February 2015
Udbodhan Magazine
Udbodhan Magazine
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
• <br />
<br />
<br />
• <br />
<br />
o <br />
o <br />
o — ;<br />
— <br />
o — ;<br />
- — ;<br />
— <br />
o -— <br />
o — ( ) <br />
o -— <br />
o — <br />
o — <br />
o — ; — ; — ;<br />
— ; — ; — ;<br />
— ; — <br />
o ; ; <br />
- o — <br />
– o — ;<br />
- — <br />
o ; <br />
o ; ; - (- ) ;<br />
(- ) <br />
<br />
<br />
() , , – <br />
, – <br />
– , ‘’<br />
t ; t <br />
<br />
,
... <br />
; <br />
<br />
<br />
, , <br />
<br />
, , <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- ... <br />
<br />
, — <br />
, - , <br />
- <br />
— <br />
<br />
<br />
— <br />
[Sri Ramakrishna and His Unique Message—Swami Ghanananda,<br />
Ramakrishna Vedanta Centre, London, 3rd edition (1970), ‘Foreword’, pp. vii-ix]
“I am alone, I<br />
am alone”— , <br />
, <br />
- <br />
, - , --<br />
<br />
-, ?<br />
<br />
<br />
<br />
() <br />
<br />
? <br />
, ‘’ <br />
‘’-<br />
— ‘<br />
’— <br />
— <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
- , <br />
, -, - <br />
— <br />
<br />
—, <br />
<br />
- <br />
<br />
— <br />
, , <br />
(alienation) <br />
<br />
<br />
<br />
- , <br />
<br />
( )<br />
, ( ) <br />
<br />
( ,<br />
), <br />
(-) <br />
, ,<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
- - <br />
, , , <br />
, <br />
, <br />
— <br />
<br />
— <br />
() - <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
—<br />
<br />
<br />
<br />
,
, <br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
(alienation)<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
—- <br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
- , <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
“<br />
” <br />
<br />
“ , <br />
” <br />
<br />
, , <br />
<br />
“ <br />
, ” <br />
<br />
() <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
—<br />
, , , <br />
<br />
-- <br />
-- <br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
“, <br />
? <br />
, <br />
—- ” ‘’ <br />
,<br />
- <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
? <br />
<br />
“ ” <br />
“, <br />
()” <br />
,<br />
—
,<br />
<br />
() <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, , <br />
<br />
“ ”— <br />
<br />
,<br />
<br />
— (social) (individual)<br />
<br />
(personality) , <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
; <br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
“<br />
” <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
‘- ’ <br />
<br />
<br />
, <br />
, , -<br />
“<br />
” - <br />
<br />
—“ ? , <br />
?” “ ?” <br />
, ? <br />
“<br />
” ‘ ’<br />
, -<br />
; <br />
, <br />
- <br />
? <br />
, , <br />
— <br />
?<br />
, <br />
-- <br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
—<br />
<br />
<br />
, <br />
‘’ <br />
,<br />
, ‘’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
•
[ ]<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
, ... <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
[ ]<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
— <br />
<br />
, — <br />
,
[ ]<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
— <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
[ ]<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘-’– <br />
<br />
,
, , , <br />
[]<br />
<br />
<br />
- <br />
‘’ <br />
<br />
<br />
<br />
‘’<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
- <br />
, <br />
“ <br />
” <br />
<br />
(- ) <br />
‘’ <br />
<br />
—‘ ’ <br />
<br />
<br />
— <br />
, <br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
‘<br />
’ <br />
<br />
‘’<br />
<br />
— <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
? <br />
— ! <br />
? <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
? ?
