Pobierz PDF - Muzeum Technik Ceramicznych

24Katarzyna Prądzyńskaw tamtych czasach należy wspomnieć o fabryce maszyn rolniczych H. Nasielskiego,drukarniach Rosensteina i Szwarcmana, tartakach Goldberga, Borensteina,młynie Michała Zaucha, fabryce haftu Kuczyńskiego na obecnejulicy Nagórnej. Wśród kupców wyróżniali się: Chaskel Wacholder, właścicielmajątku ziemskiego w Budzisławiu i hodowca koni, Jakub Markiewicz,który miał skład żelaza czy Izrael Krokocki, który handlował bydłem. Żydzikolscy zajmowali się także komunikacją samochodową, dowożąc swoichwspółmieszkańców do Kutna i Łodzi. Zajmowała się tym firma Gutmanai Nasielskiego. Wśród Żydów wielu było lekarzami; należy wspomnieć tuArona Bieatusa, Pichura Frankensteina czy Marka Lewenfisza.Należy zauważyć, że Żydzi kolscy powołali również do życia organizacjegospodarcze, sportowe i kulturalne. W latach 1918–1939 działały m.in.:Kolskie Towarzystwo Żydowskie Bezprocentowych Pożyczek „GemiłusChesodim”, Stowarzyszenie Dobroczynności „Gemiłus Chesed”, ŻydowskiZwiązek Kupców, Żydowska Biblioteka i Czytelnia Społeczna, StowarzyszenieŻydowski Związek w Kole, amatorskie grupy teatralne powołaneprzez „Poalej Syjon Prawicę” i „Bund” czy Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe„Makabi”. Sportowych stowarzyszeń żydowskich byłow mieście więcej, ale właśnie z tego ostatniego pochodzili świetni piłkarzei znany tenisista Engelman. Powiązani oni byli z ugrupowaniem politycznym„Poalej Syjon Prawica”.Trzeba pamiętać, że w Kole w owym czasie funkcjonowało prężnieszkolnictwo żydowskie: przedszkole im. W. Medema, 7.klasowa WyznaniowaSzkoła Powszechna „Jabne”, Szkoła Powszechna Żydowska „EtChaim”, Gimnazjum Koedukacyjne Żydowskiego Związku Szkolnego,którego prezesem był Engelman. W Żydowskim Instytucie Historycznym,w książce w jidysz, znajduje sie zdjęcie grupy uczniów i nauczycieliz gimnazjum żydowskiego w Kole, którzy 27 czerwca 1928 r. przebywalina wycieczce w Wieliczce.Na terenie Koła miały także swoje oddziały ugrupowania polityczne,takie jak: