dhe kështu gjatë 24 viteve të jetë mbrojtës i Shqiptarve dhe i mbarë Evropës nga Turqit.Kështu që me plotë të drejtë Papa Piu II e quajti “Mbrojtës i fesë”.Mirëpo, pas vdekjës së tij ushtria Shqiptare me të madhe dhe dukshëm u dobësua dhe me këtëfilloi edhe terrori i paparë mbi popullatën shqiptare. Fillojnë rrënimet e Kishave dhe objektevetjera fetare, pëson populli, këtij terrori nuk i shpëtoi as Kisha e as kleri i saj. Vritënipeshkvnijt, meshtarët, regulltarët e rregulltaret, me mijëra e mijëra persekutohen e dëbohenjashtë atëdheut /psh.arbreshët cilët sot i kemi në Italinë Jugore, pastaj një koloni e madhe nëRumani e Ukrainë e gjetiu... /. Lidhje me këto persekutime apo edhe gjenocidë / atëherë nuknjihej kjo shprehje/ shpeshherë u lajmërua edhe Selia e Shenjtë. Me një rast Imzot PjetërMazreku, ipeshkëv i Barit, kështu lajmëron Selinë e Shenjtë mbi gjendjen e këtij populli tëmjerë nën pushtimin e sundimit turk. Ai mes tjerash shkruan kështu; “Populli shqiptarë ështënjë ndër popujt më të mjerë dhe të harruar/lënë/, të braktisur”, më tutje shpjegon arsyen: “ipërndjekur nga Turqit, dhe shizmatikët /dmth ortodoksët në të shumtën nga Serbët dheGrekët/.Edhe përkundër situatës dhe kohës së vështirë e që të mos vie deri te rrinimi /apo edhezhdukja/ plotë e identitetit fetar e kombëtar të popullit shqiptar, doemos duhet falenderuarpikërisht klerin katolik shqiptar cilët me jetë, fjalë, shembull /nganjëherë kur e kërkontenevoja e domosdoshme edhe armë/ mbrojtën fenë, gjuhën, traditën, kulturën, me një fjalëmbrojtën popullin shqiptar nga rrënimi i plotë nga perandoria osmane.Ta përkujtojmë pshvetëm Pjetër Bogdanin, Lekë Bogdanin, Mosn.Nikollë Kazazim dhe shumë e shumë të tjerë, etë cilët flijuan jetën e tyre për popull. Lidhje me kalimin e popullit shqiptar nga krishterimi nëislam rol të madh lozi pikërisht ai terror, pra vrasjet, persekutimet, pastaj dënimet e mëdha etë rënda si dhe tatimet e marramendëse të larta, ku shqiptarët ishin të dëtyruar ti paguajnëTurqve /perandorisë osmane/, pastaj kishte kufizime të ndryshme etj etj... Mirëpo, edhe njëndër shkaqet e kalimit në islam ishte edhe numëri i vogël i meshtarve, dmth mungesa e tyre,kështuqë populli mbeti sikur delet pa barij, në mëshirë e pamëshirë të gojës së ujqëve.“Populli shqiptar u mbrojtë siç dijti dhe mundi, mirëpo pranë dominimit shumëshekullor Turkshumica me dhunë e përqafuan /pranuan/ islamizimin, mirëpo fatbardhësisht askurr nuk ushkëputën tërësisht nga kultura, tradita dhe krishterimi i lashtë dhe i përbashkët Iliro-shqiptar,pra nuk u shkëput nga kultura dhe civilizimi evropian./Shih; Dr. Lush Gjegji, “Bogoslovskasmotra, viti 53. nr. 1-2 Zg. 1993/b/ Gjendja e shqiptarve në mes dy luftërave botërore!Mundimet e shqiptarve nuk kanë të ndalur. Lirisht themi se edhe shekulli i kaluar, pra shekulliXX për gjithë neve shqiptarët ishte një shekull i komplikuar, me plotë vuajtje, dhimbje dhe imundimshëm sa që në disa periudha edhe i kobshëm. Të cekim vetëm disa fakte: shpërnguljaperiodike e shqiptarve nga trojet e tyre shekullore, dmth shpërngulja e më shumë se 500 mijëveta, atëherë dhunshëm nga ipeshvnia përndjeket ipeshkvi lazër Mjeda /1922/. Gjatë kësajperiudhe mbyllen gjitha shkollat në gjuhën shqipe, hapazi e botërisht përndjeket Kishakatolike, vriten tinzisht fretërit Atë Shtjefen Gjeçovi-Kryeziu dhe Atë Luigj Palaj /1913/.Ipeshkëv emërohet slloveni Ivan Gnjidovec /1924/ e më vonë një kroat nga bosnjë ehercegovina Smiljan Franjo Çekada /1940/. Gjitha këto fakte flasin dhe dëshmojnë mbidiskriminimin e popullit shqiptar në Jugosllavinë e vjetër /Vep.cit. Dr.G.Gjini: fq.193-195;200-203/.Edhe pas luftës së Dytë Botërore, për shqiptarët në përgjithësi ishte gjendje e vështirë dherrezikshme. Komunizmi ateist sulmon fenë e në veçanti Kishën katolike dhe klerin e saj.Kështu, prapë vuajtja e jonë ishte e dyfishtë: si katolik dhe si shqiptar. Gati se të gjithëmeshtarët tanë /don Pjetër Berisha, don Dedë Ramaj etj/ kalojnë dhe e përvojnë Kalvarin eburgjeve, keqtrajtimeve dhe sulmeve të pamshirëshme. Kur filloji komunizmi jugosllav të jetë2
