Pobierz PDF - Muzeum Technik Ceramicznych

Ewaryst Jaśkowski(Stowarzyszenie Przyjaciół Miasta Koła n. Wartą)Wspomnienia o Eliaszu ZajdeWedług danych o stanie ludności z lat 1937–1939, w Kole zamieszkiwałoogółem 4 560 Żydów, co stanowiło 35% ogółu mieszkańców miastaliczącego wówczas około 13 tys. osób. Wśród nich mieszkała przy ulicyGrodzkiej, a później przy ulicy Okólnej, obecnie Kajki, rodzina Zajdów,znana z wykonywanego rzemiosła przez dwóch braci, malarzy pokojowych.Jednym z nich był ojciec Eliasza. Chłopiec przyszedł na świat w czerwcu1923 r. Wychowywał się przy rodzicach, uczęszczał do szkoły żydowskiejzwanej hederem, a następnie do szkoły polskiej nr 3 w Kole, w której ukończył7 klas. Pomagał ojcu, ucząc się zawodu malarza. Wojna i okupacja hitlerowskazastała go jako 16.letniego chłopca.Represje hitlerowskich Niemiec wobec ludności żydowskiej rozpoczęłysię natychmiast po wkroczeniu do miasta. W grudniu 1940 r. przeprowadzonoselektywne wysiedlenie grupy Żydów do Izbicy lubelskiej nad rzekąWieprz. Wśród nich znalazła się rodzina Zajdów. Mieszkali tam półtoraroku, pracując w tzw. komandach pracy.Od kwietnia 1940 r. Niemcy rozpoczęli wysyłkę Żydów do obozu zagładyw Sobiborze w pobliżu Włodawy, w woj. lubelskim. Zarówno transport,jak i pobyt w obozie to jeden wielki koszmar. W 1943 r. część Żydóww obozie zorganizowała czynny opór, w wyniku którego zginęło kilkunastuSS-manów, zaś Żydzi, przebrani w ich mundury i z ich bronią, uciekliz obozu tworząc w lasach grupę partyzantów. Z całej grupy udało się przeżyć20 osobom, którzy przedostali się na tereny zajęte przez Rosjan. Wywiezieniw głąb Rosji ciężko pracowali, ale uwolnili się od hitlerowców. Wśród