EKOIQ
ekoiqsayi67
ekoiqsayi67
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ir pazar hedefi olarak gören bir<br />
firma ise, mevzuat ve standart gereklerinin<br />
yanı sıra pazardan gelen<br />
bu sinyalleri de dinlemeye başlar. Bu<br />
durumda bazı firmalar sosyal sorumluluk<br />
politikaları geliştirmeye ve uygulamaya<br />
girişirler. Bazı firmalar ise<br />
meseleyi bir iletişim ve reklam sorununa<br />
indirger ve ürün, hizmet ya da<br />
icraatları ile ilgili yanlış ya da yanıltıcı<br />
bilgiler vererek, “yeşil badana”<br />
(greenwashing) diye bilinen hataya<br />
düşerler. Eğer verilen yanlış bilgiler<br />
firmanın sosyal sorumluluk icraatları<br />
ile ilgili ise buna da “beyaz badana”<br />
(whitewashing) diyoruz. Firmalar<br />
bu ikinci aşamada mevzuata uymadıkları<br />
halde yanlış veya yanıltıcı beyanlarda<br />
bulundukları takdirde, çok<br />
kısa bir süre önce Volkswagen örneğinde<br />
gördüğümüz gibi ciddi hukuki<br />
problemlerle karşılaşabilir, dahası<br />
firma itibarlarını geçici ya da kalıcı<br />
olarak kaybedebilirler. Kısacası bu<br />
aşama, firmaların konunun stratejik<br />
önemini kavramaya başladıkları ancak<br />
riskleri ve fırsatları henüz tam<br />
olarak değerlendiremedikleri bir<br />
aşamadır.<br />
Teknolojik ve Sosyal İnovasyon<br />
Üçüncü aşamaya “stratejik yönelim<br />
aşaması” diyebiliriz, zira bu aşamadaki<br />
firmalar sürdürülebilirlik<br />
problemlerinin çevresel, sosyal, ekonomik<br />
ve politik boyutları olduğunu<br />
anlamaya ve sürdürülebilirliği hem<br />
örgütsel, hem süreç, hem de ürün<br />
ve hizmet alanlarında bir inovasyon<br />
önceliği ve fırsatı olarak görmeye<br />
başladı. Mesela Unilever, IKEA gibi<br />
bazı firmalar günümüzde döngüsel<br />
ekonomi olarak popülerleşmiş ancak<br />
aslında temelinde endüstriyel<br />
ekoloji dalının 1970’lerde ortaya<br />
attığı “atık=yiyecek” prensibine<br />
dayanan uygulamaları tasarım ve<br />
ürün geliştirme süreçlerine ve iş<br />
modellerine dahil etmeye çalışarak<br />
stratejik bir yaklaşım sergiliyorlar.<br />
Halihazırda mevcut firmaların yanı<br />
sıra, iş modelleri çevresel ve sosyal<br />
Sürdürülebilirlik yolculuğu<br />
firmalar ve iş dünyası için<br />
çetrefilli bir yolculuk. Bu<br />
evrimsel süreçte firmaların<br />
geçirdikleri değişimler,<br />
haritası olmayan ancak yolda<br />
ilerlendikçe yön göstericilerin<br />
yavaş yavaş bulunacağı<br />
maceralı bir yolculuk olarak da<br />
görülebilir aslında.<br />
problemleri çözecek inovasyonlar<br />
geliştirmeye dayalı yeni firmaları<br />
da bu aşamaya yerleştirebiliriz. Bu<br />
firmaların bazıları Tesla örneğinde<br />
olduğu gibi teknolojik inovasyona<br />
odaklanırken bazıları ise yeni teknoloji<br />
geliştirmek yerine mevcut teknolojileri<br />
ve kaynakları kullanarak<br />
sosyal inovasyonlar geliştiriyorlar.<br />
Firmaları bu çerçevede değerlendirirken<br />
teknolojik yenilik kriteri yerine<br />
inovasyonun içinde kullanılacağı<br />
bağlama uygunluğu ve çözülmek<br />
istenilen problemin semptomatik<br />
