Bu Sayının Teması Korku ve Kaygılarımız

en ufak bir fikri olmadığı halde, kasabaya girmenin
mümkün olmayacağına dair keskin ve net bir inançla
eşini de yanına alarak geri döner. Korku, hareket
kabiliyetini azaltan, hatta zaman zaman sıfırlayan ve
birey olmanın sınırlılığı konusunda bize ültimatomlar
verebilen bir duygudur! Zeliha’nın da, Remzi Bey’in
de, Melek Hanım’ın da hareketsizliğinin nedeni
herkesin tek gerçek olduğuna inandığı “korkulması
gereken bir şey var” düşüncesidir.
“Hiçbir şey duymuyor, düşünmüyordu. Korkunun
ötesinde bir korku, ürküntünün ötesinde bir
ürküntüdeydi”(ss.51). /“Korkuyorum, içime
değiyor, başımıza bir iş gelecek... Korkuyorum”
(ss.62).
Kitapta aktarımı sağlanan duygu, temelde korku
gibi görünse de, yer yer sözcüklerin ve cümlelerin
gelişinden kaygı ya da anksiyetenin içerisine de
girebilmektedir. Korku daha çok kişinin içinde
bulunduğu anda iken, kaygının daha çok geleceğe
ilişkin algılarımızdan kaynaklı olabileceği ve
kaynağının bilinmesinin genellikle güç olduğu
söylenebilir. Kitapta da korku ögesinin belirsiz olması
bir yandan kaygıyı andırırken, bir yandan da içinde
bulunulan anın içinde cereyan etmesi onu korku
odağında tutmaktadır. Yaşar Kemal bu anlatımlarıyla
kişinin zihninde yarattığı korku zincirinin somut bir
tehlikeden ya da durumdan; bir timsahtan ya da bir
depremden daha beter olabileceğini göstermeye
çalışmıştır. Bu aşamada işin içine bilinçdışı süreçlerin
de dâhil olduğunu, kitaptaki kahramanların aslında
farkında olmadan bu korku sarmalına nasıl
girdiklerini görebilmek de mümkün.
“Üstümde kuşların ağırlığı, kanatları bir hoş, bir
deli. Bir kokuyorlar deli deli. Bir öylesine yanıma
yönüme doldular ki soluk alamıyorum. Soluksuz
kaldım. Birden aklıma tıp etti. Aklıma tıp edince
aklım başıma geldi, her şeyi anladım, hiç insan
yok. Bu kasabanın insanları bu kuşlar. Hiç insan
yok” (ss.60).
Korku yüksek düzeylerde hissedildiğinde gerçeği
çarpıtma riski de giderek çoğalmaktadır. Daha doğru
bir ifadeyle; aslında bireyler kafalarında korkuya
dair şemaları katı sınırlar içinde ve gerçekdışı bir
düzeyde şekillendirdiklerinde, yani korkunun somut
anlamda ortada oluşuna dair sağlıksız düşünceleri
çoğaldığında bu duygu daha güçlü ve yıkıcı bir şekilde
hissedilebilmekte ve yaşanabilmektedir. Romanda
da benzer şekilde bir güruh insanın gerçekliğine dair
en ufak bir fikirleri olmadığı bir konuda sağlıksız
düşünceler ve inançların etkisiyle nasıl bir korku
selinde yüzdüklerini görebiliyoruz. İçlerinden biri
dahi çıkıp “Bu kasabada aslında ne olduğuna dair
hiçbir fikrimiz yok, sadece varsayımlarımızdan yola
çıkıp korkudan tir tir titriyoruz. Bir durup düşünelim.”
demiyor, diyemiyor. Çünkü korkunun esaretinde ilk
akıllarına gelene inanmayı tercih ederek, tek bir
alternatif düşünce dahi bulmadan ya da bulamadan,
kaskatı zihinsel sınırlar içerisinde, sorgulamaksızın
bir hayale inanıyorlar.
Çok sonralar kulağımıza ne çalınıyor biliyor
musunuz? Bir kanadı olmayan bir kuş olduğumuz!
İki kanadımız olmasına rağmen ya biz inanıyoruz
ya da inandırılıyoruz; velhasıl diyoruz ki: “Benim bir
kanadım yok. Olsaydı korkmazdım, uçardım. Ancak
şimdi uçamam çünkü bir kanatla uçulduğu nerede,
hangi zamanda görülmüş Allah’ını seversen? Hem ben
uçmayı denesem bile; düşeceksem, düşeceğimden
bunca eminsem neden böyle bir yola sevdalanayım ki?
Hem ben uçmak da istemiyorum, yürüsem de olur...”
Bizler bir bir uzaklaşıyoruz içimizden; korktukça,
ürperdikçe uzaklaşıyoruz kendimizden,
yapabileceklerimizden; aslında yaratabileceğimiz
belki de bir ihtimal dahi olsa mucizelerimizden,
olumlu olan kalp ritmimizden, nefesimizdeki çiçek
kokusundan, bacağımızdaki koşma isteğinden,
kolumuzdaki yazma kabiliyetinden, dilimizdeki yeşilli
sözcüklerden… Biz çok korktukça çok uzaklaşıyoruz,
yapamayız zannediyoruz her şeyi, olmaz diyoruz,
mümkün değil! Oysa korkunun olmadığı diyarlarda,
masallara olan inancımızı çocuklukta bırakmaktan
vazgeçebilirsek eğer, yaşamın da toplumun da
bireyin de yeniden kendini evrimleştirebileceği bir
ütopya olamaz! Bu deli bir gerçektir! Saf bir gerçek!
Sonunu beylik laflarla bitirmeyeceğim bu yazının.
Mesela korkmayınız, korkularınızın üstüne gidiniz
filan da demeyeceğim, hatta mümkünse korkunuz.
Bir tek şey fısıldayacağım; korkularınızdan
korkmayınız, onlara gülünüz! Hep böyle sesler gelip
duruyor bir süredir kulağıma: Gülmenin ziyadesiyle
devrimci bir eylem olup, kaotik bütün duygularımızı,
elbette buna korku da dâhil, tahtından ettiğini...
Biliyorum korku bir cehennemdir, inancımızı sarsıp
sorgularsak tatlı bir yola dönebilir... Belki!
“Ceviz ağacı çok değerlidir, ama altında
uyumayacaksın gölgesi ağırdır”(ss.25).
25