ARTEMİS OCAK 2018

I KI SEVDA: KUL VE VATAN (HALI L EFE VE GO RDESLI MAKBULE)
Mehmet ŞAHİN
Halil Efe Makedonya’nın Usturumca kasabasındandır. Balkan savaşıyla 1. Dünya
savaşında Bulgar ve Yunan çeteleri ile mücadele etmiş kahraman bir askerdir. 30 Ekim
1918’de Mondros Ateşkes anlaşması imzalanmış, savaş sona ermiştir. Savaş sona erince Halil
efe hemen Manisa’ya yerleşmiş daha sonra da ailesini Ankara’ya yerleştirmiştir. Halil Efe
Manisa’da Parti Pehlivan’la (Mehmet Baskak) tanışmış ve bu sayede Kuvay-ı Milliye’ye
katılmıştır.
Halil Efe Salihli’de Çerkez Ethem’le birlikte Yunan’a karşı bir süre savaştıktan sonra
Demirci akıncılarına katılmak üzere Demirci’ye döner. Bu sırada Halil Efe’nin kardeşi Necip
Gediz Muharebelerinde şehit düşmüştür.
Yunanlar Halil Efeyi Makedonya’dan beri aramaktaydı. Yunanlar 15 Mayıs 1919’da
İzmir’den çıkarma yapınca Batı Anadolu’da Kuvay-ı Seyyare ve Kuvay-ı Milliye orduları
kurulmuş, bu orduların başında da Çerkez Ethem bulunmaktaydı. Çerkez Ethem düzenli ordu
kurulasıya kadar Salihli ‘de kurmuş olduğu Çaltılı- Saz mahalle- Bintepeler hattında Yunan’ı
durdurmayı başardı. Yunanlara geçit vermeyen Çerkez Ethem, düzenli ordu kurulduktan
sonra, düzenli ordu komutanlarıyla anlaşamayınca kendi ordusunu dağıtmıştı.
Bu olaylar karşısında Halil Efe, Parti Pehlivanla anlaşmış ve ele geçirdikleri ağır
silahları hemen arkalarından gelen Derviş Paşaya teslim ederek onlarla birleşmişlerdir.
Birleşen bu kuvvetler Gördes’e gelerek burada bulanan Demirci Kaymakamı İbrahim Ethem
Beyle toplantı yapıp Kütahya’ya çekilmişlerdir.
Kütahya’ya çekilen Halil Efe, burada düzenli ordu tarafından tutuklanmaya çalışılmış,
tutuklama işlemi bir süreliğine Derviş Paşa tarafından engellenmiştir.
Halil Efe’nin Kütahya’da Tutuklanmak İstenmesinin Perde Arkası
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’ya Ankara’da Halil Efe diye biri suikast yapmaya
kalkmış ve bu suikastın Çerkez Ethem tarafından yaptırıldığı sanılmıştır. Bu sebeple Halil
Efe’nin o kişi olabileceği şüphesiyle tutuklanması istenmiştir. Oysa Kuvay-ı Seyyare’de
Demircili Küçük Halil Efe, İştipli Halil Efe ve Usturumcalı Halil Efe olmak üzere Halil
adında 3 efe vardır. Yanlış anlaşılmayla tutuklanıp hain damgası yemek istemeyen Halil Efe,
Kütahya’dan adamlarıyla birlikte kaçıp Gördes’te Parti Pehlivan ve Kaymakam İbrahim
Ethem Beyle birleşmişti.
İbrahim Ethem Bey, Halil Efe’nin suçsuz olduğunu Ankara’ya bildirmiş böylece Halil
Efe kurtulmuştur. Bu olaylar yüzünden artık savaşmak istemeyen Halil Efe eline silah almak
istemez. Parti Pehlivan’ın düğününde Halil Efe Gördesli Makbule’yi görmüş ve çok
beğenmiştir. Halil Efe Makbule’ye sevdalanır ve hemen ailesinden onu ister. Ailesinin de
rızasıyla Gördes’te Halil Efe ile Makbule’nin nişanı yapılacağı sırada Yunan Gördes’e baskın
Sayfa40