LAI_SPEC_1_2015_short

Air Show 2015, 22-23 sierpnia, Radom 

WYDANIE ISSN 1732-5323 SPECJALNE / INDEX ISSN 343625 2450-1298 

SIERPIEŃ 2015 

ISSN 1732-5323 

Gwiazdy 

Polskie 

Lotnictwo 

Wojskowe 

wobec wyzwań 

XXI wieku

POKAZY LOTNICZE 

Michał Fiszer, 

Jerzy Gruszczyński 

Gwiazdy 

w Radomiu 

22-23 sierpnia 2015 r. 

Air SHOW 

Znakomity zespół włoski „Frecce Tricolori” obchodzi w tym roku jubileusz 55-lecia istnienia. Z tej okazji przyleci do 

Radomia w mocnym składzie 10 samolotów Aermacchi MB-339. 

XIV edycja Międzynarodowych Pokazów Lotniczych AIR SHOW odbędzie się w dniach 22 i 23 sierpnia 2015 r. 

na lotnisku 42. Bazy Lotnictwa Szkolnego w Radomiu. Każdy dzień AIR SHOW to dziesięć godzin podniebnych 

ewolucji niespotykanych na żadnym innych pokazach lotniczych w Polsce. Występy w powietrzu rozpoczną 

się o godzinie 9:00, a zakończą około godziny 19:00. W powietrzu i na ziemi zaprezentuje się około 

200 samolotów i śmigłowców z Polski i dwudziestu innych państw. 

Międzynarodowe Pokazy Lotnicze AIR 

SHOW to największe w Polsce widowisko 

lotnicze, podczas którego widzowie 

mogą podziwiać akrobacje samolotowe 

i śmigłowcowe. 

Największa tegoroczna impreza lotnicza w Polsce 

uświetni obchody 75. rocznicy Bitwy o Anglię 

oraz setnej rocznicy urodzin naszego asa lotniczego 

– generała brygady pilota Stanisława Skalskiego, 

uczestnika zmagań na brytyjskim niebie. Żołnierze 

jednostek Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił 

Zbrojnych chcą w Radomiu upamiętnić udział Polaków 

w obronie Wysp Brytyjskich oraz pokazać 

publiczności krajowej i zagranicznej sojuszniczą 

solidarność w działaniach na rzecz bezpieczeństwa 

NATO i Unii Europejskiej. 

Podniebne widowisko tradycyjnie rozpocznie 

pokaz Aeroklubu Rzeczpospolitej Polskiej. Warte 

odnotowania są pokazy trzech samolotów historycznych: 

Piper Cub, Jakowlew Jak-18 i RWD-5. 

Piper Cub to amerykański samolot sportowy 

oblatany w 1930 r. w wytwórni Taylorcraft, wykupionej 

przez Williama Pipera. Łącznie przez blisko 

dwadzieścia lat zbudowano 34 849 samolotów 

tego typu, przy czym wiele z nich stosowano w la- 

tach drugiej wojny światowej jako obserwacyjno 

-łącznikowe w US Army. Do Polski po wojnie trafiły 

142, które zakupiono z amerykańskiego demobilu. 

Spośród nich do eksploatacji wprowadzono 127. 

Kilka z nich (co najmniej cztery) jest używanych do 

dziś przez różnych użytkowników z Polski. 

Jak-18 to radziecki samolot szkolny, którego 

prototyp oblatano w 1946 r. Łącznie do lat sześćdziesiątych 

zbudowano 5680 Jak-18, 850 Jak-18U, 

950 Jak-18A, 125 Jak-18P i 31 Jak-18PM, a od lat 

osiemdziesiątych powstało jeszcze kilka kolejnych 

setek Jak-18 – Jak-18T, Jak-50 i Jak-52. Polska 

RWD-5 to słynna polska konstrukcja lotnicza na której Stanisław Skarżyński wykonał w 1933 r. przelot przez Południowy 

Atlantyk, który trwał 20 godzin 30 minut, z czego 17 godzin 15 minut nad oceanem. 

4 

Lotnictwo Aviation International NUMER SPECJALNY 2015

MIĘDZYNARODOWE 

POKAZY LOTNICZE 

This is an Adobe® Ill 

BELLONA 

saved without PDF 

To Place or open thi 

applications, it shou 

Adobe Illustrator wi 

Compatible File" op 

option is in the Illus 

Options dialog box, 

saving an Adobe Illu 

Save As command.

SIŁY POWIETRZNE 

Michał Fiszer, 


Polskie 

Lotnictwo Wojskowe 

wobec wyzwań XXI wieku 

Pierwsze dekady XXI wieku charakteryzuje dalsze szybkie doskonalenie lotnictwa. Dalej zajmuje ono najważniejszą 

pozycję i stanowi najistotniejszy składnik każdych nowoczesnych sił zbrojnych. Zapewniają ją 

ogromne możliwości bojowe i szczególne właściwości, dzięki którym siły powietrzne są w stanie sprostać 

nowo pojawiającym się zagrożeniom i zapewnić osiągnięcie wytyczonych celów politycznych. 

Jednym z najbardziej optymalnych pod względem 

relacji koszt-efekt rozwiązań w zakresie 

zapewnienia bezpieczeństwa regionalnego 

jest tworzenie kolektywnego systemu 

obronnego. System taki umożliwia oparcie obrony 

narodowej na założeniu, że w razie ataku na dane 

państwo, sojusznicy wesprą wysiłki obronne zaatakowanego 

kraju. Dzięki temu niemal wszystkie 

państwa europejskie które są członkami Organizacji 

Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) mogły 

z czasem zrezygnować z samowystarczalności 

obronnej w zakresie ilościowym. Oznacza to, że 

wśród europejskich członków Sojuszu Północnoatlantyckiego 

większość państw nie dysponuje 

dostatecznie rozbudowanymi siłami zbrojnymi, by 

samodzielnie odeprzeć ewentualną agresję obcego 

państwa, polegając na pomocy sojuszników. 

