PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej

More documents

Recommendations

Info

68 edukacja historyczna oraz nakładające się na nie różnego typu upamiętnienia wydarzeń i postaci z historii, przede wszystkim ostatniego wieku. Z tego wszystkiego autorka stworzyła wybuchową mieszankę, koktajl z własnych przemyśleń, nawiązań do literatury i historii, interpretacji. Te ostatnie są jednak najbardziej problematyczne w książce (i późniejszych wywiadach), bo wydaje się, że Janicka celowo zastosowała pewnego rodzaju kwalifikatory: interpretacje bliskie wyznawanym przez nią wartościom traktuje życzliwie, dalekie – złośliwie, przypisując im niegodziwe zamiary. Ð Lokalizację Pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie Janicka uznała za wymierzoną w pamięć o wydarzeniach w gettcie Fot. AIPN Gdy wszystko się kojarzy Autorce Festung Warschau specyficznie kojarzy się wszystko: orzeł specjalnie ma koronę z krzyżem (choć przecież to po prostu polski orzeł wojskowy), na pomniku Poległym i Pomordowanym na Wschodzie celowo wyróżniono konkretny krzyż katolicki (choć historycy wiedzą, że został on dostawiony spontanicznie dla uczczenia ks. Stefana Niedzielaka). Gdy dr Janicka pisze o kard. Stefanie Wyszyńskim, z niewiadomych powodów dorzuca, że urodził się blisko Treblinki. Mordechaj Anielewicz przyszedł na świat niewiele dalej, ale tu jakoś tego wtrętu nie ma (zresztą słusznie). Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, według badaczki, celowo zlokalizowano blisko miejsc związanych z upamiętnieniami getta, by osłabić znaczenie tych ostatnich. Wystarczy dokonać jednak pobieżnej kwerendy w warszawskiej prasie, by poznać historię długiego poszukiwania miejsca dla tego monumentu. Jego ostateczna lokalizacja nie zadowalała inicjatorów budowy pomnika – wprost przeciwnie. Oddzielenie pomnika od ciągów pieszych było krytykowane i przedstawiane jako celowe utrudnienie swobodnego doń dotarcia! Nawet kończący się w tym miejscu Katyński Marsz Cieni jest dla autorki prowokacją skierowaną przeciwko uroczystościom upamiętniającym bohaterów powstania w getcie. Szczytem kunsztu badaczki jest uznanie, że masowo budowane podczas wojny na warszawskich podwórkach kapliczki były wotum złożonym Bogu za pozbycie się z Warszawy Żydów. Nie każdy może być historykiem… Od lat wiemy, że Polacy znakomicie znają się na dwóch tematach: medycynie i piłce nożnej. Mam wrażenie, że od kilku lat do tej grupy dołączyła historia. Przedstawiciele wielu dziedzin nauki zajmują się historią, uważając zapewne, że opowiadanie o przeszłości wymaga jedynie znajomości kilku faktów i zapoznania się z pewną liczbą lektur. Warsztat historyka, którego zdobycie wymaga wieloletnich studiów i praktyki, pozostaje niezauważony. W skrajnych przypadkach doprowadza to do tworzenia irracjonalnych teorii, głoszonych w taki sposób, by tworzyły wrażenie wniosków wynikających z gruntownych badań naukowych. Tak chyba było w przypadku tez dr Janickiej, zwłaszcza zaś ich późniejszego rozwinięcia w wielu wywiadach. W Festung Warschau roi się od porównań, cytatów, nawiązań, co pokazuje dużą znajomość literatury. Książka jest bogato ilustrowana fotografiami i wzbogacona cytatami – tych elementów jest chyba więcej niż autorskiego tekstu. Jednocześnie razi brak podstawowej