

awaryjnych przerw w dostawach do 50 % czasu trwania przerw w roku 2005. 

Dla realizacji powyŜszych celów zakłada się, w Polityce energetycznej, podjęcie m.in. 

działań związanych z odtworzeniem i wzmocnieniem istniejących oraz budową nowych linii 

elektroenergetycznych, umoŜliwiających równieŜ wymianę trans graniczną energii z krajami 

sąsiednimi. Bezpośrednie wsparcie budowy nowych sieci elektroenergetycznych realizowane 

powinno być równieŜ na potrzeby rozwoju odnawialnych źródeł energii. 


Decyzja nr 1364/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. 

Przyjęta we wrześniu 2006 r. Decyzja 1364 [97] ustanawia wytyczne dla 

transeuropejskich sieci energetycznych, w szczególności określa charakter i zakres działań 

Wspólnoty mających na celu ustanowienie wytycznych dla transeuropejskich sieci 

energetycznych. Ustanawia zbiór wytycznych obejmujących cele, priorytety i ogólne kierunki 

działań Wspólnoty w zakresie transeuropejskich sieci energetycznych. W Załączniku nr 1 do 

Decyzji przedstawione zostały osie projektów priorytetowych, w tym miejsca projektów 

leŜących w interesie Europy. Wśród wymienionych w Załączniku tym inwestycji 

wyszczególnione zostało połączenie: Dania – Niemcy – Pierścień Bałtycki (obejmujący 

Norwegię, Szwecję, Finlandię, Polskę, Państwa Bałtyckie, Rosję), słuŜące przede wszystkim 

zwiększaniu zdolności przesyłowych elektroenergetycznych połączeń wzajemnych. Wśród 

projektów wskazanych w tym zakresie na terytorium Polski znalazło się połączenie Polska – 

Litwa, wraz z koniecznym wzmocnieniem polskiej sieci elektroenergetycznej oraz profilu 

Polska – Niemcy, w celu umoŜliwienia uczestnictwa w wewnętrznym rynku energii. Wśród 

planowanych do realizacji w Projekcie Programu inwestycji znalazły się równieŜ inwestycje 

wskazane w przedstawionej Decyzji. 

Plan priorytetowych połączeń międzysieciowych 

Z szeregu dokumentów o charakterze międzynarodowym, które odnoszą się do 

zagadnień związanych z infrastrukturą elektroenergetyczną, na szczególną uwagę zasługuje 

równieŜ Komunikat Komisji Dla Rady i Parlamentu Europejskiego pt. „Plan priorytetowych 

połączeń międzysieciowych” [25]. Komisja Wspólnot Europejskich dostrzega istotną rolę 

połączeń sieciowych, które ułatwiają międzynarodowy i transgraniczny przesył energii oraz 

są niezbędnym warunkiem funkcjonowania rynku wewnętrznego. Wskazuje się na potrzebę 

wzmocnienia polityki mającej na celu umoŜliwienie realizacji priorytetowych projektów 

dotyczących infrastruktury została podkreślona przez szefów państw i rządów UE na szczycie 

w Hampton Court w październiku 2005 r. Podczas szczytu Rady Europejskiej w marcu 

2006 r. wezwano do przyjęcia planu priorytetowych połączeń międzysieciowych jako 

elementu strategicznego europejskiej sytuacji energetycznej. Rada Europejska w czerwcu 

2006 r. wezwała do pełnego wsparcia zewnętrznych projektów dotyczących infrastruktury 

energetycznej zmierzających do poprawy bezpieczeństwa dostaw. Zdaniem Komisji, 

europejska polityka energetyczna musi dąŜyć do rozwoju wydajnej infrastruktury 

energetycznej, tak by zrealizować cele zrównowaŜenia, konkurencyjności oraz 

bezpieczeństwa dostaw [25]. PoniŜej, na rys. 4.9. oraz 4.10. przedstawiono inwestycje istotne 

z punktu widzenia rozwoju europejskiego rynku energii elektrycznej wraz ze stanem ich 

realizacji (stan na rok 2007), które zamieszczono w Działaniu Priorytetowym nr 2: 

Wyznaczanie europejskich koordynatorów. W zakresie energii elektrycznej Działanie to 

obejmuje połączenie elektroenergetyczne między Niemcami, Polską i Litwą, w szczególności 

Alytus-Ełk, które wcześniej zostało równieŜ wskazane jako istotne, słuŜące zwiększaniu 

zdolności przesyłowych elektroenergetycznych połączeń wzajemnych, w Decyzji 1364/2006 

[97]. 


Rys. 4.9. Projekty inwestycji sieciowych o znaczeniu międzynarodowym 


Rys. 4.10. Status realizacji projektów inwestycji sieciowych o znaczeniu międzynarodowym 


4.6. Identyfikacja moŜliwych oddziaływań znaczących 

Przedstawione w Projekcie Programu inwestycje moŜna sklasyfikować w dwie główne 

grupy inwestycji: 

− budowa lub modernizacja linii elektroenergetycznych najwyŜszych napięć, 

− budowa lub rozbudowa stacji elektroenergetycznych najwyŜszych napięć. 

Wskazane typy inwestycji przede wszystkim oddziaływać mogą na środowisko poprzez: 

− pole elektromagnetyczne (przede wszystkim linie elektromagnetyczne), 

− hałas (linie i stacje), 

− wycieki olejów (w stanach awaryjnych, z transformatorów), 

− udary mechaniczne (na trasie przelotów ptaków) lub elektryczne (na terenie stacji), 

− zajęcie przestrzeni (ingerencja w krajobraz), 

− emisję zanieczyszczeń do atmosfery (transport kołowy cięŜkiego sprzętu). 

Poszczególne typy oddziaływań mogą występować tylko na etapie budowy inwestycji, 

na etapie eksploatacji lub zarówno na etapie budowy jak równieŜ eksploatacji. Skutki tych 

oddziaływań mogą być róŜne. W pierwszym etapie realizacji prognozy moŜna wstępnie 

wskazać receptory, dla których oddziaływania te mogą mieć mniejsze lub większe skutki: 

− ludzie, 

− fauna/flora, 

− krajobraz, 

− środowisko gruntowo-wodne, 

− ekosystemy, 

− klimat akustyczny, 

− powierzchnia ziemi, 

− wody powierzchniowe, 

− powietrze atmosferyczne. 

Analiza poszczególnych sposobów oddziaływania wraz z ich wpływem na poszczególne 

elementy środowiska przedstawiona została w rozdz. 5.5. 


4.7. Informacje o moŜliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko 

Z przedstawionych w rozdz. 4.3. inwestycji moŜna wskazać na sześć, które potencjalnie 

mogą oddziaływać w sposób transgraniczny na środowisko. Inwestycje te przedstawiono 

w tabl. 4.4. 

Wykaz inwestycji mogących oddziaływać transgranicznie na środowisko 

Tablica 4.4. 

L.p. Pełna nazwa inwestycji Skrócona nazwa inwestycji Województwo Powiat 

1. 

2. 

3. 

1 

Budowa linii 400 kV Ełk – 

granica RP (kierunek Litwa) 

Budowa układu połączeń z 

systemem ukraińskim wraz 

ze wstawką prądu stałego w 

stacji Rzeszów z 

wykorzystaniem istniejącej 

linii 750 kV 

Budowa linii 400 kV Narew 

– Granica RP (kierunek 

Białoruś) 


fazowych na linii Krajnik - 

Vierraden 

Połączenia Transgraniczne 

Połączenia Transgraniczne – asynchroniczne 

Budowa linii Ełk – granica RP 

warmińsko- 

Budowa układu połączeń Rzeszów – 

granica RP 

mazurskie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

podkarpackie 

ełcki 

olecki 

suwalski 

sejneński 

kolbuszowski 

rzeszowski 

łańcucki 

leŜajski 

przeworski 

jarosławski 

lubaczowski 

Budowa linii Narew – Granica RP podlaskie białostocki 

Połączenia Transgraniczne – synchroniczne 

Instalacja przesuwników fazowych 

na linii Krajnik - Vierraden 

zachodniopomorskie gryfiński 

2. 



Mikułowa-Hagenwerder 


na linii Mikułowa-Hagenwerder 


zgorzelecki 

słubicki 

3. 


Plewiska – granica RP 

kierunek Eisenhuettenstadt 

Budowa linii Plewiska – granica RP 

kierunek Eisenhuettenstadt 

lubuskie 

wielkopolskie 

sulęciński 

krośnieński 

świebodziński 

międzyrzecki 

nowotomyski 

szamotulski 



Zagadnienia oddziaływania infrastruktury elektroenergetycznej na środowisko szerzej 

opisano w rozdz. 5.5., zaś moŜliwości ograniczania tego oddziaływania w rozdz. 6.1. Skala 

ewentualnych oddziaływań transgranicznych wskazanych w tabl. 4.4. inwestycji uzaleŜniona 

będzie przede wszystkim od dokładnej ich lokalizacji oraz charakteru i natęŜenia 

występujących oddziaływań. Obecnie realizacja wskazanych w tabl. 4.4. inwestycji jest na 

etapie opracowywania koncepcji rozwiązań docelowych. Przy uwzględnieniu aktualnie 

obowiązujących norm i przepisów wykonawczych [19], jak równieŜ poprzez zastosowania 

rozwiązań wskazanych w rozdz. 6.1. moŜliwe będzie ograniczenie oddziaływania tych 

przedsięwzięć na środowisko. 

Niemniej, w momencie opracowywania dokumentów (planu, programu etc.) 

przedstawiających bardziej szczegółowe rozwiązania techniczne tych inwestycji, naleŜy dla 

kaŜdego ze wskazanych potencjalnych sposobów oddziaływania przeanalizować moŜliwości 

znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko. 

5. OPIS I OCENA PRZEPROWADZONYCH ANALIZ 

W niniejszym rozdziale, w konsekwencji zidentyfikowania w rozdz. 4.6. potencjalnych 

oddziaływań przedsięwzięć inwestycyjnych zamieszczonych w Projekcie Programu, 

przedstawiono kolejne kroki związane z realizacją Etapu II prognozy. Zgodnie 

z przedstawioną w rozdz. 4.1. metodyką, w niniejszym rozdziale przedstawiono następujące 

zagadnienia: 

1) opis istniejącego stanu środowiska oraz potencjalnych zmian w przypadku braku realizacji 

Projektu Programu (rozdz. 5.1.), 

2) opis stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym 

oddziaływaniem (rozdz. 5.2.), 

3) opis istniejących problemów ochrony środowiska (rozdz. 5.3., zał. 1, zał. 2), 

4) opis przewidywanego znaczącego oddziaływania (rozdz. 5.4.), 

5) analizę celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, 

wspólnotowym i krajowym (rozdz. 5.5.). 

PoniewaŜ inwestycje będące przedmiotem Projektu Programu zlokalizowane są na 

obszarze wszystkich województw, przedstawione poniŜej zagadnienia obejmują przestrzenne 

i środowiskowe uwarunkowania na terenie całego kraju. Zgodnie z wytycznymi zawartymi 

w [20], nie istnieje jednak Ŝadna metodyka, która pozwoliłaby a priori określić „geograficzne 

granice” oceny. Granice te powinny być określane indywidualnie w kaŜdym przypadku, 

poniewaŜ ich zdefiniowanie zaleŜy od wielu czynników: 

1) charakteru ocenianego przedsięwzięcia oraz przedsięwzięć uprzednio zrealizowanych 

i przyszłych, 

2) charakteru oddziaływań, 

3) specyfiki danego obszaru Natura 2000, 

4) granic naturalnych. 

Dlatego teŜ analizy dotyczące oddziaływania poszczególnych przedsięwzięć 

z Projektu Programu na środowisko powinny być pogłębione na etapie uzyskiwania kolejnych 

decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji. 


5.1. Opis istniejącego stanu środowiska oraz potencjalnych zmian tego stanu 

w przypadku braku realizacji Projektu Programu 

Stan środowiska na terenie całego kraju, a więc na obszarze planowanych do realizacji 

inwestycji z Projektu Programu, charakteryzuje się znacznym zróŜnicowaniem i jest efektem 

zachodzących na przestrzeni kilkudziesięcioleci zjawisk i procesów zarówno przyrodniczych, 

jak teŜ gospodarczych i społecznych. Przedstawione w rozdz. 4 cele realizacji inwestycji 

z Projektu Programu wynikają z wieloletnich zapóźnień w rozwoju elektroenergetycznej sieci 

przesyłowej. Niemniej, kilkanaście istotnych inwestycji planowanych do realizacji 

w Projekcie Programu słuŜyć będzie przyłączeniu do sieci lub wyprowadzaniu mocy z OZE. 

Niewątpliwie, zaniechanie realizacji inwestycji z grupy umoŜliwiających przyłączanie OZE 

spowodować moŜe brak poprawy środowiska w zakresie emisji zanieczyszczeń 

z konwencjonalnych źródeł energii, a w konsekwencji równieŜ brak moŜliwości wypełnienia 

zakładanych w Dyrektywie 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł 

odnawialnych [3] wielkości udziału OZE w ogólnej ilości produkowanej w kraju energii 

elektrycznej w roku 2020. 

Jako tło planowanych w Projekcie Programu do realizacji inwestycji 

elektroenergetycznych warto wskazać identyfikowane w literaturze tzw. obszary problemowe 

[8, 59]. Są to wyodrębnione geograficznie lub administracyjnie terytoria, na których 

występuje kumulacja negatywnych zjawisk społecznych, gospodarczych lub przyrodniczych. 

I tak na rys. 5.1. przedstawiono zidentyfikowane w Eksperckim projekcie KPZK [8] obszary 

problemowe o znaczeniu krajowym. Na kolejnych rysunkach wskazano natomiast 

zidentyfikowane w [59] obszary problemowe: demograficzne (rys. 5.2.), społeczne (rys. 5.3.) 

i ekonomiczne (rys. 5.4.). Rozwój infrastruktury liniowej, w tym równieŜ 

elektroenergetycznej, powinien wpływać na ograniczanie wskazanych poniŜej obszarów 

problemowych. 

Jak oceniają autorzy Biuletynu PAN [7], układy infrastruktury liniowej 

o strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania regionów oraz całego kraju, będą co najmniej 

do roku 2020 w procesie intensywnej rozbudowy i modernizacji. Rozwój liniowych układów 

infrastrukturalnych będzie zaś zaleŜeć zarówno od dynamiki procesów przestrzennych jak 

i rozmieszczenia wybranych obiektów, w tym równieŜ źródeł energii elektrycznej. 



Rys. 5.1. Obszary problemowe o znaczeniu krajowym [8] 

Rys. 5.2. Demograficzne obszary problemowe wg [59] 


Rys. 5.3. Społeczne obszary problemowe wg [59] 


Rys. 5.4. Ekonomiczne obszary problemowe wg [59] 

W kontekście przytoczonych powyŜej obszarów problemowych, warto zwrócić równieŜ 

uwagę na zidentyfikowane w opracowaniu pt. „Przestrzenne zagospodarowanie Polski na 

początku XXI wieku” [59] główne powiązania funkcjonalne na tle systemu osadniczoadministracyjnego, 

przedstawione na rys. 5.5. Porównując rozmieszczenie inwestycji 

zaproponowanych do realizacji w Projekcie Programu, przedstawione na schemacie 

w rozdz. 4.3. (rys. 4.6.), z systemem powiązań funkcjonalnych z rys. 5.5. moŜna stwierdzić, 

Ŝe planowane inwestycje elektroenergetyczne komponują się zarówno z systemem powiązań 

funkcjonalnych krajowych wewnętrznych, zewnętrznych jak i tranzytowych. Podstawową 

funkcją strategicznej infrastruktury liniowej, w tym równieŜ elektroenergetycznej, jest 


ównieŜ zapewnienie wysokiej rangi powiązań funkcjonalnych między głównymi ośrodkami, 

centrami przemysłowymi, okręgami wydobywczymi itp. [7]. 

Rys. 5.5. System osadniczo-administracyjny i główne powiązania funkcjonalne [59]. 

PoniŜej przedstawiono krótką charakterystykę stanu środowiska w kaŜdym z szesnastu 

województw. Głównym źródłem informacji o stanie środowiska były następujące dokumenty 

sporządzane na poziomie wojewódzkim: 

1. prognozy oddziaływania na środowisko regionalnych programów operacyjnych dla 

poszczególnych województw, 

2. programy ochrony środowiska, 

3. opracowania ekofizjograficzne do planów zagospodarowania przestrzennego 

województw. 


5.1.1. Województwo dolnośląskie [35, 57, 21] 

Pod względem róŜnorodności biologicznej i rangi walorów krajobrazowych 

województwo dolnośląskie naleŜy do najatrakcyjniejszych w kraju. Na terenie województwa 

znajdują się 2 parki narodowe, 12 parków krajobrazowych, 64 rezerwaty przyrody, 17 

obszarów chronionego krajobrazu oraz uŜytki ekologiczne i zespoły przyrodniczokrajobrazowe, 

które ze względu na procedury ustanawiania (rozporządzenia wojewody lub 

samorządów lokalnych) nie są jeszcze w pełni zewidencjonowane. Większość terenów 

objętych ochroną znajduje się w rejonie sudeckim. Znaczna róŜnorodność biologiczna na 

terenie Sudetów wynika z ukształtowania terenu i piętrowego rozmieszczenia siedlisk 

górskich. Zapewnia to miejscami unikatową bioróŜnorodność na niewielkich stosunkowo 

niewielkich obszarach. 

1. Gleby 

RóŜnorodność występujących na obszarze województwa dolnośląskiego gleb 

odzwierciedla zróŜnicowanie geomorfologiczne oraz klimatyczne regionu. Na obszarze 

Sudetów dominują gleby brunatne, którym towarzyszą w rejonie Gór Stołowych Izerskich 

i Karkonoskich gleby bielicowe. W kotlinach śródgórskich gleby gliniaste płowe oraz mady 

rzeczne rozmieszczone są liniowo wzdłuŜ koryt rzek. Gleby te odznaczają się średnią 

Ŝyznością jednak ukształtowanie terenu uniemoŜliwia ich pełne wykorzystanie na potrzeby 

rolnictwa. 

Gleby środkowej części województwa dolnośląskiego charakteryzują się najwyŜszą 

przydatnością rolniczą, w związku z czym w większości znajdują się w uprawie. Dominującą 

rolę odgrywają w tej części województwa gleby płowe i brunatne, w dolinie Odry mady 

rzeczne oraz duŜy zwarty obszar czarnych ziem wrocławskich. W północnej części Dolnego 

Śląska na przewaŜającej części obszaru występują ubogie gleby rdzawe i bielicowe, 

w większości zalesione. 

NajpowaŜniejsze zagroŜenia degradacją i dewastacją gleb związane są z działalnością 

przemysłową – przemysłu wydobywczego energetycznego, hutniczego, metalurgicznego 

i chemicznego. Najniekorzystniejsze z tego punktu widzenia są: eksploatacja kopalin 

i składowanie odpadów. W ostatnich latach zaobserwowano jednak zmniejszenie skali tego 

oddziaływania. Degradacja wskutek działań górniczych najbardziej zauwaŜalna jest na terenie 

okręgów górniczych województwa: Turoszowskiego (odkrywkowa eksploatacja węgla 

brunatnego), Legnicko – Głogowskiego Okręgu Miedziowego oraz okręgów eksploatacji 

surowców skalnych: Bolesławieckiego, Lubańskiego, Złotoryjskiego, Strzegomsko – 

Jaroszowickiego, Wałbrzyskiego, Strzelińskiego i Kłodzkiego. 

2. Lasy 

Wskaźnik zalesienia województwa dolnośląskiego jest porównywalny ze średnim 

wskaźnikiem dla Polski i wynosi 28,3%. Na terenach nizinnych dominują lasy iglaste 

i sosnowe, zaś w górach – lasy świerkowe. Najcenniejsze lasy występują w dolinach 

rzecznych – szczególnie Odry, Bystrzycy, Strzegomki, na Pogórzu Kaczawskim i Górach 

Kaczawskich, w Borach Dolnośląskich. Bardzo cenne są, zbliŜone do naturalnych, fragmenty 

lasów łęgowych, grądów i olsów. Bogactwo gatunków chronionych i rzadkich, unikatowych 

zespołów roślinnych wskazuje na wysokie walory przyrodnicze województwa. Największy 

obszar leśny w północno−zachodniej części województwa tworzą Bory Dolnośląskie, 

składające się głównie z drzewostanów sosnowych. Środkowy pas, typowo rolniczy, 

charakteryzuje się bardzo niską lesistością. Na Dolnym Śląsku występują wszystkie typy 

siedliskowe lasu. Siedliska borowe zajmują łącznie 51,4%, a lasowe – 48,6% powierzchni. 

Lasy nizinne stanowią 62,4%, wyŜynne – 11,7%. a górskie – 25,9% powierzchni. W składzie 


gatunkowym dominują drzewa iglaste, a w strukturze gatunkowej występują: sosna 

i modrzew – 46,8%, świerk – 27,3%, brzoza – 6,6%, buk – 3,2%, olsza – 3%, dąb, klon, 

jawor, wierzba, jesion – 12,2%. 

3. Powietrze 

Ogólną jakość powietrza na terenie województwa dolnośląskiego moŜna uznać za dobrą. 

W okresie ostatnich dwóch dziesięcioleci nastąpiła znaczna redukcja emisji gazów kwaśnych 

(SO 2 , NO x ), dwutlenku węgla oraz pyłów i od 1999 r. utrzymuje się na mniej więcej równym 

poziomie. Związane jest to głównie z modernizacją technologii oczyszczania spalin, jak 

i wskutek stosowania lepszej jakości paliw (niska zawartość siarki w węglu) w duŜych 

zakładach przemysłowych. 

Największy udział w emisji gazów i pyłów do powietrza mają duŜe zakłady 

przemysłowe działające na terenie województwa. Głównym źródłem emisji jest 

zlokalizowana w powiecie zgorzeleckim Elektrownia „Turów” S.A. Znacznie pod względem 

emisji oddziałują na środowisko takŜe m.in. Zespół Elektrowni Wrocławskich „Kogeneracja” 

S.A., Elektrociepłownie „Miasto” i Ciepłownia „Zabobrze” w Jeleniej Górze, Zakłady 

Koksownicze „Wałbrzych” w Wałbrzychu, elektrociepłownie w Legnicy i Lubinie oraz 

Oddziały i spółki wchodzące w skład KGHM „Polska Miedź” S.A. (huty miedzi, 

elektrociepłownie). 

4. Wody powierzchniowe 

Zasoby wodne województwa dolnośląskiego są jednymi z najuboŜszych w kraju. Sieć 

rzeczna oparta jest na rzece Odrze. Naturalne jeziora są nielicznie, występują takŜe sztuczne 

zbiorniki retencyjne oraz liczne stawy rybne. Stan czystości wód stojących utrzymuje się na 

dobrym poziomie, jednak stan czystości rzek nie jest satysfakcjonujący. Na podstawie 

monitoringu prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska stwierdzono, 

Ŝe blisko połowa z badanych 53 rzek (139 punktów pomiarowo-kontrolnych) zaliczała się do 

III klasy wód o zadawalającym stanie. W 51 punktach pomiarowych, w tym prawie 

wszystkich na Odrze, Kwisie i Nysie ŁuŜyckiej oraz na znacznej części punktów na Baryczy 

i Bystrzycy odnotowano wody niezadawalającej jakości (IV klasy). W 18 punktach 

odnotowano występowanie wód złej jakości (V klasa). W Ŝadnym z punktów nie odnotowano 

występowania wód o bardzo dobrej jakości (I klasy). W kilku punktach pomiarowych 

zlokalizowanych na odcinkach rzek górskich stwierdzono występowanie wód dobrej jakości 

(II klasa). 

5. Wody podziemne 

Podstawowym źródłem wód podziemnych w województwie dolnośląskim jest 

czwartorzędowe piętro wodonośne, zasoby występują takŜe lokalnie w utworach 

trzeciorzędowych i starszych. Ze względu na potrzebę ich ochrony w granicach województwa 

wydzielono 18 Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (11 w całości 

i 7 fragmentarycznie). Obszary ich zasilania ze względu kryteria ilościowe, jakościowe oraz 

wykorzystanie powinny zostać objęte wysoką bądź najwyŜszą ochroną. Będzie to moŜliwe po 

opracowaniu dla nich dokumentacji hydrogeologicznych. 

Prowadzony monitoring jakości wód podziemnych województwa dolnośląskiego 

w 2004 r. wykazał, Ŝe 58% wód znajduje się w IV i V klasie (wody zanieczyszczone), a 42% 

w I, II i III klasie wód czystych lub o zadawalającej jakości. Z kolei monitoring prowadzony 

przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w pierwszym półroczu 2004 r. wykazał 

Ŝe 85% wód kwalifikuje się do wód czystych, a 15% do wód zanieczyszczonych. 

W II półroczu stosunek ten wyniósł 76% (wody czyste) do 24% (wody zanieczyszczone). 


6. Hałas 

Dominującym źródłem hałasu w środowisku miejskim jest ruch samochodowy, lokalnie 

wskazuje się takŜe na transport kolejowy. Wzrastająca gwałtownie w ostatnim czasie liczba 

samochodów osobowych i cięŜarowych staje się przyczyną emisji ponadnormatywnego 

hałasu do środowiska, szczególnie w otoczeniu dróg o wysokim natęŜeniu ruchu lub 

w pobliŜu skrzyŜowań. Odrębnym zagadnieniem w dziedzinie emisji hałasu do środowiska są 

obiekty przemysłowe. Z przeprowadzonych w 2004 r. 200 kontroli uciąŜliwości akustycznej 

w 44,5% zakładów odnotowano przekroczenia. Wśród obiektów uciąŜliwych znalazły się 

m.in. kopalnie surowców mineralnych, zakłady przeróbcze kruszyw, zakłady produkcji 

drzewnej i opakowań drewnianych, cukrownie, elektrownie, centra handlowe oraz zakłady 

obróbki metali. UciąŜliwe akustycznie duŜe zakłady przemysłowe zlokalizowane są 

najczęściej w strefach przemysłowych oddalonych od terenów mieszkaniowych. Najwięcej 

skarg dotyczy drobnych zakładów rzemieślniczych oraz obiektów usługowych i handlowych 

zlokalizowanych pośród zabudowy mieszkaniowej. 

7. Promieniowanie elektromagnetyczne 

Według zapisów zawartych w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym dla Województwa 

Dolnośląskiego na lata 2007 - 2013 r. promieniowanie elektromagnetyczne zostało uznane 

jako praktycznie nie do zidentyfikowania. 

Do źródeł informacji o stanie środowiska w województwie dolnośląskim zalicza się 

równieŜ opracowanie ekofizjograficzne [21]. NajwaŜniejsze problemy ekologiczne 

województwa wg ww. opracowania to: 

• wpływ emisji z zakładów przemysłowych na jakość powietrza - podwyŜszone stęŜenia 

normowanych substancji specyficznych, charakterystycznych dla określonego procesu 

technologicznego: benzenu i ołowiu, wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza 

dwutlenkiem azotu, benzenem oraz drobnym pyłem zawieszonym, 

• eutrofizacja wód powodowana wpływem sektora bytowo-komunalnego i rolnictwa oraz 

zanieczyszczeniami przemysłowymi, głównie zasoleniem i substancjami szczególnie 

szkodliwymi dla środowiska wodnego, 

• niska jakość wód podziemnych (klasa IV i V) spowodowana podwyŜszonymi 

wartościami: Ŝelaza, siarczanów, ogólnego węgla organicznego, azotu amonowego, 

fosforanów, manganu i fenolu, a takŜe związków o charakterze toksycznym: azotu, 

kadmu, ołowiu i niklu, 

• podwyŜszona mętność i barwa wód mineralnych i leczniczych oraz zmienną twardość 

i odczyn. Niepokojącym zjawiskiem jest obecność w tych wodach podwyŜszonej 

zawartości manganu, niklu, arsenu oraz bakterii typu coli, 

• przewaga gleb o odczynie kwaśnym, potrzeby wapnowania gleb, wynoszące ponad 50% 

powierzchni gleb uŜytków rolnych, zanieczyszczenie gleb metalami cięŜkimi, siarką 

siarczanową, benz(a)pirenem i fluorem rozpuszczalnym, 

• unieszkodliwianie i zagospodarowanie osadów ściekowych, kompleksowe rozwiązanie 

sposobu postępowania z odpadami niebezpiecznymi, przede wszystkim szpitalnymi, 

wprowadzanie systemów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, recyklingu, 

• dostosowanie większości funkcjonujących na terenie województwa dolnośląskiego 

składowisk do wymagań nowych uregulowań prawnych, wynikających z dostosowania 


polskich przepisów do prawa obowiązującego w Unii Europejskiej, likwidacja „dzikich” 

wysypisk, 

• powierzchniowa eksploatacja surowców mineralnych. 

Główne cele proekologiczne wg opracowania [21]: 

• spadek zanieczyszczeń powietrza, modernizacja systemów ogrzewania, wprowadzanie 

proekologicznych technologii produkcji i przetwarzania oraz środków transportu, 

• poprawa jakości rzek województwa poprzez wyposaŜenie coraz większej liczby terenów 

osadniczych w systemy odprowadzania i oczyszczania ścieków, 

• spadek zuŜycia (bezwzględnego i jednostkowego) wody przez odbiorców przemysłowych 

jak równieŜ przez odbiorców indywidualnych, 

• poprawa poziomu zanieczyszczenia środowiska glebowego i gruntowo-wodnego, 

• wzrost udziału powierzchni leśnej, m.in. w związku z realizacją programów zwiększania 

lesistości kraju a co za tym idzie zmniejszenie udziału przestrzeni rolniczej, 

• przyrost obszarów objętych ochroną, 

• wprowadzanie róŜnych form zadrzewień śródpolnych, w tym pasów zadrzewień 

i zakrzewień przeciwwietrznych, zwłaszcza na terenach zagroŜonych erozją (w rejonach 

występowania gleb pylastych); takie zagospodarowanie wpłynie takŜe na uatrakcyjnienie 

monotonnego krajobrazu rolniczego, 

• zagospodarowanie pasów terenów wzdłuŜ cieków powierzchniowych (w tym kanałów 

melioracji podstawowej) w formie biofiltra, redukującego biogeny spływające 

z uprawianych pól i łąk (pasy powinny mieć szerokość minimum 7 m), 

• wprowadzanie „zamkniętych” systemów melioracji (nawadniania – odwadniania), 

odizolowanych od „naturalnej” sieci hydrograficznej, 

• działania przeciwpowodziowe - rozwiązania „naturalne” (np. tworzenie polderów 

zalewowych) oraz techniczne (sztucznie zawęŜającymi zasięg wylewów), przy 

uwzględnieniu istniejącego zagospodarowania w dolinach, 

• ochrona walorów przyrodniczych oraz środowiskowych, w szczególności w kontekście 

gospodarki stawowej, 

• ochrona walorów przyrodniczo-krajobrazowych przed nadmierną i chaotyczną ekspansją 

zabudowy, w szczególności dla rekreacji indywidualnej (zabudowy letniskowej), 

• ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych regionu, w szczególności 

unikatowych ekosystemów wyŜszych pięter górskich. 

5.1.2. Województwo kujawsko pomorskie [38, 55] 

Środowisko geograficzno-przyrodnicze województwa kujawsko-pomorskiego 

charakteryzuje się polodowcowym krajobrazem z urozmaiconą rzeźbą terenu, licznymi 

jeziorami, dolinami rzecznymi, lasami oraz rozwiniętą siecią osadniczą. Do głównych 

zasobów naturalnych zaliczyć naleŜy: dobre gleby będące podstawą rozwoju rolnictwa, wody 

powierzchniowe i podziemne, lasy zajmujące 23,1 % powierzchni regionu oraz kopaliny (sól 

kamienna, wapienie, kreda, kruszywa, glina, torf). 


Znaczna część województwa kujawsko-pomorskiego objęta jest systemem obszarów 

chronionych – obejmuje on: rezerwaty przyrody (95), parki krajobrazowe (9), obszary 

chronionego krajobrazu (31), obszary specjalnej ochrony (OSO) NATURA 2000 (5). Na 

terenie regionu utworzono dotychczas 95 rezerwatów przyrody. Tą formą ochrony obejmuje 

się obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje 

i siedliska przyrodnicze, a takŜe siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz 

twory i składniki przyrody nieoŜywionej, wyróŜniające się szczególnymi wartościami 

przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Zajmują 

powierzchnię 17340,33 ha, co stanowi około 1% powierzchni województwa. Wśród nich 

znajduje się 50 rezerwatów leśnych (ponad połowa wszystkich rezerwatów), 

13 florystycznych, 14 torfowiskowych, 8 faunistycznych, 10 krajobrazowych. Część 

powierzchni rezerwatów podlega ochronie ścisłej (łącznie 159,5 ha). Rozmieszczenie 

rezerwatów przyrody na terenie regionu jest nierównomierne. Najwięcej rezerwatów znajduje 

się w dolinie Wisły, w Borach Tucholskich i na Pojezierzu Brodnickim. W tych rejonach 

przyroda została zachowana sposób najmniej zmieniony, często w stanie zbliŜonym do 

naturalnego. 

1. Gleby 

Na terenie województwa przewaŜają gleby płowe i bielicoziemne, a mniejsze 

powierzchnie pokrywają gleby brunatne i czarne ziemie. Gleby płowe spotyka się na terenie 

całego regionu. Największe zwarte kompleksy tych gleb znajdują się w części zachodniej oraz 

południowej i północno - wschodniej. Są charakterystyczne dla terenów o mniej 

zróŜnicowanej rzeźbie. Występowanie gleb bielicoziemnych związane jest z obszarami 

wydmowymi i polami sandrowymi. Mają mniejszą przydatność dla produkcji rolniczej. 

Występują przede wszystkim w części północnej oraz środkowej, i są w większości zalesione. 

Gleby brunatne, bardziej urodzajne, tworzą większe kompleksy na Pojezierzu Chełmińsko - 

Dobrzyńskim. Najbardziej urodzajne gleby województwa - czarne ziemie, zwane 

„kujawskimi”, występują w rejonie: Barcina, Strzelna, Radziejowa, Aleksandrowa 

Kujawskiego i Gniewkowa. Ich wysoka przydatność rolnicza doprowadziła do intensywnego 

rozwoju rolnictwa i niemal całkowitego wylesienia tej części województwa. Lokalnie gleby 

są zanieczyszczone przez przemysł, energetykę, komunikację i rolnictwo; nie stwierdza się 

jednak duŜych zwartych powierzchni zdegradowanych. 

2. Lasy 

Na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego lasy zajmują 416,1 tys. ha, co stanowi 

23,1 % jego powierzchni. Lasy rozmieszczone są bardzo nierównomiernie. Znajdują się 

przede wszystkim w północno-zachodniej i północno-wschodniej części regionu oraz wzdłuŜ 

doliny Wisły. W północno-zachodniej części województwa leŜy jeden z największych w kraju 

zwartych kompleksów leśnych - Bory Tucholskie. Lasy, w których dominują siedliska boru 

świeŜego i boru mieszanego świeŜego (łącznie 70%) z dominacją gatunkową sosny (89%), 

zajmują 23,1% powierzchni województwa, co jest wskaźnikiem niŜszym od średniej krajowej 

(28,5%). Niski poziom ogólnej lesistości województwa jest skutkiem występowania na 

znacznej jego części dobrej jakości gleb i przeznaczenia terenów na uŜytki rolne. W Toruniu 

¾ powierzchni administrowanych lasów (ok. 314 tys. ha) znajduje się w zasięgu negatywnego 

oddziaływania emisji pochodzących z przemysłu i aglomeracji miejskich. 

3. Powietrze 

W ostatnich kilkunastu latach notuje się stałą poprawę jakości powietrza 

atmosferycznego na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego. Jak wynika 

z prowadzonego regionalnego monitoringu dotyczącego oceny poziomów substancji 

w powietrzu oraz wyników klasyfikacji stref ze względu na ochronę zdrowia, miasto 


Bydgoszcz oraz powiat nakielski znalazły się w najgorszej klasie C, dla której poziom 

substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji. Wymagane 

jest tam sporządzenie programów ochrony powietrza. Ze względu na ochronę zdrowia tylko 

jedną strefę (powiat bydgoski) zakwalifikowano do klasy B. Pozostałe 20 powiatów 

zakwalifikowano do klasy A. Natomiast ze względu na ochronę roślin wszystkie badane 

powiaty ziemskie znalazły się w najkorzystniejszej klasie A. 


Obszar województwa kujawsko - pomorskiego znajduje się w około 80% w dorzeczu 

Wisły. Tylko zachodnia i południowo zachodnia część województwa leŜy w dorzeczu Odry. 

Wisła jest osią hydrograficzną województwa płynącą przez jego obszar na długości 205,3 km, 

z czego 21,7 km przypada na Zbiornik Włocławski. Z prawobocznych dopływów Wisły 

naleŜy wymienić: Drwęcę, Skrwę, Osę, Mień i Strugę Toruńską, natomiast z lewobocznych: 

Brdę, Wdę, Zgłowiączkę i TąŜynę. Dorzecze Odry reprezentowane jest przez zlewnie jej 

prawobocznych dopływów: Noteci i Wełny. Na obszarze województwa znajdują się dolne 

odcinki Brdy, Drwęcy, Osy i Wdy, górne odcinki m.in. Wełny i Skrwy oraz obszary 

źródliskowe np. Strugi Toruńskiej, Zgłowiączki i TąŜyny. PowaŜnym problemem, podobnie 

jak w całym kraju, jest znaczne zanieczyszczenie wód powierzchniowych. Wśród 

przebadanych w 2004 r. 29 rzek, w 127 przekrojach pomiarowo-kontrolnych, nie stwierdzono 

wód w I klasie czystości. Wody dobrej jakości w II klasie czystości stwierdzono zaledwie 

w 9 przekrojach pomiarowych. Wody zadowalającej jakości (III klasy) wystąpiły w 39 

punktach pomiarowo-kontrolnych. Wody niezadowalającej jakości IV klasy czystości 

odnotowano na 32 stanowiskach pomiarowych, a wody złej jakości V klasy stwierdzono na 

32 stanowiskach. Wody dobrej jakości (II klasa) stwierdzono na 8 stanowiskach na rzece 

Brdzie i na 1 stanowisku na Kanale Górnym. 


Obszar regionu jest bogaty w zasoby wód podziemnych, które są czyste i stosunkowo 

łatwo dostępne. Pomimo, iŜ znaczne tereny zalegania wód podziemnych pozbawione są 

warstw izolacyjnych od powierzchni, ich jakość nie pogarsza się. Około 1/6 powierzchni 

województwa (2950 km 2 ) leŜy w strefie głównych zbiorników wód podziemnych. 

Zidentyfikowano ich 20 (leŜących w całości lub części na terenie regionu), przy czym 9 to 

obszary najwyŜszej ochrony, a pozostałe – obszary wysokiej ochrony. Spośród 4 poziomów 

uŜytkowych wód podziemnych największe znaczenie ma poziom czwartorzędowy, który 

stanowi zaopatrzenie w wodę dla celów komunalnych i przemysłowych. Pomimo 

obserwowanej poprawy jakości wód podziemnych, spośród 93 stanowisk pomiarowych, aŜ 23 

wskazuje niską jakość wód, 55 – średnią, a tylko 15 wysoką. 

Niepodjęcie działań w zakresie ochrony GZWP, jak równieŜ brak wyraźnych tendencji 

likwidacji źródeł zanieczyszczeń występujących na obszarach zasilania Zbiorników moŜe 

doprowadzić do degradacji uŜytkowego poziomu wodonośnego i w konsekwencji 

pogorszenia się jakości wód podziemnych. 

6. Hałas 

Hałas komunikacyjny jest przyczyną utrzymującej się degradacji środowiska polegającej 

na szczególnej uciąŜliwości występującej najczęściej wzdłuŜ głównych ciągów komunikacji, 

a powodowanej przez nadmiernie występujący ruch tranzytowy, zły stan nawierzchni dróg, 

jak równieŜ zły stan techniczny pojazdów. Generalnie prawie we wszystkich miastach 

województwa notuje się nadmierne natęŜenie hałasu komunikacyjnego. Wynika to z faktu, Ŝe 

poza nielicznymi wyjątkami przez centra miast prowadzą drogi i ulice wykorzystywane dla 

ruchu tranzytowego, w tym przez pojazdy cięŜarowe. Tylko nieliczne miasta np. Świecie, 


Nakło, Szubin posiadają obwodnice. Jakość Ŝycia mieszkańców nieustannie pogarsza się 

w związku z postępującym wzrostem natęŜenia ruchu pojazdów, a tym samym ze wzrostem 

emisji hałasu. 


