Regionalni plan upravljanja medicinskim otpadom za ... - Ekologija.ba

Projekat “Odgovorno upravljanje medicinskim otpadom” 

REGIONALNI PLAN 

upravljanja medicinskim otpadom 

za sjeveroistočnu Bosnu i Hercegovinu 

Projekat finansira Evropska unija 

Projekat implementira 

Centar za ekologiju i energiju

Regionalni plan upravljanja medicinskim 

otpadom za sjeveroistočnu BiH 

_____________________________________________________________ 

RPUMO 

Januar, 2012.

Izdavač: 

Centar za ekologiju i energiju 

M. i Ž. Crnogorčevića 8 

75000 Tuzla, BiH 

tel/ fax: +387 35 249 311 

ceetz@bih.net.ba 

www.ekologija.ba 

Radna grupa za izradu Regionalnog plana upravljanja medicinskim otpadom 

za sjeveroistočnu BiH: 

Nadležna vlast: 

Azra Bašić, Federalno ministarstvo okoliša i turizma 

Damir Mujkanović, Ministarstvo zdravstva TK 

Antonio Bosankić, Ministarstvo prostornog uređenja i 

Muamer Hajdarević, Uprava za inspekcijske poslove TK 

Dinka Muhović, Uprava za inspekcijske poslove TK 

okolice TK 

Zdravstvene ustanove: 

Sadeta Hadžić, Univerzitetski klinički centar Tuzla 

Zdravko Ivanović, Opća bolnica Orašje 

Željko Radović, Opšta bolnica Zvornik 

Dragana Gajić, Opšta bolnica Brčko distrikt 

Mirjana Ninković, Dom zdravlja Doboj 

Ružica Jelisić, Dom zdravlja Bijeljina 

Elvirs Delić, Dom zdravlja Gračanica 

Šefik Mudrov, Dom zdravlja Srebrenik 

Suzana Zukić Gogić, Dom zdravlja Kalesija 

Mirsada Ganić, Klinika za srce, Tuzla 

Almira Rizanaj, Dom zdravlja Tuzla 

Biznis sektor: 

Maid Hadžimujić, KEMIS BH, Lukavac 

NVO - Centar za ekologiju i energiju : 

Džemila Agić, direktorica 

Vanja Rizvić, koordinator projekta 

Tehnička priprema i dizajn: Lejla Selimović 

Goran Marković 

Štampa: 

Tiraž: 

OFF - SET, Tuzla 

250 primjeraka 

Centar za ekologiju i energiju 2

SADRŽAJ 


10. 

ANALIZA SISTEMA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U 

SJEVEROISTOČNOJ BIH ........................................................................................ 25 

10.1. Primjeri zbrinjavanja medicinskog otpada u zdravstvenim ustanovama ............ 25 

Firme za odvoz opasnog medicinskog otpada i kapaciteti postrojenja za 

10.2. 

obradu ................................................................................................................. 27 

10.3. Zaključak dobiven analizom ................................................................................. 28 

11. MJERE ZA UPRAVLJANJE MEDICINSKIM OTPADOM ............................................ 29 

12. 

KRATKE INFORMACIJE O PROJEKTU “ODGOVORNO UPRAVLJANJE 

MEDICINSKIM OTPADOM” .................................................................................. 32 

13. LITERATURA ......................................................................................................... 33 

PRILOZI 

PRILOG 1 – Definicije i termini ............................................................................. 34 

PRILOG 2 – Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom 

(Sl. Novine FBiH 77/08) ..................................................................... 38 

PRILOG 3 – Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom 

(Sl. Glasnik RS 90/06) ........................................................................ 43 


1. UVOD 

Ekonomski razvijenije zemlje stvaraju velike količine otpada, pa su danas suočene sa ozbiljnim 

problemima vezanim za zbrinjavanje i upravljanje otpadom. Od ukupno 1,3 biliona tona otpada, koji 

zemlje EU stvaraju svake godine, oko 40 miliona tona smatra se opasnim otpadom. Prema podacima 

Organizacije za upravljanje, saradnju i razvoj (OECD) između 1990. i 1995. godine količina otpada u 

Europi porasla je za 10%, dok bi prema njihovoj procjeni u periodu do 2020. godine taj porast mogao 

biti 45% (European Commission, 2003). 

Zemlje u razvoju, kao što je BiH, stvaraju manje količine otpada od razvijenih zemalja. Međutim, kod 

njih su problemi štetnog uticaja na zdravlje ljudi i okoliš još veći jer nemaju uređene sisteme 

sakupljanja i zbrinjavanja otpada. 

Kao i u svijetu, zbrinjavanje medicinskog otpada u BiH postaje sve veći problem. Da bi se krenulo u 

rješavanje ovog problema, formirana je Radna grupa koja se sastoji od eksperata koji su predstavnici 

zdravstvenih ustanova, vlasti, biznis sektora i organizacija civilnog društva. Radna grupa je pristupila 

izradi Regionalnog plana upravljanja medicinskog otpada za sjeveroistočnu BiH sa ciljem da osnovne 

smjernice za sakupljanje i zbrinjavanje medicinskog otpada u sjeveroistočnoj BiH u narednih 5 godina. 

2. OPĆE KARAKTERISTIKE REGIONA SJEVEROISTOČNE BIH 

Region sjeveroistočne BiH, koji je obuhvaćen ovim Regionalnim planom za upravljanje medicinskim 

otpadom, zauzima površinu oko 10 000 km² i graniči se sa Hrvatskom i Srbijom na sjeveru i istoku, a 

sa centralnim dijelovima BiH na jugu i zapadu. Raspoređena je u 35 općina, od čega je 18 iz Republike 

Srpske, 16 iz Federacije BiH i Brčko distrikta BiH. 

Region je u suštini multipolaran, sa tri glavna centra, ali bez jasno dominirajućeg glavnog centra. 

Najveći grad je Tuzla, sjedište Tuzlanskog kantona Federacije BiH i tradicionalno industrijski i 

univerzitetski centar; drugi grad po veličini je Bijeljina, istovremeno i drugi grad po veličini Republike 

Srpske, centar trgovine i strateški pozicioniran u središtu poljoprivredne regije Semberije, a treći je 

Brčko, grad koji svoj nedavni napredak duguje svom specijalnom administrativnom statusu 

materijalizovanom u relativno povoljnom poslovnom okruženju, kao i svom izvanrednom 

geografskom položaju uz rijeku Savu. 

Sjeveroistočna BiH je najgušće naseljena regija sa populacijom od preko milion stanovnika, što 

predstavlja preko jedne četvrtine ukupne populacije BiH, a površinski obuhvata samo 15% teritorije 

države. Demografska zdravstvena situacija regije je dosta dobra, sa stopom prirodnog rasta 

stanovništva više nego dvostruko većom od prosjeka države (140 st./km² u Regiji prema 75 st./km² u 

BiH). (“Integrisana ekonomska analiza za ekonomsku regiju sjeveroistočna BiH“, www.nerda.ba) 

3. CILJEVI REGIONALNOG PLANA UPRAVLJANJA MEDICINSKOG OTPADA ZA SI BIH 

Polazeći od analize stanja i vizije održivog i funkcionalnog sistema upravljanja medicinskim otpadom i 

važećih propisa, definirani su ciljevi ovog dokumenta. 

Osnovni cilj je uvođenje zdravstveno bezbjednog i ekološki prihvatljivog načina postupanja sa 

medicinskim otpadom, primjerenog nacionalnoj ekonomskoj situaciji i stepenu razvoja zdravstvene 

zaštite. 

Specifični ciljevi: 

Smanjenje rizika po zdravlje i okoliš od medicinskog otpada; 

Zaštita stanovništva od zaraznih bolesti; 


Uspostavljanje integralnog sistema upravljanja medicinskim otpadom; 

Zaštita zdravlja i bezbjednosti svih lica u zdravstvenim ustanovama i van njih (osoblja, 

pacijenata, posjetilaca i stanovništva); 

Izrada uspješnog i efikasnog sistema za sakupljanje, skladištenje, tretman i odlaganje 

medicinskog otpada u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom i Direktivama EU; 

Kontrola specifičnih bioloških, fizičkih i hemijskih osobina otpada koje mogu štetiti ljudskom 

zdravlju i okolišu; 

Poštovanje etičkih i estetičkih principa; 

Zaštita okoliša promoviranjem pravilnog upravljanja otpadom od mjesta nastanka do konačnog 

odlaganja; 

Smanjivanje proizvodnje otpada a posebno opasnog medicinskog otpada; 

Obnavljanje, reciklaža i eventualna upotreba otpada i 

Edukacija osoblja u zdravstvenim ustanovama u pogledu provođenja Plana upravljanja 

medicinskim otpadom. 

4. ZAKONSKI OKVIR UPRAVLJANJA MEDICINSKOM OTPADOM U BIH 

Europska unija (EU) donijela je veliki broj zakona i direktiva koji opisuju i utvrđuju stanje upravljanja 

otpadom. Osnovu čine Temeljne direktive upravljanja otpadom koje sadrže strategiju i mjere vezane 

za smanjenje i recikliranje pojedinih vrsta otpada, odlaganje, vrste odlagališta i kontrolu odlaganja. 

Upravljanje medicinskim otpadom, koji po svojim osobinama može biti opasan i/ili inertan, u BiH je 

regulirano entitetskim i kantonalnim Zakonima i podzakonskim aktima. 

Neka pravna akta koja regulišu ovu oblast u Republici Srpskoj (RS) su: Zakon o zaštiti životne sredine 

(Sl. glasnik RS 53/02), Zakon o upravljanju otpadom (Sl. glasnik RS 53/02), Zakon o zdravstvenoj zaštiti 

(Sl. glasnik RS 18/99), Zakon o lijekovima (Sl. glasnik RS 19/01), Pravilnik o upravljanju medicinskim 

otpadom (Sl. glasnik RS 90/06), Pravilnik o kategorijama otpada, karakteristikama koje ga svrstavaju u 

opasni otpad, djelatnostima povrata komponenti i odlaganja otpada (Sl. glasnik RS 39/05), Pravilnik o 

kategorijama otpada sa katalogom (Sl. glasnik RS 39/05), Pravilnik o transportu opasnog otpada (Sl. 

glasnik RS 86/05), Pravilnik o vrstama otpada i djelatnostima u oblastima upravljanja otpadom za koje 

je potrebna dozvola (Sl. glasnik RS 39/05), Pravilnik o sadržaju plana prilagođavanja za postojeća 

postrojenja i uređaje za djelatnosti upravljanja otpadom i aktivnostima koje preuzima nadležni 

organ (Sl. glasnik RS 39/05) i Pravilnik o uslovima za rad postrojenja za spaljivanje otpada (Sl. glasnik 

RS 39/05). 

Zakonodavstvo upravljanja otpadom u FBiH čine: Zakon o zaštiti okoliša (Sl. novine FBiH 33/03 i 

38/09), Zakon o upravljanju otpadom (Sl. novine FBiH 33/03 i 72/09), Pravilnik o kategorijama otpada 

sa listama (Sl. novine FBiH 9/05), Pravilnik o izdavanju dozvole za aktivnosti male privrede u 

upravljanju otpadom (Sl. novine FBiH 9/05), Pravilnik o potrebnim uvjetima za prenos obaveza sa 

proizvodača i prodavaca na operatera sistema za prikupljanje otpada (Sl. novine FBiH 9/05), Pravilnik 

koji odreduje postupanje sa opasnim otpadom koji se ne nalazi na listi otpada ili čiji je sadržaj 

nepoznat (Sl. novine FBiH 9/05), Pravilnik o sadržaju plana prilagodavanja upravljanja otpadom za 

postoječa postrojenja za tretman ili odlaganje otpada i aktivnostima koje preduzima nadležni organ 

(Sl. novine FBiH 9/05), Uredba o vrstama finansijskih garancija kojima se osigurava prekogranični 

transport opasnog otpada (Sl. novine FBiH 41/05), Uredba koja reguliše obavezu izvještavanja 

operatora i proizvodača otpada o provođenju programa nadzora, monitoringa i vođenja evidencije 

prema uvjetima iz dozvole (Sl. novine FBiH 31/06), Uredba o selektivnom prikupljanju, pakovanju i 

označavanju otpada (Sl. novine FBiH 38/06), Uredba o finansijskim i drugim garancijama za 

pokrivanje troškova rizika od mogućih šteta, čišćenje i postupke nakon zatvaranja odlagališta (Sl. 

novine FBiH 39/06), Pravilnik o životinjskom otpadu i drugim bezopasnim materijalima prirodnog 

porijekla koji se mogu koristiti u poljoprivredne svrhe (Sl. novine FBiH 8/08), Pravilnik o obrascu, 

sadržaju i postupku obavještavanja o važnim karakteristikama proizvoda i ambalaže od strane 


proizvođača (Sl. novine FBiH 8/08), Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom (Sl. novine FBiH 

77/08), Pravilnik o upravljanju ambalažom i ambalažnim otpadom (Sl. novine FBiH 83/10), Pravilnik o 

prekograničnom prometu otpada (Sl. novine FBiH 7/11), Pravilnik o zbrinjavanju farmaceutskog 

otpada (Sl. novine FBiH 23/11), Pravilnik o uslovima za rad postrojenja za spaljivanje otpada (Sl. 

novine F BiH 12/05), Pravilnik o ograničenim vrijednostima emisije zagađujućih materija u zrak (Sl. 

novine F BiH 12/05). 

4.1. Zakon o upravljanju otpadom 

Zakon o upravljanju otpadom predstavlja pravni okvir za uspostavu sistema upravljanja svim vrstama 

otpada, osim radioaktivnog. Zakonom se posebno uređuju: pojmovi, definicije i osnovna načela, 

kategorije, vrste i liste otpada, postupci upravljanja otpadom, načela upravljanja otpadom, planiranje 

upravljanja otpadom, podjela nadležnosti između federacije i kantona u upravljanju otpadom, 

izdavanje dozvola za aktivnosti tretmana i odlaganja otpada, odgovornost u upravljanju otpadom i 

postupanje u slučaju vangraničnog prometa otpada. U članu 4 Zakona o upravljanju otpadom otpad 

je definisan kao sve materije ili predmeti koje vlasnik odlaže, namjerava odložiti ili se traži da budu 

odložene u skladu sa jednom ili više kategorija otpada navedenoj u listi otpada i utvrđenoj u 

provedbenom propisu. 

Osnovna načela upravljanja otpadom su definisana Članom 5, Zakona o upravljanju otpadom i glase: 

prevencija - izbjegavanje nastajanja otpada ili smanjivanje količine i štetnosti nastalog otpada da bi se 

smanjio rizik po zdravlje ljudi i okoliš i da bi se izbjegla okolinska degradacija; mjere opreznosti ili 

sprečavanje opasnosti ili šteta po okoliš koju prouzrokuje otpad, preduzimanje mjera, čak iako nije na 

raspolaganju potpuna naučna podloga; odgovornost proizvođača otpada koji je odgovoran za odabir 

najprihvatljivijeg okolinskog rješenja prema karakteristikama proizvoda i tehnologiji proizvodnje, 

uključujući životni ciklus proizvoda i korištenje najadekvatnije raspoložive tehnologije; princip 

zagađivač plaća odnosno proizvođač ili vlasnik otpada snosi sve troškove prevencije, tretmana 

odlaganja otpada, uključujući i brigu nakon upotrebe i monitoring, proizvođač otpada je i finansijski 

odgovoran za preventivne i sanacione mjere zbog šteta po okoliš koje je prouzrokovao ili će ih 

najvjerovatnije prouzrokovati; blizina ili tretman ili odlaganje otpada treba se vršiti u najbližem 

adekvatnom postrojenju ili lokaciji, uzimajući u obzir okolinsku i ekonomsku profitabilnost, 

regionalnost - razvoj tretmana otpada i izgradnja objekata za njegovo odlaganje treba se vršiti na 

način da pokriva potrebe regiona i omogućava samoodrživost izgrađenih objekata. 

U planiranju upravljanja otpadom nadležni organi dužni su izraditi planove za upravljanje otpadom 

koji će obuhvatiti: vrstu, količinu i porijeklo otpada koji se proizvodi i koji se treba tretirati ili odložiti; 

ciljeve upravljanja otpadom; opće tehničke zahteve za upravljanja otpadom i uređaje unutar 

područja na kojima se nalaze; raspoloživ i podesan tretman, mjesta odlaganja i uređaje unutar 

određene teritorije; specijalne ugovore za tretman ili odlaganje otpada za veći broj općina; specijalne 

ugovore za pojedine vrste otpada, kao što je opasni otpad, tečni otpad i ambalažni otpad. Zakon 

sadrži strateške ciljeve sa razrađenim prioritetima u upravljanju otpadom i pojedinim aktivnostima 

koje se trebaju preduzeti, listu mjera koje se trebaju preduzeti i procjenu troškova za izvršavanje 

zadataka u upravljanju otpadom. U Zakonu o upravljanju otpadom, Članom 11 regulisane su 

nadležnosti Federalnih ministarstava, a Članom 24 definišu se obaveze proizvođača i vlasnika otpada. 

4.2. Zakon o zaštiti okoliša/ Zakon o zaštiti životne sredine 

Zakon o zaštiti okoliša/ Zakon o zaštiti životne sredine navodi obaveze za pogone i postrojenja u radu, 

o racionalizaciji i izbjegavanju produkcije otpada, o minimizaciji stvaranja otpada i mogućnosti 

reciklaže i ponovne upotrebe. Ukoliko se opasni medicinski otpad deponuje, mora se voditi računa o 

zagađenju okoliša. 


4.3. Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom 

Pravilnikom o upravljanju medicinskim otpadom uređuju se opći principi za upravljanje otpadom, te 

planiranje upravljanja medicinskim otpadom. Utvrđuje se formiranje odbora za upravljanje otpadom i 

prenos otpada na treće lice. Utemeljuje se sistem planiranja tretmana medicinskog otpada i 

upravljanja medicinskim otpadom u cilju smanjenja rizika po uposlenike zdravstvenih ustanova, 

uposlenike na upravljanju otpadom, širu javnost i okoliš. Upravljanje medicinskim otpadom vrši se na 

osnovu Plana upravljanja medicinskim otpadom. Zdravstvena ustanova dužna je donijeti Plan 

upravljanja medicinskim otpadom u roku od dvije godine od dana stupanja na snagu ovog Pravilnika. 

