ZESPO£Y BADAWCZE WATZESPÓ£ BADAWCZY TECHNIKI PODCZERWIENII TERMOWIZJIdr hab. in¿. Henryk Madura, prof. WATZespó³ Badawczy Techniki Podczerwieni i Termowizji powsta³w Instytucie Optoelektroniki Wojskowej Akademii Technicznej w roku1997 (pocz¹tkowo by³ to zak³ad, a od roku 2002 zespó³). Zespo³em,od momentu jego powstania, kieruje dr hab. in¿. Henryk Madura,prof. WAT – specjalista w dziedzinie optoelektroniki, techniki podczerwienii termowizji. Absolwent Oficerskiej Szko³y £¹cznoœci (1967)i absolwent Wydzia³u Elektroniki WAT (1976). W sk³ad Zespo³u wchodz¹:optoelektronicy, elektronicy, fizycy, optycy, informatycy i mechanicy.Do roku 2002 zespó³ liczy³ 14. pracowników. Obecnie pracujew nim 19. pracowników: 1 profesor, 8. doktorów, 5. magistrów in-¿ynierów oraz 5. techników.Modelowanie i analizy teoretyczne– modelowanie procesów detekcji promieniowania podczerwonego,– modelowanie pracy zespo³ów i urz¹dzeñ termodetekcyjnych,– wyznaczanie sygnatur obiektów w zakresie podczerwieni,– modelowanie uk³adów optycznych podczerwieni.Pocisk atakuj¹cy czo³gi z górnej pó³sfery wykonany w IOE WAT. W ZespoleTechniki Podczerwieni i Termowizji opracowano czujniki podczerwieni, czujnik zbli¿eniowyi laserowy wysokoœciomierz do tego pocisku.Zespó³ Badawczy „Techniki Podczerwieni i Termowizji”. Od lewej w pierwszymrzêdzie: tech. Kazimierz Skar¿yñski, tech. Ewa £achowska, mjr dr in¿. MariuszKastek, dr in¿. Tadeusz Pi¹tkowski, dr hab. in¿. Henryk Madura, mjr dr in¿.Krzysztof Chmielewski, mgr in¿. Miros³aw Morawski, dr in¿. Henryk Polakowski,tech. Dariusz KaŸmierski. Od lewej w drugim rzêdzie: mjr dr in¿. Piotr Trzaskawka,mjr dr in¿. Rafa³ Dulski, mgr in¿. Edward Powiada, tech. Wojciech Zieliñski, mgrin¿. Juliusz Kucharz, mjr dr in¿. Tomasz Or¿anowski, pp³k mgr in¿. Miros³aw D¹browski,mgr in¿. Tadeusz Rosiak, mjr dr in¿. Tomasz Sosnowski. Na zdjêciu braktech. Zygmunta Pszczó³kowskiego.Tematyka prowadzonych w Zespole prac naukowo- badawczychi prac badawczo-rozwojowych obejmuje takie dziedziny jak:Militarne zastosowania techniki podczerwieni– zespo³y termodetekcyjne dla amunicji inteligentnej,– celowniki do min zdalnego ra¿enia,– wieloczujnikowe zespo³y detekcyjne (w tym czujniki akustyczne),– czujniki podczerwieni do systemów ochrony,– zespo³y wykrywania obiektów w podczerwieni.Termowizja i pirometria podczerwieni– badania termowizyjne oraz interpretacja termogramów,– projektowanie i wykonanie pirometrów podczerwieni,– projektowanie i wykonanie promienników podczerwieni,– pomiary parametrów i wyznaczanie charakterystyk kamer termowizyjnych,– kalibracja pirometrów podczerwieni.Badania elementów i zespo³ów termodetekcyjnych– okreœlanie charakterystyk widmowych detektorów podczerwieni,– wyznaczanie charakterystyk widmowych elementów optycznych,– wyznaczanie charakterystyk k¹towych czujników podczerwieni,– badania zasiêgu dzia³ania czujników.Prace badawcze Zespo³u s¹ finansowane przez Komitet Badañ Naukowych(obecnie Ministerstwo Nauki i Informatyzacji) w formie zadañstatutowych, projektów badawczych (grantów), projektów