olarak mı, yoksa başka problemlere<br />
yol açmadan ve sahici bir şekilde mi<br />
çözüldüğü göz önüne alınmalıdır.<br />
Hakça Paylaşım ve Açık<br />
İnovasyon<br />
Dördüncü aşamada ise firmalar,<br />
sürdürülebilirliği stratejik düzeyde<br />
önemsemenin ötesinde içselleştirmiş,<br />
sistemsel bir bakış açısıyla kendini<br />
toplumun ve çevrenin ayrılmaz<br />
bir parçası olarak görecek şekilde<br />
dönüşmüş ve toplumun da firmaların<br />
toplumdaki rolü konusunda Endüstri<br />
Devrimi’nden bu yana gelişmiş<br />
olan görüşü dönüştürmeye katkıda<br />
bulunmakta olan firmalardır.<br />
“Dönüşüm aşaması” diyebileceğimiz<br />
bu son aşama firmaların tek<br />
başlarına ulaşabilecekleri bir aşama<br />
olmadığı ve toplumsal boyutta yapısal,<br />
teknolojik ve sosyo-kültürel<br />
dönüşümler gerektirdiği için henüz<br />
teorik bir kategoriyi temsil etmekle<br />
birlikte, bu yeni dünyasal bakış açısından<br />
türemiş iş modellerine sahip<br />
deneysel ve niş örneklere az da olsa<br />
rastlıyoruz. Bazı araştırmacılar ve<br />
düşünce liderleri tarafından postkapitalist<br />
bir dünyanın önceleyenleri<br />
olarak görülen bu firmalar -hatta<br />
bunlar klasik anlamda “firma” olmadıkları<br />
için örgütsel biçimler diyelim-<br />
kâr amaçlı değil fayda amaçlı iş<br />
modelleri geliştirmeye, hem dijital<br />
hem fiziksel müşterek kaynakların<br />
korunmasına, hakça paylaşılmasına<br />
ve işbirliği içinde geliştirilmesine ve<br />
açık inovasyona önem veriyorlar.<br />
Bu örgütsel biçimlere örnek olarak<br />
Avustralya’da kurulmuş ancak<br />
başka ülkelere de yayılan, yerel<br />
gıda üreticilerini ve tüketicilerini<br />
doğrudan temasa geçirerek gıda<br />
sistemini son derece verimsiz olan<br />
süpermarket rejiminin hakimiyetinden<br />
kurtarmak ve gıda güvenliğini<br />
sağlamak olan Open Food Network<br />
(openfoodnetwork.org) verilebilir.<br />
Sürdürülebilirlik yolculuğu firmalar<br />
ve iş dünyası için çetrefilli bir yolculuk.<br />
Bu evrimsel süreçte firmaların<br />
geçirdikleri değişimler, haritası<br />
olmayan ancak yolda ilerlendikçe<br />
yön göstericilerin yavaş yavaş bulunacağı<br />
maceralı bir yolculuk olarak<br />
da görülebilir aslında. Ancak sürdürülebilirlik<br />
problemlerinin etkin ve<br />
ekonomik bir şekilde çözülebilmesi<br />
için mevcut olan fırsat penceresi kapanmadan<br />
cesur adımlar atmanın,<br />
sistemsel çözümler geliştirmenin ve<br />
iş dünyasının toplumdaki rolünün<br />
ve sorumluluğunun yeniden kurgulanmasının<br />
zamanı geldi. Geleceği<br />
yaratacak olan firmalar, toplumsal<br />
ihtiyaçları karşılayan gıda, eğitim,<br />
barınma, ulaşım ve benzeri sistemleri<br />
sürdürülebilirlik çerçevesinde<br />
radikal bir şekilde dönüştürecek<br />
teknolojik, sosyal ve örgütsel inovasyonları,<br />
diğer çıkar sahipleri ile<br />
işbirliği içinde geliştiren, “değer<br />
yaratma”yı kâr maksimize etmek<br />
olarak değil, toplumsal fayda geliştirmek<br />
olarak formüle edebilecek<br />
firmalar olacak. m<br />
KASIM - ARALIK 2016 / <strong>EKOIQ</strong> 111
Change language