Definišu se obaveze referenta i odbora za upravljanje otpadom. Vrste medicinskog otpada koje se 

obavezno razdvajaju od općeg otpada od momenta kad se proizvedu do momenta kad se proslijede 

ovlaštenom licu za prevoz, odlaganje, tretman ili obnavljanje medicinskog otpada, su: oštrice, veoma 

infektivni otpad, ostali infektivni i potencijalno infektivni otpad, farmaceutski otpad, genotoksični 

otpad, amalgamski otpad iz stomatološke prakse, opasni hemijski otpad i ostali hemijski otpad. 

Infektivni otpad se odlaže u crvenu burad, a ostali medicinski otpad pakuje se u žutu burad. Crvena 

burad sa infektivnim i eventualno biološkim otpadom moraju biti u minusnom režimu. Na buradima 

je jasno istaknut znak opasnosti i imaju natpis “INFEKTIVNI OTPAD”. Rukovodilac zdravstvene 

ustanove dužan je da obezbijedi da se lijekovi nabavljaju putem ugovora kojim se dozvoljava povrat 

lijekova sa isteklim rokom upotrebe proizvođaču ili dostavljaču. 

Kompletni sadržaji Pravilnika o upravljanju medicinskim otpadom za FBiH i za RS su dati u PRILOGU 2 i 

PRILOGU 3. 

4.4. Direktive EU 

Direktive i propisi EU u oblasti upravljanja otpadom : 

1. Direktiva o otpadu 2006/12/EC; 

2. Direktiva o opasnom otpadu 91/689/EEC s dodacima 94/31/EC, 166/2006; 

3. Direktiva o spaljivanju otpada 2000/76/EC; 

4. Direktiva o ambalaži i ambalažnom otpadu 94/62/Ec s dodacima 2005/20/EC, 2004/12/EC, 

1882/2003; 

5. Direktiva Savjeta 75/442/EEZ o otpadu (Okvirna direktiva); 

6. Direktiva Savjeta 91/156/EEZ koja dopunjava Direktivu Savjeta 75/442/EEZ; 

7. Direktiva Savjeta 91/689/EEZ o opasnom otpadu; 

8. Direktiva Savjeta 99/31/EZ o deponijama otpada; 

9. Direktiva Savjeta 2000/76/EZ o spaljivanju otpada; 

10. Direktiva Savjeta 94/62/EZ o ambalaži I ambalažnom otpadu; 

11. Direktiva 96/59/EZ o odlaganju PCB I PCT; 

12. Direktiva 96/61/EZ o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja okoliša; 

13. Direktiva Savjeta 259/93/EEZ o nadzoru i kontroli otpremanja otpada u i iz EU; 

14. Direktiva Savjeta 91/692/EEZ od 23.decebmra 1991. kojom se standardizuju i racionalizuju 

izvještaji o provođenju određenih direktiva koje se odnose na okoliš; 

15. Odluka komisije 2000/532/EZ od 03. maja 2000. koja mijenja Direktivu Savjeta 94/3/EZ o 

listama otpada u skladu sa članom 1(a) Direktive Savjeta 75/442/EEZ o otpadu i Odluke Savjeta 

94/904/EZ o listi opasnog otpada u skladu sa članom 1; 

16. National guidenlines for waste management in the health care industry; World Health 

Organisation, Healt-care management; 

Utvrđeno je pet osnovnih načela: 

1. hijerarhija upravljanja otpadom, 


2. samoodrživost postrojenja za odlaganje uključujući i reciklažna dvorišta, 

3. najbolja raspoloživa tehnologija, 

4. udaljenost odlagališta otpada, 

5. odgovornost proizvođača otpada. 

Uz navedena, nastoje se ostvariti i sljedeća načela: zajednička definicija otpada u svim državama 

članicama, definicija otpada iz Člana 1a. Okvirne direktive o otpadu obavezna je za sve države članice 

i primjenjuje se na sav otpad bez obzira je li on namijenjen odlaganju ili ponovnoj upotrebi. Uz to, 

lista otpada iz Europske liste otpada (ranije: Europski katalog otpada) pruža zajedničku terminologiju 

za različite vrste otpada. EU Direktive potiču čistije proizvodnje i upotrebu ekološki čistih proizvoda. 

Regulisanje prometa otpadom podrazumijeva da je potrebno propisati i uspostaviti sistem kontrole i 

nadzora nad prekograničnim prometom otpada uz obavezu država članica EU na uspostavu 

nacionalnog sistema za nadzor i kontrolu, kako bi se osigurao visoki stepen zaštite okoliša i ljudskog 

zdravlja te osiguralo provođenje načela o upravljanju otpadom propisanih Direktivom o otpadu 

75/442/EEZ. 

Posebnu pažnju posvećuje potreba značajnog poboljšavanja provođenju postojećih mjera država 

članica. Kako su lokalne vlasti često upravo one koje nose teret provođenja zahtjeva zakonodavstva 

EU o otpadu, EU komisija namjerava poboljšati njihovu uključenost u pripremu zakonodavstva i 

pružiti podršku njihovoj međusobnoj razmjeni iskustava. Za zemlje kandidate ističe se da će povećana 

potrošnja i promjena načina života vjerovatno dodatno opteretiti ionako preopterećene sisteme 

upravljanja otpadom i komunalnu infrastrukturu. Stoga će, uz poboljšanje postojećih sistema 

upravljanja otpadom, prioritet biti i ulaganja u inicijative za izbjegavanje nastajanja otpada, 

recikliranje, te infrastrukturu. 

5. KATEGORIZACIJA MEDICINSKOG OTPADA 

Medicinski otpad je sav otpad nastao u zdravstvenim ustanovama pri pružanju zdravstvenih usluga, 

vršenju naučnih istraživanja i eksperimenata u oblasti medicine, bez obzira na njegov sastav i 

porijeklo. To je heterogena smjesa klasičnog komunalnog otpada i opasnog medicinskog otpada. 

Prema WHO to je otpad koji se djelimično ili potpuno sastoji od: 

Ljudskih organa i tkiva 

Krvi i drugih tjelesnih tečnosti 

Ekskreta i sekreta 

LIjekova i drugih farmaceutskih preparata 

Upotrebljenih briseva, gaza, zavoja i sl. 

Upotrebljenih igala, skalpela, lanceta i drugi oštrih instrumenata 

Bilo kojeg drugog otpada koji potiče od medicinske, stomatološke, farmaceutske ili slične 

prakse, istraživanja, tretmana, zaštite i uzimanja krvi za transfuzije, a može inficirati osobu koja 

sa njim dođe u kontakt. 

Države članice EU koriste klasifikaciju medicinskog otpada iz poglavlja osamnaest Evropskog kataloga 

otpada (EWC - Commission Decision 2000/532/EC) sa izmjenama i dopunama (Commission Decisions 

2001/118; 2001/119; 2001/573)). 

U Katalogu otpada otpad se razvrstava u dvadeset grupa zavisno od osobina i mjesta nastanka, 

odnosno o djelatnosti koje ga generišu – stvaraju (sa preko 960 šifri). Svaka grupa sadrži podgrupe 

kojima se otpad razvrstava prema procesu u kojem je nastao. 

Grupa otpada označava se dvocifrenim brojem. Taj broj označava djelatnost u kojoj je nastao i iz koje 

potiče otpad. Podgrupa unutar grupe označava se četvorocifrenim brojem tako da su prve dvije cifre 

toga broja istovjetne ciframa grupe, a treća i četvrta cifra označava proces u kojem je otpad nastao. 


Vrste otpada s obzirom na dijelove procesa nastanka unutar podgrupe označene su šestocifrenim 

brojem na način da su prve četiri cifre istovjetne podgrupi, a peta i šesta cifra označavaju dio procesa 

nastanka otpada. 

Katalog otpada sadrži popis djelatnosti koje generišu otpad, te popis otpada prema svojstvima i 

mjestu nastanka, a s obzirom na grupe, podgrupe i vrste otpada. Grupe, podgrupe i vrste otpada u 

Katalogu otpada označene su »ključnim brojem«. U Katalogu otpada vrste opasnog otpada označene 

su zvjezdicom (*). 

Tabela 1. Standardna klasifikacija otpada u skladu sa Direktivom 75/442/EEC (Izvod iz Kataloga otpada sa 

opisanim kategorijama otpada Pravilnika o kategorijama otpada sa listama, Službene novine FBiH broj 9/05; 

Službeni Glasnik Republike Srpske RS 39/05) 

KLASIFIKACIONI 

BROJ 

18 01 

VRSTE, OSOBINE I DJELATNOST IZ KOJIH OTPAD POTIČE 

Otpad od njege novorođenčadi, dijagnosticiranja, liječenja ili prevencije bolesti kod 

ljudi 

18 01 01 oštri predmeti (osim 18 01 03) 

18 01 02 dijelovi ljudskog tijela i organi, vrećice i konzerve krvi (osim 18 01 03) 

18 01 03* 

18 01 04 

ostali otpad čije je sakupljanje i odlaganje podvrgnuto specijalnim zahtjevima radi 

prevencije infekcije 

otpad čije sakupljanje i odlaganje nije podvrgnuto specijalnim zahtjevima radi prevencije 

infekcije (npr. rublje, zavoji od gipsa, posteljina, odjeća za jednokratnu primjenu, platno, 

pelene...) 

18 01 06* hemikalije koje se sastoje od ili sadrže opasne materije 

18 01 07 hemikalije koje nisu navedene pod 18 01 06 

18 01 08* citotoksici i citostatici 

18 01 09 lijekovi koji nisu navedeni pod 18 01 08 

18 01 10* amalgamski otpad iz stomatološke zaštite 

18 02 Otpad od istraživanja, dijagnosticiranja, liječenja ili prevencije bolesti u životinja 

18 02 01 oštri predmeti (osim 18 02 02) 

18 02 02* 

18 02 03 

ostali otpad čije sakupljanje i odlaganje podliježe specijalnim zahtjevima radi prevencije 

infekcije 

otpad čije sakupljanje i odlaganje ne podliježe specijalnim zahtjevima radi prevencije 

infekcije 

18 02 05* hemikalije koje se sastoje od ili sadrže opasne materije 

18 01 06 hemikalije koje nisu navedene pod 18 02 05 

18 02 07* citotoksici i citostatici 

18 02 08 lijekovi koji nisu navedeni pod 18 02 07 


6. TRENUTNO UPRAVLJANJE MEDICINSKIM OTPADOM 

6.1. Upravljanje medicinskim otpadom u BiH 

Sistemski, dugogodišnji nemar i minimalno ulaganje u oblast upravljanja otpadom proizveli su cijeli 

niz crnih tačaka na kojima su nekontrolirano odložene veće količine otpada koje direktno ugrožavaju 

život i zdravlje ljudi. Količina otpada svakodnevno raste, a postojeća infrastruktura koja bi taj otpad 

trebala zbrinuti nepotpuna je (Herceg i Lukić, 2009). Nagomilavanje otpada i njegovo neadekvatno 

zbrinjavanje jedan je od većih okolišnih problema u BiH. 

U ukupnom zagađenju okoliša medicinski otpad ne zauzima veliki dio, ali je on potencijalno među 

najopasnijim vrstama otpada, jer može da dovede do infekcija i trovanja. Zagađenje koje dolazi iz 

zdravstvenih ustanova može da bude veoma opasno za zdravlje i ekosistem u kojem se taj otpad 

skladišti. Neadekvatno upravljanje opasnim medicinskim otpadom, počev od rukovanja unutar 

ustanova koje pružaju medicinske i veterinarske usluge pa do konačnog zbrinjavanja, predstavlja 

veoma visok rizik, kako za zdravlje osoblja koje s njim rukuje, tako i uopšte za okoliš. 

U poređenju sa ostalim zemljama u regionu, ovo nije velika količina, ali problem predstavlja 

neadekvatno odlaganje ovog otpada i nepoštivanje zakona koji tretiraju ovu oblast. Godišnje se u 

Federaciji Bosne i Hercegovine (FBiH) po glavi stanovnika proizvede 270 kg otpada. Otpad se prikuplja 

neselektivno, pa se često u komunalnom otpadu nalaze i pojedine kategorije industrijskog, 

medicinskog i drugih vrsta otpada. Na teritoriji FBiH nalazi se oko 2000 lokacija takozvanih 

nekontroliranih “divljih“ deponija, a najviše u Zeničko-Dobojskom i Tuzlanskom kantonu. Ukupna 

godišnja proizvodnja otpada iz zdravstvenih ustanova u FBiH iznosi 2,2 kg po osobi (kg/osobi) ili 5 000 

tona godišnje (t/g), od čega je oko 50% opasni medicinski otpad. Ukupna proizvodnja otpada iz 

veterinarskih ustanova je 20 t/g. Otpad iz zdravstvenih i veterinarskih ustanova se uglavnom prikuplja 

bez razdvajanja na izvoru, te se najčešće miješa sa komunalnim otpadom. Na sanitarnu deponiju se 

odlaže 18% otpada iz zdravstvenih ustanova i 12% otpada iz veterinarskih ustanova u FBiH, 0,5 % 

otpada se inkapsulira i/ili izvozi na neškodljivo zbrinjavanje, dok se ostali nastali otpad odlaže 

neadekvatno i uglavnom zajedno sa komunalnim otpadom (Strategija zaštite okoliša Federacije BiH 

2008 – 2018). 

Samo u nekim ustanovama se upotrijebljene igle odvajaju i odlažu u prazne plastične ili staklene 

ambalažu. Ostali dio infektivnog materijala (upotrijebljene šprice, sistemi za infuziju i transfuziju, 

urinarne kese, gaze i drugo) najčešće se ubacuju u otvorene kante. Često se sabirne kante sa 

pojedinih bolničkih odjeljenja i drugih zdravstvenih ustanova iznose ručno do prizemlja, a potom 

kolicima transportuju do mjesta za centralnu dispoziciju otpada, koje nije ni ograđeno ni 

obezbjeđeno. Prethodno se ne odvaja komunalni od opasnog otpada, a poslije ga raznose mačke i psi 

lutalice. Infektivni otpad se ne dezinficira na odjeljenjima ili službama, a izuzetak čini laboratorijski 

otpad, koji se autoklavira. Patološki otpad se često spaljuje u spalionicama u zdravstvenim 

ustanovama. 

U Bosni i Hercegovini su rađene preliminarne procjene količina medicinskog otpada koji nastaje u 

zdravstvenim ustanovama, a prema standardima WHO. Prema tim preliminarnim procjenama u BiH 

godišnje nastaje između 10 000 – 15 000 tona medicinskog otpada bez starih zaliha (Pranjić, 2006). 

Zbrinjavanje medicinskog otpada u BiH predstavlja jedan od velikih problema. U zadnjih desetak 

godina je došlo do unaprijeđenja zakonske regulative vezane za zbrinjavanje otpada iz zdravstvenih 

ustanova. Iako je tačno propisano na koji način se mora sakupljati sortirati i zbrinjavati medicinski 

otpad, većina zdravstvenih ustanova nije počela sa primjenom propisa. 


Upravljanje medicinskim otpadom mora se bazirati na slijedećim principima: zaštiti ljudskog zdravlja 

unutar i izvan medicinskih ustanova, zaštiti okoliša, poštovanju nacionalnih i međunarodnih 

standarda i poboljšanju higijenskih uslova unutar i van zdravstvenih ustanova. Uspostavljanje 

nacionalne politike upravljanja otpadom, zakonskog okvira, obrazovanja osoblja i uključivanja 

javnosti u problem medicinskog otpada osnovni su elementi za uspješno provođenje programa 

upravljanja otpadom. 

Predstavnici vlasti su donijeli nove propise ali uglavnom ne prate njihovu implementaciju i ne 

primjenjuju kaznene mjere. Zbog nedostatka inspekcijskog nadzora zdravstvene ustanove ne 

primjenjuju nove zakonske propise te odlažu opasan medicinski otpad na komunalne deponije jer im 

je to najjeftiniji način njegovog zbrinjavanja, a time dovode okolno stanovništvo u opasnost od raznih 

oboljenja. 

6.2. Upravljanje medicinskim otpadom u sjeveroistočnoj BiH 

Sa ciljem da se sagleda trenutno stanje vezano za zbrinjavanje medicinskog otpada u sjeveroistočnoj 

BiH i da se podstakne primjena novih propisa i odgovorno upravljanje medicinskog otpada, Centar za 

ekologiju i energiju Tuzla je početkom 2011. godine vršio istraživanje o količinama nastalog 

medicinskog otpada u 2010. godini i načinima njegovog upravljanja, a rezultati su uvršteni u Studiju o 

medicinskom otpadu “Upravljanje medicinskim otpadom u sjeveroistočnoj BiH“. 

Prema dobivenim podacima, 119 zdravstvenih ustanova u sjeveroistočnoj BiH je u 2010. godini 

proizvelo 1.820 tona otpada, od čega je 1.388 tona komunalnog i 432 tone opasnog medicinskog 

otpada. Iz ovoga se može zaključiti da od ukupnog otpada iz zdravstvenih ustanova oko 24% čini 

opasni medicinskog otpad. Napominjemo da je istraživanje obuhvatilo 249 zdravstvenih ustanova, ali 

da je samo 119 ustanova dalo podatke o količinama, te dobijeni rezultati mogu poslužiti kao osnova 

za izračunavanje ukupnih količina medicinskog otpada u sjeveroistočnoj BiH čije su količine mnogo 

veće. 

Slika 1. Odnos komunalnog i medicinskog otpada u ukupnom otpadu nastalom 2010. god. 

u 119 zdravstvenih ustanova. 