- <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
? <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
; <br />
- <br />
— <br />
! <br />
? <br />
<br />
<br />
— , <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
! <br />
; <br />
? , <br />
! <br />
,<br />
! <br />
! , <br />
<br />
— <br />
<br />
<br />
, - <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
<br />
‘’- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
, , <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
- <br />
<br />
<br />
‘ ’ <br />
, , ,<br />
<br />
,<br />
, , <br />
, <br />
<br />
,
, —, , , <br />
<br />
,<br />
( ) <br />
<br />
‘’<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
(, , -) <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
— <br />
‘’ <br />
<br />
‘’ <br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
— <br />
‘’- <br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
—- ‘’<br />
— <br />
‘<br />
’— <br />
‘’ <br />
<br />
; <br />
<br />
‘ ’— <br />
<br />
, <br />
‘ ’! <br />
—‘’ <br />
“ ”,<br />
<br />
— <br />
‘’ ‘ <br />
’— <br />
<br />
“ <br />
” <br />
<br />
“ <br />
”<br />
<br />
<br />
— <br />
<br />
— <br />
<br />
— <br />
<br />
— <br />
<br />
— <br />
<br />
— <br />
() <br />
— () <br />
—
— <br />
<br />
- <br />
<br />
‘<br />
’ <br />
, <br />
, , <br />
<br />
<br />
, , <br />
, , —<br />
, , , (<br />
), ( ), <br />
, <br />
- , , <br />
, , <br />
, , , <br />
, <br />
<br />
‘’<br />
- <br />
<br />
‘’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
; <br />
(,<br />
, ) ‘ ’ <br />
‘’ <br />
- ‘’ ! <br />
<br />
<br />
<br />
‘’ , <br />
<br />
, <br />
—<br />
‘ ’, <br />
—‘’ <br />
‘Totsarot’ —<br />
‘Thosakantha’ () <br />
, —‘ ’, <br />
<br />
—‘ ’ (Phra Lak Phra Lam),<br />
‘ ’ (Khvay Thoraphi), ‘’<br />
(Pommachaka)— ‘<br />
’ (Lanka noi) - <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
; <br />
[]<br />
<br />
— , ,<br />
, , <br />
<br />
, , <br />
, -<br />
, <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, , , ,<br />
, <br />
, , , ,<br />
, , <br />
<br />
,
- ; <br />
<br />
<br />
—<br />
() (-),<br />
() - <br />
- <br />
, <br />
-<br />
<br />
- <br />
, <br />
<br />
,<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
‘’ ()<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(<br />
) <br />
- <br />
<br />
‘ ’ () <br />
‘ ’ ()<br />
<br />
<br />
“ <br />
, <br />
, ,<br />
‘’ , ’ <br />
( ) ,<br />
- <br />
” <br />
‘ ’ <br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
, -<br />
“ <br />
, <br />
, stand-point- , <br />
() <br />
, <br />
<br />
philosophy <br />
, ” <br />
- <br />
‘’
“<br />
<br />
- -<br />
<br />
‘’- <br />
<br />
‘’<br />
- <br />
” <br />
‘-<br />
’ <br />
<br />
“<br />
, <br />
” - <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
“ <br />
- <br />
” <br />
<br />
<br />
<br />
‘ ’<br />
<br />
“ <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, -<br />
, <br />
” <br />
<br />
- <br />
‘ ’<br />
( ‘ ’ )<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
- <br />
, ‘’<br />
() <br />
<br />
‘ ’ <br />
<br />
- - <br />
‘ ’ <br />
—‘<br />
’ ‘’ <br />
<br />
“ <br />
<br />
” <br />
<br />
‘ ’<br />
<br />
- <br />
‘ ’ <br />
<br />
‘ ’<br />
<br />
, <br />
; <br />
, <br />
<br />
-; -<br />
<br />
!<br />
<br />
,
- <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
‘’ () <br />
- <br />
‘ ’ <br />
- <br />
‘ ’ <br />
- ‘ ’<br />
- ‘ ’ <br />
‘<br />
’ () <br />
<br />
- <br />
‘ ’ <br />
‘ ’ <br />
, <br />
‘ ’ -<br />
‘ ’ <br />
‘ <br />
’ <br />
- , <br />
<br />
‘ ’<br />
<br />
‘ ’ <br />
- <br />
‘ ’ ‘ ’<br />
<br />
, <br />
?<br />
- <br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
“ , <br />
- ... <br />
<br />
, <br />
<br />
, , <br />
<br />
<br />
<br />
” <br />
<br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
“ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
...<br />
“ <br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
”
, <br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
- <br />
, <br />
, <br />
<br />
, , <br />
, <br />
, <br />
— <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, , <br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
- <br />
; , <br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
“, ! <br />
<br />
, ” <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, ! <br />
<br />
<br />
<br />
‘’<br />
<br />
, <br />
,<br />
, ‘<br />
’ , <br />
<br />
<br />
<br />
‘ ’<br />
“<br />
— <br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
!<br />
<br />
, <br />
‘ ,<br />