Pozwoliło to na specjalizację niektórych państw 

w pewnych zdolnościach obronnych, takich jak 

przełamywanie naziemnej obrony przeciwlotniczej 

przeciwnika, obrona przeciwchemiczna itd. Państwa 

te będą zapewniały wspomniane zdolności 

obronne dla całego Sojuszu Północnoatlantyckiego, 

podczas gdy pozostałe państwa nie muszą 

ich utrzymywać. Nadal jednak pozostają zdolności 

obronne, które muszą być utrzymywane przez 

wszystkie państwa, by zapewnić samowystarczalność 

obronną danego państwa do czasu przybycia 

sojuszniczych sił wzmocnienia. W szczególnej sytuacji 

znajdują się tu tzw. państwa frontowe, które są 

położone na obrzeżach obszaru NATO, w pobliżu 

państw – potencjalnych agresorów. Wśród nich jest 

Polska. 

Wśród państw europejskich istnieje zasadniczy 

konsensus, co do oceny zagrożeń dla bezpieczeństwa 

regionalnego. Dwa najważniejsze zagrożenia 

militarne to międzynarodowy terroryzm oraz rozwój 

rakietowych pocisków balistycznych i broni masowego 

rażenia w niedemokratycznych państwach 

azjatyckich. 

W ocenia państw europejskich uznaje się, że 

rozwinięte potęgi militarne takie jak Stany Zjednoczone, 

Wielka Brytania, Francja, a także ich sojusznicy, 

nie mogą być pokonani w otwartej walce, 

w związku z tym klasyczna agresja militarna na te 

państwa jest bardzo mało prawdopodobna, niemal 

wykluczona. Jednakże niektóre państwa czy nawet 

pozapaństwowe organizacje, podjęły z nimi walkę 

metodami niekonwencjonalnymi – przede wszystkim 

poprzez ataki terrorystyczne. Pojawiło się pojęcie 

konfliktu asymetrycznego, tzn. konfliktu prowadzonego 

przez „asymetrycznych” przeciwników 

(z jednej strony mocarstwo, z drugiej organizacja 

terrorystyczna, nie dysponująca ani instytucjami czy 

trwałym majątkiem, ani swoim terytorium), toczony 

„asymetrycznymi” metodami (z jednej strony bandyckie 

ataki terrorystyczne, ataki „cybernetyczne”, 

14 



Siły Powietrzne Polski dysponują 32 samolotami myśliwskimi MiG-29 rozmieszczonymi w dwóch bazach lotnictwa 

taktycznego: 22. BLT Malbork i 23. BLT Mińsk Mazowiecki. 

a z drugiej strony siły zbrojne działające w tradycyjny 

sposób, w granicach prawa międzynarodowego). 

Konflikt asymetryczny ze Stanami Zjednoczonymi, 

Wielką Brytanią, Francją może być też wywołany 

przez niektóre państwa, określane na Zachodzie 

mianem rouge states, czyli państwa rządzone 

w nieodpowiedzialny sposób. Dysponując bronią 

masowego rażenia mogą one dokonywać uderzeń 

na terytorium przeciwnika, w celu wyrządzenia mu 

dużych szkód i przysporzenia dotkliwych strat, jednocześnie 

nie podejmując tradycyjnej walki z jego 

siłami zbrojnymi. Bardzo dobrym instrumentem 

dokonywania takich ataków są rakietowe pociski 

balistyczne. Jest to broń, której opracowanie, budowa 

i eksploatacja nie wymagają stosowania zaawansowanych 

technologii, stosunkowo łatwo jest 

więc wprowadzić ją do uzbrojenia państw średnio 

czy nawet słabo rozwiniętych. W odróżnieniu od 

prostoty konstrukcji samych rakietowych pocisków 

balistycznych, obrona przed tego rodzaju pociskami 

jest niezwykle skomplikowana i wymaga stosowania 

bardzo zaawansowanych technologii. Tworzenie 

obronnych systemów przeciwrakietowych jest też 

przedsięwzięciem niezwykle kosztownym. Dlatego 

w państwach nieodpowiedzialnych spoza zachodniego 

kręgu cywilizacyjnego intensywnie rozwija się 

rakietowe pociski balistyczne o coraz większym zasięgu 

oraz broni masowego rażenia. Pod względem 

sił konwencjonalnych ich wojska w żaden sposób 

nie mogą się równać z wojskami Wielkiej Brytanii, 

Francji, Niemiec czy Włoch, ale za to pod względem 

osiągnięć w dziedzinie rakiet balistycznych i szerokiego 

asortymentu broni masowego rażenia, osiągnięcia 

tych państw należy oceniać dość wysoko. 

Szczególną cechą tych zagrożeń jest to, że mają 

one charakter globalny. Oznacza to, że aby dokonać 

agresji, nie trzeba być sąsiadem zaatakowanego 

państwa. Przeciwdziałanie tym zagrożeniom wy- 

F-16 Jastrząb, to nasz podstawowy samolot bojowy. W dwóch bazach (31. BLT Poznań-Krzesiny i 32. BLT Łask) stacjonuje 

48 takich maszyn, w tym 36 jednomiejscowych F-16C i 12 dwumiejscowych F-16D. 

www.zbiam.pl 

Lotnictwo Aviation International 15


18 

Lotnictwo Aviation International 

NUMER SPECJALNY 2015


wielozadaniowy samolot bojowy 

F-16 JASTRZĄB 

Fot. Bartosz Bera 

www.zbiam.pl 

Lotnictwo Aviation International 19



Michał Fiszer 

90 LAT 

Wyższej Szkoły 

Oficerskiej Sił Powietrznych 

Obchodząca w tym roku dziewięćdziesiątą rocznicę powstania, dęblińska Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych 

– „Szkoła Orląt”, w swojej bogatej historii kilkakrotnie zmieniała swoją nazwę, strukturę oraz 

kierunki kształcenia. Zmieniały się programy i metody kształcenia teoretycznego oraz praktycznego szkolenia 

lotniczego w powietrzu. Wszelkie transformacje były podyktowane troską o jak najlepsze wykonanie 

zadań stojących przed uczelnią. 