badawczychpromotorskich oraz projektów celowych. Realizowane s¹ równie¿ pracezlecane przez Komendanta Akademii (prace badawcze w³asne) jak równie¿prace zlecane przez inne oœrodki naukowe i jednostki gospodarcze.W ostatnich piêciu latach Zespó³ zrealizowa³ trzy projekty celowe,w których ³¹czna kwota œrodków finansowych na prace badawczo-rozwojowewynios³a oko³o 2,4 mln z³. Tematyka tych projektówby³a nastêpuj¹ca:· Pasywny inteligentny czujnik podczerwieni o zwiêkszonymzasiêgu dzia³ania do zastosowañ w systemach ochrony obiektówspecjalnych. Projekt zakoñczony w roku 2001.· Dwubarwowy pirometr do bezkontaktowych pomiarów temperaturyo zwiêkszonej szybkoœci akwizycji danych. Projektzakoñczony w roku 2002.Dwupasmowy pirometr podczerwieni do zdalnych pomiarów temperatury. Zakrespomiaru temperatury 300¸900 0 C. Cech¹ znamienn¹ przyrz¹du jest du¿a szybkoœædzia³ania (2000 pomiarów na sekundê) oraz komputerowa rejestracja i analizawyników pomiarów.10 G³os Akademicki nr 05/2004
ZESPO£Y BADAWCZE WAT· Inteligentna mina zdalnego ra¿enia doniszczenia œmig³owców i obiektów niskolec¹cych.Projekt zakoñczony w roku2004.W Zespole w ostatnich piêciu latach zrealizowanosiedem projektów badawczych (grantówKBN) na ³¹czn¹ kwotê 1,43 mln z³. Do g³ównychprojektów badawczych nale¿y zaliczyæ:· Opracowanie i testowanie telemetrycznego,biernego systemu wykrywaniai identyfikacji wybranych obiektówmilitarnych (œmig³owców, czo³gów, pojazdów)na podstawie ich cech fizycznych:promieniowania cieplnego i falakustycznych.· Opracowanie i testowanie komputerowychmetod identyfikacji czo³gówi œmig³owców na bazie poligonowych rejestracji sygnaturakustycznych.· Opracowanie i weryfikacja trójwymiarowego, komputerowegomodelu sygnatur termalnych œmig³owców bojowych na baziepoligonowych rejestracji termograficznych i spektroradiometrycznych.· Metoda wizualizacji figur bojowych w zakresie promieniowaniapodczerwonego.Tematyka badawczych prac statutowych dotyczy³a termograficznychi spektroradiometrycznych badañ obiektów oraz opracowaniazintegrowanych zespo³ów czujników optoelektronicznych i wibroakustycznychdo zastosowañ militarnych. Ponadto realizowano pracebadawcze na rzecz dydaktyki, w ramach których powsta³y modu³owespecjalistyczne stanowiska laboratoryjne do badania parametrów i charakterystykelementów, podzespo³ów i urz¹dzeñ techniki podczerwieni.£¹czna kwota nak³adów finansowych na realizacjê tych prac toponad 4,1 mln z³.Prace umowne (g³ównie opracowanie i wykonanie urz¹dzeñ z dziedzinytechniki podczerwieni) zespó³ realizowa³ dla: Uniwersytetuim. Miko³aja Kopernika, Szko³y G³ównej S³u¿by Po¿arniczej, SGGW,Wojskowych Zak³adów Elektronicznych, Przedsiêbiorstwa Poszukiwañi Eksploatacji Z³ó¿ Ropy i Gazu PETROBALTIC oraz dla innychjednostek WAT. £¹czna kwota prac badawczych umownychwynios³a oko³o 1,2 mln z³.Pozosta³e prace (w latach 1999-2004) to trzy projekty badawczew³asne (0,3 mln z³) oraz trzy granty promotorskie (0,1 mln z³).Podsumowuj¹c nale¿y stwierdziæ, ¿e ³¹czne nak³ady finansowe naprace badawcze zrealizowane w Zespole Techniki