„Vivat Academia, vivant professores, vivat membrum ... - Racibórz

„Vivat Academia, vivant professores,vivat membrum quodlibet...”Foto: Gabriela Habrom-RokoszBerło i łańcuch rektorski oraz gronostajowa peleryna togi Rektora PWSZ w RaciborzuPrzemówienie Jego Magnificencji Rektora PWSZProf. dr. hab. Joachima Raczka podczas uroczystegoposiedzenia Senatu z okazji 5-lecia Uczelni(na pierwszym planie Prorektor ds. dydaktyki i studentówProf. dr hab. Marian Kapica)Uroczyste przekazanie władzy rektorskiej– 3.09.2007 r.Przemówienie Jego Magnificencji Rektora PWSZw Raciborzu Prof. dr. hab. Michała Szepelawego(wówczas Rektora Elekta) podczas uroczystego posiedzeniaSenatu z okazji 5-lecia Uczelni(z lewej strony Prorektor ds. organizacji i rozwojuProf. ndzw. dr Jerzy Pośpiech)Foto: Gabriela Habrom-RokoszFoto: Tomasz UrbanFoto: Gabriela Habrom-Rokosz

Magdalena Gogół-PeszkeUrodzona w 1974 roku w Bytomiu. Absolwentka Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach orazcieszyńskiego Instytutu Sztuki Uniwersytetu Śląskiego – dyplom z wyróżnieniem w Pracowni Malarstwa Prof.Norberta Witka oraz wyróżnienie za pracę magisterską, dotycząca porównania dziecięcej ekspresji plastycznejz twórczością artystyczną.Od 2004 roku związana zawodowo z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Raciborzu, gdzie prowadzi zajęciaz malarstwa, rysunku i projektowania graficznego oraz wykłada metodykę upowszechniania kultury plastycznej.Projektuje i prowadzi warsztaty twórcze oraz uczestniczy w nich.Od 1998 roku prowadzi autorską pracownię plastyczną dla dzieci najmłodszych „Obrazek” oraz zajęcia twórczedla dorosłych w MOKSiR w Kuźni Raciborskiej.Jest instruktorem jazdy konnej i byłą zawodniczką w tej dyscyplinie sportu.Maluje.WYSTAWY INDYWIDUALNE:2007 – galeria Fundacji Elektrowni Rybnik – „wnętrzność” – Rybnik– galeria „Forma” – malarstwo – wystawa z okazji XV Finału WOŚP – Kuźnia Raciborska2006 – galeria Klubu Akademickiego – malarstwo – Uniwersytet Opolski – Opole– galeria MDK – „z perspektywy przyziemnej” – Mikołów2005 – galeria „Na Sali” – malarstwo – WDK Olza– galeria sztuki – malarstwo – Rybnickie Centrum Kultury– Rybnik– galeria „Panorama” – malarstwo – Górnicze Centrum Kultury – Jastrzębie Zdrój– galeria „Sikornik” – „ego-kolor” – MBP 5 – Gliwice– Mĕstská Galerie – malarstwo – Odry – Czechy2004 – galeria „Plamy”- „perspektywa egocentryczna” – Rybnik2001 – galeria TPZR – „designed by … MAGDA GOGÓŁ” – Racibórz– galeria “Epicentrum” – “TO JA” – Jastrzebie Zdrój– galeria „Stalowe Anioły” – „Sielsko – anielskie” – Bytom1999 – galeria „MOK” – „Pamiętam, wiem, przypuszczam…” – instalacja i malarstwo – Powiatowa InauguracjaRoku Kulturalnego – MOKSiR Kuźnia Raciborska1998 – galeria „Antresola”– malarstwo – Tarnowskie Góry– galeria plenerowa „Sorrento” – malarstwo– Zabrze1997 – galeria „Przewiązka – malarstwo – Instytut Sztuki – Cieszyn– galeria „Rotunda” – malarstwo– BytomFoto: Iwona KowalczykWAŻNIEJSZE WYSTAWY ZBIOROWE:2007 – Jesienne Konfrontacje. Triennale Polskiego Malarstwa Współczesnego – Rzeszów 2007– 7 Biennale Małej Formy Malarskiej – Toruń 2007 – Galeria Sztuki „Wozownia”– Wystawa Absolwentów Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach – 60-lecie szkoły– Plener Malarski polsko-czeski – Tworków 2007– Wystawa Małych Form – Bytom – Galeria „Stalowe Anioł”– Wystawa Małych Form – Jastrzębie Zdrój „Epicentrum”2006 – Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego – Szczecin 2006 – Zamek Książąt Pomorskich– „Razem i osobno. Postawy 2006” – Wystawa prac artystów, pedagogów PWSZ w Raciborzu – Galeria„Epicentrum” – Jastrzębie Zdrój– „Kobieto! ...” Festiwal Sztuki Wysokiej – Bytom– Wystawa Konkursowa XV Ogólnopolskiego Konkursu Sztuki im. Vincenta Van Gogha – Rybnik2005 – „Do Światła” Festiwal Sztuki Wysokiej – Bytom– Wystawa Konkursowa XIV Ogólnopolskiego Konkursu Sztuki im. Vincenta Van Gogha – Rybnik2004 – Wystawa Konkursowa XIII Ogólnopolskiego Konkursu Sztuki im. Vincenta Van Gogha – Rybnik2002 – „W przestrzeń” Festiwal Sztuki Wysokiej – BytomNAGRODY I WYRÓŻNIENIA:2005 – I nagroda (w kat. malarstwo) w XIV Ogólnopolskim Konkursie Sztuki im. Vincenta Van Gogha– Rybnik2004 – wyróżnienie (w kat. malarstwo) w XIII Ogólnopolskim Konkursie Sztuki im. Vincenta Van Gogha– Rybnik2001 – Nagroda Starosty Raciborskiego w dziedzinie kultury w uznaniu zasług dla rozwoju sztuk plastycznychi organizację społecznego życia kulturalnego1999 – wyróżnienie i list gratulacyjny Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Prof. Tadeusz Sławkaza wyniki naukowe i dyplom artystyczny (malarstwo) , kończący studia w IS w Cieszynie1996 – nagroda główna w konkursie Instytutu Sztuki na najlepszy obraz plenerowy światłość 140x90, olej, płótno

Słowo od redakcjiW chwili, kiedy bierzecie Państwo do rąk jedenastynumer miesięcznika Państwowej Wyższej SzkołyZawodowej w Raciborzu, sale naszej Uczelni znów,po wakacyjnej przerwie, tętnią życiem akademickim.Odbywają się wykłady, ćwiczenia, konwersatoria, wykładowcyprzeprowadzają pierwsze kolokwia – Szkołapo prostu wchodzi na powrót w swój normalny rytm.W piątek 12 października Jego MagnificencjaRektor PWSZ w Raciborzu Prof. dr hab. MichałSzepelawy uroczyście rozpocznie nowy rok akademickii dokona immatrykulacji nowo przyjętych studentów.Dla Profesora Szepelawego będzie to również debiut:po raz pierwszy bowiem wystąpi oficjalnie i uroczyściew nowej dla siebie roli Rektora raciborskiej Uczelni.Życzymy Panu Rektorowi wielu sukcesów w niełatwymprzecież procesie kierowania Szkołą.Na łamach jedenastego numeru „Eunomii” publikujemywywiad z Jego Magnificencją Rektorem PWSZProf. Michałem Szepelawym, będący niejako kontynuacjąrozmowy ogłoszonej w numerze dziewiątym naszegopisma. Znajdziecie Państwo również zdjęcia, ilustrująceważką chwilę przekazania władzy rektorskiej przez Prof.dr. hab. Joachima Raczka Jego Następcy (wydarzyło sięto 3 września 2007 roku niemal w samo południe).Odbyło się już także pierwsze, bardzo pracowite,posiedzenie nowo wybranego Senatu PWSZ. W następnychnumerach „Eunomii” zamierzamy przedstawićPaństwu sylwetki nowych członków Senatu (w tymrównież Prorektora ds. dydaktyki i studentów dr. JackaLembasa, a także nowych dyrektorów InstytutuKultury Fizycznej, Instytutu Neofilologii oraz InstytutuStudiów Edukacyjnych). Teraz składamy wszystkimczłonkom władz Uczelni, wszystkim wykładowcomi pracownikom Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowejw Raciborzu życzenia wspaniałego, udanego, obfitującegow liczne i różnorodne przejawy rozwoju Uczelniroku akademickiego 2007/2008. Braci studenckiej życzymynatomiast autentycznego zapału w zdobywaniuwiedzy, radości – zarówno tej „filozoficznej”, intelektualnej,która płynie z odkrywania prawdy w procesiestudiowania, jak i tej zwykłej, przejawiającej się w życiuosobistym. Zachęcamy przy okazji studentów do współpracyz „Eunomią” i „Żarówą”. Niech grono młodychdziennikarzy, reporterów, fotografów, malarzy, poetówitp., oddających swoje talenty pismu uczelnianemu,stale się poszerza.Bardzo ważną częścią prezentowanego Państwu numeru„Eunomii” jest relacja z uroczystego posiedzeniaSenatu PWSZ z okazji 5-lecia istnienia raciborskiejUczelni. Ta czerwcowa uroczystość głęboko zapadław pamięć jej uczestników.Przedstawiamy też Państwu sylwetki nowo wypromowanychdoktorów. Tak się składa, że tym razemsą to trzy panie. Gratulujemy zdobycia stopnia doktoranauk oraz życzymy dalszych sukcesów naukowych(i nie tylko).Czytelnicy znajdą ponadto w jedenastym numerze„Eunomii” szereg istotnych informacji z uczelnianegożycia, które tylko pozornie zwolniło tempo w okresiewakacyjnym. Szczególnie wyraziste są pod tym względemspektakularne sukcesy sportowców oraz działaniatwórcze studentów edukacji artystycznej.Wszystkim osobom, które w jakikolwiek sposóbprzyczyniły się do przygotowania kolejnego numerumiesięcznika PWSZ, z serca dziękujemy. Prosimy oczywiścieo dalsze wspieranie „Eunomii”.Zapraszamy do lektury!REDAKCJATym razem główne zdjęcie na okładce „Eunomii” przedstawia insygniawładzy rektorskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowejw Raciborzu. W czerwcu bieżącego roku, w czasie uroczystościz okazji 5-lecia Uczelni, miał je na sobie Jego MagnificencjaRektor PWSZ Prof. zw. dr hab. Joachim Raczek (a berło dzierzyłw dłoniach), natomiast w czasie inauguracji nowego roku akademickiego2007/2008 zobaczymy je na osobie Jego MagnificencjiRektora PWSZ Prof. ndzw. dr. hab. Michała Szepelawego.W jednym z następnych numerów „Eunomii” dokładniej przedstawimyCzytelnikom insygnia rektorskie raciborskiej Uczelni.Foto: Gabriela Habrom-Rokosz

Spis treściSłowo od redakcjis. 1KRONIKA WYDARZEŃ – Senat i Rektorats. 3Porządki posiedzeń Senatu PWSZs. 3Uroczyste posiedzenie Senatu Państwowej WyższejSzkoły Zawodowej w Raciborzu z okazji pięciolecia działalnościUczelniJANUSZ NOWAK, GABRIELA HABROM-ROKOSZs. 4„Odczuwam ogromną odpowiedzialność!” Z JegoMagnificencją Rektorem PWSZ w Raciborzu prof.ndzw. dr. hab. Michałem Szepelawym rozmawia drJanusz Nowaks. 8ŻARÓWAniezależny dodatek studenckiPrzemówienie Marcina Parzonki,absolwenta PWSZ w Raciborzu,w trakcie uroczystości 5-lecia Uczelnis. 2„Batalia” o dyplomy w Instytucie Sztukis. 3Letnie warsztaty twórczes. 4Program Międzynarodowej Konferencji Naukowej „NaPograniczach Edukacji” Racibórz 25-26.09.2007 rokus. 12Profesor zw. dr hab. Joachim Raczek członkiem PolskiejAkademii Nauks. 14Nowy partner Uczelni – Uniwersytet Palackiegow Ołomuńcus. 15Sylwetki nowych doktoróws. 17Wielki sukces siatkarzy PWSZrelacja z VII Akademickich Mistrzostw Europy w piłcesiatkowejs. 20W siatkówce plażowej też wspaniałe osiągnięcies. 21Doktor Zbigniew Wieczorek międzynarodowym mistrzemPolski nauczycieli w szachachs. 21Z historii kształcenia nauczycieli sztuki(do 1939 roku, część druga)HENRYK FOJCIKs. 22Warsztaty twórcze 2007 „KRZESŁA”ALEKSANDER OSTROWSKI, HENRYK FOJCIKEunomiaMiesięcznik Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w RaciborzuRok II Nr 7 (11). Październik 2007 r.Adres redakcji:ul. Słowackiego 55, 47-400 Racibórztel./fax: 032 415 50 20s. 26Nowości wydawniczes. 28Redaguje zespółRedaktor naczelny: Janusz NowakProjekt winiet: Kazimierz Frączek – Wydawnictwo SCRIBAMateriał zdjęciowy: Gabriela Habrom-RokoszOpracowanie DTP: Oficyna Drukarska – Jacek ChmielewskiWydawca: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu© Copyright by PWSZ w RaciborzuPrzygotowanie do druku: Oficyna Drukarska – Jacek Chmielewskiul. Sokołowska 12 A, 01-142 Warszawa

WYDARZENIAKRONIKA WYDARZEŃ – SENAT I REKTORAT21 czerwca 2007 r. odbyły sięobchody pięciolecia funkcjonowaniaPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.Na uroczystym posiedzeniu Senatuprzedstawiono dotychczasowe osiągnięciaUczelni oraz plany do realizacjina najbliższe lata. Uroczystość uświetniłkoncert Orkiestry Symfonicznej orazChóru Państwowej Szkoły Muzycznej I i IIstopnia w Gliwicach.28 czerwca 2007 r. obradowałSenat. Na posiedzeniu przyjęto uchwałę,zatwierdzającą plan rzeczowo-finansowyPWSZ w Raciborzu na 2007 rok. Nadtokolejną uchwałą Senatu wprowadzonozmiany w regulaminie pomocy materialnejdla studentów studiów stacjonarnychi niestacjonarnych PWSZ w Raciborzu.3 września 2007 r. nastąpiło oficjalneprzejęcie obowiązków przez nowowybranego rektora prof. ndzw. dr. hab.Michała Szepelawego.PORZĄDEK POSIEDZEŃ SENATUPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu– w dniu 28 czerwca 2007 r.1. Przyjęcie Uchwały Nr 183/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanu rzeczowo-finansowego Państwowej WyższejSzkoły Zawodowej w Raciborzu na rok 2007.2. Przyjęcie Uchwały Nr 184/2007 w sprawie regulaminuprzyznawania nagród rektora dla pracownikówPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu.3. Przyjęcie Uchwały Nr 185/2007 w sprawie wprowadzeniazmian w regulaminie pomocy materialnej dla studentówstudiów stacjonarnych i niestacjonarnych PWSZw Raciborzu.4. Sprawy różne.– w dniu 20 września 2007 r.1. Podziękowanie JM Rektora PWSZ za wkład w pracęSenatu kadencji 2003-2007.2. Przyjęcie Uchwały Nr 1/2007 w sprawie zaopiniowaniawniosku o powołanie Dyrektora Instytutu StudiówEdukacyjnych Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowejw Raciborzu.3. Przyjęcie Uchwały Nr 2/2007 w sprawie zaopiniowaniawniosku o powołanie Dyrektora Instytutu Kultury FizycznejPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu.4. Przyjęcie Uchwały Nr 3/2007 w sprawie zaopiniowaniawniosku o powołanie Dyrektora Instytutu NeofilologiiPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu.5. Przyjęcie Uchwały Nr 4/2007 w sprawie zaopiniowaniawniosku o powołanie Kanclerza Państwowej WyższejSzkoły Zawodowej w Raciborzu.6. Przyjęcie Uchwały Nr 5/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanów studiów 2007-2011 kształcenia na kierunku automatykai robotyka.7. Przyjęcie Uchwały Nr 6/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanów studiów 2007-2010 na kierunku matematyka.8. Przyjęcie Uchwały Nr 7/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanów studiów 2007-2010 na kierunku edukacja artystycznaw zakresie sztuk plastycznych.9. Przyjęcie Uchwały Nr 8/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanów studiów 2007-2010 na kierunku socjologia.10. Przyjęcie Uchwały Nr 9/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanów studiów 2007-2010 na kierunku historia.11. Przyjęcie Uchwały Nr 10/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanów studiów 2007-2010 na kierunku pedagogika.12. Przyjęcie Uchwały Nr 11/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanów studiów 2007-2010 na kierunku wychowaniefizyczne.13. Przyjęcie Uchwały Nr 12/2007 w sprawie zatwierdzeniaplanów studiów 2007-2010 na kierunku filologia.14. Przyjęcie Uchwały Nr 13/2007 w sprawie zatwierdzeniakadry dydaktycznej PWSZ na rok akademicki2007/2008.15. Przyjęcie Uchwały Nr 14/2007 w sprawie zatwierdzeniazmian planów studiów 2005-2008 na kierunkusocjologia.16. Przyjęcie Uchwały Nr 15/2007 w sprawie zatwierdzeniazmian planów studiów 2006-2010 na kierunku automatykai robotyka.17. Przyjęcie Uchwały Nr 16/2007 w sprawie zatwierdzeniazmian planów studiów 2005-2008 na kierunku wychowaniefizyczne.18. Przyjęcie Uchwały Nr 17/2007 w sprawie zatwierdzeniazmian planów studiów 2006-2009 na kierunku wychowaniefizyczne.19. Przyjęcie Uchwały Nr 18/2007 w sprawie zaopiniowaniawniosku o przyznanie stypendium MinistraNauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięciasportowe.20. Przyjęcie Uchwały Nr 19/2007 w sprawie uruchomieniaw roku akademickim 2007/2008 specjalności na kierunkachstudiów prowadzonych w PWSZ w Raciborzu.21. Sprawy różne.3