W 2005 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy rozpoczął 

pilotaŜowe badania poziomów pól elektromagnetycznych, które kontynuowane w latach 

kolejnych uwidocznią skalę problemu występującą na terenie województwa pod względem 

zagroŜenia ludzi i środowiska. Do tej pory pomiary nie wskazały na występowanie obszarów 

przekroczeń dopuszczalnych wartości. Działania w formie prewencyjnej ochrony ludności 

przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych w sposób ciągły realizują 

słuŜby planistyczne na etapie planowania przestrzennego. Działanie to polega na wyznaczaniu 

wzdłuŜ istniejących i projektowanych linii elektroenergetycznych jak równieŜ wokół 

obiektów wytwarzających pole elektromagnetyczne pasów terenów wyłączonych 

z zabudowy. 

5.1.3. Województwo lubelskie [46,31,6] 

Obecnie najwartościowsze przyrodniczo obszary w województwie chronione są przez 

dwa parki narodowe: Roztoczański i Poleski, 17 parków krajobrazowych, 17 obszarów 

chronionego krajobrazu, 86 rezerwatów i około 200 uŜytków ekologicznych. Ponadto na 

terenie województwa zewidencjonowano około 1550 pomników przyrody. W dwóch 

istniejących na terenie województwa uzdrowiskach w Nałęczowie i Krasnobrodzie 

ustanowiono trzy strefy ochrony uzdrowiskowej. Około 23% powierzchni województwa 

lubelskiego podlega zwiększonym rygorom ochronnym. 

1. Gleby 

W województwie lubelskim jakość gleb odgrywa szczególnie istotną rolę w aspekcie 

gospodarczym ze względu na dominującą funkcję rolnictwa. Wg danych Urzędu 

Statystycznego w Lublinie (stan na dzień 01.01.2007 r.) uŜytki rolne stanowią 71,3% ogólnej 

powierzchni województwa lubelskiego, a w nich 75,1% zajmują grunty orne. Najbardziej 

urodzajne gleby powstałe na podłoŜu lessowym występują na WyŜynie Wołyńskiej, WyŜynie 

Lubelskiej i Roztoczu, obejmujących głównie centralną oraz w południową i południowowschodnią 

część województwa. Gleby dobrej jakości wytworzone na madach występują 

głównie w dolinach Wisły, Wieprza i Bugu. Gleby najsłabszej jakości występują w północnej 

i południowo-zachodniej części województwa. Gleby w województwie lubelskim, pod 

względem jakości, pomimo jej wyraźnego zróŜnicowania przestrzennego, ogólnie zaliczane 

są do najlepszych w Polsce. Wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynosi 

tutaj 73,5 pkt. przy średniej dla kraju 66,6 pkt. 

2. Lasy 

Lesistość województwa lubelskiego wynosiła w 2004 r. 22,3%, przy uwzględnieniu 

powierzchni lasów i gruntów leśnych. W lasach dominują siedliska borowe (49%) oraz 

lasowe (45%). Głównymi gatunkami lasotwórczymi są: sosna i modrzew (69%), dąb (13%), 

brzoza (7%) i olsza (6%). Przeciętne zasoby drewna w lasach województwa zwiększyły sie 

w ostatnich kilkudziesięciu latach i szacowane są obecnie na 201 m 3 /ha. Oprócz prac 

polegających na pozyskaniu surowca drzewnego dokonywane są takŜe zalesienia. 


3. Powietrze 

Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie województwa 

są procesy spalania paliw w elektrociepłowniach, ciepłowniach i kotłowniach lokalnych 

w większości wykorzystujących węgiel kamienny jako paliwo, procesy technologiczne 

w zakładach przemysłowych, transport oraz paleniska indywidualne. Udział województwa 

lubelskiego w ogólnej emisji do powietrza w kraju wynosi ok. 2,48%. 


Jakość wód powierzchniowych płynących w województwie lubelskim ulega sukcesywnej 

poprawie. Maleje udział procentowy odcinków rzek ponadnormatywnie zanieczyszczonych, 

jednakŜe od szeregu lat brak rzek prowadzących wody najwyŜszej klasy. Według nowej 

klasyfikacji czystości wód (5 klas) w 2005 r. uzyskano następujące wyniki w odniesieniu do 

badanych rzek regionu: 

• brak wód w I klasie czystości (wody bardzo dobrej jakości), 

• wody II klasy (dobrej jakości) stanowiły 0,6% ogólnej ilości badanych (1,7% w 2004 r.), 

• wody III klasy (zadowalająca jakość) stanowiły 21,1% (21% w 2004 r.) , 

• wody IV klasy (niezadowalająca jakość) stwierdzono w największej ilości badanych 

przekrojów pomiarowych – 63,7% (66,3% w 2004 r.), 

• wody V klasy (zła jakość) stanowiły 14,6% (11% w 2004 r.) w wykonanych pomiarach. 

Największe rzeki Lubelszczyzny (Bug, Wisła) prowadziły wody IV i V klasy pod 

względem oceny ogólnej. Wody rzeki Wieprz mieściły sie w klasie III (szereg punktów 

pomiarowych w odcinku górnym i środkowym) oraz w klasie czwartej (od miejscowości 

Trawniki do Dęblina). 


Województwo lubelskie naleŜy do regionów średniozasobnych w wody podziemne. 

W granicach województwa wyróŜniono w całości lub fragmentach osiem Głównych 

Zbiorników Wód Podziemnych. Trzy zbiorniki zakwalifikowane zostały do Obszarów 

NajwyŜszej Ochrony ze względu na moŜliwość swobodnego przedostawania się 

zanieczyszczeń z powierzchni ziemi (brak naturalnej warstwy izolacyjnej). Zbiorniki te 

obejmują m.in. centralną część WyŜyny Lubelskiej (okolice Lublina), rejon okolic Zamościa 

i Roztocza Środkowego. 

6. Hałas 

Klimat akustyczny województwa lubelskiego kształtuje przede wszystkim komunikacja 

drogowa z rosnącym natęŜeniem ruchu miejskiego oraz ruchu tranzytowego pojazdów 

cięŜkich i osobowych. W latach 2005 – 2006 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska 

w Lublinie kontynuował badania klimatu akustycznego (w porze dziennej) zarówno przy 

głównych trasach komunikacji drogowej, jak teŜ w szerokim zakresie na terenach miast, 

ośrodków rekreacyjno-wypoczynkowych i miejscowości uzdrowiskowych. W województwie 

lubelskim najbardziej niekorzystne warunki pod względem klimatu akustycznego występują 

w Lublinie, gdzie na wszystkich badanych odcinkach stwierdzono przekroczenie wartości 

dopuszczalnej hałasu. Na terenach pozostałych miast, gdzie pomiary poziomu dźwięku 

wykonywano w latach 2005-2006, przekroczenia wartości dopuszczalnej występowały na 76 

do 80% badanych odcinkach ulic. 


Na podstawie badań prowadzonych w 2006 roku stwierdzono bardzo niekorzystne 

warunki akustyczne przy trzech drogach krajowych gdzie odnotowano największe 

przekroczenia poziomów dopuszczalnych. RównieŜ na terenach rekreacyjnowypoczynkowych 

i uzdrowiskowych odnotowano pogorszenie jakości klimatu akustycznego. 

Znaczna uciąŜliwość spowodowana hałasem miała miejsce w Kazimierzu Dolnym 

i Zwierzyńcu (pomiary z lat 2005-2006) oraz Nałęczowie i Krasnobrodzie (badania wykonane 

w roku 2006). Skala zagroŜeń hałasem przemysłowym nie jest zbyt duŜa, a zasięg jego 

oddziaływania ma zwykle charakter lokalny. 


Badania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska z zakresu stęŜeń 

promieniowania elektromagnetycznego, przeprowadzone w 2005 r. w miejscach dostępnych 

dla ludności, zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie źródeł promieniowania nie 

wykazały przekroczeń dopuszczalnych poziomów. 

Do źródeł informacji o stanie środowiska w województwie lubelskim zalicza się równieŜ 

opracowanie ekofizjograficzne [6]. NajwaŜniejsze problemy ekologiczne województwa wg 

ww. opracowania to: 

• niska odporność i podatność na degradację hydrosfery, szaty roślinnej i gleb, 

• sztuczne źródła zanieczyszczeń powietrza: zakłady przemysłowe (głównie z branŜy 

chemicznej i spoŜywczej), ciepłownie, paleniska domowe i wysypiska oraz transport, 

• zanieczyszczenia transgraniczne z Tarnobrzeskiego Obszaru ZagroŜenia Środowiska, 

Kozienic i Zagłębia Wołyńskiego na Ukrainie), a takŜe z rejonów odległych, połoŜonych 

na kierunkach dominujących wiatrów, tj. z Polski południowo-zachodniej i regionów 

przemysłowych zlokalizowanych u zbiegu granic Polski, Czech i Niemiec, 

• regulacja rzek, polegająca na likwidacji meandrów i zwęŜaniu koryt, prowadzi do wzrostu 

spadku i erozji rzecznej, a w konsekwencji do drenaŜu wód podziemnych, 

• zczerpywanie wód dla potrzeb komunalnych i przemysłowych powoduje zachwianie 

równowagi hydrodynamicznej, przejawiające się powstawaniem lejów depresyjnych, 

• odwodnienie górotworu w Lubelskim Zagłębiu Węglowym - oddziaływuje ono nie tylko 

na wody gruntowe, ale równieŜ na wody wgłębne, 

• niszczenie pokrywy glebowo-roślinnej i degradacji krajobrazu poprzez kopalnie 

odkrywkowe, wydobywanie surowców ilastych, erozja wąwozowa, 

• degradacja chemiczna gleb poprzez silne zakwaszenie, naruszenie równowagi jonowej 

oraz skaŜenie metalami cięŜkimi a takŜe zasolenie i alkalizacja gleb, 

• zanieczyszczenia przemysłowe drzewostanów (gazowe i pyłowe) oraz tak zwane kwaśne 

deszcze, niekontrolowana turystyka i rekreacja, 

• strata walorów naturalnych przez ekosystemy wodne, samoistna renaturalizacja 

sztucznych zbiorników wodnych i podpiętrzonych jezior, 

• duŜe zmiany w składzie florystycznym zbiorowisk - konsekwencja melioracji, a takŜe 

gospodarki łąkowej, polegającej na nawoŜeniu mineralnym i podsiewaniu mieszanek 

traw, 


• pogarszający się klimat akustyczny w strefach głównych dróg województwa i na 

przejściach granicznych jako efekt intensyfikującego się ruchu komunikacyjnego oraz 

braku działań łagodzących i rekompensujących, 

• przyspieszony ubytek i postępujące techniczno-przestrzenne rozdrabnianie powierzchni 

biologicznie czynnej, głównie wskutek chaotycznej urbanizacji terenów otwartych, 

a takŜe narastająca fragmentacja środowiska, 

Główne cele proekologiczne wg opracowania [6]: 

• utworzenie co najmniej jednego parku krajobrazowego oraz kilku kolejnych obszarów 

chronionego krajobrazu (Adamowskiego, Międzyrzeckiego, Roztocza Zachodniego), 

• ograniczanie przeznaczania gruntów leśnych na cele nieleśne lub nierolnicze, 

zapobieganie procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom 

w drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej, 

przywracanie wartości uŜytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych 

wskutek działalności nieleśnej, tworzenie lasów ochronnych oraz leśnych kompleksy 

promocyjne, 

• ustanowienie stref ochronnych źródeł i ujęć wody oraz obszarów ochronnych zbiorników 

wód podziemnych, 

• zabezpieczenie udokumentowanych obszarów przed takim zagospodarowaniem, które 

w przyszłości mogłoby utrudnić lub uniemoŜliwić podjęcie eksploatacji, a więc głównie 

przed trwałą zabudową, realizacja ochrony złóŜ kopalin w planach zagospodarowania 

przestrzennego, 

• wyłączanie z produkcji rolniczej gleb pochodzenia mineralnego, zaliczonych do klas 

I-IVb oraz gleb klas IV-VI pochodzenia organicznego, 

• zachowanie właściwości leczniczych klimatu i krajobrazu (klimatoterapia), ochrona 

naturalnych zasobów leczniczych, takich jak wody lecznicze, gazy lecznicze i peloidy 

(balneoterapia). 

5.1.4. Województwo lubuskie [47] 

Województwo lubuskie naleŜy do województw o zróŜnicowanych obszarach 

przyrodniczo-krajobrazowych. Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych 

prawnie chroniona wynosi w województwie 523 317,0 ha, co stanowi 37,4% ogólnej jego 

powierzchni (stan w dniu 31 XII 2001). Stawia to województwo na 11 miejscu w kraju. 

W województwie znajdują się zasoby przyrodnicze unikatowe w skali Polski i Europy: 

skupienie gatunków i ekosystemów o atlantyckim typie zasięgowym w zachodniej części 

Borów Dolnośląskich (część zasobów nie jest objęta ochroną), dobrze zachowane kompleksy 

lasów łęgowych w dolinie Odry (zasoby nie objęte ochroną), zimowisko nietoperzy 

o znaczeniu europejskim - Nietoperek (chroniony jako rezerwat przyrody). Obszar Ziemi 

Lubuskiej odznacza się równieŜ znacznym bogactwem fauny i flory. Znajdują się tu 

stanowiska wielu chronionych, rzadkich, zagroŜonych wyginięciem gatunków roślin 

i zwierząt, z których część wpisana została do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin oraz 

Zwierząt. 

1. Gleby 

PrzewaŜający obszar województwa lubuskiego pokrywają gleby bielicowe związane 

z piaszczystymi równinami sandrowymi. W obrębie obszarów morenowych wykształciły się 


gleby brunatne natomiast w dolinach rzecznych występują wykształcone z utworów 

aluwialnych mady rzeczne, na terenach zatorfionych wykształciły się gleby glejowe, czarne 

ziemie, gleby bagienne, gleby pobagienne. 

W województwie dominują gleby naleŜące do najsłabszych klas: V i VI, stanowiące 

44,1% powierzchni gruntów ornych, gleby klasy IV zajmują 36,4 %, gleby klasy III 18,3%. 

Gleby bardzo dobre zajmują jedynie 0,4% gleb ornych. W województwie nie występują gleby 

najwyŜszej jakości. 

Wśród uŜytków zielonych dominują gleby klasy III i IV zajmujące 61,5% i uŜytki słabe 

klas V i VI stanowiące 38,3% ogólnej powierzchni uŜytków zielonych. UŜytki II klasy 

zajmują jedynie 0,2% powierzchni. Podobnie jak w przypadku gruntów ornych nie występują 

uŜytki zielone I klasy. 

2. Lasy 

Województwo lubuskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem lesistości 

(48,2%). Lesistość ta jest znacznie wyŜsza niŜ średnia krajowa (28,4%) a nawet przewyŜsza 

planowaną średnią krajową w 2050 roku. Największą lesistością (powyŜej 50%) 

charakteryzują się powiaty: krośnieński, Ŝarski, sulęciński, międzyrzecki i zielonogórski, 

natomiast najniŜszą powiat ziemski nowosolski i miasto Gorzów Wielkopolski. Z uwagi na 

warunki klimatyczne, glebowe i związany z nimi skład gatunkowy drzewostanów, lasy 

lubuskie są zagroŜone szkodami powodowanymi przez czynniki natury oŜywionej 

(biotyczne), nieoŜywionej (abiotyczne) oraz spowodowanymi przez człowieka 

(antropogeniczne). Ekosystemy leśne są silnie przekształcone, a drzewostany leśne w duŜym 

stopniu nie wykorzystują moŜliwości siedlisk, około 90% lasów stanowią sztuczne 

drzewostany. PowyŜsza sytuacja wynika z braku rozpoznania glebowo-siedliskowego. Na 

terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Polskich Zielona Góra dotyczy to 30% powierzchni 

lasów. 

3. Powietrze 

Jakość powietrza na obszarze województwa lubuskiego jest dobra, a wieloletnie badania 

poziomu stęŜeń podstawowych zanieczyszczeń wskazują na systematyczną poprawę w tym 

zakresie. Pomiary z 2001 roku wysokości stęŜeń zanieczyszczeń pierwotnych wykazały 

przekroczenia dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń jedynie w przypadku dwutlenku 

azotu (punkty pomiarowe w Gorzowie Wielkopolskim o 16 % i w Słubicach o 10,8 %). Są to 

rejony o duŜym natęŜeniu ruchu komunikacyjnego. NaleŜy podkreślić, Ŝe na tych punktach 

pomiarowych nie obserwuje się zróŜnicowania sezonowego stęŜeń NO 2 w powietrzu 

atmosferycznym. W pozostałych punktach pomiarowych warunki norm dopuszczalnych 

zostały dotrzymane. 

W województwie lubuskim głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest 

tzw. emisja antropogeniczna, wynikająca z działalności człowieka: emisja z zakładów 

przemysłowych, emisja niska z gospodarki komunalnej (kotłownie, indywidualne paleniska 

domowe i prywatne zakłady), emisja komunikacyjna oraz emisja z gospodarstw rolnych 

(amoniak oraz metan z fermentacji jelitowej i odchodów zwierząt), zwłaszcza z ferm 

bezściółkowych. 


Cały obszar województwa lubuskiego znajduje się w zlewisku Bałtyku i połoŜony jest 

w zlewni środkowego biegu rzeki Odry, której dopływami są duŜe rzeki: Bóbr, Nysa ŁuŜycka 

i Warta. Do Odry bezpośrednio lub pośrednio dopływa szereg mniejszych rzek, których cała 

zlewnia znajduje się na obszarze województwa. Porównanie klasyfikacji wód rzek badanych 


w latach 2000 i 2001 w ramach monitoringu krajowego pod względem wskaźników 

obligatoryjnych (tlen rozpuszczony, BZT 5 , utlenialność, substancje rozpuszczone, chlorki, 

siarczany, zawiesina ogólna i fenole) - wykazało istotną poprawę: wzrost występowania wód 

o pierwszej klasie czystości (aŜ o 10,7%) oraz zmniejszenie występowania wód 

pozaklasowych (o 9%). Do najmniej zanieczyszczonych rzek województwa (spośród 

badanych w 2001 roku) naleŜą Drawa i Obrzyca (w górnym biegu), prowadzące wody 

o niewielkich stęŜeniach zanieczyszczeń fizyko-chemicznych oraz czyste pod względem 

sanitarnym. 

Pomimo odnotowanej w ostatnich latach znacznej poprawy jakości wód, stan czystości 

większości powierzchniowych wód płynących województwa lubuskiego jest wciąŜ 

niewystarczający dla zapewnienia odpowiedniej jakości uŜytkowej wód (zaopatrzenie 

ludności w wodę do picia, cele rekreacyjne, hodowla ryb). 


Głównymi źródłami poboru wody na cele komunalne są ujęcia podziemne, 

charakteryzujące się wodą dobrej jakości, wymagającą jedynie prostego uzdatniania 

w zakresie usuwania związków Ŝelaza i manganu. Na terenie województwa lubuskiego 

znajduje się dwanaście Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. Szacunkowe zasoby 

dyspozycyjne wód podziemnych wymienionych zbiorników wynoszą około 1 325,78 tys. 

m 3 /d. Jakość wód podziemnych jest dobra: większość analizowanych próbek wody spełnia 

warunki klasy Ib, lokalnie, jak w widłach Warty i Noteci, a takŜe w okolicach Drezdenka, 

stwierdzano obecność wód najwyŜszej jakości - klasy Ia. Pobór wód podziemnych 

w województwie lubuskim w 2001 roku w stosunku do 2000 roku zmniejszył się o 6,2% 

i wyniósł 55,7 hm 3 , w tym 47,9 hm 3 na cele komunalne i 7,8 hm 3 na cele przemysłowe. Wody 

podziemne pobrane dla celów przemysłowych wykorzystywane były głównie 

w przemyśle spoŜywczym (21,8%) i drzewno-papierniczym (11,8%). 

6. Hałas 

W ostatnich latach obserwuje się korzystne zmiany w zakresie emisji hałasu 

przemysłowego. Prowadzone od szeregu lat działania przynoszą efekty w postaci coraz to 

mniejszej liczby zakładów emitujących hałas o poziomach ponadnormatywnych. 

Niekorzystne trendy występują w zakresie hałasu drogowego; coraz większe tereny zagroŜone 

akustycznie przez ruch samochodowy. 


W województwie lubuskim nie prowadzono badań dotyczących oddziaływania 

promieniowania elektromagnetycznego. Jednak naleŜy nadmienić, Ŝe na obszarze 

województwa znajdują się potencjalne źródła promieniowania (linie i stacje 

elektroenergetyczne, nadajniki radiowe i telewizyjne, stacje telefonii komórkowej, stacje 

trunkingowej łączności radiowej). 

5.1.5. Województwo łódzkie [39,22] 

Najcenniejsze przyrodniczo obszary i obiekty województwa są w znacznej części objęte 

ochroną prawną, i naleŜą do nich: filia Kampinoskiego Parku Narodowego (Ośrodek Hodowli 

śubrów w Smardzewicach), rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego 

krajobrazu, uŜytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczokrajobrazowe 

oraz pomniki przyrody. Z tego ponad 93% obszarów prawnie chronionych 

zajmują dwie formy: obszary chronionego krajobrazu (61,7%) oraz parki krajobrazowe 


(32,2%). Kampinoski Park Narodowy zaliczany jest do województwa mazowieckiego, 

a Przedborski Park Krajobrazowy do województwa świętokrzyskiego. 


1. Gleby 

Na terenie województwa łódzkiego dominują utwory piaszczyste (około 60% powierzchni 

uŜytków rolnych), które występują dość powszechnie na terenach wysoczyznowych, 

w środkowej i południowo-zachodniej części województwa. Drugie miejsce pod względem 

zajmowanej powierzchni (około 20% uŜytków rolnych) mają gliny, które spotyka się 

w północnej części województwa. Utwory pyłowe i organogeniczne zajmują znacznie 

mniejsze powierzchnie (łącznie poniŜej 20% uŜytków rolnych). Pozostałymi skałami 

macierzystymi gleb w województwie łódzkim są: osady aluwialne, wapienie, margle, iły 

i Ŝwiry. 

W województwie łódzkim w 2004 r. grunty zdewastowane i zdegradowane, wymagające 

rekultywacji i zagospodarowania, odnotowano na powierzchni 4484 ha (6,6% ogólnej 

powierzchni gruntów zdewastowanych i zdegradowanych w Polsce). Rocznie rekultywacji 

i zagospodarowaniu podlega niewielka powierzchnia tych gruntów (mniej niŜ 1%). Na 

terenach gruntów rolnych dochodzi takŜe do wyłączania ich z uŜytkowania rolniczego 

i innego sposobu uŜytkowania. Rozkład przestrzenny gruntów zdewastowanych 

i zdegradowanych jest bardzo nierównomierny. Blisko 56% tych gruntów znajduje się 

w powiatach bełchatowskim i kutnowskim. 

2. Lasy 

W 2004 roku 133 907 ha powierzchni lasów będących w zarządzie Lasów Państwowych 

pełniło funkcję lasów ochronnych, głównie w strefie oddziaływania przemysłu (41,3%), 

w miastach i wokół miast (23,5%) oraz funkcję wodochronną (19%). W sumie 55,4% lasów 

państwowych, będących w zarządzie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi, 

uznano za cenne przyrodniczo lub spełniające szczególne zadania społeczne. Pozostałe lasy są 

lasami wielofunkcyjnymi, odgrywającymi głównie rolę gospodarczą. Według danych 

Głównego Urzędu Statystycznego w 2004 r. 97,3% drzewostanów będących w zarządzie 

lasów państwowych było uszkodzonych oddziaływaniem gazów i pyłów. 

Obok duŜych kompleksów leśnych, jakie stanowią lasy nadpilickie, bełchatowskosędziejowickie, 

nadwarciańskie, skierniewickie, w województwie występują równieŜ 

rozproszone wśród pól, drobne i średnie kompleksy leśne, bardzo często o powierzchniach 

poniŜej 1 ha, będące waŜnym elementem biotycznym i krajobrazowym. Lesistość 

w województwie łódzkim jest najniŜsza w kraju i wynosi 20,6%, jest więc duŜo niŜsza od 

średniej krajowej – 28,7%. 

3. Powietrze 

Największymi źródłami emisji liniowej są główne arterie komunikacyjne o duŜym 

natęŜeniu ruchu, a zwłaszcza trasy tranzytowe w ruchu międzynarodowym i regionalnym oraz 

drogi śródmiejskich części miast. W przypadku komunikacji źródło znajduje się nisko nad 

ziemią, co sprawia, ze substancje emitowane z silników pojazdów oddziałują na jakość 

powietrza szczególnie w najbliŜszym otoczeniu dróg, a ich wpływ maleje wraz z odległością. 

Wartości dotyczące emisji liniowej zanieczyszczeń mają charakter szacunków i powstały na 

podstawie informacji o rodzaju i liczbie samochodów na poszczególnych odcinkach dróg oraz 

wartości współczynników emisji. Największy udział w zanieczyszczeniach powietrza 

pochodzących ze źródeł liniowych mają tlenek węgla i dwutlenek azotu, których udział 

wynosi łącznie ponad 94%. Emisja powierzchniowa (niska) to wynik zanieczyszczeń 

pochodzących z lokalnych kotłowni węglowych i palenisk domowych. Ze względu na 

charakter tego rodzaju zanieczyszczeń mamy do czynienia ze szczególnie duŜym udziałem 

emisji niskiej w miastach. Zanieczyszczenia emisji niskiej mają niewielki zasięg 


oddziaływania, ale negatywny wpływ tej emisji przejawia się szczególnie w warunkach 

gęstej, słabo przewietrzanej zabudowy miejskiej. 


Województwo łódzkie naleŜy do terenów szczególnie ubogich w wody powierzchniowe. 

Z uwagi na wododziałowe połoŜenie województwa jego sieć hydrograficzna charakteryzuje 

się znaczną liczbą niewielkich cieków o małych przepływach, które na wielu odcinkach, 

zwłaszcza w okresie letnim, zanikają. Niewiele jest równieŜ wód stojących. Ogólna 

powierzchnia wód otwartych na terenie województwa wynosi 211,01 km 2 , co plasuje 

województwo na 14 miejscu w kraju. Układ hydrograficzny województwa łódzkiego posiada 

charakter dekoncentryczny i jest uwarunkowany przebiegającym przez jego środkową część, 

z południa na północ, działem wodnym I rzędu pomiędzy dorzeczami Wisły (zlewnie Bzury 

i Pilicy) oraz Odry (zlewnia Warty). 

Województwo ubogie jest nie tylko w wody płynące, ale i w stojące. Brak jest zupełnie 

większych naturalnych zbiorników wodnych. Lukę te uzupełniają w pewnym stopniu 

zbiorniki sztuczne. Ogólna powierzchnia wód stojących wynosi na terenie województwa 6103 

ha, co plasuje województwo na 11 miejscu w kraju. Aktualny stan sztucznej retencji wód 

powierzchniowych w województwie to zgromadzenie około 323,4 mln m 3 wody na 81,8 km 2 

powierzchni. Największe istniejące zbiorniki na terenie województwa to Zbiornik Jeziorsko 

na rzece Warcie i Zbiornik Sulejów na rzece Pilicy. Zasoby wód powierzchniowych 

uzupełniają zespoły stawów rybnych o charakterze hodowlanym. Największe zgrupowania 

terenów podmokłych, torfowo-bagiennych, występują na obszarze województwa w okolicy 

rzeki Bzury, dolnego Neru oraz międzyrzecza rzek Warty i Widawki. 


Budowa geologiczna województwa rzutuje na jego warunki hydrologiczne i zgodnie 

z nią na terenie województwa występują cztery główne poziomy wód podziemnych: jurajski, 

kredowy, trzeciorzędowy i czwartorzędowy. Pozostałe poziomy wodonośne cechują się 

mniejszą zasobnością i mają znaczenie lokalne. Szacunkowe wielkości ustalonych 

eksploatacyjnych zasobów punktowych według stanu na dzień 31.12.2004 r. 

z poszczególnych poziomów wodonośnych, występujących na terenie województwa 

łódzkiego, przedstawia się następująco: z poziomu czwartorzędowego – 57 106 m 3 /h (38,4%), 

z poziomu trzeciorzędowego – 6133 m 3 /h (4,1%), z poziomu kredowego – 57 118 m 3 /h 

(38,4%), ze starszych – 28 543 m 3 /h (19,1%). Biorąc pod uwagę wszystkie poziomy 

wodonośne zbilansowane i ujęte zasoby wód podziemnych obszaru województwa zostały 

oszacowane na 148 900 m 3 /h, co stanowi około 8% zasobów Polski. 

Jednym z czynników degradacji wód podziemnych jest nadmierna ich eksploatacja, 

prowadząca do wytworzenia się lejów depresyjnych oraz zanieczyszczenie wód, które 

dotyczy obecnie głównie pierwszego poziomu wód (wód gruntowych), ale zaczyna równieŜ 

zagraŜać wodom głębszych poziomów. Na terenie województwa znajdują się dwa leje 

depresyjne o duŜym znaczeniu: aglomeracji łódzkiej i kopalni Bełchatów. Lej depresyjny 

aglomeracji łódzkiej powstał w wyniku intensywnej eksploatacji podziemnych wód 

kredowych (głównie dla łódzkiego przemysłu). Ograniczenie wydobycia wód 

górnokredowych umoŜliwiło stopniową odbudowę warunków ciśnieniowych, stosunkowo 

szybkie wypełnianie się depresji, a co za tym idzie ponownego nawodnienia stropowej partii 

utworów górnokredowych. Lej depresyjny kopalni Bełchatów powstał w wyniku 

dotychczasowego odwodnienia w otoczeniu odkrywki Bełchatów. 


6. Hałas 

Monitoring w zakresie klimatu akustycznego prowadzą jednostki państwowe. 

W województwie łódzkim takie badania przeprowadza Wojewódzki Inspektorat Ochrony 

Środowiska w Łodzi. Pomiarów dokonuje się punktowo w wybranych miastach i innych 

miejscach województwa. Od 2000 r. objęto nimi Łódź, Łęczycę, Piątek, Wieruszów, Rawę 

Mazowiecką, Tomaszów Mazowiecki, Radomsko, Opoczno, Krośniewice, Łowicz, Wieluń, 

Piotrków Trybunalski. Punkty pomiarowe lokalizowano przy szlakach komunikacyjnych. Jak 

pokazują wyniki, praktycznie wszędzie przekroczone zostały dopuszczalne normy, choć 

warto zauwaŜyć, Ŝe wzrost natęŜenia hałasu nie jest wprost proporcjonalny do wzrostu 

natęŜenia ruchu samochodowego i rośnie wolniej. 


Obowiązek badania pól elektromagnetycznych spoczywa na Wojewódzkim Inspektoracie 

Ochrony Środowiska i od 2004 r. takie prace są prowadzone. Od 2005 r. pomiary 

w wybranych punktach Aglomeracji Łódzkiej nie wykazały przekroczeń. 

Do źródeł informacji o stanie środowiska w województwie łódzkim zalicza się równieŜ 



• degradacja gleb powodowana czynnikami naturalnymi (wiatr), eksploatacją surowców 

naturalnych (węgla brunatnego) oraz przekształceniami hydrologicznymi, 

• zanieczyszczenia wód powierzchniowych oraz nadmierna eksploatacja wód podziemnych 

– powodująca powstanie lejów depresyjnych, 

• deficyt wód związany z niedosytem opadów na terenie województwa, niską lesistością, 

nadmiernym odwodnieniem terenów, likwidacją naturalnych zbiorników wodnych oraz 

regulacją rzek, 

• emisja zanieczyszczeń do środowiska związana z funkcjonowaniem w województwie 

ponad 100 zakładów przemysłowych, oraz niska emisja związana z zanieczyszczeniami 

komunikacyjnymi oraz procesem spalania w indywidualnych gospodarstwach domowych, 

• wzrost hałasu drogowego powodowanego zwiększającą się liczbą samochodów, 

• zmiana charakteru siedlisk gatunków roślinnych związana z melioracją terenów 

podmokłych, budownictwem rekreacyjnym, zmiana liczebności populacji oraz liczby 

stanowisk powodujące m.in. odwadnianie siedlisk wilgotnych, zalesianie terenów. 

W województwie za preferowany wariant prognoz zmian środowiska uwaŜa się wariant 

zakładający utrzymanie proekologicznego kierunku rozwoju przestrzenno-gospodarczego 

i ograniczenia do minimum sytuacji zagroŜeń środowiska wynikających z nierespektowania 

zapisów prawa i przyjętych kierunków rozwoju: 

• zmniejszenie na obszarach o niskiej produktywności rolnej areałów uŜytków rolnych na 

rzecz zwiększania powierzchni leśnych i jednoczesny wzrost znaczenia funkcji 

rekreacyjno - turystycznej tych obszarów, 

• wprowadzenie prawne ograniczeń ochronnych na obszarach najwyŜszych walorach 

przyrodniczych dotyczących rozwoju zabudowy na terenach rekreacyjnych, 


• zwiększenie spójności całego systemu terenów przyrodniczo cennych i zapewnienie 

ciągłości przestrzennej w ich strukturze, 

• zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery i wód powierzchniowych, 

• poprawa warunków gospodarki leśnej poprzez stopniowe zwiększanie średniego wieku 

lasów, zmianę struktur gatunkowych, odtworzenie dawnych terenów leśnych, 

• ekologizacja procesów gospodarczych w sferze produkcji i wykorzystania energii stworzy 

lepsze warunki dla poprawy komponentów środowiska, 

• korekty przebiegu obszarów chronionego krajobrazu (lub wprowadzenie innych form 

ochrony np. zespołów przyrodniczo-krajobrazowych), jak równieŜ uregulowanie podstaw 

prawnych znacznej ich części, 

• opracowanie programów zapobiegania powodziom w dolinach największych rzek 

województwa, 

• ochrona wód przed zanieczyszczeniem, uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej 

oraz właściwa gospodarka środkami chemicznymi w rolnictwie. 

5.1.6. Województwo małopolskie [29,48] 

Środowisko przyrodnicze województwa należy do najbardziej zróŜnicowanego w skali 

kraju. Tworzą je różne w budowie geologicznej i silnie zróżnicowane krajobrazowo główne 

jednostki fizyczno-geograficzne: wyżynna wapienna Jura Krakowsko-Częstochowska 

i równinna Niecka Nidziańska od północy, środkową część stanowi biegnąca od zachodu 

Kotlina Oświęcimska i rozszerzająca się ku wschodowi Kotlina Sandomierska, na styku 

których położony jest Kraków – stolica województwa, a od południa większą część stanowią 

fliszowe Karpaty Zachodnie obejmujące ok. 60% powierzchni województwa 

z wysokogórską i polodowcową rzeźbą Tatr. 

Środowisko przyrodnicze województwa małopolskiego charakteryzuje zróŜnicowana 

budowa geologiczna, znaczne urozmaicenie rzeźby terenu, rozmaitość warunków 

klimatycznych, glebowych i hydrologicznych. Sprzyja to wykształceniu bogactwa rozmaitych 

siedlisk o dogodnych warunkach dla występowania wielu gatunków flory i fauny. Decyduje 

o wysokiej, równieŜ w skali całego kraju, róŜnorodności biologicznej. Stan rozpoznania 

zasobów przyrodniczych województwa moŜna ocenić ogólnie jako dobry, chociaŜ 

przestrzennie nierównomierny. Bardzo dobra znajomość zasobów i wartości przyrodniczej 

dotyczy głównie terenów górskich – Tatr, Pienin, Babiej Góry, Gorców i Beskidu 

Sądeckiego, a takŜe obszarów Puszczy Niepołomickiej i WyŜyny Krakowsko- 

Częstochowskiej. 

1. Gleby 

Ziemie województwa charakteryzują najwyŜsze wskaźniki przydatności dla rolnictwa 

w jego części północnej i wschodniej (WyŜyna Miechowska i częściowo Kotlina 

Sandomierska), na zachodzie – w obrębie Kotliny Oświęcimskiej, na WyŜnie Krakowskiej 

oraz w północnej części Pogórza Karpackiego Na pozostałym obszarze warunki do 

prowadzenia działalności rolniczej są średnio korzystne z wyjątkiem terenów górzystych. 

2. Lasy 

W Małopolsce drzewostany leśne zajmują powierzchnię około 434 000 ha. 

O zasobności w lasy regionu świadczy wskaźnik lesistości terenu, który w 1999 roku wynosił 


28% i wzrósł w 2004 r. do 28,4%. Stwierdzony przyrost powierzchni lasów związany jest 

z realizacją Krajowego Programu Wzrostu Lesistości oraz powiększania się powierzchni 

leśnej w wyniku naturalnej sukcesji, tzw. samosiejek. Lasy małopolskie w części spełniają 

funkcje produkcji drewna, ale w znacznej części pełnią nader istotne i waŜne funkcje 

ochronne róŜnego typu. Stanowią bezcenny element środowiska przyrodniczego, czuły na 

niekorzystne oddziaływania bezpośrednie i pośrednie, lokalne i o zasięgu regionalnym, 

działające na drzewa i na siedlisko. Stan zdrowotny drzewostanów ulega poprawie, lecz nadal 

duŜe zagroŜenie stwarzają zanieczyszczenia przemysłowe, zwłaszcza w zachodniej części 

regionu 

3. Powietrze 

Od lat dziewięćdziesiątych na obszarze województwa zaznacza się stały spadek emisji 

zanieczyszczeń z głównych źródeł emisji, które rozlokowane są głównie w jego środkowej 

i północno-zachodniej części. Mimo poprawy jakości powietrza Małopolska pozostaje 

znaczącym producentem zanieczyszczeń powietrza głównie gazowych – za województwem 

śląskim, łódzkim i mazowieckim. Blisko połowa emisji ze źródeł szczególnie uciąŜliwych 

pochodzi z przemysłu, a dalsze 40% z energetyki. Ponad 52% całkowitej emisji gazów 

pochodzi z zakładów połoŜonych w granicach administracyjnych Krakowa. 


Na tle relatywnie małych zasobów wodnych Polski (1600 m 3 m-k/rok), województwo 

posiadając dość dobrze rozwiniętą sieć rzeczną naleŜy do bardziej zasobniejszych w wody 

powierzchniowe (14,2% zasobów kraju). Prawie 98% obszaru województwa naleŜy do 

dorzecza Wisły, a pozostałe 2% w zlewni Czarnej Orawy znajduje się w dorzeczu Dunaju. 

Istotnym problemem jest duŜa w ciągu roku zmienność odpływu ok. dwukrotnie większa niŜ 

dla Polski (5,2 dm 3 /s z 1 km 2 ). Małopolska jest takŜe regionem o największej zmienności 

przepływów w rzekach, częściowo tylko złagodzonej zabudową hydrotechniczną rzek (duŜe 

zbiorniki zaporowe na Dunajcu, Sole i Rabie). 

W latach 1999-2003 zwiększyła się o ok. 100-130 km długość rzek w I i II klasie 

czystości wg kaŜdego z kryteriów: fizykochemicznego, bakteriologicznego 

i hydrobiologicznego. Udział długości rzek wg oceny ogólnej prowadzących wody klasy I i II 

w stosunku do III i non odpowiada stosunkowi jak 1 do blisko 7. Wskaźnikiem decydującym 

o jakości wody pozostają wciąŜ zanieczyszczenia bakteriologiczne oceniane mianem Coli 

typu kałowego oraz azot azotynowy. Mimo widocznej poprawy urządzeń i systemów 

odprowadzających ścieki do wód powierzchniowych jakość tych wód w województwie 

pozostaje wciąŜ niezadowalająca. 


Województwo charakteryzuje się stosunkowo niskimi zasobami wód podziemnych (tylko 

3,5% zasobów eksploatacyjnych kraju). Główne zasoby wód podziemnych znajdują się 

w utworach mezozoicznych i czwartorzędowych usytuowanych w części południowej 

i północno-zachodnie województwa o łącznych zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych 

w ilości ok. 50 000 m 3 /h. Tworzą je 23 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych znajdujące się 

w całości bądź częściowo w obrębie województwa. 

6. Hałas 

Lawinowy przyrost pojazdów powoduje szybki wzrost zagroŜenia hałasem tak dla 

mieszkańców duŜych aglomeracji, jak równieŜ terenów połoŜonych wzdłuŜ tras 

komunikacyjnych. Pogarsza się poziom hałasu na terenach uznawanych jeszcze do niedawna 

za ciche. Nowe inwestycje komunikacyjne w miastach, mimo, Ŝe posiadają osłony przed 


hałasem w minimalnym stopniu przyczyniają się do obniŜenia hałasu, który ma w coraz 

większym stopniu charakter powierzchniowy. Na terenie województwa występują 

przekroczenia wartości progowych hałasu w środowisku; w porze nocnej nawet o wartość 10 

dB, jak teŜ w porze dziennej (np. autostrada A4, droga międzynarodowa E40). Pewną 

poprawą tego stanu moŜe być realizacja nowych tras obwodnicowych, posiadających 

odpowiednie osłony akustyczne i tym samym umoŜliwiająca eliminację tras pojazdów 

cięŜkich z terenów mieszkaniowych. Inne rodzaje hałasu komunikacyjnego mają 

zdecydowanie znaczenie lokalne. 