Od 1 września 1994 r. uczelnia funkcjonuje 

w nowych strukturach organizacyjnych 

jako Wyższa Szkoła Oficerska 

Sił Powietrznych. Wprowadzono niezbędne 

zmiany programowe oraz skorygowano 

kierunki i specjalności kształcenia. Początkowo 

priorytetowym zadaniem stało się przygotowanie 

pilotów śmigłowców dla tworzonej 25. Dywizji 

Kawalerii Powietrznej. Obecnie główna baza dydaktyczna 

uczelni jest zlokalizowana w garnizonie 

Dęblin. Praktyczne szkolenie lotnicze odbywa się 

w jednostkach podległych Inspektoratowi Sił Powietrznych 

Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił 

Zbrojnych w Dęblinie i Radomiu. 

Na czele Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych 

stoi rektor komendant, gen. bryg. pil. 

dr hab. Jan Rajchel. Bezpośrednio podlegają mu 

dwa ośrodki zarządzania uczelnią. Pierwszym jest 

Komenda, kierowana przez prorektora ds. wojskowych, 

która odpowiada za szkolenie studentów 

wojskowych. Podlega jej m.in. batalion szkolny, 

zorganizowany w kompanie poszczególnych roczników, 

składające się z plutonów podchorążych 

różnych kierunków. Batalion szkolny organizuje 

szkolenie ogólnowojskowe podchorążych, a także 

organizuje im zakwaterowanie, naukę regulaminów 

wojskowych i musztry, szkolenie strzeleckie itd. Ponadto 

prorektorowi ds. wojskowych podlega sekcja 

operacyjna odpowiedzialna za planowanie procesu 

szkolenia w batalionie szkolnym, wydział organizacyjno-personalny, 

wydział wychowawczy, w którym 

znajduje się m.in. klub uczelniany i muzeum lotnictwa 

oraz pion ochrony informacji niejawnych. 

Drugim – Rektorat, który zarządza głównie tokiem 

studiów wojskowych od strony edukacyjnej, 

a także kieruje całokształtem studiów cywilnych. 

W tym pionie działa prorektor ds. kształcenia i studenckich. 

Podlegają mu: dział toku studiów z podporządkowanym 

mu centrum karier oraz ośrodek 

technologii kształcenia. Ten ostatni odpowiada za 

nadzór nad kształceniem prowadzonym przez oba 

wydziały uczelniane. W jego składzie jest biuro jakości 

kształcenia oraz zespół ds. kształcenia na odległość 

– odpowiedzialny za prowadzenie studiów 

za pośrednictwem Internetu. Natomiast prorektor 

ds. naukowych, kieruje pracą biura ds. badań i projektów. 

Jest to główny ośrodek nadzorujący lub realizujący 

różne programy badawcze Wyższej Szkoły 

Oficerskiej Sił Powietrznych. W tym zakresie szkoła 

szeroko współpracuje z Wojskową Akademią Techniczną, 

Akademią Marynarki Wojennej, Uniwersytetem 

Warmińsko-Mazurskim z Olsztyna, Instytutem 

Lotnictwa, Instytutem Technicznym Wojsk 

Lotniczych, Wojskowym Instytutem Medycyny 

Lotniczej, Politechniką Warszawską, Politechniką 

Rzeszowską, Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej 

i Uniwersytetem Przyrodniczym z Lublina, Katolickim 

Uniwersytetem Lubelskim i Wyższą Szkołą 

Policji ze Szczytna. Współpracuje również z uznanymi 

instytucjami państwowymi, m.in. Urzędem 

Lotnictwa Cywilnego oraz Polską Agencją Żeglugi 

Powietrznej. Prorektorowi ds. naukowych podlega 

również bogato wyposażona biblioteka uczelniana 

i archiwum. 

Od 2013 r. WSOSP ma dwa wydziały. Wydział 

Lotnictwa prowadzi kształcenie teoretyczne niemal 

wszystkich studentów wojskowych – podchorążych, 

a także kształci studentów cywilnych kierunków 

lotniczych. Wydziałowi podlegają trzy katedry 

„techniczne”: płatowca i silnika, awioniki i systemów 

sterowania oraz taktyki i uzbrojenia, a także 

katedra nawigacji i zakład wychowania fizycznego. 

Drugim wydziałem WSOSP jest utworzony niedawno 

(2014 r.) Wydział Bezpieczeństwa Narodowego 

i Logistyki. Na wydziale tym kształci się przede 

wszystkim studentów cywilnych. Jedynym wyjątkiem 

jest niewielka grupa studentów wojskowych 

na kierunku „logistyka”, którzy kształcą się w specjalności 

„logistyka wojskowa”, na potrzeby sił powietrznych. 

Zachowując w pamięci zapisany w kartach historii dorobek 

lotniczych pokoleń, WSOSP działa na rzecz rozwoju 

polskiego lotnictwa: kształci nowe pokolenia lotników 

oraz pomnaża dorobek naukowy i techniczny. 

24 



W 2009 r. powołano do życia Akademicki Ośrodek Szkolenia Lotniczego, do którego zakupiono 20 statków powietrznych, w tym 5 śmigłowców. 

Obok obu wydziałów w strukturze uczelni jest 

też kilka samodzielnych jednostek organizacyjnych, 

podległych bezpośrednio rektorowi komendantowi. 

Po rozwiązaniu dawnego Centrum Doskonalenia 

Lotniczego (1973-1994), zadaniem którego było 

prowadzenie kursów specjalistycznych i doskonalących 

dla oficerów wojsk lotniczych i obrony 

powietrznej, w struktury WSOSP włączono nowo 

powstałe Centrum Szkolenia i Doskonalenia Personelu 

Lotniczego, spełniające podobną funkcję, ale 

dodatkowo prowadzące też kształcenie podchorążych 

i studentów cywilnych w pewnych dziedzinach 

specjalistycznych. Przede wszystkim chodzi tu 

o powstały wiosną bieżącym roku Ośrodek Szkolenia 

Obsługi Systemów Bezzałogowych Statków 

Powietrznych. Po raz pierwszy od jesieni mają tu 

być szkoleni podchorążowie, którzy w przyszłości 

będą operatorami bezzałogowych aparatów latających 

(w pierwszej kolejności o przeznaczeniu operacyjnym). 