’, ‘ , ’, <br />
<br />
, ‘ ’ <br />
<br />
! <br />
” <br />
<br />
, <br />
- —<br />
<br />
,
, , <br />
<br />
“! ” “...<br />
” <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
“ , <br />
” <br />
<br />
; “ , <br />
” <br />
, <br />
— <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
‘father of the native stage’ “<br />
<br />
, <br />
” <br />
<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
<br />
<br />
“ - <br />
‘’ <br />
? <br />
— <br />
- <br />
, <br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, --<br />
- , <br />
—<br />
<br />
, , , <br />
— - <br />
<br />
<br />
<br />
?<br />
<br />
- <br />
, , <br />
<br />
, <br />
” <br />
<br />
- ‘’ -<br />
‘’ <br />
, <br />
, <br />
<br />
-,<br />
,<br />
-<br />
<br />
, , <br />
, , <br />
() <br />
culture-<br />
, - <br />
- “His cultural
, , <br />
-<br />
‘’ <br />
<br />
-<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
— <br />
‘’ ‘’ ‘ ’ <br />
‘’ <br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
- <br />
, - <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
, <br />
<br />
‘’ <br />
, <br />
- <br />
<br />
,
, - <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
- <br />
, <br />
<br />
— <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
,<br />
- <br />
, , <br />
<br />
, <br />
<br />
-— <br />
, <br />
— , <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
‘ ’ <br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
‘’<br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
,
, ‘’ ‘’ <br />
<br />
, <br />
(Universal) <br />
<br />
<br />
(involution)<br />
<br />
<br />
evolution <br />
‘ ’ <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
‘’<br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
‘ ’<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
, ‘’<br />
-<br />
‘’ <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
‘’— <br />
<br />
, -<br />
‘ ’ ; <br />
<br />
, <br />
‘ ’ <br />
<br />
<br />
—<br />
? , <br />
<br />
<br />
, ‘’ ‘’- <br />
‘ ,<br />
--- ’— <br />
‘ <br />
’— <br />
, - <br />
<br />
, <br />
—<br />
<br />
, <br />
<br />
, - <br />
; <br />
- <br />
<br />
‘’ <br />
- <br />
<br />
<br />
,
‘’ <br />
‘ ’ <br />
, — <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
, <br />
- <br />
, ‘ ’ ‘ ’ <br />
, — <br />
‘ ’<br />
, ; <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, -<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
() , <br />
-<br />
, <br />
() , <br />
()<br />
<br />
-<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
—() ,<br />
() , () <br />
<br />
<br />
‘’ <br />
- - , <br />
‘’ ‘’<br />
— ? ‘’— <br />
‘’ <br />
, ‘’ <br />
<br />
(“ ”) <br />
(mental<br />
awareness)— <br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
, <br />
<br />
, <br />
-<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
‘ ’ <br />
- - , <br />
<br />
<br />
, -
(“<br />
”)<br />
<br />
, <br />
<br />
‘’ <br />
, - ‘’— <br />
<br />
- ‘’<br />
‘’ ,<br />
<br />
‘’ <br />
‘’ , <br />
— -<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
‘’— <br />
(mystic) <br />
<br />
<br />
— <br />
<br />
<br />
‘’ <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘’ - <br />
, <br />
<br />
‘’ - (mystic) <br />
() <br />
‘’ , () ‘’ ,<br />
() ‘’ () <br />
‘’ <br />
‘’- <br />
- <br />
<br />
- ‘’ <br />
(instrument)<br />
, <br />
<br />
(‘ ’) <br />
, <br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
‘ ’—<br />
(idea) <br />
<br />
<br />
<br />
, , <br />
<br />
(phonemes)<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
-<br />
, <br />
,<br />
<br />
, <br />
<br />
- - ,<br />
‘’ <br />
<br />
,
‘ ’ -<br />
- ‘<br />
’ ‘’ <br />
(absorption)<br />
<br />
<br />
“ <br />
”<br />
<br />
—<br />
,<br />
(-) - <br />
, ‘ ’ <br />
- ‘’<br />
<br />
<br />
, ‘’ <br />
world was pastoral.” <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
- <br />
<br />
[]<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
— ,<br />
, , , <br />
, <br />
, <br />
‘’ , , ‘ <br />
- ’— ,<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
(logos) <br />
, <br />
<br />
, - , <br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
— •<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
‘’, , <br />
, , , , <br />
<br />
<br />
— , <br />
, , , , -<br />
, <br />
—-, ,<br />
, <br />
— , ,<br />
, , <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, <br />
‘’, , <br />
, ‘ ’—<br />
,
[ ]<br />
<br />
<br />
, <br />
-<br />
<br />
, ; ,<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
- <br />
- ‘ ’<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