5-LECIE PWSZUroczyste posiedzenie SenatuPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzuz okazji pięciolecia działalności UczelniTekst: dr Janusz NowakMateriał zdjęciowy: mgr Gabriela Habrom-RokoszCały miniony rok akademicki 2006/2007 przebiegałpod znakiem piątej rocznicy powstania raciborskiejPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.Sesje naukowe i konferencje, wernisaże, warsztatytwórcze, zawody sportowe itp. – wszystkie teimprezy, odbywające się w poprzednim roku akademickimpod egidą PWSZ, były formami zaakcentowaniatej ważnej rocznicy.W czerwcu 2007 roku nastąpiła jednak kulminacjaobchodów. Decyzją uczelnianych władzSoliści, orkiestra symfoniczna oraz chór PSM I i II stopnia w Gliwicachpod dyrekcją Andrzeja Rosołaprzyjęła ona formę uroczystego posiedzeniaSenatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowejw Raciborzu. Dostojną i piękną uroczystość przygotował– bardzosprawnie, unikając jednocześnieniepotrzebnej pompatyczności – sztab pracownikówUczelni pod kierunkiem Prorektora ds. organizacjii rozwoju Prof. ndzw. dr. Jerzego Pośpiecha.Czwartek 21 czerwca bieżącego roku był dniembardzo gorącym. Rozpoczynające się lato kusiło całągamą swoich uroków. Jednak skwar, mimo że niewątpliwiedokuczliwy, nie zakłócił przebiegu uroczystości,którą otworzył – w samo południe – mocnyakcent artystyczny. Uczynienie z tzw. części artystycznej(jak dawniej mówiono) pierwszego punktuprogramu uroczystego posiedzenia Senatu byłoniezwykle trafną decyzją. Aula PWSZ rozbrzmiewałaszlachetnymi głosami operowymi i dźwiękamiorkiestry symfonicznej. To wspaniały koncert,jaki dali soliści, chór i orkiestra Państwowej SzkołyMuzycznej I i II stopnia w Gliwicach im. LudomiraRóżyckiego pod dyrekcją Andrzeja Rosoła (przypomnijmy– raciborzanina). W programie koncertuznalazła się muzyka najszlachetniejsza, bo związanaz liturgią: była to najpierw, powstała w 1981 rokuku czci Ojca Świętego Jana Pawła II, kompozycjaTadeusza Maklakiewicza „Msza góralska”, a następnieklasyczna „Msza C-dur” Wolfganga AmadeuszaMozarta. Dwie bardzo różne stylistyki, dwa zupełnieodmiennie muzycznie dzieła, a jednak to ryzykownezestawienie dało zebranym w Auli raciborskiejPWSZ możliwość przeżycia niezapomnianychdoznań estetycznych. Artyści z Gliwic stworzylioprawę uroczystości 5-lecia Uczelni w pełni godnąrangi tego wydarzenia.Po uczcie duchowej, przyrządzonej przez gliwickiezespoły i solistów oraz po krótkiej przerwie(w czasie której goście przybyli na uroczysteobchody zostali m.in. obdarowani egzemplarzamidziesiątego, jubileuszowego numeru „Eunomii”)rozpoczęło się wyjątkowe, świąteczne posiedzenieSenatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.Do auli, tak jak w trakcie inauguracji roku akademickiego,wkroczył – przy dźwiękach hymnu„Gaude Mater Polonia” – orszak, składający sięz ubranych w togi Rektorów (Jego MagnificencjiRektora PWSZ w Raciborzu Prof. zw. dr. hab.Joachima Raczka i Rektora Elekta Prof. ndzw.dr. hab. Michała Szepelawego), Prorektorów(Prorektora ds. dydaktyki i studentów Prof.Starosta Adam Hajduk składa gratulacje JM RektorowiPWSZ w Raciborzu4

5-LECIE PWSZPrzemawia Przewodnicząca Samorządu StudenckiegoPani Marta MaciejewskaJego Magnificencja Rektor PWSZ w Raciborzu dziękuje dyrygentowi– Andrzejowi RosołowiProrektor PWSZ w Raciborzu ds. organizacji i rozwojuProf. ndzw. dr Jerzy Pośpiech przedstawia historię,dzień dzisiejszy i perspektywy raciborskiej UczelniJM Rektor, Prorektorzy oraz Rektor ElektPrzemówienie Prezydenta Raciborza Mirosława Lenka5

5-LECIE PWSZndzw. dr. hab. Mariana Kapicy i Prorektora ds.organizacji i rozwoju Prof. ndzw. dr. JerzegoPośpiecha) oraz członków Senatu.Głos zabrał Jego Magnificencja Rektor PWSZw Raciborzu Prof. zw. dr hab. Joachim Raczek,który serdecznie przywitał wszystkich przybyłych,a w szczególności: Andrzeja Markowiaka,Posła na Sejm RP, Henryka Siedlaczka, Posłana Sejm RP, Gabrielę Lenartowicz, Radną SejmikuWojewództwa Śląskiego w Katowicach, prof. drhab. Stanisława Zagórnego, Dziekana WydziałuWychowania Fizycznego i Fizjoterapii PolitechnikiOpolskiej, Prof. dr. hab. inż. Jana Kosmolaz Politechniki Śląskiej w Gliwicach (WydziałMechaniczny Technologiczny), Mirosława Lenka,Prezydenta Raciborza, dr Ludmiłę Nowacką,Wiceprezydent Raciborza, Jana Osuchowskiego,byłego Prezydenta Raciborza, Adama Hajduka,Starostę Raciborskiego, dr Norberta Mikę,Przewodniczącego Rady Powiatu, Ks. bpa prof.dr. hab. Jana Kopca, reprezentującego WydziałTeologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Księdzamgra Adama Rogalskiego, Proboszcza ParafiiNajświętszego Serca Pana Jezusa w Raciborzu,Księdza mgra Gintera Kurowskiego, ProboszczaParafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Pannyw Raciborzu, mgr Grażynę Żółkiewicz, PrezesOddziału Związku Nauczycielstwa Polskiegow Raciborzu, mgr. Roberta Myśliwego, w zastępstwiemgr Teresy Frencel, Przewodniczącej KomisjiZakładowej Pracowników Oświaty i WychowaniaNSZZ „Solidarność” w Raciborzu, JadwigęHyrczyk-Franczyk, byłą radną SejmikuWojewództwa Śląskiego, Irenę Pierchałę, majoraWojciech Skowronka, Zastępcę KomendantaŚląskiego Oddziału Straży Granicznej, Prof. MaciejaBieniasza oraz dziennikarzy lokalnych mediów.Na pierwszym planie Poseł na Sejm RP Andrzej Markowiakz egzemplarzem dziesiątego numeru „Eunomii”Równie gorące słowa powitania usłyszeli z ustJego Magnificencji Rektora pracownicy naukowioraz administracyjni Uczelni, studenci oraz absolwenci– słowem wszyscy członkowie społecznościakademickiej, którzy wspólnie świętowali JubileuszSzkoły.Przemawia Poseł na Sejm RP Henryk SiedlaczekSwoje wystąpienie Profesor Raczek poświęciłpodsumowaniu dotychczasowej pięcioletniej działalnościPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowejw Raciborzu. Omawiał sukcesy i dziękował wszystkim,którzy się do nich przyczynili. Mówił o perspektywachrozwojowych, rysujących się przed Uczelnią,ale jednocześnie podkreślał konieczność zmobilizowanialokalnych władz samorządowych oraz innychinstytucji i organizacji, które mogą wspierać na różnesposoby rozwój Szkoły. Uczelnia może być w corazwiększym stopniu prężnym centrum naukowokulturalnym,promieniującym na cały region, podwarunkiem wszakże, iż wiele instytucji i osób będzieutożsamiało się z celami, jakie stawia sobie społecznośćPWSZ. Jego Magnificencja Rektor PWSZProf. zw. dr hab. Joachim Raczek życzył swemu następcy,Rektorowi Elektowi Prof. ndzw. dr. hab.Michałowi Szepelawemu, wszystkim nowo wybranymczłonkom władz Szkoły oraz całej społecznościakademickiej dalszego dynamicznego rozwojuplacówki, satysfakcji płynącej z pracy na Uczelnii studiów w jej murach, a także pomyślności w życiuosobistym. Poruszające, chwilami zawierająceosobiste akcenty przemówienie Profesora JoachimaRaczka, kończącego sprawowanie władzy rektorskiej,niosło w sobie głębokie przesłanie dla tychosób, na których od początku nowego roku akademickiegobędzie spoczywała odpowiedzialność za raciborskąPaństwową Wyższą Szkołę Zawodową.Kolejnym mówcą był Prorektor ds. organizacjii rozwoju Prof. ndzw. dr Jerzy Pośpiech, któ-6

5-LECIE PWSZry w formie doskonale przygotowanej prezentacjimultimedialnej syntetycznie i sugestywnie przedstawiłdynamikę rozwoju Uczelni w minionym pięcioleciu,aktualną strukturę PWSZ oraz perspektywyrozwoju. Miłym dla nas, redaktorów „Eunomii”,składnikiem prezentacji była ciepła charakterystykapisma uczelnianego.W imieniu władz Uczelni głos zabrał także RektorElekt Prof. ndzw. dr hab. Michał Szepelawy. Razjeszcze podziękował za wybór na tak trudne i odpowiedzialnestanowisko, obiecał, że uczyni wszystko,aby stać się godnym kontynuatorem dziełaProfesora Joachima Raczka, a także zapowiedziałwygłoszenie programowego przemówienia w trakciepaździernikowej uroczystości inauguracji rokuakademickiego 2007/2008.Krótkie słowo skierowała do zebranych PaniMarta Maciejewska, zasiadająca w SenaciePrzewodnicząca Samorządu Studenckiego.A potem były pełne serdeczności wypowiedzi,wygłoszone przez wielu spośród zaproszonych gości.Głos zabierali Posłowie na Sejm RP – AndrzejMarkowiak i Henryk Siedlaczek, przemawialiprzedstawiciele władz samorządowych oraz szefowienauczycielskich związków zawodowych.Braterskie przesłanie skierował do obecnych KsiądzBiskup Prof. dr. hab. Jan Kopiec.Były kwiaty, gratulacje i gorące życzenia.Ale były także, złożone przez Starostę Powiatowegooraz Prezydenta Raciborza, deklaracje konkretnegowsparcia dla Uczelni. To bardzo ważne dla całejraciborskiej społeczności akademickiej słowa.Szczególnie mocno poruszyła uczestnikówuroczystości wypowiedź absolwenta PaństwowejWyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu, PanaMarcina Parzonki (Czytelnicy znajdą ją na stronach„Żarówy”), świadcząca o silnym, pozytywnymzwiązku emocjonalnym – nie tylko samegoautora przemowy, ale i wielu innych absolwentów– z macierzystą Uczelnią. Warto dążyć do realizacjiprzedstawionej przez Pana Marcina propozycji– utworzenia stowarzyszenia, zrzeszającego absolwentówraciborskiej PWSZ. Zapewniamy, że redakcja„Eunomii” będzie wspierała te zamiary.Jesteśmy pewni, że członkowie akademickiejwspólnoty często będą wracali pamięcią do czerwcowejuroczystości. Prezentowany na łamach jedenastegonumeru „Eunomii” materiał tekstowyi zdjęciowy niech będzie owej życzliwej pamięciimpulsem.Członkowie władz Uczelni oraz goście zaproszeni na uroczystość 5-lecia PWSZ7

WYWIAD„Odczuwam ogromną odpowiedzialność!”Z Jego Magnificencją Rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu,prof. ndzw. dr. hab. Michałem Szepelawym, rozmawia dr Janusz NowakPanie Rektorze, w rozmowie z dnia 21 maja bieżącegoroku, przeprowadzonej bezpośrednio po wyborze PanaProfesora na stanowisko Rektora PWSZ i zamieszczonejw dziewiątym numerze „Eunomii”, obiecaliśmy naszymCzytelnikom jeszcze jeden wywiad z Panem Rektoremprzed rozpoczęciem roku akademickiego 2007/2008.Teraz tę obietnicę spełniamy, dziękując jednocześnie za poświęcenienam czasu mimo ogromu obowiązków.Prof. Michał Szepelawy: Udzielanie wypowiedzi naszemuuczelnianemu miesięcznikowi uważam za jeden z moichobowiązków. I nie jest to obowiązek przykry, pragnędodać.Miło słyszeć te słowa! Panie Rektorze, jak zapisze sięw Pańskiej pamięci poniedziałek 3 września bieżącegoroku?Prof. Michał Szepelawy: Był to niewątpliwie dzień szczególny.Na pewno nie zapomnę go do końca życia.Podpowiedzmy Czytelnikom, że właśnie w tym dniu odbyłosię przekazanie władzy w Uczelni.Prof. Michał Szepelawy: Tak, w trakcie kameralnej,ale przy tym podniosłej uroczystości władza rektorska zostałaprzekazana. Całkowicie pokojowo, dodam żartobliwie!Poprzedni Rektor, prof. zw. dr hab. Joachim Raczek,oddał mi nie tylko insygnia rektorskie, a więc symboliczneznaki władzy rektora, ale przede wszystkim powierzyłmi, według ustalonych procedur, cały majątek Uczelni.W chwili podpisywania dokumentów uzmysłowiłem sobieogromną odpowiedzialność, jaką zdecydowałem się wziąćna swoje barki.Świadomość odpowiedzialności jest nadrzędnym uczuciemPana Rektora w tych pierwszych dniach urzędowania?Prof. Michał Szepelawy: Mógłbym być posądzonyo fałszywą skromność, gdybym stwierdził, że nie odczuwałem,czy też nadal nie odczuwam ogromnej satysfakcji.Sprawowanie tak zaszczytnej funkcji pozwala przecieżna zaznanie smaku realnej władzy, a to nie jest doświadczenienieprzyjemne. Jednakże byłbym kimś irytująco naiwnym,gdybym ową satysfakcją, płynącą z faktu wyborumojej osoby na stanowisko rektora, chciał się bez końcanapawać. Bycie rektorem to ciężka praca i jeszcze cięższaodpowiedzialność. Jestem całkowicie świadomy tej ogromnejodpowiedzialności, odczuwam ją. Zapewne wraz z upływemczasu będę jej doświadczał w coraz większym stopniu.I nie jest to odpowiedzialność jedynie za materialny stanposiadania Uczelni (o czym wspomniałem przed chwilą),ale również, a wręcz szczególnie, za jej harmonijny rozwój,poziom kształcenia, utrzymanie tego statusu, który naszaSzkoła uzyskała w ciągu minionego pięciolecia.Czy te pierwsze dni przyniosły Panu Rektorowi jakieśistotne wyzwania?Prof. Michał Szepelawy: Mam poczucie, że od chwili, kiedyzdecydowałem się kandydować na stanowisko rektoraPWSZ oraz od kiedy zostałem głosami elektorów wybrany,staję przed całą serią wyzwań. Kierowanie dużą, wciążrozwijającą się Uczelnią jest integralnie związane z trudnymiwyzwaniami. Na razie uczę się niełatwej sztuki stawianiaim czoła. Przejęcie obowiązków odbyło się celowona początku wrzesnia. Chodzi o to, abym miał cały miesiącna uchwycenie najważniejszych mechanizmów funkcjonowaniaUczelni, poznanie osób pełniących kluczowerole w zarządzaniu poszczególnymi segmentami Szkoły,oswojenie się z nowymi obowiązkami, z blaskami i cieniami(oby tych ostatnich było jak najmniej) rektorowania.Na szczęście mogę liczyć w tym zakresie na pomoc ze stronyzarówno Rektora Raczka, jak i Prorektora MarianaKapicy oraz Prorektora Jerzego Pośpiecha, który jak wiadomozostał wybrany na to samo stanowisko na kolejnąkadencję i w ten sposób stał się naturalnym łącznikiemmiędzy poprzednimi i nowymi władzami Uczelni.Już kilka razy padło w tej rozmowie nazwisko Profesoradra hab. Joachima Raczka, współtwórcy raciborskiejUczelni i pierwszego jej Rektora. Czy mógłby Pan Rektorzdradzić, jakie uczucia nawiedzają Pana w czasie, gdyprzejął Pan z rąk tego wybitnego uczonego stery PWSZ?Prof. Michał Szepelawy: Zostać następcą ProfesoraRaczka to oczywiście przede wszystkim olbrzymi zaszczyt,a jednocześnie zobowiązanie. Pan Rektor cieszy się ogromnymszacunkiem w środowisku naukowym. Przekonałemsię o tym wielokrotnie, ostatnio w trakcie konferencji rektorówszkół wyższych w Jeleniej Górze. Fakt, że to właśnieProfesor Raczek przedstawiał mnie innym rektoromsprawił, że od razu z anonimowego, nowego szefa PWSZ8