Do 2009 r. całe praktyczne szkolenie lotnicze 

w powietrzu było prowadzone w 4. Skrzydle Lotnictwa 

Szkolnego. WSOSP był w tym momencie jednostką 

stricte naziemną, odpowiedzialną wyłącznie 

za kształcenie teoretyczne i przygotowanie naziemne 

podchorążych. W 2009 r. powołano jednak do 

życia Akademicki Ośrodek Szkolenia Lotniczego, 

do którego zakupiono 20 statków powietrznych, 

w tym 5 śmigłowców. 

Ponadto w składzie WSOSP funkcjonuje Ośrodek 

Szkolenia Służb Ruchu Lotniczego, prowadzący 

praktyczne szkolenie podchorążych, którzy w przyszłości 

zasilą wojskowe porty lotnicze jako kontrolerzy 

wieżowi oraz kontrolerzy zbliżania oraz praktyczne 

szkolenie studentów cywilnych kierunku 

„nawigacja”, w specjalności „ruch lotniczy”. Z kolei 

Ośrodek Szkolenia Personelu Taktycznych Zespołów 

Kontroli Obszaru Powietrznego, od 2008 r. 

kształci wysuniętych nawigatorów naprowadzania 

lotnictwa. Inną samodzielną komórką organizacyjną 

WSOSP jest Studium Języków Obcych, które 

odpowiada za naukę specjalistycznego języka angielskiego, 

w tym terminologii i frazeologii lotniczej, 

używanej w korespondencji radiowej. 

WSOSP w pierwszej kolejności kształci wojskowy 

personel latający i nawigacyjny. Dla wojskowych 

studentów oferuje się trzy kierunki: „lotnictwo i kosmonautyka”, 

„nawigacja” i „logistyka”. W ramach 

pierwszego kierunku przyjmuje się najwięcej studentów. 

Na kierunku „lotnictwo” kształci się pilotów 

oraz – od tego roku, po raz pierwszy w historii – 

operatorów bezzałogowych statków powietrznych. 

Dęblińska uczelnia szkoli pilotów w trzech specjalnościach: 

„pilot samolotu odrzutowego”, „pilot 

samolotu transportowego” i „pilot śmigłowca”. 

Okresowo jest też uruchamiana specjalizacja dla 

personelu służby wysokościowo-ratowniczej (1-2 

specjalistów co kilka lat). 

Nawigatorzy naprowadzania z kierunku „nawigacja” 

trafiają przede wszystkim do ośrodków dowodzenia 

i naprowadzania, gdzie realizują zadania 

związane z naprowadzaniem samolotów myśliwskich 

na cele powietrzne bądź na stanowiska operacyjne 

w Centrum Operacji Powietrznych. Natomiast 

na specjalizacji „ruch lotniczy”, kształci się 

przyszłych kontrolerów wieżowych i kontrolerów 

zbliżania, pracujących później w wojskowych portach 

lotniczych, kierujących ruchem statków powietrznych 

w strefie nadlotniskowej i w jej pobliżu. 

Okresowo uruchamia się też trzecią specjalizację, 

„nawigator pokładowy statków powietrznych”. 

Oficerów logistyki szkoli się głównie pod kątem 

specyfiki zabezpieczenia materiałowego jednostek 

lotniczych. Z natury bowiem posiadają one rozbudowane 

struktury logistyczne, ukierunkowane 

z jednej strony na utrzymanie sprawności statków 

powietrznych, z drugiej – bazy lotniczej, wraz z całą 

jej infrastrukturą służącą zaopatrywaniu jednostek 

w materiały pędne i smary, części zamienne, amunicję 

lotniczą itd. Jednakże WSOSP szkoli tylko niewielka 

część oficerów-logistyków Sił Powietrznych. 

Służby kwatermistrzowskie (żywnościowe, mundurowe, 

finansowe, materiały pędne i smary) są 

obsadzane oficerami absolwentami Centrum Szkolenia 

Wojsk Lądowych w Poznaniu. Podobnie jest 

z oficerami służb samochodowych jednostek lotniczych, 

czy oficerami służb zaopatrzenia. Natomiast 

oficerowie służby inżynieryjno-lotniczej pochodzą 

z Wojskowej Akademii Technicznej lub z kursów 

prowadzonych w Centrum Szkolenia Inżynieryjno-Lotniczego 

w Dęblinie, które jest jednostką 

samodzielną, niepodległą ani pod WSOSP, ani pod 

4. Skrzydło Lotnictwa Szkolnego. Oficerski personel 

medyczny wywodzi się z Wydziału Wojskowo-Lekarskiego 

Uniwersytetu Medycznego z Łodzi, będącego 

uczelnią cywilną z wydziałem wojskowym. 

Dlatego kształceni w WSOSP oficerowie-logistycy 

specjalizują się w utrzymaniu typowej infrastruktury 

lotniskowej. 

Od 2009 r. Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych 

prowadzi też stacjonarne i niestacjonarne 

studia wyższe I i II stopnia (odpowiednio do poziomu 

licencjatu i magisterki) dla studentów cywilnych. 

Studia stacjonarne są nieodpłatne, WSOSP 

jest bowiem uczelnią państwową, finansowaną 

przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 

Studenci opłacają jedynie zakwaterowanie w internacie 

i posiłki. Studia niestacjonarne są natomiast 

odpłatne, na ogólnych zasadach. Obecnie Wyższa 

Szkoła Oficerska Sił Powietrznych kształci znacznie 

więcej studentów cywilnych niż wojskowych. Dzięki 

takiemu przekształceniu jest możliwe utrzymanie 

dużej i bardzo dobrze wyposażonej uczelni, na 

czym w optymalny sposób korzysta zarówno proces 

kształcenia wojskowych, jak i cywili. 

