pobierz - Wielkopolska Izba Lekarska

MARZEC 201211WIELKOPOLSKA IZBA LEKARSKANowotwory głowy i szyiw ujęciu interdyscyplinarnymRozmowa z prof. Wojciechem Golusińskim z Uniwersytetu Medycznego w PoznaniuDlaczego należało wyodrębnić tęgrupę nowotworów?„Rak głowy i szyi” oraz „nowotwórgłowy i szyi” to wspólne określeniegrupy nowotworów związane z lokalizacjąanatomiczną, obejmującą wspólnyodcinek górnych dróg oddechowo--pokarmowych. Około 40 proc. z nichzlokalizowanych jest w obrębie jamyustnej, 15 proc. w obrębie gardła, 25 proc.w obrębie krtani. Pozostałe 20 proc. tonowotwory w innych lokalizacjach,głównie w obrębie ślinianek i tarczycy.W międzynarodowej klasyfikacji choróbICD10 nowotwory głowy i szyioznaczone są symbolami C00 – C14,C32, C07, C09, C11. Światowe piśmiennictwo podaje, że rakpłaskonabłonkowy głowy i szyi z 850 tys. nowych zachorowańjest na piątym miejscu najczęstszych nowotworów naświecie. W Polsce rocznie rejestrowanych jest ok. 9500nowych zachorowań na ten typ nowotworu, 95 proc. z nich toraki płaskonabłonkowe.Czy znamy czynniki usposabiające do powstawania tychnowotworów?Wiemy o nich coraz więcej. Należą do nich palenie papierosów,spożywanie alkoholu, nieprawidłowa dieta, czynnikizwiązane z niedostateczną higieną jamy ustnej. Ostatniotakże coraz większą rolę przypisuje się zakażeniu wirusembrodawczaka ludzkiego (HPV), tym samym, który powodujerozwój raka szyjki macicy. Szczególnie należy zwrócićuwagę na stany przednowotworowe, które charakteryzują sięzmętnieniem błony śluzowej oraz zmianą barwy błony śluzowejgórnego odcinka drogi oddechowo-pokarmowej.Czy można sporządzić obraz przeciętnego chorego?Typowy chory na raka głowy i szyi to starszy mężczyznalub kobieta. Wieloletni palacz papierosów, nadużywającyalkoholu. Rośnie jednak liczba chorych z nowotworamigłowy i szyi stosunkowo młodych, którzy nigdy nie palili.U wielu z nich potwierdzono zakażenie wirusem HPV.U osób, u których rozwój nowotworu związany jest z zakażeniemHPV, guz najczęściej obejmuje nasadę języka i migdałekpodniebienny. Co ciekawe, istnieją doniesienia, iż rokowanieu chorych HPV-dodatnich było znacznie lepsze niżw grupie chorych HPV-ujemnych. Do zakażenia HPV dochodzigłównie na drodze kontaktów seksualnych. Bardzo wczesnainicjacja seksualna, częsta zmiana partnerów oraz seksoralny to główne czynniki ryzyka.Przypuszczam, że podstawowe leczeniepolega na zabiegu chirurgicznym.Musi być ono szczególnie trudnez uwagi na umiejscowienie nowotworu…Rzeczywiście, chirurgia w obrębiegłowy i szyi jest szczególna ze względuna warunki anatomiczne. W obrębiegłowy i szyi na stosunkowo małej przestrzenizlokalizowanych jest 5 narządówzmysłów: słuchu, wzroku, równowagi,węchu i smaku. Tkanki tejokolicy są bogato unaczynione i unerwione.Ze względu na trudne warunkianatomiczne i ograniczone pole operacyjnekonieczne jest stosowanie dodatkowegosprzętu umożliwiającego właściwą wizualizację polaoperacyjnego – endoskopów, mikroskopu. Wspólna częśćgórnej drogi oddechowo-pokarmowej warunkuje określonepostępowanie operacyjne i pooperacyjne, wpływając w znaczącysposób na wyniki leczenia. U wielu pacjentów, zwłaszczaw przypadku nowotworów wcześnie wykrytych, możliwejest wykonanie mało inwazyjnych zabiegów endoskopowych,przykłady to chirurgia laserowa krtani czy endoskopowezabiegi w obrębie zatok, jam nosa i podstawy czaszki. Częstojednak jedyną możliwością jest wykonanie niezwykle rozległychresekcji, wymagających skomplikowanych zabiegówrekonstrukcyjnych z zastosowaniem wolnych płatów skórno--mięśniowych. Pamiętajmy, że od jakości rekonstrukcjiw dużej mierze zależy jakość życia chorych, ich zdolność donormalnego oddychania, mowy czy odżywiania się. Analizującwyniki leczenia nowotworów głowy i szyi według statystykSloan-Kettering Cancer Center w Nowym Jorku z 2005 r.,stwierdzono znamienne statystycznie różnice w 5-letnichprzeżyciach między chorymi leczonymi w centrach onkologicznych– 60 proc. i poza ośrodkami onkologicznymi – 40 proc.Różnica 20 proc. wskazuje na podstawowe znaczenie ośrodka,w jakim chory rozpoczyna leczenie. Główną przyczynątakiego stanu rzeczy jest interdyscyplinarne podejście doterapii. Ze względu na szczególne warunki anatomicznenowotwory w obrębie głowy i szyi bardzo szybko przekraczajągranice poszczególnych specjalności. Przykładem możebyć zaawansowany nowotwór w obrębie jamy nosa i zatokprzynosowych naciekający ścianę oczodołu oraz kostną granicęprzedniego dołu czaszki. Zabieg leży w zakresie kompetencjilaryngologa, chirurga szczękowego, okulisty i neurochirurga.Specjaliści ci powinni stanowić zespół, uzupełniającsię w trakcie operacji. Stąd konieczność tworzenia oddziałówinterdyscyplinarnych łączących laryngologię, chirurgię