Pobierz PDF - Muzeum Technik Ceramicznych

Krzysztof Witkowski(Muzeum Technik Ceramicznych w Kole)Żydzi w Kole do końca XVIII wiekuOprócz monografii autorstwa Michała Rawity-Witanowskiego 1 orazkrótkiego rysu historycznego autorstwa Józefa Stanisława Mujty, temat najdawniejszejhistorii ludności mojżeszowej w Kole nie był szerzej podnoszonyw literaturze 2 .Pierwsze informacje o Żydach osiadłych w Polsce pochodzą z I połowyXI wieku 3 . Jednakże już wcześniej, bo w IX–X wieku, ziemie polskie odwiedzanebyły przez kupców żydowskich, którzy podróżowali z arabskiejHiszpanii przez Niemcy, Czechy, Małopolskę, Ruś do państwa Chazarównad Morzem Kaspijskim 4 .Jeśli chodzi o Wielkopolskę, pierwsi koloniści żydowscy dotarli tu w XIIwieku 5 . Książę wielkopolski Mieszko III Stary podczas swych krakowskich rządóww latach 1173–1177 nałożył wysokie kary grzywny na chrześcijan prześladującychŻydów 6 . Jak podaje Mistrz Wincenty Kadłubek, bezpośrednią przyczynąsurowej reakcji księcia było pobicie przez krakowskich żaków pewnegoŻyda. Dowodem na bytność w Wielkopolsce tej nacji w tym okresie jest emisjabrakteatów z przełomu XII i XIII wieku z napisami w języku hebrajskim.1M. Rawita-Witanowski, Wielkopolskie miasto Koło – jego przeszłość i pamiątki, Piotrków 1912.2J.S. Mujta, Z dziejów Żydów w Kole, „Ziemia Kolska”, nr 5 (1989), s. 11–13. Autor, jeśli chodzio dzieje staropolskie, oparł się w głównej mierze na monografii Michała Rawity-Witanowskiego. Podajerównież informacje jakoby ludność żydowska zamieszkiwała wsie koło Koła: Kościelec, Ruszków,Gozdów i Brudzew, już w XII wieku. Niestety, stwierdzenia tego nie dokumentuje źródłowo.3S. Witkowski, Żydzi na ziemiach polskich w średniowieczu z uwzględnieniem Śląska i Pomorza Gdańskiego,Olkusz 2007, s. 13.4Ibidem.5Ibidem, s. 28.6Kronika Mistrza Wincentego Kadłubka, przekł. i opr. B. Kürbis, Wrocław 2003, s. 177–178.