Od 249 zdravstvenih ustanova, 136 ili 55% ima imenovanu odgovornu osobu/referenta za upravljanje 

otpadom od čega je samo 50% odgovornih osoba sa VSS. Prema evidencijama u ministarstvima, samo 

zdravstvene ustanove većih kapaciteta (bolnice i domovi zdravlja) su dostavile imena referenata za 

upravljanje medicinskim otpadom. Prema Pravilniku o upravljanju medicinskim otpadom, svaka 

zdravstvena ustanova mora imenovati odgovornu osobu/referenta za upravljanje otpadom i to je lice 

sa završenom visokom stručnom spremom, a ako zdravstvena ustanova ima više od 50 uposlenika 


onda se mora uspostaviti Odbor za upravljanje otpadom. Odbor koji se imenuje u ustanovama treba 

da bude interdisciplinaran i ekspertni tim. 

Većina zdravstvenih ustanova kao što su bolnice, klinički centri i domovi zdravlja, počeli su sa 

odvajanjem i razvrstavanjem opasnog medicinskog otpada u samoj ustanovi. Međutim, nakon 

razvrstavanja se samo mali procenat tog otpada ispravno zbrinjava. Velike količine medicinskog 

otpada, iako su odvojene i razvrstane, predaju se komunalnim preduzećima i odvoze se na deponije, 

što predstavlja veliki rizik za zdravlje svih osoba koje dolaze u kontakt s njim i uopće za okoliš. 

Istraživanje je pokazalo da postoji određeni broj zdravstvenih ustanova koje spaljuju svoj otpad, iako 

u BiH nema propisne spalionice medicinskog otpada. 11% zdravstvenih ustanova, koje su učestvovale 

u istraživanju, infektivni otpad zbrinjavaju na pravilan način. 44 stomatološke ordinacije (100%) koje 

su bile dio istraživanja ne odvajaju svoj infektivni otpad od komunalnog. Oštri predmeti u 

zdravstvenim ustanovama se uglavnom odvajaju u posebne posude, ali na kraju uglavnom završe na 

komunalnim deponijama. Samo 8% ustanova se izjasnilo da ispravno zbrinjava oštre predmete. 

Evidentan je problem zbrinjavanja hemijskog otpada, jer je samo 15% od anketiranih zdravstvenih 

ustanova navelo da ga ispravno zbrinjava. 15 656 litara hemijskog otpada koji nastaje u preostalim 

zdravstvenim ustanovama na neki način završi u okruženju. Ako tome dodamo i druge zdravstvene 

ustanove koje nisu bile dio istraživanja, možemo samo pretpostaviti koliko opasnog medicinskog 

otpada ostaje nezbrinuto. Sve to upućuje na hitnost primjene zakonske regulative. 

Iako većina ustanova ne provodi kontinuiranu edukaciju osoblja, ispitanici rješenje, između ostalog, 

vide u uvođenju kontinuirane edukacije svim osobama u sistemu upravljanja medicinskim otpadom. 

Nadležna Ministarstva i inspekcije još uvijek nisu svjesni njihovih obaveza i odgovornosti u dijelu 

razdvajanja, odlaganja, deponovanja i nadzora nad zbrinjavanjem medicinskog otpada gdje se kriju 

veoma važni i opasni rizici po zdravlje ljudi, živog svijeta i okoliša. Ministarstva i inspekcije uglavnom 

ne raspolažu potrebnim informacijama o odgovornim osobama, planovima upravljanja medicinskim 

otpadom, količinama medicinskog otpada koji nastane i koji se ispravno zbrine i ne vrše redovan 

nadzor. 

65% općinskih službi za komunalne poslove ne znaju kako zdravstvene ustanove u njihovim općinama 

zbrinjavaju svoj otpad. Iako su komunalna preduzeća uglavnom pod nadležnošću općinskih službi, 

predstavnici tih nadležnih službi, komunalnih preduzeća i deponija uglavnom nisu upoznati sa 

zakonskom regulativom vezanom za zbrinjavanje medicinskog otpada i zabranu odlaganja opasnog 

medicinskog otpada na komunalnim deponijama, te nisu u komunalnim preduzećima naložile 

obaveznu obuku uposlenika o prepoznavanju prisustva medicinskog otpada, opasnostima i mjerama 

zaštite usljed kontakta sa medicinskim otpadom, o potrebi kontrole otpada koji dolazi iz zdravstvenih 

ustanova i obavezi prijavljivanja usljed prisustva opasnog medicinskog otpada u otpadu koji dolazi iz 

zdravstvenih ustanova. Zbog svega ovoga u komunalnim preduzećima i na deponijama izostaje 

edukacija, zaštita uposlenika, evidencija o količinama otpada iz zdravstvenih ustanova, kontrola 

otpada i prijavljivanje prisustva opasnog medicinskog otpada, što ostavlja mogućnost zdravstvenim 

ustanovama da svoj opasni otpad jeftino deponuju na komunalnim deponijama. 

U sjeveroistočnoj BiH postoje ovlaštene firme za odvoz i zbrinjavanje medicinskog otpada koje 

uredno izvještavaju nadležna Ministarstva o količinama preuzetog otpada. Istraživanje je pokazalo da 

u zadnje dvije godine samo 50 zdravstvenih ustanova u sjeveroistočnoj BiH predaje dio svog opasnog 

medicinskog otpada firmama na zbrinjavanje. Utvrđeno je da količine opasnog otpada koje nastaju u 

tim zdravstvenim ustanovama ne odgovaraju količinama koje su predate na zbrinjavanje. Sa 

ovlaštenim firmama za odvoz i zbrinjavanje medicinskog otpada je još 15 zdravstvenih ustanova 

sklopilo Ugovor o kontinuiranom zbrinjavanju medicinskog otpada, ali one ne vrše predaju svog 

medicinskog otpada. Javlja se sumnja da su potpisani ugovori samo pokriće za moguće kontrole. 


Postavlja se pitanje šta se događa sa preostalim otpadom u zdravstvenim ustanovama koje su 

potpisale ugovore, a predaju samo dio otpada ili ga uopće i ne predaju, kao i šta ostale zdravstvene 

ustanove rade sa svojim medicinskim otpadom. 

Zdravstvene ustanove moraju osmisliti održiva rješenja za zbrinjavanje svog medicinskog otpada. 

Neophodno je imenovati odgovornu osobu/referenta ili ekspertne timove koji će raditi na izradi 

Plana upravljanja medicinskim otpadom, a u njemu će predvidjeti najbolja rješenja za zbrinjavanje 

otpada koji kod njih nastaje. 

Mišljenje većine ispitanika je bilo da bi stroga primjena zakonskih propisa, veći angažman nadležnih 

mistarstava i redovna inspekcijska kontrola doveli do poboljšanja upravljanja medicinskim otpadom. 

7. PREPORUKE ZA UPRAVLJANJE MEDICINSKIM OTPADOM U SJEVEROISTOČNOJ BIH 

7.1. Osnovna načela 

U potrazi za najboljim rješenjem i izborom optimalne tehnologije za obradu medicinskog otpada, 

moraju se uzeti u obzir glavni kriteriji izbora, a to su: ekonomski, tehnološki, etički, upravljački, 

ekološki i zakonodavni. 

Osim navedenih postoje i drugi faktori od kojih je posebno važno naglasiti načelo “načelo blizine“ kao 

preporuku Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) koja navodi da se otpad mora obrađivati i 

zbrinjavati što je moguće bliže mjestu nastanka. 

Na međunarodnom nivou postignuti su određeni sporazumi i ključna načela za upravljanje 

medicinskim otpadom, odnosno sigurna načela upravljanja opasnim otpadom kojih se i BiH treba 

pridržavati. 

Prema Strategiji zaštite okoliša FBiH od 2008. do 2018., temeljna načela upravljanja otpadom su: 

prevencija - izbjegavanje nastajanja otpada ili smanjivanje količine i štetnosti nastaloga otpada 

kako bi se smanjio rizik po zdravlje ljudi i okoliš i izbjegla okolišna degradacija; 

mjere opreznosti - sprečavanje opasnosti ili štete po okoliš koju prouzrokuje otpad, 

preduzimanje mjera, čak iako nije na raspolaganju potpuna znanstvena podloga; 

odgovornost proizvođača otpada - proizvođač je odgovoran za odabir najprihvatljivijeg 

okolišnog rješenja prema značajkama proizvoda i tehnologiji proizvodnje, uključujući životni 

ciklus proizvoda i korištenje najadekvatnije raspoložive tehnologije; 

princip zagađivač plaća - proizvođač ili vlasnik otpada snosi sve troškove prevencije, tretmana 

i odlaganja otpada, uključujući brigu nakon upotrebe i monitoring. On je i finansijski odgovoran 

za preventivne i sanacijske mjere uslijed šteta po okoliš koje je prouzrokovao ili će ih 

najvjerojatnije prouzrokovati; 

blizina - tretman ili odlaganje otpada treba se obavljati u najbližem odgovarajućem postrojenju 

ili lokaciji, uzimajući u obzir okolišnu i ekonomsku profitabilnost; 

regionalnost - razvitak tretmana otpada i izgradnja objekata za njegovo odlaganje treba se 

obavljati na način pokrića potrebe regije i omogućavanja samoodrživosti izgrađenih objekata. 

7.2. Principi ispravnog upravljanja medicinskim otpadom 

Regionalnim planom upravljanja medicinskim otpadom, koji obuhvata sjeveroistočnu BiH, 

preporučuje se sistem upravljanja medicinskim otpadom koji se zasniva na slijedećim međunarodnim 

principima prema slijedećoj hijerarhiji: 


1. Prevencija stvaranja, razdvajanje i recikliranje sekundarnih sirovina; 

2. Korištenje odgovarajuće ambalaže; 

3. Razdvajanje medicinskog otpada na izvoru; 

4. Skladištenje otpada i transport na propisan način; 

5. Obrada medicinskog otpada. 

7.2.1. Prevencija stvaranja, razdvajanja i recikliranje sekundarnih sirovina 

U cilju postizanja izbjegavanja, odnosno minimiziranja stvaranja otpada potrebno je provesti 

određene politike i praksu koja bi uključivala i: 

redukciju na izvoru (npr. ograničavanje količine nabavke materijala od kojih nastaje opasan 

otpad); 

korištenje proizvoda koji se mogu reciklirati; 

razdvajanje otpada na opasni i bezopasni i razdvajanje različitih vrsta opasnog otpada; 

povrat proizvođačima ili dobavljačima lijekova i hemikalija sa isteklim rokom. 

Prema tome, količina otpada koji proizvode zdravstvene ustanove zavisi, ne samo od veličine, vrste i 

količine usluga koje se pružaju, već i od spremnosti uprave, obrazovanja i obuke osoblja, standarda 

usluga, infrastrukture zdravstvene ustanove i lokalnih tradicija. 

Svi zdravstveni radnici i saradnici imaju ulogu u ovom procesu i zato treba da budu dobro obučeni za 

minimizaciju i upravljanje otpadom. Dobavljači lijekova i hemikalija trebali bi biti oni koji mogu 

obezbijediti brzu isporuku malih količina i koji prihvataju vraćanje neupotrebljene robe. 

Pravilno upravljanje magacinom može spriječiti nagomilavanje većih količina hemikalija i lijekova, 

kako bi se izbjegla pojava ovih proizvoda sa isteklim rokom i smanjio otpad od ambalaže. 

Gdje god je to moguće, medicinsku opremu i otpad treba ponovo koristiti, vodeći računa o tome da 

se može reciklirati samo onaj materijal za koji je dozvoljen taj postupak. 

Recikliranje je dozvoljeno za: 

papir i karton, 

staklo, 

metalna ambalaža, 

plastični omoti i sl. 

Gdje god je to moguće primjeniti fizički način čišćenja umjesto hemijskog, redestilirati upotrebljene 

rastvarače i hemikalije kao i sakupljati materijale koji se mogu prodati radi dalje prerade. 

7.2.2. Korištenje odgovarajuće ambalaže 

Ambalaža, kao što su burad, kante, plastične vreće, kartonske kutije, posude i kontejneri mora biti 

izrađena tako da svojim karakteristikama (boja, oblik, veličina) omogućava i olakšava razvrstavanje 

opasnog medicinskog otpada na mjestu nastanka. Ambalaža za skladištenje mora biti označena 

natpisom "opasni medicinski otpad", s naznakom o vrsti otpada. 

Prema važećem Pravilniku o upravljanju medicinskim otpadom u FBiH (Sl. novine FBiH 77/08), za 

infektivni otpad je određena ambalaža crvene boje, a prema važećem Pravilniku o upravljanju 

medicinskim otpadom RS (Sl. glasnik RS 90/06), ambalaža za infektivni otpad je žute boje. Međutim, 

trenutno su u izradi Strategija upravljanja medicinskim otpadom u Federaciji BiH i u Republici Srpskoj 

za period od 2011 - 2021. Prema informacijama (PRILOG 4.) dobivenim od kontakt osoba iz nadležnih 


ministarstava, koje su u radnoj grupi za izradu Strategija, dobiveni su podaci o planiranim bojama 

ambalaže za razne vrste medicinskog otpada. (Tabela 2.). 

Tabela 2. Boja ambalaže prema Strategijama upravljanja MO za FBiH i RS 

BOJA AMBALAŽE ZA MEDICINSKI OTPAD 

MEDICINSKI OTPAD FBiH RS 

Oštri otpad Crvena Narandžasta 

Infektivni otpad Crvena Narandžasta 

Patološki otpad Crvena sa crnim pojasom Crvena sa crnim pojasom 

Hemijski otpad Žuta Žuta 

Farmaceutski otpad Zelena Zelena 

Komunalni otpad Crna i plava Crna i plava 

BiH se nalazi u procesu približavanja EU i za očekivati je da će u narednim godinama doći do 

usklađivanja propisa iz ove oblasti, a samim tim i do usklađivanja boja ambalaže. Za zdravstvene 

ustanove je važno da počnu sa procesom razdvajanja, obilježavanja i zbrinjavanja medicinskog 

otpada, a kasnije će se samo prilagoditi, ako dođe do promjene boje ambalaže. 

Posude (ambalaža) za odlaganje medicinskog otpada trebaju biti: nepropusne za tekućine (ne postoji 

mogućnost ispadanja i/ili prolijevanja njihovog sadržaja), imati poklopce koji onemogućavaju 

neovlašteno otvaranje posuda i kontejnera pri daljnjem postupanju ili obrađivanju i da pri 

obrađivanju ne zagađuju okoliš. Oštri predmeti se prikupljaju u posude za oštre predmete koje 

moraju biti neprobojne za sadržaj i napravljene tako da je onemogućeno ispadanje sadržaja ili 

ozljeđivanje i prijenos infekcija na osobe koje upotrebljavaju posudu ili rukuju s otpadom. Ambalaža 

koja se koristi višekratno su posude, kontejneri od metala i plastike koji se mogu adekvatno prati i 

dezinficirati. 

Zbrinjavanje medicinskog otpada mora početi na odjelima, klinikama, zavodima, laboratorijima, 

ambulantama, previjalištima, hirurškim salama i drugim dijelovima zdravstvenih ustanova. Na samom 

mjestu nastanka potrebno je osigurati razvrstavanje i odvojeno sakupljanje. Otpad se razvrstava i 

sakuplja na mjestu nastanka u ambalažu prilagođenu njegovim svojstvima, količini, te načinu 

skladištenja, prevoza i obrađivanja, na način da štiti okoliš i one koji rukuju s otpadom. 

Opći (inertni, bezopasni) medicinski otpad koji je sličan komunalnom se razdvaja na sekundarne 

sirovine, a ostatak otpada se zbrinjava kao komunalni otpad, jer ne predstavlja rizik za zdravlje i 

okoliš. 

Medicinski otpad razvrstava se na mjestu nastanka uz poštivanje slijedećih pravila: 

opasni i bezopasni otpad se ne smiju miješati; 

ukoliko je greškom izmiješan opasni i bezopasni otpad, cjelokupna količina otpada se smatra 

opasnim; 

na mjestu nastanka otpada, mora biti dovoljan broj ambalažnih jedinica (kontejnera, buradi, 

kanti, držača, kesa i sl.); 

kontejneri, burad, kante i kese moraju biti dobro zatvoreni; 


kontejneri, burad, kante i kese se ne smiju bacati; 

obezbijediti odgovarajuće čišćenje i dezinfekciju u slučaju da se dogodi probijanje ambalaže; 

osoblje koje rukuje otpadom mora nositi zaštitnu opremu; 

kontejnere, burad, kante, kese i sl. ambalažu puniti do tri četvrtine, propisno zatvoriti, 

obilježiti i zatim odlagati. 

Opasan medicinski otpad razvrstava se prema opasnim svojstvima i odlaže u odgovarajuću ambalažu i 

transportuje do mjesta skladištenja. Ovaj otpad se do konačne obrade mora sakupljati i skladištiti u 

ambalaži koja ispunjavaju slijedeće uslove: 

Nepropusna i zapečaćena kako bi se spriječilo širenje mikroorganizama; 

Otporna na vlagu i mehanička oštećenja (spolja i unutra); 

Neprovidna; 

Dovoljno čvrsta da se ne može pocijepati ili rasprsnuti pod normalnim uslovima upotrebe i 

rukovanja; 

Da je od materijala koji odgovara za odlaganje određene vrste otpada; 

Pogodna za skladištenje, interni i spoljašnji transport. 

Proizvođač medicinskog otpada dužan je na mjestu nastanka obezbijediti upravljanje ovim otpadom 

shodno Zakonu i Planu, a naročito u pogledu razvrstavanja, sakupljanja, transporta, vođenja 

evidencije i privremenog skladištenja do konačnog odlaganja. Sva ambalaža koje se odlaže u 

privremeno skladište proizvođača otpada treba da bude zapečaćena i označena prema mjestu 

stvaranja i sadržaju. 

Transport opasnog medicinskog otpada, od mjesta nastanka do privremenog skladišta mora se 

odvijati na takav način da ne dođe do oštećenja ambalaže i/ili rasipanja. Transportna sredstva kojima 

se prevozi opasni medicinski otpad ne smiju se koristiti u druge svrhe. 

