πέθανε και ο Κομφούκιος γύρισε στην πατρίδα του, στοκρατίδιο Λου, όπου τώρα η κατάσ<strong>τα</strong>ση ή<strong>τα</strong>ν πιο ευνοϊκήγι' <strong>αυτό</strong>ν, αφού πολλοί μαθητές του ή<strong>τα</strong>ν αξιωματούχοικαι υπουργοί. Εκεί αφοσιώθηκε στους μαθητές του καιστη συγγραφή των έργων του.Την άνοιξη του 481 π.χ. ένας υπηρέτης του άρχον<strong>τα</strong>Τζι Κανγκ έπιασε ένα παράξενο ζώο στο κυνήγι. Κανέναςδεν μπορούσε να πει τι ζώο ή<strong>τα</strong>ν και κλήθηκε οΚομφούκιος να το δει. Ο Δάσκαλος, που ή<strong>τα</strong>ν τώραεβδομήν<strong>τα</strong> χρόνων, αναγνώρισε το μονόκερω που είχεδει κάποτε η μητέρα του και αμέσως κραύγασε: "Γιαποιον έχεις έρθει; Για ποιον έχεις έρθει;». Τα δάκρυάτου έτρεχαν και πρόσθεσε, "Η πορεία της διδασκαλίαςμου έχει τελειώσει». Μετά απ' <strong>αυτό</strong> το γεγονός έζησεακόμα δυο χρόνια, οπότε τελείωσε το έργο του ΧρονικάΆνοιξης και Φθινοπώροu.Κα<strong>τα</strong>δίκη και αποθέωσηΟ Κομφούκιος πέθανε με το παράπονο ότι από όλουςτους πρίγκιπες της αυτοκρατορίας δεν υπήρξε ούτεένας που να θέλει να υιοθετήσει τις αρχές του και ναακολουθήσει <strong>τα</strong> μαθήματά του. Παρά τους αγώνες και τιςπροσπάθειές του, οι αρχές του <strong>για</strong> τη διακυβέρνηση δενεφαρμόστηκαν από κανέναν. Αν και πολλοί μαθητές καιφίλοι του ή<strong>τα</strong>ν υπουργοί σε διάφορα κρατίδια και πολλοίδούκες τον τίμησαν, εντούτοις απέφευγαν από αδυναμίαή ζηλοτυπία να βάλουν σε πράξη τις ιδέες του σοφού.Αλλά αμέσως μετά το θάνατό του άρχισε να αναγνωρίζε<strong>τα</strong>ιη αξία του. Ό<strong>τα</strong>ν ο δούκας Άι, που ή<strong>τα</strong>ν τότεκυβερνήτης του Λου, άκουσε <strong>για</strong> το θάνατό του ανέκραξε,"ο Ουρανός μου πήρε το γέρον<strong>τα</strong>. Δεν υπάρχει τώρακανένας να με βοηθήσει στο θρόνο. Αλίμονο. Ω σεβάσμιεΝι!». Έπει<strong>τα</strong> διέ<strong>τα</strong>ξε να χτιστεί ένας ναός, όπου θα22προσφέρον<strong>τα</strong>ν θυσίες στο σοφό τέσσερις φορές τοχρόνο, στις τέσσερις εποχές του έτους.Οι κυβερνήτες της δυναστείας των Τζόου,δεν είχαναρκετή ευφυΊα, ή δεν ή<strong>τα</strong>ν σε θέση να τιμήσουν το σοφό.Μετά απ' αυτούς ο αυτοκράτορας Τσιν (221-206 π.χ.) πουένωσε <strong>για</strong> πρώτη φορά την αυτοκρατορία και ενίσχυσετην κεντρική εξουσία, τάχθηκε εναντίον του Κομφουκισμούκαι διέ<strong>τα</strong>ξε να καούν <strong>τα</strong> κείμενά του μαζί με όλα <strong>τα</strong>άλλα φιλολογικά μνημεία της αρχαιότη<strong>τα</strong>ς. Παρ' όλααυτά η αυθεντία του Κομφούκιου επικράτησε σε όλη τηχώρα. Σ<strong>τα</strong> 195 π.χ. ο ιδρυτής της δυναστείας των Χαν,περνών<strong>τα</strong>ς από το Λου επισκέφτηκε τον τάφο του σοφούκαι πρόσφερε θυσίες στο βωμό του.Αρχικά η λατρεία του Κομφούκιου περιοριζό<strong>τα</strong>ν στηνπατρίδα του, στο κρατίδιο Λου, αλλά το 57 μ.Χ. γενικεύτηκεσε όλη την αυτοκρατορία. Από το 609 μ.Χ. άρχισαννα κτίζον<strong>τα</strong>ι ναοί προς τιμήν του σε όλη τη χώρα, πουή<strong>τα</strong>ν τ<strong>αυτό</strong>χρονα κέντρα μάθησης. <strong>Στο</strong>υς ναούς αυτούςο Κομφούκιος δεν ή<strong>τα</strong>ν μόνος. Δίπλα στην εικόνα τουυπήρχαν οι εικόνες των 77 μαθητών του και όλων τωνμεγάλων δασκάλων του Κομφουκισμού. Δυο φορές τοχρόνο η λατρεία του Κομφούκιου εκτελείτο με ιδιαίτερηεπισημότη<strong>τα</strong> και σ' αυτήν έπαιρνε μέρος και ο ίδιος οαυτοκράτορας.