Jerzy Gruszczyński, Michał Fiszer 

26 



M-346 Master 

najbardziej nowoczesny samolot 

szkolenia zaawansowanego 

Anna Zakrzewska 

Zgodnie z umową podpisaną w ubiegłym roku z Alenia Aermacchi, w latach 2016-2017 do 41. Bazy 

Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie zostanie dostarczonych osiem nowych samolotów szkolenia zaawansowanego 

M-346. Dodatkowe cztery maszyny mogą zostać pozyskane w terminie późniejszym. 

Do końca listopada 2016 r. otrzymamy dwa pierwsze M-346, pozostałe sześć oraz wyposażenie 

dodatkowe trafi do naszego kraju w roku następnym. 

M-346 to nowoczesny, zaawansowany 

odrzutowy samolot szkolny, 

który powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie 

wielu sił powietrznych, 

dotyczące pozyskania maszyny łączącej 

w sobie dobre osiągi z niskimi kosztami eksploatacji. 

Zaprojektowany na bazie możliwości 

M-346 zintegrowany system szkolenia stanowi 

idealną odpowiedź na polskie potrzeby. 

Odpowiada również potrzebom NATO w zakresie 

szkolenia i współpracy. Na M-346 mogą 

bowiem szkolić się piloci zarówno takich myśliwców 

jak F-16 Viper, F/A-18 Super Hornet, 

Eurofighter, Rafale, Gripen, jak również F-22 

Raptor i F-35 Lightning II. 

Aby porównać M-346 z innymi samolotami 

szkolnymi dostępnymi na rynku niezbędne 

jest określenie jaki jest stopień ich efektywności 

w zapewnieniu pilotom umiejętności 

wystarczających do ich płynnego przejścia do 

jednostek OCU (Operational Conversion Unit), 

gdzie piloci będą kontynuować szkolenie na 

dwumiejscowych samolotach bojowych. Ten 

drugi etap szkolenia nazwany przeszkoleniem 

operacyjnym, zawsze stanowi największą 

część wydatków w procesie szkolenia. Można 

zatem założyć, że jednym z głównych czynników 

stojących za wybraniem danego samolotu 

szkolnego jest możliwość przejęcia przez 

niego maksymalnie dużej części zadań związanych 

z kosztownym etapem przeszkolenia 

operacyjnego. 

Osiągi M-346, jego charakterystyki lotu, 

awionika i pełen pakiet wbudowanych symulacji 

zapewniają istotne ograniczenie godzin 

szkolenia na etapie OCU. Przeniesienie elementów 

bardziej zaawansowanego szkolenia 

z samolotów bojowych na tańsze maszyny 

szkolne nie było możliwe w przypadku samolotów 

szkolnych poprzednich generacji. Dzięki 

temu w procesie szkolenia OCU bojowe samoloty 

dwumiejscowe spędzają zdecydowanie 

mniej godzin w powietrzu, co przekłada 

się na mniejsze koszty. W rezultacie całkowite 

koszty szkolenia jakie ponoszą siły powietrzne 

są mniejsze, wliczając w to koszt zakupu samolotów 

M-346 oraz koszt ich eksploatacji. 

W listopadzie 2009 r. włoski Generalny Dyrektoriat 

Uzbrojenia Lotniczego (ARMAEREO) 

podpisał kontrakt na zakup pierwszych sześciu 

samolotów M-346 (oznaczonych jako T-346A) 

wraz ze stacjonarnym systemem szkolenia 

dla Sił Powietrznych Włoch. Kontrakt ten 

stanowił część szerszej umowy na dostawę 

w sumie piętnastu M-346 wraz ze wsparciem 

technicznym. Od tego czasu M-346 zwyciężył 

w trzech międzynarodowych przetargach, 

a zamówienia opiewają na 65 samolotów. 

We wrześniu 2010 r. Alenia Aermacchi wygrała 

pierwszy międzynarodowy przetarg na 

dostawę nowych samolotów szkolnych dla 

Singapuru w ramach programu Fighter Wings 

Course. M-346 został wybrany jako następca 

wysłużonych samolotów szkolno-bojowych 

ST Aerospace A-4SU Super Skyhawk. Konsorcjum 

utworzone przez firmy ST Aerospace, 

Alenia Aermacchi oraz Boeing otrzymało kontrakt 

na dostawę 12 samolotów M-346 wraz 

z naziemnym systemem szkolenia. W czerwcu 

2011 r. Alenia Aermacchi wraz z ST Aerospace 

podpisały również kontrakt na zapewnienie 

wsparcia logistycznego dla floty M-346 Sił Powietrznych 

Singapuru. Wszystkie zamówione 

samoloty zostały już dostarczone. Ich dostawę 

zrealizowano w okresie od lutego 2013 r. do 

marca 2014 r. Stacjonują one w bazie BA120 

Cazaux we Francji, gdzie szkoleni są piloci 

z Singapuru. 

28 



Maciej Szopa 

SW-4 Puszczyk 

Podstawowy śmigłowiec szkolny Sił Zbrojnych RP 

Historia programu lekkiego śmigłowca szkolenia podstawowego Sił Zbrojnych RP sięga początku pierwszej 

dekady XXI wieku. Wówczas rozpoczęto realizację wojskowego programu badawczo-rozwojowego pod 

kryptonimem „Pogoria”, którego celem było opracowanie wojskowej wersji śmigłowca, mogącego zastąpić 

starzejące się i wychodzące ze służby maszyny Mi-2, wykorzystywane do celów szkoleniowych. 

Produkowany przez zakłady WSK PZL-Świdnik 

S.A. lekki jednosilnikowy SW-4 został 

wybrany jako docelowa maszyna szkolna 

młodych adeptów wojskowego lotnictwa. 

Jedną z przewag świdnickiego SW-4 były koszty 

eksploatacji, które okazały się być znacząco niższe 

niż w przypadku śmigłowca Mi-2. 