Putevi sakupljanja i prevoza otpada moraju biti predviđeni i odvojeni od puteva kojima se obavljaju 

uobičajene zdravstvene aktivnosti (bolesnici, čisto rublje, sterilni materijali itd.), ako ne prostorno, 

barem vremenski. 

7.2.3. Razdvajanje medicinskog otpada na izvoru 

Za razdvajanje medicinskog otpada na mjestu njegovog nastanka zaduženi su zdravstveni radnici pri 

čijem radu nastaje medicinski otpad. Uloga zdravstvenih uposlenika je i u provjeri da li su po 

obavljenom prikupljanju medicinskog otpada kese čvrsto zatvorene i da li se u okviru njihove službe 

kese pune do 2/3 njihove zapremine. Namjenska ambalaža mora biti adekvatno postavljena na svim 

mjestima u službi gdje se stvara medicinski otpad. 

Slika 2. Ambalaža za medicinski otpad 


Sakupljanje oštrih predmeta 

U medicinski otpad iz grupe 18 01 01 spadaju oštri predmeti: sve vrste i veličine igala, odsječene igle 

sa sistema za infuzije, skalpel nožiće, pokrovna i predmetna stakla (slomljena), slomljene epruvete iz 

laboratorije, slomljene ampule iz intervencija. 

Sakupljanje oštrih predmeta vrši se na mjestu nastanka radi sprečavanja povrede uposlenika 

(smanjenje rizika od povrede, uboda, infekcije) zbog higijensko-epidemioloških mjera zaštite i što 

manje manipulacije oštrim predmetima. Sakupljaju se u namjenske posude za oštre predmete. 

Ambalaža mora biti neprobojna za sadržaj i napravljena tako da je onemogućeno ispadanje sadržaja 

ili ozljeđivanje i prijenos infekcija na osobe koje rukuju s njom. Pune se do 2/3 svoje zapremine i 

zatvaraju se bez mogućnosti ponovnog otvaranja. 

Na posudama se lijepi naljepnica koja se čitko popunjava i sadrži podatke: izvor otpada (služba), 

datum, vrijeme, ime osobe koja popunjava deklaraciju, kategoriju otpada i šifru iz Kataloga otpada. 

Sakupljanje čvrstog infektivnog medicinskog otpada 

Pod čvrstim infektivnim medicinskim otpadom (18 01 03* i 18 01 04) podrazumijevaju se: sistemi za 

infuziju (kojima su odsječene igle), plastične šprice – bez sadržaja; uprljana vata – sanitetska, uprljana 

papirna vata i flis papir, upotrijebljene zaštitne rukavice, vaterolne i čaše iz stomatoloških ordinacija, 

zubi i dijelovi zuba kod ekstrakcije, zaprljane i prazne plastične epruvete iz laboratorije, plastične čaše 

sa poklopcem od urina, upotrijebljene zaštitne maske i dr. 

Čvrsti infektivni otpad se sakuplja u kese koje moraju imati naljepnicu, čitko popunjenu slijedećim 

podacima: izvor otpada (služba), datum, vrijeme, ime osobe koja popunjava deklaraciju, kategoriju 

otpada i šifru iz Kataloga otpada. Žute kese sa prikupljenim čvrstim medicinskim otpadom zatvaraju 

se vezivanjem vrha kese. 

Sakupljanje hemijskog otpada 

Medicinski otpad iz grupe 18 01 06* i 18 01 07 a koji se stvara u procesu rada radiološke službe 

(fiksir, razvijač, RTG filmovi) sakuplja se u namjensku ambalažu (burad) sa dihtovanim poklopcem, 

obilježava i čuva u prostoriji za privremeno skladište medicinskog otpada do momenta preuzimanja 

ovlaštene firme. 

Sakupljanje otpadnog amalgama 

Medicinski otpad iz grupe 18 01 10* (otpadni amalgam iz stomatologije) spada u opasan hemijski 

otpad i sakuplja se u namjenske plastične kontejnere. 

Sakupljanje patološkog otpada 

Patološki otpad, grupa 18 01 02, se sastoji od prepoznatljivih dijelova tela, organa i/ili tkiva. Ovaj 

otpad mora biti odvojen u veoma čvrste plastične vreće, obilježen i odložen u rashladne frižidere i/ili 

zamrzivače, sve do konačnog odvoza na zbrinjavanje. 

Upravljanje lijekovima sa isteklim rokom 

Upravljanje lijekovima počinje provjerom zaliha farmaceutskih proizvoda, vakcina i potrošnog 

medicinskog materijala koji se vrši obavezno pri zaduženju medicinskog materijala i redovno 

jedanput mjesečno, o čemu se vodi evidencija. Obaveza zdravstvenih uposlenika je da prvo troše 

zalihe sa kraćim rokom trajanja, ako se trebuju isti proizvodi sa različitim rokom trajanja. 

Medicinski materijal kojem je istekao rok trajanja ne može se nalaziti na mjestima predviđenim za 

čuvanje i upotrebu medicinskog materijala, nego se svrstava u medicinski otpad. Lijekovi sa isteklim 

rokom (18 01 09) sakupljaju se u adekvatnu ambalažu (plastične vreće, kartonske kutije), adekvatno 


obilježavaju (datum pakovanja, naziv i broj grupe medicinskog otpada) i privremeno se skladište u 

prostoriji za privremeno skladištenje medicinskog otpada do momenta preuzimanja ovlaštene firme. 

7.2.4. Skladištenje medicinskog otpada i transport na propisan način 

Nakon odvojenog i propisnog sakupljanja medicinski otpad se skladišti u posebno odvojenom 

prostoru do obrade. Medicinski otpad se može predati ovlaštenoj firmi za upravljanje medicinskim 

otpadom na zbrinjavanje. 

Opasni medicinski otpad mora se zaključavati u ograđenom i odvojenom privremenom skladištu do 

obrade, zbrinjavanja ili do predaje ovlaštenom pravnom licu za upravljanje otpadom. 

Prostor za privremeno skladištenje opasnog medicinskog otpada mora ispunjavati slijedeće uslove: 

da je građevinsko– tehnički pogodan za ovu namjenu, odnosno da je pod glatke površine 

izrađen od materijala koji nije podložan pucanju i osipanju na vlazi, kao i da se može brzo i lako 

čistiti i dezinfikovati; 

da je riješeno pitanje vodosnabdijevanja i odvoda otpadnih voda; 

da je lako dostupan osoblju zaduženom za interno upravljanje otpadom; 

zaključan - kako bi se onemogućio pristup neovlaštenim osobama; 

lako dostupan vozilima za sakupljanje otpada (kolicima i slično); 

osvijetljen i provjetren; 

smješten dovoljno daleko od skladišta svježe hrane i mjesta za pripremu hrane; 

nedostupan pticama, glodarima i insektima 

da ima oznake zabrane pušenja, uzimanja hrane i pića, kao i druge zabrane koji mogu uticati 

na higijenske uslove. 

Dužina skladištenja infektivnog otpada u privremenom skladištu je: 

hladnija klima: maksimum 72 sata zimi i maksimum 48 sati ljeti; 

toplija klima: maksimum 48 sata za vrijeme hladne sezone i maksimum 24 sata za vrijeme tople 

sezone. 

Ako prostorija posjeduje rashladni sistem sa temperaturom ispod 15 o C, otpad bi trebao da se odnosi 

najmanje jednom sedmično. 

Prostor za privremeno skladištenje mora posjedovati uputstvo o bezbjednosti u slučaju akcidentnih 

situacija i mora biti zaključan. Nadzor nad ovom prostorijom vrše portiri, a pristup nije dozvoljen 

neovlaštenim licima. U službama, nadzor nad razvrstavanjem, odlaganjem, pakovanjem i odnošenjem 

u prostoriju za privremeno skladištenje otpada vrše glavne i odgovorne sestre tih službi, a 

koordiniranje sakupljanja, pakovanja i skladištenja medicinskog otpada na nivou ustanove vrši 

Referent za upravljanje medicinskim otpadom, odnosno Odbor za upravljanje medicinskim otpadom, 

ako zdravstvena ustanova zapošljava više od 50 uposlenika. 

7.2.5. Obrada medicinskog otpada 

Infektivni otpad 

Ovisno o vrsti infektivnog otpada, potrebno je osigurati odgovarajuće mjere njegove obrade. Ukoliko 

je otpad izrazito infektivan, prije odlaganja treba ga obraditi u sterilizatorima. Infektivni otpad i oštri 

predmeti trebaju biti obrađeni u pećima za spaljivanje infektivnog otpada (potrebno je kontinuirano 

mjerenje emisije u zrak), ili se postupcima obrađivanja (drobljenja, mljevenja, dezinfekcije, 


sterilizacije) dovode u stanje kad više nisu opasni za zdravlje te se mogu reciklirati, spaljivati ili 

odlagati kao inertni komunalni otpad. Krv koja preostane nakon laboratorijske pretrage zbrinjava se 

kao infektivni otpad zajedno sa vacutainerima. 

Preporuka: Svim zdravstvenim ustanovama se predlaže hitno uvođenje odvojenog skupljanja 

infektivnog otpada i oštrih predmeta na izvoru i njegova obrada. Velikim zdravstvenim ustanovama 

se preporučuje nabavka uređaja za zbrinjavanje infektivnog otpada, dok manje zdravstvene ustanove 

mogu imati izbor, ili da svoj infektivni otpad predaju velikim zdravstvenim ustanovama, ili da ga 

predaju ovlaštenoj firmi za prevoz/ zbrinjavanje opasnog otpada. 

Hemijski otpad 

Hemijski otpad može se reciklirati ili redestilirati, a zbrinjava se spaljivanjem u pećima za spaljivanje 

opasnog otpada. Krv i krvni derivati koji su u dijagnostičkim pretragama pomiješani s hemikalijama 

zbrinjavaju se kao hemijski otpad. 

Preporuka: Svim zdravstvenim ustanovama se predlaže uvođenje odvojenog skupljanje hemijskog 

otpada u namjenske posude i iznalaženje mogućnosti njegovog zbrinjavanja. Pošto se u narednih 5 

godina ne očekuje izgradnja spalionice opasnog otpada u BiH, zdravstvenim ustanovama u 

sjeveroistočnoj BiH se preporučuje njegova predaja ovlaštenoj firmi koja će ga na adekvatan način 

zbrinuti. 

Patološki otpad 

U patološki otpad spadaju dijelovi ljudskog tijela– amputati, tkiva i organi odstranjeni tijekom 

hirurških zahvata, tkiva uzeta u dijagnostičke svrhe, placente i fetusi, pokusne životinje i njihovi 

dijelovi i ovaj otpad se pakuje u drvene sanduke koji se spaljuju u krematoriju ili zakopavaju na 

groblju. 

Preporuka: Zdravstvene ustanove bi trebale uvesti odvojeno sakupljanje, skladištenje i zakopavanje 

patološkog otpada, a onog momenta kada BiH bude imala krematorij, neophodno je postepeno preći 

na spaljivanje patološkog otpada. 

Farmaceutski otpad 

Farmaceutski otpad u zdravstvenim ustanovama nastaje u malim količinama, sakuplja se u 

namjensku ambalažu te skladišti u bolničkim apotekama ili sekundarnom skladištu. Prilikom 

sortiranja različitih vrsta otpada, od lijeka treba odvojiti kartonsku, staklenu ili plastičnu ambalažu, te 

je odložiti u za njih namijenjene spremnike. Farmaceutski otpad se zbrinjava u spalionicama opasnog 

otpada u zemljama EU. Lijekovi sa isteklim rokom koji se nalaze u zdravstvenim ustanovama i 

apotekama tretiraju se kao opasan otpad i zbrinjava se u spalionicama opasnog otpada u zemljama 

EU. 

Preporuka: Da zdravstvene ustanove prilikom narudžbe lijekova dogovore obavezu preuzimanja 

lijekova sa isteklim rokom od strane proizvođača ili distributera ili da zbrinjavanje vrši treće lice koje 

ima dozvolu. 

Radioaktivni otpad 

Radioaktivni otpad se odvaja, skladišti, obrađuje i odlaže prema propisanim internacionalnim 

pravilima. Prekogranični promet opasnog medicinskog otpada reguliran je Baselskom konvencijom i 

ne postoje bitne razlike za tu vrstu opasnog otpada u odnosu na ostale vrste. Prema Baselskoj 

konvenciji ta vrsta otpada obilježava se oznakom Y1. Radioaktivni otpad se odlaže u bačve na kojima 

se, na za to predviđenoj naljepnici, napišu svi potrebni podaci o kojoj se vrsti otpada radi, na kojem je 

mjestu nastao, tko ga je preuzeo i slično. Naljepnica se, uz prateći list, ne smije izgubiti do konačnog 

odlaganja. Radioaktivni otpad se u skladištu zadržava do 40 dana. Za to vrijeme mu se početna 

radioaktivnost smanji do određenog nivoa. Visoko radioaktivni medicinski otpad se ukopava u 

geološke formacije, a nisko radioaktivni otpad se može izolirati, te sačekati da radioaktivnost prođe, 

te ga nakon toga odložiti. 

Preporuka: Obavezno odvojeno sakupljanje i tretman prema važećem zakonu. 


Citotoksični i citostatski otpad 

Ovoj kategoriji pripada svaki farmaceutski proizvod koji ima jedno ili više opasnih svojstava – 

toksično, kancerogeno, toksično po reprodukciju, mutageno. Tu mogu spadati i lekovi iz određenih 

farmaceutskih klasa, kao što su: antineoplastični agensi, antivirusni lijekovi, imunosupresivi, niz 

hormonskih lijekova i ostali. Procedura odlaganja citotoksičnog otpada obuhvata osnovne principe: 

nabavka i skladištenje materijala, 

odlaganje citotoksičnog otpada u posebne kese, 

odlaganje kesa u nepropusne kontejnere, 

obilježavanje kontejnera, 

skladištenje, 

planiranje i ugovaranje konačnog odlaganja, 

bilješke o svim fazama zbrinjavanja ove kategorije otpada, 

protokole o odlaganju. 

Citotoksični i citostatski otpad se ne smije odlagati na sanitarnu deponiju ili u kanalizaciju. 

Preporuka: Citotoksični i citostatski otpad se mora razdvojiti i vratiti proizvođaču ili predati 

ovlaštenoj firmi za zbrinjavanje ove vrste otpada. 

Otpad sa visokim sadržajem teških metala 

Otpad s visokim sadržajem teških metala se ne smije spaljivati. Neophodno je kontrolirati emisiju 

kadmijuma, cinka, arsena, dok emisiju žive nije moguće kontrolirati. 

Preporuka: Otpad odvojeno sakupljati i predati ovlaštenoj firmi za zbrinjavanje ove vrste otpada. 

Posude pod pritiskom 

Posude pod pritiskom se ne smiju spaljivati niti odlagati u bezopasni otpad nego se moraju vratiti 

proizvođaču za ponovnu upotrebu. 

Bezopasni medicinski otpad 

Bezopasni medicinski otpad koji potiče iz zdravstvenih ustanova obično podrazumijeva otpad koji ne 

predstavlja posebnu opasnost prilikom rukovanja ili odlaganja, ali koji posjeduje i reaktivna svojstva, 

što znači da nije inertan (drvo, papir). Bezopasni medicinski otpad se odlaže u crne kese komunalni 

otpad i odvozi na deponiju. 

8. MJERE U SLUČAJU AKCIDENTNIH SITUACIJA 

8.1. Mjere u cilju sprečavanja i suzbijanja nastanka infektivnih bolesti koje se prenose 

krvnim putem 

Svaka zdravstvena ustanova dužna je osigurati sanitarno-tehničke, higijensko-organizacione i druge 

mjere za zaštitu od pojave i širenja infekcije unutar zdravstvene ustanove.(“Službene novine FBiH“ 

br.29/05 član 51.). 

U cilju sprečavanja i suzbijanja nastanka infektivnih bolesti koje se prenose krvnim putem neophodno 

je primjenjivati slijedeće mjere: 

Rukavice treba koristiti kad god se dodiruje krv, tjelesna tečnost, sluzokoža ili površina kože 

koja je kontaminirana krvlju ili tjelesnim tečnostima. 

Rukavice treba mijenjati poslije kontakta sa svakim pacijentom. 

Zdravstveni radnici koji imaju bilo kakve eksudativne lezije ili dermatitise ne treba da obavljaju 

direktne postupke rada oko bolesnika. 


Maske i protektivne naočale treba nositi za vrijeme procedura, koje bi mogle izazvati 

raspršivanje kapljica krvi ili tjelesnih tečnosti. 

Rukavice, zaštitne maske i naočale nakon upotrebe skinuti i odložiti u kantu namijenjenu za 

medicinski otpad,koja je pravilno obilježena i postavljena na mjestima potrebnim za njihovu 

svrhu. 

Nakon skidanja rukavica, ruke oprati tečnim sapunom i vodom a nakon toga izvršiti pravilnu 

primjenu dezinfekcije ruku. 

Posebno treba obratiti pažnju na prevenciju povreda u rutinskom radu izazvanih iglama i 

drugim oštrim predmetima. 

8.2. Mjere u slučaju povrede korištenim oštrim predmetima ili medicinskim 

instrumentima 

U slučajevima kada je došlo do povrede obavezno je provođenje mjera: 

Uposlenik nakon povrijeđivanja treba da se javi nadležnom ljekaru u cilju saniranja povrede, a 

nakon toga javlja se u higijensko-epidemiološku službu (HES) gdje epidemiolog vodi protokol 

evidencije o akcidentnoj povredi i ispunjava identifkacioni obrazac o akcidentnoj povredi. 

Na osnovu vođene dokumentacije o izvršenoj imunizaciji protiv hepatitisa B, epidemiolog 

predlaže dalji PEP (postekspoziciona profilaka) za uposlenika u cilju sprječavanja nastanka 

infekcije koja se prenosi krvnim putem. 

U toku narednih 6 mjeseci uposlenik koji je imao akcidentnu povredu podliježe redovnom 

zdravstvenom nadzoru epidemiologa, kome je obaveza da prati njegovo zdravstveno stanje i 

vodi kontrolu nalaza nakon primjene PEP. 

