Türkiye’de Alevilere Yönelik Hak İhlalleri

More documents

Recommendations

Info

Türkiye’de Alevilere Yönelik Hak İhlalleri Bu kurumların ibadethane statüsünde olması talebinin karşılanmaması pratikte bazı anlaşmazlıklara yol açmaktadır. Cem Vakfı’nın AİHM’ye açtığı dava da pratikte karşılaşılan bu problemle ilgilidir. 30 Cumhuriyetçi Eğitim ve Kültür Merkezi Vakfı (CEM Vakfı) - Türkiye - 32093/10 davası 2.12.2014 tarihinde neticelendi. Yaklaşık 290.000 Euro olan elektrik borcundan muaf tutulmak üzere başvurulan dava CEM Vakfı’nın lehine sonuçlanmıştır. 31 Mahkeme bu durumu 14. madde 32 ve 9. maddeye 33 aykırı bulmuş ve ayrımcılık şeklinde gerçekleştirilen hak ihlaline oy birliği ile hükmetmiştir. 34 Cemevleri ibadethane olarak kabul edildiğinde “Alevi dedeleri” de tıpkı imamlar gibi kamusal hizmet gören memur statüsünde olacaktır. Bu nedenle cemevlerine statü sağlamak dedelerinin de statülerini belirlenmesine yönelik ihtiyaç doğuracaktır. Mevcut düzende 35 , yukarıdaki kararda da açıkça ifade edildiği üzere, cemevlerinin statüsü daha doğrusu statüsünün olmayışı AİHS’ye aykırılık teşkil etmektedir. Bunlara ek olarak, Anayasanın 10. maddesinin 5. fıkrasında “Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.” hükmü yer almaktadır. Anayasal hakları olarak Aleviler, ibadethane olarak gördükleri cemevlerinin de tıpkı camiler gibi, Türkiye’de ibadethanelerin faydalandığı tüm haklardan ve kolaylıklardan yararlanmasını talep etmektedirler ve bu talepleri görüldüğü gibi Anayasa çerçevesinde son derece makuldür. Son olarak, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun dernek tüzüğünde cemevlerinin ibadethane olarak tanımlanmasına karşı çıkmayarak vermiş olduğu emsal karara bakılmasında fayda olacaktır. Bu karar devletin cemevlerini ibadethane olarak net bir şekilde tanıdığını göstermiş olamasa da kısmi bir geçiş sürecini yansıtmaktadır. Yani, hukuki norm ve kararların bu konuda cemevlerinin statüsünün tanınması lehine olduğu ya da en azından engel olmadığı görülmektedir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 3 Aralık 2014 tarihli Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği lehine verdiği kararın dava süreci şu şekilde gelişmiştir: “Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği adıyla kurulan derneğin tüzüğünün 2. maddesi ile tüzüğün 4. maddesinin (a) ve (c) fıkralarında cemevleri için “ibadet yeri” ifadesi kullanılmıştır. Ankara Valiliği 2010’da tüzük hükmünde yer alan bu ifadeden kaynaklı olarak derneğin kuruluş işlemlerini yapmamıştır ve İçişleri Bakanlığına sormuştur. İçişleri Bakanlığı da DİB’e bu konudaki görüşünü sormuştur. DİB, cemevlerinin ibadethane sayılamayacağı görüşünden yola çıkarak bunu yapmak amacı güden bir derneğin de kurulamayacağını bildirmiştir. 30 Cemevlerinin ibadethane olarak tanınması konusunda benzer AİHM kararları için bk. In the case of Magyar Keresztény Mennonita Egyház and Others v. Hungary (08/09/2014-application no: 70945/11 etc.), In the case of Krupko and Others v. Russia(17/11/2014- application No: 26587/07), In the case of Biblical Centre of the Chuvash Republic v. Russia(13/10/2014 Application No: 33203/08) 31 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi davayı değerlendirirken İngiltere Preston’daki Mormon Kilisesi üyeleri tarafından vergi muafiyeti için başvurulan dava ile kıyas ederek değerlendirmiştir. Mahkeme Mormon Kilisesi davasında ise bir ihlal görememiştir. 32 Ayrımcılık yasağı ilkesi. 33 Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü ilkesi. 34 Bunun yanında mahkeme vakanın açıklandığı kısımda Aleviliği İslam’ın azınlık ve heterodoks bir kolu olarak tanımlamıştır. Bu tanımın mevzuatımızda karşılığı yoktur. 35 “Mevcut düzen”den kasıt ibadethane olarak sadece camilerin kamu hizmeti olarak görüldüğü durumudur. • 20
Türkiye’de Alevilere Yönelik Hak İhlalleri İçişleri Bakanlığı bu görüşü Ankara Valiliğine iletince Valilik, 2011’de 16. Asliye Hukuk Mahkemesi’ne bu derneğin kapatılması için dava açmıştır. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi kararı bozmuş ve yerel mahkeme tekrar önüne gelen dosyada direnme kararı vermiştir. Direnme kararı verilince bir üst makam olarak dosya Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’na gitmiş ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu bu sürecin sonunda hükmünü cemevi lehine vermiştir (Karaca, 2015). Yargıtay “Bir ibadet yerinin meşruluğunu belirlemek konusunda devletin takdir yetkisi yoktur” gerekçesine dayanarak kararı Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği lehine onamış ve derneğin kapatılmaması yönünde karar vermiştir (Derneğin Feshi ve Dernek Mallarının Tasfiyesi, 2014). Ayrıca Ağustos 2015 tarihinde Cem Vakfı’nın söz konusu elektrik borcu ile ilgili AİHM’nin vermiş olduğu karara ithafen Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, cemevlerine yıllardır yapılagelen ayrımcılığa dur diyebilecek bir karara imza atmıştır. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi kararın gerekçesini “…Alevi toplumunca kabul gören cemevleri, Alevi-İslam inancına sahip yurttaşların ibadet mekânıdır... Öncelikle, bir mekânın ibadet yeri sayılıp sayılmamasının münhasıran o inanca tabi insanların takdirinde bulunmalıdır…” şeklinde sunarak cemevlerine yönelik olarak resmen ibadethane kavramını kullanmıştır. Kısaca Yargıtay “bir mekânın ibadet yeri sayılıp sayılmamasını o inanca sahip insanların takdirine” bırakarak özgürlükçü bir yorum getirmiştir. Dolayısıyla bu içtihatlar cemevlerinin statüsünün resmen tanınması noktasında olumlu adımlar olarak görülebilir. 36 36 Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun vermiş olduğu karara karşı verilen karara yerel mahkemeler farklı şekilde içtihat edip karar verebilir. Bu durumda Yargıtay’ın içtihadı birleştirme kararı beklenecektir. •21
Page 1: Mayıs 2016 Türkiye’de Alevilere
Page 4 and 5: İstanbul Enstitüsü İstanbul Ens
Page 6 and 7: Türkiye’de Alevilere Yönelik Ha
Page 28: iSTANBUL TOPLUM SiYASET VE EKONOMi

Türkiye’de Alevilere Yönelik Hak İhlalleri

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?