WYWIADw Raciborzu stałem się w oczach członków tego szacownegogremium kimś akceptowanym, traktowanym z życzliwością.Ogromnie się cieszę, że Profesor Raczek, mójmistrz, promotor mojego doktoratu, nadal będzie ściślezwiązany z raciborską Uczelnią. Jego olbrzymie doświadczenie,wiedza, kultura osobista, prawość – to wartościbardzo potrzebne naszej społeczności akademickiej. Mogęobiecać, że będę się mocno starał, aby jak najlepiej kontynuowaćdzieło zapoczątkowane i znakomicie rozwinięteprzez Profesora Raczka.Ośmielę się dodać, że fascynujące jest to naturalne przekazanieprzez Mistrza władzy rektorskiej własnemuUczniowi. To dobrze, że nasza Uczelnia pielęgnuje takietradycyjne, a przy tym mądre zasady.Prof. Michał Szepelawy: Tak się złożyło, ale rzeczywiściesytuacja ta kojarzy się z dawnymi strukturamiuniwersyteckimi.Panie Rektorze, w poprzednim wywiadzie przedstawiłPan obszernie swoją wizję kierowania Państwową WyższąSzkołą Zawodową w Raciborzu. Chciałbym zapytać, jakz dzisiejszej perspektywy, urzędującego już Rektora, widziPan hierarchię celów, jakie chciałby Pan osiągnąć?Prof. Michał Szepelawy: Stawiamy zdecydowaniena rozwój Uczelni, jednakże podstawowym jego warunkiemjest rozbudowa bazy PWSZ. W stu procentach wykorzystujemyposiadaną obecnie bazę, zatem nie mamyjuż rezerw. Potrzebne są kolejne budynki dydaktyczne.Jak wiadomo, chcemy w najbliższym czasie uruchomićdwa nowe kierunki: budownictwo i rolnictwo. Staraniasą bardzo zaawansowane, ale musimy posiadać gwarancję,że uda się nam wydatnie poszerzyć bazę lokalową. Liczymyoczywiście w tym zakresie na Starostwo Powiatowe orazFoto. Tomasz UrbanPrzekazanie władzy rektorskiej - 3.09.2007 r.na władze naszego miasta. Jest za wcześnie, aby mówićo konkretnych ustaleniach, wierzymy jednak, że uda sięnam pomyślnie zrealizować nasze ambitne zamierzenia.Adaptacja pozyskanej od Rafako S.A. hali warsztatowejna halę sportową ruszy już niebawem, prawda?Prof. Michał Szepelawy: Tak, chcemy wkrótce uruchomićwszystkie konieczne procedury (począwszy od przetarguna kredyt bankowy potrzebny na sfinansowanie tegoprzedsięwzięcia), aby na początku semestru letniego (czyliw lutym 2008 roku) rozpoczęły się prace. Pragniemy następnyrok akademicki zainaugurować już w nowej hali.Mamy w planach także zbudowanie specjalnego łącznika,dzięki któremu możliwa byłaby bezpośrednia komunikacjamiędzy Halą sportową OSiR-u, a naszym obiektem dydaktycznymprzy ulicy Łakowej. Ten pomysł przeprowadzimywe współpracy z Urzędem Miasta, któremu Hala OSiR-upodlega.Inwestycje i remonty to nie tylko sprawa przyszłości,ale dzień dzisiejszy Uczelni.Prof. Michał Szepelawy: Oczywiście. W czasie wakacjirealizujemy m.in. ocieplanie budynku przy ulicy Łąkowej,prace remontowo-adaptacyjne w budynku głównymprzy ulicy Słowackiego (zwłaszcza na drugim piętrze),konserwację konstrukcji dachowej pływalni przy ulicySłowackiego.Jak ocenia Pan Rektor tegoroczny nabór, który w dniunaszej rozmowy nie został jeszcze zakończony?Prof. Michał Szepelawy: Nie chciałbym zapeszyć,ale mogę powiedzieć, że na razie nasza Uczelnia nie makłopotów z naborem, mimo że na horyzoncie pojawił sięniż demograficzny, a konkurencja na rynku kształceniawyższego jest, jak wiadomo, olbrzymia.Na większości kierunków studiów dziennychwykonaliśmy nabór niemal w stuprocentach, natomiast na studiach niestacjonarnychwidać już od pewnegoczasu tendencję, polegającą na obniżeniuzainteresowania tym typem kształcenia.Trzeba dodać, że jest to tendencjaogólnopolska. Jednak mimo tychnegatywnych symptomów tegorocznynabór na studia zaoczne jest takżezadowalający.Jakie mechanizmy należałoby uruchomić,aby w nadchodzących latach liczba studentówraciborskiej PWSZ nie malała?Prof. Michał Szepelawy: W minionympięcioleciu już ukształtowaliśmy, główniedzięki trafnym decyzjom Pana Rektora9

WYWIADRaczka, szereg rozwiązań, służących „przyciąganiu” potencjalnychstudentów na naszą Uczelnię. Świetną wizytówkąPWSZ są liczne sukcesy naukowe, sportowe i kulturalne,jak chociażby w ostatnim czasie brązowy medal siatkarzyw Akademickich Mistrzostwach Europy. Nasi absolwencisą najlepszymi orędownikami Uczelni, jej ambasadoramiw wielu, często bardzo oddalonych od Raciborza, regionachPolski.Piszemy o tym wydarzeniu w tym numerze „Eunomii”.Prof. Michał Szepelawy: To znakomicie. Nadawanie rozgłosu,rzecz jasna w dobrym tego słowa znaczeniu, takznaczącym sukcesom, wytwarza pozytywny klimat wokółUczelni, który też ma niebagatelny wpływ na poziom zainteresowanianią wśród młodzieży. Nasze wieloletniedoświadczenia edukacyjne (nie tylko te, które związanesą ściśle z działalnością PWSZ, ale także wcześniejsze,a więc Studium Nauczycielskie i Kolegium Nauczycielskie)dają Uczelni mocną pozycję przede wszystkim w regionie,ale także w kraju. Będziemy tę pozycję umacniać.Czy oprócz sprawdzonych już metod przewiduje PanRektor jakieś nowe sposoby uatrakcyjniania oferty studióww Raciborzu?Prof. Michał Szepelawy: Naszym wielkim atutem jest wielokierunkowość.Nie koncentrujemy się na jakiejś jednejdziedzinie, jak to się dzieje w niektórych uczelniach publicznychi prywatnych, lecz staramy się harmonijnie rozwijaćkierunki bardzo różnorodne. Niezwykle trafną decyzjabyło na przykład uruchomienie kierunku automatyka i robotyka,bowiem zachodnioeuropejski rynek pracy jest otwartyna przybywających z Polski inżynierów (trend tenjest widoczny szczególnie w Niemczech). W dalszym ciągubędziemy skrupulatnie analizowali sytuację na rynku pracyw Polsce, aby skutecznie reagować, modyfikując odpowiednioprofile kształcenia. Pójdziemy w kierunku utworzeniaspecjalności, które wyposażą absolwentów w umiejętnośćsamozatrudnienia, tworzenia dla siebie i innych miejsc pracy.Jest to bardzo popularna ostatnio w krajach zachodnichtendencja w edukacji na poziomie wyższym. Podam jeszczeprzykład z mojej dziedziny. Otóż pragnę przenieść na naszepodwórko niezwykle pozytywne zjawisko zaobserwowaneprzeze mnie w trakcie pobytu w Stanach Zjednoczonych:coraz więcej osób wynajmuje tam sobie osobistego trenera,który ustala indywidualny system ćwiczeń fizycznych, jadłospis,optymalny system wykorzystania czasu itd. Jestemprzekonany, że z biegiem czasu w coraz szerszym zakresiefenomen ten będzie uzewnętrzniał się także w naszym kraju.Dlatego chcemy wyjść naprzeciw takim potrzebom poprzezutworzenie specjalności, w ramach której studencibędą zdobywali kompetencje trenera osobistego.Niemożliwa jest realizacja wymienionych przykładowoprzez Pana Rektora zamierzeń (i oczywiście wielu innych)bez dobrze przygotowanej kadry dydaktyczno-naukowej.Jak ocenia Pan Profesor sytuację pod tym względem?Prof. Michał Szepelawy: Posiadamy świetną kadrę.Osoby, prowadzące w raciborskiej Uczelni różnorakie zajęcia,są w zdecydowanej większości nie tylko znakomiciewykształcone i kompetentne, ale także pracowite, zaangażowane,odpowiedzialne. Nasi pracownicy są przyjaźnienastawieni wobec studentów, potrafią odkryć drzemiącew nich talenty i możliwości. Wciąż przybywa osób mobilizującychsię do podnoszenia własnych kwalifikacji naukowych,uzyskujących stopień doktora, a także tytuł doktorahabilitowanego. W ostatnich miesiącach kilku naszychpracowników obroniło dysertacje doktorskie.Piszemy o nich w tym numerze„Eunomii”.Foto. Tomasz UrbanPrzekazanie władzy rektorskiej - 3.09.2007 r.Prof. Michał Szepelawy: Właśnie.Nasza Uczelnia tworzy już własną kadrę(czego i ja jestem przykładem). Ale występujetakże zjawisko inne: wiele osóbz różnych ośrodków akademickich chcepracować w Raciborzu. To najlepiejświadczy o marce, jaką zdążyliśmy sobiewyrobić. O jakości pracy Uczelni decydujegłównie poziom kadry naukowo-dydaktycznej.Ale nawet najlepsza kadranie byłaby w stanie działać bez wsparciaze strony pracowników administracjii obsługi. Pragnę bardzo mocno zaakcentowaćich oddanie dla raciborskiejPWSZ, utożsamianie się z Uczelnią, troskęo jej wszechstronny rozwój.10

WYWIADW jaki sposób postrzega Pan Rektor rolę PWSZ w lokalnejspołeczności?Prof. Michał Szepelawy: Uczelnia ma do spełnieniabardzo ważną misję. Pełni ją od początku swego istnienia,ale nie przez wszystkie środowiska jest to dostrzegane.Już jesteśmy, a chcemy być w coraz wyższym stopniu,ośrodkiem kulturotwórczym. Powiem odważnie, że mamyambicję tworzenia środowiska elity intelektualnej, elityopiniotwórczej. To wielkie zadanie, jakie stoi przed nami.Uczelnia jest otwarta na różne inicjatywy edukacyjne, takżete, które są formułowane poza jej murami. Organizujemywykłady otwarte (choćby ostatnio wykład prof. Miodka),które też są formą zbliżenia Szkoły i środowiska lokalnego.Chcemy konsekwentnie udostępniać społeczności lokalnejnaszą bazę, a także pracowników. Mamy nadzieję,że staniemy się trwałym składnikiem życia publicznegow regionie raciborskim, na Śląsku, a także – przynajmniejw pewnej mierze – w kraju.Znów wracamy do wspomnianego już wcześniej współdziałaniaUczelni z władzami samorządowymi.Prof. Michał Szepelawy: Tak, to bardzo ważka sprawa.Oczekujemy pomocy ze strony władz miejskich i powiatowychw dziedzinie rozbudowy infrastruktury Uczelni,ale przecież my też mamy do zaoferowania niebagatelnąpomoc. Posiadamy np. możliwości realizacji wszechstronnychdziałań prozdrowotnych, odnoszących się główniedo dzieci i młodzieży Raciborza i regionu. Najważniejsze,że wiemy jak to robić Ponadto nasi studenci wypracowalicały szereg metod działań na niwie społecznej, kulturalnej,a nawet politycznej, dzięki którym są po prostu widoczniw przestrzeni publicznej. Dodam, że widoczni w pozytywnymkontekście.Mamy bardzo wiele atutów, musimy je mądrze i efektywniewykorzystywać.Czy może Pan Rektor zdradzić Czytelnikom, jaki styl kierowaniaUczelnią będzie Pan preferował?Prof. Michał Szepelawy: Jestem człowiekiem kompromisu(a przynajmniej za takiego się uważam), a więc wsłuchujęsię najpierw w opinie wielu różnych ludzi, konsultujęsię, a dopiero potem podejmuję decyzję. Nie mamw zwyczaju arbitralnego narzucania innym swoich racji.Mam wokół siebie grono osób, którym ufam, z którychzdaniem się liczę. Wierzę, że osoby te nie pozostawią mniesamego w trudnych chwilach, kiedy będę musiał podejmowaćkontrowersyjne, niepopularne decyzje.Dziękując Panu Rektorowi za rozmowę, pragnę w imieniuCzytelników, redakcji i własnym życzyć Panu samychsukcesów w trakcie rozpoczynającej się kadencjirektorskiej. Pana sukcesy będą równocześnie sukcesamiUczelni. Życzę ponadto zdrowia, wytrwałości oraz pomyślnościw życiu osobistym.Prof. Michał Szepelawy: Dziękuję bardzo. Ja również,uprzedzając niejako moje przemówienie podczas uroczystościinauguracji nowego roku akademickiego, życzęwszystkim członkom społeczności akademickiej – pracownikomnaukowym, pracownikom administracji i obsługi,studentom – jak najpomyślniejszego roku akademickiego2007/2008. Panu redaktorowi zaś i całej redakcji„Eunomii” życzę samych dobrych i ciekawych materiałówna łamach uczelnianego pisma.Serdecznie dziękuję, Panie Rektorze.Rozmowa została przeprowadzona 7 września 2007 rokuCzy są sprawy, które Pana, PanieRektorze, niepokoją u progu nowego rokuakademickiego?Prof. Michał Szepelawy: Cóż, nie jestemosobą szczególnie strachliwą, ale oczywiścieobawy odczuwam, tak jak każdy,kto kieruje dużą firmą, a przecież naszaUczelnia jest firmą niemałą. Potężnafala niżu demograficznego, exodus młodychludzi do krajów zachodnich, pewnezmniejszenie się popularności studiowania– to niewątpliwie okoliczności, którebudzą niepokój. W niedalekiej przyszłościilość studiujących w skali Polski będziemalała, w związku z czym niektóre szkoływyższe po prostu stracą rację bytu, znikną.Jestem przekonany, że nasza Uczelnia– dzięki walorom, o których mówiłem –nie tylko przetrwa, ale będzie się rozwijała.Jego Magbificencja Rektor PWSZ w Raciborzu Prof. ndzw. dr hab. Michał Szepelawyw gabinecie rektorskimFoto. Archiwum PWSZ w Raciborzu11

KONFERENCJAProgram Międzynarodowej Konferencji Naukowej„Na Pograniczach Edukacji”Racibórz, 25-26.09.2007 r.Przedstawiamy Państwu program bardzo ważnej konferencji, przeprowadzonej w końcu września w naszej Uczelni. W następnymnumerze „Eunomii” umieścimy dokładną relację z przebiegu Konferencji.Redakcja25.09.2007 r.Otwarcie konferencji – (sala 202, budynek B)10.00 – 10.15 – Uroczyste rozpoczęcie konferencjiRektor prof. nadzw. dr hab. Michał SzepelawySesja plenarna – godz. 10.15 – 11.15Przewodniczący: Prof. zw. dr hab. Joachim RaczekProf. nadzw. dr Jerzy Pośpiech1. Doc. PhDr. Josef Malach, CSc., Ostravska UniverzitaRegionální efekty edukace a jejich využití pro řízení vzdělăvacīch instytucī2. Prof. nadzw. dr hab. Andrzej Krawański, AWF PoznańPogranicza zdrowia i choroby w kontekście edukacyjnym3. Prof. nadzw. dr hab. Marian Kapica, PWSZ RacibórzPedagogika na pograniczachObrady w sesjach tematycznychSEKCJA I – (sala 202, budynek B)godz. 11.30 – 13.30Problematyka zdrowia i choroby na pograniczach.Kontekst edukacyjnyPrzewodniczący: Prof. nadzw. dr hab. Andrzej KrawańskiDr Anna Gaweł, dr Mirosław Kowalski1. Prof. nadzw. dr hab. Michał Szepelawy, PWSZ RacibórzPoziom sprawności motorycznej dzieci i młodzieży Raciborza2. Dr Anna Gaweł, Uniwersytet Jagielloński KrakówStan i perspektywy rozwoju pedagogiki zdrowia3. Dr Mirosław Kowalski, Uniwersytet ZielonogórskiWiedza potoczna o zdrowiu (między wizją normatywną, deskryptywnąa propagandową)4. Doc. RNDr. Jan Šteigl, CSc., Univerzita Palackého v OlomouciAntropologické výzkumy v pohraničních oblastech ČR – jejich významz hlediska výchovy a podpory zdraví5. Dr Ewa Jarosz, Uniwersytet Śląski KatowiceKrzywdzenie dzieci - problem zdrowia w społecznościach lokalnychi w perspektywie globalnej6. Dr Weronika Wrona - Wolny, AWF KrakówWystępowanie ryzykownych zachowań zdrowotnych na przykładzieprzemocy wśród młodzieży szkolnej7. Prof. zw. dr hab. Tatiana Senko, Akademia Techniczno-Humanistycznaw Bielsku-BiałejPozytywne formy zachowań osobowościowych jako podstawa zdrowiapsychicznego mieszkańców pograniczy8. Doc. PhDr. Jitka Šímíčková – Cížkovà, CSc., Ostravska UniverzitaHodnota zdravi jako aspekt kvality života u univerzitnich studentu9. PaedDr. Soňa Kršjaková, Univerzita Komenskèho BratislavaZdrowie i ruch w programach nauczania w szkołach podstawowychna Słowacji10. Doc. PaedDr. Adriana Wiegerová, PhD., Univerzita Komenskèho BratislavaPojęcie zdrowia w programach nauczania na Słowacji11. Mgr. Zlatica Dorková, Doc. Mgr. Martina Cichá, PhD., Univerzita Palackého vOlomouciVýchova ke zdraví v každodenní praxi učitelky mateřské školyPrzerwa Obiadowa – godz. 13.30 – 14.30SEKCJA I – ciąg dalszy obrad – godz. 14.30 – 16.30Przewodniczący: . Doc. RNDr. Jan Šteigl, CSc.,Dr Weronika Wrona - Wolny, dr Beata Fedyn12. Dr Bożena Makowska, AWF KrakówOcena wybranych zachowań zdrowotnych młodzieży wiejskiej szkółponadgimnazjalnych13. Mgr. Aleksandra Tomàšovà, Ostravska Univerzita, Pedagogicka fakultaŠkola podporující zdraví14. Mgr Zofia Kurzeja, PWSZ RacibórzZdrowie wartością autoteliczną czy służebną?15. Mgr Mirosław Hanulewicz, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji OpoleTendencje rozwojowe w profilaktyce społecznej16. Mgr Magda Szul, PSP nr 15 OpoleEdukacja z pogranicza zdrowia i choroby. Potrzeby dziecka zdrowegoi chorego17. Mgr Sławomir Śliwa, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji OpoleProfilaktyka rówieśnicza na przykładzie Akademii MłodzieżowychInicjatyw Profilaktycznych18. Mgr Jolanta Morawska, Fundacja „Pro Salute” BędzinProblematyka przeżywania utraty w psychologii - żałoba jako naturalnyproces po śmierci bliskiej osoby19. Mgr Agnieszka Łaba, Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska PrzemyślRewalidacyjny wymiar biblioterapii na przykładzie dzieci upośledzonychumysłowo20. Dr Ilona Pokora, PWSZ RacibórzPrzebieg procesu uwodnienia organizmu po stresie ciepła podstawązdrowia21. Dr Krzysztof Skalik, PWSZ RacibórzRola poziomu aktywności ruchowej na lekcjach wychowania fizycznegow edukacji prozdrowotnej młodzieży22. Dr Igor Radziewicz – Winnicki, IMPiZŚCzynnościowe bóle brzucha jako zaburzenie funkcjonowania psychospołecznegodzieci23. Mgr Joanna Raniszewska, PWSZ RacibórzRóżnorodność form aktywności fizycznej wśród społeczności lokalnej24. Mgr Jarosław Gasilewski, PWSZ Racibórz, prof. nadzw. dr hab. Janusz Iskra, AWFKatowiceZmiany sprawności koordynacyjnej młodzieży między 13 a 14 rokiem życia25. Mgr Grzegorz Wachowski, PWSZ RacibórzRekreacja i zdrowie wśród osób trenujących karate w Raciborskim KlubieKyokushin Karate26. Mgr Józefa Kielak, PWSZ RacibórzWczesna diagnostyka wad wzroku, słuchu i mowy szansą dla pomyślnejedukacji dziecka27. Dr Beata Fedyn, PWSZ RacibórzZachowania zdrowotne seniorów – problem pogranicza gerontologii i pedagogikizdrowia28. Dr Ilona Gembalczyk, PWSZ RacibórzŚrodowiskowe uwarunkowania promowania zdrowia społeczności lokalnej29. Dr Teresa Nazimow – Krakowska, PWSZ RacibórzKoncert w muzeum, ul. Chopina 17.30 – 18.40Uroczysta kolacja – 18.4012