8.3. Mjere u slučaju izlijevanja krvi 

Mjere u slučaju izlijevanja krvi i/ ili tjelesnih tečnosti zagađenih krvlju su: 

Evakuisati prostoriju ili područje gdje se akcident dogodio; 

Zabraniti pristup mjestu izlaganja; 

Zaustaviti dalje prosipanje i raznošenje izlivene krvi i/ili tjelesne tečnosti; 

Koristiti zaštitne rukavice, masku, kecelju; 

Posuti dezinfekciono sredstvo koncentrično, počev od spoljne granice ka centru, po prosutom 

otpadu i ostaviti da djeluje u periodu određenom u uputstvu proizvođača. 

Ukoliko u izlivenom materijalu ima slomljenog stakla, ne treba ga doticati rukama. Upotrijebiti 

komad kartona ili neki plastični predmet da bi se uklonilo staklo i odložilo u odgovarajući 

kontejner za oštre predmete. 

Pribor za čišćenje prosutog materijala (kofa, džoger, sredstvo za dezinfekciju, žuti kontejner i 

kesa za odlaganje medicinskog otpada) nalazi se u prostoriji za skladištenje sredstava i pribora 

za održavanje higijene u službi. 

8.4. Mjere u slučaju izlijevanja urina i drugih tjelesnih tečnosti 

Ovdje spadaju urin, fekalije, sadržaj izbačen povraćanjem ili kašljanjem, koji se ne smatra 

potencijalno infektivnim, ukoliko ne sadrže krv. U slučaju izlijevanja ovih sadržaja neophodno je: 

Koristiti zaštitne rukavice, masku, kecelju; 

Papirnim ubrusima upiti izliveni materijal koliko je god moguće; 

Očistiti kontaminirani prostor deterdžentom i vodom; 


Dezinfikovati kontaminirani prostor odgovarajućim dezinfekcionim sredstvom, prema uputstvu 

proizvođača; 

Ukoliko je potrebno, može se tražiti savjet epidemiologa; 

Staviti otpadni materijal u vreću za infektivni medicinski otpad. 

Koristi se pribor za čišćenje prosutog materijala koji se nalazi u prostoriji za skladištenje sredstava i 

pribora za održavanje higijene u službi. 

8.5. Mjere u slučaju izlijevanja žive 

U slučaju izlijevanja žive (iz polomljenih termometara sa živom) neophodno je: 

Evakuirati ugroženo područje i obilježiti ga kako bi se onemogućio ulazak; 

Provjetriti prostoriju otvaranjem prozora i vrata; 

Ukloniti sve izvore toplote iz ugroženog prostora (isključiti ili odstraniti opremu). 

Osoblje treba biti obučeno da samo riješi problem manjeg izlijevanja žive i to na slijedeći način: 

Koristiti zaštitne rukavice, zaštitne naočari i zaštitnu kecelju; 

Izbjegavati dodir kože sa živom (odmah isprati svu živu sa kože ukoliko je došlo do dodira); 

Pažljivo sunđerom pokupiti živu, a zatim sunđer ubaciti u kutiju; 

Staviti kutiju u plastičnu kesu, dobro je zatvoriti i označiti natpisom “ZAGAĐENO ŽIVOM“; 

Odnijeti u prostoriju za privremeno skladištenje medicinskog otpada i odložiti u adekvatnu 

ambalažu. 

8.6. Mjere u slučaju prosipanja infektivnog medicinskog otpada 

U toku rukovanja infektivnim otpadom može da dođe do prosipanja i kontaminacije okoline, čak i ako 

su preduzete sve mjere prevencije. Osoblje mora da bude obučeno za postupanje u takvim 

situacijama. Prilikom rukovanja infektivnim otpadom, osoblje je obavezno da koristi ličnu zaštitnu 

opremu: zaštitne naočare, zaštitnu masku za lice, vodootpornu kecelju i deblje zaštitne rukavice. 

U slučaju prosipanja infektivnog otpada neophodno je: 

Pružiti medicinsku pomoć ukoliko je potrebno; 

Zaustaviti dalje prosipanje i raznošenje infektivnog otpada; 

Utvrditi vrstu otpada; 

Dekontaminirati izložene dijelove tijela i dezinfikovati ih odgovarajućim sredstvima; 

Obavijestiti glavnu sestru službe i načelnika zbog eventualne pomoći osoblju; 

Glavna sestra službe, po prijemu informacije o akcidentu obavještava glavnu sestru ustanove; 

Evakuirati prostoriju ili područje gdje se akcident dogodio; 

Posuti dezinfekcionim sredstvom koncentrično, počev od spoljne granice ka centru, po 

prosutom otpadu i ostaviti da djeluje u periodu određenim uputstvom proizvođača; 

Nakon tog perioda, pokupiti prosuti otpad u žutu plastičnu kesu za infektivni otpad ili u 

kontejner za oštre predmete; 

U istu kesu staviti i pribor kojim je izvršeno čišćenje; 

Izvršiti dezinfekciju kontaminiranog prostora; 

Obavijestiti Referenta/ Odbor za upravljanje medicinskim otpadom. 

Pribor za čišćenje prosutog infektivnog otpada se nalazi samo u prostoriji za privremeno skladištenje 

infektivnog materijala i koristi se u slučaju akcidenta. 


Pribor čine: 

Lopata, metla, džoger i krpa; 

Plastična kanta sa poklopcem; 

Kese za skupljanje infektivnog otpada; 

Dezinfekciono sredstvo; 

Deblje gumene rukavice, odgovarajuće za čišćenje; 

Deterdžent, sunđeri, krpe; 

Lična zaštitna oprema. 

8.7. Evidencija akcidenta 

Ukoliko se desi akcident, po završenoj sanaciji prostora nakon akcidenta, obavezno se treba ispuniti 

odgovarajaći obrazac (obrazac-Prijava neželjenog događaja). Obrazac ispunjava lokalni koordinator. 

Ukoliko dođe do nesretnog slučaja (povrede, trovanja, smrti) potrebno je obavijestiti: 

Direktora i/ili zamjenika; 

Glavnu sestru ustanove; 

Načelnika službe; 

Glavnu sestru službe; 

Odgovorno lice. 

9. ASPEKTI SIGURNOSTI I ZDRAVLJA OSOBA KOJE DOLAZE U KONTAKT SA MEDICINSKIM 

OTPADOM I OBUKA UPOSLENIKA ZDRAVSTVENIH USTANOVA 

U ukupnom zagađenju okoliša medicinski otpad ne zauzima veliki dio, ali je on potencijalno među 

najopasnijim vrstama otpada, jer može da dovede do infekcija i trovanja. Zagađenje koje dolazi iz 

zdravstvenih ustanova može da bude veoma opasno za zdravlje i ekosistem u kojem se taj otpad 

skladišti. Neadekvatno upravljanje opasnim medicinskim otpadom, počev od rukovanja unutar 

ustanova koje pružaju medicinske i veterinarske usluge pa do konačnog zbrinjavanja, predstavlja 

veoma visok rizik, kako za zdravlje osoblja koje s njim rukuje, pacijenata, tako i uopšte za okoliš. 

U postupku rukovanja medicinskim otpadom, medicinski i nemedicinski uposlenici, izloženi su riziku i 

to prvenstveno od povrijeđivanja ukoliko upotrijebljeni oštri predmeti nisu bezbjedno upakovani. 

Svjetska zdravstvena organizacija procjenjuje da se zbog neadekvatnog rukovanja medicinskim 

otpadom, godišnje u svijetu zarazi hepatitisom B, C i HIV oko 20 miliona osoba. Tom riziku su izloženi 

i oni koji pretražuju otpad u kontejnerima i na deponijama. Stanovništvo može biti izloženo riziku od 

medicinskog otpada na direktan i indirektan način, različitim putevima kontaminacije: inhalacijom, 

penetracijom kroz kožu i ingestijom. 

Smatra se da je oko 80% otpada proizvedenog u bolnicama ustvari infektivni otpad. Rizici od opasnog 

medicinskog otpada su: infektivne bolesti (AIDS, virusni hepatitis B i C, crijevne infekcije, respiratorne 

infekcije, infekcije krvi, kožne infekcije), efekti radioaktivnih supstanci (kancerogeni, mutageni, 

teratogeni, otrovi reproduktivnog zdravlja), otrovanja ili intoksikacija (Sepkowitz i Eisenberg, 2005; 

Stone i sar., 2004) (Tabela 3.). Sve osobe koje mogu doći u kontakt sa medicinskim otpadom izložene 

su potencijalnom riziku po zdravlje i to: medicinsko i nemedicinsko osoblje zdravstvenih ustanova, 

pacijenti u i van zdravstvenih ustanova i njihovi posjetioci, uposleni u komunalnim preduzećima koji 

rukuju i prevoze otpad, uposleni na deponijama, uključujući one koji pretražuju otpad, stanovništvo, 

a posebno djeca ukoliko se igraju sa predmetima koji se mogu naći u otpadu van zdravstvenih 

ustanova. Uvođenjem i implementacijom adekvatnih procedura za minimiziranje rizika od 

medicinskog otpada u prvom redu štiti se zdravlje stanovništva i smanjuje negativan uticaj na okoliš. 

Prvi korak u sistemu menadžmenta je da se identifikuju potencijalni rizici. Mogući putevi prenošenja 


olesti su: direktni kontakt, kontakt sa vektorima (muhe, insekti, poljski miševi, pacovi, psi, mačke), 

aerobna transmisija, zagađena voda i zagađen okoliš. 

Tabela 3. Vrsta medicinskog otpada, način infekcije i bolesti uzrokovane neadekvatnim upravljanjem 

medicinskim otpadom 

VRSTE OTPADA NAČIN INFEKCIJE BOLESTI 

Feces 

Sputum, prašina 

Krv, tjelesne tekućine 

Gnoj 

Genitalni sekret 

Fekalno oralne crijevne, hrana, voda, 

insekti, zagađene ruke 

Respiratorne- kapljične, udisanjem 

Sistemi za infuziju, transfuziju, povrede 

kože i sluzokože, svježe zagađen otpad 

Kontakt s hranom 

Kontakt sa svježe zagađenim otpadom 

Salmonellosis, shigelosis (dizenterija), 

hepatitis A, entrokolitisi (virusni i 

bakterijski), parazitna oboljenja 

Tuberculosis (Tbc), virusne i bakterijske 

pneumonije 

Virus humane imunodeficijecije (HIV), 

bolest stečene imunodeficijencije (AIDS), 

hepatitisi virus hepatitisa VHB, VHC 

kožne infekcije, alimentarne toksikoinfekcije 

herpes genitalis, candidiasis, clamidiasis, 

AIDS 

Likvor Šprice, igle, posude Meningitisi (virusni i bakterijski) 

Urin Kontaminirani predmeti, voda, hrana Urinarne infekcije 

Oštrice, igle 

Nezaštićeni mješoviti 

medicinski otpad 

Povređivanje, ubodni incidenti 

Vektori: muhe, žohari, miševi, pacovi, 

ptice, psi i mačke lutalice 

Hepatitisi: VHB, VHC, HIV, AIDS, 

piodermije 

Crijevne infekcije, povrede i infekcije 

Pravilno upravljanje medicinskim otpadom bazira se na slijedećim principima: zaštiti ljudskog zdravlja 

unutar i izvan zdravstvenih ustanova, zaštiti okoliša, promoviranju pravilnog upravljanja okolišem, 

poštovanju nacionalnih i međunarodnih standarda i poboljšanju higijenskih uslova unutar i van 

zdravstvenih ustanova. 

Obuka uposlenika 

Odbor za upravljanje medicinskim otpadom zdravstvene ustanove predlaže plan i program obuke za 

upravljanje medicinskim otpadom svih uposlenih, koji obuhvata i obuku za postupanje u slučaju 

akcidenta. Komisija za kontrolu infekcija predlaže plan i program obuke o prevenciji izlaganja 

virusima koji se prenose putem krvi. Obuke se organizuju jedanput godišnje. Novouposlenici obuku 

prolaze prilikom uvođenja u posao. Teoretski dio obuke provodi lice zaduženo za medicinski otpad, a 

praktični dio obuke provodi gavana/ odgovorna sestra službe. 

10. ANALIZA SISTEMA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U SJEVEROISTOČNOJ BIH 

10.1. Primjeri zbrinjavanja medicinskog otpada u zdravstvenim ustanovama 

Zbrinjavanje medicinskog otpada od strane zdravstvenih ustanova u sjeveroistočnoj BiH se trenutno 

nalazi na različitim nivoima. Mnoge zdravstvene ustanove razdvajaju komunalni otpad od 

medicinskog, ali veliki dio razdvojenog medicinskog otpada završava na komunalnim deponijama. 


Neke od zdravstvenih ustanova su počele sa uvođenjem odgovornog upravljanja medicinskim 

otpadom, ali je evidentno da je za uvođenje tog procesa neophodno znanje, ljudski resursi i 

finansijska sredstva. 

Da bi zdravstvene ustanove imale jasnu sliku šta sve treba uraditi i koliko sredstava je neophodno 

izdvojiti prezentirat ćemo iskustva u zbrinjavanju medicinskog otpada u dvjema zdravstvenim 

ustanovama u sjeveroistočnoj BiH koje su za sada dobri primjeri u ovom procesu. 

Tabela 4. Upravljanje medicinskim otpadom na primjeru 2 zdravstvene ustanove 

ISKUSTVA ZBRINJAVANJA MEDICINSKOG OTPADA 

MEDICINSKI OTPAD 

ZDRAVSTVENA 

USTANOVA 1 

ZDRAVSTVENA 

USTANOVA 2 

U toku jedne 

godine u 

zdravstvenoj 

ustanovi 

nastaju 

količine 

medicinskog 

otpada 

Zbrinjavanje 

medicinskog 

otpada za ove 

zdravstvene 

ustanove vrše 

treća lica: 

Infektivni otpad oko 4 tone oko 3,8 tona 

Farmaceutski otpad oko 300 kg oko 4 kg 

Hemijski otpad (fiksir) 600 litara 360 litara 

Infektivni otpad 

Opšta bolnica “Sveti 

Apostol Luka“ Doboj 

Opšta bolnica “Sveti 

Apostol Luka“ Doboj 

Farmaceutski otpad KEMIS SRS KEMIS SRS 

Hemijski otpad (fiksir i 

iskorišteni RTG filmovi) 

Eko Metals Bijeljina 

Eko Metals Bijeljina 

Infektivni otpad oko 16 500 KM oko 10 500 KM 

Troškovi 

zbrinjavanja 

pojedinih 

vrsta 

medicinskog 

otpada u ovoj 

zdravstvenoj 

ustanovi, u 

toku jedne 

godine iznose: 

Farmaceutski otpad oko 1 200 KM ----- 

Hemijski otpad (fiksir i 

iskorišteni RTG filmovi) 

Za nabavku kesa za 

infektivni otpad 

Za nabavku kontejnera za 

odlaganje oštrih predmeta 

zdravstvena ustanova 

zaradi oko 500 KM 

oko 2 000 KM 

10 000 KM 

oko 300 KM 

oko 450 KM 

Zbog nedostatka 

finansijskih sredstava, ova 

zdravstvena ustanova za 

sada improvizira posude 

za oštre predmete. 

Iz primjera se vidi koliki su troškovi za zbrinjavanje medicinskog otpada: 

za zdravstvenu ustanovu 1 ukupni godišnji troškovi za zbrinjavanje medicinskog otpada oko 


29 700 KM. U toku jedne godine ova zdravstvena ustanova prodajom hemijskog otpada 

zaradi 500 KM. Nije poznato da li zdravstvena ustanova odvaja i prodaje sekundarne sirovine 

(papir, karton, metal, staklo i što može predstav određenu dobit za tu 

zdravstvenu ustanovu. 

za zdravstvenu ustanovu 2 ukupni godišnji troškovi za zbrinjavanje medicinskog otpada su 

oko 10 950 KM. U toku jedne godine ova zdravstvena ustanova prodajom hemijskog otpada 

zaradi 300 KM. Nije poznato da li zdravstvena ustanova odvaja i prodaje sekundarne sirovine 

(papir, karton, metal, staklo i 

što može predstavlja određenu dobit za ovu 

zdravstvenu ustanovu. 

10.2. Firme za odvoz opasnog medicinskog otpada i postrojenja za obradu 

otpada 

Prema trenutnim informacijama do kojih je Centar za ekologiju i energiju došao, na području 

sjeveroistočne BiH postoje firme/ ustanove koje preuzimaju medicinski otpad od zdravstvenih 

ustanova i to: KEMIS d.o.o (KEMIS BH Lukavac i KEMIS SRS Šamac), RECIKLON d.o.o Živinice, Opšta 

bolnica Apostol Luka“ Doboj, Opšta bolnica Brčko distrikt, Eko Metals d.o.o Bijeljina i Kemokop 

d.o.o Tuzla. 

Na području sjeveroistočne BiH postoje 4 postrojenja za obradu infek otpada u vlasništvu: 

KEMIS BH d.o.o. Lukavac, Reciklon d.o.o. Živinice, Opšta bolnica Apostol Luka“ Doboj i Opšta 

bolnica Brčko distrikt. 

Prema dobivenim podacima za rad sva č postrojenja (rad u 2 smjene), ukupno bi se godišnje 

moglo obr oko 420 tona og otpada. Zdravstvene ustanove godišnje predaju oko 64 tone, 

a postrojenja bi mogla da obrade još 358 tona inf vnog otpada. 

Slika 3. Geografski prikaz trenutnih firmi koje se bave prevozom/ zbrinjavanjem 

opasnog medicinskog otpada 


KEMIS BH d.o.o Lukavac 

Posjeduje postrojenje za obradu infektivnog otpada i oštrih predmeta (CONVERTER H10) kapaciteta 

od 3,3 t/ mjesec ili 40 tona/godina. 

Trenutno na zbrinjavanje KEMIS-u sve zdravstvene ustanove mjesečno predaju oko 100 kg 

infektivnog otpada ili 1,2 t/ godina. Preostali slobodni kapacitet je oko 3,2 t/ mjesec ili 38,8 t/ godina. 