me kohë gjithë e më i “butë” sa i përket lirive fetare, me këtë edhe ipeshkvnia Shkup-Prizrenshkallërisht përmirësohej dhe zhvillohej gjithnjë e më shumë.c/ Gjendja e sotme fetare ndër shqiptar!Populli shqiptar siç cekëm edhe më lartë historikisht trashëgoi dy fe: Krishterimin dheMuslimanizmin. Krishterimi poashtu ndahet në dy Kisha: Katolike dhe Ortodokse kurseMuslimanizmi /shiit dhe sunit/ në: muslimanizëm dhe bektashizëm.Është fakt se populli shqiptar është i ndarë në dy fe, mirëpo fatbardhësisht jo edhe i përqarë.Këtë e dëshmonë historia e jonë shumëshekullore, por edhe më tepër e dëshmonë e sotmjadhe do e dëshmoj edhe e ardhmja. Pasi që e dimë se si u përhapë islamizmi ndër shqiptar,dmth. Kryesisht përmes ushtrisë e cila kishte më tepër karakter e qëllime pushtuese,ushtarako-ekonomike, politike, kështu që në këtë mënyrë e shfrytëzonte fenë si vegël për tësunduar, e shtypur dhe ngjajshëm. Në këtë mënyrë dhe “feja e tillë nuk ka zënë vend dhe nukka depërtua thellë” deri në zemrat e njerëzve. Pikërisht edhe për këtë në popull gjithnjë kaegzistuar dhe ende edhe sot “Ndër shqiptar egëziston vetdija e përkatësisë së përbashkëtkombëtare /nacionale/ shqiptare si dhe fesë së përbashkët të krishtere me shekuj, si dhe vetdijae pranimit se më parë, dikur të gjithë ishim të krishter apo siq ndëgjojmë sot nga shumëvëllezër tanë musliman, “Feja e jonë e moçme” /Shih; Dr.Lush Gjergji, Cattolici e musulmaninel Kosovo, u:L altra Europa, XVI, 42/236/, III-IV; 1991 fq. 149-151/.Atëherë duke shiquar dh kuptuar këtë fakt, nuk është edhe për tu habitur që vëllezërit tanë tëkonfesionit musliman me krenari e mburrje e pranojnë ipeshkvin e ipeshkvnisë së Kosovës siipeshkëv të vetin /tyre/ poashtu edhe meshtarët dhe rregulltarët e rregulltaret poashtu dhe përtë cilët me kënaqësi thojnë: “Ipeshkvi jonë”, “prifti jonë”, apo “motrat tona” e ngjajshëm.Pjesa IIIPESHKVNIA SHKUP-PRIZREN!Dikur në Ipeshkvninë Shkup-Prizren në një hapësirë prej 46.500 km² jetonin diku rreth 3mil. Shqiptar. Me përqindje rreth 96% përbënin shqiptarët të konfesionit musliman dhe dikurreth 4 % ata të konfesionit katolik.Vitin 1967 Selia e Shenjtë emëron Mosn. Joakim Herbut /greko-katolik, nga Kulla,Vojvodinë/, ordinar, dhe Mons Nikë Prela /1918-2006/ shqiptar i lindur në Kotorr, Malii Zi, ipeshkëv ndihmës “sedi datus” për besimtarët shqiptarë të ipeshvnisë Shkup-Prizren /MbiImzot Nikë Prela më tepër shih: Frok Kristaj; “Nikë Prela”, Shoqate HEKAS , Ferizaj2006; Marjan Sebaj-Sopi; “Flijimi Ngadhnjyes” fq.179-181, Sh.HEKAS, Ferizaj 2006, /.Në rend të parë duke iu falenderuar Zotit e më pas ipeshkvit Nikë Prela për filijim dhekujdesin e madh kushtuar thirrjeve meshtarake dhe rregulltare fillon lulëzimi i ipeshkvnisë,kështu ai gjatë mandatit të tij gati 30 vjeçar shuguroi më tepër se 20 meshtar, e të cilët sotshërbejnë në Ipeshkvni dhe jashtë saj. Pas marrjës së lirisë fetare në Shqipëri, disa meshtar,rregulltar e rregulltare tona menjëherë iu dolën në ndihmë vëllezërve në Shqipëri. Me këtëedhe u realizua paralajmërimi profetik i ipeshkvit të ndjerë mons. Nikë Prelës i cili thuajse nëçdo pretk të tij me kënaqësi cekte dhe lajmëronte hapjen,dmth lirinë fetare në Shqipëri dukeporositur baballarët e nënat: “na jepni fëmijtë për meshtar sepse po vie koha kur do të ketë lirifetare në Shqipëri...ajo na pret, jemi të përgaditur t‟iu dalin vëllezërve tanë të vuajtur në3