download - Udruga Roma Zagreba

44ROMSKA BAŠTINAI priroda e oralnonarodno literakoroioralna narodno literatura siulavdo kotor kotar i literatura.Ili aver lafencar vakerdo i oralnaliteratura si i daj e literaturakiri.I Nauka basi narodno literatura(kotar o folklor -folkloristika) koasavko chani javinelape sar kotorkotar i istorija e literaturakiri. Telonarodno (ili oralno ja popularna, jatradicionalna) literatura ili prostovakerdo folklor – odova si naucnotermini basi narodno oralna literatura.,odnosno odva si oralno narodnotvorestvo e buvle siroke narodno masengoso odrazini olengoro dzivdipeko turli istorikane vaktija ko olengorodzivdipe.Znaci o lafi folklor avelakotar o lafi Folk so znacini narodthaj Lore so znacini znaenje dzandipe.Odovabukvalno znaini narodnoznaenje, narodna mudrost. Sarso vakerdjam o anglisko naucnikoThoms vakergja kajtelo odova termin folklorperela o ustnonarodno tvorbe, oobicaija,o sueverja thaj vavera bukha kotari duhovna kultura e manusengiri.Iletaratura javinipe ko jek narodoparalelno ked pojavinipe olengiripismenost. Ko avgo vakti i literaturapojavisalili maskar o priviligirimethaj pokulturno amalikane klase,sose numa olen sinelen o prakticnosajdipe te sikljoven te citinen thaj tepisinen thaj te sluzin pes e pisibaja,soske odova vakti o papirusija thaj oglineno plocke thaj tablice sine butkuc e corolelnge. Baso odola pismenotrage ko jekh narodo si but pharestete sledinipe.E oralno literaturaja i situacija najeasavki , soske voj javinipe kana javinndzapeo lafikeripe ko manusa.O bijandipe e poezijakoro , znaci eoralno tadicijakoro isiole bari manusikaniistorija , znaci panda kedpojavisalilo o manus. Ked pojavisaliloo lafikeriba ko manusa javisalileem o kheliba, o gilja thaj i muzika.A o kheliba, o gilja thaj o muzickotvorestvo si but importantno karakteristikeki oralno narodno tradicija.A odova si otnr, prvobitnosinkretizam ili prvobitna umetnostsar so vakerdja o rusko literaturnoistoricari o Aleksandar Veselovski.I narodno lteratura isiolaple karakteristike kolencar vojrazlikuinipe kotar i pismeno literatura.But vazno elementithaj jekhkotar i emkarak-teri -sticnoosobinae narodnotvorbengoro siodoja so ola sianonimno. Aljovelapekaj svakojanarodna tvorba mora te ovel la bipendzardoavtori. Sakoja narodnatvorba si produkt kotar jekh manuskolesoro anav po pravilo trubul teavol bipendzardo (anonimno) Kokeripe e narodno tvorbengoro o bipendzardoavtori dela i sema odoletvorbakiri (o teksti i melodija emvaver) a palo odova odja tvorbaovela bizo nava.Vov na reflektirinibaso nisavo avtorstvo baso nisavopravo e tvorbake so kerdzala emotkazinipe kotar odova thaj delegiriniodova e avutne generacijenge.O avutne generacije palo odovabuvljarena i buti odole tvorbakiristilizirinenala, usovrsinenala thajsuzakerenala. I anonimnost si jekhosobina ko narodno tvorestvo. Jekhoralna tvorba lakoro avtori vakerolalaprvo anglal jek potesno ja pobuvlokrugo manusa. Ako si voj lacivoj odma prifatilpe kotar o manusa, zapamtinipe ko pobut manusa,thaj prenesinipe kotar o manus komanus. Ko vakeripe kotar o jek manusko aver manus i tvorba durardjovelakotar plo avtori, thaj gubinibilo savi vrska olestar. Poodori soovela odole tvorbaja , okova so vakeriili giljavela odoja tvorba ko plochani ov meninelal, doterinila thajvakerila ko aver chani ili dodainelanesavo nevo lafi, ja palem frdela latarnesavo lafi . Sakova giljavutnosaj te interpretini i narodno tvorbako plo chani sar vov mangela thajdzanela. Eke odleske jekh narodnatvorba so ko avgo vakti kerdzalajekh manus, a palo nesavo vakti vojpromeninipe basi asavki narodnotvorba so naklja baro drumo olakevakeriep kaj si voj narodno, soskebut manusa gilavgjeola, chivdeolatenesto nevo, plo thaj prihvatingeolasar piri. Odoleske ko narodno tvo-ROMANO ČAĆIPEROMSKA ISTINA