BLIŻEJ ŹRÓDŁA nr 1 - grudzień 2014

More documents

Recommendations

Info

HEJ KOLĘDA, KOLĘDA Kolęda 1. «pieśń religijna o tematyce związanej z narodzeniem Chrystusa» 2. «duszpasterskie odwiedziny księży u parafian po świętach Bożego Narodzenia» 3. «obrzęd ludowy związany z okresem świąt Bożego Narodzenia, polegający na obchodzeniu domów przez kolędników» (Słownik języka polskiego) Słowo „kolęda” posiada rodowód łaciński. U starożytnych Rzymian calendae oznaczały pierwszy dzień miesiąca, a od połowy I wieku kalendy styczniowe rozpoczynały bieg nowego roku (zgodnie z kalendarzem juliańskim). W tym dniu odwiedzano się wzajemnie, składano życzenia i wymieniano podarunki, śpiewano też pieśni na cześć odradzającego się słońca. Ten zwyczaj przeniknął we wczesnym średniowieczu na Bałkany i Słowiańszczyznę. Prasłowiańskie słowo „kalada” zaczęło odtąd oznaczać dar, upominek noworoczny i zwyczaj odwiedzania domów „po kolędzie”. Chrześcijaństwo, ze względu na bliskość Świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku, przeniosło uroczystości na 25 dzień grudnia. Znaczenie słowa kolęda przeszło z określenia święta na obrzęd, a stąd na pieśń, która jest centralnym punktem tego obyczaju. Funkcja znaczenia tego słowa rozszerzyła jego zakres także na przedmioty bezpośrednio związane z kolędowaniem, np. podarunki dawane kolędnikom. Czasami kolędowanie znaczy także w potocznej mowie składanie życzeń noworocznych. Nazwa kolęda, tak dla obrzędu jak i pieśni, zachowała się najwierniej na wschodzie Europy: począwszy od Morza Śródziemnego, Grecji, przez ludy Półwyspu Bałkańskiego, Węgry, ludy słowiańskie: Polaków, Białorusinów, po Litwę, Łotwę, Słowian Zachodnich. Na zachodzie Europy nazwa ta spotykana jest rzadko i nie w znaczeniu obrzędu albo pieśni, ale rzeczy związanych z Bożym Narodzeniem, np. we 4 Francji nazywa się tak klocek drzewa spalony w noc Bożego Narodzenia. Słowianie rozwinęli rzymskie kolędowanie, przeobrażając je i udoskonalając. Stałym składnikiem obrzędu kolędowania stały się życzenia pomyślności, żywe po dziś dzień zwłaszcza „Dosiego roku”, jak brzmiała ich staropolska postać. Składano je indywidualnie, jak i zbiorowo, nazywając właśnie „kolędami”. Życzenia zbiorowe miały postać pieśni. Innym działaniem właściwym kolędowaniu w całej Słowiańszczyźnie było wręczanie darów kolędnikom, podczas gdy u Rzymian występowało jedynie obdarowywanie się wzajemne. W wieku XIX i na początku XX ranga pieśni kolędowej i jej popularność wzrosła wśród wszystkich warstw społecznych, nabierając nowych treści i wartości. Powstawały kolędy patriotyczne, powstańcze, robotnicze, wojenne, internowanych. Pamiętajmy o śpiewaniu kolęd przy wigilijnym stole. To część naszej kultury, która zawsze przynosi wspomnienie ciepła domu rodzinnego, bliskości i miłości ukochanych osób. Ciekawostki: E.H-R. Najpopularniejsza kolęda „Cicha noc” przetłumaczona została na ponad 300 języków. Najstarsza kolęda „Zdrów bądź, Królu anielski” pochodzi z 1424 r. Najstarsza polska kolęda „Anioł pasterzom mówił” powstała około 1555 roku.
Świąteczno – noworoczny czas przy polsko – japońskim stole Wywiad z rodziną polsko-japońską mieszkającą w Szczawnie -Zdroju (Żanetą i Hirokim Nukui). Pani Żaneto, nadchodzi okres przygotowań do Świąt Bożego Narodzenia, a później wspólne świętowanie przy wigilijnym stole. Jak wyglądają święta w Państwa domu? W naszym domu Boże Narodzenie to szczególne święto rodzinne, spędzane w gronie najbliższych. Obchodzimy je zgodnie z tradycją polską, ale z małymi akcentami japońskimi. Do przygotowań włączamy się wszyscy razem (inaczej niż w tradycji japońskiej, w której przygotowania świąt są wyłącznie domeną kobiet). Wspólnie sprzątamy, robimy zakupy, ubieramy choinkę (przygotowujemy ozdoby na choinkę techniką orgiami), przygotowujemy potrawy. Do kolacji wigilijnej siadamy z chwilą ukazania się pierwszej gwiazdy, pilnie wypatrywanej przez dzieci. Pamiętamy, żeby na stole znalazło się dodatkowe nakrycie dla „niespodziewanego gościa”. Zaczynamy od modlitwy i od dzielenia się opłatkiem połączonym ze składaniem sobie życzeń. Na kolację wigilijną przygotowujemy wyłącznie postne dania (ku zadowoleniu męża, w tym dniu jadamy kilka gatunków ryb). Zdarza się, że