PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej

More documents

Recommendations

Info

62 z BroniĄ w ręku Ð Drobne przedmioty znalezione na polu ornym Fot. ze zbiorów autora niej różnymi drogami. Miliardy łusek po wystrzelonych pociskach pozostały na stanowiskach bojowych, pomimo bowiem tego, że mosiądz, z których je wykonywano, był stosunkowo cenny, nikt raczej nie zawracał sobie głowy ich odzyskiwaniem (dotyczy to zwłaszcza amunicji karabinowej). Wciąż także można odnaleźć znaczne ilości pocisków (niewypałów i niewybuchów), granatów oraz naboi, zdarzają się nieraz całe ich składy (powojenna akcja rozminowywania Polski, wobec skali problemu, okazała się niewystarczająca), o których zapomniano lub które specjalnie zakopano. Równie masowym artefaktem na naszych ziemiach są ołowiane kulki od szrapneli oraz odłamki artyleryjskie, te ostatnie jednak należą do najmniej efektownych i przez to raczej niepożądanych znalezisk. Spora ilość wojennego wyposażenia uległa uszkodzeniom lub zużyciu w trakcie walk i została najzwyczajniej porzucona (choćby rozmaite skrzynie amunicyjne, pojemniki etc.). Kolejną kategorię stanowią te militaria, które zostały zagubione podczas walk lub w miejscach stacjonowania wojska albo też należały do poległych czy rannych żołnierzy. Tym ostatnim zdejmowano elementy oporządzenia (np. pasy z ładownicami), po to by udzielić pomocy i przetransportować na tyły. W tym wypadku pozostałością są m.in. karabiny, bagnety, klamry od pasów (cenne są zwłaszcza piękne mosiężne klamry z okresu I wojny światowej), manierki, menażki, hełmy, emblematy z czapek i hełmów. Właściwie można odnaleźć niemal wszystko, w co żołnierz został wyposażony (nawet jeśli jakiś element wykonano z materiałów organicznych – skóry, brezentu czy sukna – metalowe okucia lub guziki mogą naprowadzić na jego ślad), oraz to, co stanowiło jego własność osobistą (monety, dewocjonalia – krzyżyki, ikonki). Nie można wreszcie zapominać, że bardzo często wojskowy sprzęt celowo zakopywano po to, aby nie dostał się w ręce wroga. Mam tutaj na myśli zwłaszcza ostatnią wojnę – uzbrojenie chowano w 1939 roku (patrz „Pamięć.pl” nr 11), potem postępowała tak konspiracja niepodległościowa. Odkrycie takich skrytek, czasami obficie wypełnionych, zdarza się rzadko, ale są to znaleziska bardzo efektowne. Kilka lat temu na taką zdeponowaną broń natrafiono pod Kockiem, a więc w miejscu ostatniej bitwy wojny obronnej z września 1939 roku. Ð Sygnowany guzik 1. kompanii artylerii pozycyjnej z okresu Królestwa Polskiego Fot. ze zbiorów autora Od zakrętki po czołg Poszukiwacze penetrują przede wszystkim lasy (militaria) i pola orne (tutaj pozyskuje się zwłaszcza monety), gdzie teren jest łatwo dostępny i rzadko wzbudza się zainteresowanie postronnych ludzi. Wojenne stanowiska dosyć łatwo zlokalizować w terenie, bo wyznaczają je linie okopów, ziemianki, betonowe schrony. Zmorą miłośników pamiątek historycznych są wszechobecne śmieci (niestety, polskie lasy wyglądają jak istne wysypiska odpadów). Obok łusek karabinowych najczęstszym „artefaktem” są więc zakrętki po wódce i niejeden „detektorysta” mógłby zbudować imponującą kolekcję Polmosów. Część hobbystów, zwłaszcza członkowie oficjalnych stowarzyszeń, specjalizuje się w poszukiwaniu i pozyskiwaniu sprzętu ciężkiego. To przedsięwzięcia zazwyczaj bardzo skomplikowane logistycznie i kosztowne zarazem. Nagrodą za trudy wydobycia są niezwykle efektowne i unikatowe „pancerne monstra”. Do ostatnich sensacyjnych odkryć należy wydobyty kilka miesięcy temu brytyjski czołg typu Valentine, wykorzystywany przez Armię Czerwoną. Pojazd jest kompletny, obecnie trwa jego pieczołowita restauracja. Należy mieć nadzieję, że w niedalekiej przyszłości uda się zmodyfikować polskie przepisy i nieco bardziej dopasować je do otaczającej nas rzeczywistości. Wówczas być może będziemy mogli mówić o nieskrępowanej współpracy archeologów i hobbystów z wykrywaczami metalu. A że jest to możliwe, przekonują prace przeprowadzone w ubiegłym roku pod Maciejowicami (pobojowisko z powstania kościuszkowskiego). Archeologów z Muzeum Wojska Polskiego wsparli wolontariusze – pasjonaci historii. Dzięki wspólnym badaniom udało się pozyskać wiele bezcennych zabytków, które zasiliły zbiory muzeum. Z poszukiwawczym pozdrowieniem Darz dół! Michał Mackiewicz – archeolog, pracownik Działu Historii Wojskowości Muzeum Wojska Polskiego; zajmuje się historią wojen i uzbrojenia oraz archeologią militarną; autor licznych artykułów o tematyce historyczno-wojskowej, współautor książki Kircholm–Kłuszyn, zwycięstwa husarii (2011)
KALENDARIUM orzeł Biały XX WIEKU 63 Orły na hełmach załogi pociągu pancernego „Śmiały” tomasz zawistowski „Już zadudniły koła pod ciężkimi pancernemi wozami. Kapitan Hickiewicz prowadzi pociąg. Siedzę w bastjonie i całą duszą wchłaniam widoki, które się przesuwają, swąd lokomotywy, blady mat pancerny. Wszystko to już było. Przypominają mi się boje z bolszewikami, w których tereny wrzynał się mój pociąg. Czyż teraz nie to samo? Ta sama partyzantka chłopska, ten sam front bez ustalonej linji, też same ryzyka i możliwości. I też same kochane gęby moich żołnierzy z bobrujskiej pancerki, związkowców, peowiaków, którzy się zlecieli, usłyszawszy, że jestem na »Śmiałym«. Nasz »Śmiały« idzie pierwszy na czele szczupłej odsieczy w nieznane ruskie mateczniki”. Fot. ze zbiorów autora T Tak zanotował w Strzępach Ð Orzeł przeznaczony pierwotnie na projektowany w 1916 roku kaszkiet piechoty Legionów Polskich; w 1919 orły tego typu były noszone na hełmach załogi pociągu pancernego „Śmiały” epopei Melchior Wańkowicz opowiadanie porucznika Stanisława Małagowskiego, prowadzącego pociąg pancerny „Śmiały” na odsiecz Lwowa. „Śmiały” był pierwszym pociągiem pancernym Wojska Polskiego, ale nie pierwszym dla porucznika Małagowskiego. Ten bowiem oficer, jeszcze jako podporucznik 1. Kompanii Inżynieryjnej 1. Dywizji Strzelców I Korpusu Polskiego, otrzymał w lutym 1918 roku rozkaz stworzenia pociągu pancernego. Lokomotywa i dwa wagony towarowe, obłożone workami z piaskiem i stalowymi płytami, trzycalowe działo i karabiny maszynowe oraz trzydziestopięcioosobowa załoga złożyły się na jednostkę, która pod nazwą „Związek Broni” walczyła przeciwko bolszewikom, działając ze stacji w Bobrujsku. Kres istnieniu pociągu położyła majowa kapitulacja I Korpusu. Tamte czasy
Page 1 and 2:
BIULETYN IPN nr 5 (14)/2013 Szkoły
Page 3 and 4:
BIULETYN IPN nr 5 (14)/2013 3 AKTUA
Page 5 and 6:
• 39 proc. Polaków z aprobatą w
Page 7 and 8:
Fot. AIPN Fot. AIPN 17 maja 1923: Z
Page 9 and 10:
19 maja 1983 roku 14 maja 1983 roku
Page 11 and 12:
Felieton 9 Krysia, którą szybko p
Page 13 and 14: Felieton 11 wy niewielkiej uliczki
Page 15 and 16: 13 Ð Przebieg ofi cjalnej wizyty R
Page 17 and 18: stopklatka 15 Ð Operatorów MSW sz
Page 19 and 20: z archiwum ipn 17 Jeden z trzech sy
Page 21 and 22: wywiad 19 Prócz Polaków dotychcza
Page 23 and 24: wywiad 21 i sprzęty domowe magazyn
Page 25 and 26: wywiad 23 widziałem znajomego wię
Page 27 and 28: wywiad 25 Czy zabierano was do sprz
Page 29 and 30: wydarzyło się w XX wieku 27 Fot.
Page 37 and 38: wydarzyło się w XX wieku 35 sabot
Page 41 and 42: wydarzyło się w XX wieku 39 im ro
Page 45 and 46: wydarzyło się w XX wieku 43 W po
Page 47 and 48: z dziejÓw opozycji i oporu społec
Page 55 and 56: pamiętam jak dziŚ... 53 się pią
Page 57 and 58: prawda czasÓw, prawda KALENDARIUM
Page 59 and 60: prawda czasÓw, prawda ekranu 57 cz
Page 61 and 62: przeminęło z peerelem 59 Rys. A.
Page 63: z BroniĄ w ręku 61 dziana kopiejk
Page 67 and 68: orzeł Biały 65 Fot. ze zbiorów a
Page 69 and 70: EDUKACJA HISTORYCZNA 67 Książki n
Page 71 and 72: edukacja historyczna 69 Fot. Krzysz
Page 73 and 74: Zbliża się Dzień Dziecka. W ksi
Page 75: BiBlioteka KALENDARIUM XX WIEKU ipn
show all

PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej