Nr 2.pdf - Gmina Michałowice

kwiecień • maj • czerwiecBOSUTOWSKI EPIZOD POWSTANIA KOŚCIUSZKOWSKIEGOPo odczekaniu na pobojowisku racławickim kilku godzin dla zaakcentowaniaviktorii i uporządkowania przemieszanych szyków, podjąłTadeusz Kościuszko decyzję cofnięcia się do Słomnik przez Zielenice,Janikowice, Muniakowice i Prandocin.W Słomnikach 5 IV zredagował swój głośny Raport do Naroduo zwycięstwie racławickim, a następnie wydal kilka nominacji dla zasłużonychw bitwie. Tutaj też przywdział sukmanę krakowską, jako strójformacji, która najbardziej wyróżniła się w walce.6 IV polski korpusik opuścił Słomniki i przez Niedźwiedź i Goszczępomaszerował do Bosutowa, oddalonego od Krakowa o 8 kilometrów(jedną milę). Wieś była własnością Kapituły Katedralnej. krakowskiej;liczyła obok dworu 12 domów z 93 mieszkańcami; należała do parafiiWięcławice. Okolica była pagórkowata, a wieś rozłożona w kotlinie,wzdłuż drogi, wijącej się serpentynami ku Krakowowi.Tadeusz Kościuszko rozłożył tu wojsko obozem i zarządził sypaniewałów na długości 7 kilometrów - od dworu kapitulnego w kierunkuDziekanowic - na wzgórzu, rozdzielającym dolinę Dłubni od dolinypotoku Sudoł.Naczelnik założył swojąkwaterę w modrzewiowymdworze, znajdującym się napoczątku wsi. Część wojska0azda i regimenty piesze) kwaterowałapoczątkowo w namiotach,część w zbudowanychszałasach; spano na słomie.Później namioty zlikwidowano.W obozie zorganizowano kaplicę,lazarety, magazyny i polowekuźnie i kuchnie. Zaopatrzeniew furaż i żywność zapewniałKraków i okolice, a więc terenobecnej gminy Michałowice.Z Krakowa szły do Bosutowarównież transporty wódkii piwa, które wydzielano żołnierzom. W pewneilości piwa zaopatrywał obóz również browarmichałowicki, zaś w karczmie wśród jej bywalców sporo rozprawiano0 powstaniu. W obozie panował wielki porządek, duża subordynacja1 niezwykła karność. Dużą ruchliwością wykazywał się kapelan,O. Franciszek Ksawery (Andrzej Sochacki). Zgromadzeni żołnierze naprzemian ćwiczyli i pracowali przy budowie umocnień, przeświadczeni,że sprawy insurekcji rozwijają się pomyślnie.W Bosutowie z honorami wojskowymi pochowano kilkunastu żołnierzy,którzy jako ciężko ranni nie przetrzymali drogi; usypano im wysokikopiec. W 1894 biskup Władysław Bandurski kazał postawić na nimobelisk z rzeźbą orła i marmurową tablicą, ale dzisiaj ani kopiec, anipomnik na nim nie istnieją, zburzone przez władze austriackie w 1914podczas oczyszczania przedpola twierdzy Kraków. Obecny, stojący wewschodniej części wsi pomnik ze spojonych kamieni polnych pochodziz 1946 i nosi napis: „Pamięci pobytu Tadeusza Kościuszki w kwietniu1794 r."Obóz w Bosutowie rozrastał się. Z bliższej i dalszej okolicy nadciągałykontyngenty rekruta dymowego (kantoniści pięciodymowi - piesii pięćdziesięciodymowi - konni), mobilizowani przez nieustanne odezwyKomisji Porządkowej Województwa Krakowskiego (przewodniczącykasztelan Stefan Dembiński) i dzięki działaniom licznych werbowników.Część z nich zasiliła stare regimenty i brygady, z reszty formowano noweoddziały.7 IV wieczorem wprowadzono do Krakowa zdobycz spod Racławic:12 armat, sztandar, broń palną i sieczną oraz jeńców. Działa ustawiono naRynku, by każdy mógł się im z bliska przyjrzeć. Następnego dnia wjechałdo miasta - przyjęty z wielkim entuzjazmem przez krakowian - Naczelnik,ubrany w chłopską sukmanę i rogatywkę, po czym rozpoczęły sięuroczystości przy wystawionych działach.Tam Tadeusz Kościuszko trzech chłopskich bohaterów mianowałchorążymi, a mianowicie Wojciecha Bartosza-Głowackiego z Rzędowic,Stanisława Świstackiego z Zakrzowa i Jędrzeja Łakomskiego spod Proszowic.Jako chorążowie „ubrani w porządne, białe sukmany i lederwerk(pas do ładownic) czarny, zwyczajny kapelusz z boku podpięty z białąkokardą i zielonym piórem kapłonim", nosili na epolecie jedną gwiazdkę.Patenty, potwierdzające nominację doręczono im później, w Bosutowie.Starając się o pozyskanie chłopów