W 2005 r. Ministerstwo Obrony Narodowej 

oraz WSK PZL-Świdnik S.A. podpisały umowę, 

stanowiącą kontynuację programu „Pogoria”, która 

zakładała dostawę pierwszych dwóch śmigłowców 

SW-4. W rezultacie pozytywnej oceny możliwości 

NAJWAŻNIEJSZE CECHY SW-4 PUSZCZYK 

– nowoczesna konstrukcja 

– fotele pochłaniające energię (2+3) 

– łatwość pilotażu 

– duże drzwi z obu stron kabiny umożliwiające łatwy 

dostęp do wnętrza śmigłowca 

– możliwość przewozu ładunków w kabinie oraz 

w przedziale bagażowym 

– prowadzenie szkolenia lotniczego w dzień i w nocy, 

w symulowanych warunkach lotu według wskazań 

przyrządów z użyciem gogli noktowizyjnych 

– treningowy system symulacji sytuacji awaryjnych 

umożliwiający prowadzenie szkolenia z zakresu symulacji 

awarii sztucznego horyzontu, instalacji hydraulicznej 

i żyrobusoli 

– pokładowy rejestrator parametrów lotu, który 

oprócz podstawowych funkcji zapewnia również zachowanie 

danych dotyczących stanu lotu 

– podwójny zestaw przyrządów umożliwiający korzystanie 

z tablicy dwóm pilotom 

śmigłowca podpisano kolejny kontrakt zakładający 

dostawę 22 egzemplarzy SW-4 wraz z wyposażeniem 

naziemnym. 31 marca 2010 r. do 4. Skrzydła 

Lotnictwa Szkolnego, prowadzącego praktyczne 

szkolenie w powietrzu studentów Wyższej Szkoły 

Oficerskiej Sił Powietrznych, dostarczono ostatni 

śmigłowiec SW-4. 

Puszczyk – wojskowa wersja śmigłowca SW-4 – 

to wielozadaniowa platforma charakteryzująca się 

znakomitymi parametrami oraz bezpieczeństwem, 

dzięki czemu dobrze sprawdza się podczas realizacji 

szerokiego spektrum zadań jako śmigłowiec transportowy, 

patrolowy, łącznikowy oraz do podstawowego 

i zaawansowanego szkolenia lotniczego. 

SW-4 Puszczyk jest przystosowany do realizacji 

treningu w dzień i w nocy, w symulowanych 

warunkach lotu według wskazań przyrządów 

pokładowych z użyciem gogli noktowizyjnych. 

System symulacji sytuacji awaryjnych umożliwia 

prowadzenie szkolenia z zakresu symulacji awarii 

sztucznego horyzontu, instalacji hydraulicznej i żyrobusoli. 

Śmigłowiec może zostać przystosowany do przenoszenia 

specjalistycznego wyposażenia o masie 

do 240 kg na bocznych wysięgnikach lub ładunku 

650 kg na podwieszeniu zewnętrznym. Może on 

być również wyposażony w zewnętrzne uzbrojenie. 

Siły Zbrojne RP doceniły SW-4 Puszczyk jako śmigłowiec 

szkolny, co potwierdza jego zgodność ze 

standardami NATO. 

Maciej Szopa 

30 



T129 ATAK w powietrzu… 

Chętnie biorąc udział w wielu wystawach i pokazach lotniczych, TAI rozpoczyna obecnie prezentację śmigłowca T129 ATAK w Polsce. Chodzi nie tylko o to, aby 

informować władze polskie, ale także by zachwycić polskich miłośników lotnictwa jego szerokimi możliwościami, poprzez prezentowanie go w trakcie pokazów 

statycznych i dynamicznych. 

T129 ATAK weźmie udział zarówno w Air Show w Radomiu 22 i 23 sierpnia jak i w salonie MSPO w dniach 1-4 września w Kielcach. T129 ATAK zademonstruje 

swoje możliwości w trakcie lotu pokazowego na radomskim Air Show 2015 i będzie dostępny na ekspozycji statycznej na MSPO 2015. T129 ATAK będzie także 

dokonywał pokazów w locie podczas tygodnia pomiędzy tymi dwoma wydarzeniami, co zostało określone jako „polska objazdowa akcja reklamowa T129 ATAK”. 

Już zabezpiecza tureckie granice… 

Zgodnie z programem tureckiego śmigłowca bojowego, pierwszy T129 ATAK 

został dostarczony Siłom Zbrojnym Turcji w 2014 r. i do dnia dzisiejszego wylatanych 

zostało tam na tej maszynie ponad 7000 godzin. Do dzisiaj 8 z planowanych 

49 śmigłowców T129 ATAK zostało dostarczonych Wojskom Lądowym 

Turcji i obecnie zapewniają one wymaganą siłę ognia i wsparcie. 

Zintegrowany z lokalnymi tureckimi rozwiązaniami technicznymi, korzystający 

z doświadczeń operacyjnych A129 z Albanii, Kosowa, Somalii, Iraku 

i Afganistanu, śmigłowiec nadal udowadnia swoją przydatność w walce przeciwko 

działaniom terrorystycznym, w południowo-wschodnim regionie Turcji, 

w trudnym środowisku, ekstremalnych warunkach geograficznych i meteorologicznych. 

Ruszając do ATAK-u… 

Jako ważny kandydat w postępowaniu przetargowym na śmigłowiec 

bojowy Kruk Sił Zbrojnych RP, TAI chce obecnie integrować polski krajowy 

wkład, ze swoją wszechstronną Wielozadaniową Platformą Bojową 

T129 ATAK. Biorąc pod uwagę operacyjną historię sprawdzonego bojowo 

przodka tej konstrukcji – A129 – i globalnego wkładu państw sojuszniczych 

w program turecki, TAI wierzy, że T129 ATAK udowodnił, że jest 

pełnoprawnym, „agresywnym” śmigłowcem NATO. TAI jest otwarte na 

każdy lokalny wkład ze strony polskich dostawców. 