KONFERENCJASEKCJA II – (sala 227, budynek A)godz. 11.30 – 13.30Edukacja multikulturowa wyzwaniem XXI wiekuPrzewodniczący: Prof. nadzw. dr hab. Marian KapicaDoc. Mgr. Martina Cichá, PhD.1. Prof. dr hab. Jadwiga Kosowska – Rataj, Uniwersytet OpolskiWartości młodzieży w perspektywie postmodernistycznej2. Doc., Mgr. Katerina Vitásková Ph.D, Univerzita Palackého v OlomouciReflexe interkulturàlniho pristupu v ràmci výsokoškolskèho vzdelàvànìlogopedů`3. Prof. nadzw. dr Jerzy Pośpiech, PWSZ RacibórzProblemy jakości europejskiego wychowania fizycznego4. Doc. PhDr. Ladislav Langr, PhD., Ostravska UniverzitaEvropskà dimenze v edukaci na českých školàch5. Doc. PaedDr. Miroslav Kopecký, PhD., PhDr. Helena Skarupská, PhD.,PhDr. Ivana Knausová, PhD., Univerzita Palackého v OlomouciVýznam hodnocení biologického věku u dospělé populace z pohledudemografického vývoje současné společnosti6. PhDr. Helena Skarupská, PhD., PhDr. Ivana Knausová, PhD., Doc. PaedDr. MiroslavKopecký, PhD., Univerzita Palackého v OlomouciOtázky sociálního zabezpečení seniorů a jejich aktivního zapojení do životaspolečnosti7. PhDr. Ivana Knausová, PhD., Doc. PaedDr. Miroslav Kopecký, PhD., PhDr. HelenaSkarupská, PhD., Univerzita Palackého v OlomouciProblematika zvyšujícího se věku v současné moderní společností8. PhDr. Libor Martinek, PhD., Slezská Univerzita OpavaNabývání identity. K možnostem využítí literatury v nářečí na Opavsku vevýuce literatury9. Doc., Mgr. Martina Cichá, PhD., Mgr Zlatica Dorková, Univerzita Palackého vOlomouciBudoucnost multikulturalismu a multikulturní výchovy10. Doc. PhDr. Helena Grecmanová, Ph.D. Univerzita Palackého v Olomouci, PedagogickáfakultaMultikulturní výchova podle programu RWCT (učitelé a multikulturníspolečnost)Przerwa Obiadowa – godz. 13.30 – 14.30SEKCJA II – ciąg dalszy obrad – godz. 14.30 – 16.30Przewodniczący: Prof. dr hab. Jadwiga Kosowska – RatajDoc. PaedDr. Miroslav Kopecký, PhD.11. Dr Ewa Wysocka, Uniwersytet Śląski Katowice„Inny” w świadomości młodzieży – źródła, mechanizmy i konsekwencje postrzeganiaodmienności w świecie społecznym12. Mgr Beata Stępień, SP nr 1, RacibórzNauczanie w różnorodności – dialog religii i kultur13. Dr Jolanta Gabzdyl, PWSZ RacibórzPotrzeby edukacji interkulturowej a wczesnoszkolna edukacjazintegrowana14. Dr Kornelia Lach, Zespół Szkół w KrzanowicachO edukacji interkulturowej w Zespole Szkół w Krzanowicach15. Dr Edward Szkoda, Uniwersytet OpolskiDeterminanty edukacji interkulturowej w świetle przepisów oświatowychw Polsce po 1945 r.16. Dr Joanna Ogrodnik, AWF KatowiceRola nauczyciela w edukacji interkulturowej17. Mgr Alicja Maślej, Uniwersytet OpolskiLingwistyczne aspekty edukacji interkulturowej18. Dr Gabriela Kryk, PWSZ RacibórzSzkolne środowisko edukacyjne w procesie uczenia się młodszych uczniów19. Mgr Marzena Bugiel, PWSZ RacibórzWspółpraca raciborskich placówek oświatowych z zaprzyjaźnionymi placówkamiw Czechach20. Mgr Małgorzata Fojcik, GOPS KrzanowiceSytuacja szkolna dziecka z rodziny czasowo niepełnej21. Mgr Beata Gawłowska, PWSZ RacibórzEdukacja regionalna w oczach przyszłych nauczycieliKoncert w muzeum, ul. Chopina 17.30 – 18.40Uroczysta kolacja – 18.4025.09.2007 r.Śniadanie – godz. 8.00 – 9.00Sesja plenarna – (sala 202, budynek B)9.00 – 9.30 – Racibórz – miasto w świadomości mieszkańcówdr Edward Nycz, PWSZ RacibórzSEKCJA III – (sala 227, budynek A)godz. 9.30 – 10.30Aktywność społeczności lokalnej na raciborsko-opawskim pograniczuPrzewodniczący: dr Edward Nycz1. PaedDr. Radmila Burkovičová, PhD., Ostravska UniverzitaJak od dokumentu do kształcenia dziecka w wieku preprymarnymw regionie Morawsko-Śląskim?2. Mgr Dorota Piechowicz, Uniwersytet OpolskiOrganizacje pozarządowe jako forma aktywności i identyfikacji z grupąw odniesieniu do omawianych społeczności lokalnych3. Mgr Marzena Kędra, Zespół Szkolno - Przedszkolny w MoszczancePołączyła nas pedagogika C. Freineta4. Dr Edward Nycz, PWSZ RacibórzPodmiotowość sołtysa w kształtowaniu aktywności w społeczności lokalnejDYSKUSJA, PODSUMOWANIE KONFERENCJIsala 202, budynek B, godz. 12.00 – 12.30Obiad – godz. 13SEKCJA IV – (sala 202, budynek B)godz. 9.30 – 12.00Równość szans w zmieniającym się społeczeństwie pograniczaPrzewodniczący: Prof. nadzw. dr hab. Gabriela KapicaProf. PhDr. Alena Nelešovská, CSc.1. Prof. nadzw. dr hab. Gabriela Kapica, PWSZ Racibórz, Uniwersytet OpolskiTechniki ludyczne w kształtowaniu kompetencji pedagogicznych studentów2. Prof. PhDr. Alena Nelešovská,, CSc., Univerzita Palackého v OlomouciInovativnì přistupy ve vzdĕláváni3. Dr Dariusz Chojecki, PWSZ RacibórzKwalifikowanie dzieci do nauczania w Szkole Specjalnej nr 10 w Raciborzu– rys historyczny4. Dr Aleksandra Mach, Uniwersytet RzeszowskiUczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych wyzwaniem dla nauczycielaszkoły ogólnodostępnej5. Mgr Daniel Wiśniewski, Uniwersytet OpolskiAspiracja młodzieży pogranicza na tle transformacji społeczno-kulturowej6. Mgr Hanna Łaciok, DPS „Złota Jesień” RacibórzAnaliza potrzeb socjalnych ludzi starszych a możliwość instytucjonalnychform opieki na obszarze miasta Raciborza7. Mgr Magdalena Liszka, PWSZ RacibórzOsoby starsze na rynku pracy terenu pogranicza8. Mgr Piotr Olejnik, Uniwersytet w BiałymstokuPogranicze jako szansa społecznej inkluzji Innego9. Mgr Monika Cieślicka, PWSZ RacibórzReadaptacja zawodowa więźniów opuszczających zakład karny10. Dr Adam Musioł, mgr Sabina Krawiec, PWSZ RacibórzUczelnie bez granic – nauczanie na odległośćDYSKUSJA, PODSUMOWANIE KONFERENCJIsala 202, budynek B, godz. 12.00 – 12.30Obiad – godz. 1313

Z ŻYCIA UCZELNIProfesor Joachim Raczekczłonkiem Polskiej Akademii NaukMimo że Pan Profesordr hab. Joachim Raczek zakończyłw sierpniu bieżącegoroku kadencję rektorską,to Jego związek z raciborskąUczelnią nie uległ przerwaniu.Pan Profesor będzie nie tylkoprowadził wykłady i seminarialicencjackie w InstytucieKultury Fizycznej, ale takżesłużył swoim ogromnymdoświadczeniem naukowymi organizatorskim oraz licznymikontaktami w świecie polskieji światowej nauki.Miarą pozycji naukowejPana Profesora JoachimaRaczka jest Jego ponownywybór na członka KomitetuRehabilitacji, Kultury Fizyczneji Integracji Społecznej PolskiejAkademii Nauk. To ogromne, bardzo nobilitujące naszą Uczelnię wyróżnienie.W imieniu całej społeczności Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu życzymy PanuProfesorowi wielu sukcesów oraz satysfakcji zawodowej i osobistej.Redakcja14

PRZEKRACZAMY GRANICENOWY PARTNER NASZEJ UCZELNIUniwersytet Palackiego w OłomuńcuPod koniec swego urzędowania kierownictwo Uczelni doprowadziło do podpisania kolejnej umowy o współpracy. Nowymnaszym partnerem został Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu (Republika Czeska). Formalnie– nowym, a w rzeczywistości od dawna żyjącym z PWSZ w wielkiej przyjaźni, której dowody są widoczne we współpracypracowników i studentów obu układających się stron.15

PRZEKRACZAMY GRANICEW sierpniu 2007 r. pod tekstem umowy swoje podpisy złożyli:dziekan Wydziału Pedagogicznego Prof. Paed. Dr LibušeLudiková, CSc., ze strony Państwowej Wyższej SzkołyZawodowej, Rektor, prof. zw. dr hab. Joachim Raczek.To, jak należy sądzić, bardzo ważny moment w życiuobydwu Uczelni, zwłaszcza zaś – w krótkim, bo zaledwie5. letnim okresie istnienia PWSZ. To nie pierwsza podpisanaumowa. Bowiem pierwszą uczelnią akademicką,z którą podjęto daleko idącą współpracę, była AkademiaWychowania Fizycznego w Katowicach. Stosowny dokumentpodpisano 1 października 2005 r., co było uzasadnioneprzede wszystkim uruchomieniem w 2002 r. kierunkuwychowanie fizyczne. Ponadto nawiązano współpracę pomiędzyWydziałem Wychowania Fizycznego UniwersytetuOstrawskiego (13 X 2005), Uniwersytetem Opolskim orazPolitechniką Opolską. W ramach tych umów realizuje sięnie tylko programy badawcze, ale także wymianę kadrowąi współpracę studentów.Należy tu wspomnieć, że wespół z Wydziałem WF OU– Szkoła nasza (oraz kilka zagranicznych ośrodków naukowych)realizuje szeroko zakrojone badania poziomumotoryki dzieci i młodzieży. Warto przypomnieć, że WydziałPedagogiczny OU oraz Instytut Nauk Pedagogicznychi Psychologicznych Śląskiego Uniwersytetu w Opawie – wespółz Instytutem Studiów Edukacyjnych PWSZ są współorganizatoramimiędzynarodowej konferencji naukowej NAPOGRANICZACH EDUKACJI (25-26 IX 2007 r.), którejprogram wydrukowaliśmy w tym numerze „Eunomii” i którejprzebieg przedstawimy w kolejnym numerze naszego pisma.Wynikiem umowy z Politechniką Opolską jest uruchomieniew Raciborzu dla naszych absolwentów zajęć w ramachstudiów drugiego stopnia (studia magisterskie na kierunkuwychowanie fizyczne). Niestety, nie udało nam się doprowadzićdo podobnego rezultatu rozmów prowadzonychz Uniwersytetem Opolskim, czego ogromnie żałujemy.Najbardziej niepocieszeni są nasi absolwenci, którzy liczylina kontynuację taniej drogi do magisterium.Żywe są zwłaszcza związki osobowe z naszymi partnerami,bowiem wspierani jesteśmy kadrą naukowo-dydaktyczną,zatrudnioną na funkcjonujących u nas ośmiu kierunkachi dwudziestu trzech specjalnościach. Cieszymy się tym,że w gronie naszych pracowników są przedstawiciele AWFw Katowicach, UO w Opolu, PO w Opolu, WydziałuPedagogicznego Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu,a nawet Uniwersytetów Jagiellońskiego i Wrocławskiego.Ukazując dotychczasowe przejawy współpracy z licznymiośrodkami, nie można nie wspomnieć o kontaktachstudentów. Interesującym ich przykładem są cykleobozów naukowych studentów, których organizatoramibyli dotąd Uniwersytet Palackiego, Katedra PedagogikiWczesnoszkolnej Instytutu Studiów EdukacyjnychUniwersytetu Opolskiego, Katedra Edukacji ElementarnejWydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Ostrawskiegooraz nasz Instytut Studiów Edukacyjnych.Wspominamy jeszcze ostatni obóz naukowy zorganizowanyprzez naszą Uczelnię. Odbył się on w dniach26-29 marca 2007 r. a jego tematyka badawcza skupiałasię wokół edukacji interkulturowej. Koła Pedagogówrealizowały międzynarodowy projekt edukacyjny nt.Tradycje i obrzędy regionalne w edukacji wczesnoszkolnej,w którym uczestniczyli także studenci z UniwersytetuPalackigo w Ołomuńcu, Uniwersytetu w Preszowie orazz Uniwersytetu Opolskiego.Wyrażamy przekonanie, że współpraca, której treść zostałazawarta we wspomnianej umowie z dnia 22.08.2007 r.,podpisanej przez kierowników umawiających się instytucji,będzie nie tylko demonstracją woli współdziałania.Widzimy ją nade wszystko jako generator wielu wspólnychchwalebnych dokonań, odnotowanych także przez naszeuczelniane annały.Ołomuniec – widok na rynek z wieży kościołaFoto: www.wikipedia.pl16