do walki wydał Naczelnik „Odezwęo względy dla walecznego Wojciecha Głowackiego" zobowiązująckniazia Antoniego Szujskiego, dziedzica Rzędowic, do opieki nad rodzinąświeżo mianowanego chorążego. Tenże na tę odezwę zareagował natychmiast,uwalniając jego i rodzinę od wszelkich powinności pańszczyźnianych,ponadto obdarzając chatą i zaopatrując w potrzebny inwentarz.W ślad za ową odezwą wydał jeszcze: „Odezwę za włościanami o ulgęw pańszczyźnie i ludzkie z tymiż obchodzenie" oraz „Odezwę za familiąwłościan do walczenia z nieprzyjaciółmi wezwanych". Wszystkie onezostały wydane 9 V przez Komisję Porządkową Województwa Krakowskiegoz postaci druków ulotnych.W obozie bosutowskim następowała żmudna rozbudowa sił powstańczych.Do zebranych tam 2, 3 i 6 regimentu pieszego, II batalionu7 regimentu pieszego, trzech kompanii artylerii i kompanii inżynieryjnej,1 i 2 brygady kawalerii, korpusu towarzyskiego kawalerii i trzech szwadronów4 pułku straży przedniej dołączyły jeszcze i i 2 regiment grenadierówkrakowskich.1 regiment grenadierów objąłpłk Jan Krzycki. I batalion powstałz uczestników bitwy racławickiej.Jako II batalion wcielono milicjękrakowską. Regiment ten liczyłpowyżej 900 ludzi.2 regiment grenadierów objąłppłk Franciszek Bukowski. JegoI batalion w Bosutowie miał jużstan powyżej 600 żołnierzy.Strój tych żołnierzy był wyraźniechłopski. Oficerów wyróżniałynaramienniki i szarfy. Pierwszyszereg był uzbrojony w karabiny,drugi w kosy, a trzeci w długiepiki. Ćwiczono atak na białą brońi obronę w czworobokach przedatakami kawalerii.Zagrożenie zajęciem Krakowa przez wojskapruskie skłoniło Tadeusza Kościuszkę doużycia pospolitego ruszenia w charakterze pewnej demonstracji na pograniczuprusko-polskim. W tym celu zorganizowano trzy pomocniczeobozy w Skale, Krzeszowicach i Porębie koło Alwerni. Położony najbliżejMichałowie obóz w Skale miał za zadanie ubezpieczać przed obejściemprzez przeciwnika rubieży Dłubni i kontrolować drogę doliny Prądnika.Założony przez gen. mjra ziemskiego Józefa Gabriela Taszyckiego, któryod 15 IV rozpoczął wybierać rekrutów spomiędzy okolicznych mężczyznod 18 do 50 roku życia, po kilku dniach liczył już 9 tysięcy piechoty,kilkuset jazdy i 6 dział żelaznych; dowództwo nad nim objął płk JanBukowski.24 IV Naczelnik po 18 dniach istnienia zwinął obóz w Bosutowiei pomaszerował z wojskiem (6 359 żołnierzy regularnych i 2 124 konie)wzdłuż lewego brzegu Wisły do Igołomii, skąd przesunął się pod BrzeskoStare i dalej, przez Witów, Koszyce, Opatowiec pod Winiary (28 IV),leżące w widłach Nidy i Wisły. Rozpoczęła się kolejna faza insurekcji.W Połańcu wydał Tadeusz Kościuszko swój słynny „Uniwersał połaniecki"(7 V).Niebawem w bitwie pod Szczekocinami (6 VI), stoczonej przez wojskopolskie z połączonymi siłami prusko-rosyjskimi, został ciężko rannyWojciech Bartosz Głowacki, który zmarł z ran podczas odwrotu w Kielcachi został pochowany na cmentarzu katedralnym. W bitwie zginęło teżkilkudziesięciu chłopów z powiatów proszowickiego, ksiąskiego i krakowskiego.Inni pomaszerowali dalej ku Warszawie i wzięli udziałw dalszych bojach wojsk insurekcyjnych. Tradycja miechowskoproszowickazachowała jeszcze kilka nazwisk owych bohaterów.Po starciu pod Szczekocinami część wojsk pruskich ruszyła, by zająćKraków. W Skale nie było już wspomnianego obozu, ponieważ 18 V jegozałoga cofnęła się pod Kraków lub rozbiegła do domów. Ostateczniekapitulację miasta przyjął 15 VI gen. Carl Friedrich Elsner, który naKraków podążał spod Szczekocin przez Żarnowiec, Miechów, Słomnikii Michałowice. W tej ostatniej miejscowości doszło nawet do utarczekz patrolami polskimi, wystawionymi na rogatkach miasta. I w ten otosposób okolice Michałowic znalazły się pod panowaniem pruskim aż dopierwszych dni 1796, kiedy to Kraków i północną Małopolskę, aż poPilicę i Bug włączono do Galicji Zachodniej.Obóz wojsk polskich pod Bosutowem, mal. M. StachowiczStanisław Piwowarski3