20 Krzysztof Witkowskikonsystorza biskupiego 58 . W interesującym nas przedziale czasowym znalazłsię tylko jeden przypadek zmiany wyznania przez Żyda-mieszczaninakolskiego. Mianowicie w dniu 19 października 1735 r. w kolskim kościeleoo. Bernardynów ochrzczony został, przez kolskiego proboszcza, 16.letniŻyd, który otrzymał nazwisko Nowicki 59 . Pamiętajmy jednak, że bernardyniodnotowywali jedynie przypadki konwersji, w których mieli swój udział.Z pewnością rzeczywista liczba kolskich Żydów przechodzących na katolicyzmbyła nieco większa.Jeśli chodzi o stosunki gospodarcze, indaganda wspomina, że prawo pędzeniawódki posiadają tylko Żydzi, na mocy decyzji starościńskiej. Mamyteż informację, że oprócz jednego, wszyscy kramarze kolscy byli żydowscy 60 .W 1793 r. spotykamy na jarmarkach frankfurckich Żydów z Koła. Leczjuż w następnym roku ukazało się zarządzenie króla pruskiego zabraniająceŻydom polskim dostępu do Frankfurtu 61 .Podsumowując, należy stwierdzić, że egzystencja ludności żydowskiejw Kole w badanym okresie nie różniła się od innych, podobnych ośrodkówmiejskich. Ich pozycję określały przywileje królewskie oraz stanowiskowładz miejskich.Z powodu prac remontowych w Archiwum Głównym Akt Dawnychw Warszawie autor nie mógł skorzystać z ksiąg miejskich Koła tam sięznajdujących.Chciałbym w tym miejscu serdecznie podziękować Panu mgr. HenrykowiKrystkowi, dyrektorowi Archiwum Państwowego w Poznaniu,za wyrażenie zgody na publikację materiałów archiwalnych oraz wyra-58J. Kachel, Dzieje kościoła i klasztoru Ojców Bernardynów w Zbarażu, Kraków 2001, s. 447.59J.N. Modlibowski, Chronologia..., op. cit., s. 233.60J. Laskowski, Koło..., op. cit., s. 86.61I. Schiper, Dzieje handlu..., op. cit., s. 294.
Żydzi w Kole do końca XVIII wieku21żenie zgody na fotografowanie zbiorów. Podobne podziękowania kierujędo ks. prof. dr. hab. Witolda Kujawskiego, dyrektora Archiwum Diecezjalnegowe Włocławku. Podziękowania kieruję również na ręce Panidr Eleonory Bergman za pomoc w dotarciu do „Biuletynu ŻydowskiegoInstytutu Historycznego”. Panu dr. Michałowi Kuleckiemu z ArchiwumGłównego Akt Dawnych w Warszawie dziękuję za pomoc w precyzyjnymodczycie ksiąg ziemskich konińskich.Krzysztof Witkowski, dr nauk humanistycznychw zakresie historii, dyrektor <strong>Muzeum</strong><strong>Technik</strong> <strong>Ceramicznych</strong> w Kole. Specjalizujesię w historii średniowiecza, regionalistyceoraz historii Polski do końca XVIII wieku.Autor licznych tekstów dotyczących historiimiasta Koła, m.in. współautor monografiiNajdawniejsze dzieje Koła, albumu Koło nadawnej widokówce oraz artykułów publikowanychw różnych czasopismach i pracach zbiorowych.Wiceprezes Stowarzyszenia PrzyjaciółMiasta Koła n. Wartą.Fot. Olga Głowacka