“ , <br />
<br />
, , <br />
- ,<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
, , , <br />
<br />
, <br />
<br />
, - <br />
<br />
<br />
” <br />
- <br />
<br />
“ <br />
,<br />
<br />
-<br />
, <br />
, <br />
” <br />
<br />
, <br />
<br />
- <br />
, <br />
- ,<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
“ ,<br />
<br />
, <br />
<br />
,
, <br />
?— —<br />
” <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
“ <br />
, <br />
- <br />
<br />
, <br />
<br />
” <br />
<br />
<br />
“ <br />
-—<br />
- , <br />
, <br />
- , <br />
<br />
” <br />
(economic nationalism) <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
“ — -<br />
<br />
” <br />
<br />
- , <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
- ,<br />
, <br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
— - <br />
<br />
- <br />
, <br />
; - - -<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
— <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
-
“ , <br />
<br />
- <br />
-” , <br />
<br />
<br />
, <br />
- <br />
<br />
- <br />
- <br />
- <br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
- -<br />
, <br />
<br />
<br />
? <br />
- <br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(internal contradiction) <br />
, <br />
<br />
- <br />
‘Past and Present’ <br />
<br />
, <br />
- <br />
<br />
, <br />
- , <br />
‘World-system approach’ Andre<br />
Gunder Frank - , <br />
‘qualitative<br />
shift’ - <br />
- <br />
<br />
Janet Abu-Laghod <br />
<br />
<br />
— <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
‘Euro-centric approach’ , <br />
,<br />
<br />
,
, <br />
<br />
<br />
- <br />
,<br />
- <br />
<br />
‘-<br />
’ -<br />
, <br />
-<br />
<br />
<br />
, , <br />
- <br />
, -<br />
<br />
, <br />
<br />
- <br />
<br />
, <br />
—“ <br />
” <br />
<br />
<br />
- -<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
, <br />
<br />
—<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
, <br />
<br />
, <br />
‘’ <br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
-
, <br />
<br />
, <br />
- <br />
? <br />
, <br />
, , <br />
-<br />
<br />
, <br />
, , <br />
— , <br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, -<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘ ’ <br />
, <br />
<br />
‘’ <br />
- — <br />
,<br />
<br />
<br />
, ;<br />
;<br />
- <br />
—- <br />
‘’ —<br />
<br />
- <br />
- <br />
[]<br />
<br />
, , ,<br />
, , <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘The Rise and<br />
Growth of Economic Nationalism in India’—Bipan Chandra,<br />
Anamika Publishers, Delhi, 2004 (reprint)<br />
, , <br />
, <br />
- <br />
‘Science and Society’ Feudalism : A Critique <br />
() <br />
Studies in the Development of Capitalism—Maurice Dobb<br />
(1946), Routledge, 1978 (reprint)<br />
‘The<br />
Brenner Debate’—edited by T. H. Aston and C. H. E. Philpin,<br />
Cambridge<br />
<br />
‘Europe in Transition from Feudalism to Industrialization’—Arvind<br />
Sinha, Manohar, Delhi, 2014<br />
, , <br />
<br />
,
, <br />
“ <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
, ” <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, , <br />
— , <br />
-<br />
,<br />
<br />
<br />
“ <br />
<br />
,<br />
” “ <br />
?” “, <br />
”— <br />
<br />
-—<br />
<br />
— -, <br />
* , <br />
*<br />
( )<br />
, <br />
<br />
<br />
-,<br />
, -<br />
<br />
— — —<br />
<br />
<br />
, <br />
, , <br />
— <br />
—<br />
oval <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
– <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
“? ?” <br />
<br />
, <br />
“ ”<br />
“ , - <br />
agree ” , <br />
<br />
, touch <br />
,
- <br />
— <br />
<br />
“ <br />
, , —<br />
” “, <br />
<br />
<br />
, <br />
” idea– <br />
“ <br />
<br />
, <br />
<br />
”<br />
( ) <br />
, ,<br />
portion- , <br />
— <br />
“ —” <br />
<br />
<br />
<br />
— —<br />
— <br />
‘ ’, <br />
, - <br />
, ,<br />
<br />
, <br />
, — <br />
<br />
, <br />
- <br />
personally <br />
assistant <br />
<br />
<br />
,<br />
– <br />
- <br />
<br />
, <br />
— <br />
<br />
instrument , <br />
, <br />
, - , <br />
, — <br />
, <br />
<br />
<br />
, - —<br />
<br />
, <br />
, <br />
, <br />
<br />
- — <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
—<br />
! , ! <br />
? <br />
, <br />
? - <br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
— ,<br />
feel <br />
<br />
? <br />
<br />
,
“ <br />
, <br />
, <br />
, <br />
, ; <br />
, – —<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
— <br />
, , ”<br />
<br />
<br />
<br />
“ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
” <br />
“ ” <br />
“ <br />
, ” <br />
“ , <br />
?” <br />
“, <br />
” “, <br />
, <br />
— <br />
” “, <br />
” “ <br />
? - ?”—<br />
, <br />
<br />
- <br />
, advertise - <br />
, privately <br />
<br />
<br />
! <br />
-<br />
<br />
“ <br />
<br />
” “ , , <br />
, <br />
<br />
” , <br />
“ <br />
- <br />
<br />
”<br />
- , <br />
<br />
, <br />
<br />
- , particularly <br />
<br />
<br />
— <br />
- — , <br />
‘’ , <br />
“ <br />
” ? , — <br />
<br />
– <br />
, ”<br />
<br />
,
– <br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
, <br />
<br />
— <br />
, <br />
<br />
, -<br />
, <br />
- —<br />
- <br />
! <br />
? <br />
— <br />
enjoy<br />
<br />
<br />
“, ?<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
?” “<br />
, ” —“, <br />
? ? <br />
, ” , <br />
“<br />
, ?” <br />
“, ! <br />
” <br />
— —<br />
, <br />
, - <br />
,<br />
<br />
—<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
! []<br />
() <br />
() <br />
“ ——— ...” () “ ———<br />
” () “ ——— ”<br />
() “ ——— ” () <br />
- () “ ——— <br />
, ” ( )<br />
() <br />
– () () <br />
() -<br />
() <br />
() () <br />
<br />
() , <br />
() <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,
- <br />
<br />
<br />
“ -<br />
<br />
— <br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
!<br />
<br />
,<br />
,<br />
‘ , , ,<br />
’, <br />
<br />
, ‘ <br />
’ <br />
<br />
! <br />
<br />
! <br />
! <br />
<br />
<br />
!<br />
“ <br />
, <br />
<br />
, ‘ ’, !<br />
!<br />
( <br />
) ‘<br />
’ <br />
<br />
,<br />
, <br />
‘ ’<br />
! <br />
—‘ , ’ <br />
- <br />
; <br />
, ‘— , ’<br />
<br />
, ‘’ <br />
<br />
” <br />
(-)<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(<br />
—‘’ )<br />
<br />
—‘<br />
’, ‘’, ‘’ ‘ ’-<br />
<br />
<br />
-
(‘’- —, ,<br />
, , , ‘’-<br />
, ) <br />
- (,<br />
, ) <br />
<br />
‘ <br />
’, ‘ ’, ‘<br />
’ <br />
‘ <br />
’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
‘ ’ <br />
<br />
‘ ’<br />
<br />
<br />
-, <br />
, <br />
‘’ <br />
() <br />
, <br />
<br />
- ,<br />
<br />
, <br />
<br />
—()<br />
(-/),<br />
() ‘’ (), () <br />
‘ ’ (), () ‘<br />
’ (/), () ‘<br />
’ (-) ‘<br />
’ , - <br />
‘ ’ <br />
<br />
‘’ ( , ) <br />
<br />
<br />
“ ( ) <br />
—<br />
<br />
,<br />
<br />
“‘’ <br />
<br />
‘ ’<br />
, ‘’- , ‘-<br />
’ ‘’ <br />
‘ ’<br />
‘’— <br />
‘ ’ <br />
<br />
‘<br />
’ <br />
<br />
— ‘’ <br />
‘ ’ ” <br />
<br />
<br />
<br />
, -<br />
<br />
-<br />
<br />
“... [<br />
] [] ‘-<br />
’ <br />
<br />
,
, <br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
” <br />
-<br />
<br />
- , <br />
<br />
<br />
‘ <br />
’ <br />
<br />
“ <br />
,<br />
; <br />
, <br />
<br />
, , <br />
, <br />
, <br />
<br />
, <br />
, ,<br />
, ?<br />
, ? <br />
?” <br />
<br />
- <br />
, <br />
<br />
,<br />
<br />
? <br />
; <br />
- —<br />
<br />
<br />
—- <br />
<br />
<br />
<br />
, -<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
<br />
“<br />
, <br />
— <br />
<br />
<br />
— <br />
<br />
, — <br />
- ” <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
-
-<br />
- <br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
‘’ <br />
<br />
“ , —<br />
( ) - <br />
— ( )<br />
, ‘ <br />
, ,—, , ’<br />
— — <br />
, —, ’ <br />
<br />
<br />
<br />
, , ‘ <br />
’ <br />
, ,<br />
<br />
“ <br />
, <br />
, — <br />
, , <br />
, <br />
, , <br />
- ! ,<br />
‘ ?’ , ‘ <br />
’ , ‘,—<br />
, ? <br />
-,— ! <br />
, —<br />
’<br />
, <br />
, ‘ <br />
’<br />
“ <br />
, ‘ <br />
’, ’ <br />
— ” <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
•<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
— , <br />
, , , -<br />
— , <br />
, , <br />
— , , <br />
, <br />
, <br />
, -<br />
, <br />
‘’, , , -<br />
‘ ’ <br />
<br />
- <br />
(- )<br />
( ), <br />
( ),<br />
<br />
( ) <br />
( ), <br />
<br />
<br />
.–. <br />
.–. <br />
<br />
(/) <br />
<br />
,
- <br />
<br />
, <br />
(-<br />
) <br />
- <br />
<br />
— <br />
<br />
,<br />
‘ ’ <br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
-<br />
<br />
, , <br />
<br />
(F.A.)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(<br />
) <br />
<br />
<br />
() <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-
— ‘’<br />
- <br />
, <br />
<br />
, <br />
, <br />
-<br />
<br />
<br />
- <br />
‘’<br />
<br />
‘polymath’ <br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
, - <br />
-<br />
‘satire’<br />
‘humour’ , <br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
-<br />
‘’ (), <br />
<br />
‘ ’ <br />
- <br />