W 2002 roku Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych na zlecenie Głównego Inspektoratu 

Ochrony Środowiska realizował program „Pomiary pól elektromagnetycznych na terenach 

zurbanizowanych”. W ramach tego programu wykonywano pomiary natęŜenia pola 

elektromagnetycznego w 11 punktach na terenie miasta Krakowa. W wyniku 

przeprowadzonych pomiarów pól elektromagnetycznych na terenie Krakowa nie stwierdzono 

przekroczeń dopuszczalnych poziomów promieniowania elektromagnetycznego 

niejonizującego we wszystkich zakresach częstotliwości. Do roku 2004 Wojewódzki 

Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przeprowadził szereg kontroli połączonych 

z pomiarami gęstości mocy promieniowania niejonizującego (w kilku przypadkach były to 

stacje bazowe telefonii komórkowej, oraz jedna linia 110 kV). Pomiary 

elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego nie wykazały występowania pól 

elektromagnetycznych o wartościach gęstości mocy mikrofalowej przekraczających wartość 

dopuszczalną (100 mW/m 2 ). RównieŜ w wypadku linii 110 kV pomiary nie wykazały 

przekroczeń wartości dopuszczalnych na obszarach dostępnych dla ludzi. 

5.1.7. Województwo mazowieckie [32] 

Województwo mazowieckie połoŜone jest w środkowej i środkowowschodniej części 

kraju. Jego rozciągłość równoleŜnikowa i południkowa wynosi ok. 240 km. Obszar nie jest 

jednak zwarty, wyraźnie wyodrębnia się część południowa województwa – kształt moŜemy 

nazwać lekko wydłuŜonym. 

Bogactwem przyrodniczym województwa są pozostałości dawnych puszcz, które 

obecnie tworzą duŜe kompleksy leśne z licznymi fragmentami naturalnych zbiorowisk 

roślinnych i ostojami rodzimej fauny. W krajobrazie województwa wyróŜnia się Puszcze: 

Kampinowską, Białą, Kozienicką, pozostałości Puszcz: Kurpiowskiej, Bolimowskiej, 

Wiskickiej, Korabiewskiej, Pilickiej, Kamienieckiej oraz duŜe kompleksy lasów: otwockich, 

chojnowskich, chotomowsko-legionowskich, nieporęckich, gostynińsko-włocławskich itp. 

Środowisko przyrodnicze województwa mazowieckiego pod względem gatunkowym oraz 

walorów przyrodniczych moŜna zaliczyć do bogatszych i ciekawszych w kraju. 

Podstawowymi jednostkami morfologicznymi na terenie Warszawy są: morenowa 

wysoczyzna (tzw. Równina Warszawska) i dolina Wisły. Granice obu jednostek stanowi 

Skarpa Warszawska. Południowo-wschodnie rejony miasta połoŜone są na zboczach 

wysoczyzny morenowej (tzw. Równiny Wołomińskiej). Budowa geologiczna kaŜdej 

jednostki morfologicznej wynika z genezy, dynamiki i rozmiaru procesów, które ją 

formowały. 

1. Gleby 

Gleby województwa mazowieckiego, w większości powstałe na utworach 

polodowcowych lub osadach jeszcze młodszych, są najczęściej średniej i słabej jakości. Na 


terenie województwa dominują gleby brunatne, bielicowe i rdzawe. Na Równinie Łowicko- 

Błońskiej i Wysoczyźnie Ciechanowskiej występują czarne ziemie, w dolinach Wisły, Bugu 

i Bzury mady, a w dolinie Narwi i częściowo Pilicy – gleby torfowe. Województwo 

mazowieckie charakteryzuje się nieco niŜszą niŜ przeciętnie w Polsce wartością uŜytkową 

gleb. Gleby o najlepszych klasach bonitacyjnych (I, II, III) występują w województwie na 

17,8% powierzchni uŜytków rolnych. W kraju gleby najlepsze zajmują powierzchnię 26% 

uŜytków. Mniej jest tu takŜe niŜ w Polsce (39,9%) gleb IV klasy bonitacyjnej – 37,1%. 

Najsłabsze gleby na Mazowszu (V i VI klasa) występują na powierzchni 45% uŜytków 

rolnych (w Polsce – 34%). 

2. Lasy 

Wskaźnik lesistości woj. mazowieckiego wynosi 22,1%. Największe, zwarte kompleksy 

leśne tworzą: Puszcza Kampinoska, Puszcza Kurpiowska, Puszcza Biała, Puszcza Mariańska 

i Puszcza Kozienicka. Grunty leśne zajmują powierzchnię 795,7 tys. ha. Lasy odgrywają 

wiodącą rolę w strukturze przyrodniczej województwa. Są bowiem najwaŜniejszym ogniwem 

wiąŜącym główne komponenty środowiska przyrodniczego tworząc korytarze ekologiczne 

i obszary węzłowe o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, charakteryzujące się 

wysokimi walorami przyrodniczymi, umoŜliwiające rozprzestrzenianie się gatunków. 

Stan zdrowotny i sanitarny lasów w województwie mazowieckim jest zadawalający, na 

co mają wpływ korzystne warunki pogodowe i zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, 

zwłaszcza ze źródeł lokalnych, brak powaŜniejszych zagroŜeń ze strony owadów i grzybów 

pasoŜytniczych. Stosunkowo duŜe szkody w środowisku leśnym wyrządzają poŜary, na które 

najbardziej naraŜone są siedliska borowe, połoŜone w sąsiedztwie terenów komunikacyjnych 

i zabudowanych. Oddziaływanie degradujące obserwuje się lokalnie w lasach połoŜonych 

w rejonach duŜych miast (strefy podmiejskie) w wyniku nadmiernej penetracji turystycznorekreacyjnej. 

3. Powietrze 

Wielkość zanieczyszczeń powietrza w województwie mazowieckim w latach 2000 – 

2004 pokazuje tendencję wzrostową ilości zanieczyszczeń w analizowanym okresie, 

z wyjątkiem pyłów (PM10). Największy przyrost odnotowano w przypadku tlenku węgla 

(blisko 50%). W całości zinwentaryzowanej emisji na terenie województwa mazowieckiego 

największy udział ma emisja powierzchniowa (48,4%). Emisja zanieczyszczeń pochodzących 

ze źródeł punktowych stanowi 29,8%, a ze źródeł liniowych 21,8%. Biorąc pod uwagę 

rodzaje zanieczyszczeń powietrza największy udział ma w nich dwutlenek siarki (40,4%), 

który jest dominującym zanieczyszczeniem w emisji powierzchniowej. DuŜy jest teŜ udział 

w strukturze zanieczyszczeń tlenku węgla (28,3%) i dwutlenku azotu (19,8%). Pyły, które 

zostały wyemitowane do atmosfery stanowią niespełna 12% całkowitej emisji i największa 

ich część pochodzi z emitorów powierzchniowych. Zanieczyszczenie powietrza 

w województwie mazowieckim wykazuje duŜe zróŜnicowanie przestrzenne, co jest wynikiem 

nierównomiernego rozmieszczenia działalności gospodarczej w tym województwie, która jest 

dominującym emitentem zanieczyszczeń powietrza. W wielu przypadkach wartości 

poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w powiatach to skutek lokalizacji pojedynczych 

zakładów przemysłowych na ich terenie. 


Wody powierzchniowe w województwie mazowieckim zajmują 40,2 tys. ha, co stanowi 

1,1% ogólnej powierzchni województwa. Długość sieci hydrograficznej województwa, 

tj. łącznie rzek, potoków, strumieni, kanałów Ŝeglownych i melioracyjnych, ocenia się na ok. 

7000 km. Sieć hydrograficzna województwa charakteryzuje się duŜą liczbą cieków wodnych 


o małych przepływach, zbliŜonych do nienaruszalnego, które okresowo wysychają. DuŜe 

ilości wody prowadzi jedynie Wisła i jej główne dopływy. Średnie odpływy jednostkowe, 

obrazujące ilość wody odpływającej średnio z 1 km 2 zawierają się w granicach 1–5 dm 3 /s 

km 2 . 

Sieć rzeczna województwa tworzy układ koncentryczny z centrum w środkowej części 

Niecki Warszawskiej i odpływem w kierunku północno-zachodnim, wykorzystującym 

systemy odwadniania pradolin warszawsko-berlińskiej i toruńsko-eberswaldzkiej. Główną oś 

hydrograficzną oraz ekologiczną Mazowsza stanowi Wisła. Cały obszar województwa 

połoŜony jest w dorzeczu Wisły i zajmuje 21,1% powierzchni dorzecza w granicach kraju. 

Wisłę charakteryzuje stosunkowo niski stopień uregulowania. Szerokość koryta jest zmienna 

i waha się od 340 m (na terenie Warszawy sztuczne przewęŜenie, tzw. gorset warszawski) do 

ponad 1 km (okolice Wyszogrodu). Największym dopływem Wisły jest Narew z dopływami 

Bug, Wkra, Orzyca i Omułwia. Z lewostronnych dopływów Wisły największe dorzecza mają 

Pilica, Bzura i Radomka. 


Spośród 180 głównych zbiorników wód podziemnych w kraju, 14 (w całości lub we 

fragmencie) znajduje się w woj. mazowieckim. Występują one w utworach czwartorzędowych 

(7), trzeciorzędowych (2), jurajskich (4) i jeden w kredzie. Ich obszary zasilania 

wymagają zagospodarowania uwzględniającego konieczność ochrony zasobów wodnych. 

Bardzo waŜnym zbiornikiem wód podziemnych o dobrej i trwałej jakości (dobra izolacja 

od zanieczyszczeń) jest oligoceński poziom wodonośny (piętro trzeciorzędowe), którego 

głównym uŜytkownikiem jest aglomeracja warszawska. Poza poborem tych wód dla 

zaopatrzenia ludności w wodę pitną duŜe ilości wody wykorzystywane są na potrzeby 

zakładów przemysłu farmaceutycznego i spoŜywczego. 

Na znacznych obszarach województwa nastąpiło ograniczenie retencji podziemnej 

związane z utrzymującą się suszą hydrologiczną. Lokalne i okresowe obniŜenia zwierciadła 

wód podziemnych są spowodowane odwodnieniami budowlanymi i eksploatacją kopalin, 

natomiast trwałe obniŜenia przypowierzchniowych horyzontów wodonośnych wywołane są 

jednostronną melioracją uŜytków rolnych. 

Warszawa połoŜona jest w obrębie następujących zbiorników wód podziemnych: 

• GZWP 215 – Subniecka Warszawska – zbiornik wód podziemnych w utworach 

trzeciorzędowych (o całkowitej powierzchni ok. 51000 km 2 ), 

• GZWP 215A – Subniecka Warszawska – zbiornik wód podziemnych w utworach 

trzeciorzędowych obejmujący centralną część Niecki Mazowieckiej (powierzchnia ok. 

17500 km 2 ), 

• GZWP 222 – Dolina Środkowej Wisły, odcinek Warszawa-Puławy – zbiornik wód 

podziemnych w utworach czwartorzędowych (o całkowitej powierzchni 2674 km 2 ). 

6. Hałas 

W województwie mazowieckim monitoring w zakresie klimatu akustycznego prowadzi 

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. Pomiary prowadzone są 

punktowo w wybranych miastach i innych miejscach województwa. Jak wykazały badania, 

największy procentowo obszar naraŜony na przekroczenia norm hałasu występuje w miastach 

– ponad 20% powierzchni. W Warszawie ponad 30% mieszkańców eksponowanych jest na 

ponadnormatywny hałas drogowy. W województwie występują zagroŜenia hałasem w obszarach 

zurbanizowanych i w pobliŜu dróg. 



W województwie mazowieckim nie stwierdzono zagroŜeń promieniowaniem 

elektromagnetycznym. 

5.1.8. Województwo opolskie [30,49] 

Województwo opolskie połoŜone w południowej części kraju zajmuje powierzchnię 

9412 km 2 (tj. 3% powierzchni kraju), z ludnością 1.052,5 tys. osób (tj. 2,7% ludności kraju). 

Sąsiaduje z województwami: śląskim, łódzkim, wielkopolskim, dolnośląskim, a od południa 

z Republiką Czeską. Region w przewaŜającej części połoŜony na Nizinie Śląskiej, obejmuje 

od południa Przedgórze Sudeckie i część Sudetów Wschodnich z Górami Opawskimi 

(wysokość do 899 m n.p.m.), od wschodu część WyŜyny Śląskiej z grzbietem Chełmu i Górą 

Św. Anny, a od północnego-wschodu fragment Progu Woźnickiego naleŜącego do WyŜyny 

Wojnicko-Wieluńskiej. 

Zasoby przyrodnicze województwa opolskiego cechuje stosunkowo duŜa róŜnorodność 

przyrodnicza i krajobrazowa. Obszar województwa cechuje występowanie zróŜnicowanych 

zbiorowisk naturalnych i róŜnorodność gatunków oraz waŜne ostoje ptactwa wodno-błotnego 

o randze międzynarodowej. 

1. Gleby 

Gleby województwa charakteryzują najwyŜsze wskaźniki przydatności dla rolnictwa 

w jego części południowej i zachodniej, co stawia region z wskaźnikiem 81,4 pkt na 

pierwszym miejscu w kraju (średnia dla Polski 66,6 pkt). Równie wysokie są wskaźniki 

bonitacji uŜytków rolnych wynoszące dla gruntów ornych 1,06 i uŜytków zielonych 1,05. 

Najbardziej wartościowe gleby wykształcone na lessach pokrywają PłaskowyŜ Głubczycki, 

Przedgórze Paczkowskie i Wzgórza Strzelińskie oraz rejon Leśnicy. W dolinach występują 

gleby aluwialne i wysoko wartościowe mady. Rejonem o relatywnie najsłabszych glebach jest 

rejon w widłach Odry i Małej Panwii (bez Leśnicy) oraz tereny na północ od niej i północno 

wschodnich obrzeŜy województwa w powiecie Olesno. Czynnikiem obniŜającym 

produktywność rolniczą jest mająca trwały charakter – duŜa kwasowość gleb – obejmująca 

ponad 80% powierzchni, w tym na 35% poniŜej 5,5 pH (gleby kwaśne i bardzo kwaśne). 

Skutki zakwaszenia gleb w postaci spływów wód powierzchniowych niekorzystnie wpływają 

na procesy eutrofizacji wód. 

2. Lasy 

W województwie opolskim w 2004 roku drzewostany leśne zajmowały powierzchnię 

około 247,6 ha, wskaźnik lesistości wynosił 26,3%, co sytuuje województwo na 11 miejscu 

w kraju, poniŜej średniej krajowej wynoszącej (28,7%). Rozmieszczenie lasów na 

Opolszczyźnie jest nierównomierne. Największe zwarte kompleksy leśne są w środkowej, 

północnej i wschodniej części województwa. Struktura wiekowa drzewostanów leśnych 

województwa jest stosunkowo młoda I-IV klasy wieku. Drzewostany powyŜej 120 lat 

zajmują tylko powierzchnię 4,1% lasów. Oprócz funkcji gospodarczych lasy pełnią równieŜ 

istotne i waŜne funkcje ochronne róŜnego typu. Lasy ochronne stanowią 61,2% całkowitej 

powierzchni lasów w województwie. Największą powierzchnię zajmują lasy w strefie 

oddziaływania przemysłu 65,8 tys. ha, wodochronne 58,2 tys. ha w miastach 

i wokół miast 17,2 tys. ha oraz glebochronne 1,4 tys. ha. W stosunku do 2000 roku nastąpił 

wzrost powierzchni lasów glebo- i wodochronnych, przy ubytku lasów połoŜonych w strefach 

oddziaływania przemysłu oraz wokół miast. 


3. Powietrze 

W latach 2000-2004 w województwie opolskim nastąpił znaczny spadek emisji 

zanieczyszczeń pyłowych i nieco mniejszy zanieczyszczeń gazowych. Te korzystne zmiany 

dla środowiska częściowo znajdują potwierdzenie w wynikach badań emisji. 

Region charakteryzuje się wysokimi wskaźnikami redukcji zanieczyszczeń pyłowych 

(ok. 99,6%) i gazowych (ok. 64,5%), przekraczając średnią krajową wynoszącą odpowiednio 

99,3% i 45%. 


Sieć hydrograficzna województwa jest dobrze rozwinięta, niemniej zaznaczają się 

róŜnice w gęstości i równomierności jej rozmieszczenia. Sieć wodna środkowej części 

województwa cechuje się większą gęstością – w granicach 0,75 – 1,25 km/km 2 , a cieki 

stosunkowo wyŜszymi przepływami wody. Część północna i południowa posiada mniejszą 

gęstość – w granicach 0,25 – 0,75 km/km 2 i charakteryzuje się niŜszymi przepływami. Łączne 

zasoby dyspozycyjne wód powierzchniowych województwa opolskiego w przekroju 

granicznym z województwem dolnośląskim szacuje się na około 448,5 mln m 3 w roku 

suchym oraz na około 860 mln m 3 w roku normalnym. Zasoby wodne województwa 

opolskiego klasyfikowane według zasobów wód powierzchniowych przypadających na 

jednego mieszkańca (796 m 3 /M/rok) w stosunku do analogicznych w kraju (1660 m 3 /M/rok) 

są prawie dwukrotnie mniejsze. Zlewniami rzecznymi o największym module zasobowym są 

zlewnie: Nysy Kłodzkiej i Małej Panwi, następnie zlewnie Stobrawy, Osobłogi i Prosny. 

Z kolei rzeka Odra zalicza się do rzek o największym potencjale powodziowym. Główne 

cieki transgraniczne to Osobłoga i dopływy Prudnik i Złoty Potok oraz Biała Głuchołaska 

(dopływ Nysy Kłodzkiej). 


W województwie opolskim wody podziemne występują w utworach czwartorzędowych, 

trzeciorzędowych, kredowych, jurajskich i triasowych w obrębie 14 Głównych Zbiorników 

Wód Podziemnych (GZWP). Zasoby eksploatacyjne wg stanu na koniec 2004 r. wynoszą 

469,3 hm 3 i stanowią 2,8% ogółu zasobów Polski. Zasoby w utworach czwartorzędowych 

wynoszą 204,9 hm 3 (tj. 1,9% ogółu zasobów Polski), w utworach trzeciorzędowych – 123,6 

hm 3 (7,4% zasobów kraju), w utworach kredowych zaledwie 16,8 hm 3 (0,7% zasobów 

krajowych), a w utworach starszych 124,0 hm 3 (tj. 7,2% ogółu zasobów Polski). 

Rozmieszczenie zasobów wodnych jest nierównomierne. Największe nagromadzenie struktur 

wodonośnych występuje w części środkowej województwa, wykazującej wysoką zasobność 

wody podziemnej. Część północna, oraz w szczególności część południowo-zachodnia 

(Sudety i Przedgórze Sudeckie) z jednym zbiornikiem wód podziemnych, są obszarami 

deficytowymi w wody podziemne. 

Ocena wyników badań z 2004 roku wskazuje, Ŝe na terenie województwa opolskiego 

największą grupę stanowią wody odpowiadające IV klasie (35%), ponadto wody V klasy – 

30% i III klasy – 25%. 

6. Hałas 

Stale rosnący udział pojazdów na drogach powoduje szybki wzrost zagroŜenia hałasem 

w miastach, jak i wzdłuŜ głównych tras komunikacyjnych. Pogarsza się poziom hałasu na 

terenach uznawanych jeszcze do niedawna za ciche. Na terenie województwa występują 

przekroczenia wartości progowych hałasu w środowisku; w porze nocnej nawet o wartość 

10 dB, jak teŜ w porze dziennej (np. autostrada A4). Pewną poprawą tego stanu moŜe być 


ealizacja nowych tras obwodnicowych, posiadających odpowiednie osłony akustyczne i tym 

samym umoŜliwiająca eliminację tras pojazdów cięŜkich z terenów mieszkaniowych. Inne 

rodzaje hałasu komunikacyjnego mają zdecydowanie znaczenie lokalne. 


Obecnie na terenie województwa opolskiego znajdują się 4 stacje systemowe 

400/220/110 kV, 61 stacji elektroenergetycznych wysokich napięć 110/ SN kV oraz 111 linii 

elektroenergetycznych o napięciu znamionowym 110 kV, 220 kV i 400 kV. Stanowią one 

najbardziej szkodliwe źródła pól elektromagnetycznych w województwie opolskim 

zanieczyszczające środowisko. W 2006 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska 

w Opolu rozpoczął monitoring pól elektromagnetycznych na terenie województwa 

opolskiego. Pomiary przeprowadzono w 21 punktach kontrolno - pomiarowych biorąc pod 

uwagę tereny o wysokiej gęstości zaludnienia w rejonie oddziaływania źródeł emisji PEM. 

Pomiary natęŜeń pól elektromagnetycznych wykazały brak przekroczeń wartości 

dopuszczalnych w badanych punktach. 

5.1.9. Województwo podkarpackie [40,44] 

Województwo podkarpackie połoŜone jest w południowo-wschodniej części Polski, 

zajmuje powierzchnię 17 844 km 2 co stanowi 5,7% powierzchni kraju (11 miejsce wśród 

innych województw). Od wschodu i południa teren województwa graniczy z Ukrainą i ze 

Słowacją, od zachodu z województwem małopolskim, od północnego-zachodu 

z województwem świętokrzyskim i od północy z województwem lubelskim. 

Na obszarze województwa podkarpackiego istnieje kilkaset obszarów i obiektów 

objętych róŜnorodnymi formami ochrony zasobów przyrodniczych i kulturowych. System 

ochrony wzmacnia wartość i rangę podmiotów chronionych, ale równocześnie wprowadza 

ograniczenia dla działalności gospodarczej i zagospodarowania terenów. Ochrona zasobów 

dziedzictwa kulturowego zachowuje toŜsamość i odrębność regionu. 

Wielkoprzestrzenne formy ochrony przyrody składające się na krajowy system obszarów 

chronionych zachowują ciągłość układu przyrodniczego przede wszystkim 

w południowej części województwa. W północnej części województwa znajdują się obszary o 

duŜych walorach przyrodniczych (np. pozostałości Puszczy Sandomierskiej, dolina Wisły) 

pozostające pod presją zabudowy oraz inwestycji zagraŜających ich ciągłości (w tym 

inwestycji liniowych m.in. autostrada). 

1. Gleby 

Gleby zasięgiem nawiązują do rzeźby tereny, która jak wiadomo równieŜ determinowana 

jest przez budowę geologiczną, i wykazują równoleŜnikowy układ przestrzenny; w obszarze 

górskim i pogórskim dominują gleby brunatne kwaśne, 

w wyŜszych partiach inicjalne, słabo wykształcone; w Zapadlisku Podkarpackim 

wypełnionym osadami czwartorzędowymi, na piaskach i glinach zwałowych wykształciły się 

gleby bielicowe i pseudobielicowe, na lessach i utworach lessowatych gleby brunatne 

właściwe, czarnoziemy i szare gleby leśne; w pasie wyŜyn w północno-wschodniej części 

regionu kompleks gleb brunatnych wyługowanych, gleb przemytych, oraz rędzin; wzdłuŜ 

rzek Podkarpacia występują mady. Niewłaściwe uŜytkowanie rolne oraz zanieczyszczenie 

środowiska wpływa na skaŜenie i degradację gleb oraz wód powierzchniowych 

i podziemnych. 


2. Lasy 

Grunty leśne zajmują powierzchnię 662,3 tyś ha tj. 37,1% powierzchni województwa 

w tym zalesionych jest 650,9 tyś ha. Jest to region o duŜej lesistości, największe kompleksy 

leśne moŜna spotkać w obrębie Bieszczadów i Beskidu Niskiego oraz w północnej części 

województwa, gdzie zachowały się fragmenty Puszczy Sandomierskiej i Solskiej. 

Nierównomierne zalesienie jest wynikiem uwarunkowań historycznych i gospodarczych 

naszego regionu. Obecnie 81,4 % powierzchni lasów stanowi własność Skarbu Państwa oraz 

gmin, pozostałe 15 % powierzchni naleŜy do właścicieli prywatnych. 

3. Powietrze 

Województwo podkarpackie pod względem jakości powietrza zalicza się do czystszych 

regionów w Polsce. Głównymi źródłami antropogenicznych zanieczyszczeń powietrza są 

procesy spalania paliw i komunikacja. Największy udział w emisji zanieczyszczeń do 

powietrza ma energetyka zawodowa i sektor komunalno-bytowy. Ocena jakości powietrza 

w strefach za 2006 rok z uwzględnieniem kryterium ochrony zdrowia wykazała, Ŝe spośród 

25 stref, trzy strefy zostały zaliczone do klasy C (miasto Przemyśl, miasto Rzeszów i powiat 

jasielski). Dla tych stref naleŜy opracować naprawcze programy ochrony powietrza. 

Przyczyną zakwalifikowania do klasy C były przekroczenia dopuszczalnych poziomów pyłu 

PM10. W zakresie SO 2 , NO 2 , CO, Pb, O 3 i benzenu wszystkie strefy województwa 

podkarpackiego zaliczono do klasy A (dotrzymane standardy imisyjne). 


Wody powierzchniowe połoŜone są głównie (ponad 98% powierzchni województwa) 

w dorzeczu górnej Wisły. Rzeki StrwiąŜ, Mszaniec, Lechnawa znajdują się w dorzeczu 

Dniestru będącego częścią zlewiska Morza Czarnego. Sieć wód powierzchniowych 

uzupełniają sztuczne zbiorniki wodne, stawy rybne, zbiorniki w wyrobiskach poŜwirowych 

oraz rowy melioracyjne. 


W porównaniu z innymi obszarami Polski województwo podkarpackie charakteryzuje się 

niewielkimi zasobami wód podziemnych. Wpływa na to budowa geologiczno – strukturalna 

podłoŜa. Zasoby wód podziemnych rozmieszczone są nierównomiernie i w porównaniu 

z zasobami innych regionów kraju są niewielkie, dlatego wymagają szczególnej ochrony 

zarówno pod względem ilości, jak i jakości. W ogólnym bilansie wody zasobów wodnych 

województwa stanowią jedynie 15%. Związane są z wielkimi jednostkami struktur 

geologicznych, stanowiącymi jednocześnie regiony hydrogeologiczne. Znaczne zasoby 

(ok.80%) występują w północnej części województwa. Z trzech podstawowych poziomów 

wodonośnych zwykłych wód podziemnych występujących na terenie Podkarpacia, 

największe znaczenie mają wody zalegające w utworach czwartorzędowych, oraz wody 

w utworach trzeciorzędowych. 

Większość zasobów rozmieszczonych jest w Głównych Zbiornikach Wód Podziemnych. 

Na obszarze województwa podkarpackiego znajduje się 10 Głównych Zbiorników Wód 

Podziemnych (w całości lub w części). Na podstawie wyników badań i przeprowadzonej 

klasyfikacji stwierdzono w 2006 r. przewagę wód o bardzo dobrej (klasa I), dobrej (klasa II) 

i zadawalającej jakości (klasa III). Wody dobre jakościowo (klasy I, II, III) stwierdzono w 17 

punktach pomiarowych (55% badanych wód). Do wskaźników, które najczęściej obniŜały 

jakość wód podziemnych naleŜy zaliczyć: Ŝelazo ogólne, wodorowęglany, amoniak, fluorki, 


potas, bor, odczyn pH, azotyny, azotany, sód, chlorki. Wody złej jakości (V klasa) 

odnotowano w 3 punktach pomiarowych. 

6. Hałas 

W wyniku kontroli podmiotów, przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat 

Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Rzeszowie w roku 2006 stwierdzono, Ŝe najwięcej 

przekroczeń występuje w przedziale 5-10 dB. Stanowi to 44,44% ogółu kontroli 

z wykazanymi przekroczeniami. Pozostałe 55,56% to przekroczenia poniŜej 5dB (33,34%) 

i w przedziale 10-15dB (22,22%). Głównymi przyczynami nie przestrzegania przepisów 

ochrony środowiska przed hałasem są: zbyt bliska lokalizacja obiektów przemysłowych 

w stosunku do terenów podlegających ochronie akustycznej, eksploatacja urządzeń bez 

właściwych zabezpieczeń akustycznych, brak środków finansowych na inwestycje związane 

z ochrona środowiska przed hałasem. Analizując dane z lat poprzednich moŜna stwierdzić, iŜ 

stan zagroŜenia hałasem przemysłowym ulega zmianie (zmniejsza się), co wiąŜe się 

z transformacją gospodarki. Hałas przemysłowy jest stosunkowo łatwy do wyeliminowania 

(w porównaniu do hałasu komunikacyjnego). 

Dominującym źródłem zakłóceń klimatu akustycznego środowiska w województwie jest 

hałas drogowy. Hałas drogowy obejmuje zasięgiem największą liczbę ludności i największy 

teren województwa. Oddziaływanie komunikacji drogowej na klimat akustyczny ma 

tendencję rosnącą. WiąŜe się to ze stale rosnącą liczbą pojazdów na drogach, przy 

jednoczesnym nienadąŜaniu z rozbudową lub modernizacją układów komunikacyjnych. 


W 2006 roku WIOŚ w Rzeszowie badaniami objął łącznie 27 obiektów emitujących pola 

elektromagnetyczne, w tym 7 obiektów elektroenergetycznych, 4 radiowo - telewizyjne stacje 

nadawczo - odbiorcze i 16 stacji bazowych telefonii komórkowej. Badania wykonano łącznie 

w 270 pionach pomiarowo - kontrolnych. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono 

podwyŜszone poziomy pól elektromagnetycznych i przekroczenie dopuszczalnych poziomów 

pól elektromagnetycznych w otoczeniu jednej stacji elektroenergetycznej (stacja w 

Chmielowie) i 2 zespołów linii elektroenergetycznych (linia 110 kV w Budach Głogowskich i 

linia 400 kV w Krośnie). Uznano, Ŝe obiekty te powinny zostać wpisane do rejestru terenów 

na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów PEM. Przekroczenia 

dopuszczalnych poziomów PEM stwierdzono równieŜ 

w jednym pionie pomiarowym w Mielcu. 

5.1.10. Województwo podlaskie [33,50] 

Województwo podlaskie charakteryzuje sie występowaniem szeregu 

wielkoprzestrzennych elementów krajowego systemu obszarów chronionych, które 

wyznaczają kierunki powiązań przyrodniczych i migracji faunistycznych. 

Na terenie województwa podlaskiego występuje ponad 60 gatunków ssaków, 250 

gatunków ptaków lęgowych, 7 gatunków gadów, 12 gatunków płazów, 27 gatunków ryb, 

ponad 700 gatunków owadów. W świecie zwierząt szczególnie cenny jest Ŝubr, 

zamieszkujący Puszcze Białowieską i Knyszyńską, łoś w dolinie Biebrzy i Narwi, wilk, bóbr, 

cietrzew, głuszec, ryś, orlik krzykliwy, bielik, batalion oraz liczne gatunki kaczek. Spośród 

nich część gatunków jest zagroŜona wyginięciem i została wpisana do „Polskiej Czerwonej 

Księgi Zwierząt”. 

Całą powierzchnię podlaskiego pokrywają utwory czwartorzędowe, wykształcone 

w postaci mułków, iłów, glin zwałowych, piasków i Ŝwirów. W zagłębieniach 


ezodpływowych i dolinach rzecznych utworzyły się torfy, namuły i kredy jeziorne. Obszar 

województwa jest ubogi pod względem dostępnych złóŜ surowców mineralnych. Dominują 

surowce pospolite występujące w utworach czwartorzędowych. Na terenie województwa 

podlaskiego eksploatuje się na skalę przemysłową około 101 złóŜ kopalin, w tym 90 złóŜ 

kruszywa naturalnego. Największe eksploatowane złoŜa kruszywa naturalnego znajdują się 

w okolicy Suwałk (Potasznia, Sobolewo) i Sokółki. Łączna powierzchnia terenu wynosi 2508 

ha, a powierzchnia na której następuje eksploatacja surowca od 100 do 400 ha. 

1. Gleby 

Gleby w województwie podlaskim nie są Ŝyzne ze względu na zbyt małą zawartość 

próchnicy i duŜe zakwaszenie oraz niestabilny klimat. Największy odsetek stanowią grunty 

IV i V klasy bonitacyjnej. W strukturze uŜytków rolnych występuje największy w Polsce 

udział łąk i pastwisk, które stanowią 35,1% powierzchni uŜytków rolnych, natomiast bardzo 

mało jest sadów (0,3%) oraz mniejszy od przeciętnego w kraju, odsetek gruntów ornych 

(64,6%). W produkcji roślinnej przewaŜa, podobnie jak w kraju, uprawa roślin mało 

pracochłonnych, w tym głównie zbóŜ i ziemniaków. Poziom zanieczyszczenia gleb jest niski, 

a czyste ekologicznie obszary stwarzają potencjalne warunki do rozwoju rolnictwa 

ekologicznego. 

Głównymi zagroŜeniami powierzchni ziemi są erozja, odpady i chemizacja rolnictwa, 

zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych. Negatywny wpływ na powierzchnię 

ziemi moŜe mieć równieŜ postępująca urbanizacja i osadnictwo, między innymi ze względu 

na zmianę sposobu uŜytkowania gleby, powstawanie odpadów, wytwarzanie ścieków. 

2. Lasy 

Lasy województwa podlaskiego stanowią jedno z najcenniejszych bogactw naturalnych, 

charakteryzują się duŜym udziałem kompleksów puszczańskich. Występują trzy duŜe i dobrze 

zachowane kompleksy leśne: na północy Puszcza Augustowska (110 tys. ha), w środkowej 

części Puszcza Knyszyńska (105 tys. ha), na południowym wschodzie - najokazalszy 

i najlepiej zachowany w Europie Środkowej Kompleks Lasu nizinnego – Puszcz Białowieska 

(62 tys. ha), na zachodzie występują ponadto rozczłonkowane pozostałości Puszczy 

Kurpiowskiej. Według danych, w 2004r. lasy w podlaskim zajmowały 29,7% powierzchni 

województwa, czyli nieco więcej niŜ średnia krajowa. RóŜnorodność siedlisk leśnych 

sprawia, iŜ występują w regionie wszystkie niŜowe typy lasów. Zdecydowanie dominują lasy 

iglaste. Poza przydatnością do działalności produkcyjnej, są waŜnym elementem środowiska 

i róŜnorodności przyrodniczej regionu, 19,9% wszystkich lasów pełni funkcje ochronne. 

Zachowaniu walorów przyrodniczych lasów sprzyjają zmiany w ich gospodarczym 

uŜytkowaniu, mając na celu neutralizacje ekosystemów oraz zachowanie w ich strukturze 

siedlisk i mikrosiedlisk waŜnych dla wielu grup flory i fauny. 

3. Powietrze 

W 2004 roku emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciąŜliwych 

stanowiła zaledwie około 0,6% emisji gazów i 1,8% całkowitej emisji pyłów. Wyniki badań 

zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego uzyskiwane corocznie wskazują, Ŝe w regionie 

poziomy średniorocznych i średniodobowych stęŜeń gazów i pyłów są niŜsze od 

dopuszczalnych. Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego są 

ciepłownie miejskie i przemysłowe, zakłady szczególnie uciąŜliwe znajdujące sie na listach 

wojewódzkich, rozproszone indywidualne (tradycyjne) źródła ciepła oraz środki transportu. 

W strukturze zanieczyszczeń dominuje dwutlenek węgla i siarki, tlenki azotu oraz pyły. 

Zwiększa się poziom benzenu oraz związków alifatycznych. Największa koncentracja 

zanieczyszczeń powietrza występuje w duŜych aglomeracjach: Białymstoku, ŁomŜy, 


Suwałkach. W porównaniu do poprzednich lat emisja zanieczyszczeń do atmosfery uległa 

obniŜeniu z wyjątkiem pyłów. Zastosowane w emitorach urządzenia, eliminujące 

zanieczyszczenia, redukowały w 2004 r. 98,2% zanieczyszczeń pyłowych oraz 10,9% 

gazowych. Narastającym problemem są zanieczyszczenia powietrza powodowane 

zwiększeniem ilości pojazdów i obciąŜeniem ruchu tranzytowego przez województwo 

podlaskie. 


W ujęciu statystycznym na podstawie badan przeprowadzonych w 2004 roku 

klasyfikacja ogólna czystości wód województwa podlaskiego przedstawia się następująco: 

• brak wód w I klasie czystości, 

• woda dobrej jakości (II klasa czystości) wystąpiła tylko w jednym punkcie na rzece 

Czarnej Hańczy (wodowskaz Tartak), 

• woda zadawalającej jakości (III klasa czystości) wystąpiła w 25 punktach pomiarowych 

miedzy innymi na rzekach: Czarna Hańcza (poniŜej jeziora Czarna Hańcza), Marycha, 

Szeszupa (na całej długości wraz z jej dopływem rz. Potopka), WiatrołuŜa, Świsłocz, 

Łabna (m. Kolno I), Pisa i Ełk (w profilach ujściowych), Nereśl (w. Dudki), Jaskranka (do 

m. Knyszyn), Supraśl (powyŜej m. Supraśl), Orlanka (powyŜej w. Orla), Narew (w. Ploski 

i Strabla), 

• woda o niezadowalającej jakości (IV klasa czystości) wystąpiła w 54 przekrojach 

pomiarowych, na rzekach: Narew (prawie na całej badanej długości), Orlanka (poniŜej 

w. Orla i na ujściu do rz. Narew), Biała dopływ Orlanki (powyŜej Bielska Podlaskiego), 

dopływy rz. Narew na terenie Narwiańskiego Parku Narodowego (rz. Turośnianka, 

Czaplinianka, Awista, Liza), Horodnianka (od źródeł do miasta Choroszcz), Supraśl (od 

ujęcia wody we w. Nowodworce do ujścia do rz. Narew), Sokołda, Czarna, Jaskranka 

(w. Góra – Ruda – na ujściu), Nereśl (w. Łaziuki), Biebrza, Ełk (oprócz ujścia we 

w. Osowiec), Jabłonka, Gac, ŁomŜyczka, Krynka, Nurzec, Nurczyk, Szelmentka, Brok 

(poniŜej CzyŜewa w Ołdakach), 

• Woda złej jakości (V klasa czystości) wystąpiła w 11 punktach na rzekach: Biała dopływ 

Orlanki (poniŜej Bielska Podlaskiego), Horodnianka (poniŜej Choroszczy), Supraśl 

(poniŜej Michałowa i Gródka), Sokołda (we w. Kuryły), Biała d. Supraśl i (na ujściu), 

Targonka (w. Przytulanka), Łabna (m. Kolno II), Leśna i Kamianka (na ujściu), Brok (we 

w. Michałki). 

Stan sanitarny wód uległ poprawie wraz z budową i rozbudową systemów kanalizacji. 

Ogólna ilość ścieków stanowiła 44,9% ilości wody pobranej na cele gospodarcze. W 2004r. 

ilość ścieków odprowadzanych do wód lub ziemi wyniosła ogółem 40,4 hm 3 , w tym siecią 

kanalizacyjną 80,9 %, a bezpośrednio z zakładów 20,8 %. Ilość ścieków wymagających 

oczyszczenia wyniosła 39,8 hm 3 (98,5%), z czego oczyszczono 99,5%. 


W województwie występują trzy zbiorniki wód czwartorzędowych, zaliczane do 

głównych zbiorników wód podziemnych w Polsce: nr 216 „Sandr Kurpie”, nr 217 „Pradolina 

rzeki Biebrzy” i nr 218 „Pradolina rzeki Supraśl”, wymagające szczególnej ochrony przed 

zanieczyszczeniami. W zachodniej części województwa występuje fragment duŜego 

trzeciorzędowego zbiornika wód podziemnych. W województwie nie występuje deficyt 

zasobów eksploatacyjnych. Do obszarów o ograniczonych zasobach wód podziemnych 

zaliczono: teren puszczy Białowieskiej i zlewni Nurca, zlewnie Sidry i Łosośnej oraz cześć 

Wysoczyzny Kolneńskiej. W regionie przewaŜają tereny, na których zagroŜenie dla 


uŜytkowych poziomów wodonośnych zanieczyszczeniami pochodzącymi z powierzchni 

ziemi jest średnie lub małe - ze względu na występowanie warstw izolacyjnych, 

ograniczających infiltracje. Wody podziemne o wysokim stopniu zagroŜenia zalęgają na 

terenach piaszczystych, pozbawionych naturalnej izolacji w postaci słabo przepuszczalnych 

glin i iłów. Dotyczy to głównie trzech obszarów: Puszczy Augustowskiej, części Kotliny 

Biebrzańskiej oraz Równiny Kurpiowskiej. 