Fot. Turkish Aerospace Industries 

www.zbiam.pl 


31

EUROFIGHTER 

prezentuje 

sprawdzone przez 

NATO narzędzie 

przewagi 

powietrznej 

Eurofighter Typhoon może zaoferować Polsce zarówno sprawdzone w ramach NATO możliwości bojowe, 

jak i profity z partnerstwa w europejskim programie przemysłowym. Powyższe zalety są podkreślane 

podczas odbywających się w dniach 22 i 23 sierpnia międzynarodowych pokazów lotniczych Air Show 

w Radomiu, w których biorą udział samoloty Eurofighter Typhoon. 

Firma Eurofighter prezentuje w Radomiu maszyny 

należące do sił powietrznych Włoch oraz Niemiec, 

wykorzystując imprezę do promocji samolotów 

bojowych będących idealnym kandydatem na 

przyszły wielozadaniowy samolot bojowy polskich 

Sił Powietrznych. 

Eksploatowany już w liczbie ponad 440 egzemplarzy 

przez siedmiu znaczących użytkowników 

(Niemcy, Włochy, Hiszpanię, Wielką Brytanię, Austrię, 

Arabię Saudyjską oraz Oman), Eurofighter jest 

obecnie bezdyskusyjną podstawą floty pięciu europejskich 

sił powietrznych. Dzięki swojej zwrotności 

i manewrowości samolot zapewnia przewagę powietrzną, 

zwalczając wszelkie potencjalne zagrożenia. 

Oprócz niewątpliwych doskonałych możliwości 

nowoczesnego wielozadaniowego samolotu bojo- 

wego, partnerzy programu Eurofighter są gotowi 

do rozważenia transferu kluczowych technologii 

i wykorzystania możliwości płynących z międzynarodowej 

współpracy. Kooperacja ta byłaby okazją 

do zwiększenia suwerenności kraju oraz rozwoju 

polskiego przemysłu zbrojeniowego. 

Występując na konferencji prasowej podczas 

radomskiego Air Show, pilot doświadczalny Eurofightera 

Raffaele Beltrame powiedział: Prowadzone 

przez nas obecnie prace nad integracją systemów i nowych 

wzorów uzbrojenia definiują „nowy punkt widzenia” 

w zakresie możliwości bojowych, rozpoczęty przez 

program modernizacji pod nazwą Phase 1 Enhancement. 

Doświadczony pilot Eurofightera dodał: Eurofighter 

jest uważany za najnowocześniejszy samolot 

bojowy dostępny na światowym rynku. Prowadzone 

przez nas prace nad ciągłym zwiększaniem możliwości 

bojowych zapewniają, że będzie on wkrótce jeszcze skuteczniejszy. 

Prowadzone obecnie i w przyszłości prace nad 

zwiększeniem możliwości Eurofightera czynią 

z niego realny „mnożnik siły”. Działania te są ukierunkowane 

na znaczące rozszerzenie efektywności 

w zakresie zwalczania celów powietrznych i naziemnych. 

Wśród nich można wymienić integrację 

płatowca z kierowanymi pociskami rakietowymi 

„powietrze-powietrze” dalekiego zasięgu Meteor, 

„powietrze-ziemia” Brimstone, taktycznymi pociskami 

samosterującymi Storm Shadow oraz wdrożeniem 

radiolokatora typu AESA Captor-E. 

Raffaele Beltrame podkreślił również zalety zestawu 

modernizacyjnego Aerodynamic Modification 

Kit, będącego częścią programu polepszenia 

manewrowości płatowca. Podsumowując wyniki 

testów, Beltrame powiedział: Odnotowaliśmy możliwość 

stabilnego lotu przy kątach natarcia większych 

o 45 procent, niż na standardowych płatowcach; 

ponadto dwukrotnie większa jest prędkość przechylenia, 

co bezpośrednio przekłada się na zdecydowanie 

większą manewrowość. Własności aerodynamiczne 

płatowca są znacząco lepsze, zapewniając większą 

manewrowość, zwrotność i precyzję, przekładające 

się bezpośrednio na jakość realizacji standardowych 

zadań bojowych. Niezwykle ciekawe są potencjalne 

zalety nowej konfi guracji aerodynamicznej w misjach 

zwalczania obiektów naziemnych, dzięki większej elastyczności 

i różnorodności możliwych do zastosowania 

podwieszeń. 

Obecnie wielozadaniowe samoloty Eurofighter 

Typhoon są w ciągłej służbie bojowej, m.in. broniąc 

przestrzeni powietrznej nad Estonią, Litwą 

i Łotwą w ramach koordynowanych przez NATO 

misji Baltic Air Policing, ale również w działaniach 

na Bliskim Wschodzie. Nad bezpieczeństwem 

przestrzeni krajów bałtyckich czuwały dotychczas 

Eurofightery z Włoch, Niemiec, Hiszpanii i Wielkiej 

32 


I SN 1732-5323 

w.eurofighter.com 

w w.eurofighter.com 

I SN 1732-5323 / INDEX 343625 


ISSN 1732-5323 

Gwiazdy 


RADOM AD DINA4 01.qxp_Layout 15.07.15 14:59 Seite 1 

GLOBAL AIR POWER 

RADOM A DINA4 01.qxp_Layout 1 15.07.15 14:59 Seite 1 

GLOBAL AIR POWER 

BENCHMARKING EXCE LENCE 

BENCHMARKING EXCELLENCE 

E fective: being the most powerful and reliable swing role fighter 

Proven: in global operations wit highest operational statistics 

n Trusted: to deliver performance, political and industrial partnership 

E fective: being the most powerful and reliable swing role fighter 

Proven: in global operations wit highest operational statistics 

n Trusted: to deliver performance, political and industrial partnership 

towych C-295M oraz 8 transportowo-łącznikowych 

M-28, w bazie stacjonuje także 3. Grupa 

Poszukiwawczo-Ratownicza (cztery śmigłowce 

Mi-8), 

– 33. Baza Lotnictwa Transportowego w Powidzu, 

wyposażona w 5 średnich samolotów transportowych 

C-130E Hercules, 6 samolotów transportowo-łącznikowych 

M-28 Bryza, a także 

śmigłowce Mi-8 i Mi-17 (należące do 7. Eskadry 

Działań Specjalnych), 

– 1. Baza Lotnictwa Transportowego w Warszawie, 

wyposażona w 12 śmigłowców przeznaczonych 

do transportu ważnych osobistości (W-3 Sokół 

i Mi-8P), 

– 4. Skrzydło Lotnictwa Szkolnego z dowództwem 

w Dęblinie, w składzie: 