wiedzy historycznej, który objawia się wielokrotnie. Oczywiście, każdemu autorowi mogą zdarzyć się błędy. Natomiast osobie zajmującej się historią nie powinno zdarzyć się pomylenie Virtuti Militari z kilkoma innymi, różnymi znakami. Powinna wiedzieć, że Sowieci nie odbierali polskiego obywatelstwa tylko wywożonym na Syberię, dokonało się to już wcześniej. Różnicy pomiędzy berlingowcami a andersowcami też nie wolno pomijać. Błędów ewidentnych w Festung Warschau jest zresztą więcej. Szkoda, że wydawnictwo nie zadbało o poprzedzającą druk recenzję naukową książki, na pewno wyszłoby to jej na dobre. Może jednak brak recenzji był celowy, bo ten gatunek książek recenzji wydawniczej nie wymaga? … nie każdy musi być historykiem W Festung Warschau odczucia są ważniejsze od szukania obiektywnej prawdy. Warto więc odstawić tę książkę na właściwa półkę z napisem „eseistyka”. I nie wymagać od niej wykładu historycznego, ale skupić się na indywidualnym przekazie autorki. Żeby to jednak zrobić, trzeba posiąść niezbędne umiejętności, których nauczyć może w szkole historia. Tylko tyle. Aż tyle. dr Andrzej Zawistowski – historyk, dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN
edukacja historyczna 69 Fot. Krzysztof Osiński Kto wygrał, a kto przegrał II wojnę światową? tomasz ceran Odpowiedź na pytanie zadane w tytule tylko pozornie jest oczywista. Lektura prac licealistów, którzy wzięli udział w drugim już konkursie „Mądra pamięć”, przekonuje, jak wiele może być punktów widzenia na to, kto w wyniku ostatniej wojny najwięcej stracił, a kto na niej skorzystał. A Autorzy prac starali się odpowiedzieć na konkursowe pytanie, analizując losy poszczególnych ludzi i grup społecznych, dzieje państw i narodów oraz system wartości. Praca w barze zamiast parady zwycięstwa Za największych przegranych II wojny światowej wielu uczestników konkursu uznało żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego, a także Żołnierzy Wyklętych. W pracach oprócz opisu losów znanych postaci – takich jak Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko”, rtm. Witold Pilecki, gen. August Emil Fieldorf „Nil”, gen. Elżbieta Zawacka „Zo” czy Danuta Siedzikówna „Inka” – pojawili się także bohaterowie lokalni, tacy jak płk Maria Sobocińska, komendantka Wojskowej Służby Kobiet w Obwodzie Armii Krajowej Lipno, czy Maria Kowalska z Kcynii, która w 1949 roku przystąpiła do młodzieżowej organizacji niepodleg łościowej „Powrót”. Autorzy podkreślali, że chociaż – podobnie jak obrońcy Westerplatte – wszyscy oni ponieśli wymierną klęskę, to zwyciężyli moralnie. Za przegranych wojny uznano również więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych czy sowieckiego Gułagu, a także mieszkańców Pomorza i Kujaw, którzy w 1945 roku zostali wywiezieni do ZSRR (szacuje się, że było ich 30 tys., z czego ok. 3 tys. zginęło). Do przegranych zaliczono także Jana Różyckiego – pierwszego dyrektora Państwowego Liceum i Gimnazjum w Wąbrzeźnie, który przeciwstawiał się sowietyzacji placówki i został zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach. Za przegranych uznano pilotów Dywizjonu 303, mimo że odnieśli zwycięstwo w bezpośredniej walce z lotnikami niemiec kimi. Nie wzięli oni udziału w paradzie zwycięzców w Londynie i Warszawie. Także wielu z