Przeprowadzone badania wód podziemnych wykazały, Ŝe na obszarze województwa brak 

jest wód najwyŜszej jakości. Większość zasobów stanowią wody w klasie wysokiej. Wody 

niskiej jakości pochodzą z płytkiego krąŜenia (gruntowe), gdzie wpływ czynników 

antropogenicznych jest największy. Dotyczy to głównie obszarów wiejskich, gdzie wzrostowi 

poboru wody, wynikającego z budowy wodociągów, nie towarzyszy budowa systemów 

kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków. Do najczęstszych zanieczyszczę naleŜą związki 

azotowe oraz fosforany. 

6. Hałas 

Hałas przemysłowy na terenie województwa stanowi zagroŜenie o charakterze lokalnym, 

występuje głównie na terenach sąsiadujących z dzielnicami przemysłowymi miast. W 2004 r. 

25 zakładów przemysłowych przekroczyło dopuszczalne normy. 


Głównymi źródłami promieniowania niejonizującego w środowisku województwa są 

urządzenia radiokomunikacji i elektroenergetyczne wysokich napięć. Szybki rozwój źródeł 

pól elektromagnetycznych szczególnie telefonii komórkowej powoduje ogólny wzrost 

poziomu tła promieniowania elektromagnetycznego w środowisku, jak teŜ zwiększenie liczby 

i powierzchni obszarów o podwyŜszonym poziomie natęŜenia promieniowania. Obecnie 

poziom promieniowania w tle pozostaje wielokrotnie niŜszy od natęŜeń , przy których jest 

moŜliwe jakiekolwiek szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki. Wyjątkiem jest 

bezpośrednie sąsiedztwo stacji nadawczych. 

5.1.11. Województwo pomorskie [1,36,51] 

Województwo pomorskie wyróŜnia się wysokimi walorami przyrodniczo - 

krajobrazowymi. W jego granicach występują wszystkie formy ochrony przyrody określone 

prawem. Udział obszarów chronionych w powierzchni województwa wynosił na koniec 2004 

roku 32,6% i był minimalnie większy od średniej krajowej (32,5%). Województwo plasowało 

się pod tym względem na 6 miejscu w kraju. Słowiński Park Narodowy zaliczany jest do 

grupy 9 uznanych rezerwatów biosfery w Polsce. Jest równieŜ jednym spośród 8 obszarów 

wodno – błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko Ŝyciowe 

ptactwa. 

Ochrona gatunkowa realizowana jest na obszarze woj. pomorskiego poprzez 

ustanawianie stref ochronnych wokół gniazd rzadkich ptaków (orzeł bielik, orzeł przedni, 

orlik krzykliwy, grubodziób, rybołów, gadoŜer, orzełek włochaty, sokół wędrowny, kania 

ruda i czarna, puchacz, bocian czarny, kulon, kraska, Ŝołna, cietrzew i głuszec) oraz 

niektórych gadów (Ŝółw błotny i wąŜ eskulapa). Na terenie województwa wyznaczono 

dotychczas 72 strefy ochrony, w tym: orła bielika (21), orlika krzykliwego (19), bociana 

czarnego (18), puchacza (5), kani czarnej (1). Poza wymienionymi gatunkami, 

zinwentaryzowano 222 stanowiska bobra europejskiego i stwierdzono występowanie wielu 

innych chronionych gatunków – m.in.: gryzoni – wiewiórki, popielicy i orzesznicy; 

drapieŜnych – łasicy, wydry, gronostaja; owadoŜernych – jeŜ, kret i 2 gatunki ryjówek; 


nietoperzy – 15 gatunków. W wodach przybrzeŜnych występują chronione gatunki 

z płetwonogich – foka szara, obrączkowana i pospolita oraz waleni – morświn. W 2004 r. 

zebrano informacje o 2 460 parach bociana białego. Na terenie województwa realizowane są 

m.in. projekty ochrony naturalnego tarła łososia atlantyckiego i troci wędrownej w dorzeczu 

Słupi, ochrony tarlisk troci w dolinie Czarnej Wody we Wdzydzkim Parku Krajobrazowym, 

ochrony siei wędrownej w Jeziorze Łebsko, ochrony nietoperzy, ochrony bioróŜnorodności 

płazów w Parku Krajobrazowym Dolina Słupi 

1. Gleby 

Gleby regiony są w większym stopniu naraŜone na erozję wodną niŜ średnio gleby 

w Polsce. PrzewaŜająca większość tych gruntów została zalesiona, lecz część nadal jest 

uprawiana rolniczo. UŜytki rolne wykazują ogólnie wysokie zakwaszenie – gleby kwaśne 

i bardzo kwaśne stanowią ponad połowę gleb rolniczych regionu. Koniecznego wapniowania 

wymaga prawie 50% gleb. Brak jest w województwie kompleksowego monitoringu gleb 

rolniczych pozwalającego jednoznacznie stwierdzić jak sposób gospodarowania rolniczego 

wpływa na ich degradację. 

2. Lasy 

Województwo pomorskie naleŜy do najbardziej zalesionych regionów kraju – udział lasu 

wynosi 36,7%, przy czym wskaźnik lesistości od wielu lat wykazuje wyŜszą niŜ średnio 

w kraju dodatnią dynamikę wzrostu. Lasy województwa charakteryzują się wysokim 

udziałem drzewostanów jednogatunkowych (sosna), nie odpowiadają one moŜliwościom 

produkcyjnym miejscowych typów siedliskowych, a ponadto naraŜone są na inwazję chorób 

i szkodników. Duzy udział borów sosnowych przyczynia się do wysokiego zagroŜenia 

poŜarowego. Wyraźnie gorsza jest kondycja lasów prywatnych, szczególnie tworzących 

niewielkie i rozproszone kompleksy leśne. Często występuje silna presja właścicieli lasów 

prywatnych na zmianę sposobu uŜytkowania lub zagospodarowania lasu bez względu na ich 

wartości przyrodnicze. 

3. Powietrze 

Analiza wyników monitoringu powietrza z ostatnich lat wykazała, iŜ stan jakości 

powietrza w województwie pomorskim uległ nieznacznej poprawie. Istotny wpływ na to ma 

zmniejszenie liczby lokalnych kotłowni, zmiana paliwa w kotłowniach lokalnych, 

osiedlowych i rejonowych oraz likwidacja i zamknięcie części uciąŜliwych dla środowiska 

przedsiębiorstw. Największym problemem dla jakości powietrza atmosferycznego jest wysoki 

poziom zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10 i dwutlenkiem azotu. Ich głównymi 

źródłami są: „niska emisja” z lokalnych kotłowni i palenisk domowych oraz emisja 

komunikacyjna związana z ruchem samochodowym. 


W ocenie ogólnej 76% punktów kontrolnych sklasyfikowano w III klasie czystości, 

21,5% punktów kontrolnych w IV klasie czystości oraz 2,5% punktów kontrolnych 

w V klasie czystości, brak było wód bardzo dobrej i dobrej jakości klasy I i II. Wody 

badanych rzek były na ogół wysoko natlenione, zawierały niskie lub nieco podwyŜszone 

ilości zawiesiny, substancji nieorganicznych i biogennych (azotu i fosforu). O ich gorszej 

jakości stanowił natomiast poziom materii organicznej. Wartości stęŜeń większości metali 

mieściły się w I klasie czystości. W wodach rzek nie wykryto metali: chromu +6, rtęci, 

kadmu, ani wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i pestycydów. Poziom 

fenoli lotnych świadczył przewaŜnie o ich bardzo dobrej i dobrej jakości. Okresowo w wielu 

punktach kontrolnych obserwowano wzrost stęŜenia arsenu, baru, Ŝelaza i selenu do poziomu 

III, a nawet IV klasy czystości. W części punktów kontrolnych usytuowanych na Brdzie, 


Łupawie, Nogacie, Wiśle i Klasztornej Strudze, w przekrojach ujściowych badanych rzek 

Przymorza oraz zlewni Szkarpawy jakość wód była niezadowalająca (IV kl.). Złą jakością 

(V kl.) odznaczały się przekroje ujściowe Chylonki i Łupawy. O ocenie decydował przede 

wszystkim wysoki poziom substancji organicznych. Większość badanych rzek 

charakteryzował zadowalający stan sanitarny (III klasa – 46,8% punktów). Wody dobrej 

jakości (II klasy) stwierdzono jedynie w kilku punktach pomiarowych zlokalizowanych 

w górnym biegu Raduni, dolnym odcinku Szkarpawy oraz w górnym i dolnym odcinku Brdy 

i Łupawy. Złą (V) lub niezadowalającą (IV) jakością wyróŜniały się wody w punktach 

połoŜonych poniŜej zrzutu ścieków z oczyszczalni komunalnych, na terenie lub poniŜej 

duŜych aglomeracji miejskich oraz w punktach przyujściowych. Utrzymującą się dłuŜej IVklasową 

jakość wód notowano w Łebie, Słupi, Wieprzy, Łupawie (Podkomorzyce, Damnica, 

Smołdzino), Bolszewie (poniŜej Luzina) oraz w przekrojach Lipczynki, Cedronu i Gizdepki. 

Wodą złej jakości charakteryzowały się przekroje przyujściowe rzek: Bukowiny, Kaczej 

i Chylonki. Nie odnotowano punktów, w których jakość wód odpowiadałaby I klasie 

czystości. 

W większości punktów kontrolnych wody nie spełniały wymagań, jakim powinny 

odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem Ŝycia ryb łososiowatych i karpiowatych 

w warunkach naturalnych. Przyczyną był przede wszystkim zbyt wysoki, w stosunku do 

wymaganego, poziom azotynów i fosforu ogólnego. Wyjątek stanowiły wody rzeki Raduni 

wypływające z Jeziora Ostrzyckiego oraz wody górnego biegu Brdy, które spełniały jedynie 

wymagania stawiane dla ryb karpiowatych. 


Zasoby wód podziemnych wyróŜniają korzystnie województwo pomorskie na tle kraju. 

W jego granicach i na obrzeŜach udokumentowano 17 Głównych Zbiorników Wód 

Podziemnych, stanowiących wyjątkowo zasobne struktury wodonośne o znacznym 

rozprzestrzenieniu i dobrej jakości wody, nie wymagającej skomplikowanego uzdatniania. 

Monitoring jakości wód podziemnych, przeprowadzony w 2004 roku według nowej 

klasyfikacji dostosowanej do norm UE przez Państwowy Instytut Geologiczny 

i Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w 107 punktach sieci krajowej 

i regionalnej, wykazał dobrą i bardzo dobrą jakość wód dla 33% prób. Wody III i IV klasy 

(zanieczyszczone nieznacznie) odnotowano w 59% prób. Złą jakością charakteryzowało się 

8,4% prób. Niezadowalająca jakość charakteryzuje wody na terenie śuław, Doliny 

Kwidzyńskiej, Pojezierza Iławskiego i Starogardzkiego. ObniŜoną jakość stwierdzono 

równieŜ w pasie przybrzeŜnym od Ustki po Władysławowo oraz na mierzejach Helskiej 

i Wiślanej. Na pozostałym obszarze przewaŜają wody w II i III klasie czystości. Na obniŜenie 

jakości wód wpływają zarówno czynniki antropogeniczne – sąsiedztwo uprzemysłowionych 

terenów miejskich, czy intensywnych upraw rolnych, jak i naturalne anomalie geochemiczne, 

przejawiające się jako przenikanie zasolonych wód morskich do uŜytkowych poziomów 

wodonośnych w rejonie Rowów, Łeby, śarnowca, a takŜe anomalia fluorkowa na terenie 

śuław i w dolinie Wisły aŜ do Kwidzyna. 

6. Hałas 

Z badań przeprowadzonych w latach 1999 – 2003 wynika, Ŝe nastąpił wyraźny wzrost 

poziomu hałasu komunikacyjnego. Szczególnie obciąŜone hałasem są centra miast 

w otoczeniu zwartej zabudowy, gdzie równowaŜny poziom hałasu jest wysoki i przekracza 70 

dB. Jest to efekt wzrostu natęŜenia ruchu pojazdów oraz wydłuŜenia godzin szczytu 

komunikacyjnego. Na najbliŜsze lata przewiduje się dalszy wzrost presji motoryzacji na stan 

klimatu akustycznego, spowodowany wzrostem liczby uŜytkowanych pojazdów, budową 


nowych tras o znaczeniu tranzytowym oraz wzrostem ruchu tranzytowego. Obserwowane jest 

natomiast wyraźne obniŜenie emisji hałasu z zakładów produkcyjnych. 



W latach 2003 – 2004 nie prowadzono badań emitowanych pól elektromagnetycznych. 

W ciągu kolejnych lat zbadano 21 potencjalnych źródeł, w których mogą wystąpić 

przekroczenia norm. Pomiarom poddawane były głownie rejony Trójmiasta. Badania objęły 

zarówno maszty i wieŜe z antenami radiowo-telewizyjnymi jak i linie energetyczne. 

Przeprowadzone badania nie wykazały przekroczeń. 

Wiele obiektów jednak pozostaje jeszcze do zbadania m.in.: linie 400 kV na trasie 

Słupsk–śarnowiec-Gdańsk- Malbork-Kwidzyń wraz z odgałęzieniem w Gdańsku w kierunku 

Elbląga, dwie linie 200 kV, sieć linii wysokiego napięcia 110 kV oraz ok. 100 głównych 

punktów zasilania, i sieć stacji bazowych telefonii komórkowej. Do sierpnia roku 2007 nie 

został sporządzony harmonogram planowych badań obiektów będących potencjalnymi 

źródłami niekorzystnych oddziaływań, nie powstała równieŜ baza danych o źródłach 

promieniowania i wysokości emisji. 

Do źródeł informacji o stanie środowiska w województwie pomorskim zalicza się 

równieŜ opracowanie ekofizjograficzne [1]. NajwaŜniejsze problemy ekologiczne 

województwa wg ww. opracowania to: 

• koncentracja róŜnorodnych zagroŜeń środowiska (w tym moŜliwości wystąpienia 

powaŜnych awarii) w obszarach najintensywniej zagospodarowanych i zaludnionych – 

m.in. w obszarze metropolitalnym oraz w korytarzu transportowym po obu stronach 

doliny Wisły. Mogą one znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko lądowe i na 

wody Zatoki Gdańskiej oraz na przyrodnicze obszary chronione (w tym liczne obszary 

Natura 2000), 

Wśród potencjalnych sprawców powaŜnych awarii w województwie dominują duŜe 

zakłady przemysłowe posiadające znaczne ilości substancji niebezpiecznych, oraz duŜe 

bazy magazynowo-dystrybucyjne ciekłych i gazowych produktów naftowych, Do 

zakładów o duŜym ryzyku zaliczono równieŜ terminale w portach Gdańska i Gdyni, 

przeładowujące w masowych ilościach płynne substancje niebezpieczne oraz zakłady 

posiadające ciekły azot w ilościach powyŜej 5 ton. Istotnym źródłem zagroŜenia są trasy 

przesyłu ropy naftowej i produktów naftowych. 

• symptomy przeeksploatowania gospodarczego wyjątkowo cennej i wraŜliwej 

przyrodniczo strefy przymorskiej, objętej ochroną lub przewidzianej do ochrony 

w ramach sieci Natura 2000, wraz z jej niszczeniem i zajmowaniem pod infrastrukturę 

nowych terenów, 

• stały wzrost natęŜenia hałasu (przede wszystkim w centrach miast i sąsiedztwie głównych 

dróg), przy słabych działaniach na rzecz jego ograniczenia (obejmujących niemal 

wyłącznie sferę techniczną, a nie organizacyjną – np. ustanawianie obszarów cichych 

w aglomeracji), 

• niski (w stosunku do potencjalnych moŜliwości) udział produkcji energii pochodzącej ze 

źródeł odnawialnych i brak działań na rzecz ich dywersyfikacji, 

• zagroŜenia róŜnorodności biologicznej związane z postępującą urbanizacją, procesami 

eutrofizacji wód, odwodniania, zakwaszania i zanieczyszczania gleb, 


• szybsze, niŜ przeciętnie w kraju, tempo przyrostu terenów zabudowanych oraz wyłączania 

gruntów z produkcji rolnej i leśnej, odbywające się kosztem terenów biologicznie 

czynnych, 

• słaba spójność przyrodniczych obszarów chronionych oraz niewystarczająca ochrona 

części cennych walorów przyrodniczych i mały przyrost liczby obiektów chronionych w 

stosunku do liczby obszarów o cennych i unikatowych walorach. 

Cele proekologiczne zgodnie z zasadami trwałego i zrównowaŜonego rozwoju, muszą 

dąŜyć do równowaŜenia szans dostępu do zasobów środowiska wszystkich obywateli, 

społeczeństw i pokoleń przyszłych oraz takiego integrowania działań politycznych, 

gospodarczych i społecznych, aby zapewniona została trwałość procesów przyrodniczych 

i równowaga przyrodnicza. Główne cele z punktu widzenia opracowania to: 

• dąŜenie do utworzenia i zatwierdzenia stref ochronnych w otoczeniu głównych 

zbiorników wód podziemnych z racjonalnym określeniem moŜliwości działań 

gospodarczych oraz ich ograniczeń i warunków ochrony zasobów wodnych, 

zdynamizowanie działań mających na celu zwiększenie presji na ochronę zasobów 

wodnych dorzecza Wisły, udział w opracowaniu i realizacji zintegrowanego zarządzania 

obszarami przybrzeŜnymi Morza Bałtyckiego, 

• działania na rzecz ograniczenia emisji do atmosfery – wspieranie inwestycji 

proekologicznych i rozwoju „czystych” dziedzin i technologii gospodarki; realizacja 

polityki przestrzennej, uniemoŜliwiajca kumulację podmiotów gospodarczych i form 

zainwestowania, zagraŜających emisjami do atmosfery; intensywne wspieranie rozwoju 

technologii wykorzystania energii odnawialnych. 

• ograniczanie przeznaczania gruntów o wysokiej jakości gleb na cele nierolnicze, 

zwłaszcza budowlane i degradację ich przez prowadzenie na nich i w sąsiedztwie 

inwestycji obniŜających ich wartość i uŜyteczność; wspieranie działań na rzecz zmian 

sposobów uŜytkowania gleb o najniŜszej przydatności rolniczej i na obszarach 

o największych spadkach – takie tereny winny być przeznaczane głównie pod gospodarkę 

leśną, 

• utrzymanie i wzmocnienie skuteczności ochrony unikalnych i najcenniejszych wartości 

środowiska objętych juŜ ochroną w postaci ustanowionych dotychczas form ochrony 

przyrody; weryfikacja w niezbędnym zakresie granic istniejących obiektów krajowego 

systemu obszarów chronionych; uwzględnienie w koncepcjach ochrony przyrody 

propozycji wynikających z konwencji i programów europejskich oraz zapewnienie 

spójności proponowanych w nich obszarów z systemem obszarów chronionych 

(w szczególności koncepcje systemu Natura 2000, koncepcje wyróŜnienia i ochrony 

obszarów zgodnie z dyrektywami europejskimi – siedliskową i tzw. ptasią oraz 

europejskiej sieci obszarów chronionych regionu Morza Bałtyckiego), 

• kształtowanie korzystnych ekologicznych warunków Ŝycia, zwłaszcza na terenach 

osiedleńczych, w tym: ograniczanie negatywnych bodźców (redukcja zanieczyszczeń 

powietrza, hałasu, promieniowania u źródła); wzmocnienie wewnętrznej struktury 

biologicznej terenów osiedleńczych oraz przeciwdziałanie ich rozlewaniu i przekraczaniu 

naturalnych połączeń ekologicznych; zachowanie i wzmocnienie istniejących oraz 

tworzenie nowych zespołów zieleni sprzyjających poprawie klimatu lokalnego 

i stwarzających warunki rekreacji, 

• ochrona krajobrazu zachowanie i eksponowanie walorów krajobrazowych jako swoistej 

syntezy odbieranych przez człowieka wartości naturalnych i kulturowych; 


formalnoprawne i planistyczne zapewnienie ochrony walorów krajobrazowych jako 

elementu wspomagającego pełnienie innych funkcji, 

5.1.12. Województwo śląskie [41,52,23] 

Cechą specyficzną województwa śląskiego jest połoŜenie na terenie o znacznym 

zróŜnicowaniu podłoŜa geologicznego, gleby, ukształtowania terenu i klimatu. Jest to 

wynikiem połoŜenia tego obszaru na odrębnych jednostkach fizyczno-geograficznych. 

Podkreślić naleŜy, iŜ na duŜym obszarze województwa śląskiego - głównie w jego części 

centralnej - naturalne układy przyrodnicze zostały zmienione/przekształcone w znacznym 

stopniu. Dotyczy to przede wszystkim rejonu Śląsko-Dąbrowskiego Zagłębia Przemysłowego 

i Rybnickiego Okręgu Przemysłowego, gdzie zmiany te spowodowane są przez rozwój 

osadnictwa i eksploatację zasobów naturalnych oraz przez oddziaływanie istniejącego w tych 

rejonach przemysłu. 

1. Gleby 

Prowadzona przez wiele lat w województwie śląskim, zwłaszcza na obszarze konurbacji 

górnośląskiej, działalność przemysłowa doprowadziła do znacznych przekształceń 

w środowisku glebowym. Ochrona gleb uŜytkowanych rolniczo powinna polegać przede 

wszystkim na ograniczeniu zakresu zagospodarowywania gleb w sposób, który nie 

odpowiada ich przyrodniczym walorom (np. przeznaczanie gruntów ornych na róŜnego 

rodzaju inwestycje), i zwiększeniu skali przywracania wartości uŜytkowej glebom, które na 

skutek oddziaływania róŜnych czynników uległy degradacji oraz ograniczaniu procesu 

degradacji gleb spowodowanej imisją zanieczyszczeń, a takŜe erozją oraz niewłaściwą 

agrotechniką. W horyzoncie krótkookresowym waŜne będą m.in. takie działania jak 

upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej, ujętych w "Kodeksie dobrej praktyki 

rolniczej" i przestrzeganie przepisów dotyczących zasad racjonalnego stosowania nawozów 

oraz ich przechowywania. 

2. Lasy 

Lasy i ich siedliska połoŜone na terenie śląska naraŜone są przede wszystkim na 

niekorzystne oddziaływanie zanieczyszczeń zdeponowanych w ekosystemach leśnych. 

Oddziaływanie tych zanieczyszczeń powoduje szereg niekorzystnych zjawisk, których 

oddziaływanie nie kończy się wraz z ustaniem dopływu danego zanieczyszczenia do 

ekosystemu. Drugim czynnikiem wpływającym ujemnie na róŜnorodność biologiczną 

ekosystemów leśnych tego rejonu jest niewłaściwa gospodarka leśna /przesuszanie, 

wprowadzanie monokultur gatunków najbardziej efektywnych z punktu widzenia produkcji 

drewna itp. 

3. Powietrze 

Według danych z roku 2004 w województwie śląskim jest emitowanych 26,5 tys. Mg/rok 

pyłu oraz 42 241 tys. Mg/rok zanieczyszczeń gazowych. Wśród zanieczyszczeń gazowych: 

dwutlenek siarki stanowi 153,2 tys. Mg, tlenki azotu 74,7 tys. Mg, tlenek węgla 145,4 tys. Mg 

a dwutlenek węgla 41 522 tys. Mg. W województwie utrzymuje się tendencja do 

zmniejszania emisji zanieczyszczeń pyłowych oraz zwiększania ilości emitowanych gazów. 

Rozkład przestrzenny emisji zanieczyszczeń na terenie województwa śląskiego jest 

nierównomierny, a główna jej część skoncentrowana jest w konurbacji górnośląskiej, Bielsku 

Białej, Częstochowie i Rybniku. Najistotniejsze substancje zanieczyszczające powietrze to 

pył, dwutlenek siarki, tlenki azotu i tlenek węgla oraz węglowodory aromatyczne. 


Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego są emitowane zwłaszcza przez przemysł 

energetyczny. Istotna, w kształtowaniu jakości powietrza atmosferycznego, jest emisja 

z transportu i emisja pochodząca z lokalnych kotłowni węglowych i indywidualnych palenisk 

domowych. Szczególnie duŜa koncentracja niskich emitorów występuje w miastach 

konurbacji górnośląskiej, w Częstochowie i w Bielsku-Białej – z czym związany jest wzrost 

stęŜenia zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w sezonach grzewczych Udział emisji 

transportowej w całkowitej imisji tlenku węgla dla miast konurbacji górnośląskiej, jest 

szacowany w granicach około 80%, a tlenków azotu około 50%, a najwyŜsze stęŜenia 

zanieczyszczeń na obszarze miasta występują wzdłuŜ szlaków drogowych o duŜym natęŜeniu 

ruchu kołowego. 


Średnie roczne zasoby wód powierzchniowych na jednego mieszkańca w województwie 

śląskim są relatywnie niskie w porównaniu do średniej krajowej i europejskiej. NaleŜy teŜ 

zaznaczyć, Ŝe tylko niewielka część tych zasobów wodnych nadaje się do gospodarczego 

wykorzystania, z uwagi na stan zanieczyszczenia wód powierzchniowych. W klasyfikacji 

ogólnej (dane za 2004 rok) 56% długości badanych cieków prowadziło wody złej jakości, 

19% wody III klasy czystości a 19% wody zadowalającej jakości. Wody dobrej klasy 

stwierdzono jedynie w 6% punktów pomiarowych. Zły stan wód potwierdzają dane 

monitoringu osłonowego wód przeznaczonych do spoŜycia. Z 36 punktów pomiarowych, 

w 11 punktach wody sklasyfikowano w kategorii A2, w 12 punktach w kategorii A3 a w 13 

punktach jako wody nie odpowiadające kategoriom jakości. Najczęściej przekroczone były 

wskaźniki: liczba bakterii typu coli i liczba bakterii grupy coli typu kałowego. 


W obszarze woj. śląskiego uŜytkowe wody podziemne występują w utworach 

czwartorzędu, trzeciorzędu, kredy, jury, triasu, karbonu i dewonu oraz podrzędnie permu. 

Aktualnie na obszarze woj. śląskiego wydziela się 22 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych 

(GZWP). Ponadto w granicach województwa śląskiego występuje szereg tzw. uŜytkowych 

poziomów wód podziemnych. Z tego w oparciu o podstawowe kryteria ilościowe 

i jakościowe na obszarze województwa śląskiego wydziela się 10 GZWP. Łączne zasoby 

dyspozycyjne wód podziemnych w granicach województwa śląskiego szacuje się na około 

2 mln m 3 /dobę. Ustalone zasoby eksploatacyjne zwykłych wód podziemnych 

w województwie wynoszą 111 714 m 3 /h. W województwie obserwuje się ciągły spadek 

poboru wody zarówno w zakresie wód podziemnych jak i powierzchniowych. 

Wody podziemne stanowią istotne źródło zaopatrzenia w wodę do picia. Ich pobór na 

potrzeby ludności stanowi średnio około 27,5% ogólnego rocznego zapotrzebowania na wodę 

do picia i wynosi 145,2 hm 3 . Wyniki badań prowadzonych w ramach krajowego 

i regionalnego monitoringu w 2004 roku wskazują, Ŝe około 49% wód podziemnych 

województwa śląskiego stanowią wody spełniające normy określone dla wód pitnych. Wody 

bardzo dobrej jakości stanowiły w 2004 roku 7,6%, wody dobrej jakości 30,6% a wody 

zadowalającej jakości 38,2%. Na uwagę zasługuje stosunkowo duŜy udział wód 

niezadowalającej jakości 22,2%. Niepokojący jest ponadto, stwierdzony udział wód złej 

jakości 1,4 %. DuŜe zagroŜenie dla wód triasowych stanowią ogniska zanieczyszczeń róŜnego 

typu występujące na obszarze konurbacji górnośląskiej 

Głównymi przyczynami zanieczyszczenia wód podziemnych są: nieuporządkowana 

gospodarka ściekowa i gospodarka odpadami, negatywne oddziaływanie górnictwa 

węglowego oraz rud cynku i ołowiu na środowisko wód triasowych i karbońskich GZWP. 

Szczególny wpływ na jakość wód wywierają Ŝelazo i mangan (pochodzenia naturalnego) oraz 

związki azotu (pochodzące z działalności człowieka). 


6. Hałas 

Na terenie województwa śląskiego występują przekroczenia dopuszczalnych 

normatywów poziomów dźwięku na terenach naraŜonych na oddziaływanie transportu 

drogowego oraz kolejowego. MoŜliwe jest zwiększenie obszarów naraŜonych na 

ponadnormatywne występowanie poziomów dźwięku związanego ze wzrostem presji 

transportowej (węzły i drogi ponadnormatywnie obciąŜone). 


Brak jest danych odnośnie badań dotyczących oddziaływania promieniowania 

elektromagnetycznego w województwie. Na obszarze województwa znajdują się potencjalne 

źródła promieniowania (linie i stacje elektroenergetyczne, nadajniki radiowe i telewizyjne, 

stacje telefonii komórkowej, stacje trunkingowej łączności radiowej). 

Do źródeł informacji o stanie środowiska w województwie śląskim zalicza się równieŜ 



• ponadnormatywne stęŜenia manganu, Ŝelaza, związków azotu, wielkość twardości ogólnej 

oraz w mniejszym stopniu zawartość metali, ponadnormatywna zawartość trichloroetenu 

w wodach podziemnych, 

• pogorszenie jakości wód - zmniejszenie udziału wód wysokiej jakości o 12%, wzrost 

udziału wód klasy średniej o 5%, niskiej o 5%, pozaklasowych o 1%, 

• przekroczenie dopuszczalnych norm zanieczyszczenia gleb przemysłowych 

i komunikacyjnych metalami cięŜkimi (cynk i ołów), 

• duŜy wpływ emisji przemysłowych na grunty rolne, wysoka naturalna zawartość metali 

w glebach - zanieczyszczenie gleb ołowiem i kadmem, 

• brak oceny rozmiarów dewastacji gruntów oraz ich właściwego udokumentowania 

w formie róŜnoskalowych map terenowych, 

• znaczne zróŜnicowanie zagroŜenia uŜytków rolnych erozją wodną powierzchniową 

w poszczególnych powiatach województwa, 

• zagroŜenie gleb erozją umiarkowaną średnią i silną w powiatach: bielskim, cieszyńskim 

i Ŝywieckim, 

• zanieczyszczenie ponad 70% wód powierzchniowych w zlewni Wisły i Odry - związki 

biogenne, w tym azotyny i fosfor ogólny, związki mineralne, pochodzące głównie 

z kopalń węgla kamiennego, 

• zanieczyszczenia powietrza: dwutlenkiem siarki poprzez oddziaływanie duŜych źródeł 

energetycznych i hutniczych, pyłem PM10 poprzez emisję z indywidualnego ogrzewania 

budynków w okresie zimowym, bliskość głównych dróg w okresie letnim, 

• wysoki poziom hałasu środowiskowego na pierwszej linii zabudowy mieszkaniowej 

usytuowanej wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych miast przez wysoki poziom natęŜenia 

ruchu pojazdów na drogach i ulicach miast, 

• degeneracja zbiorowisk leśnych przez zanieczyszczenie środowiska, a zwłaszcza 

powietrza, gleb i wód, synantropizację szaty roślinnej a takŜe niewłaściwą gospodarkę 

leśną, 


• przemiany roślinności torfowisk i łąk wywołane przez zmiany stosunków wodnych, 

• zagroŜenia lasów poŜarami, czynnikami chorobowymi takimi jak: opieńkowa zgnilizna 

korzeni, szczególnie w górskich drzewo-tanach świerkowych regla dolnego oraz lokalnie 

w górach i na niŜu groźny jest korzeniowiec wieloletni, zwany takŜe hubą korzeniową. 

Główne cele proekologiczne wg opracowania: 

• poprawa stanu ekologicznego juŜ istniejących lasów oraz zalesiania terenów 

poprzemysłowych, 

• ograniczenia zalesiana terenów rolniczych do minimum, tj. tworzenia korytarzy 

ekologicznych między istniejącymi juŜ kompleksami leśnymi i ewentualnie sieci 

niewielkich wysp leśnych jako refugiów fauny, 

• ograniczenia w zakresie gospodarowania przestrzenią. stosunku do obszarów 

wytypowanych jako potencjalne ostoje Natura 2000, 

• unikanie fragmentacji zwartych kompleksów leśnych poprzez lokalizację na ich terenach 

inwestycji liniowych (zwłaszcza dróg) oraz dąŜenie do łączenia rozdrobnionych 

kompleksów leśnych, poprzez dolesienia w celu odbudowy korytarzy ekologicznych 

umoŜliwiających swobodną migrację zwierząt, 

• wyznaczenie obszarów o walorach krajobrazu, uzupełniające istniejący system obszarów 

chronionych, podjęcie działania zmierzające do przywrócenia równowagi środowiska 

przyrodniczego i krajobrazu harmonijnego, 

• doprowadzenie do sporządzenia i realizacji planów ochrony parków krajobrazowych oraz 

innych obszarów chronionych, 

• rozszerzenie zasad gospodarki rolnej obowiązujących w wyznaczonych w województwie 

strefach priorytetowych Programu Rolno-Środowiskowego na wszystkie obszary 

przyrodniczo wraŜliwe, 

• opracowanie programów ochrony powietrza ze względu na pył zawieszony, benzen, 

• wprowadzenie ograniczeń w zagospodarowaniu terenu wokół zbiorników retencyjnych 

pracujących w systemie zaopatrzenia w wodę pitną, zwiększenie zdolności 

samooczyszczających rzek i strumieni poprzez renaturyzację ich wybranych fragmentów, 

• likwidacja zabudowy na terenach zalewowych i ich zagospodarowanie w kierunku 

ekologicznym oraz unikaniu lokowania obiektów mogących przyczynić się do skaŜenia 

środowiska, takich, jak: oczyszczalnie ścieków, składowiska surowców i odpadów na 

obszarach zagroŜonych zalewami powodziowymi, 

• opracowanie szczegółowego programu zagospodarowania terenów zdegradowanych 

z uwzględnieniem ich aktualnego stanu zachowania. 

W celu eliminacji lub ograniczenia negatywnych skutków funkcjonowania infrastruktury 

przesyłowej województwa w przestrzeni przyrodniczej naleŜy dąŜyć do: 

• minimalizacji zajmowania nowej powierzchni pod infrastrukturę przesyłową, 

• maksymalizacji wykorzystania istniejących tras infrastruktury przesyłowej, 

• omijania struktur ekologicznych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, 


• minimalizacji przebiegu nowych tras infrastruktury przesyłowej przez struktury 

ekologiczne o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, 

• zabezpieczenia ekologicznego tras infrastruktury przesyłowej (istniejących 

i projektowanych) w celu zachowania ciągłości struktur ekologicznych i funkcjonowania 

ekosystemów oraz swobodnego przemieszczania się gatunków roślin i zwierząt, 

• ratowania populacji cennych gatunków roślin i zwierząt występujących na trasach 

infrastruktury przesyłowej poprzez przesiedlanie ich na siedliska zastępcze, 

• wykonywania ocen oddziaływania na środowisko kaŜdej z tras infrastruktury przesyłowej 

(istniejących i projektowanych) na kaŜdym etapie ich remontu lub budowy: planowania, 

projektowania, zatwierdzania i budowy w celu wyboru optymalnej lokalizacji tras 

i określenia sposobów ich zabezpieczenia ekologicznego. 

Uwarunkowania szczegółowe dla sieci elektroenergetycznej 

• omijanie cennych przyrodniczo miejsc rozrodu, przelotu, odpoczynku i Ŝerowania ptaków 

wodnych oraz drapieŜnych, 

• kablowanie sieci elektro-energetycznej w miejscach cennych przyrodniczo, 

• stosowanie mechanicznych urządzeń odstraszających ptaki, 

• stosowanie bezwycinkowej metody budowy i instalacji sieci elektro-energetycznych na 

cennych przyrodniczo obszarach leśnych, 

• stosowanie rozwiązań technicznych przyjaznych zwierzętom (kryjówki, miejsca lęgowe) 

oraz bezpułapkowych. 

5.1.13. Województwo świętokrzyskie [34,45] 

Województwo świętokrzyskie połoŜone jest w południowo-wschodniej części kraju 

i obejmuje powierzchnię 11 691 km 2 (3,7% pow. Polski). Obszar ten zamieszkuje 1 291,6 tys. 

osób (3,4% ludności kraju). Województwo zalicza się do najmniejszych powierzchniowo 

(15 miejsce w kraju) i posiadających najmniej mieszkańców (13 pozycja). 

Charakterystyczną cechą regionu jest duŜa róŜnorodność warunków naturalnych, co 

wynika z współistnienia dwóch odmiennych obszarów - północnego oraz południowego. 

Pierwszy z nich, wyŜynno-górski, obejmuje najstarszy w kraju i jedyny w centralnej Polsce 

masyw górski - Góry Świętokrzyskie, wraz z Puszczą Świętokrzyską, lasami 

starachowickimi, koneckimi i włoszczowskimi. Obszar ten ma surowy klimat, słabsze gleby 

oraz wysoką lesistość. Cechuje się ponadto wyŜszą urbanizacją, koncentracją przemysłu, 

lepiej rozwiniętą infrastrukturą społeczną i mało efektywnym rolnictwem. Część południowa, 

wyŜynno-dolinna, jest słabo zalesiona, ma łagodniejszy klimat i dobre gleby, przez co ma 

charakter rolniczy. Od strony południowo-wschodniej przechodzi w Dolinę Wisły. 

Występowanie obok siebie tak róŜnych obszarów stwarza duŜą róŜnorodność siedlisk, co 

wpływa na bogactwo występującej tutaj flory i fauny. Region świętokrzyski naleŜy do 

najczystszych ekologicznie obszarów Polski. 

1. Gleby 

Przeprowadzane w latach 1999–2003 badania gleb regionu wskazują na utrzymywanie 

się stanu zakwaszenia gleb i zasobności w podstawowe składniki pokarmowe. Na terenie 

województwa świętokrzyskiego przewaŜają gleby zakwaszone (bardzo kwaśne - 28%, 

kwaśne - 24% i lekko kwaśne - 20%). Gleby obojętne stanowią 15%, zaś zasadowe 13%. 


Wapnowanie konieczne i potrzebne obejmuje 47% gleb, wskazane - 11%, ograniczone 

i zbędne - 42%. Stan zasobności gleb województwa w przyswajalne makroelementy jest 

w znacznym stopniu związany ze składem geochemicznym gleby i jej wskaźnikiem poziomu 

produkcji roślinnej. AŜ 57% gleb wykazuje bardzo niską i niską zawartość fosforu. Podobnie 

jest z potasem (58%). Inaczej przedstawia się sytuacja z magnezem - aŜ 80% gleb wykazuje 

jego korzystną zawartość. Pod względem zawartości azotu mineralnego województwo zostało 

zakwalifikowane do grupy 2 - o niskiej zawartości azotu (skala 7-mio stopniowa). Zawartość 

metali cięŜkich we wszystkich próbkach pobranych z terenu województwa nie wykazuje 

przekroczeń - występuje w dolnych granicach ilości uznawanych za naturalne. 

2. Lasy 

W województwie świętokrzyskim lasy zajmują 27,3% powierzchni. Wskaźnik ten jest 

zbliŜony do średniej krajowej - 28,5%, ale jest niŜszy od średniej europejskiej - 32%. Ogółem 

powierzchnia gruntów leśnych wynosi 325,0 tys. ha (w tym: lasy stanowiące własność Skarbu 

Państwa - 235,0 tys. ha, lasy nie stanowiące jego własności - 83,3 tys. ha, grunty związane 

z gospodarką leśną - 6,2 tys. ha). WaŜną, niekorzystną cechą świętokrzyskich lasów jest ich 

ograniczona lokalnie odporność na czynniki chorobotwórcze. Niekorzystnie na ekosystemy 

leśne wpływają zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego (zwłaszcza emisje pyłów 

i gazów pochodzące z sąsiednich, bardziej uprzemysłowionych regionów — aglomeracji 

śląskiej, łódzkiej i krakowskiej). Ponad 83% lasów znajduje się w strefie uszkodzeń słabych, 

17% w strefie uszkodzeń średnich, a jedynie 112 ha w strefie uszkodzeń silnych. Generalnie 

stan zdrowotny i sanitarny drzewostanów naleŜy jednak uznać za dobry. Okresowe osłabienia 

są spowodowane głównie niekorzystnymi warunkami pogodowymi (wysokie temperatury 

i brak opadów). Tendencje wzrostowe wykazują szkody od wiatru. 

3. Powietrze 

Województwo świętokrzyskie ma niski poziom zanieczyszczenia powietrza 

atmosferycznego. W regionie znajduje się jednak kilkadziesiąt punktowych źródeł 

zanieczyszczeń. Największy udział ma energetyka zawodowa i ciepłownictwo komunalne. 

Kolejne miejsca zajmują: przemysł cementowo-wapienniczy, materiałów budowlanych, 

maszynowy i metalurgiczny. DuŜy wpływ na jakość powietrza ma takŜe niska emisja 

pochodząca z lokalnych kotłowni, palenisk indywidualnych oraz środków transportu, a takŜe 

ponadregionalne zanieczyszczenia gazowe i pyłowe pochodzące z duŜych ośrodków 

przemysłowych - Bełchatowa, Śląska i Krakowa. 