Pored infektivnog otpada i oštrih predmeta KEMIS sakuplja farmaceutski i hemijski otpad. Kapacitet 

je neograničen, jer se ove vrste otpada izvoze u zemlje EU. 

KEMIS SRS d.o.o Šamac 

Medicinski otpad koji preuzima firma od zdravstvenih ustanova iznosi oko 20 kg/ mjesec ili 7,3 t/ 

godina. Firma od zdravstvenih ustanova preuzima infektivni, hemijski i farmaceutski otpad. 

RECIKLON d.o.o Živinice 

Firma posjeduje postrojenje za obradu infektivnog otpada i oštrih predmeta (NEWSTER 10) čiji je 

kapacitet 8,4 t/ mjesec ili 110 t/ godina. Zdravstvene ustanove na zbrinjavanje predaju oko 100 kg/ 

mjesec (infektivni otpad) ili 1,2 t/ godina. Preostali slobodni kapacitet je oko 8,3 t/ mjesec ili 108,8 t/ 

godina. Firma preuzima infektivni, hemijski i farmaceutski otpad. 

Napomena: Postrojenja firmi KEMIS BH i RECIKLON su sa zbrinjavanjem infektivnog otpada tek počela 

sa radom, tako da se u budućnosti očekuje povećanje količina obrađenog otpada. 

Opšta bolnica “Sveti Apostol Luka“ Doboj 

Kapacitet postrojenja je 16,6 t/ mjesec ili 200 t/ godina. Zdravstvene ustanove na zbrinjavanje 

predaju oko 3,1 t/ mjesec (infektivni otpad) ili oko 37 t/ godina. Preostali slobodni kapacitet je oko 

13,5 t/ mjesec ili 163 t/ godina. Bolnica od zdravstvenih ustanova preuzima infektivni otpad. 

Opšta bolnica Brčko, Brčko distrikt 

Opšta bolnica Brčko distrikt posjeduje postrojenja za obradu (dezinfekcija i drobljenje/ mljevenje) 

infektivnog otpada, kapaciteta 6 t/ mjesec, odnosno 72 t/ godina. Zdravstvene ustanove na 

zbrinjavanje predaju oko 2 t/ mjesec (infektivni otpad) ili oko 24 t/ godina. Preostali slobodni 

kapacitet je oko 4 t/ mjesec ili 48 t/ godina. 

Eko Metals d.o.o Bijeljina 

Zdravstvene ustanove predaju firmi određene vrste hemijskog otpada na zbrinjavanje (fiksir i RTG 

filmove) i to: fiksira oko 217 l/ mjesec ili 2 600 l/ godina i iskorištene RTG filmove oko 37 kg/ mjesec ili 

440 kg/ godina). Kapacitet je neograničen, jer se ove vrste otpada izvoze u zemlje EU. 

Kemokop d.o.o Tuzla 

Vezano za otpad iz zdravstvenih ustanova, firma posjeduje dozvolu za zbrinjavanje farmaceutskog i 

hemijskog otpada (otpadni fiksir i iskorišteni RTG filmovi). Kapaciteti za prikupljanje ovih vrsta otpada 

su neograničeni, jer se ove vrste otpada izvoze u zemlje EU. 

10.3. Zaključak dobiven analizom 

Analizom trenutnih ponuda firmi koje se bave preuzimanjem i zbrinjavanjem medicinskog otpada u 

sjeveroistočnoj BiH evidentno je da je obrada infektivnog otpada nešto novo i da tek sada dolazi do 

razvoja tržišta u ovoj oblasti. Isto tako je evidentno da zdravstvene ustanove izbjegavaju predaju 

ovog otpada na pravilno zbrinjavanje. Zbog toga su količine infektivnog otpada za zbrinjavanje otpada 

male u odnosu na očekivane količine medicinskog otpada, pa su kapaciteti postrojenja uglavnom 

neiskorišteni. 


Kapacite za zbrinjavanje otpada u buduć neće bi problem. Prvo je neophodno 

svijest menadžmenta zdravstvenih ustanova da je zbrinjavanje infek otpada njihova 

obaveza i da se troškovi moraju plać Zdravstvene ustanove, koje su veliki proizvođači tog 

otpada, mogu same naba postrojenja i zbrinjav svoj otpad ili mogu angaži drugu firmu koja 

će taj posao za njih. 

Zbrinjavanje farmaceutskog i hemijskog otpada se za sada ne vrši u BiH, već ga firme preuzimaju, 

transportuju i zbrinjavaju u zemljama EU. Neophodno je detaljnu analizu trenutnih količina 

ovih vrsta otpada koje nastaju u zdravstvenim ustanovama, kao i u drugim sektorima u BiH, da bi se 

utvrdilo da li je izgradnja takvog postrojenja u BiH. 

Prema dobivenim informacijama, zbrinjavanje patološkog otpada u sjeveroistočnoj BiH se trenutno 

vrši zakopavanjem ili nepropisnim spaljivanjem. Neophodno je 

mogućnost izgradnje 

krematorija u kojem će se, između ostalog, zbrinjav patološki otpad. 

11. MJERE ZA UPRAVLJANJE MEDICINSKIM OTPADOM 

Radna grupa za izradu Regionalnog plana upravljanja medicinskog otpada za sjeveroistočnu BiH, u 

skladu sa važećim strategijama, preporukama i D EU, važećim zakonima, trenutnim 

razvojem firmi za zbrinjavanje medicinskog otpada i moguć ma zdravstvenih ustanova, predlaže 

slijedeći akcioni plan koji se odnosi na period 2012. – 2018. godine i preporuka je za sve zdravstvene 

ustanove. (Tabela 4.) 

Tabela 4. Plan mjera za upravljanjem medicinskim otpadom od 2012. – 2018. 

MJERE 

AKTIVNOSTI 

NOSIOCI 

AKTIVNOSTI 

VRIJEME 

IMPLEMEN- 

TACIJE 

NADZOR/ 

odobravanje 

Izrada Strategije za upravljanje 

medicinskim otpadom- RS i FBiH 

ka 

ministarstva 

zdravlja i okoliša 

2012. 

ka 

ministarstva 

zdravstva i 

okoliša 

1. 

Izmjene i 

dopune 

strateških 

dokumenata 

i 

Izrada uputstva za postupanje sa 

medicinskim otpadom za RS i 

FBiH 

Izrada kantonalnih Planova 

upravljanja otpadom 

Izrada individualnih planova za 

upravljanje medicinskim 

otpadom od strane zdravstvenih 

ustanova 

ka 

ministarstva 

zdravstva 

Kantonalna 

ministarstva okoliša 

Zdravstvene 

ustanove 

2012. 

Nadležna 

inspekcija 

2012. Vlada 

2012. 

Kantonalna 

ministarstva 

okoliša 

Izmjene i dopune Pravilnika o 

upravljanju medicinskim 

otpadom u FBiH i RS 

FMOIT i FMZ 2013. 

Nadležna 

ministarstva 


Uvođenje obaveznog odvajanja 

opasnog medicinskog od 

komunalnog otpada 

Zdravstvene 

ustanove 

2012. Inspekcija 

Nabavka odgovarajuće ambalaže 

za papir, plastiku i staklo 

Zdravstvene 

ustanove 


2 

Prevencija 

stvaranja, 

razdvajanje i 

recikliranje 

sekundarnih 

sirovina 

Potpisivanje ugovora sa firmama 

za otkup sekundarnih sirovina 

Vršiti plansku nabavku 

porudžbina u cilju što manjeg 

stvaranja zaliha 

Edukacija svih uposlenih o 

razdvajanju sekundarnih sirovina i 

mogućnostima smanjenja 

Zdravstvene 

ustanove, firme 

Zdravstvene 

ustanove 

Zdravst. ustanove, 

Ministarstva okoliša 

i zdravstva, NVO 


2012. 

Kontinuirano 

Zdravstvene 

ustanove 

Referent, 

Odbor i 

Inspekcije 

Nabavka lijekova i hemikalija uz 

dogovoren povrat dobavljaču 

ukoliko im je istekao rok 

Racionalno nabavljati lijekove sa 

dobrim rokom trajanja 

Menadžment 

zdravstv. ustanove, 

apoteke i nabavne 

službe 

Glavni farmaceut 

2012. 

Kontinuirano 

Referent, 

Odbor i 

Inspekcije 

Menadžmen 

t zdr. 

ustanove 

3 

Korištenje 

odgovarajuć 

e ambalaže 

Uvođenje obaveznog razdvajanja 

medicinskog otpada na mjestu 

nastanka 

Nabavka i korištenje 

odgovarajuće zakonom propisane 

ambalaže za medicinski otpad 

Svi uposlenici 

zdravstvene 

ustanove 

Menadžment 

ustanove, Odbor i 

Referent za upravlj. 

otpadom 

2012. 

2013. 

Zdravstvena 

ustanova 

Zdravstvena 

inspekcija 

Izrada procedura, kratkih 

uputstava za razdvajanje 

medicinskog otpada i uputstava u 

slučaju akcidenta na mjestima 

nastanka medicinskog otpada 

Menadžment 


Odbor i Referent za 

upravljanje 


Kontinuirano 

Nadležna 

inspekcija 

Edukacija svih uposlenika o 

načinu razdvajanje medicinskog 

otpada na izvoru nastanka 

Rukovodilac 



upravljanje 


2012. 

Odbor i 

Referent za 

upravljanje 

otpadom, 

Inspekcije 

4 

Razdvajanje 

medicinskog 

otpada na 

izvoru 

Razdvajanje medicinskog otpada 

na mjestu nastanka, obilježavanje 

i evidentiranje 

Izvještavanje o postupcima sa 

otpadom, vrstama i količinama 

otpada (Tromjesečno slanje 

izvještaja Referentu i Odboru) 

Medicinsko osoblje 

u zdravstv. ustanovi 

koje odlaže otpad 

na mjestu nastanka 

Odgovorne osobe u 

službama i odjelima 

2012. 

2012. 

Odbor i 


upravljanje 


inspekcije 

Odbor i 


upravljanje 


Inspekcije 

Nabavka i obavezno korištenje 

zaštitne opreme za osobe koje 

rukuju medicinskim otpadom 

Rukovodilac 

zdravstvene 

ustanove 

2012. 

Služba 

zaštite na 

radu, Odbor, 

Referent, 

inspekcije 


5 

Skladištenje 

otpada, 

transport na 

propisan 

način 

Obezbijediti prostor za 

skladištenje medicinskog otpada 

koji zadovoljava građevinsko 

tehničke propise i zadovoljava 

uslove definisane u Pravilniku 

Planiranje i korištenje puteva za 

interni transport i sakupljanje 

medicinskog otpada i određivanje 

vremena za transport 

Transport namjenskim vozilima za 

medicinski otpad do ovlaštenih 

firmi za zbrinjavanje opasnog 

otpada 

Opasan medicinski otpad 

predavati operaterima koji 

posjeduju dozvolu za upravljanje 

opasnim otpadom 

Nabavka i korištenje zaštitne 

opreme za osobe koje rukuju 

medicinskim otpadom prilikom 

transporta i skladištenja 

Menadžment 


Odbor za 

upravljanje 


Menadžment 


Odbor i referent, 

Službe i uposlenici 

zdravstv. ustanove 

koji vrše 

organizaciju i 

transport otpada 

Menadžment 



upravljanje 

otpadom, ovlaštene 

firme 

Zdravstvene 

ustanove, Firme za 

zbrinjavanje 

medicinskog 

otpada 

Rukovodilac i 

menadžment 

zdravstvene 

ustanove 

2012. Referent 

2012. 

2012. 

Referent i 


upravljanje 

medicinskim 


Referent i 


upravljanje 

medicinskim 


inspekcije 

2012 Inspekcije 

2012 

Služba 

zaštite na 

radu, 

Referent, 

Odbor, 

inspekcije 

Prije miješanja sa ostalim 

infektivnim otpadom, veoma 

infektivni otpad obraditi prema 

propisima (sterilizacija) na mjestu 

nastanka 

Zdravstvene 

ustanove 

Stalna 

obaveza 

Inspekcije 

Obrada infektivnog medicinskog 

otpada i oštrih predmeta 

postupcima: drobljenje, 

mljevenje, dezinfekcija, 

sterilizacija i spaljivanje 

Zdravstvene 

ustanove ili 

ovlaštene firme 

2012. 40% 

2014. 80% 

2018. 100% 

Inspekcije 

6 

Obrada 

medicinskog 

otpada 

Hemijski otpad predavati 

ovlaštenim firmama 

Ovlaštene firme 

2012. 40% 

2014. 80% 

2018. 100% 

Inspekcije 

Farmaceutski otpad vraćati na 

zbrinjavanje proizvođačima i 

dobavljačima 

Proizvođač, 

dobavljač 

ili ovlaštene firme 

2012. 40% 

2014. 80% 

2018. 100% 

Inspekcije 

Patološki otpad propisno 

pakovati u drvene sanduke, 

zakopavati u groblja ili kremirati 

Ovlaštene firme 

2012. 40% 

2014. 80% 

2018. 100% 

Inspekcije 

Citotoksični otpad razdvojiti i 

vratiti proizvođaču ili ovlaštenoj 

firmi na zbrinjavanje 

Ovlaštene firme ili 

proizvođač 

2012. 40% 

2014. 80% 

2018. 100% 

Inspekcije 


Edukacija i obuka svih uposlenika 

zdravstvenih ustanova (bolnice, 

domovi zdravlja, ordinacije, 

apoteke, veterinarske stanice...) 

Multidisciplinarni 

tim unutar zdravst. 

ustanove i firme 

koje preuzimaju 

otpad 

Kontinuirano 

Odbor i 

Referent i 

Zdravstvena 

inspekcija 

Edukacija Odbora i Referenata za 

upravljanje medicinskim 


Nadležna 

ministarstva 

Kontinuirano 

/ jednom 

godišnje 

Nadležna 

ministarstva 

7 Edukacija i 

obuka 

Edukacija i obuka uposlenika 

komunalnih preduzeća 

Komunalna 

preduzeća 

Kontinuirano 

Inspekcije 

Medijska kampanja namijenjena 

edukaciji i informiranju javnosti 

Ministarstva 

zdravstva i okoliša 

Kontinuirano 

Nadležna 

ministarstva 

Izrada promotivnih materijala za 

građanstvo u cilju podizanja 

svijesti o razdvajanju svih vrsta 

otpada (sekundarne sirovine i 

opasni medic. otpad) 

Ministarstva 

zdravstva i okoliša, 

Općinske komun. 

službe, komunalna 

preduzeća, NVO 

Kontinuirano ----- 

12. KRATKE INFORMACIJE O PROJEKTU “ODGOVORNO UPRAVLJANJE MEDICINSKIM 

OTPADOM” 

Centar za ekologiju i energiju Tuzla od januara 2011. god., pod pokroviteljstvom EU i u partnerstvu sa 

MDP inicijativama Doboj, realizuje dvogodišnji projekat “Odgovorno upravljanje medicinskim 

otpadom”. Cilj projekta je da se zajedničkim radom predstavnika vlasti, zdravstvenih ustanova, biznis 

sektora i NVO sagleda stanje vezano za količine i trenutni način zbrinjavanja medicinskog otpada i da 

se izrade 3 dokumenta o upravljanju medicinskim otpadom u regionu sjeveroistočne BiH, u koje će 

biti integrirani inovativni mehanizmi i iskustvo iz EU. Projektom će se podstaći pokretanje 

odgovornog upravljanja medicinskim otpadom u zdravstvenim ustanovama. 

Dokumenti: Studija o medicinskom otpadu, Regionalni plan upravljanja medicinskim otpadom za 

sjeveroistočnu BiH i Vodič za izradu Plana upravljanja medicinskim otpadom u zdravstvenoj ustanovi 

se mogu preuzeti na stranici Centra za ekologiju i energiju: www.ekologija.ba. 

Slika 4. Sastanak radne grupe 

za izradu dokumenata 

Slika 5. Posjeta radne grupe 

Domu zdravlja Gračanica 


13. LITERATURA 

1. Herceg N, Lukić T (2009) Razvoj infrastrukture za cjeloviti sustav gospodarenja komunalnim 

otpadom. FONDEKO SVIJET 29:3-13. 

2. Anonymous (2009) Ministarstvo zdravlja Republike Srbije, Bezbedno upravljanje medicinskim 

otpadom- nacionalni vodič dobre prakse, Beograd. 

3. Obradović S (2009) Mogućnosti integralnog upravljanja medicinskim otpadom u Republici 

Srpskoj- specijalistički rad, Banja Luka. 

4. Anonymous (2000) National Environmental Action Plan in Bosnia and Herzegovina (B&H). 

Svjetska Banka, Sarajevo. 

5. Pranjić N (2006.) Kruti otpad i onečišćenja tla. U: Pranjić N (ur). Zdravstvena ekologija. 

Medicinski fakultet Univerziteta u Tuzli 

6. Pranjić N (2011) Upravljanje medicinskim otpadom u sjeveroistočnoj Bosni i Hercegovini, 

Centar za ekologiju i energiju, Tuzla 

7. Tošović S, Crossett S (2009.) Plan upravljanja MO – Priručnik 5, Beograd 

8. Zakon o upravljanju otpadom (Sl. Glasnik RS 53/02). 

9. Zakon o upravljanju otpadom (Sl. novine FBiH 33/03). 

10. Pravilnik o kategorijama otpada sa listama.doc (Sl. novine FBiH 9/05). 

11. Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom (Sl. novine FBiH 77/08). 

12. Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom (Sl. Glasnik RS 90/06). 