SYLWETKISYLWETKI NOWYCH DOKTORÓWWielką radością napełnia członków społeczności naszej Uczelni wzrastająca liczba nowych doktorów nauk. Naważność tego zjawiska wskazał m.in. w opublikowanym na stronach na stronach 8-11 wywiadzie Rektor PWSZ prof.dr hab. Michał Szepelawy.Poniżej prezentujemy sylwetki trzech Pań, które w ostatnim czasie uzyskały stopień doktora.RedakcjaDr Gabriela KrykMiło poinformować Czytelników„Eunomii”, iż dnia 27września 2007 r. Rada WydziałuHistoryczno-PedagogicznegoUniwersytetu Opolskiegopodjęła decyzję o nadaniu mgrGabrieli Kryk stopnia doktoranauk humanistycznych w zakresiepedagogiki. Tym samymdo pięciu wzrosła liczba doktoróww Zakładzie Edukacji Elementarnejw Instytucie StudiówEdukacyjnych.Publiczna obrona Jej pracydoktorskiej nt. „Propedeutycznesamokształcenie uczniów w systemie edukacji wczesnoszkolnej” odbyłasię w dniu 12 lipca 2007 r. Promotorem rozprawy była prof. dr hab.Gabriela Kapica, pracownik naukowy Uniwersytetu Opolskiegooraz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu, b. dyrektorInstytutu Studiów Edukacyjnych. Dysertację recenzowali: prof.dr hab. Jadwiga Hanisz z Uniwersytetu Opolskiego oraz prof. zw. drhab. Wojciech Kojs z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.Dr Gabriela Kryk pracuje w naszej Szkole trzeci rok. Prowadzizajęcia z zakresu dydaktyki, teoretycznych podstaw kształceniawczesnoszkolnego oraz technik skutecznego uczenia się. Należydo najaktywniejszych pracowników Instytutu, posiada bogaty dorobeknaukowo-dydaktyczny, szeroki wachlarz kwalifikacji oraz zakresdoświadczeń zawodowych.Po ukończeniu w roku 1987 kierunku nauczanie początkowew Studium Nauczycielskim w Raciborzu, w roku 1993 uzyskała tytułmagistra nauczania początkowego w Wyższej Szkole Pedagogicznej(obecnie – Uniwersytet Opolski). Tam też w roku 2000 ukończyłastudia doktoranckie.Przechodząc do pracy w raciborskiej Uczelni jako nauczycieldyplomowany z I. stopniem specjalizacji zawodowej, miała za sobąosiemnastoletni staż nauczycielski w Szkole Podstawowej nr 11w Raciborzu oraz dziesięcioletni okres pracy na stanowisku doradcymetodycznego nauczania początkowego w Wojewódzkim OśrodkuMetodycznym w Katowicach.Dr Gabriela Kryk jest ponadto edukatorem programu „NowaSzkoła”, ekspertem komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych dlanauczycieli ubiegających się o awans zawodowy (MEN/718/Eks), posiadakwalifikacje edukatorskie (MEN/1012E/900/2001), a takżekwalifikacje w zakresie organizacji i zarządzania oświatą. Wszystkiete kompetencje w pełni wykorzystuje w pracy naukowo – dydaktycznejw naszej Uczelni.Od 1993 r. jest członkinią Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego,Oddział w Raciborzu.Od 1996 r. prowadzi na terenie ziemi raciborskiej PowiatowyTurniej „ASY III KLASY”, którego jest pomysłodawczynią i głównąorganizatorką.Tematyka rozprawy doktorskiej dr Gabrieli Kryk oscyluje wokółzagadnień funkcjonowania współczesnego człowieka w dobie intensywnychprzemian ekonomicznych, technicznych oraz społeczno--kulturowych, a szczególnie w warunkach rewolucji informacyjnejoraz kształtującego się społeczeństwa opartego na wiedzy, ustawicznieuczącego się. By sprostać nowym, niespotykanym dotąd zadaniom,niezbędne jest wdrażanie uczniów do samodzielnego, antycypacyjnegoi twórczego uczenia się już na szczeblu klas początkowych.Główne cele badań, realizowane przez Autorkę w ramach dysertacji,obejmowały:– zdiagnozowanie stanu propedeutycznego samokształcenia ucznióww systemie edukacji wczesnoszkolnej (posłużyła się tu metodąsondażu diagnostycznego, w którym uczestniczyli nauczyciele,uczniowie i ich rodzice – ogółem 450 osób),– weryfikację własnej koncepcji dydaktycznej, polegającej na systematycznym,świadomym oraz celowym wdrażaniu młodszych uczniówdo samokształcenia (zastosowaną metodą było tzw. badaniew działaniu [action research], którym objęto uczniów i nauczycieliklas początkowych z pięciu szkół z terenu Raciborza i powiatu raciborskiego– łącznie 192 osoby).Analiza wyników badań dotyczących pierwszego celu badańnie napawa optymizmem, bowiem przygotowanie uczniów w klasachI-III do samodzielnego uczenia się ma jedynie charakter fragmentarycznyi incydentalny.Dużo bardziej obiecujące okazały się rezultaty badań, ukazująceskuteczność zastosowanej koncepcji dydaktycznej. Potwierdziłyone bowiem liczne walory działań edukacyjnych, prowadzącychdo ukształtowania u młodszych uczniów kompetencji niezbędnychdo podejmowania w wyższych klasach samodzielnego uczenia się.Należą do nich przede wszystkim: umiejętność pełnego rozumieniaczytanego tekstu, notowania, pozyskiwania i selekcjonowania informacjiz różnorodnych źródeł, sztuka rozwiązywania problemów, podejmowaniadecyzji, dokonywania samokontroli i samooceny, umiejętnośćplanowania oraz pracy w zespole.Dorobek naukowy dr Gabrieli Kryk obejmuje 10 publikacji krajowychi zagranicznych (Czechy), które ukazały się w czasopismachpedagogicznych, pracach zbiorowych, w materiałach pokonferencyjnychoraz 5 artykułów przyjętych do druku. Uczestniczyła czynniew 12 konferencjach krajowych i zagranicznych (UniwersytetOstrawski, Uniwersytet Palackiego w Ołomuńcu), wygłaszającreferaty i komunikaty z badań własnych oraz w dziewięciu ogól-17

SYLWETKInopolskich konferencjach metodycznych z zakresu edukacjiwczesnoszkolnej.Imponująca jest też lista nagród i wyróżnień: Brązowy KrzyżZasługi, Nagroda Śląskiego Kuratora Oświaty, Nagroda PrezydentaRaciborza oraz siedem nagród dyrektora Szkoły Podstawowej nr 11w Raciborzu.Gratulujemy wszystkich sukcesów i życzymy przede wszystkimdalszego, szybkiego rozwoju naukowego!Ważniejsze publikacje1. Determinanty potrzeby osiągnięć i poziomu aspiracji uczniówz rodzin wiejskich rozpoczynających naukę na szczeblu kształceniasystematycznego, [w:] W. Kojs, R. Mrózek, R. Studenski,(red.) Młodzież w sytuacji zmian gospodarczych, edukacyjnych,społecznych i kulturowych, Cieszyn 1999, Uniwersytet Śląski Filiaw Cieszynie, tom I, s. 253-263.2. Edukacja matematyczna w korelacji z innymi rodzajami zajęć,„Życie Szkoły ”, 1999, nr 9, s. 699-702.3. Nauczanie zintegrowane a zagadnienie propedeutycznego samokształceniamłodszych uczniów, [w:] E. Marek, R. Więckowski,(red.) Edukacja wczesnoszkolna w kontekście reformy systemuszkolnego, Piotrków Trybunalski 2000, Naukowe WydawnictwoPiotrkowskie przy Filii Akademii Świętokrzyskiej w PiotrkowieTrybunalskim, s. 290-297.4. Linguistic competence in propaedeutic self- education if pupilsin early years of primary school, [w:] Nove možnosti vzdělávania pedagogicky výzkum, Ostrava 2001, Pedagogicka fakultaOstravské Univerzity, s. 372-374.5. Wdrażanie uczniów do propedeutycznego samokształcenia(w świetle własnej koncepcji dydaktycznej), [w:] Aktualni problemýpedagogicky ve rýzkumech studentů doktorských studijuichprogramů, Olomouc 2005, Pedagogická Fakulta UniverzityPalackého v Olomouci, s. 47-50.6. Rozwijanie kompetencji samokształceniowych metodą projektóww edukacji wczesnoszkolnej, „Dyrektor Szkoły”, 2006, nr 7,s. 32-35.7. Samokształcenie młodszych uczniów, [w:] G. Kapica, (red.)Współczesne konteksty dzieciństwa, Racibórz 2006, Wyd. PWSZw Raciborzu, s. 163-172.Dr Ilona GembalczykIlona Gembalczyk jest absolwentką Wydziału NaukPrzyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego, kierunek biologia(nauczycielska). W trakcie pracy zawodowej w Terenowej StacjiSanitarno–Epidemiologicznej w Raciborzu uzyskała I. stopień specjalizacjiz zakresu higieny i epidemiologii. Jest też posiadaczką certyfikatuedukatora Krajowego Centrum do spraw AIDS.W latach 1996-2000 odbyła studia doktoranckie na WydzialeHstoryczno-Pedagogicznym Uniwersytetu Opolskiego.Jest wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowejw Raciborzu.Posiada także dość znaczny i liczący się dorobek naukowy.Uczestniczyła w trzynastu konferencjach naukowych krajowychi sześciu zagranicznych, gdzie zaprezentowała referaty z zakresu edukacjizdrowotnej. Opublikowała jedenaście tekstów naukowychw kraju oraz trzy za granicą.12 lipca 2007 r. przedłożyła swoją rozprawę doktorskądo publicznej dyskusji w Uniwersytecie Opolskim. Jej tytuł brzmi:PEDAGOGICZNE ASPEKTY PROMOWANIA ZDROWIAW ŚRODOWISKU LOKALNYM. Promotorem rozprawy był prof.Dr Ilona Gembalczyk w trakcie publicznej obrony doktoratudr hab. Marian Kapica. Dysertację poddali wnikliwej recenzji profesorowie:Ewa Syrek z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach orazBogdan Cimała z Uniwersytetu Opolskiego.Program badań, w ramach którego przygotowano dysertację,Ilona Gembalczyk zrealizowała dzięki grantowi promotorskiemuprzyznanemu przez Komitet Badań Naukowych.Problematykę rozprawy usytuowano w punkcie stycznym pedagogikispołecznej, pedagogiki zdrowia i medycyny społecznej. W wynikudiagnozy metodami pedagogicznymi, Autorka dokonała opisusytuacji zdrowotnej mieszkańców średniej wielkości miasta orazczynników determinujących zdrowie. Jako egzemplifikację tej problematykii środowiska uczyniła miasto Racibórz. Zbadała warunkiśrodowiskowe oraz przejawy działalności edukacyjnej o treści zdrowotnejtak placówek służby zdrowia, jak i wielu instytucji społecznych.Jest to bardzo obszerne pole obserwacji naukowej, dlategoDoktorantka skoncentrowała się na tych tylko składnikach środowiskalokalnego, które mają bezpośredni związek z promowaniem zdrowiaśrodkami pedagogicznymi.Z tego też względu uszczegółowionym obiektem opisui analizy pedagogicznej były komponenty środowiska,których udział w kształtowaniu świadomości zdrowotnejjest znaczący.Doktorantka określiła je jako zasoby wychowania.Należą do nich zarówno składniki materialne, np. urządzeniasportowe, zieleń społeczna, tereny rekreacyjne, jaki środki pedagogicznego oddziaływania. Zasoby wychowaniasłużą przede wszystkim wzbudzaniu zachowań (behawior),warunkujących ludzką egzystencję, zgodną z powszechniezaakceptowanymi wartościami (życie człowiekapełne i szczęśliwe).Jak się okazuje, zachowania zdrowotne mieszkańcówRaciborza odbiegają od tzw. normy zdrowotnej. Jest to zwłaszczawidoczne w zakresie odżywiania, sposobów organizowaniaczasu wolnego, palenia tytoniu, używania i nadużywaniaaktywności ruchowej. Badani raciborzanie wysoko sytuują18

SYLWETKIzdrowie w swych systemach wartości. Jednakże wartość zdrowia raciborzanjest wartością deklarowaną, a nie praktykowaną.W kształtowaniu zarówno zachowań, jak i indywidualnych systemówwartości ogromne znaczenie ma wiedza o zdrowiu, jego chronieniu,ratowaniu i kreowaniu. Interesujące jest więc, jakie są źródła tejwiedzy. Ustalono, że bardzo aktywnymi źródłami wiedzy są mass media,a także literatura popularno-naukowa. Niewidoczna jest tu raciborskasłużba zdrowia jako aktywne środowisko edukacyjne.Godne podkreślenia jest zwrócenie uwagi na jakość materialno--przyrodniczego środowiska Raciborza. Dostrzeżono tu nie byle jakiskarb – przyrodę, czyli zieleń społeczną i rezerwaty przyrody, odgrywająceniebagatelną rolę w kreowaniu i chronieniu ludzkiego zdrowia.Nie zawsze, niestety, jest ona obiektem troskliwej ochrony ze stronyraciborzan. Widać także ogromne potrzeby kształtowania u nichświadomości zdrowotnej.Dr Ilona Gembalczyk w swej dysertacji dowodzi, że nasze miasto,podobnie jak i inne grody w Polsce, powinno się stać miejscem intensywnegopromowania zdrowia wszelkimi środkami i siłami społecznymi.Dla uniknięcia chaosu, zwłaszcza organizacyjnego, niezbędnyjest ośrodek koordynacyjny. Zwraca przy tym uwagę na walory projektuŚwiatowej Organizacji Zdrowia „Zdrowe miasto”. Przyjęcie jegozałożeń i opracowanie adekwatnej dla zdiagnozowanego środowiskastrategii edukacyjnej może się przyczynić do poprawy stanu zdrowiaraciborzan oraz samego środowiska społecznego i przyrodniczego.W tym zakresie dr Ilona Gembalczyk może być nie tylko aktywnymrealizatorem, ale również znakomitym doradcą i teoretykiem.Dr Joanna DzieńdzioraJest absolwentką Wydziału Zarządzania PolitechnikiCzęstochowskiej. W 2003 roku ukończyła Europejskie CentrumKształcenia Podyplomowego w Warszawie. Odbyła także studia podyplomowew Wyższej Szkole Bankowej w Chorzowie w zakresie pozyskiwaniafunduszy zewnętrznych. Wieloletni pracownik administracjipublicznej. Od 1999 roku pracownik Towarzystwa EdukacjiBankowej w Poznaniu, filia Racibórz, Rybnik i Wodzisław Śl. W roku2005 została zatrudniona na stanowisku pracownika dydaktycznegoInstytutu Studiów Społecznych Państwowej Wyższej SzkołyZawodowej w Raciborzu. Współzałożyciel i koordynator Biura KarierPWSZ w Raciborzu. Dla efektywnego rozwoju tej sfery działalnościuczestniczyła w szkoleniach w zakresie zasad funkcjonowania i zarządzaniaAkademickim Biurem Karier:Jej zainteresowania naukowe związane są z zarządzaniem zasobamiludzkimi. Rozprawa doktorska pod tytułem: Rola okresowych ocenpracowników w zarządzaniu zasobami ludzkimi organizacji na przykładzieSłużby Celnej, została napisana pod kierunkiem naukowym prof.UŁ dr hab. Wandy Błaszczyk w Katedrze Zarządzania UniwersytetuŁódzkiego. Recenzentami rozprawy byli: prof. AE dr hab. JanuszCzekaj z Krakowa oraz prof. UŁ dr hab. Bogusław KaczmarekPrzedmiotem badań ujętych w dysertacji jest identyfikacja czynnikówdecydujących o zakresie wykorzystania wyników okresowychocen pracowników w zarządzaniu zasobami ludzkimi organizacji.Rozprawa ma charakter teoretyczno-empiryczny i obejmowała: pojęcieocen w świetle wybranych definicji, miejsce ocen pracowniczychw zarządzaniu zasobami ludzkimi, uwarunkowania procesu ocenianiazasobów ludzkich, charakterystykę metod stosowanych w procesieoceniania oraz nowe wyzwania dla systemu ocen pracowniczych.W dysertacji zawarto wyniki badań własnych poświęcone ocenompracowniczym.Dr Joanna Dzieńdziora jest autorką następujących publikacji:1. Dzieńdziora J., Rola kobiet w grupach dyspozycyjnych w świetlebadań własnych, [w:] Dojwa K., Maciejewski J. (red.), Kobietyw grupach dyspozycyjnych społeczeństwa, WydawnictwoUniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007.2. Dzieńdziora J., Polityka edukacyjna Unii Europejskiej wobec wyzwańglobalizacji, [w:] Barcik A., Barcik R. (red.), Rozwój lokalnyi regionalny w dobie globalizacji, Wydawnictwo Naukowe ATH,Bielsko-Biała 2007.3. Dzieńdziora J., Obraz zarządzania zasobami ludzkimi w administracjicelnej, [w:] Michałowska M. (red.), Zachowania adaptacyjne podmiotówTSL na europejskim rynku transportowym, WydawnictwoAkademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2006.4. Dzieńdziora J., Rola kobietw grupach dyspozycyjnycha polityka bezpieczeństwapaństwa, [w:] Materiałykonferencyjne WojskowejAkademii gen. M. R.Stefanika w LiptovskomMikulasi, Słowacja 2006.5. Dzieńdziora J., System ocenpracowników jako narzędziewspomagające zarządzaniezasobami ludzkimi organizacji,[w:] Stawasz D., Zeszytnaukowy nr 3, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania PolitechnikiCzęstochowskiej, Częstochowa 2002.6. Uwarunkowania polityki edukacyjnej Unii Europejskiej. Materiałykonferencyjne Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006 ( Publikacjazgłoszona do druku).7. Kształtowanie wizerunku organizacji pozarządowych na podstawie PublicRelations. Materiały konferencyjne Państwowej Wyższej SzkołyZawodowej w Raciborzu, 2006 (Publikacja zgłoszona do druku).8. Wybrane aspekty integracji systemów administracji celnej. Materiałykonferencyjne Akademii Ekonomicznej w Katowicach, 2006(Publikacja zgłoszona do druku).9. Rola ocen pracowniczych w zarządzaniu zasobami ludzkimi w świetleopinii kadry kierowniczej Służby Celnej. Materiały konferencyjneUniwersytetu Wrocławskiego, 2007 ( Publikacja zgłoszonado druku).10. System ocen pracowniczych w praktyce zarządzania zasobami ludzkimiSłużby Celnej. Opinie kadry kierowniczej jako podmiotu oceniającego.Wiadomości Celne, Warszawa 2007 (Publikacja zgłoszonado druku).W zakresie badań własnych dr Joanna Dzieńdziora zrealizowałanastępujące tematy:– system okresowych ocen pracowników Służby Celnej(2003/2004),– rola kobiet w grupach dyspozycyjnych oraz opinie społeczne na tematroli kobiet w grupach dyspozycyjnych (2005/2006).Dr Joanna Dzieńdziora jest członkiem StowarzyszeniaDoradców Szkolnych i Zawodowych RP, Polskiego TowarzystwaEkonomicznego oraz European Association for Security.19