Podczerwieni i Termowizjiza okres ostatnich piêciu lat wynios³y ponad 9,5 mln z³. Z funduszyprowadzonych prac badawczych zakupiono dla Zespo³u aparaturêpomiarow¹ za oko³o 0,5 mln z³.Pirometr do zdalnego pomiaru temperatury wody morskiej zamontowany na statku badawczym. Rozdzielczoœæpomiaru temperatury wynosi 0.01 0 C. Precyzyjne pomiary temperatury powierzchni wody wspomagaj¹metody poszukiwania ropy naftowej pod dnem morskim.Wyniki prac badawczych pracowników Zespo³u s¹ publikowanew renomowanych czasopismach krajowych i zagranicznych (w tymw czasopismach z listy filadelfijskiej) jak równie¿ s¹ prezentowane nawielu konferencjach miêdzynarodowych i krajowych. Dorobek Zespo-³u to ponad 400 publikacji naukowych. Pracownicy Zespo³u s¹ wspó³autoramimonografii pod redakcj¹ prof. Henryka Madury „Pomiarytermowizyjne w praktyce” – Wydawnictwo Pomiary AutomatykaKontrola (2004 r.). Od 2000 roku w Zespole powsta³o cztery rozprawydoktorskie, a trzy kolejne s¹ w przygotowaniu.Za wyniki prac badawczych Zespó³ Techniki Podczerwieni i Termowizjiotrzyma³ w latach 1999-2004 ponad 10 wyró¿nieñ krajowychi zagranicznych, w tym:· Wyró¿nienie zespo³owe srebrnym medalem za „Wielospektralnypirometr podczerwieni z eliminacj¹ emisyjnoœci powierzchni”,Miêdzynarodowa Wystawa Wynalazków, NowejTechniki i Produktów, Genewa, 1999 r.· Wyró¿nienie zespo³owe srebrnym medalem za „Inteligentny,pasywny, dalekozasiêgowy czujnik podczerwieni”, 51. MiêdzynarodowaWystawa Wynalazczoœci IENA99, Norymberga,1999 r.· Wyró¿nienie zespo³owe z³otym medalem za „Inteligentny, pasywny,dalekozasiêgowy czujnik podczerwieni”, 48 ŒwiatoweTargi Wynalazczoœci, Badañ Naukowych i Nowych TechnikEUREKA 99, Bruksela, 2000 r.· Wyró¿nienie zespo³owe srebrnym medalem za „Wielospektralnypirometr podczerwieni do precyzyjnych pomiarówtemperatury powierzchni wody morskiej”, MiêdzynarodowaWystawa Wynalazków, Nowej Techniki i Produktów,Genewa, 2002 r.Du¿e znaczenie dla ca³ego Zespo³u ma praca dydaktyczna ze studentami.Prowadzone s¹ wyk³ady, æwiczenia rachunkowe i laboratoryjnez nastêpuj¹cych przedmiotów: Podstawy optoelektroniki, Technikapodczerwieni, Optoelektroniczne zespo³y wykrywania i naprowadzania,Termowizja, Fizyka podczerwieni, Metrologia optoelektroniczna,Systemy mikroprocesorowe, Uk³ady cyfrowe, Uk³ady programowalne,Elementy sztucznej inteligencji. £¹cznie w latach 1999-2004 pracownicy Zespo³u przeprowadzili ponad 4500 godzin zajêædydaktycznych oraz zrealizowali 10 prac dyplomowych.Komitet Badañ Naukowych, uchwa³¹ z dnia 16 wrzeœnia 2004roku, przyzna³ Instytutowi Optoelektroniki WAT status CentrumDoskona³oœci „Optoelektroniczne Systemy Monitoringu BezpieczeñstwaOptoSec. W sk³ad tego Centrum Doskona³oœci wchodzi laboratoriumZespo³u Techniki Podczerwieni i Termowizji.Pasywny „inteligentny” czujnik podczerwieni o zasiêgu 300 metrów. Czujnik jeststosowany w systemach ochrony obiektów i wykrywa obiekty poruszaj¹ce siêz prêdkoœci¹ od 0,1¸4 m/s.p³k dr in¿. Krzysztof Kopczyñskizastêpca dyrektora IOE WATfot. mgr in¿. Tadeusz RosiakG³os Akademicki nr 05/2004 11