13. Strategija zaštite okoliša Federacije Bosne i Hercegovine 2008 – 2018 (2007) Federalno 

ministarstvo okoliša i turizma, Sarajevo 

14. Uputstvo o vrstama i načinu postupanja sa medicinskim otpadom koji nastaje pri pružanju 

zdravstvene zaštite (Sl. novine Kantona Sarajeva 19/04) 

15. Strategija upravljanja otpadom za period 2010-2019, ("Sl. glasnik Republike Srbije" 29/2010) 

16. Nacionalna strategija o upravljanju medicinskim otpadom (2008.), Ministarstvo zdravlja, rada i 

socijalnog staranja Crne Gore, Podgorica 

17. Pravilnik o gospodarenju medicinskim otpadom (Narodne novine 72/07) 

18. European Environment Agency. Total waste generation by sector - EEA countries 1992- 1997. 

[pristup 15. studenog 2003]. Dostupno na: 

http://dataservice.eea.eu.int/atlas/viewdata/viewpub.aspid=392 

19. European Commission. Waste. [pristup 15. Studenog 2003.]. Dostupno na: 

http://www.europa.eu.int/comm/ environment/waste/index.htm 

20. Capak K. Zbrinjavanje zdravstvenog otpada. Zbornik radova godišnjeg sastanka sanitarnih 

inspektora; svibanj 2001.; Šibenik. Zagreb: Korunić d.o.o.; 2001. str. 117-24. 

21. WHO, Starting health care waste management in medical institutions, EUR/00/5021817, 

(http://www.healthcarewaste.org). Regional Office for Europe, Copenhagen. 


PRILOG 1 

DEFINICIJE I TERMINI

Medicinski otpad - je svaki otpad iz poglavlja osamnaest Europskog kataloga otpada (EWC), Odluka 

94/3/EC. 

Proizvođač medicinskog otpada je svako pravno i fizičko lice ili ustanova koja se bavi zaštitom 

zdravlja ljudi i/ili srodnim istraživanjima ili istraživačkom, uslužnom ili sličnom djelatnošću u kojoj 

nastaje otpad sličan otpadu koji nastaje kod zaštite zdravlja ljudi. 

Zdravstvena ustanova - svaka javna ili privatna bolnica, ambulanta, dom zdravlja, stomatološka 

ordinacija, dispanzer, akušerska i porodiljska klinika, domovi za stara i iznemogla lica, ambulante u 

preduzećima, školama i ostalim nemedicinskim ustanovama, centri za farmaceutsko istraživanje, 

centri za transfuziologiju, medicinske ili patološke laboratorije, apoteke, pogrebne službe, 

mrtvačnice, veterinarske stanice i centri za biološko istraživanje koje su odobrene od strane ministra 

javnog zdravstva 

Upravljanje medicinskim otpadom podrazumijeva razvrstavanje na mjestu nastanka, sakupljanje, 

prevoz, skladištenje, obrađivanje i odlaganje medicinskog otpada, odnosno skup svih aktivnosti i 

mjera propisanih Zakonom o upravljanju otpadom (u daljem tekstu:otpad). 

Katalog otpada je popis otpada prema svojstvima i mjestu nastanka, razvrstan na grupe, podgrupe i 

vrste otpada, sa popisom djelatnosti koje proizvode otpad. 

Skladištenje otpada je privremeno skladištenje ili sakupljanje otpada prije njegovog prevoza, obrade 

ili odlaganja. 

Sakupljanje otpada je pripremanje otpada za prevoz do mjesta obrade i odlaganja, a naročito 

odlaganje otpada u kontejnere, sortiranje i skladištenje. 

Obrada otpada je djelatnost kojom se vrši promjena karakteristika otpada, uključujući i klasifikaciju. 

Odlaganje otpada je podvrgavanje otpada biološkoj, fizičkoj ili hemijskoj obradi, radi dovođenja u 

stanje koje neće predstavljati rizik za život i zdravlje ljudi i životnu sredinu. 

Opasni otpad je svaki otpad koji sadrži elemente ili jedinjenja koja imaju neko od slijedećih svojstava: 

eksplozivnost, reaktivnost, zapaljivost, nadražljivost, štetnost, toksičnost, infektivnost, 

kancerogenost, mutagenost, teratogenost, ekotoksičnost, svojstvo oksidiranja, svojstvo nagrizanja i 

svojstvo otpuštanja otrovnih gasova hemijskom ili biološkom reakcijom. 

Bezopasni otpad je otpad koji po sastavu i svojstvima nema neku od karakteristika opasnog otpada i 

sličan je otpadu koji se stvara u domaćinstvima. 

Vlasnik otpada je pravno ili fizičko lice koje raspolaže otpadom. 

Ovlašteno lice je pravno ili fizičko lice koje posjeduje dozvolu za upravljanje medicinskim otpadom 

shodno Zakonu. 

Infektivni otpad je opasan medicinski otpad koji sadrži i/ili može sadržati mikroorganizme koji zbog 

svog tipa i koncentracije mogu izazvati bolest ljudi i životinja, a čine ga kulture i pribor iz 

mikrobioloških laboratorija, oprema, materijal i pribor koji je bio u kontaktu s krvlju i ostalim 

izlučevinama infektivnih pacijenata uključujući hirurške zahvate i obdukciju, otpad od dijalize, infuzije 

i sličnih zahvata, transfuzije, otpad izolacije infektivnih pacijenata, rukavice i ostali pribor za 

jednokratnu upotrebu, kao i drugi otpad iz zahvata na pacijentima koji je potencijalno infektivan. 


Hemijski otpad je opasan medicinski otpad koji sadrži toksične ili opasne hemikalije, uključujući 

hemikalije, kao što su fiksiri, razvijači i sl. 

Oštri predmeti su sav medicinski otpad s oštricama ili šiljatim završecima koji sadrži korištene 

zaražene i potencijalno zaražene igle, lancete, štrcaljke, skalpele i tome slične oštre predmete koji su 

bili u kontaktu s pacijentom, s krvlju i ostalim izlučevinama pacijenata ili potencijalno infektivnim 

materijalom i može ozlijediti kožu na ljudskom ili životinjskom tijelu. 

Citotoksični otpad je opasan medicinski otpad koji nastaje zbog primjene, proizvodnje i pripremanja 

farmaceutskih preparata s citotoksičnim efektom, uključujući primarnu ambalažu i sav pribor korišten 

za pripremu i aplikaciju takvih supstanci. 

Ugrožena lica su sva lica izložena opasnom medicinskom otpadu slučajnim kontaktom unutar 

zdravstvenih ustanova ili bilo kojeg drugog izvora medicinskog otpada, kao i osobe koje upravljaju ili 

su izložene nemarnom upravljanju medicinskim otpadom. 

Farmaceutski otpad su svi lijekovi i ljekovite materije, uključujući i njihovu primarnu ambalažu i slične 

pomoćne materije koji su postali neupotrebljivi zbog: isteklog roka upotrebe, rasipanja, neuslovnog 

čuvanja ili bilo kog drugog razloga. 

Fizički postupci obrade medicinskog otpada su dezinfekcija/sterilizacija parom, suva vruća 

sterilizacija ili drugi sličan postupak kojim se postiže uklanjanje opasnih svojstava infektivnog 

medicinskog otpada. 

Parna dezinfekcija/ sterilizacija je izlaganje otpada zasićenoj pari pod pritiskom u autoklavu. 

Suva sterilizacija toplotom je izlaganje otpada onoj temperaturi i na onoliko vremena koliko je 

potebno da bi se osigurala sterilizacija cjelokupne količine medicinskog otpada. 

Spaljivanje medicinskog otpada je obrada i/ili zbrinjavanje oksidacijom na visokim temperaturama 

pri čemu se organske materije pretvaraju u njihove gasne okside (uglavnom ugljen dioksid) i vodu. 

Hemijska dezinfekcija/sterilizacija je izlaganje medicinskog otpada hemijski aktivnim materijama 

koje inaktiviraju patogene mikroorganizme. 

Fumigacija je korištenje materija koje kao gasni fumigatori obavljaju dezinfekciju/sterilizaciju 

medicinskog otpada, opreme, predmeta te sličnog infektivnog i potencijalno infektivnog materijala. 

Ostale metode obrade medicinskog otpada su one koje još nijesu prihvaćene za širu upotrebu i imaju 

samo ograničenu primjenu, uključuju ozračivanje (npr. mikrotalasima, gama i ultraljubičastim 

zračenjem) i druge metode obrade (inkapsulacija, filtriranje i slično). 

Ambalažni otpad je ambalaža preostala nakon raspakivanja proizvoda, a obuhvata sve proizvode, koji 

služe za zaštitu, rukovanje, plasman i prodaju drugog proizvoda; 

Reciklaža je prerada otpada koja obuhvata preradu materija i materijala sadržanih u otpadu radi 

dobijanja supstanci i materijala u svrhu daljeg korištenja uključujući i organsku reciklažu, osim za 

proizvodnju energije. 

Otpad je svaka materija ili predmet koje je vlasnik odbacio ili je dužan da odbaci. 


Deponija je sanitarno-tehnički uređen prostor na kojem se, uz primjenu odgovarajućih tehnoloških 

postupaka, vrši odlaganje otpada. 

Radioaktivni otpad predstavlja čvrsti i tečni otpad kontaminiran radionukliedima iz in vitro 

laboratorijskih analiza tkiva i tjelesnih tečnosti te iz in vivo dijagnostičkih i terapeutskih zahvata koji 

se uglavnom izvode na odjeljenjima za nuklearnu medicinu. Ova kategorija otpada podliježe 

posebnim propisima. 

Sudovi pod pritiskom su bočice koje sadrže inertne gasove pod pritiskom pomješane s različitim 

materijama (antibiotik, dezinficijens, insekticid itd.) koje se apliciraju u obliku aerosola, a pri izlaganju 

višoj temperaturi mogu eksplodirati. 

Patološki otpad su svi dijelovi tijela i drugi anatomski otpad uključujući krv i biološke kao i patološki 

otpad, definisan od strane stručnog osoblja u zdravstvu ili u javnosti i koji zbog etičkih razloga 

zahtjeva posebne uslove zbrinjavanja. 

Otpad sa visokom koncentracijom teških metala predstavlja potkategoriju opasnoga hemijskog 

otpada. U ovaj otpad ubrajamo živu koja se najčešće stvara iz razbijene medicinske opreme, a u 

visokom postotku nalazi se i u sadržaju otpada stomatoloških ordinacija, kadmijum iz baterija, olovo, 

arsen. 

Rizik za transmisiju podrazumijeva mogućnost inficiranja sa virusima imunodeficijencije čovjeka 

(HIV), hepatitisa B (HBV) i hepatitis C (HCV), usljed izloženosti infektivnim tjelesnim tečnostima. 

Izloženost koja može nositi rizik od infekcije sa HIV-om, HBVi HCV predstavlja perkutanu povredu 

(ubod na iglu ili posjekotinu na oštar predmet) ili kontakt sluzokože ili ozlijeđene kože (napukla, 

abradirana ili zahvaćena dermatitisom) sa krvlju, tkivima ili tjelesnim tečnostima koje su potencijalno 

infektivne. 

Potencijalno infektivni materijal podrazumijeva krv, spermu, vaginalni sekret, kao i druge tjelesne 

tečnosti koje sadrže krv. Potencijalno infektivnim materijalom smatra se i likvor, pleuralna tečnost, 

sinovijalna tečnost, perikardijalna tečnos i amnionska tečnost. Rizik od ovih tečnosti je nepoznat. 

Feces, nazalni sekret, pljuvačka, sputum, znoj, suze, urin i povraćena masa se ne smatraju 

potencionalno infektivnim, osim ako sadrže krv. Rizik za transmisiju putem ovih tečnosti je ekstremno 

nizak. Kako potencijalno infektivan smatra se i direktan kontakt sa tkivima. 

Rezervoar je osoba od koje potiče potencijalno infektivan materijal – ambulantni pacijent, 

povrijeđeno lice, klijent savjetovališta i drugi. 

Lokalni koordinator je osoba koja na nivou ustanove zadužena za nadzor nad izloženostima, kao i za 

upućivanje izložene osobe na dalju evaluaciju izloženosti. 

Akcident je neželjeni događaj koji dovodi do smrti, narušavanja zdravlja, povrede, štete ili drugih 

gubitaka. 


PRILOG 2 

PRAVILNIK O UPRAVLJANJU 

MEDICINSKIM OTPADOM 

(Službene novine FBiH 77/08)

(„Službene novine Federacije BiH“, br. 77/08) 

Na osnovu člana 58. stav 5. Zakona o upravljanju otpadom ("Službene novine Federacije BiH", broj 

33/03), federalni ministar okoliša i turizma, u saradnji sa federalnim ministrom zdravlja, donosi 

PRAVILNIK 

O UPRAVLJANJU MEDICINSKIM OTPADOM 

I. OPĆE ODREDBE 

Član 1. 

Ovim Pravilnikom uređuju se opći principi za upravljanje otpadom, planiranje upravljanja 

medicinskim otpadom, uspostavljanje odbora za upravljanje otpadom, prenos medicinskog otpada 

na treće lice. 

Ovim Pravilnikom uspostavlja se sistem planiranja tretmana medicinskog otpada i upravljanja 

medicinskim otpadom u cilju smanjenja rizika po zdravstvene radnike, radnike na upravljanju 

otpadom, širu javnost i okoliš. 

II. DEFINICIJE 

Član 2. 

U smislu ovog Pravilnika slijedeći izrazi znače: 

"zdravstvena ustanova" - svaka javna ili privatna bolnica, ambulanta, dom zdravlja, stomatološka 

ordinacija, dispanzer, akušerska i porodiljska klinika, domovi za stara i iznemogla lica, ambulante u 

preduzećima, školama i ostalim nemedicinskim ustanovama, centri za farmaceutsko istraživanje, 

centri za transfuziologiju, medicinske ili patološke laboratorije, apoteke, pogrebne službe, 

mrtvačnice, veterinarske stanice i centri za biološko istraživanje koje su odobrene od strane ministra 

javnog zdravstva, 

"medicinski otpad"- otpad koji se proizvodi u zdravstvenim ustanovama i koji je obuhvaćen 

Pravilnikom o kategorijama otpada sa listama ("Službene novine Federacije BiH", broj 9/05). 

Član 3. 

Odredbe ovog Pravilnika ne odnose se na: 

opći otpad; 

otpad koji se stvara u domaćinstvima, osim ako ga ne proizvodi medicinski radnik koji pruža 

medicinsku njegu u kući; 

radioaktivni otpad; 

zalihe lijekova sa isteklim rokom trajanja. 

III. OPĆI PRINCIPI ZA UPRAVLJANJE MEDICINSKIM OTPADOM 

Član 4. 

Rukovodilac zdravstvene ustanove u skladu sa svojim ovlastima dužan je da preduzima mjere na 

zaštiti radnika zdravstvene ustanove, radnika na transportu otpada i sektora za upravljanje otpadom 

kao i na zaštiti šire javnosti od rizika po zdravlje kao posljedica proizvodnje medicinskog otpada u 

zdravstvenoj ustanovi. 

Rukovodilac je dužan da obezbijedi da se otpad tretira na okolinski prihvatljiv način. 

IV. PLANIRANJE UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM 

Član 5. 

Upravljanje medicinskim otpadom vrši se na osnovu Plana upravljanja medicinskim otpadom. 


Zdravstvena ustanova dužna je donijeti Plan upravljanja medicinskim otpadom u roku od dvije godine 

od dana stupanja na snagu ovog Pravilnika. 

Plan upravljanja medicinskim otpadom mora biti usklađen sa Planom upravljanja otpadom kantona. 

Plan upravljanja medicinskim otpadom odobrava kantonalno ministarstvo okoliša. 

Član 6. 

Zdravstvena ustanova dužna je imenovati referenta za upravljanje otpadom u ustanovi. 

Za referenta za upravljanje otpadom može se imenovati lice sa završenom visokom stručnom 

spremom. 

Ime referenta za upravljanje otpadom dostavlja se ministru zdravstva kantona na čijem se teritoriju 

zdravstvena ustanova nalazi (u daljnjem tekstu: ministar zdravstva). 

Član 7. 

Obaveze referenta za upravljanje otpadom su: 

izrada i prilagođavanje Plana upravljanja medicinskim otpadom u ustanovi; 

nadzor nad primjenom Plana upravljanja i odredaba ovog Pravilnika; 

da obezbijedi obučavanje radnika zdravstvene ustanove za upravljanje medicinskim 

otpadom; 

organiziranje prevoza, odlaganja ili obnavljanja otpada koji zadovoljava potrebe upravljanja 

otpadom proizvedenog u zdravstvenoj ustanovi; 

vođenje evidencije o upravljanju medicinskim otpadom; 

pokretanje inicijativa za smanjenje količine proizvedenog otpada. 

Referent za upravljanje otpadom odgovara za izvršenje svojih obaveza odboru za upravljanje 

otpadom odnosno rukovodiocu zdravstvene ustanove. 

V. ODBOR ZA UPRAVLJANJE OTPADOM 

Član 8. 

Rukovodilac zdravstvene ustanove koja zapošljava više od 50 radnika je dužan uspostaviti odbor za 

upravljanje otpadom. 

U odbor za upravljanje otpadom obavezno se imenuju rukovodilac zdravstvene ustanove, referent za 

upravljanje otpadom i referent za sprečavanje nastanka infekcija. 

U odbor za upravljanje otpadom može biti uključeno i drugo osoblje koje imenuje rukovodilac 

zdravstvene ustanove. 

Odbor za upravljanje otpadom odgovoran je za upravljanje medicinskim otpadom u zdravstvenoj 

ustanovi u skladu sa ovim Pravilnikom. 

Odbor za upravljanje otpadom sastaje se najmanje jedanput u šest mjeseci radi razmatranja primjene 

sistema za upravljanje medicinskim otpadom u skladu sa ovim Pravilnikom i preduzimanja potrebnih 

aktivnosti. 

Član 9. 

Odbor za upravljanje medicinskim otpadom ima slijedeća ovlaštenja i odgovornosti: 

identificirati i klasificirati sav medicinski otpad 

pripremiti plan upravljanja otpadom 

organizovati odlaganje otpada u posebne kontejnere i skladištenje u privremeni skladišni 

prostor 

obezbijediti odgovarajuće zbrinjavanje otpada 

organizovati zbrinjavanje otpada što bliže mjestu nastanka 

poduzimati najviše sigurnosne mjere u slučaju potrebe 


VI. MEDICINSKI OTPAD U ZDRAVSTVENIM USTANOVAMA 

Član 10. 

