Pobierz PDF - Muzeum Technik Ceramicznych

Żydzi w Kole do końca XVIII wieku13i łojem (w latach 1580–1581 przewieźli przez komorę kaliską 545 skórwołowych, 60 jagnięcych i 45 kamieni łoju) 28 .Niezwykle cennym i niezbędnym źródłem do poznania społecznościżydowskiej w Kole (oraz innych zagadnień związanych z przedrozbiorowymidziejami miasta) są staropolskie księgi miejskie i wójtowskie Kołaprzechowywane w Archiwum Państwowym w Poznaniu. W źródle tym sąoni najczęściej określani jako infidelis lub rzadziej perfidus (w znaczeniu„niewierny”). Stosowanie tych przymiotników było wówczas normą. W aktachmiejskich występują także wpisy w języku hebrajskim. Pierwszy z nichpoświadczony jest w 1690 r., kiedy to zapis czyni żydowskie małżeństwoSobowiczów 29 . Wpisy takie liczniej występują od II połowy XVIII wieku.Związane jest to ze wzrostem liczby ludności żydowskiej w Kole.Według akt miasta Koła z okresu od XVI do XVIII wieku można stwierdzić,że tamtejsi Żydzi trudnili się również lichwą, pożyczając pieniądze mieszczanomkolskim oraz okolicznej szlachcie. Przykładowo, w 1591 r. SalomonSzmaj kwituje spłatę długu przez Stanisława Kiełczewskiego. Żyd pożyczyłmu 200 florenów biorąc w zastaw złote naszyjniki i pierścienie. W 1603 r.szlachcic Albert Gutowski zaświadczył, że otrzymał od Żyda Szmaja kwotę224 florenów 30 . Salomona Szmaja widzimy w księgach miejskich jeszczew 1621 r. 31 Również w 1591 r. Żydów Marka i Daniela spłaca mieszczaninGrzegorz Stromiński z żoną 32 . W 1603 r. Jan Łagowski, czapnik kolski, pożycza4 grzywny u Żyda Jelonka 33 . Zobowiązuje się je oddać do dnia św.Jana Chrzciciela. W tym samym roku u Żyda Joachima 26 grzywien pożyczaszewc Krzysztof 34 . Sumę tę zobowiązuje się spłacić w trzech ratach, z czegoostatnia przypada na dzień św. Wojciecha. Z testamentu mieszczanina Alber-28I. Schiper, Dzieje handlu żydowskiego na ziemiach polskich, Warszawa 1937, s. 97.29Akta miasta Koło (dalej cyt. AMK), Archiwum Państwowe w Poznaniu, sygn. 53/4300/0/-/15, s. 176.30Ibidem, sygn. 53/4300/0/-/7, s. 69.31Ibidem, sygn. 53/4300/0/-/9, s. 407–408.32Ibidem, sygn. 53/4300/0/-/5, s. 679.33Ibidem, sygn. 53/4300/0/-/7, s. 69.34Ibidem, s. 75.