“ <br />
/ , ” <br />
<br />
‘’ -<br />
() ‘’ ()- <br />
-<br />
( ,<br />
- ) <br />
, ‘’, ‘’, ‘’ <br />
‘’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘ ’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
, , <br />
“ - - <br />
” <br />
“- <br />
<br />
,
- -<br />
<br />
” <br />
, , ,<br />
, <br />
-<br />
<br />
- -<br />
, -<br />
<br />
<br />
<br />
- ‘<br />
’ , <br />
- <br />
- <br />
,<br />
, ,<br />
<br />
<br />
<br />
- , <br />
, , ,<br />
, <br />
<br />
“ , , <br />
, , <br />
” - <br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
— <br />
‘outdated’ ! <br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
•<br />
<br />
, <br />
‘ ’ <br />
‘ -’, ,<br />
, , <br />
‘ <br />
’, , , ,<br />
, , ; , ’ ,<br />
, <br />
Santanu Chacraverti’s article ‘R.S. Trivedi: A Pathbreaking<br />
Populariser of Science in Bengal’ in N. K. Sehgal, S.<br />
Sangwan & S. Mahanti ed., Uncharted Terrains-Essays on<br />
Science Popularisation in Pre-Independent India, Vigyan<br />
Prasar, New Delhi, 2000, p. 84<br />
, <br />
, , , <br />
, <br />
, , <br />
, , <br />
‘ ’ , <br />
‘ ’ <br />
<br />
() , () , () ,<br />
() , () , () ,<br />
() , () <br />
– () , () , () ,<br />
() , () , () , () ,<br />
() <br />
<br />
, , <br />
, ‘’– –/<br />
<br />
, <br />
<br />
-
- <br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
, , <br />
<br />
<br />
“ ?”<br />
, “ ?”<br />
?<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
“ ?”<br />
“ ”<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- ,<br />
<br />
,<br />
<br />
, ,<br />
<br />
,<br />
, <br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
,
?<br />
<br />
,<br />
<br />
, ?<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
,<br />
<br />
,<br />
<br />
,<br />
<br />
,<br />
<br />
,<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
—<br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
—<br />
<br />
!<br />
<br />
, <br />
—<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
?<br />
?<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
- <br />
,<br />
,<br />
<br />
<br />
, <br />
,
[]<br />
<br />
..<br />
* <br />
<br />
<br />
<br />
M.A., Ph.D. , <br />
; <br />
<br />
, , , ,<br />
, — <br />
- <br />
- , ‘’ <br />
— , <br />
! , <br />
<br />
- , <br />
! <br />
<br />
— , ,<br />
!<br />
<br />
<br />
<br />
“ <br />
<br />
, ‘, <br />
*— —<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
’ <br />
respect ”<br />
<br />
- “() <br />
, <br />
() <br />
— () <br />
<br />
—<br />
() <br />
—”<br />
<br />
( )<br />
<br />
- <br />
, ?<br />
, <br />
<br />
, — ,<br />
? , ! <br />
- , <br />
— ,<br />
, ; <br />
<br />
- — ? <br />
—<br />
‘ ...’ — <br />
<br />
—<br />
, <br />
<br />
<br />
,
- <br />
<br />
; <br />
<br />
- , <br />
, ;<br />
<br />
creed , <br />
being and<br />
becoming - —-<br />
— <br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
— <br />
, — <br />
— <br />
-<br />
; <br />
<br />
— <br />
, <br />
<br />
— <br />
! , <br />
<br />
, <br />
—<br />
, ; <br />
— <br />
-—<br />
- ?<br />
<br />
<br />
<br />
, , <br />
<br />
-- — <br />
, <br />
<br />
, <br />
,<br />
, <br />
— <br />
<br />
<br />
<br />
! —<br />
; —<br />
N.G.O. <br />
<br />
model <br />
— <br />
<br />
, —<br />
—-<br />
<br />
? ? <br />
? —<br />
<br />
, <br />
— <br />
, ; <br />
<br />
— -<br />
<br />
?<br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
— , , , —<br />
, <br />
[]
“ <br />
<br />
? <br />
, <br />
, <br />
<br />
, ” <br />
<br />
, <br />
<br />
“<br />
” -<br />
, , <br />
, , <br />
— <br />
,<br />
,<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
; , <br />
- <br />
, , <br />
, <br />
<br />
<br />
, , <br />
, <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
—, , <br />
<br />
, <br />
, , <br />
<br />
—<br />
, <br />
“... — <br />
, ‘’— <br />
” “- <br />
problems () <br />
solve () ” <br />
<br />
<br />
, <br />
“... <br />
, <br />
centre ( ) <br />
” <br />
— <br />
<br />
? <br />
, <br />
<br />
-- <br />
, <br />
<br />
<br />
,
‘’— , <br />
- , , <br />
<br />
—!<br />
? , <br />
, , <br />
? ‘’ ? <br />
<br />
?<br />
; <br />
; <br />
, - ;<br />
- <br />
— ? —<br />
- ,<br />
—<br />
-<br />
--— <br />
,<br />
—‘’ , <br />
—“ ” <br />
-<br />
<br />
“ ” <br />
- <br />
‘’ <br />
, rational animal<br />
<br />
animality; <br />
rationality— <br />
, <br />
—‘’ - <br />
‘-’ <br />
<br />
‘’ <br />
— , <br />
<br />
—“ , ;<br />
” ,<br />
<br />
- , <br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
—‘ ’— <br />
<br />
‘ ’ ‘ ’ (“It is<br />