W wyniku klasyfikacji ogólnej dokonanej za rok 2005 z uwzględnieniem kryterium 

ochrony zdrowia ludzi, 11 stref sklasyfikowano w klasie A, jako dotrzymujące kryterialne 

wartości stęŜeń zanieczyszczeń w powietrzu. Trzy strefy przyporządkowano do klasy C, 

wynikającej z przekroczeń stęŜeń pyłu zawieszonego PM10, a dotyczy to strefy obejmującej 

miasto Kielce oraz powiatu ostrowieckiego i starachowickiego. 

W ocenie ogólnej stref, według kryterium ochrony roślin, wszystkie strefy 

sklasyfikowano w klasie A jako nieprzekraczające poziomu dopuszczalnego określonego dla 

wszystkich trzech normowanych zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu. 


Łączne zasoby wód powierzchniowych regionu są małe i wynoszą ok. 1890 mln m 3 

(odpływ roczny). Są one gromadzone głównie w zbiornikach wodnych oraz w niewielkim 

stopniu w stawach rybnych. Większość zbiorników zaporowych to zbiorniki niewielkie nie 

przekraczające pojemności 1 mln m 3 . 


Źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych są przede wszystkim ścieki 

komunalne i spływy powierzchniowe oraz w dalszej kolejności ścieki przemysłowe. Od kilku 

lat utrzymują się pozytywne tendencje spadkowe dotyczące ilości ścieków komunalnych 

odprowadzanych do oczyszczalni oraz ilości ścieków przemysłowych wymagających 

oczyszczenia. 

W 2005 r. (podobnie jak w roku poprzednim) Ŝadna z badanych rzek województwa nie 

osiągnęła I i II klasy czystości. III klasę czystości osiągnęło 55% badanych przekrojów 

pomiarowych. IV klasę, wody o niezadowalającej jakości stwierdzono w 29 punktach 

(36,25%). Wody złej jakości zaliczane do klasy V czystości wystąpiły w 7 spośród 80 

badanych przekrojów (8,75%). 


Na terenie województwa występują bardzo duŜe róŜnice w zasobności 

i moŜliwościach wykorzystania wód podziemnych. Obok obszarów zasobnych w wody 

podziemne występują równieŜ obszary praktycznie bezwodne. Pomimo tego zasoby wód 

podziemnych w regionie są dość duŜe, a wody cechują się wysoką jakością. Zdecydowana ich 

większość nadaje się bezpośrednio lub po prostym uzdatnieniu do wykorzystania dla potrzeb 

zaopatrzenia ludności w wodę pitną lub na potrzeby gospodarcze. 

W roku 2005 jakość wody na 104 zbadanych punktów (w tym 14 punktach sieci 

krajowej) przedstawiała się następująco: w 7 punktach występowała woda I klasy, w 46 woda 

II klasy, w 35 — III klasy, w 14 — IV klasy, a w 2 — V klasy jakości. Podsumowując moŜna 

stwierdzić, Ŝe jakość wody w punktach sieci krajowej i regionalnej była podobna jak w latach 

ubiegłych. 

6. Hałas 

Badania klimatu akustycznego w województwie dotyczą: poziomów hałasu w rejonie 

głównych tras komunikacyjnych (drogi krajowe), w wybranych miastach regionu oraz 

poziomów hałasu przemysłowego w ramach kontroli zakładów przemysłowych i obiektów 

usługowych. Dotychczasowe badania hałasu wykonane przez Wojewódzki Inspektorat 

Ochrony Środowiska w miastach województwa (1995–2002) wykazały występowanie 

wyraźnych tendencji wzrostowych natęŜenia ruchu samochodów oraz średniej wielkości 

poziomu dźwięku. NajwyŜsze natęŜenie ruchu pojazdów jest w Kielcach i co za tym idzie 

Kielce posiadają najwyŜszą średnią wartość równowaŜnego poziomu dźwięku. 


W roku 2005 na terenie województwa świętokrzyskiego badania monitoringowe pól 

elektromagnetycznych wykonano dla 5 obiektów zlokalizowanych w Kielcach. Obiekty te 

zostały wyznaczone na terenach o wysokiej gęstości zaludnienia w rejonie oddziaływania 

źródeł emisji PEM, takich jak: stacje bazowe telefonii komórkowej oraz stacji radiowych 

i telewizyjnych. Wykonane badania wykazały, Ŝe w Ŝadnym z badanych obiektów nie zostały 

przekroczone dopuszczalne wartości składowej elektrycznej gęstości mocy. Stwierdzona 

gęstość mocy w zakresie częstotliwości od 900 do 1800 MHz wynosi od 0,001 do 0,024 

W/m 2 , a dopuszczalny poziom gęstości mocy dla danego zakresu częstotliwości wynosi 

0,1 W/m 2 . 

5.1.14. Województwo warmińsko-mazurskie [37,53] 

Region warmińsko-mazurski wyróŜnia się w skali kraju i Europy róŜnorodnością 

i bogactwem środowiska przyrodniczego, na które składają się głównie: urozmaicona rzeźba 

terenu, liczne jeziora, zwarte kompleksy leśne, nie zanieczyszczone powietrze. Około połowy 

województwa stanowią obszary cenne przyrodniczo objęte ochroną prawną, w tym 


o międzynarodowej randze. Obszar województwa warmińsko – mazurskiego cechuje się 

krajobrazem charakterystycznym dla terenów młodoglacjalnych - urozmaiconą rzeźbą terenu 

i duŜą róŜnorodnością form morfologicznych. 


1. Gleby 

Rolnicza przydatność gleb na obszarze województwa jest bardzo zróŜnicowana. 

W części południowej województwa przewaŜają najmniej Ŝyzne gleby bielicoziemne, 

w części północnej – zwięzłe gleby brunatnoziemne oraz naleŜące do najlepszych gleb kraju 

czarne ziemie kętrzyńskie, braniewskie i mady śuław. Pojezierną, środkową część 

województwa cechuje mozaikowaty układ drobnych konturów gleb o róŜnej przydatności 

rolniczej, sprzyjający przyrodniczej bioróŜnorodności. 

Ponad połowa przebadanej powierzchni uŜytków rolnych cechuje się bardzo kwaśnym 

i kwaśnym odczynem pH. W powiatach braniewskim, działdowskim, lidzbarskim, ostródzkim 

i szczycieńskim ich udział w latach 2001-2004 przekraczał ponad 65% powierzchni. 

miarkowaną erozją zagroŜone są drobne kontury gleb, szczególnie o spadkach 

przekraczających 12 % (łącznie około 6 % obszaru województwa). Gleby województwa 

cechują się wysoką kwasowością. Powierzchnia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych 

w 2003 r. - 5011 ha, plasuje województwo na 13 pozycji w kraju. Powierzchnia gruntów 

wymagających rekultywacji stanowi 0,2% powierzchni województwa (7,1 % powierzchni 

takich gruntów w kraju). 

2. Lasy 

Grunty leśne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione w granicach województwa 

warmińsko-mazurskiego według stanu na 2004 rok zajmują obszar 759 667 ha, co stanowi 

31,4 % powierzchni ogólnej województwa - przy średniej krajowej 29,6 %. Lesistość 

w województwie od 2000 do 2003 roku wzrosła o 0,30 %. W województwie warmińskomazurskim 

około 95,2 % lasów to lasy publiczne, z tego 98 % stanowią lasy znajdujące się 

w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Lasy województwa 

charakteryzują się niezbyt Ŝyznymi warunkami siedliskowymi. Dominującymi typami 

siedliskowymi są siedliska borowe, które zajmują około 53,0 % powierzchni lasów 

województwa, siedliska leśne stanowią 42,2 %, a olsy 4,8 %. Większość powierzchni leśnych 

stanowią lasy gospodarcze. W województwie warmińsko-mazurskim wyznaczono 146,0 tys. 

ha. lasów ochronnych, co stanowi 20,2 % powierzchni lasów województwa. W kraju lasy 

ochronne zajmują 37,3 % powierzchni lasów. Według danych z monitoringu biologicznego 

i technicznego stan zdrowotny lasów województwa jest lepszy od przeciętnego w kraju. 

Poziom uszkodzenia lasów na obszarze województwa ocenia się generalnie jako 

ostrzegawczy. W ostatnich latach poziom zdrowotności lasów ulega poprawie. 

3. Powietrze atmosferyczne 

Stan powietrza atmosferycznego na obszarze województwa jest zadawalający. StęŜenia 

średnie roczne badanych zanieczyszczeń nie przekraczają wartości dopuszczalnych. Średnie 

wartości głównych zanieczyszczeń powietrza wykazują tendencję malejącą. Odnosi się to do 

okresu obecnego wieku, jak i lat dziewięćdziesiątych wieku ubiegłego, a dotyczy zwłaszcza 

stęŜenia SO 2 i pyłu, w mniejszym stopniu zawartości NO 2 . W sezonie grzewczym obserwuje 

się zwiększone stęŜenia SO 2 i pyłu. W niektórych miastach przekraczane są wartości stęŜeń 

24-godzinnych pyłu zawieszonego. 

Region Warmia i Mazury jest jednym z regionów o najczystszym powietrzu w Polsce. 

Na Warmii i Mazurach notuje się najmniejszą emisję pyłów i gazów w przeliczeniu na 1 km 2 . 

W 2004r. emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie 

uciąŜliwych dla powietrza wynosiła na 1 km 2 : 0,1 ton zanieczyszczeń pyłowych i 0,4 ton 

zanieczyszczeń gazowych (bez CO 2 ). Między rokiem 2000 a 2004 nastąpiło znaczne 


zmniejszenie emisji gazów z tych źródeł. NieduŜa emisja zanieczyszczeń jest głównie 

wynikiem stosunkowo słabego uprzemysłowienia regionu. 


Województwo dysponuje bogatą siecią wód powierzchniowych, na którą składają się 

jeziora, oczka wodne, rzeki i kanały oraz część Zalewu Wiślanego. Wody stanowią 5,7 % 

obszaru (średnia dla kraju wynosi 2,7 %). Obszarowo dominują jeziora zgrupowane 

w 5 pojezierzach, z największą koncentracją w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Na 

obszarze województwa znajduje się około 1100 jezior (powyŜej 1 ha), zajmujących łącznie 

około 117,3 tys. ha – 4,8 % powierzchni województwa. Zalew Wiślany jest największym 

zbiornikiem przybrzeŜnym południowego Bałtyku. Wody te stanowią podstawowy walor 

przyrodniczy województwa oraz bazę turystyki i rekreacji. 

Stan czystości rzek w województwie jest niezadowalający. W Ŝadnym 

z monitorowanych 434 przekrojów w latach 1999-2003 nie stwierdzono wód I klasy. Wody II 

klasy czystości odnotowano w 50 punktach pomiarowych, a III - w 138. Wody pozaklasowe 

stanowiły aŜ 56,7 % wszystkich monitorowanych punktów. O obniŜonej jakości wód (III 

klasa lub pozaklasowa) decydowały przede wszystkim takie wskaźniki jak miano coli 

obrazujące stan zanieczyszczenia wód bakteriami kałowymi, fosfor ogólny, a w dalszej 

kolejności azotyny, fosforany i tlen rozpuszczony. DuŜy udział wód pozaklasowych 

w badanych przekrojach wynika w pewnej mierze z badania rzek przede wszystkim na 

odcinkach szczególnie zagroŜonych. 

Wśród 94 przebadanych jezior w latach 1999-2003 przewaŜają jeziora o wodach 

o obniŜonej i niskiej jakości zaliczane do II (34 jeziora) i III (43 akweny) klasy czystości. 

Wody I klasy czystości posiadają 3 jeziora. Wodami pozaklasowymi charakteryzuje się 14 

przebadanych zbiorników. Zalew Wiślany charakteryzuje się wybitnymi walorami 

przyrodniczymi i krajobrazowymi. Niekorzystne warunki naturalne (duŜa powierzchnia 

i niewielka głębokość) powodują, Ŝe wykazuje on wyjątkowo wysoką podatność na 

zanieczyszczenia pochodzące ze zlewni. 


Oszacowane ogólne zasoby dyspozycyjne wód podziemnych woj. warmińsko – 

mazurskiego wynoszą 3,1 hm 3 /dobę. W ujęciu regionalnym zasoby dyspozycyjne na ogół 

znacznie przekraczają ich pobór. WyŜszy udział poboru wody występuje w rejonie miast 

(GiŜycko, Olsztyn, Elbląg), takŜe w zlewni Drwęcy. Tereny, gdzie brak warstw wodonośnych 

o znaczeniu gospodarczym, występują na nieduŜych obszarach głównie w północnej części 

województwa. 

Na obszarze województwa zalegają na ogół wody wgłębne średniej jakości, wymagające 

prostego uzdatnienia dla celów pitnych. Naturalnie dobra jakość wód gruntowych obniŜona 

jest przez zanieczyszczenia antropogeniczne. W ostatnich latach jakość tych wód w części 

ujęć się poprawiła. Przestrzennie na obszarze województwa przewaŜają tereny, gdzie 

zagroŜenie wód wgłębnych uŜytkowych poziomów wodonośnych zanieczyszczeniami 

z powierzchni określa się jako średnie i niskie. Wody wgłębne uŜytkowych poziomów 

wodonośnych o bardzo wysokim stopniu zagroŜenia zanieczyszczeniami z powierzchni 

(pozbawione naturalnej izolacji i o czasie przenikania do warstwy wodonośnej krótszym niŜ 

pięć lat) grupują się głównie w południowej części województwa i – na mniejszych 

powierzchniach – w jego części środkowej. 

6. Hałas 


Na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego do najbardziej uciąŜliwych źródeł 

hałasu naleŜy ruch drogowy, którego źródłem jest wzrastający ruch samochodowy. 

Wykonywane badania natęŜenia hałasu przy głównych drogach krajowych oraz w większych 

miastach wykazują w zdecydowanej większości przekroczenia dopuszczalnych poziomów 

hałasu, a często takŜe jego wartości progowych. Hałas emitowany przez zakłady produkcyjne 

i usługowe ma charakter lokalny i stanowi uciąŜliwość dla niewielkiego procentu ludności, 

nie mniej jednak zauwaŜa się wzrost osób zagroŜonych hałasem związanym ze środowiskiem 

pracy 


W 2005 r. wykonano pomiary poziomu pola elektromagnetycznego w środowisku 

w 20 punktach na terenie województwa. Przedmiotem badań było zebranie informacji 

o wielkościach pól elektromagnetycznych występujących w miejscach dostępnych dla 

ludności i na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową w Olsztynie, Elblągu i 

Ostródzie. Z przeprowadzonych badań wynika, Ŝe w Ŝadnym punkcie pomiarowym nie 

stwierdzono przekroczeń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Średnie 

wartości natęŜeń składowej elektrycznej i magnetycznej dla poszczególnych miast są zbliŜone 

do wartości tła (wyznaczonego na podstawie średniej wartości pomiarów z danego obszaru), 

w nieznacznych przypadkach je przekraczają. Obserwując jednak rozwój infrastruktury 

przekazywania informacji opartej na technikach radiowych, spodziewać się naleŜy wzrostu 

natęŜenia pól elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości. 

5.1.15. Województwo wielkopolskie [42,54] 

Województwo wielkopolskie połoŜone jest w zachodniej części Polski i zajmuje 

powierzchnię 29 825,6 km 2 , co stanowi 9,5 % powierzchni kraju. Jest drugim, co do 

wielkości województwem w Polsce. Liczba ludności województwa wynosi 3 359 tys. osób 

(8,7 % ludności kraju), a gęstość zaludnienia 113 os/km 2 i jest mniejsza od średniej krajowej 

wynoszącej 122 osoby na 1 km 2 (stan na 2003 r.). Graniczy z 7 województwami: pomorskim, 

kujawsko – pomorskim, łódzkim, opolskim, dolnośląskim, lubuskim i zachodniopomorskim. 

Obszary i obiekty prawnie chronione w województwie wielkopolskim zajmują 31,3% ogólnej 

powierzchni. 

1. Gleby 

Na terenie Wielkopolski monitoring gleb prowadzi od 1999 r. Okręgowa Stacja 

Chemiczno Rolnicza w Poznaniu w ramach Regionalnego Monitoringu Środowiska 

koordynowanego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. 

Zawartość metali cięŜkich (kadmu, ołowiu, cynku, miedzi, niklu) i zanieczyszczenie 

nimi gleb jest w stosunkowo niewielkie i kształtuje się głównie na poziomie zawartości 

naturalnej, nielicznie z podwyŜszoną zawartością. Wyniki badań wskazują, Ŝe 99,6% gleb ma 

naturalną lub podwyŜszoną zawartość metali cięŜkich, a w przypadku kaŜdego 

z pierwiastków ich średnia zawartość jest niŜsza od średniej krajowej. Gleby zanieczyszczone 

siarką siarczanową występują na około 4% powierzchni uŜytków rolnych województwa. 

Zawartość siarki siarczanowej w glebach waha się w granicach od 0,3 do 50 mg/100 g. 

Zanieczyszczenie uŜytków rolnych siarką zaleŜy od wielkości emisji siarki w danym rejonie 

pochodzącej ze źródeł lokalnych lub transgranicznych przemieszczeń tego składnika. 

W województwie przewaŜają gleby o odczynie kwaśnym – gleby kwaśne, gleby bardzo 

kwaśne, gleby lekko kwaśne stanowią 76% gleb uŜytkowanych rolniczo, a 24% gleb 

wykazuje odczyn obojętny i zasadowy. Pola uprawne Wielkopolski są w niewielkim stopniu 

zanieczyszczone metalami cięŜkimi i spełniają warunki dla produkcji zdrowej Ŝywności. 


2. Lasy 

Stan zdrowotny lasów województwa wielkopolskiego jest korzystny na tle kraju, ale 

niejednorodny dla całego obszaru Wielkopolski. Od 1999 r. na terenie całej Wielkopolski 

utrzymuje się wzrost populacji najgroźniejszych szkodników pierwotnych sosny, takich jak: 

brudnica mniszka, strzygonia choinówka i barczatka sosnówka. Zjawisko to występuje 

szczególnie na terenie nadleśnictw połoŜonych w północnej części województwa. Mimo 

spadku emisji zanieczyszczeń powietrza w ostatnich latach, pozostają one istotnym 

czynnikiem atropogenicznych zagroŜeń lasów, szczególnie SO 2 i NO 2 , emitowane przede 

wszystkim przez przemysł energetyczny i transport, a takŜe przez gospodarkę komunalną. 

Wpływają one negatywnie na wszystkie komponenty ekosystemów leśnych i są czynnikami 

inicjującymi procesy chorobowe lasów, prowadzące w skrajnych przypadkach do ich 

całkowitego zamierania. Innym zagroŜeniem dla lasów są poŜary leśne. Najbardziej znana 

i katastrofalna w skutkach była klęska poŜarów w 1992 r., kiedy to spłonęło łącznie 6000 ha 

lasów. W największym z poŜarów w okolicach Miałów spłonęło 5070 ha. W ostatnich latach 

ulega nasileniu zaśmiecanie lasów, głównie w skutek wywoŜenia do nich śmieci, ma to 

miejsce szczególnie w pobliŜu duŜych aglomeracji miejskich. 

3. Powietrze 

W ostatnich kilkunastu latach notuje się stałą poprawę jakości powietrza 

atmosferycznego na obszarze województwa wielkopolskiego. Ocena jakości powietrza 

w województwie wielkopolskim za rok 2003 nie wskazała Ŝadnej strefy do sporządzenia 

programów naprawczych według kryteriów dla ochrony zdrowia i kryteriów ochrony roślin. 

Określono natomiast strefy na terenach, na których potrzebne jest przeprowadzenie badań na 

rzecz poprawy jakości powietrza według kryteriów dla ochrony zdrowia. Zalecenie to dotyczy 

powiatów krotoszyńskiego, ostrowskiego, pilskiego, poznańskiego oraz miast: Kalisza 

i Leszna. 

W 2003 r. emisja zanieczyszczeń gazowych (z dwutlenkiem węgla) z zakładów 

uznanych za szczególnie uciąŜliwe w województwie wielkopolskim wynosiła 18144,1 tys. 

Mg. Natomiast emisja zanieczyszczeń gazowych (z dwutlenkiem węgla) z zakładów 

zlokalizowanych na obszarach Kalisza, Konina, Leszna i Poznania wynosiła 12997,3 tys. Mg 

tj. 71,6 % emisji zanieczyszczeń gazowych z obszaru województwa. W przypadku 

zanieczyszczeń pyłowych wytworzonych w w/w miastach stanowiły one 57,1 % (7,1 tys. Mg) 

emisji z całego województwa. 


Ogólna jakość wód płynących na obszarze województwa charakteryzuje się znacznym 

udziałem wód pozaklasowych. Przyczyną tego jest między innymi wzrost powierzchni 

obszarów wiejskich objętych siecią wodociągową bez równoległej budowy systemów 

kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków oraz chemizacja rolnictwa i spływ powierzchniowy 

do wód. Wyniki wieloletnich badań pozwalają jednak na stwierdzenie stałej tendencji 

poprawy jakości wód. NajwyŜszą jakością sanitarną charakteryzują się wody powierzchniowe 

odwadniające północną część województwa. DuŜa lesistość, brak większych jednostek 

osadniczych, większa ilość opadów, pozwalają na pewnych odcinkach rzek uzyskać II klasę 

czystości wód. Centralna i południowa część województwa charakteryzują się 

występowaniem wód o niskim stanie czystości. Spowodowane jest to większym odbiorem 

przez rzeki zanieczyszczeń komunalnych i przemysłowych, odpadów stałych, duŜym 

udziałem terenów uŜytkowanych rolniczo i związanym z tym wzrostem chemizacji rolnictwa 

w zlewniach rzek. 



W 2003 roku badania jakości wód podziemnych przeprowadzono w 159 punktach 

badawczych (w 50 otworach monitoringu krajowego i w 109 otworach monitoringu 

regionalnego). Jakość zwykłych wód podziemnych określono dla wód gruntowych oraz 

wgłębnych. Badaniami objęto 23 punkty w sieci monitoringu krajowego w obrębie głównych 

zbiorników wód podziemnych (GZWP) oraz 15 zbiorników GZWP w sieci monitoringu 

regionalnego. Badano teŜ poziom wód podziemnych w stanowiskach zlokalizowanych poza 

GZWP. Badania jakości wód podziemnych piętra czwartorzędowego w Wielkopolsce 

w ramach sieci krajowej i regionalnej klasyfikowały je najczęściej do wysokiej I lub II klasy 

(57-74% prób) wymagającej prostego uzdatniania. Wody zakwalifikowane do III klasy 

o niskiej jakości (26-43% prób), związane z zanieczyszczeniem antropogenicznym wymagają 

uzdatnienia. Zanieczyszczenie wód w piętrze trzeciorzędowym związane jest jedynie 

z zanieczyszczeniem geogenicznym (barwa). 

Wstępna ocena jakości wód podziemnych pozwala na oszacowanie, Ŝe około 40 % 

wszystkich badanych w 2004 roku prób wód podziemnych poszczególnych poziomów 

wodonośnych (tak w sieci krajowej, jak i regionalnej) jest zaliczana do klasy IV – 

niezadowalającej. 

6. Hałas 

Przeprowadzone w 2003 w województwie roku badania hałasu komunikacyjnego 

wykazały w 10 przypadkach przekroczenie obowiązujących wartości poziomów progowych, 

na ogólną liczbę przebadanych. TakŜe w 2003 roku kontynuowano działalność kontrolną 

w zakresie hałasów przemysłowych przeprowadzając kontrole między innymi w zakładach 

przemysłu drzewnego, meblarskiego, rolno-spoŜywczego, w zakładach branŜy metalowej 

oraz w usługach. Dominującymi źródłami hałasu były: instalacje wentylacji ogólnej, 

odpylania i odwiórowania, spręŜarki, chłodnie, czerpnie, klimatyzatory, maszyny stolarskie, 

maszyny i urządzenia ślusarskie, maszyny do wytwarzania konstrukcji metalowych etc. 

W ostatnich latach obserwuje się poprawę jakości klimatu akustycznego. Na terenie 

Wielkopolski powstało kilka ekranów akustycznych, między innymi przy autostradzie A-2 

oraz w Poznaniu. Coraz częściej stosuje się „ciche” nawierzchnie, a takŜe nowoczesne 

rozwiązania techniczne zmniejszające uciąŜliwość akustyczną komunikacji tramwajowej. 

Poprawie ulega klimat akustyczny w obiektach przemysłowych i warsztatach rzemieślniczych 

oraz w ich otoczeniu poprzez zastosowanie między innymi obudowy dźwiękochłonnej źródła 

hałasu, ekranu akustycznego, przebudowę instalacji wentylacyjnej, przeniesienie działalności 

produkcyjnej zakładu do innego obiektu, itp. 


Na terenie województwa wielkopolskiego znajdują się zarówno pojedyncze sztuczne 

źródła pól elektromagnetycznych, jak teŜ obiekty, na których zainstalowanych jest po kilka 

lub kilkanaście źródeł. Zasięg szkodliwego oddziaływania pól elektromagnetycznych wielu 

z nich nie przekracza granic obiektów niedostępnych dla ludności, ale są teŜ źródła 

wymagające wyznaczenia stref ochronnych drugiego stopnia. 

Brak pomiarów pola elektromagnetycznego w szerokim zakresie uniemoŜliwia dokładne 

opisanie tych „zanieczyszczeń” na terenie województwa wielkopolskiego. 


5.1.16. Województwo zachodniopomorskie [28] 

Stan jakościowy środowiska województwa zachodniopomorskiego jest zróŜnicowany 

przestrzennie. Warunki ekologiczne obszaru są kształtowane zarówno przez czynniki lokalne 

jak i na skutek transmisji zanieczyszczeń spoza województwa. Nierównomierne 

rozmieszczenie poszczególnych elementów dotychczasowego zagospodarowania 

przestrzennego województwa, skupiających główne emitory zanieczyszczeń do sfer 

środowiska oraz niejednakowa odporność struktury przyrodniczej na zakłócenia, mają istotny 

wpływ na zróŜnicowanie stanu jakościowego środowiska. Wpływ zanieczyszczeń 

transgranicznych odnotowany jest zwłaszcza w środowisku wodnym (dopływ zanieczyszczeń 

z obszarów zlewniowych środkowego i górnego biegu rzek mających swe źródła poza 

województwem) i w powietrzu atmosferycznym (obszar województwa znajduje się 

w zasięgu dominujących tu wiatrów z kierunku południowo – zachodniego i zachodniego, 

docierających bezpośrednio znad Niemiec). W niektórych sferach środowiska lub na 

niektórych obszarach województwach mają miejsce zmiany jakościowe z symptomami 

degradacji lub stwarzające zagroŜenie degradacją. 

1. Gleby 

Zanieczyszczenie gleb uŜytków metalami cięŜkimi w województwie odpowiada 

przeciętnemu zanieczyszczeniu metalami gleb w Polsce. Nie stwierdzono gleb 

kwalifikujących się do wyłączenia z produkcji rolnej pod tym względem. Większość uŜytków 

rolnych województwa to gleby niezanieczyszczone, o naturalnych zawartościach metali 

cięŜkich, nadających się pod wszystkie uprawy ogrodnicze i rolnicze. 

2. Lasy 

Ocena stanu zdrowotnego lasów województwa zachodniopomorskiego dokonana na 

podstawie monitoringu stałych powierzchni obserwacyjnych jest korzystna na tle kraju, ale 

niejednoznaczna dla całego obszaru. WyŜszą kondycję zdrowotną drzewostanów mają lasy 

we wschodniej części województwa. W zachodniej części województwa głównym 

czynnikiem decydującym o stanie lasów są zanieczyszczenia przemysłowe. Wieloletnia 

ekspozycja lasów na zanieczyszczenia energetyczne emitowane do atmosfery przez 

Elektrownie „Dolna Odra” i Zakłady Chemiczne „Police” spowodowała uszkodzenia 

drzewostanów sosnowych, najmniej odpornych na zakłócenia w ekosystemach leśnych, 

dominujących na obszarze szkodliwego oddziaływania tych zakładów. Powierzchnia lasów 

uszkodzonych zanieczyszczeniami przemysłowymi (nadleśnictwa Gryfino, Goleniów, 

TrzebieŜ) wynosi łącznie 13,7 tys. ha, tj. 1,7 % powierzchni leśnej województwa. Na 

obszarach uszkodzeń drzewostanów leśnych niezbędna jest przebudowa gatunkowa głównie 

w kierunku wprowadzenia gatunków odpornych na zanieczyszczenia przemysłowe. 

3. Powietrze 

W 2005 roku monitoring jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim 

realizowany był poprzez: 

• pomiary automatyczne i manualne wykonywane w stałych punktach pomiarowych przez: 

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Szczecinie, Państwową 

Inspekcję Sanitarną – WSSE w Szczecinie, Zespół Elektrowni „Dolna Odra”, 

• pomiary wskaźnikowe dwutlenku siarki (SO 2 , NO 2 i benzenu, wykonywane metodą 

pasywną przez WIOŚ w Szczecinie, 


• obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu wykonywane przez WIOŚ 

w Szczecinie. 

Na szczególna uwagę zasługują pomiary stęŜeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu 

i benzenu, wykonywane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska metodą 

pasywną. Pomiary takie umoŜliwiają ocenę poziomów stęŜeń na całym obszarze 

województwa i są przydatne przede wszystkim tam, gdzie brak jest pomiarów 

automatycznych bądź manualnych. Pierwotnie, w 2002 r. tego typu pomiary SO 2 i NO 2 

wykonywane były w 165 punktach. W roku 2005, z powodów finansowych liczba punktów 

pomiarowych została zredukowana do 40. Tego rodzaju pomiary wykonywane były takŜe dla 

benzenu w 24 punktach. 

Z tych wszystkich zanieczyszczeń, największy problem z dotrzymaniem standardu 

jakości powietrza dotyczy pyłu zawieszonego o średnicy ziaren poniŜej 10 mikronów, tzw. 

pyłu PM10. Wyniki pomiarów stęŜeń pyłu PM10 wykonywanych w 2005 r. w Szczecinie, 

w punkcie miasta mocno obciąŜonym komunikacją samochodową, wykazały przekroczenia. 

W stosunku do lat poprzednich poziomy stęŜeń nie zmieniły się znacznie, jednak w 2005 r. 

zaostrzone zostały normy dla pyłu zawieszonego PM10 – przestał obowiązywać margines 

tolerancji. Liczba dni z przekroczeniem poziomu dopuszczalnego przekroczyła częstość 

dopuszczalną dla roku kalendarzowego (35 dni) i wyniosła 44 dni. 

W klasyfikacji stref województwa za 2005 r., Szczecin otrzymał klasę „C”, dla której 

obowiązuje opracowanie przez Wojewodę Programu Ochrony Powietrza, a takŜe określenie 

planu działań doraźnych minimalizujących negatywne skutki oddziaływania pyłu PM10 na 

zdrowie ludzi. RównieŜ w pozostałych punktach miasta stęŜenia pyłu PM10 były wysokie, 

bliskie wartości kryterialnej. 

Oprócz pyłu zawieszonego PM10, równieŜ wyniki pomiarów stęŜeń dwutlenku azotu 

wykonywanych w 2005 r. przez WIOŚ metodą pasywną w kilku punktach Szczecina, 

wskazują na występowanie przekroczeń średniorocznego dopuszczalnego poziomu stęŜeń 

NO 2 . Zgodnie z obowiązującym prawem – ustawa Prawo ochrony środowisko wraz z aktami 

wykonawczymi – w przypadku stęŜeń dwutlenku azotu, do roku 2009 obowiązuje margines 

tolerancji. Poziom dopuszczalny powinien więc być osiągnięty w roku 2010. Oznacza to, iŜ 

do tego czasu naleŜy wzmocnić system oceny poprzez uruchomienie w tym obszarze miasta 

pomiarów automatycznych wysokiej jakości, a takŜe podejmować działania mające na celu 

osiągnięcie w 2010 r. poziomu dopuszczalnego dla stęŜeń dwutlenku azotu. 

Oprócz pyłu PM10 i dwutlenku azotu, na całym obszarze województwa, stęŜenia 

pozostałych, objętych oceną zanieczyszczeń nie przekroczyły w 2005 r. poziomów 

dopuszczalnych. StęŜenia: dwutlenku siarki, tlenku węgla, benzenu i ołowiu były niskie i nie 

przekraczały 50% wartości dopuszczalnych. Ponadto nie był przekraczany przez stęŜenia 

ozonu, zarówno poziom alarmowy jak teŜ poziom ostrzegania (180 mikrogramów/m 3 ). 


W roku 2005 sieć pomiarową monitoringu rzek województwa zachodniopomorskiego 

tworzyło 100 punktów pomiarowych zlokalizowanych na 51 rzekach mających istotne 

znaczenie gospodarcze dla województwa (w tej liczbie znajduje się 66 stanowisk monitoringu 

diagnostycznego). 

Wyniki oceny z 2005 roku wykazały, Ŝe na terenie województwa zachodniopomorskiego 

brak jest wód bardzo dobrej jakości - klasy I. W jednym punkcie pomiarowym usytuowanym 

w źródłowym odcinku rzeki Płoni odnotowano wody dobrej jakości będącej w klasie II. 

Na większości kontrolowanych stanowisk stwierdzono wody zadowalającej jakości będące 

w klasie III. Wody tej jakości występowały na 38 stanowiskach zlokalizowanych na 


19 rzekach. Zgodnie z rozporządzeniem do tej klasy czystości zalicza się wody, w których 

„wartości wskaźników jakości wody są podwyŜszone w wyniku naturalnych procesów lub 

słabego oddziaływania antropogenicznego przy czym, mniejsza część wskaźników jakości 

wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spoŜycia przez 

ludzi”. Wody niezadowalającej jakości - klasy IV to zgodnie z rozporządzeniem wody, 

w których większość wskaźników jakości przekracza wartości dopuszczalne. Wody złej 

jakości (klasy V) to wody Rowu Kunowskiego będącego dopływem Jeziora Miedwie i Gęsiej, 

która wpływa do Parsęty w jej górnym biegu. Przyczyny takiej klasyfikacji tych rzek są 

złoŜone; znaczny wpływ na jej wynik mają parametry charakteryzujące zasolenie wód: 

przewodność elektryczna, substancje rozpuszczone i chlorki. Wskaźnikami najczęściej 

obniŜającymi jakość badanych rzek były: miano Coli typu kałowego, zawartość związków 

fosforu i azotu oraz wysoka koncentracja chlorofilu ”a”. Parametry te juŜ w latach 

poprzednich decydowały o wynikach oceny badanych wód. 

W latach 2004-2005 przebadano łącznie wody 28 jezior. Do I klasy czystości 

zakwalifikowano 3 jeziora. Wody 14 jezior zaliczono do II klasy, a 8 do III klasy. Norm III 

klasy czystości nie spełniły wody 3 jezior. Pozaklasowy charakter wód stwierdzono: 

w zdegradowanym ściekami jeziorze Będzin oraz w 2 płytkich o niewielkiej objętości wód 

jeziorach Zaborsko I i Zaborsko II; połoŜonych w Obszarze Szczególnie naraŜonym na 

zanieczyszczenia związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych. 

Przeprowadzone badania wskaźników weryfikujących czyli ocena pod względem 

ewentualnego skaŜenia bakteriologicznego oraz obciąŜenie wód jezior: metalami, środkami 

ochrony roślin, czy teŜ fenolami lotnymi nie miały wpływu na ocenę stanu czystości tych 

jezior. Wyniki badań bakteriologicznych (miano Coli typu kałowego) w 23 jeziorach 

odpowiadały normatywom I klasy czystości, a w 4 jeziorach (Nowogardzkie, Piaseczno, 

Dołgie Mielęcińskie, Płonno) - II klasy. Jedynie w jeziorze śelewo badania bakteriologiczne 

wskazywały na III klasę pod tym względem. Wyniki badania stęŜeń metali, pestycydów 

i fenoli lotnych spełniały wymagania I klasy czystości. 


Wg stanu na 2006 rok na obszarze województwa zachodniopomorskiego funkcjonowało 

48 punktów badawczych sieci krajowej, w tym w 24 punktach badane były wody gruntowe, 

a w 24 punktach – wody wgłębne. Wyniki klasyfikacji jakości wód podziemnych wykonanej 

w 2005 roku wskazują, Ŝe w porównaniu do wyników badań uzyskanych w 2004 roku 

nastąpił wzrost o 43,2 % udziału punktów w klasie II. Zaobserwowano natomiast zanik wód 

podziemnych w klasie I oraz spadek o 29,5% udziału wód w klasie III i o 9,1% - w klasie IV. 

Nie zmieniła się z kolei ilość punktów w klasie V. Na jakość wód miały wpływ głównie 

związki Ŝelaza oraz azotu. 

WaŜnym zagadnieniem na terenie województwa jest zasolenie wód podziemnych 

wynikające z infiltracji słonych wód morskich w strefie brzegowej (zjawisko ingresji) lub 

przemieszczania się wód z głębszego podłoŜa skalnego (zjawisko ascenzji) wskutek róŜnicy 

ciśnień hydrostatycznych. Istotnym czynnikiem są takŜe opady atmosferyczne oraz aerozole 

zawierające zwiększone ilości soli morskiej. Nadmierna eksploatacja wód podziemnych moŜe 

prowadzić do nasilenia infiltracji wód morskich oraz zwiększenia obszaru penetracji wód 

wgłębnych w płytsze warstwy wodonośne. 

6. Hałas 

Badania stanu środowiska akustycznego prowadzone są systematycznie od lat przez 

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie i obejmują: 


• pomiary hałasu przenikającego do środowiska od źródeł typu: zakłady przemysłowe, linie 

kolejowe, trasy komunikacyjne, zajezdnie itp., 

• cykliczne pomiary hałasu w środowisku, zwane pomiarami monitoringowymi. 

Na 65 przeprowadzonych kontroli w 56 zakładach w tym zakresie w 36% stwierdzono 

naruszenia przepisów, jest to niewielki wzrost w stosunku do roku 2004 (33%). 

Skontrolowano 43 zakłady, w tym 24 nowe zakłady - 13 zakładów przekraczało dopuszczalne 

normy określone w decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu. Do najbardziej uciąŜliwych 

źródeł hałasu w środowisku naleŜy komunikacja drogowa W latach ubiegłych obserwowane 

były notoryczne przekroczenia dopuszczalnych norm. 

7. Pole elektromagnetyczne 

Brak jest danych odnośnie badań dotyczących oddziaływania promieniowania 

elektromagnetycznego na terenie województwie. Na obszarze województwa znajdują się 

potencjalne źródła promieniowania (linie i stacje elektroenergetyczne, nadajniki radiowe 

i telewizyjne, stacje telefonii komórkowej, stacje trunkingowej łączności radiowej). 

5.2. OPIS STANU ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH 

PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM 

Wszystkie z inwestycji proponowanych do realizacji w Projekcie Programu kwalifikują 

się do grupy przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, 

w świetle zapisów § 2 ust. 2. pkt. 1 rozporządzenia z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie 

określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko [75]. 

5.3. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA 

Prowadzenie działań związanych z realizacją inwestycji infrastrukturalnych powinno stać 

w zgodzie m.in. z zapisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody [84]. Jako 

najwaŜniejsze z celów ochrony przyrody ustawa [84] definiuje: 

• utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, 

• zachowanie róŜnorodności biologicznej, 

• zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich 

siedliskami, 

• ochrona walorów krajobrazowych. 

Wskazane powyŜej cele ochrony środowiska powinny zaś, zgodnie z ustawą [84], być 

realizowane przez politykę ekologiczną państwa, ale równieŜ przez obejmowanie zasobów, 

tworów i składników przyrody formami ochrony przyrody. W art. 6. cytowanej ustawy, jako 

formy ochrony przyrody, zdefiniowano: 

• parki narodowe, 

• rezerwaty przyrody, 

• parki krajobrazowe, 

• obszary chronionego krajobrazu, 

• obszary Natura 2000, 


• pomniki przyrody, 

• stanowiska dokumentacyjne, 

• uŜytki ekologiczne, 

• zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, 

• ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. 

Ocena Projektu Programu w ramach niniejszej prognozy wymaga więc identyfikacji 

w obszarach potencjalnych lokalizacji inwestycji istniejących problemów ochrony 

środowiska. W tym celu, dla powiatów, w których przewiduje się lokalizację inwestycji 

wskazanych w rozdz. 4.3., zidentyfikowano najistotniejsze formy ochrony przyrody, tj.: 

a) parki narodowe, 

b) parki krajobrazowe, 

c) obszary Natura 2000: Specjalne Obszary Ochrony (SOO), Obszary Specjalnej Ochrony 

(OSO), 

d) korytarze ekologiczne, 

e) ekosystemy wodno-błotne, 

f) ekosystemy leśne. 

