Pobierz PDF - Muzeum Technik Ceramicznych

26Katarzyna Prądzyńskatuowanej przy Nowym Rynku zwanym wcześniej Żydowskim Rynkiem,i małą, na rogu ulicy Kuśnierskiej, obok której znajdowała się mykwa i ŻydowskaSzkoła Powszechna „Jabne”. Gminie żydowskiej przez 50 lat, a dokładniedo 1941 r., przewodził Dawid Chaim Zylber-Margulies. Natomiastkantorem był Jakub Litman, który w latach 30. XX wieku koncertował naKujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce.Warto zastanowić się, jak w owych czasach wyglądały stosunki międzyludnością polską. Do lat trzydziestych można uznać, że były one pozytywne,później jednak stawały się coraz bardziej napięte. Zaczęły mieć miejscawystąpienia antysemickie; w lipcu 1933 r. pojawiły się na murach napisy:„Precz z Żydami” czy „Żyd Twój wróg”. Grupie propagującej antysemityzmprzewodził w tym czasie Jan Poduszny. W 1937 r. zawisł na ulicytransparent antyżydowski, zamalowano także szyldy na niektórych sklepachżydowskich, a rok później wybito dwie szyby w żydowskich mieszkaniach.Należy zauważyć, że były to wybryki chuligańskie, a sprawców ujęto. Trzebateż nadmienić, że w kolskiej synagodze odbyło się nabożeństwo żałobnew 1935 r. ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego.Przedstawione przeze mnie materiały są szczątkowe, bowiem w tak krótkimczasie trudno omówić szeroki wachlarz spraw, jaki dotyczył sąsiedztwapolsko-żydowskiego w Kole w latach 1918–1939. Warto na koniec przytoczyćparę ciekawostek:– w okresie 1918–1939 przebywał w Kole pisarz Joel Mostawoj;– istnieją przypuszczenia, że przedszkole żydowskie przy ulicy Asnykaodwiedził w tych latach Janusz Korczak;– ciekawa jest też historia rodziny Jacoba Ariela Reicherta, do którejnależał przez około 400 lat dom na ulicy Grodzkiej. Jacob Reichert w wieku16 lat założył w Kole oddział HaNoar HaZioni, który skupiał ruchymłodzieżowe w Kole. Posiadał także bliskie stosunki z wieloma lideramiruchu syjonistycznego w Polsce, a wśród nich z Izaakiem Grunbaumem,posłem na Sejm RP w okresie międzywojennym oraz z Moshe Kolodnym,działaczem ruchu związkowego HaOved HaZioni, późniejszym członkiem