PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej
PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej
PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
38<br />
wydarzyło się w XX wieku<br />
Umierając z głodu,<br />
<strong>pl</strong>anowała życie<br />
iwona demczyszak<br />
Odarli nas ze wszystkiego:<br />
Z sukien, z ostatniej koszuli<br />
I wyzuli z prawa do ciała własnego,<br />
Zawładali wszystko.<br />
Wychudłe sine od batów<br />
Stanęłyśmy tłumem bezbronnym<br />
W hali ogromnej,<br />
Niby zwierzęta za kratą<br />
Na widowisku…<br />
Maria Rutkowska<br />
Fot. P. Życieński<br />
Listopad 1939 roku. W sali gimnastycznej<br />
Prywatnego Gimnazjum Sióstr<br />
Urszulanek w Lublinie grupa harcerek<br />
składa przysięgę na ręce druhny<br />
Marii Walciszewskiej, instruktorki<br />
harcerskiej z podziemnego Związku<br />
Walki Zbrojnej. Ślubują, że są gotowe<br />
umrzeć za ojczyznę. Wśród nich jest<br />
siedemnastoletnia Wanda Półtawska,<br />
wtedy jeszcze Wojtasik.<br />
Ð Wanda Półtawska<br />
Od tej przysięgi rozpoczęła<br />
się praca konspiracyjna<br />
Wandy. Pełniła funkcję<br />
łączniczki na Lubelszczyźnie.<br />
Rozwoziła pocztę na terenie powiatów<br />
krasnystawskiego i radzyńskiego.<br />
W styczniu 1941 roku na skutek<br />
zdrady aresztowano część dziewcząt<br />
z drużyny, m.in. druhnę Walciszewską.<br />
Mimo że Wandę kilkakrotnie<br />
ostrzegano i namawiano do wyjazdu<br />
z Lublina, postanowiła zostać. Miesiąc<br />
później została zatrzymana przez<br />
ges tapo i osadzona w lubelskim areszcie<br />
„Pod Zegarem”. 21 września 1941<br />
roku przewieziono ją do niemieckiego<br />
obozu kobiecego Ravensbrück. Wydawało<br />
się, że wyjazd położy kres życia<br />
w fatalnych warunkach, które panowały<br />
„Pod Zegarem”. Poza brudem,<br />
chorobami i insektami dodatkową<br />
uciążliwością było towarzystwo prostytutek<br />
i zbrodniarek. Wanda naiwnie<br />
wierzyła, że przejazd do obozu równa<br />
się uniknięciu kary śmierci. Kiedy<br />
w słoneczny wrześniowy dzień przed<br />
transportem stała na podwórku więziennym,<br />
czekając na odczytanie swojego<br />
nazwiska z listy transportowej,<br />
rzeczywiście nie przypuszczała, co ją<br />
czeka. Nie wiedziała też, że wyrusza<br />
z wyrokiem śmierci. Mimo ogromnego<br />
znużenia nie spała podczas podróży –<br />
młodzieńcza beztroska, poczucie humoru<br />
mieszały się z obawą o nieznaną<br />
przyszłość...<br />
23 września 1941 roku wczesnym<br />
rankiem transport dotarł do Niemiec<br />
i zatrzymał się na stacji małego miasteczka<br />
Fürstenberg. Już pierwsze zetknięcie<br />
ze strażniczkami obozowymi<br />
na peronie było mocnym przeżyciem.<br />
Niemki – popularnie zwane „aufzejerkami”<br />
– były szkolone w szkołach<br />
SSAufseherinnen (strażniczek z SS).<br />
Kobiety te nie miały żadnych zasad<br />
moralnych. „Olbrzymie blondyny<br />
o bezmyślnych twardych oczach i zaciętych<br />
wargach, w czarnych pelerynach<br />
z kapturami, ostre, drażniące ucho<br />
głosy i u boku ogromne wilczury” – tak<br />
opisała je we wspomnieniach Półtawska.<br />
W obozie otrzymała numer 7709.<br />
Wzorcowy obóz Ravensbrück<br />
Ravensbrück, koncentracyjny obóz dla<br />
kobiet, powstał w pierwszej połowie<br />
1939 roku nad jeziorem Schwedt, niespełna<br />
100 kilometrów na północ od<br />
Berlina. Pierwsze więźniarki polityczne<br />
narodowości polskiej pojawiły się<br />
tam pod koniec września.<br />
W 1942 roku zaczęła się trauma<br />
więźniarek z lubelskiego transportu.<br />
Wytypowano młode, zdrowe kobiety<br />
i wezwano do obozowego szpitala<br />
zwanego rewirem. Wśród nich znalazła<br />
się Wanda Wojtasik. Rozpoczęto<br />
oględziny kobiet do za<strong>pl</strong>anowanych<br />
eksperymentów medycznych. Kazano
Change language