Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
gazelden türemiş, her dizesine bir küçük dize eklenmiş, belli vezinlerde yazılmış Divan Edebiyatı nazım<br />
biçiminin adıdır.<br />
Genellikle mef'ûlü mefâ'îlü mefâ'îlü fe'ûlün vezniyle yazılmış olan gazellerden türetilmiş ve beyitlerin<br />
mısra aralarına mef'ûlü fe'ûlün cüzleriyle yazılan kısa mısralar eklenmiştir.<br />
Sayıları az da olsa başka vezinlerle yazılmış müstezâdlar da vardır. Bu vezinler şunlardır:<br />
mef'ûlü mefâ'îlü mefâ'îlü mefâ'îlü mef'ûlü mefâ'îlü<br />
müfte'ilün müfte'ilün müfte'ilün fâ' müfte'ilün fâ'<br />
mefâ'îlün mefâ'îlün mefâ'îlün mefâ'îlün mefâ'îlün mefâ'îlün<br />
Son vezinle yazılmış olan müstezadlar mefâ'ilün vezni altı defa tekrarlanmış olduğu için müstezâd-ı<br />
südâsiyye (=altılı müstezâd) olarak adlandırılmıştır.<br />
Eklenen kısa mısralar ziyâde (=fazla) adını alırlar. Bu kısa mısraların vezinleri uzun mısraların vezinlerinin<br />
ilk ve son tef'ilelerinin bir araya getirilmesiyle elde edilmiştir . Müstezâdlar dört ayrı kafiye düzeninde<br />
yazılmışlardır:<br />
1. a(a) a(a); b(b) a(a); c(c) a(a) . . . 2. a(a) a(a); x(x) a(a); x(x) a(a) . . .<br />
3. a(b) a(b); c(c) a(b); d(d) a(b) . . . 4. a(b) a(b); x(x) a(b); x(x) a(b). . .<br />
Harflerle sembolleştirilen kafiye düzeninde ilk harfler uzun mısraları, ayraç içine alınan ikinci harfler de<br />
kısa mısraları göstermektedir.<br />
Ziyâdeleri ya da uzun mısraları tekrarlanan müstezâdlara mütekerrir müstezâd, ziyâde mısraı uzun<br />
mısraların başında tekrarlanan müstezâdlara da müdevver müstezâd denilir.<br />
Müstezâdlar en fazla gazelden türetilmiş olmakla birlikte, az sayıda da olsa; rübâ'î, kıt'a ve kasîdeden<br />
türetilmiş olanları da vardır.<br />
Müstezâdların konuları gazel ile benzerlik gösterir. Aşk, şarap, ayrılık, tabiat gibi konular bu şiirlerde sıkça<br />
işlenmiştir.<br />
Bunların dışında dinî, tasavvufî konularda yazılmış olanlarına da rastlanır.<br />
Müstezâdlar, anlam bütünlüğü bakımından diğer nazım şekillerinden farklı bir özelliğe sahiptir. Bir<br />
müstezâdda ziyade mısralar çıkarıldığı zaman şiirde anlamın bozulmaması gerekir.<br />
Bilindiği kadarıyla Anadolu'da yazılmış ilk müstezâd örnekleri XIV. yüzyıl şairlerinden Seyyid Nesîmî (öl.<br />
1404 ?)'ye aittir. Yeni edebiyat anlayışı çerçevesinde de müstezada önem verilmiş, Servet-i Fünûn şairleri<br />
bu nazım biçiminin bilinen vezin ve kafiye sisteminde birtakım değişiklikler yaparak serbest müstezâd adı<br />
verilen yeni bir şekil denemişlerdir. Müstezâd halk edebiyatında yedekli, ayaklı adlarıyla çok kullanılmış<br />
bir nazım biçimidir.
Change language