being and becoming.” )<br />
, <br />
— <br />
, <br />
, <br />
- <br />
, <br />
<br />
- <br />
, <br />
<br />
-? <br />
- <br />
“ , <br />
; <br />
<br />
<br />
” <br />
<br />
, - , <br />
, <br />
— <br />
<br />
, <br />
, - ,
— ,<br />
— <br />
<br />
; , <br />
‘’<br />
‘’ ‘’ <br />
— , <br />
, “ <br />
” () (<br />
) , <br />
, <br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
; -, <br />
, ,<br />
, <br />
, , <br />
- <br />
‘ ’ <br />
“‘’<br />
, , <br />
—” <br />
<br />
, <br />
— <br />
<br />
- <br />
- ;<br />
, —<br />
<br />
<br />
, <br />
, <br />
, <br />
- <br />
<br />
— <br />
<br />
<br />
- <br />
—“ ,<br />
, <br />
, <br />
<br />
, - ,<br />
, <br />
; <br />
” <br />
<br />
<br />
<br />
— <br />
“..., , , ,<br />
, <br />
” <br />
-<br />
, - “<br />
, , <br />
, <br />
, <br />
, -<br />
, - ” <br />
<br />
, , ,<br />
<br />
-, - <br />
, ; <br />
<br />
, , <br />
<br />
<br />
, , <br />
,<br />
,<br />
<br />
<br />
<br />
,
“ <br />
, <br />
<br />
, ... <br />
...” <br />
; <br />
—- <br />
, <br />
<br />
“ <br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
” <br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
‘ ’— <br />
- <br />
‘’<br />
<br />
, — <br />
- <br />
—<br />
, <br />
<br />
“ -<br />
—, , ,<br />
” <br />
<br />
- <br />
, <br />
<br />
- <br />
, , <br />
‘’ -<br />
<br />
—<br />
“ ” — , <br />
-, <br />
•<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, , , <br />
<br />
, , ,<br />
, <br />
, -<br />
, -<br />
, , <br />
, <br />
, <br />
— , ,<br />
, <br />
, , , <br />
The Complete Works of Swami Vivekananda, Vol. III,<br />
Advaita Ashrama, Calcutta, 1984, p. 253<br />
, , , <br />
, <br />
C. W., Vol. II, 1983, pp. 300-301<br />
, <br />
— ,<br />
, , ,<br />
, <br />
, , , <br />
, <br />
, <br />
, , <br />
, -<br />
, , <br />
, <br />
, , <br />
, , , <br />
, <br />
‘ ’
, <br />
‘<br />
! <br />
!’ , ! <br />
, <br />
<br />
, ! <br />
‘<br />
’ <br />
‘ <br />
?’ <br />
‘ <br />
<br />
- , <br />
,<br />
- <br />
<br />
, ,<br />
<br />
, ’<br />
, <br />
“ , <br />
, <br />
, ‘ ’—<br />
—<br />
, - <br />
! , <br />
? , <br />
”<br />
<br />
<br />
, , <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
‘! , <br />
’ ,<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
- <br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
<br />
[ - — <br />
, ,<br />
-] q<br />
<br />
,
– <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘’-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
—<br />
<br />
<br />
“ , <br />
, <br />
<br />
<br />
” <br />
“ <br />
<br />
” <br />
<br />
<br />
<br />
, - <br />
<br />
‘’ <br />
‘ <br />
’ <br />
—<br />
<br />
() <br />
- <br />
; <br />
‘ ’ <br />
<br />
() <br />
<br />
. . <br />
<br />
() <br />
<br />
“ ?” <br />
—‘ ?’ <br />
<br />
() “ <br />
...” <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
() “ <br />
<br />
” <br />
— <br />
, <br />
() , <br />
ICAR- .<br />
‘ ’<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
ICAR <br />
( p. 608)<br />
- <br />
‘Prabuddha Bharata’ (May 1977) <br />
‘Vivekananda Laboratory : A dream realized’ <br />
(p. 232)
() , -<br />
<br />
- -<br />
‘ ’ “In America,<br />
he (Boshi Sen) chanced to meet one Miss Emerson,<br />
an editor of the magazine Asia. Their acquaintance was<br />
renewed in India four years later, and exactly nine years<br />
after their first meeting they were married in Calcutta.<br />
(p. 229)<br />
<br />
, -<br />
<br />
‘’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
() - <br />
,<br />
‘ ’ -<br />
/ <br />
<br />
, — <br />
<br />
() <br />
— <br />
<br />
, <br />
<br />
-- <br />
<br />
<br />
() ( ) <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
() - <br />
, - <br />
<br />
<br />
, <br />
() (Glen Overton) ,<br />
— <br />
, - , <br />
- <br />
<br />
<br />
( US2376502, US2352220,<br />
US2250773) <br />
<br />
- <br />
(<br />
)<br />
, - ,<br />
- ‘’- ‘Boshi<br />
Sen—Scientist and Karmayogi II’ <br />
‘ ’ <br />
() <br />
<br />
<br />
<br />
‘ ’ <br />
— <br />
.<br />
. <br />
<br />
“...Boshi Sen asked me whether ICAR could take<br />
over the institute in order to ensure its long term<br />
sustainability. I welcomed the idea with enthusiasm and<br />
got the approval of the Governing Body of ICAR for<br />
incorporating the Vivekananda laboratory into ICAR<br />
family.” [ Foreword by M. S. Swaminathan, ‘Nearer<br />
Heaven than Earth : Life and Times of Boshi Sen and<br />
Gertrude Emerson Sen’—Girish N. Mehra, Rupa and<br />
Co., 2007, New Delhi]<br />
() <br />
<br />