Vrste medicinskog otpada koje se obavezno razdvajaju od općeg otpada od momenta kad se 

proizvedu do momenta kad se proslijede ovlaštenom licu za prevoz, odlaganje, tretman ili 

obnavljanje medicinskog otpada, su: 

oštrice, 

veoma infektivan otpad, 

ostali infektivni i potencijalno infektivni otpad, 

farmaceutski otpad, 

genotoksični otpad, 

amalgamski otpad iz stomatološke prakse, 

opasni hemijski otpad, 

ostali hemijski otpad. 

Veoma infektivni otpad zahtijeva toplotnu ili hemijsku sterilizaciju u području gdje se otpad proizvodi 

prije nego što se isti miješa sa ostalim infektivnim otpadom. 

Kategorije medicinskog otpada navedene u stavu 1. ovog člana potrebno je držati u kutijama ili 

ambalaži na kojoj su jasno navedene karakteristike i obilježja kategorija i koje pružaju odgovarajuću 

zaštitu za osobe iz medicinskih ustanova koje stupaju u kontakt prilikom rukovanja navedenom 

ambalažom. 

Medicinski otpad koji se stvara u zdravstvenim ustanovama prevozi se na unaprijed utvrđenu lokaciju 

u sklopu zdravstvene ustanove prije odlaganja, transporta ili prenosa do ovlaštene osobe za 

navedene aktivnosti. 

Lokacija iz stava 4. ovog člana mora biti zatvorena prostorija koja ispunjava slijedeće uvjete: 

da je pod nadzorom referenta za upravljanje otpadom; 

da je dovoljno prostrana za prijem maksimalno predviđene količine otpada različitih 

kategorija koje moraju biti razdvojeno uskladištene; 

da je onemogućen fizički pristup neovlaštenim licima i štetočinama; 

da ima obezbijeđen odgovarajući rashladni odjel za otpad koji zahtijeva skladištenje u 

hladnim prostorijama; 

da je opremljena uređajima za gašenje požara i inertnim apsorbirajućim materijalom za 

lokaliziranje eventualno prosutih tečnosti (hemikalija). 

Ukoliko konačni tretman medicinskog otpada provodi sama zdravstvena ustanova u kojoj otpad 

nastaje, tretman se provodi u skladu sa uvjetima iz okolinske dozvole ili dozvole za upravljanje 

otpadom izdate ustanovi. 

Član 11. 

Plan upravljanja medicinskim otpadom sadrži: 

opis različitih vrsta otpada u skladu sa kategorijama otpada koji se proizvodi u zdravstvenoj 

ustanovi; 

listu dijelova zdravstvene ustanove u kojima može nastati medicinski otpad; 

za svaki dio ustanove, dati opis vrste medicinskog otpada a za svaku vrstu otpada navesti 

procedure koje se trebaju slijediti u vezi sa: 

a) detaljnim opisom kontejnera u koje će se odložiti otpad uključujući materijal i boju 

kontejnera, poklopac i obilježja i 

b) detaljima o odlaganju kontejnera u postrojenje za tretman medicinskog otpada unutar 

zdravstvene ustanove. 

procedure premještanja otpada iz postrojenja za tretman do centralnog skladišta otpada; 

procedure skladištenja u centralnom skladištu otpada; 

vanredne procedure u slučaju prosipanja otpada. 


Član 12. 

Rukovodilac zdravstvene ustanove dužan je da obezbijedi da svaki radnik zdravstvene ustanove bude 

uključen u program obuke sa ciljem podizanja svijesti o tretmanu medicinskog otpada, i upoznavanja 

sa principima i praksama sistema za upravljanje medicinskim otpadom u zdravstvenoj ustanovi. 

VII. PRENOS MEDICINSKOG OTPADA NA TREĆE LICE 

Član 13. 

Proizvođač ili vlasnik medicinskog otpada predaje otpad licu koje ima pribavljenu dozvolu za 

upravljanje otpadom ili okolinsku dozvolu. 

Infektivni otpad se odlaže u crvenu burad, a ostali medicinski otpad iz čl.10. pakuje se u žutu burad. 

Crvena burad sa infektivnim i eventualno biološkim otpadom moraju biti u minusnom režimu. Na 

buradima je jasno istaknut znak opasnosti i imaju natpis "INFEKTIVNI OTPAD". 

Član 14. 

Predaja medicinskog otpada od strane proizvođača ili vlasnika medicinskog otpada vrši se u skladu sa 

Pravilnikom o prenosu obaveza sa proizvođača i prodavača na operatera sistema za upravljanje 

otpadom ("Službene novine Federacije BiH", br. 9/05). 

Član 15. 

Nadzor nad provođenjem odredaba ovog Pravilnika vrši nadležni inspektor zdravlja. 

VIII. UGOVORI O POVRATU LIJEKOVA 

Član 16. 

Rukovodilac zdravstvene ustanove dužan je da obezbijedi da se lijekovi nabavljaju putem ugovora 

kojim se dozvoljava povrat lijekova sa isteklim rokom upotrebe proizvođaču ili dostavljaču. 

Način i postupak nabavljanja i povrata lijekova i sadržaj ugovora regulisat će se posebnim zakonom. 

IX. ZAVRŠNE ODREDBE 

Član 17. 

Ovaj Pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenim novinama Federacije 

BiH". 

Broj 04-02-1829/07 

5. novembra 2008. godine 

Sarajevo 

Ministar 

dr. sc. Nevenko Herceg, s. r. 

Broj 01-37-10373/08 

5. novembra 2008. godine 

Sarajevo 

Ministar 

prim. dr. Safet Omerović, s. r. 


PRILOG 3 

ПРАВИЛНИК О УПРАВЉАЊУ 

МЕДИЦИНСКИМ ОТПАДОМ 

(Службени гласник РС 90/06)

На основу члана 60. став 3. Закона о управљању отпадом (« Службени гласник Републике 

Српске », број 53/02) и члана 112. Закона о административној служби у управи Републике 

Српске ( « Службени гласник Републике Српске », бр. 16/02, 62/02, 38/03, 42/04 и 49/06 ) 

министар за просторно уређење, грађевинарство и екологију у сарадњи са министром здравља 

и социјалне заштите д о н о с и 

ПРАВИЛНИК О УПРАВЉАЊУ МЕДИЦИНСКИМ ОТПАДОМ 

Члан 1. 

Овим правилником прописује се управљање медицинским отпадом, систем руковања и 

планирање третмана медицинског отпада у складу са добром праксом управљања 

медицинским отпадом, да би били смањени ризици за здравствене и друге раднике у додиру 

са медицинским отпадом, становништво, животну средину уопште и истовремено успоставила 

основа за безбједније управљање медицинским отпадом у будућности. 

Члан 2. 

Изрази који се користе у овом правилнику имају сљедећа значења: 

а) Здравствена установа јесте амбуланта, дом здравља, апотека, апотекарска установа, 

болница, Институт за заштиту здравља Републике Српске, специјализовани завод, нститут, 

клиника, клинички центар, поликлиника, 

б) Каталог отпада је систематизовани преглед назива отпада према особинама и дјелатностима 

из којих отпад потиче и саставни је дио Правилника о категоријама отпада са каталогом ( « 

Службени гласник Републике Српске » број 39/05 ), 

в) Медицински отпад је отпад који нстаје у здравственим установама и који је обухваћен 

једном од категорија наведених у групи 18 каталога отпада. 

г) Општи отпад јесте отпад који настаје у здравственим установама који не садржи 

опасни отпад а по својој природи и саставу веома је сличан кућном отпаду, 

д) Оштрице су оштри инструменти наведени у категорији 18 01 01 ( изузев 18 01 03 ) и 

18 02 01 ( изузев 18 02 02 ) у каталогу отпада, 

ђ) Веома инфективан отпад јесте отпад чије сакупљање и одлагање подлијеже посебним 

захтјевима због спречавања инфекције, наведен у категоријама 18 01 03* и 18 02 02* у 

каталогу отпада, 

е) Остали инфективни и потенцијално инфективни отпад јесте отпад наведен у категоријама 18 

01 02 и 18 01 04 у каталогу отпада. 

ж) Фармацеутски отпад је отпад наведен у категоријама 18 01 09 и 18 02 08 у каталогу отпада, 

з) Генотоксични отпад јесте отпад наведен у категоријама 18 01 0 8 * и 18 02 07* у каталогу 

отпада, 

и) Отпадни амалгам из стоматологије је отпад наведен у категорији 18 01 10 * у каталогу 

отпада, 

ј) Опасни хемијски отпад јесте отпад наведен у категоријама 18 01 06 * и 18 02 05 * у каталогу 

отпада. 

к) Остали хемијски отпад је отпад наведен у категоријама 18 01 07 и 18 02 06 у каталогу отпада. 

Члан 3. 

Овај правилник односи се на сав медицински отпад, изузимајући: 

а) општи отпад, 

б) отпад који настаје у домаћинствима, изузимајући отпад који настаје пружањем медицинске 

његе пацијенту у кући, 

в) радиоактивни отпад, 

г) залихе лијекова са истеклим роком употребе, а које су затечене даном ступања на 

снагу овог правилника. 


Члан 4. 

(1) Руководилац здравствене установе обавезује се на спровођење мјераспречавања или 

смањења настанка медицинског отпада у здравственој установи наниво који не угрожава 

здравље људи и животну средину. 

(2) Руководилац здравствене установе обавезује се да подстиче поновно коришћење или 

рециклирање отпадног материјала који настаје у здравственој установи, у мјери која не 

угрожава здравље људи и животну средину. 

(3) Руководилац здравствене установе у складу са својим овлашћењима има обавезу да 

предузима мјере на заштити здравља радника здравствене установе, радника на транспорту 

медицинског отпада, на заштити становништва од ризика по здравље као посљедица настанка 

медицинског отпада у здравственој установи. Руководилац је дужан да обезбиједи да се 

медицински отпад третира на сигуран и по животну средину безбједан начин. 

Члан 5. 

(1) Планови управљања отпадом који су дефинисани чланом 6. Закона о управљању отпадом, 

треба да предвиде посебне уговоре за управљање медицинским отпадом који настаје на 

конкретном подручју, укључујући и неопходне мјере за смањење количине настанка 

медицинског отпада, методе за одлагање и мјере за подстицање изградње потребних 

капацитета за адекватно збрињавање медицинског отпада. 

(2) Планове управљања отпадом, из претходног става, здравствене установе су дужне донијети 

најкасније до краја 2007. године. 

Члан 6. 

(1) Руководилац здравствене установе дужан је да именује одговорно лице, оспособљено за 

рад на пословима управљања медицинским отпадом здравствене установе. 

(2) Здравствена установа обавезна је да утврди права и обавезе одговорног лица за управљање 

отпадом и спровођење задатака прописаних чланом 7. овог правилника. 

(3) Име и презиме са свим релевантним подацима у конкретном случају доставља се 

Министарству здравља и социјалне заштите. 

Члан 7. 

(1) Задаци одговорног лица за управљање медицинским отпадом су да: 

а) израђује упутство и прилагођава поступак за управљање медицинским отпадом, у складу са 

чланом 10. овог правилника, 

б) спроводи интерну контролу или пренос обавеза контролисања примијењених поступака и 

правила дефинисаних овим правилником на друго лице у здравственој установи, 

в) припрема програм обуке управљања медицинским отпадом кроз који пролазе сви 

запослени у здравственој установи, 

г) уредно води прописану евиденцију о лицима овлашћеним за транспорт и одлагање 

медицинског отпада у складу са правилима збрињавања медицинског отпада, договара се са 

надлежним лицима у вези са склапањем уговора, руководи уговорима и контролише 

спровођења наведених активности, 

д) води остале неопходне евиденције, 

ђ) иницира израду елабората за смањење настајања медицинског отпада, 

е) примјењује и друге задатке који су у вези са медицинским отпадом, а које му даје 

руководилац здравствене установе. 

(2) Уколико здравствена установа има Одбор за управљање отпадом успостављен у складу са 

чланом 8. овог правилника, лице које је надлежно за управљање отпадом одговорано је 

непосредно Одбору за све обављене активности. Уколико здравствена установа нема Одбор, 


надлежно лице за управљање отпадом одговорано је непосредно руководиоцу здравствене 

установе. 

Члан 8. 

(1) Руководилац здравствене установе која запошљава 50 и више радника дужан је да 

успостави Одбор за управљање отпадом. Одбор има најмање три члана, а у саставу Одбора 

треба да буду: руководилац здравствене установе, одговорно лице за управљање отпадом и 

стручно лице за спровођење превентивних мјера у спречавању настанка инфекције. У случају 

потребе Одбор може бити проширен укључујући и друго особље које именује руководилац 

здравствене установе. Одбор преузима цјелокупну одговорност за управљање медицинским 

отпадом у здравственој установи. 

(2) Одбор за управљање отпадом одржава састанке једном мјесечно, а ванредне по потреби и 

разматра реализацију планова и поступка управљања медицинским отпадом у складу са 

законом и овим правилником и утврђује наредне активности у конкретном случају. 

Члан 9. 

(1) Примарној селекцији у здавственој установи, на мјесту настанка подлијежу све врсте 

медицинског отпада, уз одвајање од општег отпада, прије предаје овлашћеном лицу за 

транспорт медицинског отпада, одлагања или коначног збрињавања. 

(2) Примјена термичке или хемијске стерилизације обавезна је за веома инфективни отпад на 

мјесту настанка прије мијешања са осталим инфективним отпадом. 

(3) Све врсте медицинског отпада осим осталог хемијског отпада сматрају се опасним отпадом, 

те се приликом транспорта примјењују одредбе Правилника о транспорту опасног отпада ( “ 

Службени гласни републике Српске », број 86/05 ). 

(4) Све категорије медицинског отпада из става 1. овог члана чувају се у амбалажи с јасним 

ознакама категорије и карактеристикама отпада, која пружа адекватну заштиту за особље 

здравствене установе које ступи у ко такт с медицинским отпадом приликом руковања. 

(5) Медицински отпад који настаје у здравственој установи складишти се на одређеној 

локацији у кругу установе, прије одлагања, транспорта или преноса до другог примаоца. 

(6) Локација из претходног става је затворена просторија под надзором одговорног лица за 

управљање отпадом, довољно пространа за пријем максимално предвиђене количине отпада 

различитих категорија које се раздвојено складиште, с инсталисаним расхладним уређајима 

ради отпада који је склон брзом распадању. Приступ просторији неовлашћеним особама није 

дозвољен. 

Члан 10. 

Свака здравствена установа у складу са регистрованом дјелатности обавезна је да донесе 

правила управљања медицинским отпадом којима се дефинишу: 

а) сегменти процеса рада у којима настаје медицинcки отпад, 

б) врсте отпада у складу са Правилником о категоријама отпада са каталогом, 

в) опис, начин и услови привременог складиштења медицинског отпада, карактеристике 

амбалаже, ознаке и натписи при означавању амбалаже у коју се отпад пакује, поштујући врсту 

и количину отпада, услове транспорта и препоручене услове складиштења, степен отпорности 

амбалаже и могући накнадни утицај на здравље људи и животну средину уопште, 

г) утврђивање времена задржавања медицинског отпада и утврдити услове под којима се врши 

премјештање, 

д) утврђивање услова и поступак складиштења у складишту на локацији до каоначног 

збрињавања, 

ђ) утврђивање поступка понашања степена одговорности и поступка у случају ванредне 

ситуације или кад дође до нестручног руковања или случајног просипања медицинског отпада. 


Члан 11. 

Руководилац здравствене установе у сарадњи са Одбором за управљање отпадом, уколико се 

успоставља Одбор, доноси програм обуке управљања медицинским отпадом свих запослених 

радника и организује обуку у складу са програмом обуке. 

Члан 12. 

(1) Руководилац здравствене установе не смије да дозволи управљање медицинским отпадом 

мимо правила прописаних чланом 10. овог правилника или супротно одредбама дозволе за 

управљање отпадом у случајевима гдје је неопходна. 

(2) Здравствена установа у којој настаје медицински отпад или ималац отпада, не смије 

преносити отпад на треће лице, ако то лице не посједује дозволу за управљање отпадом да 

транспортује, складишти, задржава, обнавља или одлаже медицински отпад наведене врсте 

или састава. 

(3) Сав отпад који се преноси на надлежно треће лице мора бити прописно упакован у 

амбалажу која се обиљежава у складу са Правилником о транспорту опасног отпада. 

Инфективни отпад треба да се пакује у жуте вреће које се никад не отварају и на којима је јасно 

истакнут међународни знак опасности и натпис « ИНФЕКТИВНИ ОТПАД ». 

(4) Отпад који има етичко значење ( људски лешеви, дијелови тијела, органи или ткива 

одстрањени при операцијама ) или је анималног поријекла ( остаци лабораторијских животиња 

), послије обавезне правно формалне процедуре селектује се и у складу са прописаном 

процедуром здравствене установе уступа породици, односно погребној служби и на законом 

прописан начин сахрањује на гробљу или ставља у намјенске кесе и преко сабирног центра 

упућује у крематоријум. 

Члан 13. 

Руководилац здравствене установе дужан је да предузме мјере да се фармацеутски производи 

са истеклим роком употребе одложе у складу са законским прописима. 

Члан 14. 

Руководилац здравствене установе дужан је да предвиди и обезбиједи финансијска средства 

годишњим планом за збрињавање медицинског отпада у складу са овим правилником. 

Члан 15. 

Санитарно здравствена инспекција и урбанистичко грађевинска, еколошка и геодетска 

инспекција у саставу Републичке управе за инспекцијске послове одговорна је свака из своје 

надлежности за надзор и примјену овог правилника у здравственим установама. 

Члан 16. 

Овај правилник ступа на снагу осмог дана од дана објављивања у « Службеном гласнику 

Републике Српске ». 

Број: 

Датум: 

МИНИСТАР 

Проф. др Ранко Шкрбић 

МИНИСТАР 

Фатима Фетибеговић, дипл.инж.арх.

Regionalni plan upravljanja medicinskim otpadom za ... - Ekologija.ba

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?