na naszym stole wigilijnym pojawiają się również dania japońskie, których głównym składnikiem są ryby lub inne owoce morza i obok polskiego karpia stoi np. sałatka z krewetek lub suszone ośmiornice. Wiemy, że przeżywanie okresu noworocznego jest szczególnie pielęgnowane w Japonii. Panie Hiroki, proszę nam przybliżyć tradycje i obyczaje tego czasu. Przygotowania do obchodów Nowego Roku w Japonii zaczynają się od susu-harai - porządków domowych. Składają się na nie czynności, dzięki którym domostwo ma wejść w nadchodzący rok oczyszczone ze złych wspomnień. Pierwszą z nich jest sprzątanie. Usuwane, a czasem spalane, są rzeczy dawno nieużywane, zbędne i związane z przykrymi momentami życia. Kolejnym krokiem jest udekorowanie domu. Po obu stronach wejścia do domu ustawiane są kado-matsu - ozdoby złożone z trzech ostro przyciętych bambusów związanych słomą ryżową i przystrojonych gałązkami sosny. Charakterystyczną dekoracją jest też shimenawa, czyli wiszące kompozycje ze słomy ryżowej i poskręcanego w zygzakowaty wzór papieru. Ma ona odganiać złe duchy. Wcześniej przygotowuje się także niektóre potrawy np.: ryżowe ciasteczka mochi jedzone razem z zupą zōni oraz toso - ceremonialne, ostre sake z dodatkiem ziół. Przed nadejściem Nowego Roku – shōgatsu - należy też wysłać okolicznościowe kartki z życzeniami, które nazywają się nenga-jō. Wieczór poprzedzający shōgatsu tradycja nakazuje spędzić z rodziną. W czasie noworocznej nocy Japończycy odwiedzają świątynie lub oglądają programy noworoczne w telewizji (zwłaszcza ulubione pokazy fajerwerków). Najważniejszym wydarzeniem jest 108 uderzeń świątynnych dzwonów (joya-no kane). Ich bicie ma wypędzić stary rok, uwolnić ludzi od grzechów i dać im nową nadzieję. Ranek 1 stycznia rodziny spędzają na wspólnych modlitwach przed domowymi ołtarzami. Podejmują tam noworoczne postanowienia i wypowiadają życzenia. Używa się do tego lalek darumy. Posiadają one tylko głowę i nie mają oczu. Podczas składania prośby lalce domalowywane jest jedno oko. Jeśli życzenie się spełni dorysowuje się też drugie, a jeżeli nie, to daruma zostanie spalona w następną noc noworoczną. Tradycyjnie w pierwszy dzień roku wręcza się dzieciom podarki. Są to zwykle pieniądze włożone w koperty. Zwyczaj ten zobowiązuje do dawania prezentów nie tylko własnym dzieciom, ale także tym pochodzącym z zaprzyjaźnionych rodzin. Noworoczny poranek to także czas, gdy roznoszone są kartki z życzeniami. Tego dnia należy także obowiązkowo odwiedzić świątynię. Pani Żaneto, jak Państwa córki Marysia i Hania odnajdują się w rzeczywistości dwukulturowej? W naszym domu tradycje polskie i japońskie przenikają się w naturalny sposób. W chwili obecnej, z racji miejsca zamieszkania dominującą kulturą w ich życiu jest kultura polska, europejska. Dla naszych córek to mąż jest przewodnikiem i nauczycielem kultury japońskiej. Razem uczą się języka japońskiego (m.in. trudnej pisowni), w swoich księgozbiorach posiadają książki japońskie (niektóre z nich potrafią już samodzielnie czytać), chętnie - jeśli jest ku temu okazja- zakładają tradycyjne stroje japońskie, sprawnie posługują się pałeczkami. Marysia i Hania wykazują zainteresowanie ojczyzną taty, zadając pytania z cyklu „A w Japonii, jak to jest...?” i analizując uzyskane informacje pod kątem podobieństw i różnic z Polską lub samodzielnie poszukując informacji, np. w Internecie na interesujące je zagadnienia. Tradycje polskie i japońskie w życiu naszych córek uzupełniają się i wzbogacają wzajemnie, dlatego wyrażamy przekonanie, że w pozytywny sposób kształtują ich osobowość i styl życia. Dziękuję za rozmowę i życzę Państwu radosnego przeżycia czasu świątecznego i noworocznego. E.H.-R. Żaneta Nukui na co dzień nauczyciel w wałbrzyskiej szkole i głos altowy w chórze parafialnym „Salve Regina”. Hiroki Nukui - pracownik japońskiej firmy w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej. 5
Page 1 and 2: Nr 1 - grudzień 2014 BLIŻEJ ŹRÓ
Page 3: LECTIO - CZYTAJ UWAŻNIE! (J 1, 1 -
Page 7 and 8: Ś W I Ę T Y M I E S I Ą C A Ś
Page 9 and 10: 1. Jakie były imiona dziadków Pan
Page 11 and 12: M Ł O D Z I E Ż P Y T A D L A

BLIŻEJ ŹRÓDŁA nr 1 - grudzień 2014

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?