W Polsce jest aktualnie 1368 rezerwatów przyrody, 448 obszarów chronionego krajobrazu 

oraz wiele innych form ochrony przyrody, których przeanalizowanie w tym miejscu 

wymagałoby stworzenia bardzo obszernej analizy dla obszaru całego kraju – inwestycje 

przedstawione w Projekcie Programu są planowane bowiem w kaŜdym województwie. 

Jednak miejsce do przeprowadzenia bardziej wnikliwej analizy pozostałych form ochrony 

przyrody stanowić powinien raport o oddziaływaniu danej inwestycji na środowisko, 

realizowany w ramach przeprowadzania postępowania w sprawie wydania decyzji o 

środowiskowych uwarunkowaniach realizacji danej inwestycji. 


5.3.1. Parki Narodowe 

W niniejszym rozdziale przedstawiono parki narodowe, które zidentyfikowano 

w odległości do 1 km od planowanych w Projekcie Programu inwestycji. Na podstawie 

tablicy 5.1. moŜna stwierdzić, iŜ tylko w 4 przypadkach w odległości do 1 km od inwestycji 

zidentyfikowano park narodowy lub jego otulinę. naleŜy mieć na uwadze, Ŝe dla znacznej 

części ze wskazanych poniŜej parków krajobrazowych realizacja inwestycji będzie 

prawdopodobnie w ogóle nieodczuwalna. PoniewaŜ jednak, zwłaszcza w przypadku 

inwestycji związanych z budową nowych linii czy stacji, niezbędne będzie m.in. zapewnienie 

dostaw sprzętu i urządzeń w miejsce budowy, trzeba zwracać równieŜ uwagę na planowanie 

najkorzystniejszych ze względów środowiskowych tras przejazdu transportu 

samochodowego. Powinny one zapewniać zminimalizowanie oddziaływań negatywnych na 

etapie budowy inwestycji. 

Tablica 5.1 

Wykaz inwestycji, dla których w odległości do 1 km zidentyfikowano park narodowy 

lub otulinę parku 

Lp. Nazwa inwestycji Województwo Powiat Park narodowy 

1 Budowa linii Ełk – granica RP podlaskie suwalski 

2 

3 

4 

Budowa linii Narew – ŁomŜa – 

Ostrołęka 

Modernizacja linii 400 kV Miłosna – 

Mościska – Rogowiec 

z wprowadzeniem do SE Ołtarzew 

Wprowadzenie linii 220kV Mory – 

Sochaczew do SE Ołtarzew 

podlaskie 

mazowieckie 

mazowieckie 

białostocki 


m. Warszawa 


Wigierski PN – otulina 

parku 

Narwiański PN – otulina 

parku 

Kampinoski PN 

Kampinoski PN – otulina 

parku 


5.3.2. Parki krajobrazowe 

PoniŜej przedstawiono wykaz inwestycji, dla których w odległości do 1 km 

zidentyfikowano park krajobrazowy lub otulinę parku. Z przyjętych w Projekcie Programu 76 

inwestycji, poniŜej w tabl. 5.2. wyszczególniono 16 pozycji. Podobnie jak w przypadku 

parków narodowych, równieŜ w tym miejscu naleŜy mieć na uwadze, Ŝe dla znacznej części 

ze wskazanych poniŜej parków krajobrazowych realizacja inwestycji będzie prawdopodobnie 

w ogóle nieodczuwalna. PoniewaŜ jednak, zwłaszcza w przypadku inwestycji związanych 

z budową nowych linii czy stacji, niezbędne będzie m.in. zapewnienie dostaw sprzętu 

i urządzeń w miejsce budowy, trzeba zwracać równieŜ uwagę na planowanie 

najkorzystniejszych ze względów środowiskowych tras przejazdu transportu 

samochodowego. Powinny one zapewniać zminimalizowanie oddziaływań negatywnych na 

etapie budowy inwestycji. 

Tablica 5.2 

Wykaz inwestycji, dla których w odległości do 1 km zidentyfikowano park krajobrazowy 

lub otulinę parku 

Lp. Nazwa inwestycji Województwo Powiat Park krajobrazowy 

1 

2 

Budowa linii Radkowice – Kielce 

Piaski 

Budowa linii Stalowa Wola – 

nacięcie linii Abramowice – 

Chmielów 

świętokrzyskie 

podkarpackie 

kielecki, m. 

Kielce 

stalowowolski 

Chęcińsko-Kielecki PK 

PK Lasy Janowskie – 

otulina Parku 

Szczeciński PK 

m. Szczecin, 


„Puszcza Bukowa” – 

gryfiński 

otulina parku 

3 Budowa linii Krajnik – Pomorzany 

zachodniopomorskie policki, gryfiński PK Doliny Dolnej Odry 

zachodniopomorskie m. Szczecin 

PK Doliny Dolnej Odry 

– otulina parku 

4 Budowa linii Kozienice – Ołtarzew mazowieckie kozienicki 

Kozienicki PK – otulina 

parku 

5 Budowa linii Ełk – ŁomŜa podlaskie łomŜyński ŁomŜyński PK 

6 

7 

Budowa linii Gdańsk Przyjaźń – 

śydowo 

Budowa linii Kozienice – Siedlce 

Ujrzanów 

pomorskie 

pomorskie 

mazowieckie 

8 Budowa linii Narew – Ostrołęka podlaskie 

9 Budowa linii Olsztyn Mątki – Płock 

warmińsko - 

mazurskie 

kościerski, 

kartuski 

bytowski 

kozienicki 

łomŜyński 

zambrowski 

brodnicki 

ostródzki 

działdowski, 

iławski, 

nowomiejski 

Kaszubski PK 

PK „Dolina Słupi” – 



parku 

ŁomŜyński PK 

ŁomŜyński PK – otulina 

parku 

Górznieńsko-Lidzbarski 

Park Krajobrazowy 

Górznieńsko-Lidzbarski 

Park Krajobrazowy – 


Welski Park 

Krajobrazowy 

10 Budowa linii Świebodzice – dolnośląskie świdnicki KsiąŜański PK 


Lp. Nazwa inwestycji Województwo Powiat Park krajobrazowy 

Wrocław 

świdnicki, 


wrocławski 

PK Dolina Bystrzycy 

Modernizacja linii Kozienice – 

piaseczyński Chojnowski PK 

Mory – Piaseczno wraz z wymianą 

11 

mazowieckie 

przewodów na 


kozienicki 

wysokotemperaturowe 

parku 

Modernizacja linii Miłosna – 

12 Mościska – Rogowiec z 

łódzkie brzeziński PK Wzniesień Łódzkich 

wprowadzeniem do SE Ołtarzew 

13 Budowa stacji ŁomŜa podlaskie łomŜyński ŁomŜyński PK 

14 

Rozbudowa i modernizacja stacji 

Kozienice 

mazowieckie kozienicki Kozienicki PK 

15 

Budowa rozdzielni w stacji 

Świebodzice 

dolnośląskie świdnicki KsiąŜański PK 

16 


na linii Krajnik – Vierraden 

zachodniopomorskie gryfiński Cedyński PK 

5.3.3. Obszary Natura2000 

W niniejszym rozdziale przedstawione zostaną uwarunkowania lokalizacji inwestycji 

punktowych i liniowych, wynikające z określonego na mocy dyrektywy siedliskowej [5] 

obszaru sieci Natura 2000. Zgodnie z art. 6 ww. dyrektywy, sieć Natura 2000 obejmuje: 

• obszary specjalnej ochrony (OSO) tworzone na podstawie dyrektywy ptasiej [4] dla 

ochrony siedlisk, 

• specjalne obszary ochrony (SOO) tworzone dla ochrony siedlisk przyrodniczych oraz 

siedlisk gatunków roślin i zwierząt (z wyjątkiem ptaków). 

Obszary specjalnej ochrony tworzy się dla ochrony gatunków szczególnie rzadkich 

i zagroŜonych, wymienionych w załączniku nr I do dyrektywy [4] oraz gatunków 

wędrownych, szczególnie wraŜliwych na zanik ich siedlisk (art. 4). Obszary specjalnej 

ochrony są wyznaczane i ustanawiane przez Państwa Członkowskie wg ściśle określonych 

kryteriów naukowych, w taki sposób, aby chronić kluczowe miejsca występowania 

poszczególnych gatunków [18,77]. Z kolei SOO mają za zadanie chronić rzadkie i zagroŜone 

siedliska przyrodnicze oraz rzadkie, zagroŜone, podatne na zagroŜenia i endemiczne gatunki 

roślin i zwierząt (z wyjątkiem ptaków) wymienione odpowiednio w załącznikach I i II 

dyrektywy siedliskowej (art. 3) Wyznaczanie SOO odbywa się na podstawie kryteriów 

naukowych określonych w zał. III, oddzielnie dla kaŜdego z 9 bioregionów geograficznych 

i proporcjonalnie do reprezentacji na terytorium Państwa Członkowskiego poszczególnych 

siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków. 

W Załączniku nr 1 do niniejszej Prognozy przedstawione zostały szczegółowe 

informacje o SOO oraz OSO zidentyfikowanych w promieniu 1 km od inwestycji 

planowanych do realizacji w latach 2011 – 2017. Inwestycje podzielone zostały na 

następujące cztery grupy: 

• budowa linii/wprowadzenie linii do stacji, 

• modernizacja linii, 

• budowa stacji, 

• rozbudowa stacji. 


Na rys. 5.6. przedstawiono liczbę inwestycji występujących w odległości do 1 km od 

obszarów SOO i OSO. 44 % inwestycji związanych z budową linii występuje w pobliŜu 

specjalnych obszarów ochrony siedlisk, natomiast 56 % inwestycji znajduje się w pobliŜu 

obszarów specjalnej ochrony ptaków. 50 % inwestycji związanych z modernizacją linii 

występuje w pobliŜu specjalnych obszarów ochrony siedlisk oraz 50 % inwestycji znajduje 

się w pobliŜu obszarów specjalnej ochrony ptaków. 

W zakresie inwestycji związanych z budową stacji 30 % występuje w pobliŜu 

specjalnych obszarów ochrony siedlisk oraz 30 % inwestycji znajduje się w pobliŜu obszarów 

specjalnej ochrony ptaków. 14% inwestycji związanych z rozbudową stacji występuje w 

pobliŜu specjalnych obszarów ochrony siedlisk oraz 14 % inwestycji znajduje się w pobliŜu 

obszarów specjalnej ochrony ptaków. 

Liczba obszarów SOO oraz OSO, dla których realizacja inwestycji moŜe mieć 

negatywne znaczenie z pewnością będzie mniejsza. Nie naleŜy się bowiem spodziewać, aby 

inwestycje oddziaływały na wszystkie OSO lub SOO leŜące w odległości do 1 km. PoniewaŜ 

przy okazji budowy nowych obiektów liniowych naleŜy szczególnie uwaŜnie rozwaŜać 

potencjalne kolizje z ptakami warto zauwaŜyć, Ŝe Ŝadna z przedstawionych inwestycji nie 

znajduje się pobliŜu obszarów szczególnie waŜnych ze względu na obecność gatunków 

ptaków migrujących. NaleŜy mieć równieŜ na uwadze, Ŝe dla znacznej części ze wskazanych 

obszarów OSO i SOO realizacja inwestycji będzie prawdopodobnie w ogóle nieodczuwalna. 

PoniewaŜ jednak, zwłaszcza w przypadku inwestycji związanych z budową nowych linii czy 

stacji, niezbędne będzie m.in. zapewnienie dostaw sprzętu i urządzeń w miejsce budowy, 

trzeba zwracać równieŜ uwagę na planowanie najkorzystniejszych ze względów 

środowiskowych tras przejazdu transportu samochodowego. Powinny one zapewniać 

zminimalizowanie oddziaływań negatywnych na etapie budowy inwestycji. 

40 

35 

30 

Liczba inwestycji 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

Budowa linii lub 

wprowadzenie linii do 

stacji 

Modernizacja linii Budowa stacji Rozbudowa stacji 

Łączna liczba inwestycji 

Inwestycje w odległości do 1 km od OSO 

Inwestycje w odległości do 1 km od SOO 

Rys 5.6. Podział inwestycji ze względu na występowanie obszarów SOO i OSO. 


Na podstawie informacji przedstawionych przez Generalną Dyrekcję Ochrony 

Środowiska [92] dla kaŜdego ze zidentyfikowanych w obszarze potencjalnej lokalizacji 

inwestycji OSO oraz SOO wskazano: 

• nazwę, 

• rodzaj, 

• kod, 

• typ, 

• powierzchnię (w ha), 

• liczbę siedlisk, z wykazu w Załączniku nr I do dyrektywy [5], 

• liczbę gatunków ssaków, z wykazu w Załączniku nr II do dyrektywy [5], 

• liczbę gatunków ptaków, z wykazu w Załączniku nr II do dyrektywy [4]. 

W przypadku dokumentu, jakim jest Projekt Programu analiza obszarów OSO oraz SOO 

jest szczególnie waŜna, ze względu na moŜliwość potencjalnego oddziaływania 

poszczególnych inwestycji na siedliska i gatunki chronione. Przedstawienie w niniejszym 

dokumencie obszarów szczególnie chronionych ma przede wszystkim na celu wskazanie 

potencjalnych problemów na drodze do realizacji inwestycji wskazanych w Projekcie 

Programu, tak aby odpowiednio wcześnie uwzględnić na etapie planowania aspekty 

środowiskowe. 

Wszystkie obszary zarówno SOO jak i OSO posiadają swoją nazwę, kod oraz typ. 

Przyjęte w nomenklaturze oznaczenia typów obszarów oznaczają: 

• A - wydzielone OSO, bez Ŝadnych połączeń z innymi obszarami Natura 2000. 

• B - wydzielone SOO, bez Ŝadnych połączeń z innymi obszarami Natura 2000. 

• C - powierzchnia wydzielonego OSO odpowiada wydzielonemu SOO. 

• D - OSO, który graniczy z innym obszarem Natura 2000 - OSO lub SOO, ale się z nim nie 

przecina. 

• E - SOO, który graniczy z innym obszarem Natura 2000 - OSO lub SOO, ale się z nim nie 

przecina. 

• F - obszar OSO, całkowicie zawierający w sobie obszar SOO. 

• G - obszar SOO, całkowicie zawierający w sobie obszar OSO. 

• H - wydzielony OSO, całkowicie leŜący wewnątrz SOO. 

• I - SOO, zawierający w sobie wydzielony OSO. 

• J - OSO, częściowo przecinający się z SOO. 

• K - SOO, częściowo przecinający się z OSO. 

KaŜde siedlisko oraz kaŜdy gatunek ssaków i ptaków przedstawione w załączniku 

nr 1 posiada dokładny opis typu, który zamieszcza się w standardowym formularzu danych 

(SFD). Układ standardowych formularzy danych jest taki sam dla SOO oraz OSO. Ich 

najwaŜniejszym elementem jest część trzecia zawierająca informację przyrodniczą. Obejmuje 


ona liczbę siedlisk wraz z oceną znaczenia obszaru dla tych siedlisk oraz listę gatunków 

ptaków, innych zwierząt i roślin wraz z oceną znaczenia obszaru dla tych gatunków. 

W ocenie siedliskowej pod uwagę brane są wszystkie gatunki i siedliska, dla których 

zachowania i ochrony obszar ma wg SFD ogólne znaczenie kategorii A, B i C [18] 

5.3.4. Korytarze ekologiczne 

W poniŜszym rozdziale przedstawiono korytarze ekologiczne, określone w dokumencie 

pt. „Projekt korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce” [58] 

(Projekt korytarzy), opracowany przez Zakład Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk 

w 2005 r. Głównym celem wyznaczenia sieci korytarzy migracyjnych (ekologicznych), 

zgodnie z [58], jest przeciwdziałanie izolacji obszarów przyrodniczo cennych, umoŜliwienie 

migracji zwierząt i roślin w skali Polski i Europy oraz ochrona i odbudowa bioróŜnorodności 

zarówno na obszarach sieci Natura 2000, jak i innych terenach o duŜej wartości 

przyrodniczej. Poszczególne obszary wchodzące w skład sieci Natura 2000 nie będą bowiem 

w stanie utrzymać swej róŜnorodności gatunkowej i genetycznej, jeśli nie zostanie 

zapewniona ich wzajemna łączność umoŜliwiająca migracje osobników i wymianę genów. 

Zaproponowana w [58] sieć korytarzy ekologicznych ma zapewnić taką łączność. PoniewaŜ 

jednak Natura 2000 nie obejmuje wszystkich cennych przyrodniczo obszarów Polski, 

w [58] zaproponowano sieć korytarzy o szerszym zasięgu i bardziej kompletnym pokryciu 

powierzchni kraju niŜ wynikałoby z rozmieszczenia obszarów „naturowych”. Aby uzyskać 

spójność całej sieci w skali kraju w jej granice włączono większość obszarów przyrodniczych 

prawnie chronionych (takich jak parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary 

chronionego krajobrazu), większość obszarów sieci Natura 2000, duŜe zwarte kompleksy 

leśne oraz całą sieć węŜszych pasów krajobrazu łączących poszczególne elementy. 

Na kolejnych rysunkach, od 5.7 do 5.9 przedstawiono wyznaczone w [58] korytarze 

ekologiczne. I tak na rys. 5.7. przedstawiono korytarze na tle obszaru całego kraju. Na 

rysunku 5.8. korytarze główne i większe korytarze uzupełniające, wraz ze wskazaniem 

wyznaczonych w [58] tzw. „hot spots”.(odcinków zagroŜonych), zaś na rys. 5.9. korytarze na 

tle ekosystemów leśnych. Odcinki zagroŜone korytarzy ekologicznych mają znaczenie 

ponadregionalne i powinny być szczególnie uwzględniane przy planowaniu dokładnej 

lokalizacji inwestycji punktowej lub trasy inwestycji liniowej. 


Rys. 5.7. Przebieg proponowanych korytarzy ekologicznych w Polsce [58]. 


Rys. 5.8. Lokalizacja „hot spots” – najbardziej zagroŜonych (newralgicznych) odcinków 

proponowanych korytarzy ekologicznych 


Rys. 5.9. Sieć korytarzy ekologicznych na tle lasów (kolor jasnobrązowy – korytarze, 

zielony – lasy, niebieski – rzeki i jeziora, czerwony – miasta) [58]. 


5.3.5. Ekosystemy wodno-błotne 

Ekosystemy wodno-błotne obejmują siedliska lądowe (obszary bagienne, torfowiskowe), 

śródlądowe wody powierzchniowe oraz ekosystemy morskich wód przybrzeŜnych. PoniewaŜ 

obszary śródlądowe i błotne są jednym z najwaŜniejszych źródeł wód słodkich, niezwykle 

istotne jest uwzględnienie obszarów ich występowania równieŜ w niniejszej Prognozie. Na 

potrzeby ochrony ekosystemów wodno-błotnych, określona została na szczeblu 

międzynarodowym tzw. Konwencja Ramsar [9]. Konwencja określa m.in. obszary 

szczególnie istotne i wymagające ochrony. Konwencja uznaje obszary wodno-błotne i gatunki 

fauny i flory, Ŝyjące w tym środowisku, za światowe bogactwo, którego strata będzie nie do 

naprawienia. Jak dotąd do konwencji przystąpiło 159 krajów, w tym równieŜ Polska 

(22 marca 1978 r., Dz.U.Nr 7 poz. 24). Na dzień dzisiejszy na tzw. The Ramsar List [82] 

znajduje się 13 obszarów, zidentyfikowanych na obszarze Polski, które łącznie obejmują 

obszar ponad 145 tys. ha. W tablicy 5.3 przedstawiono wykaz ww. obszarów, zaś na rys. 5.10 

rozmieszczenie tych obszarów na mapie Polski. 

Lp. 

Wykaz obszarów na terenie Polski objętych tzw. Listą Ramsar [82] 

Nazwa obszaru 

Data 

ustanowienia 

Województwo 

Tablica 5.3. 

1 Biebrzanski Park Narodowy 27/10/95 podlaskie 59 233 

2 Rezerwat przyrody Jezioro DruŜno 29/10/02 warmińsko-mazurskie 3 068 

3 Rezerwat przyrody Jezioro Karaś 03/01/84 warmińsko-mazurskie 815 

4 

5 

Rezerwat przyrody Jezioro Siedmiu 

Wysp 

Rezerwat przyrody “Jezioro 

Luknajno” 

Obszar 

[ha] 

03/01/84 warmińsko-mazurskie 1 618 

22/11/77 warmińsko-mazurskie 1 189 

6 Rezerwat przyrody “Stawy Milickie” 27/10/95 dolnośląskie 5 324 

7 Narew River National Park 29/10/02 podlaski 7,350 

8 Poleski Park Narodowy 29/10/02 lubelskie 9 762 

9 Slowinski Park Narodowy 27/10/95 pomorskie 32 744 

10 

11 

Subalpejskie torfowiska 

w Karkonoskim Parku Narodowym 

Rezerwat przyrody “Jezioro 

Swidwie” 

29/10/02 dolnośląskie 40 

03/01/84 zachodniopomorskie 891 

12 Park Narodowy “Ujscie Warty” 03/01/84 lubuskie 7 956 

13 Wigierski Park Narodowy 29/10/02 podlaskie 15 085 


Rys. 5.10. Rozmieszczenie obszarów z Listy Ramsar na obszarze Polski [82] 

Istotne zobowiązania międzynarodowe, w zakresie ochrony obszarów wodno-błotnych, 

wynikają równieŜ z faktu przystąpienia przez Polskę w czerwcu 1992 r. w Rio de Janeiro do 

Konwencji o róŜnorodności biologicznej [10], w trakcie międzynarodowej konferencji 

Środowisko i Rozwój. Polska ratyfikowała tę konwencję w 1996 r. Zgodnie z zapisami tego 

dokumentu, szczególne znaczenie dla ochrony zrównowaŜonego uŜytkowania obszarów 

wodno-błotnych mają zalecenia wykonawcze wynikające z Konwencji, w tym dotyczące 

równieŜ uwzględniania zagadnień przyrodniczych w ocenach i strategicznych ocenach 

oddziaływania na środowisko. 

Przejawem realizacji zaleceń ww. konwencji w regulacjach krajowych, jest opracowana 

w 2006 r. „Strategia ochrony obszarów wodno-błotnych w Polsce wraz z planem działań (na 

lata 2006-2013)” [78] (Strategia). W dokumencie tym określono cele strategiczne oraz 

wskazania realizacyjne do ich osiągnięcia. W ramach strategii zidentyfikowano równieŜ 

najpowaŜniejsze obserwowane i prognozowane zagroŜenia dla obszarów wodno-błotnych, 

w tym m.in. 

• zanik małych obiektów wodno-błotnych wskutek osuszania i postępującego deficytu 

wody oraz związanego z tym obniŜania się poziomu wód gruntowych, 

• utrzymywanie się zanieczyszczenia wód, 

• prowadzenie zalesień gruntów porolnych bez uwzględnienia priorytetu dla cennych 

przyrodniczo siedlisk łąkowych, 


• utrzymywanie się nieuporządkowanej gospodarki odpadami i inne. 

Z punktu widzenia realizacji inwestycji przedstawionych w Projekcie Programu naleŜy 

zwrócić uwagę na wzrost presji inwestycyjnej; intensywną urbanizację połączoną 

z rozbudową infrastruktury, powstawanie „barier ekologicznych”, fragmentację 

ekosystemów, rozdrobnienie i izolację siedlisk populacji poszczególnych gatunków. 

Strategia [78] wskazuje jako istotne zagroŜenie i w efekcie realizacji fragmentację 

bagiennych dolin rzecznych przez budowę tras szybkiego ruchu. Wśród bezpośrednich 

zagroŜeń dla utrzymania ekosystemów wodno-błotnych nie znalazły się natomiast inwestycje 

elektroenergetyczne (stacje czy linie). Niemniej, wskazane w niniejszej prognozie obszary 

wodno-błotne, wymagające szczególnej ochrony, powinny być uwzględniane kaŜdorazowo 

przy okazji planowania realizacji poszczególnych inwestycji z Projektu Programu na etapie 

opracowywania raportu oddziaływania na środowisko. 

Obszerne źródło informacji w zakresie roli mokradeł w środowisku, zróŜnicowania 

siedlisk, roślinności, zagroŜeń oraz ich ochrony stanowi portal internetowy [94]. W ramach 

realizacji projektu „System Informacji Przestrzennej o Mokradłach Polski”, w terminie od 

06.12.2004 r. do 30.10.2006 r. Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych w Falentach, Zakład 

Ochrony Przyrody Obszarów Wiejskich, na zlecenie Ministerstwa Środowiska Departament 

Leśnictwa, Ochrony Przyrody i Krajobrazu [81], opracował system informacji przestrzennej 

o mokradłach na obszarze całej Polski. W systemie tym umieszczone zostały dane 

przestrzenne i opisowe na temat mokradeł zobrazowane w postaci wektorowych map 

tematycznych oraz bazy danych. Projekt finansował Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska 

i Gospodarki Wodnej oraz Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych. 

5.4. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA 

Problematyka ochrony środowiska jest szeroko podnoszona w dokumentach zarówno na 

szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym, a w konsekwencji równieŜ na szczeblu 

krajowym. Z punktu widzenia Projektu Programu, najistotniejsze cele ochrony środowiska, 

uwzględnione w niniejszej prognozie, zamieszczone są w następujących dokumentach: 

1) Strategia Lizbońska [96], 

2) Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk 

przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory [5], 

3) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. 

w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych [3], 

4) Szósty Wspólnotowy Program Działań w zakresie ochrony środowiska [2], 

5) Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 [26], 

6) Krajowa Strategia Ochrony i ZrównowaŜonego UŜytkowania RóŜnorodności Biologicznej 

[11]. 

Strategia Lizbońska [96] 

Głównym celem Strategii Lizbońskiej jest stworzenie na obszarze Unii Europejskiej 

najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki na świecie, opartej na wiedzy, zdolnej 

do tworzenia nowych miejsc pracy oraz zapewniającej spójność społeczną. Jej pierwotne 

załoŜenia przyjęto na szczycie Rady Europejskiej w Lizbonie w marcu 2000 roku. Zgodnie 

z intencją państw członkowskich UE zdefiniowanie i przyjęcie nowych, długookresowych 

załoŜeń ekonomiczno-społecznych powinno docelowo zagwarantować wzrost 


konkurencyjności oraz poziomu zatrudnienia w UE. Strategia Lizbońska odnosi się 

zasadniczo do działań podejmowanych na trzech wzajemnie powiązanych płaszczyznach: 

gospodarczej, społecznej i ochrony środowiska. Na płaszczyźnie gospodarczej Strategia 

określa wiele priorytetów, które dotyczą m.in. rozwoju nowoczesnych technologii 

informacyjnych i komunikacyjnych, dokończenia procesu budowy rynku wewnętrznego, 

pełnego zintegrowania rynków finansowych, rozwoju przedsiębiorczości czy stworzenia 

Europejskiego Obszaru Badawczego. Druga płaszczyzna Strategii, dotycząca zagadnień 

społecznych, za priorytetowe działania uwaŜa te, których celem jest osiągnięcie pełnego 

zatrudnienia, zwalczanie marginalizacji społecznej oraz podkreślanie znaczenia edukacji jako 

najwaŜniejszego czynnika budowy gospodarki opartej na wiedzy. Trzecią płaszczyznę 

Strategii stanowi zagadnienie środowiska naturalnego w kontekście trwałego wzrostu 

gospodarczego, który włączono do Agendy Lizbońskiej podczas szczytu Rady Europejskiej 

w Göteborgu w czerwcu 2001 roku. Szefowie państw i rządów potwierdzili wówczas, Ŝe 

osiągnięcie celów przyjętych w Strategii nie moŜe się odbywać kosztem degradacji 

środowiska naturalnego i musi być zgodne ze zrównowaŜonym rozwojem. 

Dyrektywa siedliskowa [5] 

Główny cel przyjęcia Dyrektywy siedliskowej został zdefiniowany w art. 2 pkt. 1, jako 

konieczność przyczynienia się do zapewnienia róŜnorodności biologicznej poprzez ochronę 

siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory na europejskim terytorium państw 

członkowskich. Zgodnie z zapisami Dyrektywy, podejmowane działania powinny słuŜyć 

zachowaniu siedlisk naturalnych oraz gatunków dzikiej fauny i flory będących przedmiotem 

zainteresowania Wspólnoty w stanie sprzyjającym ochronie lub aby odtworzyć taki stan. 

Niemniej, zgodnie z art. 2 pkt. 3, działania podejmowane zgodnie z dyrektywą powinny 

uwzględniać wymogi gospodarcze, społeczne i kulturalne oraz cechy regionalne i lokalne. 

W konsekwencji określonych powyŜej wymagań dyrektywy, a w szczególności wytyczonych 

obszarów Natura 2000, w niniejszej prognozie przedstawiono planowane do realizacji 

w ramach Projektu Programu inwestycje na tle OSO oraz SOO. W Załączniku nr 1 do 

niniejszej prognozy zamieszczono informacje dotyczące OSO oraz SOO w formie 

tabelarycznej. 

Szósty Wspólnotowy program działań w zakresie środowiska naturalnego [2] 

Przyjęty w lipcu 2002 r. decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady program stanowi 

podstawę dla wymiaru ochrony środowiska europejskiej strategii stałego rozwoju i przyczynia 

się do włączania problemów ochrony środowiska do wszystkich polityk Wspólnoty, między 

innymi poprzez określenie priorytetów ochrony środowiska dla strategii. W szczególności, 

program ten ma na celu: 

1) podkreślenie znaczenia zmiany klimatu jako wyjątkowego wyzwania na następne 10 lat 

i dalsze oraz przyczynienie się do długoterminowego zadania ustabilizowania stęŜenia 

gazu cieplarnianego w powietrzu na poziomie, który zapobiegłaby groźnemu 

antropogenicznemu zmieszaniu się z systemem klimatycznym. Tak więc programem 

kierować będzie długoterminowe zadanie utrzymania maksymalnego wzrostu temperatury 

globalnej o 2°C powyŜej poziomów preindustrialnych i stęŜenia CO 2 poniŜej 550 ppm. 

W dłuŜszym okresie będzie to prawdopodobnie wymagać globalnego zmniejszenia emisji 

gazów cieplarnianych o 70 % w porównaniu do poziomu z 1990 r. tak, jak zostało to 

określone przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC); 


2) ochronę, zachowanie, odbudowę i rozwijanie funkcjonowania systemów naturalnych, 

siedlisk przyrodniczych, dzikiej flory i fauny mające na celu powstrzymanie pustynnienia 

i utraty róŜnorodności biologicznej, łącznie z róŜnorodnością zasobów genetycznych, 

zarówno w Unii Europejskiej jak i w skali globalnej; 

3) przyczynianie się do wysokiego poziomu jakości Ŝycia i dobrobytu społecznego obywateli 

poprzez zapewnienie środowiska naturalnego, w którym poziom zanieczyszczenia nie 

powoduje szkodliwych skutków dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego oraz 

przez zachęcanie do stałego rozwoju urbanizacyjnego; 

4) lepszą wydajność zasobów, zarządzanie zasobami i odpadami, w celu stworzenia bardziej 

trwałych wzorców produkcji i spoŜycia, rozdzielając w ten sposób wykorzystanie 

zasobów od powstawania odpadów wynikających z tempa wzrostu gospodarczego 

i mającą na celu zapewnienie, Ŝe spoŜycie odnawialnych i nieodnawialnych zasobów nie 

przekroczy zdolności środowiska naturalnego. 

Dla realizacji niniejszej prognozy szczególne znaczenie mają dwa pierwsze cele 

szczegółowe. Przedstawiona w rozdz. 4.3. grupa inwestycji pozwalających na włączanie do 

sieci elektroenergetycznej OZE wpisuje się w realizację celu związanego z redukcją globalnej 

emisji gazów cieplarnianych. Wskazany natomiast cel drugi, z punktu widzenia niniejszej 

prognozy powinien być uwzględniany w szczególności w zakresie konieczności zapewnienia 

ochrony systemów naturalnych. A więc realizacja zadań z Projekt Programu pozwala na 

zrealizowanie celów ochrony klimatu, a w konsekwencji celów ochrony środowiska. 

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. 

w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca 

i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dyrektywa OZE) [3] 

Dyrektywa OZE ustanawia wspólne ramy dla promowania energii ze źródeł 

odnawialnych. Określa obowiązkowe krajowe cele ogólne w odniesieniu do całkowitego 

udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zuŜyciu energii brutto 

i w odniesieniu do udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie. Ustanawia równieŜ 

zasady dotyczące statystycznych przekazów między państwami członkowskimi, wspólnych 

projektów między państwami członkowskimi i z państwami trzecimi, gwarancji pochodzenia, 

procedur administracyjnych, informacji i szkoleń oraz dostępu energii ze źródeł odnawialnych 

do sieci elektroenergetycznej. Zgodnie z art. 16 Dyrektywy OZE, państwa członkowskie 

powinny podejmować odpowiednie kroki, mające na celu stworzenie infrastruktury 

przesyłowej i dystrybucyjnej sieci elektroenergetycznej, inteligentnych sieci, obiektów 

magazynowania oraz systemu elektroenergetycznego, aby zagwarantować bezpieczne 

działanie systemu elektroenergetycznego podczas przystosowania go do dalszego rozwoju 

wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, w tym równieŜ połączeń 

wzajemnych między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi 

a państwami trzecimi. Państwa członkowskie powinny podjąć równieŜ odpowiednie kroki, 

aby przyspieszyć procedury autoryzacji infrastruktury sieciowej oraz skoordynować 

zatwierdzanie infrastruktury sieciowej z procedurami administracyjnymi i procedurami 

planowania. Z zastrzeŜeniem wymogów odnoszących się do zachowania niezawodności 

i bezpieczeństwa sieci, na podstawie przejrzystych i niedyskryminujących kryteriów, 

zdefiniowanych przez właściwe organy krajowe państwa członkowskie przyjmując dyrektywę 

zapewniają, Ŝe operatorzy systemów przesyłowych i systemów dystrybucji na ich terytorium 


gwarantują przesył i dystrybucję energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł 

energii. Państwa członkowskie zapewniają równieŜ priorytetowy dostęp lub gwarantowany 

dostęp do systemu sieciowego dla energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł 

energii. 

Ze wskazanych do realizacji w Projekcie Programu zidentyfikowano równieŜ grupę 

inwestycji, które słuŜyć powinny bezpośrednio wypełnieniu celów określonych w dyrektywie 

OZE. Wymagane są bowiem do zapewnienia moŜliwości przyłączenia do sieci 

elektroenergetycznych planowanych do budowy odnawialnych źródeł energii, głównie farm 

wiatrowych. 

Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 [26] 

Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 

(Polityka Ekologiczna) została przyjęta w dniu 22 maja 2009 r. Planowane działania 

w obszarze ochrony środowiska wpisują się w priorytety w skali Unii Europejskiej 

a w szczególności w cele wspomnianego powyŜej, szóstego Wspólnotowego programu 

działań w zakresie środowiska naturalnego [2]. Jako najwaŜniejsze wyzwania na rzecz 

ochrony środowiska naturalnego polityki ekologicznej w skali kraju, dokument zalicza: 

• działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównowaŜonego rozwoju, 

• przystosowanie do zmian klimatu, 

• ochronę róŜnorodności biologicznej. 

NajwaŜniejsze z punktu widzenia Projektu Programu strategiczne cele Polityki 

ekologicznej to: 

1) doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich 

sektorów gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane 

procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane 

w ostatecznych wersjach tych dokumentów, 

2) zachowanie bogatej róŜnorodności biologicznej polskiej przyrody na róŜnych poziomach 

organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz 

ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umoŜliwieniem zrównowaŜonego rozwoju 

gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z róŜnorodnością 

biologiczną; 

3) racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki 

sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed 

skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym 

zadaniem będzie dąŜenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele 

przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona 

głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem; 

4) w zakresie ochrony przed hałasem dokonanie wiarygodnej oceny naraŜania społeczeństwa 

na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagroŜenia tam, gdzie 

jest ono największe; 

5) w zakresie ochrony przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych 

dokonanie wiarygodnej oceny naraŜania społeczeństwa i podjęcie kroków do 

zmniejszenia tego zagroŜenia. 


Wskazane powyŜej cele Polityki ekologicznej znalazły swoje odzwierciedlenie 

poprzez samą realizację niniejszej prognozy oraz poprzez analizę istniejącego stanu 

środowiska (powietrze, wody, GZWP etc.), wraz z identyfikacją istniejących problemów 

ochrony środowiska (rozdz. 5.1., 5.2., 5.3.). 

Krajowa Strategia Ochrony i ZrównowaŜonego UŜytkowania RóŜnorodności Biologicznej 

(Strategia Ochrony) [11] 

Całokształt działań podejmowanych we wszystkich sferach działalności człowieka 

(ekonomicznej, naukowo-badawczej, prawnej i edukacyjnej), zgodnie z zapisami Strategii 

Ochrony powinien słuŜyć osiągnięciu celu nadrzędnego jakim jest zachowanie bogactwa 

róŜnorodności biologicznej w skali lokalnej, krajowej i globalnej oraz zapewnienie trwałości 

i moŜliwości rozwoju wszystkich poziomów jej organizacji (wewnątrzgatunkowego, 

międzygatunkowego i ponadgatunkowego), z uwzględnieniem potrzeb rozwoju społecznogospodarczego 

Polski oraz konieczności zapewnienia odpowiednich warunków Ŝycia 

i rozwoju społeczeństwa. Działania słuŜące zachowaniu róŜnorodności biologicznej muszą 

obejmować całą przyrodę, bez względu na formę jej uŜytkowania (obszary objęte ochroną 

i uŜytkowane gospodarczo) oraz stopę jej przekształcenia lub zniszczenia. UŜytkowanie 

róŜnorodności biologicznej, niezbędne dla dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego, 

powinno przebiegać w sposób zrównowaŜony i zapewniający przyszłym pokoleniom nie 

mniejszy niŜ ma to miejsce obecnie dostęp do zasobów przyrody. 

5.5. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIE NA CELE 

I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ 

INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 

Przedstawione w Projekcie Programu inwestycje, w świetle zapisów rozporządzenia [75] 

naleŜy zakwalifikować do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. 

Pojęcie „znaczącego oddziaływania” wprowadza Art. 6 (3) dyrektywy siedliskowej [5]. 

W wytycznych Komisji Europejskiej interpretujących postanowienia tego artykułu [91] 

wskazuje się na konieczność zobiektywizowanej interpretacji tego pojęcia. Istotność 

oddziaływania powinna być bowiem jednocześnie ustalana w odniesieniu do specyficznych 

cech i warunków środowiskowych obszaru chronionego, którego dotyczy plan lub 

przedsięwzięcie, ze szczególnym uwzględnieniem celów ochrony obszaru. Mechanizmy 

zabezpieczające przedstawione w art. 6 (3) i 6 (4) powinny być uruchamiane nie w przypadku 

pewności, lecz juŜ przy stwierdzeniu prawdopodobieństwa wystąpienia znaczącego 

oddziaływania. Prawdopodobieństwo wystąpienia znaczącego oddziaływania moŜe się zaś 

pojawić nie tylko w przypadku planów lub przedsięwzięć zlokalizowanych 

w obrębie obszaru chronionego, ale równieŜ poza tym obszarem. Do przeprowadzenia 

ostatecznej oceny oddziaływania znaczącego na środowisko przedsięwzięć przedstawionych 

w Projekcie Programu wymagana jest znajomość przybliŜonej lokalizacji tych inwestycji 

(w tym proponowanych tras linii napowietrznych) oraz proponowanej do przyjęcia techniki 

wykonania tych inwestycji. Korzystając ze wskazanego w rozdz. 4.3. na rys. 4.6. schematu 

sieci przesyłowej w roku 2017 moŜna jedynie dokonać analizy stanu środowiska oraz 

zidentyfikować istniejące problemy ochrony środowiska. Właściwą ocenę dotyczącą skali 

znaczącego oddziaływania naleŜy przeprowadzić przed uzyskaniem właściwych decyzji, na 

potrzeby realizacji poszczególnych przedsięwzięć lub opracowywania planów realizacji grup 

przedsięwzięć. 


Zgodnie z wytycznymi metodycznymi przedstawionymi w [91], w sytuacji gdy na 

dany plan składa się większa liczba przedsięwzięć, opisanych tylko w ogólny sposób, bez 

podania szczegółów tych przedsięwzięć, ocena dokonana na poziomie planu nie zwalnia 

od dokonania oceny poszczególnych przedsięwzięć wymaganej artykułem 6 (3) 

w odniesieniu do owych szczegółów, nie objętych planem. 

