„Vivat Academia, vivant professores, vivat membrum ... - Racibórz

Z historii nauki raciborskiej„Górnośląski Tacyt”– ks. Augustyn WeltzelFoto: http://jankowice.rybnik.plGrób ks. Augustyna Weltzla w pobliżu głównego wejściado kościoła św. św. Piotra i Pawła w TworkowieW przedwakacyjnych numerach „Eunomii” prezentowaliśmy związanychz Raciborzem uczonych mężów, którzy żyli i działali w siedemnastymstuleciu. Obecnie ośmielamy się dokonać przeskoku do XIXwieku, aby zaprezentować sylwetkę jednego z najwybitniejszych historykówŚląska, myśliciela, który potrafił pięknie eksponować i łączyćwartości tkwiące w kulturze polskiej, czeskiej i niemieckiej. Byłnim ksiądz Augustyn Bogusław Weltzel, wieloletni proboszcz parafiiw Tworkowie.Urodził się na Dolnym Śląsku w Jelczu w 1817 (9 kwietnia) jakosyn gajowego Karola i Zuzanny Marii z domu Adam. Ukończyłmiejscową szkołę elementarną, a następnie Gimnazjum św.Macieja we Wrocławiu. W latach 1830-1838 studiował teologięna Uniwersytecie Wrocławskim. W maju pamiętnego 1848 roku biskuppomocniczy Daniel Latussek udzielił Augustynowi święceń kapłańskichw kolegiacie św. Idziego we Wrocławiu. Przez kilkanaścielat pracował jako wikariusz w Szczecinie. Już wtedy wykazywał zainteresowaniedziejami kościelnymi Pomorza Zachodniego. W 1857roku ordynariusz mianował ks. Weltzla proboszczem parafii św. św.Piotra i Pawła w Tworkowie, należącym wówczas do archiprezbiteraturaciborskiego. W tej spokojnej, a przy tym z wielu względów niezwykłejmiejscowości podraciborskiej, spędził ksiądz Weltzel czterdzieścilat, godząc obowiązki duszpasterskie z niezwykle intensywna pracąnaukową. Dorobek naukowy tworkowskiego proboszcza jest imponujący,a składają się na niego nie tylko monumentalne monografiegórnośląskich miast - Raciborza, Koźla, Prudnika, Dobrodzienia, Żor,ale także obszerne publikacje o parafiach Górnego Śląska, klasztorachitp. Jego prace mają dla dzisiejszych historyków nieocenionawartość źródłową, ponieważ Weltzel korzystał z licznych dokumentów,kronik, rękopisów, które nie przetrwały do naszych czasów.Odwiedzał biblioteki naukowe we Wrocławiu, Krakowie i innych miastach,penetrował archiwa parafialne i klasztorne m.in. w Raciborzu,Opawie, Opolu, Prudniku, Głogówku itd. Utrzymywał kontakt korespondencyjnyz wieloma badaczami dziejów, m. in. z opawskimi historykami- Wincentym Praskim i Józefem Zukalem. Publikował główniew języku niemieckim, jednak władał równie dobrze językiempolskim, co umożliwiło mu zredagowanie po polsku bardzo cennegoopracowania na temat dziejów rodu Gaszynów (Gaszyńskich) oraznie mniej ważnej publikacji o świątobliwej Eufemii (Ofce). Bibliografiaks. Weltzla obejmuje 20 dzieł książkowych oraz około sturozpraw, szkiców i artykułów drukowanych na łamach różnychczasopism (niemieckich, polskich i czeskich).Ks. Weltzel nie zamykał się w opłotkach Tworkowa. W latach1863-1866 sprawował mandat posła do parlamentuRzeszy (były to czasy, w których duchowni nie byli wyłączeniex definitione z działalności stricte politycznej), a rząd pruskiodznaczył go Orderem Orła Czarnego V klasy (w 1866roku). Władze kościelne nadały ks. Weltzlowi godność radcyduchownego (1868), zaś jego macierzysty UniwersytetWrocławski nadał mu tytuł doktora honoris causa (1889). Ks.Augustyn Weltzel doczekał złotego jubileuszu kapłaństwa.Zmarł 4 listopada 1897 roku.Postać wybitnego dziejopisa z Tworkowa rozpropagowałw latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku nieżyjącyjuż historyk dr Ryszard Kincel. Jednym z owoców działańwieloletniego dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznejw Raciborzu jest na pewno nadanie raciborskiemu Gimnazjum nr 3imienia ks. Augustyna Weltzla.dr Janusz Nowak