- ‘ ’- <br />
<br />
<br />
<br />
, -
-<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
“ ?<br />
—<br />
” <br />
<br />
<br />
- , <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
(‘ ’ ) <br />
<br />
<br />
<br />
, -<br />
<br />
<br />
- <br />
<br />
‘’ - ,<br />
‘ ’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
( ) <br />
, <br />
; <br />
, <br />
- <br />
<br />
<br />
- ‘’<br />
-; <br />
, , , <br />
<br />
- <br />
“ <br />
- <br />
<br />
, -<br />
!<br />
, (<br />
) <br />
<br />
- <br />
, <br />
- <br />
-<br />
- ”<br />
<br />
<br />
<br />
( ) <br />
-
( <br />
) <br />
, <br />
<br />
( ,<br />
), (), <br />
(), (), (),<br />
(), (),<br />
() () <br />
<br />
(), (),<br />
(), (), <br />
() () <br />
<br />
() <br />
<br />
<br />
‘ ’ <br />
<br />
<br />
<br />
( ) <br />
<br />
‘ <br />
’ <br />
, ,<br />
, <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
‘<br />
, ’ / <br />
, - <br />
<br />
<br />
- - <br />
- - <br />
-, , <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
‘- ’ <br />
q<br />
<br />
, <br />
<br />
–<br />
- <br />
(- )<br />
<br />
• – •<br />
, <br />
( ), <br />
( ),<br />
<br />
, ( ),<br />
<br />
, <br />
( ), <br />
, ( ), <br />
• – •<br />
, <br />
( ), <br />
• – (–) •<br />
, ( , )<br />
, (, )<br />
<br />
,
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
, , <br />
<br />
(<br />
) <br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
, ,<br />
, <br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘ ’ <br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
- <br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
• <br />
• ,<br />
, -<br />
• • <br />
• <br />
- <br />
, , -<br />
<br />
‘’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
- <br />
<br />
<br />
- <br />
,<br />
<br />
, -<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
—- <br />
<br />
<br />
- <br />
, <br />
, , <br />
, <br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
q<br />
-
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
—<br />
<br />
, , , , <br />
<br />
<br />
-- <br />
<br />
- ,<br />
<br />
<br />
-, <br />
- <br />
<br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
‘ <br />
’ <br />
<br />
‘’—‘<br />
<br />
’ <br />
‘ ’ [, ]<br />
<br />
• <br />
• ,<br />
, <br />
, , - <br />
• • <br />
+ • <br />
<br />
‘’ ‘’ <br />
‘’ <br />
, , - <br />
<br />
<br />
‘ <br />
’ ‘<br />
-’— <br />
, <br />
<br />
<br />
‘ <br />
’ <br />
‘’ ‘-’—<br />
<br />
<br />
‘’ <br />
- <br />
<br />
<br />
‘ ’<br />
‘’ <br />
•<br />
<br />
,
- <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
- (<br />
) <br />
<br />
<br />
. . <br />
<br />
- ,<br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
, , <br />
<br />
. <br />
<br />
<br />
‘ ’, <br />
, <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
() <br />
<br />
- ; ()<br />
<br />
; () <br />
.... <br />
‘Awakening’ <br />
<br />
<br />
() <br />
<br />
.. <br />
, <br />
-..., <br />
; () <br />
, ... , <br />
; () <br />
<br />
<br />
<br />
() <br />
( ) IWMP<br />
( )-<br />
, <br />
<br />
— , , <br />
- ; () <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
() <br />
; ()
( ) <br />
; () <br />
- ; () <br />
<br />
<br />
<br />
() <br />
<br />
ECDA (Early Childhood and Development Agency)<br />
‘ ’ <br />
ECDA ‘ ’<br />
() <br />
<br />
‘<br />
’ <br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, ( <br />
) <br />
<br />
, <br />
, , <br />
- <br />
<br />
<br />
<br />
, , <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
.. <br />
.. <br />
() ( -<br />
) , <br />
, <br />
. <br />
() - (<br />
) <br />
, , <br />
. <br />
<br />
() (<br />
) ,<br />
<br />
. <br />
() (-<br />
) , <br />
<br />
. <br />
() (- <br />
) , <br />
<br />
. <br />
() - . <br />
. <br />
. <br />
( ) <br />
<br />
<br />
() <br />
<br />
, <br />
,<br />
, <br />
/ ,<br />
, <br />
<br />
,
, <br />
<br />
, () <br />
<br />
, <br />
() ,<br />
, <br />
,, <br />
. <br />
() <br />
‘ ’ <br />
, -<br />
—‘, ’ <br />
‘ ’ ‘ ’<br />
- <br />
. <br />
() ‘’<br />
, <br />
, ‘<br />
’ , ‘ ’<br />
<br />
<br />
. <br />
- . <br />
<br />
-<br />
, , <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
- <br />
<br />
— <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
q<br />
<br />
SREI Foundation <br />
‘Swami Vivekananda SREI Samman’ <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
,<br />
, , ,<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
, <br />
<br />
, , <br />
, , <br />
<br />
, <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
q