Türkiye’de Alevilere Yönelik Hak İhlalleri

More documents

Recommendations

Info

Türkiye’de Alevilere Yönelik Hak İhlalleri Başlamadan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 26 Nisan 2016’da Türkiye’de cemevleri ve Aleviler ile ilgili tarihi bir karara imza atmıştır. Cem Vakfı Başkanı İzzettin Doğan ve 202 Alevi vatandaşın imzası ile açılan davada, AİHM Türkiye’nin Alevilere yönelik dini ayrımcılık yaptığına hükmetmiştir. Türkiye’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin din özgürlüğünü sağlayan 9. ve ayrımcılığı yasaklayan 14. maddelerini ihlal ettiğine karar vermiştir. AİHM’nin bu tarihi kararını değerlendirirken, mahkemenin bu kararı vermesinde önem arz eden süreci incelemek kararın haklılığını algılamada fayda sağlayacaktır. Bu anlamda, bu rapor Türkiye’de Alevilere yönelik hak ihlallerine ışık tutmaktadır. Bu çalışma gerek AİHM’nin bu kararını algılamada gerekse Türkiye’deki hukuki ve pratiksel boşlukları görmede yarar sağlayacaktır. Bunun yanında hak ihlali yapılan mevzularda bazı çözüm önerileri sunmaya çalışacaktır. İstanbul Enstitüsü • 6
Türkiye’de Alevilere Yönelik Hak İhlalleri Giriş Cumhuriyet Türkiye’sinin ulus-devlet inşası sürecinde homojenize bir toplum yapısı teşkil edilmeye çalışılmış, bunun için de tüm kimlikler makbul vatandaş (Laik-Atatürkçü/Kemalist-Sünni-Türk) kalıbında – yazılı olmadan– eritilmek istenmiştir (Yılmaz, 2015). Böylesi bir durum, farklı etnik ve dini kimlikler açısından istenmeyen sonuçlar ortaya çıkarmış, toplumun bazı kesimleri için ayrımcılığa sebebiyet vermiştir. Ne yazık ki, Aleviler de devlet tarafından ayrımcılığa maruz kalan gruplar arasındadır. Bu durum, Avrupa Birliği İlerleme Raporu’na “Bazı Aleviler, kamu görevinde ayrımcılığa maruz kalmaktadır.” şeklinde kısmi olarak yansımıştır (Avrupa Komisyonu, 2012). Elinizdeki bu çalışma, Alevilere yönelik ayrımcı uygulamalar ve hak ihlallerini uluslararası anlaşmalar, raporlar, TC anayasası ve güncel yasal düzenlemeleri göz önünde bulundurarak incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda gündemi yoğun olarak meşgul eden zorunlu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) dersleri, Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) ve cemevlerinin statüsü gibi temel konular ele alınacaktır. Türkiye’de yaklaşık 10 milyon civarında 1 Alevi yaşamaktadır. Nüfus olarak bu kadar fazla olmaları Türkiye’de yaşadıkları ayrımcılık ve hak ihlallerini engelleyememiştir. Dolayısıyla bu raporda önce ayrımcılığın tanımı verilecek, ardından Türkiye’de Alevilere yönelik uygulanan ayrımcılık üç ana başlık altında açıklanacaktır. Bu başlıklardan ilki zorunlu DKAB dersleri, ikincisi DİB ve sonuncusu da cemevlerinin yasal statüsüdür. Bu başlıklar incelendikten sonra ise Alevilerin maruz kaldığı ayrımcı uygulamaların ortadan kaldırılması için çözüm önerileri sunulacaktır. Çözüm önerileri sunulurken, mevcut Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalar referans alınacaktır. Zira insan hakları ihlallerinin böylesine sıradanlaştığı bir atmosferde amacımız insan hakları standartlarının eskisine nazaran iyileştirilmesi değil, muasır medeniyetler seviyesine çekilmesi olmalıdır. Bu noktada taraf olunan uluslararası sözleşmeler oldukça önem arz etmektedir. Bunun sebebi ise Anayasanın 90. maddesine göre usulüne uygun uluslararası sözleşmelerin kanun hükmünde ve iç hukukta doğrudan uygulanabilir nitelikte olmasıdır. Bunun yanında Türkiye Cumhuriyeti içinde yürürlükte olan kanunlar ile uluslararası sözleşme maddeleri arasında uyumsuzluk çıktığında milletlerarası anlaşmaların hükümlerinin öncelikli olduğu düşünüldüğünde uluslararası sözleşmelerin dikkate alınması bir zorunluluk olarak kendisini göstermektedir. Bunun için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve BM ikiz sözleşmeleri gibi Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu ve bağlayıcılığı olan uluslararası sözleşmeler ve bunların devletler tarafından uygulanmasını denetlemekle görevli mercilerin (özellikle de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 2 ) kararları ayrıca önem arz etmektedir. 1 Bu konudaki en resmi açıklama 2008 yılında dönemin Devlet Bakanı M. Said Yazıcıoğlu’ndan geldi. Kendisi: “Türkiye’de 20-25 milyon Alevi olduğu söylenir. Ama TÜİK’in verilerine göre Türkiye’de 7 milyon Alevi var” dedi. Yazıcıoğlu, bunların kesin veri olmadığını söyledi (Yeni Şafak, 2008). Bunun yanında Sabahat Akkiraz’ın 2012 yılında hazırladığı raporda 12 milyon Alevi olduğu iddia edilmiştir (Sol Gazetesi, 2012). 2 Verilen kararlar 46. madde uyarınca bağlayıcıdır. Denetimi Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından yapılır. Yaptırımı üyelikten ihraca kadar gidebilir. Hiç ihraç yaşanmamıştır; çünkü kararlar genelde zaten devletlerce uygulanmaktadır. •7
Page 1: Mayıs 2016 Türkiye’de Alevilere
Page 4 and 5: İstanbul Enstitüsü İstanbul Ens
Page 8 and 9: Türkiye’de Alevilere Yönelik Ha
Page 28: iSTANBUL TOPLUM SiYASET VE EKONOMi

Türkiye’de Alevilere Yönelik Hak İhlalleri

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?