Ο Κομφουκισμός μετά τον ΚομφούκιοΟ Κομφουκισμός είναι μια φιλοσοφία που δίνει μεγάληέμφαση στη θέση του ανθρώπου στην κοινωνία καιελάχισ<strong>τα</strong> ενδιαφέρε<strong>τα</strong>ι <strong>για</strong> <strong>τα</strong> με<strong>τα</strong>φυσικά θέμα<strong>τα</strong>. Οίδιος ο Κομφούκιος ενδιαφέρθηκε να αναμορφώσει τηνκοινωνική ζωή, να ξεπεράσει τις κα<strong>τα</strong>πιεστικές τάσειςτης κοινωνίας. Οι με<strong>τα</strong>γενέστεροι δάσκαλοι των Κομφουκιστώνπροσπάθησαν να διευρύνουν κάπως τον23
ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΚΟΜΦΟΥΚΙΣΜΟΥΌνομα Βιβλίο Βασική ιδέαΚομφούκιος Ι Τζινγκ Ανθρωπιά, ύψιστη των αρετών.(551-478)Ντζενγκ Σεν Μεγάλη Μάθηση Υική Ευσέβεια.(505-;)ΚονγκΤζι Διδασκαλία της Μέσης Ο άνθρωπος είναι μικρόκοσμος(488-375) Οδού του σύμπαντος.Μένκιος Μενγκ-Τσε Έμφυτη αγαθότη<strong>τα</strong>.(372-289)Συν Τσε Αυτο-Καλλιέργεια Ορθολογισμός και(335-238) αυτοπειθαρχία.Ντονγκ Τζονγκ-σου Πετράδια ,,'Ανοιξης και Γιν-<strong>για</strong>νγκ, πέντε στοιχεία και(177-104) Φθινοπώρου» τρία πρότυπα.ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όλες οι χρονολογίες του πίνακα είναι πΧ24ορίζον<strong>τα</strong> αυτού του φιλοσοφικού συστήματος, αλλά τοκύριο ενδιαφέρον ή<strong>τα</strong>ν πάν<strong>τα</strong> πολιτικό και κοινωνικό, Ηκακή πολιτική διακυβέρνηση διέφθειρε το ανθρώπινογένος και γι' <strong>αυτό</strong> - όπως υποστήριζαν - η σωτηρίαβρισκό<strong>τα</strong>ν στην αποκατάσ<strong>τα</strong>ση μιας υγιούς διακυβέρνησης,Ο Κομφούκιος, ακολουθών<strong>τα</strong>ς τηΜέση Οδό ανάμεσαστις δοξασίες του Ταο'ίσμού και στο φιλοσοφικό σύστηματου ειρηνιστή και ανθρωπιστή Μι-τσέ ο οποίος κήρυττετην πανανθρώπινη αγάπη,δίδαξε τη σπουδαιότη<strong>τα</strong> τηςηθικής τελείωσης <strong>για</strong> το άτομο και την αναγκαιότη<strong>τα</strong> τηςκοινωνικής τάξης <strong>για</strong> το κοινωνικό σύνολο, Ο τρόπος <strong>για</strong>την επίτευξη αυτών των αρετών δεν είναι μέσω κάποιαςθαυμαστής δύναμης από τον Ουρανό ή από <strong>τα</strong> πνεύμα<strong>τα</strong>,αλλά με εντελώς φυσικά μέσα,Με λίγα λό<strong>για</strong> ο άνθρωποςοφείλει να είναι ειλικρινής και σύμφωνος με τη φύσητου και να εφαρμόζει αυτή τη στάση στις σχέσεις του μετουςάλλους,Οι δυο αυτές αρχές αποτελούν το συνεχές νήμα σεόλη την κομφουκιστική διδασκαλία, Ο αντικειμενικόςσκοπός είναι η Αρμονία ή Χρυσό Μέσο, η κεντρική βάσητης ηθικής ύπαρξης, η αρμονία με το σύμπαν, Πώς όμωςθα πετύχαινε ο άνθρωπος την ηθική τελείωση; Σύμφωναμε το Μένκιο (372-289 πΧ) η ανθρώπινη φύση είναιαρχικά αγαθή.Έτσι <strong>αυτό</strong> που έχουμε να κάνουμε, είναινα αναπτύξουμε την αγαθή φύση μας, ασκών<strong>τα</strong>ς το νουμας, Ένας άλλος, επίσης Κομφουκιστής φιλόσοφος, οΣυν Τσε (335-238 πΧ) θεωρούσε, αντίθε<strong>τα</strong>, την ανθρώπινηφύση ως έμφυ<strong>τα</strong> κακή, οπότε οι άνθρωποι όφειλαν ναελέγχουν τις τάσεις τους προς το κακό με ηθικήαυτοπειθαρχία, εκπαίδευση και με τήρηση των κανόνωνηθικήςσυμπεριφοράς.Ο Τζου Σι (1130-1200 μ.Χ.), ο μεγαλύτερος δάσκαλοςτου Νεοκομφουκισμού, επέμενε στην αδιάρρηκτη σχέση25