Ubezpieczenia w Rolnictwie. Materiały i Studia. Nr 38/2010 - KRUS

ORGANIZACJA, EKONOMIKA I PROBLEMY SPOŁECZNEwierzchni upraw jest użytkowane w formie najmu. W Polsce ich wielkośćjest dużo mniejsza i dotyczy głównie wielkoobszarowego rolnictwa powstałegona bazie restrukturyzowanego Zasobu Skarbu Państwa.W odniesieniu do indywidualnego rolnictwa stosunkowo niewielkieznaczenie dzierżaw w obrocie ziemią łączyć należy z uwarunkowaniamihistorycznymi, które umocniły postrzeganie własności posiadanych dóbrw kategoriach społeczno-kulturowych. W dalszym ciągu, w wielu przypadkach,gospodarstwo jest taktowane tradycyjnie i obok źródła dochodustanowi, przechodzący z pokolenia na pokolenie, majątek traktowany jakozabezpieczenie rodziny w przypadku trudności ekonomicznych (np. utratypozarolniczych źródeł dochodu). Niechęć do nawet czasowego wyzbyciasię ziemi wzmagają doświadczenia okresu PRL, kiedy zdarzało się, żeprawo własności nie było należycie respektowane.Wraz ze zmianami, jakie przyniosła gospodarka rynkowa, a zwłaszczaobjęcie polskiego rolnictwa WPR, stopniowo zaczęło się powiększać zainteresowaniedzierżawami. Sprzyjały temu wzrastające ceny ziemi rolniczejoraz dążenie części gospodarstw do maksymalizacji dochodu poprzez rozszerzeniaskali produkcji. Do zwiększenia popularności dzierżaw przyczyniałasię także działalność Agencji Nieruchomości Rolnej (w latach dziewięćdziesiątychta instytucja funkcjonowała pod nazwą Agencji WłasnościRolnej Skarbu Państwa). Należy jednak zastrzec, że okresem najbardziejnasilonego wydzierżawiania gruntów rolnych Skarbu Państwa byłylata dziewięćdziesiąte. Wtedy zdarzało się, że areał przekazywany do dzierżawyprzekraczał nawet 100 tys. ha miesięcznie. Jednak stosunkowo szybkoskala tych dzierżaw zaczęła stopniowo się zmniejszać i na początkunastępnego dziesięciolecia zeszła do poziomu około 100 tys. ha rocznie.Tendencja do ograniczania dzierżawy ziemi była spowodowana zarównowyczerpywaniem się gruntów Zasobu, możliwych do zaoferowania na przetargach,jak i preferowaniem sprzedaży ze względu na nałożony na Agencjęobowiązek wpłat do budżetu państwa wpływów z prywatyzacji. W konsekwencjiistniejących uwarunkowań w 2008 roku ANR wydzierżawiła zaledwie25,5 tys. ha, przy czym z uwagi na koszty obsługi takich transakcji(stosunkowo małe powierzchnie) priorytetem na najbliższe lata stało sięograniczanie ich liczby.Z punktu widzenia poprawy struktury agrarnej, wpływ działalnościAgencji w zakresie dzierżawy gruntów zaznaczył się przede wszystkim naterenach północnych i zachodnich, bowiem tam głównie były zlokalizowaneZasoby Skarbu Państwa. Jednak należy brać pod uwagę, że istotna rolaAgencji w rozpowszechnianiu dzierżaw nie ograniczała się do przekazywaniado rolnictwa indywidualnego dużej powierzchni gruntów, ale spełniałaona bardzo ważną rolę w propagowaniu korzyści z tej formy zagospodarowaniaziemi oraz we wskazywaniu i krzewieniu właściwych proce-45