NA SPORTOWOWielki sukcessiatkarzy PWSZrelacja z VII Akademickich Mistrzostw Europy w piłce siatkowejBył to pierwszy tak prestiżowy turniej w historii zespołu siatkarskiegoPWSZ w Raciborzu. Choć w ostatnim roku zdobyliśmy w krajuwszystko, co było do zdobycia, na mistrzostwa do chorwackiej Rijekijechaliśmy z wielką niewiadomą, ale na pewno traktowaliśmy temistrzostwa jako wyzwanie. Do tego turnieju przygotowywaliśmysię na hali OSiR-u w Raciborzu w dniach od 6 do 13 lipca, natomiast15-tego ruszyliśmy na podbój Europy.W Chorwacji panowały ponad czterdziestostopniowe upały.Warunki pobytu i gry były bardzo trudne, a mecze rozgrywanew szaleńczym tempie. W mistrzostwach startowała rekordowailość drużyn – dwadzieścia!Foto: Archiwum PWSZPomimo niesprzyjających warunków nasza drużyna przeszła przezmistrzostwa jak przysłowiowa burza. Wygraliśmy sześć z siedmiurozegranych meczy, do półfinału nie było na nas mocnych.Dopiero drużyna Syberyjskiego Narodowego Uniwersytetu wygrałapo zaciętym i emocjonującym pojedynku 3:2. Po tym meczu wiadomobyło, że można walczyć już tylko o brązowy medal. Tę batalięstoczyliśmy z zespołem Uniwersytetu Malaga (Hiszpania). Wygraliśmypewnie 3:1. Po zwycięstwie radości i szczęściu nie było końca. Na piersiachzawodników zawisły medale, a kapitan drużyny odebrał puchar.Dodatkowo do najlepszej szóstki turnieju Akademickich Mistrzostw Europywybrano naszego zawodnika - blokującego Miłosza Zniszczoła. Znaczącyudział w tym sukcesie miały niewątpliwie trzy studentki raciborskiej PWSZ,które przemierzyły spory kawałek Europy, aby niestrudzenie dopingować swoichkolegów. Organizacyjnie natomiast wielki wkład w powodzenie imprezy mieliprezes Marcin Kunicki i kanclerz Uczelni Cezary Raczek. Dzięki nim zmalały trudy20

NA SPORTOWOW siatkówce plażowejteż wspaniałe osiągnięcieNasi siatkarze odnoszą również sukcesy w siatkówce plażowej.Po ubiegłorocznym sukcesie, jakim było zdobycie akademickiegoMistrzostwa Polski w siatkówce plażowej przezMariusza Prudla, zawodnik ten sięgnął po kolejny tytuł wicemistrzaPolski seniorów w siatkówce plażowej. Finał mistrzostwodbył się w dniach od 17-19.08. w Niechorzu.Foto: Archiwum PWSZzwiązane z ciągłym przemieszczaniem się na obiekty sportowei posiłki. Zadbali o sponsorów, zabezpieczyli napoje i zagwarantowalisprawny przepływ informacji. Podsumowując, wartopodkreślić wyjątkową wartość wygranej drużyny z niewielkiegoRaciborza, która stawała do walki przeciwko uniwersytetomz dużych miast, często wspieranych przez czołowych reprezentantówswoich krajów.Doktor Zbigniew Wieczorekmiędzynarodowym mistrzemPolski nauczycieli w szachachTABELA FAZY GRUPOWEJ (grupa C):Team Score W/L Sets Points1. State Higher Vocational SchoolRacibórz8 4-0 12-3 358-3052. TU München 6 2-2 10-8 385-3653. University of Porto Sport Faculty 6 2-2 8-8 324-3524. IUSM - Istituto Universitario diScienze Motorie5 1-3 5-9 299-3195. Sheffield Hallam University 5 1-3 4-11 324-349Jak widać drużyna PWSZ wygrała wszystkie mecze.KOŃCOWA KLASYFIKACJA MISTRZOSTW EUROPY:I miejsce: Gazi University (Turcja)II miejsce: Sibirian Federal University (Rosja)III miejsce: State Higher Vocational School Racibórz(Polska)IV miejsce: Malaga University (Hiszpania)SKŁAD DRUŻYNY:Adam Barteczko, Adrian Sdebel, Artur Baca, BartoszBuniak, Miłosz Zniszczoł, Radosław Łyczko, Witold Słanina(libero), Mariusz Jajus (kapitan), Aleksander Galiński orazMariusz Prudel.Trenerem zespołu był mgr Witold Galiński, któremu redakcja„Eunomii” gorąco dziękuje za przygotowanie tej radosnejrelacji.Jak się okazuje, sportowe sukcesy odnotowują nie tylko studencinaszej Uczelni, ale także jej wykładowcy. W czerwcu bieżącegoroku w Krakowie odbyły się Międzynarodowe MistrzostwaPolski Nauczycieli w Szachach, które wygrał pracownik naukowyPWSZ w Raciborzu, znakomity filozof, dr ZbigniewWieczorek. Redakcja „Eunomii” dołącza się do wielu gratulacji,spływających na ręce Pana Doktora!Śpieszymy dodać, że Pan Zbigniew Wieczorek jest nie tylko wyśmienitymszachistą, ale także animatorem tego intelektualnegosportu oraz trenerem młodych zawodników.W minionym roku akademickim Pan Doktor zorganizowałuczelniane mistrzostwa w szachach. Żywimy nadzieję,że po czerwcowym sukcesie popularność szachowych pojedynkówwśród studentów i kadry raciborskiej PWSZ wydatniewzrośnie.Redakcja21

ŚWIAT NAUKIZ historii kształcenia nauczycieli sztuki(do 1939 roku, część druga)Dr Henryk FojcikW poprzednim numerze „Eunomii” wymieniliśmy szkoły,w których do 1934 roku przygotowywano nauczycieli rysunku.Zasadniczo uwagę skupiliśmy na efektach i poziomie kształceniaw tych placówkach. Wskazaliśmy także na czasopisma przedmiotowei ogólnopedagogiczne, poświęcone problematyce wychowaniaplastycznego, które wspomagały nauczycieli w realizacji rysunkuw szkole.Obecnie chcemy przyjrzeć się bliżej istocie tejże edukacji,a mianowicie samej koncepcji kształcenia artystycznego. Pod tymterminem rozumiemy całościową propozycję, określającą głównysens tego kształcenia, charakter realizowanych treści i zasadniczezalecenia, dotyczące postępowania nauczyciela, zarówno z treścią,jak i uczniem (studentem). Nie interesują nas jednak programoweujęcia tak rozumianej koncepcji, a więc takie, w których,jak wiadomo, z dużą dokładnością przedstawiona bywawarstwa teleologiczna, a zwłaszcza materiał nauczania rozpisanyna poszczególne etapy kształcenia. Uwagę skupimy na ukazaniugłównych elementów koncepcji jako konsekwencji określonychzałożeń, których główne źródła zasadniczo tkwiły w sztuce– w praktyce artystycznej oraz poglądach estetycznych.Takie ogólne spojrzenie na kształcenie artystyczne realizowanew różnego rodzaju polskich szkołach pozwala stwierdzić, że zasadniczomieliśmy do czynienia z jedną koncepcją tegoż kształcenia.Można ją nazwać koncepcją mimetyczną. Pewnie zabrzmito niedorzecznie, ale z głównymi elementami mimetycznegoprojektu edukacji artystycznej mieliśmy do czynienia zarównow kształceniu studentów ówczesnych Akademii Sztuk Pięknych,Seminariów Nauczycielskich, jak i uczniów szkół ogólnokształcących.Oczywiście, pod wieloma istotnymi względami kształceniew tych szkołach bardzo się różniło. Odmienne były cele i zadaniaformułowane przez szkoły, np. głównym zadaniem Akademiibyło wykształcenie przyszłego artysty, który poprzez własną twórczośćprzyczyniał się do dalszego „trwania” sztuki. W procesiekształcenia ta dziedzina jest zatem wartością autoteliczną. W seminariachto nie artysta jest ideałem absolwenta. Sztukę, takżepoprzez własną twórczość, poznawał głównie po to, aby bardziejświadomie uczyć o niej innych – uczniów szkół podstawowychi gimnazjów. Jego wiedza i doświadczenie artystyczne miały przedewszystkim wartość instrumentalną.Inne różnice, wynikające nie tylko z odmiennych zadań realizowanychprzez szkoły, ale także z tzw. dojrzałości szkolnej,dotyczą czasu trwania nauki, form kształcenia, rozległościdoświadczanych treści, a także zdolności kierunkowych uczniów,warunkujących skuteczne kształcenie przyszłych artystów,a w mniejszym stopniu wymaganych od przyszłych nauczycieli.Takich oczywistych odmienności można by wskazać jeszcze wiele,jednak nie dają one podstawy, aby mówić o odmiennych koncepcjachkształcenia artystycznego realizowanych w różnychzakładach kształcenia nauczycieli, a także szkołach ogólnokształcących.Mamy tu, rzecz jasna, na uwadze wyżej określone rozumienieterminu – koncepcja. Należy w tym miejscu zaznaczyć,że absolutne pierwszeństwo w ukształtowaniu mimetycznej koncepcjikształcenia artystycznego miały Akademie. To tutaj, w środowiskuczłonków Akademii, instytucji o tradycjach sięgającychpoczątków XVI wieku, w efekcie prowadzonych dyskusji i sporów,wypracowano normatywną estetykę i ściśle z nią związanymimetyczny system dydaktyczny. Po odpowiedniej adaptacji byłon następnie wykorzystywany w innych szkołach, które w różnorodnymzakresie realizowały edukację artystyczną. Najczęściejzresztą twórcami programów tej edukacji, autorami podręczników,byli profesorowie Akademii. W środowisku polskich pedagogóww interesującym nas czasie kształt pozaakademickiej edukacjiartystycznej określali tacy pedagodzy jak m.in. Gustaw X.A.Eymontt, Karol Homolacs, Rudolf Krzywiec, Gabriel Leńczyki wielu innych. Niektórym z nich poświęcimy uwagę w innymtekście.Wróćmy jednak do głównego wątku, czyli mimetycznej koncepcjiedukacji artystycznej. Wyrosła z bardzo długiego i dalekowstecz sięgającego nurtu w sztuce – iluzjonizmu, a więc tychwszystkich prądów i kierunków, które próbowały, choć z różnychprzyczyn, i dla różnych celów, nawiązywać w kształtowaniuplastycznym do wyglądów przyrody i reguł obserwowanychw naturze.Początki iluzjonizmu tkwią zasadniczo w sztuce greckiej.W Europie tę ideę wskrzesili artyści renesansu, którzy podobnie,jak później klasycy, na naturę patrzyli okiem Greków i wielkichmistrzów. Dziewiętnastowieczny realizm chciał wyrazić „czystąrealność”, impresjoniści naturę chcieli oglądać „nieuprzedzonym”,wrażliwym okiem, skrajnie naturalistyczna była secesja.Bez względu na to z jaką konwencją związane było artystycznewidzenie natury, we wszystkich tych epokach i kierunkachw kształtowaniu plastycznym odnoszono się do jakiegoś aspektujej wyglądu. Z dominacją idei mimetycznej w sztuce mieliśmydo czynienia do czasów, kiedy na arenie dziejów sztuki, z początkiemXX wieku, pojawiła się klasyczna awangarda. Towarzyszącajej estetyka, a raczej już wówczas wielość estetyk, głosiła pochwałęnowości i oryginalności w artystycznym widzeniu i wyrażaniu.Nowe znaczy zawsze pierwsze, niepodobne, niemające wzoru,a więc nienaśladowcze. Te idee w środowisku polskich artystównabrały szerszego zasięgu dopiero po drugiej wojnie światowej.Awangardowe idee „Bloku” czy grupy „a.r.” były przed 1939 rokiemelitarnymi, nie miały one znaczącego wpływu na kształcenieplastyczne. Świadomość artystyczną większości twórcówokreślała wówczas tradycja, głównie modernistyczna i symbolicznaz wieloma impulsami secesji, silnie związana jeszcze z realizmem,a więc tradycja usytuowana we wspomnianym wyżej nurciemimetycznym.W oczywisty zatem sposób w nauczaniu sztuki musiało chodzićo to samo, o co w dominującym nurcie praktyki artystycznej:zasadniczym celem edukacji ma być wykształcenie umie-22

ŚWIAT NAUKIjętności, sprawności plastycznego odtworzenia obrazu natury.Ta umiejętność jest oparta na dobrze rozwiniętej, wyćwiczonejwzrokowej percepcji. Zatem wykształcenie umiejętności rozumnegoi analitycznego spostrzegania to kolejny z często formułowanychcelów kształcenia plastycznego.Naczelną wartością, wokół której koncentrowała się teleologicznawarstwa tej koncepcji, było piękno. Kształtowanie zdolnoścido jego odczuwania i rozumienia to podstawowe zadaniew nauczaniu sztuki. Piękno było wówczas rozumiane w sposóbklasyczny – jako harmonia i układ proporcji danego przedmiotu,które można wyrazić matematycznie. Taka teoria piękna wywodzisię z klasycznej Grecji i w zasadzie z różnymi modyfikacjamiprzetrwała do przełomu XIX i XX wieku. Z pojmowaniem pięknajako układu proporcji związane były liczne teorie sztuki odwołującesię do kategorii mimetyczności. Z takim rozumieniempiękna mieliśmy do czynienia w secesji, ostatnim „wielkim” kierunkuw sztuce. Eksponował to pojęcie przede wszystkim, wywodzącysię z secesji, nurt głoszący hasło utylitaryzmu sztuki. Tenznaczący artystycznie nurt, na zachodzie Europy związany główniez nazwiskami J. Ruskina i W. Morrisa, a na ziemiach polskichm.in. z J. Warchołowskim i norwidowską ideą „cyrkulacji piękna”,zakładał, że sztuką powinno być wszystko, co nas otacza,a wynika z ludzkiej działalności. „Wszystko co należy do życia,ma stać się piękne. W ten sposób piękno stanie się znów synonimemnajwyższej potęgi” – głosił P. Berens. O czołowej roli pięknaw nadawaniu sensu kształceniu artystycznemu decydował niewątpliwienierozerwalny związek tego pojęcia z dobrem i prawdą.Teza, że piękno jest wielkim dobrem, była nieodłącznie głoszonawraz teorią tej estetycznej kategorii o greckim rodowodzie.Kształcenie artystyczne nabierało przez to dodatkowych walorów– było dziedziną formułującą także moralną sferę osobowości studentai ucznia.Warto w tym miejscu zauważyć, że począwszy od XX wiekui w teoriach estetycznych, i programach artystycznych, pięknajest coraz rzadziej używana. Wynikało to z coraz bardziej odczuwalnychtrudności definicyjnych, gdyż, jak nigdy dotąd, szybkozmieniające się, bardzo różne efekty twórczości artystycznej wymykałysię dotychczasowym definicjom piękna sztuki. Coraz powszechniejgłoszono też tezę, że sztuka niekoniecznie musi byćpiękna, że piękno nie jest najistotniejszym jej zadaniem.Przejdźmy teraz do ogólnej charakterystyki kolejnego elementumimetycznej koncepcji kształcenia artystycznego, do treścikształcenia. To element najważniejszy w każdym projekcieedukacyjnym. Dzięki szeroko rozumianemu doświadczaniu treścikształcenia, osiągane mogą być cele edukacji.Przypomnijmy, że dominującym w interesującej nas tradycjiartystycznej był pogląd, iż sztuka powinna naśladować rzeczywistość.Pogląd ten przez dwadzieścia stuleci występował w różnychodmianach i terminologiach. Jego dominacja osłabła jedyniena przełomie XVIII i XIX stulecia, gdyż wówczas nie sprzyjałamu głównie filozofia idealistyczna i estetyczna doktryna romantyzmu.Nowej aktualności nabrał w połowie dziewiętnastego wieku,by powoli wygasać, a począwszy od XX wieku być już tylkojednym z wielu artystycznych paradygmatów.Treści kształcenia wówczas dość ściśle łączyły się z praktykąartystyczną, jaka towarzyszyła i poprzedzała realizowaną edukację.W określonych proporcjach odzwierciedlały dominującewówczas wartości estetyczne i związaną z nimi problematykę plastyczną.Z tej perspektywy nieprzypadkowo naczelnym zagadnieniemw nauczaniu sztuki było tzw. studium natury (nazywanoje również studium z modelu bądź podług modelu). Pojęciem naturyobejmowano nie tylko przyrodę, ale także wytwory człowiekai całą wzrokowo uchwytną rzeczywistość. Istota tego zagadnieniapolegała na ścisłym związku plastycznej notacji z obserwowanąrzeczywistością. Poszukiwanie „ścisłej tożsamości z pierwowzoremw naturze pokrywa się z zaspakajaniem przyrodzonego popędudo szukania prawdy” – twierdził L. Misky. Ową tożsamość,zgodność z naturą pojmowano niejednolicie. Można tu odnaleźćcały szereg interpretacji o kluczowym znaczeniu dla efektówkształcenia. Owa tożsamość z naturą, czy też jak to bywało określane,„wierność wobec natury”, związana jest z zagadnieniemtak zwanego „malarskiego widzenia” oraz realnością artystycznegoprzedstawienia. Ten dość skomplikowany problem wymagałbyodrębnego omówienia. Tu powiedzmy tylko, że nie istnieje jeden„prawdziwy” obraz rzeczywistości, że zawsze jest on związanyz jakąś konwencją przedstawieniową, i że o kształcie tej konwencjidecyduje mniej lub bardziej wyspekulowana teoria estetyczna.Na „malarskie widzenie” natury w sztuce przełomu XIX i XXwieku niemały wpływ wywarły odkrycia optyki i psychologii w zakresiepercepcji wzrokowej (dokonane zwłaszcza przez psychologiępostaci).Przywołamy tutaj jedynie dwa odmienne poglądy na rozumienieartystycznej wierności wobec natury. Najstarszy był poglądwłaściwy akademickiej teorii sztuki, najpełniej realizowanejw Akademiach funkcjonujących w XVIII i XIX wieku. Głosił on,że malarstwo, podobnie jak poezja, jest naśladowaniem natury.Autor artykułu w trakcie zajęć w Instytucie SztukiFoto. Gabriela Habrom-Rokosz23

ŚWIAT NAUKINie należy jednak naśladować natury takiej, jaka jest w rzeczywistości,często niedoskonałej, ułomnej i przypadkowej. Z takichobrazów należy ją „oczyścić”. Zalecano dwa sposoby idealizacji:pierwszy polegał na tym, że wzorem powinien być najpiękniejszyegzemplarz natury bądź jego fragmenty scalone w jeden (jakw przypadku antycznego Zeuksisa, któremu do obrazu Helenytrojańskiej pozowało ponoć pięć najpiękniejszych dziewczątKrotonu), w sposobie drugim wzorem może być już „oczyszczona”natura – taka była sztuka antyczna oraz, począwszy od XIXwieku, twórczość wielkich artystów renesansu i manieryzmu,np. Rafaela, Tycjana, Michała Anioła.Autorem drugiego poglądu był Karol Homolacs. Opinie tegowybitnego polskiego teoretyka sztuki i artysty 20-lecia międzywojennegowarto przytoczyć chociażby z tego względu, że byłautorem licznych podręczników z zakresu dydaktyki artystycznej,wykorzystywanych także w zakładach kształcenia nauczycieli.Homolacs wyrażał pogląd, że zgodność z naturą to stwarzanietakich jej plastycznych wizerunków, które odpowiadająbiologicznym prawom zawartym w tworach natury. Plastyczneobrazowanie, jego zdaniem, powinno być wyrażaniem „sensu”form spotykanych w naturze. Sens formy, nazywany też jej ideą,jest niewidzialną, a jednak ściśle z naturą związaną właściwościąjej budowy. Choć owego sensu nie można w pełni obiektywnieprzeanalizować i scharakteryzować, to można podać pewneogólne prawidłowości tego zjawiska. Można je wywieść, analizującewolucję form spotykanych w naturze. Jej nadrzędną zasadąjest organizacja rytmiczna – „krystalizacja” – jak mówi Homolacs.Jest ona zasadą wpisaną w budowę tworów natury organicznej.Najprostszą z tego punktu widzenia formą jest kula – do osiągnięciatego kształtu dążą w swoim rozwoju wszelkie formy natury.Tej tendencji przeciwstawiają się siły odśrodkowe, deformujące,wytworzone prawami życia. Każda zatem forma jest syntezątych dwóch odmiennych tendencji, a ich bogata różnorodnośćjest wynikiem zmiennych sił zewnętrznych. Przykładowo, organizmypierwotne swym kształtem niejednokrotnie przypominająkulę, lecz na skutek prawa ciążenia zostaje często w nich wyróżnionykierunek: góra-dół, czyli oś pionowa, wokół której następujeewolucyjnie dalsza krystalizacja. Na skutek ruchu u zwierzątta pionowa oś krystalizacyjna uległa zniszczeniu, a w jej miejscupojawiła się nowa – pozioma itd. W świecie roślin wspomnianazasada manifestuje się jeszcze wyraziściej, gdyż rośliny, pozbawioneruchu, zachowały pionową oś krystalizacji, a to z kolei powoduje,że kształtem swym bardziej zbliżają się do kuli (koronydrzew, kielichy kwiatów, liście itp.).Z takiej analizy Homolacs wyciągnął wniosek, że wszelkieorganizmy w swoim kształcie dążą do możliwie największej regularności,czyli kuli. Tą drogą można też określić wymaganiastawiane plastycznemu zapisowi – określić normy i cel, do któregopowinien zmierzać. We wszystkich tworach przyrody tkwizatem pewna logika i rytmika, która nie jest obojętna dla plastyki.Celem plastycznego odtworzenia natury jest uwydatnićtę logikę, a zarazem sens tkwiący w każdej rzeczy. Plastyczneobrazowanie oparte na takim rozumieniu formy jest zatem w założeniudalekie od kopiowania natury, od biernego jej odtwarzania„szczegół po szczególe”, jest raczej rekonstrukcją wyglądównatury opartą na racjonalnych przesłankach.Studium natury było oczywiście doskonałą okazją do nauczaniawielu szczegółowych zagadnień plastycznych: proporcji,światłocienia, bryły, koloru, kompozycji i wielu innych. W tejżeedukacji było też miejsce na zagadnienia związane z tematem,nastrojem, ekspresją, stosownością plastycznego utworu, a więctym wszystkim, co decyduje o plastycznym wyrazie rysunku, rzeźby,malarskiego obrazu, czy grafiki. O tych wszystkich kwestiachnie sposób, oczywiście, powiedzieć w ramach tego artykułu.Skupiając jednak uwagę na studium natury, wskazaliśmy na zasadniczyelement treści kształcenia omawianej koncepcji artystycznejedukacji,Przejdźmy teraz do ostatniego elementu tegoż projektu –sposobu realizacji treści kształcenia. Podobnie jak warstwy poprzedniei ta, o metodycznym charakterze, była odbiciem dominującychpoglądów na sztukę i jej historię. Powiedzmy najpierwFoto. Kazimierz Sita24

ŚWIAT NAUKIo przekonaniu dotyczącym ewolucji form w sztuce. Otóż sądzono,że rozwój sztuki jest liniowy i zmierza do coraz doskonalszegonaśladowania natury. Rozwój ten interpretowano jako ciągprzedstawień zmierzających od ujęć płaskich, prostych, schematycznych,nierespektujących rzeczywistych wyglądów naturydo ujęć coraz bardziej przestrzennych, zgodnych z rzeczywistością.Taka ewolucja rozumiana była jednocześnie jako postępwłaściwy przemianom w sztuce. Warto w tym miejscu zwrócićuwagę, że powyższy pogląd był podstawową metodologiczną przesłankąówczesnych badań z zakresu historii sztuki. To przekonaniegłosił m.in. uczony tej miary co Jacob Burckhardt. Wtedyjednak taką tezę, z jednej strony, wspierała pozytywistyczna ideaciągłego postępu zawarta w metodologicznych refleksjach tegoczasu, z drugiej – aktualność realizmu jako punktu odniesieniadokonywanych wówczas historycznych ujęć sztuki.Powyższy pogląd znalazł bezpośrednie odbicie w strukturzetreści kształcenia. Podzielano bowiem przekonanie, że kolejnośććwiczeń plastycznych powinna odpowiadać kolejności form plastycznychw ich historycznym rozwoju. Najogólniej charakteryzująctę strukturę można powiedzieć, że był to cykl ćwiczeń,zadań (zasadniczo rysunkowych) o wzrastającym stopniu trudności,wynikających z samego modela (jego budowy i skomplikowania)jak i używanych środków plastycznych (generalnie od liniido waloru, od detalu do całości, od rysunku linijnego do walorowego,od rysunku do malarskiego, wielobarwnego obrazu).W nauczaniu akademickim, w całym kilkuletnim cyklukształcenia, ćwiczenia następowały w takiej mniej więcej kolejności:naukę na szczeblu podstawowym rozpoczynano od rysunku.Najpierw wykonywane były kopie rycin. Rozpoczynanood rycin linearnych, później kopiowano ryciny światłocieniowe.Kopie wcześniej dotyczyły detali (oczu, nosa, uszu, rąk, stópitp.), później głowy i całej ludzkiej postaci. Po kopiowaniu rycinmodelem były odlewy gipsowe. Tu też obowiązywała kolejność:od rysunku linearnego do światłocieniowego, od nóg i rąkdo odlewów greckich bądź rzymskich bogów lub bohaterów.Dalej przystępowano do rysunku z żywego modela. Po gipsachbył to bardzo trudny etap edukacji. Wpierw rysowano bez szczegółów.Pamiętano także o „poprawianiu” natury, w czym pomagałoustawianie modeli w pozach antycznych posągów.Po podstawowym kursie rysunkowym następowała dopieronauka malarstwa. Rozpoczynano ją zwykle od kopii głowy znanegoartysty, potem malowano głowę z natury. Wpierw wykonywanoszkic węglem, następnie taki rysunek pociągano rozrzedzonąochrą. Malowanie rozpoczynano od partii jasnych, kładzionychgrubym impastem, przechodząc następnie do półcieni aż po partienajciemniejsze, które malowano farbą rozcieńczoną, kładzionącienko, laserunkowo. Z reguły w nauce posługiwano się „ziemiami”– farbami brunatnymi utworzonymi z naturalnych pigmentów.Pracę wieńczyły spontaniczne akcenty, tzw. „touches” – dotknięcia.W XVIII wieku obowiązywało gładkie wykończenieobrazu, nazywane manierą fini. Z czasem można było pozostawiać,a nawet eksponować, ślad pędzla.Z odpowiednią „redukcją” takiego cyklu zadań mieliśmydo czynienia również w szkołach przygotowujących nauczycielirysunku, a także w szkołach ogólnokształcących. W tychostatnich nauczanie zasadniczo oparte było o studium modela.Najpierw stosowano modele „płaskodziałające” (liście, pióra, prostenarzędzia), później modele przestrzenne (naczynia, wypchanezwierzęta). Rysowano je także najpierw linearnie, a później światłocieniowo.Używanie środków malarskich było traktowane drugorzędnie.Zasadniczo w programach do lat 30-tych jest mowajedynie o lokalnym kolorze służącym podkolorowaniu rysunku.Trzeba w tym miejscu zauważyć, że wcześniej zasygnalizowanypogląd na ewolucję form w sztuce, na którym został opartytaki liniowy układ treści kształcenia, w pierwszych dekadachXX wieku był już przezwyciężony. Decydującą rolę odegrał tutajAlois Riegl, który już u schyłku XIX wieku wyrażał przekonanieo równej wartości artystycznych dokonań we wszystkichepokach, ukazując także specyficzne wartości okresów uważanychza schyłkowe. Zanegował tym samym ideę postępu w sztucei mimetyzm jako kierunek jej rozwoju. Nowe spojrzeniena dzieje sztuki, rozwinięte później przez Erwina Panofsky’egonie znalazło odbicia w układzie ćwiczeń. Edukacja artystycznabyła (i jest obecnie) w tym sensie tradycyjna, że nie „spożytkowywała”aktualnych myśli o sztuce i artystycznych produkcji.Widać to zwłaszcza w treściach kształcenia.Jeśli chodzi o postępowanie nauczyciela, już nie z materiałemnauczania, a samym uczniem (studentem), to trzeba powiedzieć,że w charakteryzowanej koncepcji było ono niezmiernieaktywne, wiodące, a nawet ingerujące, nauczyciel był mistrzemmentorem.Istotą tego postępowania było ciągłe naprowadzaniedrogą korekty na wzór (na wygląd modela). Ta kluczowaw kształceniu artystycznym metoda mogła być niezmiernie precyzyjnai skuteczna. I tu wypada nam jeszcze raz wrócić do jednejz podstawowych tez iluzjonistycznej tradycji artystycznej,tezy szczególnie jasno wypowiadanej od XVIII wieku. Głosiłaona, że sztuka jest domeną intelektu, rozumu. Dzięki wysiłkowiumysłowemu może być tworzona i właściwie odbierana.Dzieło sztuki nie jest zatem ekspresją uczuć, czy obrazem bliżejniesprecyzowanego poruszenia wyobraźni. Sztuka powinnabyć tworzona w myśl reguł, norm, określonych drogą dedukcji,reguł, których stosowanie może zapewnić doskonałość dzieła.Owe zasady, które złożyły się na normatywną estetykę, obejmowałym.in. przepisy dotyczące wyboru tematu oraz ich hierarchii,kompozycji, podporządkowania całości głównemu motywowi.Reguły mówiły też o sposobach malowania różnychstanów emocjonalnych za pomocą fizjonomii i o dopasowaniukompozycji oraz formy dzieła do godności tematu.Te i inne reguły, tworząc racjonalną teorię, pozwalałyna równie racjonalną korektę, a więc korektę wykazującą brakii sposób ich uzupełnienia. Pozwalały także przedtem dość precyzyjnieokreślić zadanie, a po jego wykonaniu przekonującoje ocenić.Podsumowując można stwierdzić, że zarysowana tu zaledwietradycja artystyczna umożliwiła zbudowanie dość spójnej, racjonalnejkoncepcji kształcenia artystycznego.Z estetyki towarzyszącej tej tradycji można było wyprowadzićjasne cele tej edukacji, określić treści kształcenia służąceosiąganiu tych celów oraz wskazać sposoby postępowania nauczycielaz treścią kształcenia i uczniem. Niewątpliwie, dziękitakiej spójności, ten projekt kształcenia tak długo utrzymywałsię w praktyce edukacyjnej, a wiele jego elementów jest do dziśobecnych w nauczaniu sztuki. W ramach tego krótkiego artykułumusieliśmy pozostawić na uboczu wpływ na kształt tejkoncepcji ówczesnej myśli pedagogicznej, a przede wszystkimherbartyzmu. Ten system pedagogiczny także odcisnął znaczącepiętno na edukacji artystycznej, którą tu opisaliśmy. W literaturzeprzedmiotu o tym w ogóle się nie wspomina. Niewątpliwie,ukazując i te związki nakreślilibyśmy pełniejszy obraz mimetycznejkoncepcji kształcenia artystycznego. Tę relację być możeprzedstawimy w odrębnym tekście. W następnym artykule pokażemyw jakich szkołach kształcono nauczycieli sztuki po 1945roku i przedstawimy nowe koncepcje artystycznej edukacji jakiewówczas powstały.25

Z ŻYCIA UCZELNIWarsztaty twórcze 2007KRZESŁAW czerwcu bieżącego rokustudenci edukacji artystycznejdrugiego roku studiówniestacjonarnych uczestniczyliw cyklicznie organizowanychwarsztatach twórczych.Efekty pracy studentów byływ tym roku wyjątkowo dobre.To kolejny dowód na to,że interesująco sformułowanytemat może działać inspirująco.Tematem warsztatów byłopo prostu… krzesło. Zadaniestudentów polegało na artystycznejinterpretacji tego pojęciapoprzez zmianę funkcjikrzesła, stworzenie nowegokształtu przestrzennego dlatego mebla, użycie nietypowegomateriału itp.Z takiej inspiracji w wyobraźnistudentów powstało m.in.uskrzydlone krzesło z piór, biedermeierowskiekrzesło z butelek,rajdowe krzesło z oponsamochodowych, krzesło-dybydla wiernych „oglądaczy” TV,krzesło dla niesfornych z kaftanembezpieczeństwa i wieleinnych.Temat okazał się na tyle„wciągający”, że z pewnościąpowtórzymy go w przyszłymroku. Uczestnikami warsztatów,kierowanych przez prof.Aleksandra Ostrowskiegoi dr. Henryka Fojcika,byli: Magdalena Zarębska,Beata Rzaczek, BarbaraOleś, Sylwia Woźnica, KatarzynaZając, Aldona Fila,Joanna Sorn-Gara, BarbaraPanek, Magda Tabor,Katarzyna Jagodzińska,Jolanta Miguła, PewełUrbanek, Dagmara Wiśniewska,Krzysztof Paskuda,Anna Patalej, MarekMatuła, Artur Goleń, CzesławNowak, AgnieszkaJęczmionka, Karolina Gruca,Magdalena Maciaszek,Katarzyna Jankowska.Prof. AleksanderOstrowskiDr Henryk FojcikZdjęcia: mgr GabrielaHabrom-Rokosz26

Z ŻYCIA UCZELNIKRZESŁA27

ŚWIAT NAUKINowościwydawniczeW pierwszym powakacyjnym numerze „Eunomii” postanowiliśmyzaprezentować Państwu zestaw nowościbibliotecznych z zakresu psychologii.Redakcja1. Ashcraft D. (2001) Teorie osobowości. Studia przypadków.Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.2. Bidzan M. (2007) Nastoletnie matki. Psychologiczneaspekty ciąży, porodu i połogu. Kraków: OficynaWydawnicza „Impuls”.3. Brannon L. (2002) Psychologia rodzaju. Gdańsk:Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.4. Brown R. (2006) Procesy grupowe. Gdańsk: GdańskieWydawnictwo Psychologiczne.5. Chełpa S., Witkowski T. (2004) Psychologia konfliktów.Taszów: Moderator.6. Czabała J.Cz., Zasępa E. (red.) (2006) Psychologia klinicznaokresu dzieciństwa i adolescencji. Warszawa:Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej.7. Czarnecki K. M. (2006) Psychologia zawodowej pracyczłowieka. Sosnowiec: Wyd. Wyższej Szkoły Zarządzaniai Marketingu w Sosnowcu.8. Dudek B. (2003) Zaburzenia po stresie traumatycznym.Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.9. Forward S. (2006) Toksyczni rodzice. Warszawa: JacekSantorski & Co Agencja Wydawnicza.10. Gasiul H. (2006) Psychologia osobowości. Warszawa:Difin.11. Goszczyńska M., Studenski R. (red.) (2006) Psychologiazachowań ryzykownych. Warszawa: Wyd. Akademickie„Żak”.12. Haner H. (2005) Psychologia społeczna. Teoria i praktyka.Warszawa: Difin.13. Hobfoll S.E. (2006) Stres, kultura i społeczność.Psychologia i filozofia stresu. Gdańsk: GdańskieWydawnictwo Psychologiczne.14. Jachnis A., Terelak J.F. (2002) Psychologia konsumentai reklamy. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.15. Kalat J.W. (2006) Biologiczne podstawy psychologii.Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.16. Kosslyn S.M., Rosenberg R.S. (2006) Psychologia. Mózg– Człowiek – Świat. Kraków: Wyd. Znak.17. Kowalik S. (2007) Psychologia rehabilitacji. Warszawa:Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.18. Martynowicz E. (red.) (2006) Od poczucia podmiotowoścido bycia ofiarą. Problemy współczesności – co psychologiamoże o nich powiedzieć? Kraków: OficynaWydawnicza „Impuls”.19. Matczak A. (2003) Zarys psychologii rozwoju. Warszawa:Wyd. Akademickie „Żak”.20. Meyer R. (2003) Psychopatologia. Gdańsk: GdańskieWydawnictwo Psychologiczne.21. Nęcka E., Sowa J. (2005) Człowiek – Umysł – Maszyna.Kraków: Wyd. Znak.22. Ogińska-Bulik N. (2006) Stres zawodowy w zawodachusług społecznych. Warszawa: Difin.23. Oszwa U. (2007) Dziecko z zaburzeniami rozwojui zachowania w klasie szkolnej. Kraków: OficynaWydawnicza „Impuls”.24. Oyster C.K. (2002) Grupy. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.25. Pervin L.A. (2005) Psychologia osobowości. Gdańsk:Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.26. Pieter J. (2005) Psychologia filozofowania. Katowice:Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.27. Rzepa T. (2006) Psychologia komunikowania się dla menedżerów.Warszawa: Difin.28. Schaffer H.R. (2005) Psychologia dziecka. Warszawa:Wyd. Naukowe PWN.29. Termińska-Mrowiec K. (2003) Irracjonalne zachowaniaw bliskich związkach. Białystok: Trans Humana.30. Ulfik-Jaworska I. (2005) Komputerowi mordercy. Lublin:Wyd. KUL.31. Więcławska A. (2005) Nieletnie dziewczęta samotnie wychowującedzieci a ich przygotowanie do radzenia sobiez ograniczeniami losu. Toruń: Wyd. UniwersytetuMikołaja Kopernika.32. Wojciszke B. (2006) Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologiispołecznej. Warszawa: Wyd. Naukowe „Scholar”.28

Foto: Gabriela Habrom-Rokoszniezależny dodatek studencki nr 7 (18) – październik 2007

Uroczystość 5-lecia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu, o której szeroko piszemy w tym numerze „Eunomii”, obfitowaław szereg głębokich, celnych i ważnych przemówień. Wśród nich było także wystąpienie Pana Marcina Parzonki, absolwentaPWSZ, które – można bez wahania powiedzieć – wszystkich zgromadzonych w auli PWSZ zaintrygowało i wzruszyło tonem autentyzmui prawdziwej, proszę wybaczyć wielkie słowa, miłości do raciborskiej Uczelni. Zdecydowaliśmy się wydrukować ten tekst, aby stałsię on dla obecnych studentów PWSZ rodzajem drogowskazu intelektualnego i moralnego. Jednocześnie szczerze popieramy inicjatywępowołania Stowarzyszenia Absolwentów PWSZ w Raciborzu.RedakcjaPrzemówienie Marcina Parzonki, absolwenta PWSZw Raciborzu, w trakcie uroczystości 5-lecia UczelniKiedy cztery lata temu wstąpiłem w mury, mogę już teraz powiedzieć,naszej Uczelni, przepełniała mnie duma, ale i ogromnaobawa. Duma – ponieważ mogłem szczycić się mianem studenta.Obawa – bo przecież to młoda, dopiero co powstała Uczelnia.Czy spełni ona moje oczekiwania dotyczące wykształcenia, czy dami możliwości rozwoju i czy przygotuje mnie do dalszego życia?Znajomi, których pytałem o opinię, twierdzili, że to „fajnaUczelnia, gdzie studenta traktuje się jak człowieka”. Gdzie każdy, jeślitylko chce, ma ogromne szanse i możliwości rozwoju.Kiedy 1 października 2003 roku przekroczyłem mury PaństwowejWyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu, pierwszą rzeczą, która mniezaskoczyła, okazała się atmosfera panująca na Uczelni. Studencistarszych roczników biegali z indeksami, starając się o zaliczenie,panie w toku studiów gorączkowo poszukiwały jakichś dokumentów,każdy zajmował się swoimi zadaniami, jednak mimo to czuło sięprzyjaźń i ogromną dobroć bijącą od wszystkich. Studenci starszychroczników wprowadzali nas, młodych, w świat Uczelni, panie w tokustudiów ze zrozumieniem wysłuchiwały naszych pytań i wątpliwości,na każdym kroku można było spotkać się z życzliwością. Nie zmieniłtego również fakt bardzo dynamicznego rozwoju Uczelni. Kiedyrozpoczynałem naukę, brać studencka liczyła około 400 osób, kiedybroniłem dyplomu było nas 3500.Kolejną rzeczą, która zapisała się w mojej pamięci, były oczywiściezajęcia.I znowu bardzo pozytywne zaskoczenie. Wykładowcy okazali sięnie tylko doskonałymi specjalistami, ale również wspaniałymi ludźmi.Na każde zadane pytanie starali się udzielić wyczerpującej odpowiedzi,przez co student jeszcze bardziej zgłębiał tajniki i zakamarkiwiedzy, a wszystko to działo się w atmosferze wzajemnego szacunkui zrozumienia. Żaden student, nie bał się pytać, zadawać czasem nawetbardzo prozaicznych i banalnych pytań. Potwierdzeniem wysokiegopoziomu kształcenia i skuteczności stosowanych w czasie zajęćmetod była pierwsza w moim życiu praktyka w szkole. Okazałosię, że dzięki wiedzy i umiejętnościom nabytym na Uczelni, prowadzoneprzeze mnie zajęcia były atrakcyjne dla dzieci, które pytały,czy poprowadzę także następną lekcję, a także nauczycieli – opiekunówpraktyki, którzy z uznaniem przyglądali się moim poczynaniom,a o praktyce wypowiadali się w samych superlatywach, życząc sobie„aby było więcej takich praktykantów”. Przy tej okazji chciałbymFoto: Archiwum PWSZrównież wspomnieć o jednej z ogromnych zalet kształcenia w PWSZ.Myślę tutaj o ilości praktyk i hospitacji w szkołach, gdzie wiedzę teoretyczną,zdobytą na zajęciach, można skonfrontować w życiem.Studenci na kierunku wychowanie fizyczne w czasie trzech lat studiówodbywają sześć różnego rodzaju praktyk. Mnogość i różnorodnośćtego typu doświadczeń powoduje, że absolwent naszej Uczelnijest w doskonały sposób przygotowany do pracy w szkole.Wracając jednak do wspomnień z lat studiów, chciałbym równieżpodzielić się z Państwem moją opinią dotyczącą ogromnychmożliwości rozwoju nie tylko na polu naukowym, ale i społecznym.Ku mojemu zaskoczeniu potwierdziła się opinia znajomych, którzytwierdzili, że jeśli tylko człowiek chce, może działać i realizować sięna różnych szczeblach i w różnych kierunkach. I tak jako „młodego”– studenta pierwszego roku, zdziwiła mnie mnogość możliwościi działań, jakie prowadził samorząd studencki. Każdy mógł wystąpićz własnym pomysłem czy inicjatywą lub mógł dołączyć do organizowanychprzez innych projektów, takich jak np. akcja oddawaniakrwi, akcje charytatywne na rzecz chorych i potrzebujących dzieci,czasopismo studenckie „Żarówa” czy organizacja Juwenaliów. Dlamnie ogromnym doświadczeniem i przeżyciem była właśnie organizacjajuwenaliowych imprez. Mogłem przekonać się wtedy, jak wieletrzeba włożyć w to pracy, ale jednocześnie jak wspaniałe mogąbyć efekty i jak wielkie jest zadowolenie i poczucie spełnienia, gdyinni studenci chwalili nas – organizatorów, za wspaniałą i doskonalezorganizowaną imprezę. Jednocześnie po raz kolejny mogłem doświadczyćotwartości na studentów ze strony władz naszej Uczelni.Zawsze mogliśmy liczyć na wysłuchanie, wsparcie i pomoc w organizacjiwszelkich przedsięwzięć.Kolejnym etapem, który zapisał się trwale w mojej pamięci byłdzień, w którym dowiedziałem się, że zostałem wybrany jako przedstawicielspołeczności studenckiej do Senatu Uczelni. Pomimo obaw,czy podołam temu wyzwaniu i czy będę w ogóle miał okazję czegośdokonać, wszyscy senatorzy bardzo ciepło przyjęli mnie w swój poczet.Wielokrotnie zdarzało się, że Pan Rektor pytał o zdanie studentóww różnych sprawach, zawsze można było zabrać głos i wypowiedziećsię w kwestiach ważnych dla Uczelni i studentów.Na zakończenie chciałbym podzielić się z Państwem jeszcze jednąmyślą w imieniu wszystkich absolwentów PWSZ w Raciborzu.Pragnę powiedzieć, że jesteśmy dumni, że mogliśmy być częścią tejUczelni. Jesteśmy ludźmi, którzy wiele mogą. A wszystko to zawdzięczamytej Uczelni oraz Wam, nasi drodzy profesorowie. Tak pozytywnedoświadczenia nie mogą naszym zdaniem zostać zatracone.Chcielibyśmy zaproponować utworzenie stowarzyszenia absolwentów.Była by to dla nas możliwość śledzenia losów życiowych znajomychi przyjaciół ze studiów oraz cyklicznych spotkań z dawnymi wykładowcami,na których moglibyśmy wspominać stare, dobre czasy.Ponadto, korzystając z tak wspaniałej okazji, my absolwenci, chcemypodziękować za te lata ciężkiej pracy i poświęcenia, jak równieżza wyrozumiałość, serdeczność i pomoc. Dziękujemy, że dziękiWam otrzymaliśmy wielką wiedzę, ale i staliśmy się lepszymi ludźmi.Z okazji pięciolecia Waszej i naszej Uczelni, przyjmijcie najserdeczniejszeżyczenia wielu wspaniałych przeżyć i dokonań, realizacji założonychzadań, dalszego tak dynamicznego rozwoju Uczelni orazwszystkiego, co powoduje, że Raciborska Uczelnia staje się corazlepsza i doskonalsza. Wszystkiego najlepszego.2

„BATALIA”O DYPLOMYW INSTYTUCIE SZTUKIPoczątek lata to na uczelniach okres gorący nie tylkoz powodu wysokich temperatur, ale również, a możeprzede wszystkim, z tej przyczyny, że właśnie wtedytrwa sesja egzaminacyjna oraz odbywają się egzaminymagisterskie oraz licencjackie. Gorączka egzaminacyjnanie ominęła także naszej Uczelni. Wszyscymamy za sobą wiele egzaminów, a nasze koleżankii koledzy, którzy ukończyli trzeci rok studiów, stanęliprzed najważniejszą próbą, jaką jest obrona licencjatu.Serdecznie im gratulujemy uzyskania dyplomówPWSZ w Raciborzu oraz życzymy dalszych sukcesównaukowych i życiowych.Najbardziej spektakularne są oczywiście obronylicencjatów w Instytucie Sztuki, ponieważ absolwenciprezentują swoje oryginalne prace twórcze, zatem egzaminylicencjackie przyjmują formę wydarzeń artystycznych.Postanowiliśmy opublikować w „Żarówie”fotoreportaż rejestrujący tegoroczne obrony prac dyplomowychw Instytucie Sztuki. Dziękujemy Pani mgrGabrieli Habrom-Rokosz za wykonanie znakomitychzdjęć i udostępnienie ich nam.Fotografie: Gabriela Habrom-Rokosz3

Foto: Kamil MaterzokPoczątek wakacji to dla wielu studentów kierunku edukacja artystyczna czas intensywnej pracytwórczej. Odbywają się wtedy warsztaty artystyczne, prowadzone przez pracowników naukowychInstytutu Sztuki. Tegoroczne warsztaty były bardzo owocne i ciekawe. Wszystkie onezostaną dokładnie zrelacjonowane w kolejnych numerach „Eunomii” (w najnowszym numerzeProf. Aleksander Ostrowski oraz dr Henryk Fojcik przedstawili zorganizowane przez siebieWarsztaty „Krzesła”). My dzisiaj w „Żarówie” prezentujemy fotoreportaż, ukazujący różnedziałania twórcze studentów (pięć grup warsztatowych). Niech ta fotograficzna dokumentacjabędzie zapowiedzią kronikarskich omówień letnich warsztatów, które Czytelnicy znajdąw 12 i 13 numerze „Eunomii”.Foto: Żaneta Dubiel Foto: Kamil Materzok Foto: Kamil MaterzokFoto: Żaneta DubielFoto: Kamil MaterzokLETNIEEwarsztaty twórczeFoto: Anna BurekFoto: mgr Karolina StanieczekFoto: Kamil MaterzokFoto: mgr Karolina StanieczekFoto: Kamil Materzok4Foto: Żaneta Dubiel

tajemnica, 140x100, olej, płótnoklatka, 140x90, olej, płótnopożegnanie, amen, 140x100, olej, płótnoMagdalenaGogół-Peszkesamotność we dwoje, 140x100, olej, płotno

Z historii nauki raciborskiej„Górnośląski Tacyt”– ks. Augustyn WeltzelFoto: http://jankowice.rybnik.plGrób ks. Augustyna Weltzla w pobliżu głównego wejściado kościoła św. św. Piotra i Pawła w TworkowieW przedwakacyjnych numerach „Eunomii” prezentowaliśmy związanychz Raciborzem uczonych mężów, którzy żyli i działali w siedemnastymstuleciu. Obecnie ośmielamy się dokonać przeskoku do XIXwieku, aby zaprezentować sylwetkę jednego z najwybitniejszych historykówŚląska, myśliciela, który potrafił pięknie eksponować i łączyćwartości tkwiące w kulturze polskiej, czeskiej i niemieckiej. Byłnim ksiądz Augustyn Bogusław Weltzel, wieloletni proboszcz parafiiw Tworkowie.Urodził się na Dolnym Śląsku w Jelczu w 1817 (9 kwietnia) jakosyn gajowego Karola i Zuzanny Marii z domu Adam. Ukończyłmiejscową szkołę elementarną, a następnie Gimnazjum św.Macieja we Wrocławiu. W latach 1830-1838 studiował teologięna Uniwersytecie Wrocławskim. W maju pamiętnego 1848 roku biskuppomocniczy Daniel Latussek udzielił Augustynowi święceń kapłańskichw kolegiacie św. Idziego we Wrocławiu. Przez kilkanaścielat pracował jako wikariusz w Szczecinie. Już wtedy wykazywał zainteresowaniedziejami kościelnymi Pomorza Zachodniego. W 1857roku ordynariusz mianował ks. Weltzla proboszczem parafii św. św.Piotra i Pawła w Tworkowie, należącym wówczas do archiprezbiteraturaciborskiego. W tej spokojnej, a przy tym z wielu względów niezwykłejmiejscowości podraciborskiej, spędził ksiądz Weltzel czterdzieścilat, godząc obowiązki duszpasterskie z niezwykle intensywna pracąnaukową. Dorobek naukowy tworkowskiego proboszcza jest imponujący,a składają się na niego nie tylko monumentalne monografiegórnośląskich miast - Raciborza, Koźla, Prudnika, Dobrodzienia, Żor,ale także obszerne publikacje o parafiach Górnego Śląska, klasztorachitp. Jego prace mają dla dzisiejszych historyków nieocenionawartość źródłową, ponieważ Weltzel korzystał z licznych dokumentów,kronik, rękopisów, które nie przetrwały do naszych czasów.Odwiedzał biblioteki naukowe we Wrocławiu, Krakowie i innych miastach,penetrował archiwa parafialne i klasztorne m.in. w Raciborzu,Opawie, Opolu, Prudniku, Głogówku itd. Utrzymywał kontakt korespondencyjnyz wieloma badaczami dziejów, m. in. z opawskimi historykami- Wincentym Praskim i Józefem Zukalem. Publikował główniew języku niemieckim, jednak władał równie dobrze językiempolskim, co umożliwiło mu zredagowanie po polsku bardzo cennegoopracowania na temat dziejów rodu Gaszynów (Gaszyńskich) oraznie mniej ważnej publikacji o świątobliwej Eufemii (Ofce). Bibliografiaks. Weltzla obejmuje 20 dzieł książkowych oraz około sturozpraw, szkiców i artykułów drukowanych na łamach różnychczasopism (niemieckich, polskich i czeskich).Ks. Weltzel nie zamykał się w opłotkach Tworkowa. W latach1863-1866 sprawował mandat posła do parlamentuRzeszy (były to czasy, w których duchowni nie byli wyłączeniex definitione z działalności stricte politycznej), a rząd pruskiodznaczył go Orderem Orła Czarnego V klasy (w 1866roku). Władze kościelne nadały ks. Weltzlowi godność radcyduchownego (1868), zaś jego macierzysty UniwersytetWrocławski nadał mu tytuł doktora honoris causa (1889). Ks.Augustyn Weltzel doczekał złotego jubileuszu kapłaństwa.Zmarł 4 listopada 1897 roku.Postać wybitnego dziejopisa z Tworkowa rozpropagowałw latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku nieżyjącyjuż historyk dr Ryszard Kincel. Jednym z owoców działańwieloletniego dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznejw Raciborzu jest na pewno nadanie raciborskiemu Gimnazjum nr 3imienia ks. Augustyna Weltzla.dr Janusz Nowak