– 41. Baza Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie, wyposażona 

w 30 samolotów szkolenia zaawansowanego 

TS-11 Iskra i 24 śmigłowce szkolne SW-4 

Puszczyk, 

– 42. Baza Lotnictwa Szkolnego w Radomiu, wyposażona 

w 28 samolotów szkolenia podstawowego 

PZL-130 Orlik i 8 szkolnych samolotów 

transportowo-łącznikowych M-28 Bryza; 

– 1. Brygada Lotnictwa Wojsk Lądowych z dowództwem 

w Inowrocławiu w składzie: 

– 49. Baza Lotnicza w Pruszczu Gdańskim wyposażona 

w śmigłowce bojowe Mi-24D i wielozadaniowe 

Mi-2, 

WYDANIE I SN 1732-5323 SPECJALNE / INDEX I SN 343625 

2450-1298 



Polskie 

Lotnictwo 

Wojskowe 

Polskie 

Lotnictwo 

Wojskowe 

wobec wyzwań 

XXI wieku 

Na okładce: Francuska oferta dla Polski – śmigłowiec 

wielozadaniowy EC725 Caracal i bojowy EC665 Tigre. 

Fot. Airbus Helicopters 

Polskie lotnictwo wojskowe ma 20 śmigłowców Mi-17 

(tzw. druga generacja „ósemki”), które będą remontowane 

i utrzymane w eksploatacji, jeszcze przez kilkanaście lat. 

Największym użytkownikiem w Polsce śmigłowców wielozadaniowych W-3 (w wersjach wsparcia bojowego, ewakuacji 

medycznej i rozpoznawczej) jest 25. Brygada Kawalerii Powietrznej. 

– 56. Baza Lotnicza w Inowrocławiu wyposażona 

w śmigłowce bojowe Mi-24W, ratownictwa bojowego 

W-3PL Głuszec i wielozadaniowe Mi-2, 

– 12. Komenda Lotniska w Mirosławcu i Dywizjon 

Rozpoznania Powietrznego wyposażony w bezzałogowe 

systemy powietrzne Orbiter. 

Numer specjalny 

Sierpień 2015 ISSN 2450-1298 


WYDANIE SPECJALNE I SN 2450-1298 

wobec wyzwań 

XXI wieku 

Gwiazdy 

Redakcja 

Jerzy Gruszczyński - redaktor wydania 

e-mail: jerzy.gruszczynski@zbiam.pl 

Adam Mojski - redaktor techniczny 

e-mail: adam.mojski@zbiam.pl 

Zdjęcia: Alenia Aermacchi, Bartosz 

Bera, Eurofighter, Michał Fiszer, Adam 

Gołąbek, Marek Idzior, Miłosz Rusiecki, Siły 

Powietrzne, Turkish Aerospace Industries, 

Maciej Szopa, WSK PZL-Świdnik S.A., 

Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, 

Internet 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155 

04-133 Warszawa 

e-mail: biuro@zbiam.pl 

Dział reklamy i marketingu 

anna.zakrzewska@zbiam.pl 

www.zbiam.pl 

– Centralna Grupa Taktycznych Zespołów Kontroli 

Obszaru Powietrznego; 

– Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej z dowództwem 

w Gdyni Babich Dołach w składzie: 

– 43. Baza Lotnicza w Gdyni Babich Dołach wyposażona 

w samoloty M-28 Bryza oraz śmigłowce 

Mi-8, Mi-17, SH-2G Super Seasprite i W-3RM 

Anakonda, 

– 44. Baza Lotnicza z lotniskami w Siemirowicach 

i Darłowie wyposażona w samoloty M-28 Bryza 

1E, M-28 Bryza 1R i M-28 Bryza 1R Bis oraz 

śmigłowce Mi-14PŁ, W-3RM Anakonda i Mi-2. 

Wojska Radiotechniczne tworzą 3. Brygadę 

Radiotechniczną z dowództwem we Wrocławiu, 

z podległymi jej czterema batalionami radiotechnicznymi: 

– 3. Sandomierski Batalion Radiotechniczny 

w Sandomierzu 

– 8. Szczycieński Batalion Radiotechniczny w Lipowcu; 

– 31. Batalion Radiotechniczny we Wrocławiu; 

– 34. Batalion Radiotechniczny w Chojnicach. 

Wiele dotychczasowych jednostek Sił Powietrznych 

w nowej strukturze wyłączono spod nadzoru 

Inspektoratu Sił Powietrznych. Całość wojsk 

przeciwlotniczych weszła w podporządkowanie 

Inspektoratu Rodzajów Wojsk, a w jego ramach – 

Zarządu Obrony Powietrznej i Przeciwrakietowej. 

Tenże Inspektorat nadzoruje również szkolenie 

i przygotowanie dawnych jednostek łączności Sił 

Powietrznych (w tym 6. Batalionu Dowodzenia Sił 

Powietrznych ze Śrema) – Zarząd Wsparcia Dowodzenia 

i Łączności, 6. Batalionu Chemicznego także 

ze Śrema – Zarząd Obrony Przed Bronią Masowego 

Rażenia, 1. Ośrodek Radioelektroniczny z Grójca – 

Zarząd Rozpoznania i Walki Elektronicznej oraz 16. 

Batalionu Remontu Lotnisk z Jarocina – Zarząd Inżynierii 

Wojskowej. Natomiast dwa dywizjony lotnicze 

25. Brygady Kawalerii Powietrznej są nadzorowane 

przez Inspektorat Wojsk Lądowych – Zarząd 

Wojsk Aeromobilnych. 

Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński 

34

LAI_SPEC_1_2015_short

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?