nich nigdy nie wróciło do ojczyzny, pracę zaś mogli znaleźć tylko w brytyjskich i amerykańskich barach czy restauracjach. Kilku uczniów za największego przegranego wojny uznało premiera Władysława Sikorskiego, a kilku gen. Władysława Andersa; ktoś inny – Adolfa Hitlera. Na drugim biegunie, jako największy zwycięzca II wojny światowej, znalazł się Józef Stalin – i trudno się z tą oceną nie zgodzić. Najbardziej oryginalnym i odważnym pomysłem było uznanie za największego przegranego kochanki Hiltera – Ewy Braun. W oczach autora pracy stanowiła ona uosobienie wszystkich Niemców uwiedzionych lub zastraszonych przez ideologię nazistowską i totalitarną III Rzeszę. Edyta Ziorkowska, zdobywczyni trzeciego miejsca, opisała losy czterech osób z Wąbrzeźna. Dwie z nich zgodziły się na wpis na niemiecką listę narodowościową. Zostały wcielone do Wehrmachtu, ich rodzin nie wysiedlono, przeżyły wojnę. Kolejna dwójka odmówiła wpisu na volkslistę. Wysiedlono ich z rodzinnych gospodarstw, zginęli wraz z większością swoich bliskich w obozach przesiedleńczych. Która z tych postaw okazała się zwycięska? Autorka pozostawia to Wojciechowski, Ð Mateusz pytanie bez odpowiedzi. laureat I miejsca Z kolei zdobywca drugiej nagrody, Tymoteusz Gurbin z Grudziądza, żeby napisać intrygujący esej, udał się do sąsiada mieszkającego piętro wyżej w tym samym bloku. Tym sąsiadem jest Paweł Sosiński – uczestnik walk m.in. pod El Alamein i Tobrukiem, później żołnierz 2. Korpusu Polskiego. Zdaniem autora, Sosińskiego należy zaliczyć do wygranych, ponieważ pozostał wierny swoim wartościom. Zwycięzcy przegrani Najwięcej autorów przedmiotem swoich rozważań uczyniło los państwa polskiego. Ich werdykty były Fot. Krzysztof Osiński
Page 1 and 2:
BIULETYN IPN nr 5 (14)/2013 Szkoły
Page 3 and 4:
BIULETYN IPN nr 5 (14)/2013 3 AKTUA
Page 5 and 6:
• 39 proc. Polaków z aprobatą w
Page 7 and 8:
Fot. AIPN Fot. AIPN 17 maja 1923: Z
Page 9 and 10:
19 maja 1983 roku 14 maja 1983 roku
Page 11 and 12:
Felieton 9 Krysia, którą szybko p
Page 13 and 14:
Felieton 11 wy niewielkiej uliczki
Page 15 and 16:
13 Ð Przebieg ofi cjalnej wizyty R
Page 17 and 18:
stopklatka 15 Ð Operatorów MSW sz
Page 19 and 20: z archiwum ipn 17 Jeden z trzech sy
Page 21 and 22: wywiad 19 Prócz Polaków dotychcza
Page 23 and 24: wywiad 21 i sprzęty domowe magazyn
Page 25 and 26: wywiad 23 widziałem znajomego wię
Page 27 and 28: wywiad 25 Czy zabierano was do sprz
Page 29 and 30: wydarzyło się w XX wieku 27 Fot.
Page 37 and 38: wydarzyło się w XX wieku 35 sabot
Page 41 and 42: wydarzyło się w XX wieku 39 im ro
Page 45 and 46: wydarzyło się w XX wieku 43 W po
Page 47 and 48: z dziejÓw opozycji i oporu społec
Page 55 and 56: pamiętam jak dziŚ... 53 się pią
Page 57 and 58: prawda czasÓw, prawda KALENDARIUM
Page 59 and 60: prawda czasÓw, prawda ekranu 57 cz
Page 61 and 62: przeminęło z peerelem 59 Rys. A.
Page 63 and 64: z BroniĄ w ręku 61 dziana kopiejk
Page 65 and 66: KALENDARIUM orzeł Biały XX WIEKU
Page 67 and 68: orzeł Biały 65 Fot. ze zbiorów a
Page 69: EDUKACJA HISTORYCZNA 67 Książki n
Page 73 and 74: Zbliża się Dzień Dziecka. W ksi
Page 75: BiBlioteka KALENDARIUM XX WIEKU ipn
show all

PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

PamiÄÄ.pl 5/2013 - Archiwalny serwis Instytutu PamiÄci Narodowej