W przypadku Projektu Programu mamy do czynienia z opisaną powyŜej sytuacją. 

Dlatego teŜ, przedstawiona poniŜej analiza i ocena oddziaływania odpowiada stopniowi 

szczegółowości Projektu Programu i powinna być traktowana jako wstępne rozpoznanie 

moŜliwości zrealizowania przedmiotowych inwestycji, przy uwzględnieniu poszanowania 

środowiska naturalnego. W wyniku wstępnej identyfikacji oddziaływań jakie mogą być 

konsekwencją realizacji inwestycji wskazanych w Projekcie Programu, wytypowano: 

1) pole elektromagnetyczne, 

2) hałas, 

3) wycieki oleju (awaryjne), 

4) udary mechaniczne, elektryczne, 

5) zajęcie przestrzeni, 

6) emisje zanieczyszczeń atmosferycznych. 

W dalszej części rozdziału przedstawione zostaną i krótko scharakteryzowane wskazane 

powyŜej oddziaływania, a następnie ich wpływ na poszczególne elementy środowiska 

naturalnego, czyli: 

1) ludzi, 

2) faunę i florę, 

3) krajobraz, 

4) środowisko gruntowo-wodne, 

5) ekosystemy, 

6) klimat akustyczny, 

7) powierzchnię ziemi, 

8) wody powierzchniowe, 

9) powietrze atmosferyczne, 

oraz oddziaływania skumulowane, pozytywne, negatywne, bezpośrednie, pośrednie, 

krótkookresowe, długookresowe, nieodwracalne i odwracalne. 

5.5.1. Rodzaje oddziaływań 

Pole elektromagnetyczne 

Pole elektromagnetyczne jest zjawiskiem powszechnym w otoczeniu wszelkich urządzeń 

elektrycznych. Stąd teŜ konieczność określenia wartości dopuszczalnych tego zjawiska 


Zagadnienia związane z oddziaływaniem na środowisko pól elektromagnetycznych, 

wytwarzanych przez urządzenia elektroenergetyczne wysokiego napięcia, reguluje: 

• w zakresie ochrony przed oddziaływaniem pola elektromagnetycznego - Rozporządzenie 

Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie dopuszczalnych 

poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania 

dotrzymania tych poziomów [74], 

• w zakresie projektowania i budowy linii elektroenergetycznych - Norma PN-EN 50341- 

1:2005 Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyŜej 45 kV. 

Część 1: Wymagania ogólne. Specyfikacje wspólne [19]. 

Wspomniana powyŜej norma [19] nie precyzuje wartości granicznych natęŜenia pola 

elektrycznego i magnetycznego, wskazuje jednak, Ŝe powinny one wynikać z ustaleń 

odpowiednich norm i przepisów bezpieczeństwa. Jedynym dokumentem określającym zakres 

dopuszczalnych poziomów pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz jest więc 

rozporządzenie [74]. Zgodnie z zapisami tego rozporządzenia, dla miejsc dostępnych dla 

ludności, wartości te wynoszą: 

• dla składowej elektrycznej (E) - 10 kV/m, 

• dla składowej magnetycznej (H) - 60 A/m. 

Na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową natęŜenie pola elektrycznego 

nie moŜe przekraczać wartości 1 kV/m, a natęŜenie pola magnetycznego wartości 60 A/m. 

Na wartość maksymalną i rozkład pola elektrycznego w otoczeniu linii napowietrznej 

wpływają głównie następujące jej parametry [13]: 

• napięcie robocze linii, 


• odstępy pomiędzy przewodami róŜnych faz lub wiązkami przewodów, 

• geometryczny układ przewodów fazowych, a w liniach dwu- i wielotorowych – wzajemne 

usytuowanie przewodów (lub wiązek) tej samej fazy w roŜnych torach, 

• średnica przewodów, a w przypadku przewodów wiązkowych równieŜ odstęp przewodów 

w wiązce. 

Na rozkład natęŜenia pola elektrycznego w sąsiedztwie linii napowietrznej wpływają 

takŜe elementy otoczenia połoŜone w bezpośredniej jej bliskości, takie jak: zabudowania (w 

tym domy mieszkalne, w szczególności o znacznej wysokości), drzewa, płoty oraz inne 

konstrukcje przewodzące. Wpływ wspomnianych elementow na rozkład pola elektrycznego 

jest róŜny i w związku z tym, do scharakteryzowania rozkładu tego pola w sąsiedztwie linii 

napowietrznych naleŜy posługiwać się tzw. polem niezniekształconym (niezakłóconym), czyli 

takim, jakie występuje w pobliŜu linii przy braku jakichkolwiek elementów zaburzających 

jego rozkład. Taki sposób postępowania eliminuje trudności związane z uwzględnieniem 

elementów zniekształcających pole elektryczne w procesie obliczeń, a ponadto pozwala na 

jednoznaczne porównywanie rozkładów pól dla róŜnych typów linii. Warto przy tym 

podkreślic, Ŝe wyznaczenie rozkładu pola elektrycznego, uwzględniającego występujące 

zniekształcenia, jest moŜliwe dopiero podczas pomiarów przeprowadzanych w warunkach 

rzeczywistych. 


Na rysunku 5.11 przedstawiono rozkład pola elektrycznego w otoczeniu linii 

przesyłowej, natomiast na rys. 5.12. porównanie natęŜeń pól elektrycznych emitowanych 

przez róŜne urządzenia [13,14]. 

Rys. 5.11. Pole elektryczne w otoczeniu linii przesyłowej [13] 

Rys. 5.12. Porównanie natęŜeń pól elektrycznych [14] 


Maksymalne zmierzone natęŜenia pól elektrycznych, w otoczeniu krajowych linii 


ziemią, wynosiły [13]: 



− dla linii 400 kV – 9,9 kV/m. 

W wielu krajach wprowadzono przepisy i zalecenia w zakresie ochrony przed polami 

magnetycznymi o częstotliwości 50 Hz. Przepisy dotyczące wartości dopuszczalnej pola 

magnetycznego obowiązują równieŜ w Polsce. Reguluje je rozporządzenie Ministra 

Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól 

elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych 

poziomów [74], które stanowi, Ŝe natęŜenie pola magnetycznego, jakie moŜe występować 

w środowisku (w tym równieŜ na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową) nie 

powinno przekraczać 60 A/m. Z punktu widzenia zagroŜenia środowiska polem 

magnetycznym za najistotniejsze naleŜy uznać ustalenie maksymalnej wartości natęŜenia pola 

magnetycznego w otoczeniu napowietrznej linii elektroenergetycznej. 

Na wartość maksymalną i rozkład pola magnetycznego w otoczeniu linii napowietrznej 

wpływają przede wszystkim następujące parametry: 

• natęŜenie prądu w linii, 


• odstępy pomiędzy przewodami roŜnych faz lub wiązkami przewodów, jeŜeli w linii 

stosowane są przewody wiązkowe, 

• geometryczny układ przewodów fazowych, a w liniach dwu- i wielotorowych wzajemne 

usytuowanie przewodów (lub wiązek) tej samej fazy 

Maksymalne zmierzone natęŜenia pól magnetycznych w otoczeniu krajowych linii 


ziemią wynosiły [13]: 

− dla linii 110 kV – 15,3 A/m, 

− dla linii 220 kV – 32,6 A/m, 

− dla linii 400 kV – 37,7 A/m. 

Pole magnetyczne –w przeciwieństwie do pola elektrycznego - nie ulega zniekształceniu 

w pobliŜu obiektów przewodzących i w związku z tym elementy otoczenia połoŜone 

w bezpośredniej bliskości linii, takie jak: zabudowania, drzewa, płoty oraz inne konstrukcje 

przewodzące nie wpływają na jego rozkład. Pole magnetyczne przenika bez zniekształceń 

przez większość materiałów i obiektów. 

Na rysunku 5.13. przedstawiono rozkład pola magnetycznego w otoczeniu linii 

przesyłowej, natomiast na rys. 5.14. porównanie natęŜeń pól magnetycznych [13,14]. 


Rys. 5.13. Pole magnetyczne w otoczeniu linii przesyłowej [13] 

Rys. 5.14. Porównanie natęŜeń pól magnetycznych [14] 


Hałas (pole akustyczne) [13] 

UciąŜliwość hałasu zaleŜna jest od jego poziomu, charakterystyki w funkcji 

częstotliwości, czasu trwania, a takŜe od cech indywidualnych osoby, na którą oddziałuje 

hałas. Źródłem hałasu (szumu akustycznego), wytwarzanego przez linie elektroenergetyczne 

są: ulot z elementów przewodzących linii znajdujących się pod napięciem (głównie 

z przewodów roboczych) oraz wyładowania powierzchniowe na elementach układu 

elektroizolacyjnego. 

Poziom hałasu wytwarzanego przez linie zaleŜy od ich konstrukcji, w szczególności zaś 

od rodzaju zastosowanych przewodów roboczych oraz od warunków pogodowych. Linie 

wyposaŜone w przewody wiązkowe, szczególnie w wiązki trzy lub czteroprzewodowe 

wykonane z przewodów segmentowych, powodują znacznie mniejszy hałas niŜ linie 

wyposaŜone w przewody pojedyncze. Poziom hałasu znacznie wzrasta w czasie złej pogody 

(mŜawka, deszcz, śnieg, sadź), kiedy, jak wspomniano wcześniej, intensywność ulotu 

z przewodów roboczych istotnie się zwiększa. Wysoki poziom hałasu rejestruje się takŜe 

w obszarach, gdzie występują wyjątkowo niekorzystne warunki zabrudzeniowe. Wzrost 

poziomu hałasu jest wtedy spowodowany wzmoŜonymi wyładowaniami na osprzęcie 

izolacyjnym (izolatorach). W sytuacji, gdy linia przebiega przez obszary zabudowy 

mieszkalnej, hałas moŜe być dokuczliwy dla mieszkającej tam ludności, przede wszystkim 

podczas złej pogody. PoniŜej, na rys. 5.15. przedstawiono poziom hałasu wytwarzanego przez 

linie elektroenergetyczne na tle innych źródeł hałasu. 


Rys. 5.15. Poziom hałasu wytwarzanego przez linie elektroenergetyczne na tle innych 

źródeł hałasu 

Dopuszczalne poziomy hałasu reguluje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 

czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku [73], a jego 

wartości przedstawiono w tabl. 5.4. oraz 5.5 [13]. 

Tablica 5.4. 

Dopuszczalne poziomy hałasu na obszarach zaliczonych do kategorii terenów objętych 

ochrona przed hałasem powodowanym przez linie elektroenergetyczne wyraŜone 

wskaźnikami L Aeq D i L Aeq N 

Rodzaj terenu 

a) Strefa ochronna „A” uzdrowiska 

b) Tereny szpitali, domów opieki społecznej 

c) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub 

czasowym pobytem dzieci i młodzieŜy 1 

a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jedno 

i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej 

i zamieszkania zbiorowego 

b) Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe 

c) Tereny mieszkaniowo-usługowe 

d) Tereny w strefie środmiejskiej miast 

powyŜej100 tys. mieszkańców 

Dopuszczalny poziom hałasu w dB 

L Aeq D 

Pora dnia – przedział czasu 

odniesienia równy 

16 godzinom 

L Aeq N 

Pora nocy – przedział czasu 


8 godzinom 

45 40 

50 45 

1 W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie 

obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 

Tablica 5.5. 

Dopuszczalne poziomy hałasu na obszarach zaliczonych do kategorii terenów objętych 

ochroną przed hałasem powodowanym przez linie elektroenergetyczne wyraŜone 

wskaźnikami L Aeq D i L Aeq N 

Rodzaj terenu 

Dopuszczalny poziom hałasu w dB 

L DWN 

Pora dnia – przedział czasu 


wszystkim dobom w roku 

L N 

Pora nocy – przedział czasu 


wszystkim porom nocy 

a) Strefa ochronna „A” uzdrowiska 

b) Tereny szpitali, domów opieki społecznej 

c) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub 

45 40 

czasowym pobytem dzieci i młodzieŜy 

a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jedno 

i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej 

i zamieszkania zbiorowego 

b) Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe 

c) Tereny mieszkaniowo-usługowe 

d) Tereny w strefie śródmiejskiej miast 

powyŜej100 tys. mieszkańców 

50 45 


Z licznych badań hałasu przeprowadzonych wokół krajowych linii 

elektroenergetycznych najwyŜszych napięć wynika, Ŝe poziom hałasu wytwarzanego przez te 

linie nie przekracza najczęściej w odległości kilkunastu metrów od linii nawet w najgorszych 

warunkach pogodowych, wartości: 

• 30-35 dB - dla linii 110 kV, 

• 32-40 dB - dla linii 220 kV, 

• 36-46 dB - dla linii 400 kV. 

W przypadku hałasu emitowanego przez urządzenia zainstalowane w obszarze stacji 

elektroenergetycznych, decydujący wpływ na jego poziom mają drgania rdzenia 

transformatorów, zaleŜny przede wszystkim od mocy znamionowej. Hałas transformatorów 

w znaczny sposób ograniczany jest poprzez stosowanie odpowiednich blach oraz 

zastosowanie rozwiązań konstrukcyjnych mających na celu zmniejszenie amplitudy drgań 

blach rdzenia. 

5.5.2. Oddziaływania na receptory 

PoniŜej scharakteryzowano moŜliwe do wystąpienia negatywne oddziaływania na 

poszczególne receptory, uwzględniając analizę przewidywanych znaczących oddziaływań 

w zakresie linii i stacji elektroenergetycznych, przeprowadzoną w Prognozie do Polityki 

energetycznej [43]. 

Oddziaływania na ludzi 

Najistotniejsze oddziaływania na ludzi, które potencjalnie mogą powodować uciąŜliwości lub 

negatywne skutki dla zdrowia, związane są z emisją zanieczyszczeń powietrza, emisją hałasu 

lub promieniowania elektromagnetycznego. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe emisja zanieczyszczeń 

powietrza będzie miała miejsce przede wszystkim na etapie budowy obiektów, a głównymi 

jego źródłami będą spaliny pochodzące z pracujących maszyn budowlanych oraz środków 

transportu. Zanieczyszczenia te będą występować głównie w miejscu prowadzonych prac 

budowlanych oraz w niewielkim stopniu przy trasach przejazdu cięŜkiego sprzętu. Istnieje 

równieŜ znikome ryzyko zanieczyszczenia powietrza, a przez to niekorzystnego 

oddziaływania na ludzi, sześciofluorku siarki SF 6 , który wykorzystywany jest 

w nowoczesnych rozwiązaniach aparatów łączeniowych jako środek izolacyjny. Zwiększona 

emisja hałasu, wpływająca niekorzystnie na ludzi powodowana będzie przede wszystkim na 

etapie budowy obiektów, i podobnie jak emisja zanieczyszczeń powietrza wynikać będzie 

z pracy cięŜkiego sprzętu oraz realizowanego transportu urządzeń i materiałów. Na etapie 

eksploatacji źródłem hałasu mogą być transformatory lub, w szczególnie niekorzystnych 

warunkach pogodowych, linie. Promieniowanie elektromagnetyczne występować będzie 

w otoczeniu linii i stacji na etapie eksploatacji. Przeprowadzane analizy poziomów natęŜenia 

pola na etapie opracowywania raportów oddziaływania na środowisko poszczególnych 

inwestycji powinny pozwolić na zastosowanie rozwiązań technicznych (m.in. dobór 

konstrukcji wsporczych), których zastosowanie pozwoli na ograniczenie negatywnych 

oddziaływań do poziomów bezpiecznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami. 

Oddziaływania na faunę i florę 

Budowa oraz eksploatacja linii lub stacji elektroenergetycznych moŜe mieć negatywny 

wpływ przede wszystkim na przedstawicieli fauny z gatunków ptaków lub nietoperzy, 

poprzez: 


− potencjalną śmiertelność na skutek kolizji z elektroenergetycznymi liniami przesyłowymi, 

− wypłoszenia z terenów dotychczasowych siedlisk, w wyniku hałasu, 

− pogorszenie stanu siedlisk w wyniku emisji zanieczyszczeń (na etapie budowy). 

Trudno jednoznacznie ocenić skalę tych oddziaływań na etapie opracowywania 

prognozy oddziaływania na środowisko Projektu Programu. Podobnie jak zasugerowano 

w Prognozie dla Polityki energetycznej [43], w przypadku niniejszej Prognozy do Projektu 

Programu właściwym momentem na dokonanie wnikliwej oceny wpływu danej inwestycji na 

określone gatunki ptaków czy nietoperzy występujących w pobliŜu lokalizacji tej inwestycji, 

będą opracowywane raporty oddziaływania na środowisko dla poszczególnych inwestycji. 

W przypadku oddziaływań na rośliny, na szczególną uwagę zasługuje prowadzona 

często w trakcie budowy linii elektroenergetycznych wycinka drzew. Prowadzona na potrzeby 

budowy linii wycinka drzew moŜe być niekorzystna nie tylko ze względu na zmniejszenie 

liczby lokalnego drzewostanu, ale takŜe ze względu na ich wartości przyrodnicze. Lasy 

o szczególnych walorach przyrodniczych, tzw. lasy HCVF (skrót od angielskiej nazwy: High 

Conservation Value Forests) są wyznaczane z wykorzystaniem „Kryteriów wyznaczania 

Lasów o szczególnych walorach przyrodniczych w Polsce” [100]. Procedura wyznaczania 

tych lasów i zasad gospodarowania w nich zrealizowana została po konsultacjach 

z samorządami, organizacjami pozarządowymi i środowiskami naukowymi. W ramach lasów 

HCVF wyszczególniono następujące rodzaje kompleksów leśnych: 

− HCVF 1.2.: Ostoje zagroŜonych i ginących gatunków, 

− HCVF 3.1.: Ekosystemy skrajnie rzadkie i ginące, marginalne z punktu widzenia 

gospodarki leśnej, 

− HCVF 3.2.: Ekosystemy rzadkie i zagroŜone w skali Europy, 

− HCVF 4.1.: Lasy wodochronne, 

− HCVF 4.2.: Lasy glebochronne, 

− HCVF 6: Lasy kluczowe dla toŜsamości kulturowej lokalnych społeczności. 

W znacznej części nadleśnictw prowadzone są prace, obejmujące równieŜ konsultacje 

społeczne, związane z wyznaczaniem lasów o szczególnych walorach przyrodniczych. 

Niewątpliwie realizacja inwestycji liniowych, jakimi jest budowa linii elektroenergetycznych, 

wymagać będzie prowadzenia miejscowych wycinek leśnych, ale na etapie realizacji 

poszczególnych przedsięwzięć naleŜy rozwaŜać minimalizowanie ich wpływu na 

funkcjonowanie całych ekosystemów. 

Oddziaływania na krajobraz 

Oddziaływania planowanych do realizacji w ramach Projektu Programu inwestycji na 

krajobraz dotyczą potencjalnych zmian w sposobie postrzegania otoczenia wokół tych 

inwestycji. Krajobraz coraz częściej uznawany jest bowiem za wskaźnik jakości Ŝycia. 

Zgodnie z definicją przyjętą w sporządzonej we Florencji dnia 20 października 2000 r. 

Europejskiej Konwencji Krajobrazowej [104] krajobraz oznacza obszar, postrzegany przez 

ludzi, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników przyrodniczych i/lub 

ludzkich. Konwencja ta została równieŜ przyjęta przez Polskę z dniem 24 czerwca 2004 r. , 

stąd teŜ niewątpliwie wzrost znaczenia ochrony krajobrazu i konieczność jego uwzględniania, 

zwłaszcza na etapie dokonywania ocen oddziaływania na środowisko poszczególnych 

przedsięwzięć [101,102]. W przypadku inwestycji będących przedmiotem Projektu Programu, 

negatywne oddziaływanie na krajobraz będzie wynikało głównie z ciągłości 

w przestrzeni nowych budowanych linii elektroenergetycznych. Niewątpliwie, poprzez 


zastosowanie specjalnych technik moŜna zapewnić prawidłowe gospodarowanie terenem 

i minimalizować oddziaływanie inwestycji na krajobraz. Jednak właściwszym niŜ prognoza 

miejscem do dokonania oceny oddziaływania inwestycji na krajobraz będzie procedura OOS, 

stanowiąca realną pomoc w podejmowaniu decyzji najlepszych dla środowiska i krajobrazu, 

wpływających na jakość przestrzeni, w której Ŝyjemy [101]. 

Oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne 

Negatywne oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne moŜe być związane przede 

wszystkim z etapem budowy stacji lub linii elektroenergetycznych wskazanych w Projekcie 

Programu. Oddziaływanie to moŜe być wynikiem ewentualnych drobnych awarii maszyn, 

podczas których moŜe dojść do bezpośredniego zanieczyszczenia gruntu olejami lub 

substancjami ropopochodnymi. Oddziaływanie takie moŜe mieć charakter krótkookresowy 

i praktycznie jednostkowy, który naleŜy minimalizować poprzez utrzymanie odpowiedniego 

stanu technicznego sprzętu budowlanego i transportowego jak równieŜ zapewnienie 

odpowiedniego zaplecza serwisowego. 

W fazie eksploatacji zasadniczo nie powinno wystąpić oddziaływanie na środowisko 

gruntowo-wodne, które mogłoby spowodować negatywne skutki w środowisku. 

W przeszłości obserwowano negatywne oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne 

wynikające ze stosowania w transformatorach jako czynnika chłodzącego 

i izolującego węglowodorów aromatycznych. Stosowane aktualnie systemy zabezpieczające 

środowisko gruntowo-wodne przed wyciekami olejów elektroizolacyjnych i dbałość 

o gospodarkę wodno-ściekową pozwala na praktycznie wyeliminowanie ryzyka skaŜenia 

środowiska niebezpiecznymi substancjami. 

Oddziaływania na ekosystemy 

Do najistotniejszych oddziaływań negatywnych na ekosystemy naleŜy zaliczyć: 

zanieczyszczenie środowiska, zaburzenia stosunków wodnych, wycinkę lasów, rozwój 

infrastruktury przemysłowej, transportowej i turystycznej, wprowadzanie gatunków obcych 

dla danego obszaru (roślin lub zwierząt) czy stosowanie chemicznych środków ochrony 

roślin. W przypadku realizacji inwestycji będących przedmiotem Projektu Programu, 

negatywne oddziaływania na ekosystemy mogą być wynikiem prowadzonej wycinki drzew 

wzdłuŜ tras budowy linii lub kolizji linii elektroenergetycznych z trasami przelotu ptaków. W 

konsekwencji moŜe dochodzić do utrudniania migracji zwierząt, w tym ptaków, oraz roślin. 

Jeśli planowana trasa budowy linii prowadzić miałaby poprzez tereny 

występowania/migrowania szczególnie rzadkich gatunków, w konsekwencji mogłoby dojść 

do defragmentacji ekosystemu czy izolacji siedliska. 

Oddziaływania na klimat akustyczny 

Inwestycje objęte Projektem Programu są źródłem hałasu, mogą więc oddziaływać 

w pewnym stopniu na klimat akustyczny. Ze względu na charakter tych inwestycji, będą to 

oddziaływania o charakterze lokalnym. Jak juŜ wspomniano w rozdziale 5.5.1., natęŜenie 

hałasu, którego źródłem są linie elektroenergetyczne na tle innych źródeł hałasu 

występujących w środowisku jest niskie. Przyczyną powstawania hałasu emitowanego przez 

linie są tzw. zjawiska ulotowe, które zaobserwować moŜna w czasie mŜawki, deszczu czy 

mgły. Objawiają się one niezbyt jaskrawym świeceniem przewodów linii, widocznym przede 

wszystkim w porze nocnej. Zjawiskom ulotowym towarzyszy charakterystyczny szum 

słyszalny w sąsiedztwie linii. Przy szczególnie wilgotnej pogodzie, 


w czasie niezbyt obfitego deszczu, hałas wytwarzany przez linie znacznie wzrasta, nie 

przekraczając na ogół poziomu dopuszczalnego dla określonego terenu. Hałas, którego 

źródłem są linie napowietrzne najwyŜszych napięć róŜni się znacznie od hałasu 

wytwarzanego przez inne źródła, przede wszystkim wykorzystywane w przemyśle. 

W ustalonych i niezmiennych warunkach pogodowych poziom hałasu wytwarzanego przez 

linie napowietrzne niewiele zmienia się w czasie. Przy dobrej pogodzie, bez deszczu, mŜawki 

czy mgły, która moŜe utrzymywać się przez wiele dni, linie najwyŜszych napięć są prawie 

niesłyszalne. Kiedy nadchodzi okres złej pogody słyszalność linii wzrasta 

i podwyŜszony poziom hałasu utrzymuje się aŜ do momentu, kiedy pogoda się poprawi. 

Hałas powstający na terenie stacji elektroenergetycznych najwyŜszych napięć pochodzi 

przede wszystkim ze źródeł, jakimi w tych obiektach transformatory duŜej mocy, a przede 

wszystkim wentylatory chłodzące te urządzenia. Wspomniane urządzenia, to typowe źródła 

hałasu przemysłowego, którego poziom nie zaleŜy od warunków pogodowych. Odpowiednie 

analizy dotyczące poziomu hałasu, jaki prawdopodobnie będzie emitowany poza obszar danej 

stacji, realizowane są na etapie opracowywania raportów oddziaływania na środowisko 

poszczególnych inwestycji. Pozwala to odpowiednio wcześnie na opracowanie środków 

zaradczych, tak aby na etapie eksploatacji urządzeń dopuszczalne wartości hałasu 

emitowanego poza teren stacji nie były przekraczane. 

Oddziaływania na powierzchnię ziemi 

W przypadku budowy stacji lub linii elektroenergetycznych, oddziaływania na 

powierzchnię ziemi w większości przypadków polegać będą na zajęciu powierzchni terenu 

oraz zmianach struktury gruntu (usunięcie warstwy humusu itp.) w bezpośrednim sąsiedztwie 

inwestycji. Oddziaływania o takim charakterze mogą równieŜ wynikać z konieczności 

składowania materiałów budowlanych czy elementów konstrukcyjnych. Na etapie 

eksploatacji negatywne oddziaływania na powierzchnię ziemi mogą wystąpić w razie 

powaŜniejszej awarii związanej z zerwaniem przewodów linii elektroenergetycznych 

spowodowane sprzętem budowlanym i transportowym podczas usuwania skutków tej awarii. 

Dotyczy to równieŜ terenów stacji, jeŜeli zajdzie konieczność usuwania awarii elementów 

infrastruktury podziemnej stacji. 

Oddziaływania na wody powierzchniowe 

Negatywne oddziaływania na wody powierzchniowe mogą być konsekwencją 

prowadzonych prac budowlanych. W fazie realizacji inwestycji głównymi przyczynami 

zanieczyszczenia wód mogą być: 

− spływy deszczowe i roztopowe z terenu budowy, 

− nieodpowiednio składowane materiały budowlane, 

− niewłaściwa lokalizacja zapleczy budowy, w tym niewłaściwie przygotowane węzły 

sanitarne, 

− zanieczyszczenia wód substancjami chemicznymi wyciekającymi w wyniku 

zaistniałych awarii maszyn lub urządzeń. 

Na etapie eksploatacji w wyjątkowych sytuacjach moŜe dochodzić do zanieczyszczenia wód 

substancjami chemicznymi wyciekającymi w wyniku zaistniałych awarii maszyn lub 

urządzeń. Oddziaływanie takie moŜe mieć charakter krótkookresowy i praktycznie 

jednostkowy. 


Oddziaływania na powietrze atmosferyczne. 

Realizacja inwestycji będących przedmiotem Projektu Programu oddziaływać będzie 

negatywnie na powietrze atmosferyczne przede wszystkim na etapie budowy i będzie miało 

charakter lokalny, wynikający z pracy cięŜkiego sprzętu oraz środków transportu. Pewne 

zagroŜenie dla środowiska, zwłaszcza na powietrze atmosferyczne, moŜe mieć gaz SF6 

wykorzystywany w urządzeniach elektroenergetycznych stosowanych na stacjach, 

w przypadku awaryjnego wycieku (emisji) z obudów (zarówno w fazie realizacji jak 

i eksploatacji). Wartości ubytku gazu SF6 są jednak bardzo niskie. Obecnie firmy zapewniają 

roczne ubytki gazu nie przekraczające 0,5%, a nawet 0,1% (przekładniki pomiarowe). 

Przeciętnie urządzenie zawiera około 2,5 kg gazu SF6 w stanie spręŜonym. Aparatura jest 

monitorowana „on-line” i ubytki gazu powodujące zmniejszenie jego ciśnienia w aparacie są 

sygnalizowane, a informacja ta jest natychmiast przesyłana do zdalnych centrów nadzoru 

pracy stacji. Większe ubytki mogą pojawić się w czasie eksploatacji wyłączników, nawet do 2 

%, przy częstych wyłączeniach znacznych prądów zwarciowych (producenci zakładają ponad 

50 wyłączeń, co w praktyce nie zdarza się), wynikające głównie z rozpadu gazu w wyniku 

wyładowań elektrycznych i łuku. Rozpad gazu stanowi podstawową przyczynę powstawania 

związków toksycznych. Gazowe lub proszkowe produkty rozpadu gazu SF6 mogą stanowić 

zagroŜenie dla ludzi, w przypadku gdy nastąpi: 

− wyciek gazu spowodowany nieszczelnością lub uszkodzeniem obudowy, 

− demontaŜ uszkodzonych lub wyeksploatowanych aparatów. 

Stwarzają one zagroŜenie dla ludzi – zwłaszcza podczas remontów i demontaŜu. 

Eksploatacja urządzeń elektroenergetycznych z SF6 wymaga stosowania niezbędnych 

zabezpieczeń ogólnych i indywidualnych. Mieszanka związków chemicznych powstałych 

w wyniku rozpadu SF6, która wydostanie się na zewnątrz rozszczelnionej obudowy wchodzi 

w reakcję z wilgocią tworząc związki kwaśne-toksyczne i agresywne. Czysty SF6 „zalega” 

w atmosferze ze względu na swoją trwałość chemiczną (nie wchodzi w reakcje z innymi 

gazami). 

5.5.3. Oddziaływanie skumulowane, pozytywne, negatywne, bezpośrednie, pośrednie, 

krótkookresowe, długookresowe, nieodwracalne i odwracalne 

Oddziaływania skumulowane 

Przy okazji dokonywania oceny oddziaływań Projektu Programu na środowisko, naleŜy 

równieŜ zwrócić uwagę na inne przedsięwzięcia, które łącznie z inwestycjami w sieci 

elektroenergetycznej mogą w dodatkowy, negatywny sposób, oddziaływać na otoczenie. 

Przy okazji dokonywania wstępnej oceny oddziaływań znaczących naleŜy równieŜ zwrócić 

uwagę na inne przedsięwzięcia, spoza listy wskazanych w Projekcie Programu, które łącznie 

z inwestycjami w sieci elektroenergetycznej mogą, w dodatkowy, negatywny sposób, 

oddziaływać na otoczenie. Wskazana w [20] metodyka dokonywania oceny oddziaływań 

skumulowanych wskazuje na konieczność: 

a) identyfikacji wszystkich przedsięwzięć i planów, które mogą oddziaływać 

w powiązaniu, 

b) identyfikacji typów oddziaływań, które prawdopodobnie będą mieć wpływ na wraŜliwe 

na zmiany elementy struktury i funkcji obszaru, 


c) zdefiniowania granic analizy oddziaływań skumulowanych – co istotne mogą być 

odmienne w stosunku do róŜnych typów oddziaływania oraz mogą obejmować oddalone 

tereny, 

d) identyfikacji potencjalnych szlaków kumulacji (np. poprzez wodę, powietrze itd., 

akumulacja wpływów w czasie i przestrzeni), 

e) prognozowania natęŜenia/zakresu przewidywanych oddziaływań skumulowanych, 

f) określenia, czy potencjalne oddziaływania skumulowane będą prawdopodobnie znaczące. 

W przypadku inwestycji wskazanych w Projekcie Programu naleŜy rozwaŜyć potencjalne 

oddziaływanie skumulowane z innymi przedsięwzięciami infrastruktury drogowej, liniami 

kolejowymi oraz lotniskami. PoniŜej, na rys. 5.16. przedstawiono istniejące i planowane do 

realizacji przedsięwzięcia Projektu Programu łącznie z elementami infrastruktury drogowej. 

Rys. 5.16. Schemat elektroenergetycznej sieci przesyłowej w 2017 r. na tle infrastruktury 

drogowej 

W celu dokonania oceny ewentualnego oddziaływania skumulowanego naleŜy 

zidentyfikować typy oddziaływań, które prawdopodobnie mogą mieć wpływ na wraŜliwe na 

zmiany elementy struktury i funkcji obszaru. W tablicy 5.6. poniŜej przedstawiono na 

podstawie oszacowania eksperckiego poszczególne elementy infrastruktury technicznej wraz 

z oceną oddziaływania. Promieniowanie elektromagnetyczne nie ma wśród pozostałych 


typów przedsięwzięć moŜliwości oddziaływania w skumulowaniu. Spośród pozostałych 

czynników takim, który w sposób znaczący moŜe oddziaływać w skumulowaniu jest 

przerwanie połączeń przyrodniczych, w tym bariery na trasie migracji oraz degradacja 

krajobrazu. W szczególności, prowadzenie tras linii elektroenergetycznych oraz linii 

kolejowych czy tras drogowych moŜe, w przypadku braku uwzględnienia na etapie 

planowania powiązanych inwestycji, wpływać negatywnie przede wszystkim na walory 

krajobrazowe. Z przedstawionego powyŜej rysunku 4.12. moŜna wywnioskować, Ŝe 

planowana trasa linii 400 kV Ełk – ŁomŜa prowadzona będzie w jednym korytarzu 

infrastrukturalnym z drogą S61. Pozwoli to zminimalizować ingerencję obydwu tych 

inwestycji w bogaty przyrodniczo obszar województwa. 

Identyfikacja potencjalnych oddziaływań skumulowanych 

Tablica 5.6. 

Lp. 


techniczna 

zanieczyszczenie 

atmosfery 

zanieczyszczenie wód 

hałas 

promieniowanie 


przekształcenie 

powierzchni ziemi 

zaburzenie stosunków 

wodnych 

zmiany mikroklimatu 

przerwanie połączeń 

przyrodniczych, w tym 

bariery na trasie migracji 

fragmentacja przestrzeni 

degradacja krajobrazu 

1 

Linie i stacje 

elektroenergetyczne 

+ ± + + + ± − x _ x 

2 Drogi x + x − x + + x + x 

3 Koleje ± ± x − x + + x + x 

4 Gazociągi + ± + − + + − ± ± + 

5 Lotniska x + x − x + + x x x 

Legenda: 

Lp. Ocena Symbol 

1 istotne x 

2 nieznaczne + 

3 nieistotne ± 

4 brak − 

Oddziaływania pozytywne związane są z przeznaczeniem inwestycji, gdyŜ ich realizacja 

spowoduje poprawę bezpieczeństwa energetycznego. 

Oddziaływania negatywne związane są z okresem realizacji robót budowlanych, gdzie będzie 

miało miejsce nasilenie emisji hałasu, spalin i pyłów pochodzących z pracującego sprzętu na 

placu budowy. Negatywnym aspektem jest równieŜ konieczność wprowadzenia trwałych 

zmian w krajobraz oraz ewentualnej ingerencji w obszary Natura 2000. KaŜda powstająca 

linia energetyczna stwarza kolejne zagroŜenie dla awifauny, co jest szczególnie waŜne 


w przypadkach przebiegu przez tereny gniazdowania ptaków. W okresie eksploatacji 

inwestycji będzie miała miejsce ponadto stała emisja hałasu i pól elektromagnetycznych na 

całym odcinku przebiegu linii napowietrznej oraz w sąsiedztwie stacji rozdzielczych. Ponadto 

będzie miała miejsce wycinka drzew i krzewów kolidujących z budową linii. Nastąpi trwałe 

zajęcie terenu i zniszczenie warstwy glebowej w miejscu przeznaczonym pod budowę słupów 

i stacji elektroenergetycznych. 

Oddziaływania bezpośrednie związane są z zajęciem i przekształceniem terenu pod budowę 

słupów nośnych linii oraz budowę stacji rozdzielczych, wycinką drzew i krzewów, emisją 

pyłów, spalin, hałasu podczas budowy oraz emisją pól elektromagnetycznych i hałasu w 

okresie uŜytkowania. 

Oddziaływania pośrednie mogą być związane z oddziaływaniem na wody podziemne oraz 

powierzchniowe poprzez dopływy wód gruntowych w przypadku wystąpienia ewentualnej 

sytuacji awaryjnej czy zanieczyszczenia warstw gruntu, takŜe w okresie budowy w przypadku 

awarii maszyn czy innych urządzeń związanych z wyciekiem oleju czy paliwa. Ponadto 

związane będą z oddziaływaniem linii na awifaunę poprzez utrudnianie przelotów. 

Oddziaływania krótkookresowe – chwilowe będzie miało związek z oddziaływaniem w czasie 

budowy inwestycji. Dotyczy to funkcjonowania zaplecza placu budowy. Oddziaływania będą 

związane z emisją hałasu, pyłów, spalin pochodzących ze środków transportu, pracujących 

maszyn. MoŜe wystąpić częściowe zniszczenie roślinności w miejscu przejazdów 

i prowadzenia prac budowlanych, które w okresie wegetacyjnym zostanie przywrócone do 

stanu pierwotnego. 

Oddziaływania długotrwałe - długookresowe będzie związane z oddziaływaniem 

w postaci promieniowania elektromagnetycznego oraz z emitowanym hałasem, co ma 

związek z wpływem na zdrowie ludzi. 

Oddziaływania nieodwracalne mają związek z trwałym przekształceniem form ukształtowania 

terenu oraz z konieczną wycinką drzew. Będą to oddziaływania nieodwracalne ze względu na 

fakt, iŜ na tym etapie nie przewiduje się fazy likwidacji inwestycji. 

Oddziaływania odwracalne będą związane z obecnością zaplecza placu budowy, które po 

zakończeniu inwestycji przestanie funkcjonować i podobnie jak wszelkie oddziaływania 

z nim związane. 

5.5.4. Ocena oddziaływania 

W wyniku przeprowadzenia analizy moŜliwych oddziaływań, zespół realizujący 

niniejszą Prognozę dokonał eksperckiej oceny poszczególnych oddziaływań oraz skutków, 

jakie mogą one powodować w odniesieniu do róŜnorodnych receptorów. Na rysunku 5.17 

przedstawiono mapę relacji oddziaływań przedsięwzięć inwestycyjnych z Projektu Programu 

na określone w rozdz. 5.5.2. receptory, natomiast w tabl. 5.7. oraz 5.8. ocenę skali tych 

oddziaływań oraz skutków ich występowania. 


Rys. 5.17. Mapa relacji oddziaływań przedsięwzięć inwestycyjnych z Projektu Programu 


Skala poszczególnych typów oddziaływań 

Tablica 5.7. 

Oddziaływanie Pomijalne ZauwaŜalne Odczuwalne Znaczące Silne 

Pole 


Wycieki 

Udary 

Hałas 

Zajęcie przestrzeni 

X 

X 

X 

X 

X 

Emisje 

X 

Pomijalne – istnieje moŜliwość minimalizacji oddziaływania poprzez uwzględnienie 

stosownych norm i przepisów oraz wykorzystanie odpowiednich rozwiązań 

technicznych 

ZauwaŜalne – istnieje moŜliwość ograniczenia negatywnego oddziaływania poprzez 

uwzględnienie stosownych norm i przepisów oraz wykorzystanie odpowiednich 

rozwiązań technicznych 

Odczuwalne – pomimo uwzględnienia stosownych norm i przepisów oraz wykorzystania 

odpowiednich rozwiązań technicznych istnieje ryzyko generowania 

negatywnych skutków na elementy środowiska 

Znaczące – pomimo uwzględnienia stosownych norm i przepisów oraz wykorzystania 

odpowiednich rozwiązań technicznych oddziaływanie będzie w sposób 

negatywny wpływać na jeden z elementów środowiska, 

Silne – pomimo uwzględnienia stosownych norm i przepisów oraz wykorzystania 

odpowiednich rozwiązań technicznych oddziaływanie będzie w sposób negatywny 

wpływać na co najmniej dwa z elementów środowiska. 


Skutki występowania poszczególnych oddziaływań 

Tablica 5.8. 

