. 208• Grażyna GrądkowskaRemis z cyklu „Uczucia”, lata 80.terakotaobiekt zachowany tylko w materiale fotograficznym• Maria AlkiewiczAżurowa kula, 1973ceramika szkliwiona, wys. 70 cm, śr. 66 cmwł. Muzeum Narodowe w <strong>Gdańsku</strong>mają formę obrazu wzorowanego na portretach renesansowych.Na całość składają się prace, w których wypukła postać widocznajest wyraźnie; inne są portrety wklęsłe, aż do ostatniego pojedynczegoportretu, czarnej angobowanej powierzchni ceramicznej– w której każdy może obejrzeć własne odbicie. Autorka wybierarzeźbę jako dyscyplinę, jednak wykorzystuje glinę jak ceramik.Uzyskuje formę, której materia, czyli kształt i pokrycie, jest treściąprzesłania, które sprowokowało artystyczną wypowiedź.Grażyna Grądkowska to autorka miniaturowych, kameralnych rzeźb,wykonywanych w materiale ceramicznym – głównie terakocie.Studiowała na Wydziale Rzeźby i Malarstwa, dyplom uzyskaław 1977 roku. Jej formy przybierały kształt krzeseł tronów, początkowopustych. Z czasem na tych siedliskach pojawiły się popiersiaze zdeformowaną małą główką. Kompozycje przestrzenne zyskiwałycoraz większą liczbę elementów – przedmiotów. Były tokluczyki, zamki, pudełka, szuflady – wzory zaczerpnięte prostoz życia i otoczenia człowieka, częściowo warunkujące jego tożsamość.Jakby sygnatura osobowości, odwołanie do najgłębszegoprywatnego świata. Nieco inne w treści i formie są rzeźbydwupostaciowe – dwa elementy w opozycji lub jedności – symbolwzajemnych relacji. Wprowadzone tu przedmioty: kostki do gry lubfigury szachowe sugerują grę losową w dokonywanie wyborów,z których przecież składa się życie.Obecnie pracownię ceramiczną prowadzi profesor Teresa Klaman.Dyplom uzyskała na Wydziale Rzeźby gdańskiej uczelni w 1972 roku.Swoją twórczość prezentowała na dziesięciu wystawach indywidualnychoraz mniej więcej sześćdziesięciu wystawach zbiorowych.Artystka w twórczości ceramicznej koncentruje się namałych formach o charakterze rzeźbiarskim. Początkowo kreowałamiękkie biologiczne terakotowe muszle oraz torsy kobiece w cyklu„Uprzedmiotowione”. Motyw nagiego kobiecego ciała powracaw różnych konwencjach: raz na drewnianym tronie, innym razemna tle metalowej płaszczyzny. Autorka poszukuje tu odpowiedniejmaterii do przekazania nurtujących ją treści. Do swoich form,rzeźb, dobiera rodzaj materiału, tak aby „wizualne” właściwościmaterii były nośnikami jej artystycznego przekazu. Wykorzystujetakże materiał ceramiczny do tworzenia „Makiet” i „Tronów”. Są tocykle kameralnych rzeźb architektonicznych, transpozycja motywulabiryntu w przestrzeni trójwymiarowej z dominującym motywemschodów, nawiązanie do starożytnej architektury. W latachdziewięćdziesiątych pojawiły się w jej twórczości rzeźbiarskiemulti<strong>plik</strong>acje łagodnego łuku, który każdorazowo zmienia charakterpoprzez modyfikację reliefu i koloru. Ceramiczne „Siedliska”powstały w opozycji do wcześniejszych prac, których zgeometryzowanaforma wydawała się dostojna i zimna. Glina wykorzystanado utworzenia siedlisk jako materia kojarzy się z ciepłem przytulnościąi kameralnością. Formy te przypominają gniazda – a więcmiejsce schronienia, przywołują wrażenia azylu przed natarczywąrzeczywistością.W Pracowni Ceramiki w czasach Hanny Żuławskiej niezmiernieciekawe były poszukiwania Ryszarda Surajewskego, któryw większości swoich prac oddawał kształt klasycznych naczyń. Niemniej istotny był motyw zwierząt leśnych, którymi je zdobił – rodzajrzeźbionego płasko fryzu, który poszkliwiony dawał wrażenieelementu dodanego. Jako malarz z mistrzostwem i niezwykłymznawstwem anatomii budował figury zwierząt. Poprzez nakładaneszkliwo podkreślał postaci, co kształtowało materię na sposóbmalarski.
C e r a m i k aW tym samym czasie inaczej pracowała Maria Alkiewicz: zachowującklasyczne formy walca i kuli, szukała innego bardziej fantazyjnegokształtu dla swoich prac. W konsekwencji powstawały serie „Butle”oraz ażurowych form przestrzennych, które bliższe były rzeźbiei architekturze.Należy tu także wspomnieć tych artystów, którzy nie byli związaniz pracownią ceramiczną, ale z uczelnią i wykorzystują materiałceramiczny w swoich pracach. Pasja do tworzywa ceramicznegodoprowadziła ich do wielu artystycznych sukcesów, zaś sposóbwykorzystania materiału ceramicznego pozwolił odkryć nowesposoby budowania dzieła jako unikatu.Rzeźba ceramiczna Marii Kuczyńskiej (na uczelni w latach 1971–1974)pokazała nowy sposób kształtowania formy w ceramice. Artystkaopracowała nową technologie budowania bryły za pomocą płatówgliny, które nie są „szkicem”, ale stanowią formę ostateczną, gotowądo wypalenia. Dzięki temu zabiegowi glina jako materia miałazachować swój naturalny charakter. Ponieważ nie została poddanaobróbce, nie została zmodyfikowana przez formę nadaną gliniew procesie tworzenia dzieła.• Kazimierz KalkowskiObraz ceramiczny II, 1984glina wypalana,częściowo szkliwionawys. 49 cm, szer. 31 cmwł. Muzeum Narodowe w <strong>Gdańsku</strong>• Maria Teresa KuczyńskaGalion, 1978porcelana biała nieszkliwiona, wys. 41 cmwł. Muzeum Narodowe w <strong>Gdańsku</strong>