Bu Sayının Teması Korku ve Kaygılarımız

tanımadık insanlarla karşılaşma), gözlenme (örn.
yemek yerken ya da içerken) ve başkalarının önünde
bir eylemi gerçekleştirme (örn. bir konuşma yapma)
vardır.
B. Kişi, olumsuz olarak değerlendirilecek bir
biçimde davranmaktan ya da kaygı duyduğuna ilişkin
belirtiler göstermekten korkar (küçük düşeceği
ya da utanç duyacağı bir biçimde; başkalarınca
dışlanacağı ya da başkalarının kırılmasına yol
açacak biçimde).
C. Söz konusu toplumsal durumlar, neredeyse her
zaman, korku ya da kaygı doğurur.
D. Korku, kaygı ya da kaçınma, bir maddenin (örn.
kötüye kullanılabilen bir madde, bir ilaç) ya da başka
bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili bir etkilerine
bağlanamaz.
Agorafobi kişinin kolayca kaçıp kurtulamayacağını
düşündüğü mekânlarda bulunmaktan kaçınması ve
bu mekânlarda bulunduğunda ileri düzeyde korku
yaşaması olarak tanımlanabilir. Tanı ölçütleri şu
şekilde ifade edilebilir:
A. Aşağıdaki beş durumdan ikisi (ya da daha çoğu)
ile ilgili olarak belirgin korku ya da kaygı duyma.
1. Toplu taşıma araçlarını kullanma
2. Açık yerlerde bulunma
3. Kapalı yerlerde bulunma
4. Sırada bekleme ya da kalabalık bir yerde
bulunma.
5. Tek başına evin dışında olma.
B. Kişi, kaçmanın güç olabileceği ya da panik
benzeri ya da yetersizleştiren ya da utanç veren
(örn. yaşlılarda düşme korkusu; altına kaçırma
korkusu) diğer belirtilerin olması durumunda
yardım alamayabileceğini düşündüğü için bu tür
durumlardan korkar ya da kaçınır.
C. Sağlığı ilgilendiren başka bir durum varsa
(örn. inflamatuvar bağırsak hastalığı, Parkinson
hastalığı), korku, kaygı ya da kaçınma açıkça aşırı bir
düzeydedir.
Üç fobi kategorisi için ortak tanı ölçütleri ise şu
şekilde ifade sıralanabilir:
1. Özgül fobi için fobi kaynağı nesne ya da
durumdan, sosyal fobi için söz konusu toplumsal
durumlardan ve agorafobi için ise agorafobi
kaynağı durumlardan etkin biçimde kaçınılır ya
da yoğun bir korku ya da kaygı ile buna katlanılır.
2. Duyulan korku ya da kaygı, özgül fobi için özgül
nesne ya da durumun yarattığı gerçek tehlikeye,
sosyal fobi için söz konusu toplumsal ortamda
çekinilecek duruma ve agorafobi için ise
agorafobi kaynağı durumların yarattığı gerçek
tehlikeye göre toplumsal-kültürel anlamda
orantısızdır.
3. Korku, kaygı ya da kaçınma sürekli bir durumdur,
altı ay ya da daha uzun sürer.
4. Korku, kaygı ya da kaçınma, klinik açıdan belirgin
bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda
ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında
işlevsellikte düşmeye neden olur.
İLGİNÇ FOBİLER
Bilinen 400’ün üzerinde fobi olmakla birlikte en
ilginç olanları şunlardır:
Dekatriaparaskevifobi (ayın 13’nün Cuma’ya
gelme korkusu), fobofobi (korkmaktan korkmak),
deipnofobi (akşam yemeğinde sohbet etme
korkusu), arakibutirofob (fıstık ezmesinin damağa
yapışma korkusu), anatidaefobi (ördekler tarafından
izleniyor olma korkusu), teratofobi (hamile bir
kadının, şekilsiz, çirkin bir çocuk doğurmaktan
korkması), venüstrafobi (güzel kadınlardan korkma),
hexakosıoıhexekontahexafobi (666 sayısından
korkma), chirofobi (kendi vücudundan korkma),
pentherafobi (kaynana fobisi).
KAYNAKLAR
Amerikan Psikiyatri Birliği, (2013) Ruhsal Bozuklukların
Tanısal ve Sayımsal Elkitabı (DSM-5) Tanı Ölçütleri
Başvuru Kitabı, Ertuğrul Köroğlu (Çev.). Ankara:
Hekimler Yayın Birliği.
Davison, G. C., Neale, J. M., & Dağ, İ. (2004). Anormal
psikolojisi:(Abnormal psychology). Ankara: Türk
Psikologlar Derneği.
LeBeau, R. T., Glenn, D., Liao, B., Wittchen, H. U., Beesdo‐
Baum, K., Ollendick, T., & Craske, M. G. (2010). Specific
phobia: A review of DSM‐IV specific phobia and
preliminary recommendations for DSM‐V. Depression
and anxiety, 27(2), 148-167.
Marks, I. M. (2013). Fears and phobias. London: Academic.
http://www.nursingdegreeguide.org/2010/100-weirdphobias-that-really-exist/
Erişim Tarihi: 05.07.2016
http://phobialist.com/ Erişim Tarihi: 15.06.2016
35