Skutki Pomijalne ZauwaŜalne Odczuwalne Znaczące Silne 

Pogorszenie 

kondycji zdrowotnej 

Pogorszenie 

komfortu Ŝycia 

Płoszenie zwierząt 

Zranienia/śmierć 

Zmiany 

zagospodarowania 

terenu 

Fragmentacja 

ekosystemów 

Zmiany jakości 

środowiska wodnogruntowego 

Zmiany klimatu 

akustycznego 

Zmiany jakości wód 

powierzchniowych 

X 

X 

X 

Zmiany jakości 

X 

powietrza 

Pomijalne – bardzo mało prawdopodobne, krótkotrwałe, przemijające 

ZauwaŜalne – mało prawdopodobne, akceptowalne 

Odczuwalne – długotrwałe, akceptowalne (np. nie naruszona integralność obszaru) 

Znaczące – negatywne, odwracalne 

Silne – negatywne, nieodwracalne 

X 

X 

X 

X 

X 

X 


6. ROZWIĄZANIA ISTOTNYCH PROBLEMÓW 

6.1. ZAPOBIEGANIE I OGRANICZANIE NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ 

NA ŚRODOWISKO 

Zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko, realizowane za 

pomocą środków łagodzących, powinno mieć na celu minimalizację lub całkowitą eliminację 

negatywnego oddziaływania planu lub przedsięwzięcia w czasie jego realizacji lub po jej 

zakończeniu. Łagodzenie negatywnego oddziaływania moŜe być realizowane poprzez [20]: 

1) zapobieganie oddziaływaniu u jego źródła, 

2) redukowanie oddziaływania u źródła, 

3) zmniejszenie oddziaływania na obszarze docelowym, 

4) zmniejszenie oddziaływania na poziomie receptorów. 

Najbardziej preferowanym rozwiązaniem jest oczywiście zapobieganie oddziaływaniu 

u jego źródła. Stąd w dalszej części rozdziału przedstawione zostaną sposoby minimalizacji 

potencjalnych oddziaływań inwestycji poprzez zastosowanie odpowiednich technik lub 

nowoczesnych technologii. 

Do najczęściej stosowanych środków umoŜliwiających zapobieganie, ograniczanie 

przyrodniczą negatywnych oddziaływań inwestycji elektroenergetycznych na środowisko 

zalicza się: 

1. budowę linii przesyłowych o napięciu 400 kV - linie te, w porównaniu z układami 

o napięciu 220 czy 110 kV wymagają relatywnie najmniejszego terenu koniecznego pod 

ich budowę, rys. 6.1. [14] 

2. budowę linii napowietrznych wielotorowych, kilkunapięciowych (np.: linie czterotorowe, 

dwunapięciowe (400 + 220 kV)) – moŜliwe wykorzystanie w całości trasy istniejących 

linii 220 kV, dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu na słupie przewodów takiej linii, 

moŜliwe jest zmniejszenie terenu pod linią, na którym natęŜenie pola elektrycznego 

przekracza wartość 1 kV/m. Linie wielotorowe, kilkunapięciowe w porównaniu 

z układami jednotorowymi o napięciu 400 czy 220 kV wymagają teŜ relatywnie 

najmniejszego terenu koniecznego pod ich budowę, rys. 6.2. [14] 

3. budowę na terenach leśnych linii dwu lub wielotorowych na specjalnych słupach wąsko 

gabarytowych – pozwala to na istotne zmniejszenie szerokości wycinek leśnych, 

wykorzystanie obszaru pod liniami, dla celów specjalnej gospodarki leśnej, rys. 6.3., 6.4. 

[14,95] 

4. budowę na terenach leśnych linii na słupach nadleśnych – linie nie wymagają 

wykonywania przecinki leśnej wzdłuŜ trasy linii, a jedynie usunięcia niewielu drzew 

w miejscach planowanego połoŜenia słupów. Przewody linii biegną wysoko nad koronami 

drzew, a o jej obecności w lesie świadczą jedynie górne fragmenty słupów widoczne 

ponad lasem. Zastosowanie tej metody pozwala na zmniejszenie ingerencji w ekosystem 

oraz zmniejszenie rozmiarów wycinki drzew, rys. 6.5., 6.6. [14,95] 

5. zastosowanie słupów rurowych – zapewnia mniejszą ingerencję linii w krajobraz, 

rys. 6.7. [95] 

6. montaŜ i mocowanie na słupach elektroenergetycznych specjalnych platform 

umoŜliwiających osiedlanie się ptaków na ich szczytach, rys. 6.8., rys. 6.9. [95] 


7. dostosowanie lokalizacji konstrukcji przy kolizjach z trasami migracyjnymi ptaków, 

rys. 6.10. [89] 

8. obniŜenie oddziaływania pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez linie 

przesyłowe poprzez, rys. 6.11. [89] 

− optymalizację konstrukcji słupów zapewniającą zminimalizowanie odległości 

pomiędzy przewodami fazowymi, 

− zwiększenie wysokości zawieszenia przewodów, 

− właściwy dobór konfiguracji geometrycznej przewodów w liniach wielotorowych, 

kilkunastonapięciowych. 

9. obniŜenie poziomu dźwięku wokół linii elektroenergetycznych – poprzez zastosowanie 

wiązek trój lub czteroprzewodowych, rys. 6.11. [89] 

10. obniŜenie poziomu dźwięku wokół stacji elektroenergetycznych – poprzez zastosowanie 

ekranów przeciwdźwiękowych np. zakrzewienie lub zadrzewienie terenu wokół źródła 

hałasu, 

11. montaŜ na przewodach kul – zmniejszenie liczby kolizji ptaków z linami 

elektroenergetycznymi, oraz liczby ofiar tych kolizji poprzez oznakowanie niektórych 

odcinków linii przesyłowych za pomocą kul lotniczych o średnicy ok. 30cm, rys. 6.12. 

[95] 

12. montaŜ na linii sylwetek ptaków drapieŜnych – zawieszenie na przewodach odgromowych 

płaskich lub przestrzennych sylwetek ptaków drapieŜnych wykonanych z tworzyw 

sztucznych pozwala na odstraszenie ptaków przed siadaniem na przewodach oraz znaczny 

spadek liczby ofiar kolizji, rys. 6.13. [12] 

13. montaŜ na przewodach odgromowych przeszkód spiralnych – powoduje zwiększenie 

widoczności linii oraz zmniejszenie kolizji ptaków z linią, rys. 6.14., 6.15., 6.16. [95] 

14. wyposaŜanie stacji elektroenergetycznych w urządzenia zapewniające zabezpieczenie 

terenu przed awaryjnym wyciekiem olejów. W przypadku awaryjnego wycieku oleju 

z transformatorów szczelne misy olejowe przejmują olej oraz ewentualnie wody uŜyte do 

gaszenia (gdyby awaria połączona była z poŜarem) eliminując moŜliwość 

zanieczyszczenia gruntów i wód. Na wypadek awarii, wycieku oleju, wykonywane jest 

odprowadzanie wód opadowych i roztopowych ze stanowiska poprzez koalescencyjny 

separator oleju, który moŜna wyposaŜać w sygnały alarmowe. Planowane do 

wybudowania stacje elektroenergetyczne wyposaŜone powinny być w pompownię wody 

poŜarowej, wraz ze zbiornikiem podziemnym, zgodnie z przyjętymi standardami, która 

będzie zasilać instalację gaśniczą zraszaczową transformatorów. Pompownię wyposaŜa 

się w sygnały z monitoringu stanu wody w zbiornikach. Instalacja gaśnicza zraszaczowa 

transformatorów działa samoczynnie. W przypadku zadziałania tej instalacji następuje 

natychmiastowe wyłączenie urządzenia z pracy. RównieŜ kaŜde inne zakłócenie w pracy 

transformatora (np. zwarcie) zostaje w ciągu kilkudziesięciu milisekund wyłączone przez 

automatykę zabezpieczeniową, a informacje przesłane zdalnie do centrów nadzoru. 


Rys. 6.1. Pasy technologiczne dla linii napowietrznych o napięciach 400, 220 i 110 kV [14] 

Rys. 6.2. Pas technologiczny dla linii czterotorowej, dwunapięciowej 400 kV + 220 kV [14] 


Rys. 6.3. Przebieg linii napowietrznej przez tereny leśne w układzie tradycyjnym [14] 

Rys. 6.4. Linia elektroenergetyczna na słupie wąskogabarytowym [95] 


Rys. 6.5. Przebieg linii napowietrznej przez tereny leśne na słupach nadleśnych [14] 

Rys. 6.6. Linia elektroenergetyczna na słupie rurowym [95] 


Rys. 6.7. Linia elektroenergetyczna na słupie rurowym [95] 

Rys. 6.8. Mocowanie platformy dla gniazda bociana [95] 


Rys. 6.9. Gniazdo bocianie na słupie elektroenergetycznym [95] 

Rys. 6.10. Przesunięcie posadowienia słupa bliŜej pagórka [89] 


Rys. 6.11. Słup rurowy z trójkątnym wiązkowaniem [89] 

Rys. 6.12. Oznaczenie linii energetycznych za pomocą kul lotniczych [95] 


Rys. 6.13. Oznaczenie linii energetycznych za pomocą makiet ptaków drapieŜnych [12] 


Rys. 6.14. Przeszkoda spiralna przed montaŜem [95] 

Rys. 6.15. MontaŜ przeszkody spiralnej [95] 


Rys. 6.16. Linia elektroenergetyczna z zamontowanymi spiralami [95] 


6.2. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ UJĘTYCH 

W PROJEKCIE PROGRAMU 

Zgodnie z przedstawioną w rozdz. 4.1. metodyką, przejście do rozpatrywania moŜliwych 

rozwiązań alternatywnych powinno nastąpić po dokonaniu oceny, czy zaproponowane środki 

słuŜące zapobieganiu lub ograniczaniu negatywnych oddziaływań na środowisko są 

wystarczające. PoniewaŜ, jak juŜ wspominano kilkukrotnie, w Projekcie Programu 

przedstawiono w sposób dość ogólny proponowane do realizacji inwestycje, nie moŜna na 

tym etapie ocenić, czy konieczne jest poszukiwanie rozwiązań alternatywnych. Niemniej, na 

podstawie zidentyfikowanych problemów środowiska w obszarze poszczególnych 

województw i powiatów, w niniejszym rozdziale wskazane zostaną inwestycje, dla których 

planowanie lokalizacje mogą w sposób wysoce prawdopodobny kolidować z poszczególnymi 

formami ochrony, i dla których być moŜe niezbędne będzie przeanalizowanie kilku 

alternatywnych rozwiązań. Zgodnie z metodyką wskazaną w [20], moŜliwe rozwiązania 

alternatywne mogą obejmować wariantowanie: 

− lokalizacji lub przebiegu, 

− skali lub wielkości, 

− sposobów osiągania celów, 

− metod budowy, 

− metod funkcjonowania, 

− metod likwidacji po zakończeniu eksploatacji przedsięwzięcia, 

− harmonogramu i skali czasowej przedsięwzięcia. 

W przypadku przedsięwzięć proponowanych do realizacji w Projekcie Programu, 

moŜliwe do rozwaŜenia warianty będą najprawdopodobniej związane z lokalizacją nowych 

stacji lub przebiegiem trasy linii, metod budowy oraz harmonogramu realizacji 

przedsięwzięcia. Zidentyfikowane rozwiązania alternatywne, na etapie dokonywania 

kolejnych ocen oddziaływania poszczególnych inwestycji na środowisko, powinny podlegać 

ocenie poprzez [20]: 

− konsultacje z właściwymi organami i instytucjami, 

− wykorzystanie informacji zebranych na etapie rozpoznania i oceny właściwej, 

− identyfikację i charakterystykę kluczowych celów przedsięwzięcia lub planu, 

− przedstawienie moŜliwie najpełniejszej informacji, wskazanie braków w informacjach 

oraz przedstawienie źródeł danych, 

− analizę kaŜdego z proponowanych wariantów w świetle tych samych kryteriów. 

W przypadku budowy linii 400 kV, pewną alternatywą moŜe wydawać się budowa linii 

o mniejszym poziomie napięcia, np. 220 kV. Z pewnością, np. pod względem emitowanego 

hałasu, linie 220 kV są mniej uciąŜliwe dla otoczenia. Jednak linie przesyłowe o napięciu 

400 kV, w porównaniu z układami o napięciu 220 czy 110 kV wymagają relatywnie 

najmniejszego terenu koniecznego pod ich budowę, do przesyłu porównywalnej ilości energii. 

Pas technologiczny dwutorowej linii 400 kV to ok. 70 m, zaś przy budowie kilku linii 

o napięciu 220 kV do przesyłu porównywalnej ilości energii teren w tzw. pasie 

technologicznym wyniósłby ok. 200 m. Przesył liniami 400 kV pozwala na zmniejszenie strat 

energii na drodze przesyłu. W konsekwencji, wykorzystanie linii 400 kV powoduje 


elatywnie najmniejsze konsekwencje w środowisku – w porównaniu do linii 220 kV czy 

110 kV. 

W znacznej części dla proponowanych w Projekcie Programu inwestycji liniowych 

planuje się wykorzystanie tras funkcjonujących juŜ linii elektroenergetycznych. W przypadku 

sporej części inwestycji punktowych wskazanych w Projekcie Programu, rozbudowa 

przebiegać natomiast będzie w obrębie istniejących granic stacji. Zarówno w przypadku 

inwestycji liniowych jak i punktowych wykorzystanie istniejącej infrastruktury pozwoli na 

ograniczenie ingerencji w środowisko naturalne. 

W tablicy 6.1. przedstawiono inwestycje, dla których realizacji nie jest moŜliwym 

skorzystanie z istniejących korytarzy infrastrukturalnych. Dodatkowo, w tablicy tej wskazano 

inwestycje, które z duŜym prawdopodobieństwem mogą ingerować w obszary SOO oraz 

OSO. W związku z tym konieczne będzie przeanalizowanie, przy okazji przeprowadzanych 

w dalszej perspektywie czasowej ocen oddziaływania na środowisko, kilku rozwiązań 

alternatywnych tych inwestycji. Rozwiązania te powinny zostać wskazane przy 

uwzględnieniu celów i geograficznego zasięgu opracowywanych dokumentów oraz celów 

i przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 oraz integralności tych obszarów. 

Inwestycje, dla których realizacji nie jest moŜliwym skorzystanie 

z istniejących korytarzy infrastrukturalnych 

Tablica 6.1. 

L.p. Skrócona nazwa inwestycji Województwo 

1 

Wprowadzenie do stacji Skawina linii 

Tarnow – Tucznawa i Tarnów – Rzeszów 

małopolskie 

2 Budowa stacji Stalowa Wola podkarpackie 

5 Budowa stacji śydowo zachodniopomorskie 

6 Budowa linii Warszawa Siekierki – Piaseczno mazowieckie 

7 Budowa linii Dobrzeń – Wrocław 

opolskie 


9 Budowa linii Kozienice – Ołtarzew mazowieckie 

10 Budowa linii Piła Krzewina – Bydgoszcz Zachód 

wielkopolskie 


11 Budowa linii Słupsk – śydowo 

pomorskie 


12 Budowa stacji Gdańsk Przyjaźń pomorskie 

13 Budowa linii Glinki – Recław zachodniopomorskie 

15 Budowa stacji Kromolice wielkopolskie 

18 Budowa linii Radkowice – Kielce Piaski świętokrzyskie 

19 Budowa linii Czarna – Polkowice dolnośląskie 

21 Budowa stacji Ołtarzew mazowieckie 

22 Budowa linii Narew – ŁomŜa – Ostrołęka 

podlaskie 

mazowieckie 

23 Budowa linii Ełk - ŁomŜa 

podlaskie 


24 Budowa stacji ŁomŜa podlaskie 

25 Budowa linii Miłosna – Siedlce Ujrzanów mazowieckie 

26 Budowa stacji Siedlce Ujrzanów mazowieckie 


L.p. Skrócona nazwa inwestycji Województwo 

27 Budowa linii Kozienice – Siedlce Ujrzanów 

mazowieckie 

lubelskie 

28 Budowa linii Płock – Olsztyn Mątki 

mazowieckie 


29 Budowa linii Ełk – Granica RP 



podlaskie 

30 Budowa stacji Warszawa Siekierki mazowieckie 

36 Wprowadzenie linii Mościska – Rogowiec do stacji Ołtarzew mazowieckie 

37 Wprowadzenie linii Miłosna – Płock do stacji Ołtarzew mazowieckie 

38 Wprowadzenie linii Mory – Sochaczew do stacji Ołtarzew mazowieckie 

39 Wprowadzenie linii Janów – Mory do stacji Ołtarzew mazowieckie 

40 Wprowadzenie linii Miłosna – Mory do SE Praga mazowieckie 

41 

Wprowadzenie linii Ostrołęka – Stanisławów do SE 

Wyszków 

mazowieckie 

42 

Wprowadzenie linii Miłosna – Siedlce Ujrzanów do SE 

Stanisławów 

mazowieckie 

43 

Rozbudowa SE Narew w celu przyłączenia źródła rezerwy 

mocy interwencyjnej 100 MW 

podlaskie 

49 Budowa SE Podborze śląskie 

50 

Wprowadzenia linii Bujaków – Liskovec do 

SE Podborze 

śląskie 

51 

Wprowadzenia linii Komorowice – Bieruń do 

SE Podborze 

śląskie 

52 

Wprowadzenia linii Kopanina – Liskovec do 

SE Podborze 

śląskie 

53 

Wprowadzenia linii Moszczenica - Czeczott 


śląskie 

54 

Wprowadzenia linii Nosovice - Wielopole do 

SE Podborze 

śląskie 

55 

Wprowadzenia linii Groszowice – Kędzierzyn do SE 

Blachownia 

opolskie 

56 Budowa linii Krajnik – Pomorzany zachodniopomorskie 

60 Wprowadzenia linii Morzyczyn – Police do SE Glinki zachodniopomorskie 

62 

Wprowadzenie jednego toru linii Gdańsk Błonia – śarnowiec 

do SE Gdańsk Przyjaźń 

pomorskie 

63 Budowa SE Elbląg warmińsko - mazurskie 

65 

Rozbudowa SE Gdańsk Błonia w celu przyłączenia źródła 

rezerwy mocy interwencyjnej 200 MW 

pomorskie 

66 

Rozbudowa SE Grudziądz w celu przyłączenia źródła 

rezerwy mocy interwencyjnej 200 MW 

podlaskie 

6.3. Kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko 

W świetle zaproponowanej w rozdz. 4.1. metodyki, zaproponowanie środków 

kompensujących powinno wynikać bezpośrednio z braku moŜliwości wskazania rozwiązań 

alternatywnych, pozwalających na minimalizację oddziaływań znaczących na środowisko. 

Jak wskazano w rozdz. 6.2., na podstawie informacji ogólnych charakteryzujących 

poszczególne przedsięwzięcia z Projektu Programu, nie ma moŜliwości rozpatrzenia 


indywidualnych rozwiązań alternatywnych, nie moŜna więc jednoznacznie ocenić 

konieczności zastosowania środków kompensujących, a w konsekwencji równieŜ wskazać 

szczegółowe zasady i środki kompensujące. 

Warto jednak w tym miejscu wskazać na metodykę identyfikacji środków 

kompensujących, które zgodnie z [91] powinny: 

a) odnosić się, w porównywalnych proporcjach, do siedlisk i gatunków, na które ma ono 

negatywny wpływ; 

b) zapewnić funkcje porównywalne do tych, które uzasadniały kryteria wyboru 

oryginalnego obszaru, w szczególności dotyczące odpowiedniego rozmieszczenia 

geograficznego. 

Środki kompensujące, odpowiednie lub potrzebne dla zrównowaŜenia negatywnego 

oddziaływania na obszar sieci Natura 2000, mogą obejmować: 

• odtworzenie lub poprawę stanu istniejących obszarów: odtworzenie siedliska, by 

zagwarantować zachowanie jego wartości oraz przestrzeganie celów ochrony obszaru lub 

poprawę stanu pozostałego siedliska w stopniu proporcjonalnym do szkód wyrządzonych 

na danym obszarze Natura 2000 przez realizowany tam plan lub przedsięwzięcie; 

• odtworzenie siedliska na nowym lub powiększonym obszarze, który będzie włączony do 

sieci Natura 2000; 

• zgodnie z opisem powyŜej i w powiązaniu z innymi pracami, zaproponowanie nowego 

obszaru na mocy dyrektyw siedliskowej i ptasiej. 

W zakres środków kompensujących aktualnie podejmowanych na terenie UE w ramach 

dyrektywy siedliskowej wchodzą takŜe: 

• reintrodukcja gatunków, 

• restytucja i wzmacnianie gatunków, w tym drapieŜnych, 

• zakup ziemi, 

• tworzenie terenów mogących słuŜyć kompensacji (w tym ścisłych ograniczeń 

zagospodarowania gruntów), 

• zachęty dla tych działań gospodarczych, które podtrzymują kluczowe funkcje 

ekologiczne, 

• ograniczanie (innych) zagroŜeń, zwykle wobec gatunków, poprzez oddziaływanie na 

pojedyncze źródło zagroŜenia lub poprzez skoordynowane działania skierowane na 

wszystkie czynniki zagroŜeń (np. wynikające z kumulacji negatywnych skutków 

w przestrzeni). 

7. Podsumowanie 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy OOS, przyjęcie dokumentu jakim jest 

„Projekt Programu Zadań Rządowych polegających na rozwoju elektroenergetycznych sieci 

przesyłowych” wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 

Niniejszy dokument jest Projektem Prognozy oddziaływana na środowisko, której 

opracowanie stanowi jeden z elementów pełnego postępowania w sprawie oceny 

oddziaływania na środowisko. Szczególnie istotne jest zapewnienie udziału społeczeństwa, 

zgodnie z wymaganiami ustawy OOS, w dalszej części postępowania. Uzyskanie 

wymaganych ustawą OOS opinii oraz przeprowadzenie postępowania z udziałem 


społeczeństwa pozwoli na opracowanie wersji końcowej Prognozy oddziaływania na 

środowisko a w konsekwencji przyjęcie dokumentu pt. „Program Zadań Rządowych 

polegających na rozwoju elektroenergetycznych sieci przesyłowych.” 

Projekt Programu jest dokumentem strategicznym, wyznaczającym ramy dla późniejszej 

realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Zgodnie 

z wytycznymi zamieszczonymi w Dyrektywie 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. [98], 

sprawozdanie dotyczące środowiska (prognoza) powinno zawierać informacje, „które mogą 

być racjonalnie wymagane, z uwzględnieniem obecnego stanu wiedzy i metod oceny, 

zawartości i poziomu szczegółowości planu lub programu, jego stadium w procesie 

podejmowania decyzji oraz zakresu, w jakim niektóre sprawy mogą zostać właściwiej 

ocenione na róŜnych etapach tego procesu, w celu uniknięcia powielania oceny”. Stąd teŜ 

przedstawienie w niniejszej prognozie moŜliwych do występowania oddziaływań na 

poszczególne elementy środowiska naturalnego, wynikających z planowanych do 

podejmowania inwestycji, stanowi wprowadzenie do oceny właściwej, jaka powinna zostać 

przeprowadzona w ramach opracowywania raportów oddziaływania na środowisko 

poszczególnych inwestycji. W przypadku Projektu Programu – tak jak 

w efekcie przeprowadzonej Prognozy oddziaływania na środowisko Polityki energetycznej 

moŜna stwierdzić, iŜ aktualne i przyszłe kolizje z wymogami ochrony środowiska związane 

z istnieniem i działalnością sektora energetycznego w obecnym i docelowym kształcie – 

częściowo nieuchronne – będzie moŜna w znacznym stopniu złagodzić, a w pewnym zakresie 

równieŜ wyeliminować. 

Podobnie, w cytowanej juŜ w niniejszej prognozie metodyce [91] stwierdza się, Ŝe 

w sytuacji gdy na dany plan składa się większa liczba przedsięwzięć, opisanych tylko 

w ogólny sposób, bez podania szczegółów tych przedsięwzięć (np. dotyczących techniki 

rozwiązań), ocena dokonana na poziomie programu nie zwalnia od dokonania oceny 

poszczególnych przedsięwzięć w odniesieniu do owych szczegółów, nie objętych programem. 

Jako podstawowe załoŜenie, wynikające m.in. z cytowanej powyŜej Dyrektywy 2001/42/WE 

[98], przyjęto, Ŝe strategiczne oceny oddziaływania na środowisko powinny w pierwszym 

rzędzie koncentrować się na generalnych uwarunkowaniach, potrzebach i celach (określanych 

i determinowanych przede wszystkim w skali międzynarodowej, krajowej i makroregionalnej, 

a nie lokalnej). 

Z potrzeby zapewnienia prawidłowego funkcjonowania elektroenergetycznej 

infrastruktury krytycznej wynika konieczność przyjęcia Projektu Programu. Jak juŜ 

wspomniano w niniejszej Prognozie, obowiązujące obecnie przepisy prawa nie sprzyjają 

a niejednokrotnie uniemoŜliwiają prowadzenie inwestycji liniowych, które są kluczowym 

elementem rozbudowy systemu elektroenergetycznego. Ciągłość dostarczania 

i wystarczalność dostaw energii elektrycznej ma natomiast decydujący wpływ na 

funkcjonowanie kraju, w tym jego bezpieczeństwo i rozwój gospodarczy. Brak 

któregokolwiek z mediów energetycznych (energii elektrycznej, gazu, paliw czy ciepła) 

powoduje zakłócenia w funkcjonowaniu państwa i opóźnia jego rozwój. W przypadku 

Projektu Programu jako całości brak jest rozsądnych alternatyw. MoŜna jedynie, na etapie 

poszukiwania rozwiązań szczegółowych, poszukiwać alternatyw (lokalizacji lub przebiegu, 

metod budowy, rozwiązań technicznych etc.) dla poszczególnych przedsięwzięć 

inwestycyjnych, tak aby ograniczyć ewentualne negatywne oddziaływania na środowisko. 

Istnienie barier prawnych dla budowy infrastrukturalnych obiektów liniowych jest 

powszechnie znane, a co waŜniejsze faktycznie zdiagnozowane i potwierdzone. Dowodami 

przeprowadzonej diagnozy problemów i sposobu ich rozwiązania są specustawy związane 

z rozbudową dróg, przygotowaniem do EURO 2012 oraz niektórych inwestycji związanych 

z dywersyfikacją dostaw gazu ziemnego. 


Takie same bariery prawne blokują rozbudowę – znacznie waŜniejszych dla 

niezakłóconego funkcjonowania państwa, a nie tylko dla Mistrzostw Europy w piłce noŜnej – 

obiektów liniowych infrastruktury mediów energetycznych. Przypadki zakłóceń 

w funkcjonowaniu duŜych aglomeracji miejskich lub duŜych obszarów kraju, spowodowane 

krótkotrwałym ograniczaniem lub zaprzestaniem dostaw mediów energetycznych liczą się 

w dziesiątki i dotyczą słuŜb, mających zapewnić bezpieczeństwo publiczne, setek tysięcy 

mieszkańców, tysięcy zakładów przemysłowych oraz duŜej części sektora usług. Postępujące 

zuŜycie techniczne obiektów infrastruktury liniowej mediów energetycznych w połączeniu 

z wydłuŜeniem trwającego juŜ od 20 lat okresu narastających utrudnień w dostępie do 

istniejących obiektów oraz utrudnień w zakresie budowy nowych obiektów będzie 

skutkowało wzrostem liczby i częstotliwości zakłóceń oraz rozszerzaniem zasięgu ich 

oddziaływania. W przypadkach wydłuŜenia czasów ograniczania lub zaprzestania dostaw 

mediów energetycznych np. w wyniku klęsk Ŝywiołowych mogą następować stany chaosu ze 

wszystkimi jego skutkami 

Ze względu na planowaną realizację inwestycji sieciowych na obszarze całego kraju, 

w niniejszym Projekcie prognozy przedstawiono stan środowiska naturalnego oraz 

istniejących problemów ochrony środowiska we wszystkich województwach. Warto w tym 

miejscu zauwaŜyć, Ŝe w przedstawionych w niniejszej Prognozie charakterystykach stanu 

środowiska poszczególnych województw, jeśli nawet wskazywane były elementy 

infrastruktury energetycznej (linie i stacje) jako będące źródłem określonych oddziaływań 

(pole elektromagnetyczne, hałas), nie stwierdzono w Ŝadnym przypadku przekroczenia 

wartości dopuszczalnych tych oddziaływań. Oznacza to, Ŝe stosowane przez inwestorów 

przepisy, normy oraz najnowsze techniki i technologie pozwalają na ograniczenie 

negatywnych oddziaływań inwestycji na środowisko. 

Znaczna część planowanych do budowy linii elektroenergetycznych wykorzystywać 

będzie istniejące obecnie korytarze infrastrukturalne, zaś rozbudowa stacji 

elektroenergetycznych polegać będzie na instalacji nowych urządzeń w granicach istniejących 

obiektów. 


LITERATURA 

1. Aktualizacja opracowania ekofizjograficznego do planu zagospodarowania 

przestrzennego województwa pomorskiego. Wojewódzkie Biuro Planowania 

Przestrzennego w Słupsku, Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego, 

Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Słupsk – Gdańsk 2007 r. 

2. Decyzja 1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lipca 2002 r. 

ustanawiająca szósty wspólnotowy program działań w zakresie środowiska 

naturalnego. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 15/t. 7. 

3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. 

w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca 

i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. 

http://eur-lex.europa.eu 

4. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony 

dzikich ptaków. 

5. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk 

naturalnych oraz dzikiej fauny i flory. 

6. Ekologiczne uwarunkowania rozwoju i zagospodarowania przestrzennego 

województwa lubelskiego. Biuro Planowania Przestrzennego. Lublin, lipiec 2000 r. 

7. Ekspercki projekt koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju w świetle zasad 

zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska w perspektywie krajowej, 

regionalnej i lokalnej. Polska Akademia Nauk. Warszawa 2009 r. 

8. Ekspercki projekt koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju do roku 2033. 

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Warszawa grudzień 2008 r. 

9. Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, 

zwłaszcza jako środowisko Ŝyciowe ptactwa wodnego. Ramsar dnia 2 lutego 1971 r. 

Dz.U. 1978 Nr 7 poz. 2. 

10. Konwencja o róŜnorodności biologicznej. Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. 

Dz.U. 2002 nr 184 poz. 1532. 

11. Krajowa Strategia Ochrony i ZrównowaŜonego UŜytkowania RóŜnorodności 

Biologicznej. Załącznik do uchwały nr 270/2007 Rady Ministrów z dnia 

26.10.2007 r. 

12. Linia 400 kV Dobrzeń – Wielopole. Zakończenie budowy. Kamiński W., Podhajecki 

H. Elektroenergetyka 4/2003. 

13. Linie i stacje elektroenergetyczne w środowisku człowieka – informator, wydanie 4. 

Warszawa 2008 r. 

14. Linie i stacje elektroenergetyczne w środowisku człowieka - folder, wydanie 5. 

Aktualizacja 2009, Warszawa 2008 r. 

15. Lubuski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 przyjęty przez Zarząd 

Województwa Lubuskiego we wrześniu 2007 r. 

16. Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013, przyjęty przez 

Zarząd Województwa Małopolskiego 4 października 2007 r. 


17. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Ministerstwo Rozwoju 

Regionalnego, Warszawa maj 2007 r. 

18. Natura 2000 w ocenach oddziaływania przedsięwzięć na środowisko, Engel J., 

Warszawa 2009 r. 

19. Norma PN-EN 50341-1:2005 Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu 

przemiennego powyŜej 45 kV. Część 1: Wymagania ogólne. Specyfikacje wspólne. 

20. Ocena planów i przedsięwzięć znacząco oddziałujących na obszary Natura 2000 

„Wytyczne metodyczne dotyczące przepisów Artykułu 6(3) i (4) Dyrektywy 

Siedliskowej 92/43/EWG”. Komisja Europejska, listopad 2001 r. 

21. Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląskiego, Zarząd 

Województwa Dolnośląskiego. Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu. 

Wrocław 2005 r. 

22. Opracowanie ekofizjograficzne do planu zagospodarowania przestrzennego 

województwa łódzkiego. Zespół Opracowań Problemowych 2001-2002 r. 

23. Opracowanie ekofizjograficzne do planu zagospodarowania przestrzennego 

województwa śląskiego. Katowice 2003 r. 

24. Pismo z dnia 19 stycznia 2010 r. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. 

25. Plan priorytetowych połączeń międzysieciowych, Komunikat Komisji dla Rady 

i Parlamentu Europejskiego. KOM(2006) 846. Bruksela 2007, str. 5 

26. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016, 

Ministerstwo Środowiska. Warszawa 2008 r. 

27. Polityka energetyczna Polski do 2030 r. przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 

10 listopada 2009 r. uchwałą nr 202/2009 r. 

28. Prognoza oddziaływania na środowisko dla Regionalnego Programu Operacyjnego 

województwa zachodniopomorskiego na lata 2007-2013. 

29. Prognoza oddziaływania na środowisko Małopolskiego Regionalnego Programu 

Operacyjnego na lata 2007-2013. 

30. Prognoza oddziaływania na środowisko Opolskiego Regionalnego Programu 


31. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Regionalnego Programu 

Operacyjnego województwa lubelskiego na lata 2007-2013. 


Operacyjnego województwa mazowieckiego na lata 2007-2013. 


Operacyjnego województwa podlaskiego na lata 2007-2013. 


Operacyjnego województwa świętokrzyskiego na lata 2007-2013. 

35. Prognoza oddziaływania na środowisko Regionalnego Programu Operacyjnego dla 

województwa dolnośląskiego na lata 2007-2013. 

36. Prognoza oddziaływania na środowisko Regionalnego Programu Operacyjnego dla 

województwa pomorskiego na lata 2007-2013. 


37. Prognoza oddziaływania na środowisko Regionalnego Programu Operacyjnego 

Warmia i Mazury na lata 2007-2013. 


województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2007-2013. 


województwa łódzkiego na lata 2007-2013. 


województwa podkarpackiego na lata 2007-2013. 


województwa śląskiego na lata 2007-2013. 

42. Prognoza oddziaływania na środowisko Wielkopolskiego Regionalnego Programu 


43. Prognoza Oddziaływania na Środowisko dokumentu „Polityka energetyczna Polski 

do 2030 r.” (Raport końcowy) Opracowanie: Proeko CDM Sp. z o.o. na zlecenie 

Ministerstwa Gospodarki. Warszawa czerwiec 2009 r. 

44. Program ochrony środowiska dla województwa podkarpackiego na lata 2008-2011, 

z uwzględnieniem lat 2012- 2015. Rzeszów 2008 r. 

45. Program ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego na lata 2007-2015 

Projekt. Kielce 2005 r. 

46. Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008-2011 

z perspektywą do roku 2015. Lublin 2008 r. 

47. Program ochrony środowiska województwa lubuskiego na lata 2003 – 2010. Zielona 

Góra, sierpień 2003 r. 

48. Program ochrony środowiska województwa małopolskiego na lata 2005-2012. 

Kraków 2005 r. 

49. Program ochrony środowiska województwa opolskiego na lata 2007 – 2010 

z perspektywą do roku 2014. Opole 2008 r. 

50. Program ochrony środowiska województwa podlaskiego na lata 2007 – 2010. 

Białystok 2007 r. 

51. Program ochrony środowiska województwa pomorskiego na lata 2007 – 2010. 

Gdańsk 2007 r. 

52. Program ochrony środowiska województwa śląskiego do 2004 roku oraz cele 

długoterminowe do roku 2015. Katowice 2001 r. 

53. Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007- 

2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014. Olsztyn 2007 r. 

54. Program ochrony środowiska województwa wielkopolskiego na lata 2002-2010. 

Wrocław 2002 r. 

55. Program Ochrony Środowiska z planem gospodarki odpadami województwa 

kujawsko-pomorskiego. Toruń 2007 r. 

56. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Ministerstwo Rozwoju 

Regionalnego, Warszawa grudzień 2007 r. 


57. Program zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska województwa 

dolnośląskiego. Wrocław 2002 r. 

58. Projekt korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce. 

Zakład Badania Ssaków Polska Akademia Nauk BiałowieŜa. Opracowanie wykonane 

dla Ministerstwa Środowiska (Umowa nr 13/N/2004 z dn 29 XII 2004 r.) w ramach 

realizacji programu Phare PL0105.02 „WdraŜanie Europejskiej Sieci Ekologicznej na 

terenie Polski”. BiałowieŜa, 31 I 2005 r. 

59. Przestrzenne zagospodarowanie Polski na początku XXI wieku. Instytut Geografii 

i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego PAN, 2006 r. 

60. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007- 

2013, Wersja przekazana do akceptacji Komisji Europejskiej po zakończeniu 

negocjacji sierpień 2007 r. 

61. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 

przyjęty przez Zarząd Województwa Opolskiego 29 października 2007 r. 

62. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013 

przyjęty przez Zarząd Województwa Pomorskiego 2 października 2007 r. 

63. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007 -2013, przyjęty 

przez Zarząd Województwa Warmińsko - Mazurskiego w dniu 14 listopada 2007 r. 

64. Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 

2007-2013 przyjęty przez Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 

lutego 2007 r. 

65. Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007 - 2013 

przyjęty przez Komisję Europejską 2 października 2007 r. 

66. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013, lipiec 

2007 r. 

67. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007 - 2013, 

październik 2007 r. 

68. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego zatwierdzony przez 

Zarząd Województwa Podkarpackiego w dniu 6 listopada 2007 r.; 

69. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013 

przyjęty Zarząd Województwa Podlaskiego 13 lipca 2007 r. 

70. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013, 

sierpień 2007 r. 

71. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013, 

2008 r. 

72. Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 

2007-2013, październik 2007 r. 

73. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie 

dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Dz.U. 2007 nr 120 poz. 826 

74. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie 

dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów 

sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dz. U. 2003 r. Nr 192 poz. 188 


75. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia 

rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz 

szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do 

sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko z późniejszymi zmianami. 

Dz.U. 2004 nr 257 poz. 2573 

76. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające 

przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, 

Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające 

rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L210/25. 

77. Sieć ostoi ptaków w Polsce WdraŜanie Dyrektywy Unii Europejskiej o Ochronie 

Dzikich Ptaków. Gromadzki M., Błaszkowska B., Chylarecki P., Gromadzka J., 

Sikora A., Wieloch M., Wójcik B., 2002 r. 

78. Strategia ochrony obszarów wodno-błotnych w Polsce wraz z planem działań (na lata 

2006-2013). Ministerstwo Środowiska Warszawa, 2006 r. 

79. Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 

Warszawa listopad 2006 r. 

80. Streszczenie Prognozy oddziaływania na środowisko Lubuskiego Regionalnego 

Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 

81. System Informacji Przestrzennej o Mokradłach Polski. 2006 r. Instytut Melioracji 

i UŜytków Zielonych w Falentach, Zakład Ochrony Przyrody Obszarów Wiejskich, 

na zlecenie Ministerstwo Środowiska 

82. The List of Wetlands of International Importance. 28.01.2010, www.ramsar.org, 

83. Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, 

z późniejszymi zmianami, Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717. 

84. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880. 

85. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego 

ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach 

oddziaływania na środowisko, z późniejszymi zmianami. Dz.U. 2008 nr 199 poz. 

1227. 

86. Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, 

z późniejszymi zmianami. Dz.U. 2006 Nr 227 poz. 1658. 

87. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne z późniejszymi zmianami. 

Dz.U. 1997 Nr 54 poz. 348. 

88. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 – 2013. sierpień 2007 r. 

89. Współczesne przyjazne środowisku technologie napowietrznych linii przesyłowych, 

Kwiatkowski M., Karkoszka K. Centrum Zastosowań Zaawansowanych Technologii 

Sp. z o.o. Jeleniewo/Jaczno, maj 2009 r. 

90. ZałoŜenia aktualizacji Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015. Dokument przyjęty przez 

Radę Ministrów dnia 30 grudnia 2008 r. Warszawa, grudzień 2008 r. 

91. Zarządzanie obszarami Natura 2000, Postanowienia artykułu 6 dyrektywy 

„siedliskowej” 92/43/EWG, Komisja Europejska 2000 

92. http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/ 


93. http://www.gddkia.gov.pl 

94. http://www.gis-mokradla.info. 

95. http://www.rte-france.com 

96. http://www.strategializbonska.pl, 

97. Decyzja 1364 

98. Dyrektywa 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 w sprawie oceny wpływu 

niektórych planów i programów na środowisko 

99. Infrastruktury krytyczne w elektroenergetyce. A. Klimpel, W. Lubicki. 

ŚWE 2009 r., nr 5. 

100. Kryteria wyznaczania Lasów o szczególnych walorach przyrodniczych (High 

Conservation Value Forests) w Polsce. Związek Stowarzyszeń „Grupa Robocza FSC 

w Poslce”. 2006 r. 

101. Oceny oddziaływania na środowisko w ochronie krajobrazu. A. Sas-Bojarska 

102. Oceny środowiskowe w ochronie zasobów turystycznych i rekreacyjnych 

przestrzeni. A. Sas-Bojarska. Nauka Przyroda Technologie. 2009 r. Zeszyt 1. 

103. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, z późniejszymi 

zmianami. Dz.U. 2007 Nr 89 poz. 590.

prognoza oddziaÅywania na Årodowisko rozporzÄ dzenia rady ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

prognoza oddziaÅywania na Årodowisko rozporzÄdzenia rady ...