You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
aydınlatma<br />
lighting<br />
haber<br />
Daha Sıkı Standartlar<br />
Daha sağlıklı aydınlatma seçenekleri mümkün oluncaya dek, sirkadiyen<br />
saatimiz üzerindeki olası olumsuz etkilerini azaltacak şu adımlar<br />
atılmalı. Bence CFL’ler, atık ve geri dönüşüm protokollerindeki<br />
yetersizlik nedeniyle satıştan geri çekilmelidir. LED kaynakları daha<br />
sıkı denetlenmeli. İç mekanlarda, akşamın erken saatlerinde sıcak<br />
beyaz LED’ler (Renk sıcaklığı 3.000 Kelvinin altında ve spektrumunda<br />
mümkün olduğunca az mavi renk olan) kullanmayı ve geceleri hiç<br />
ışığa maruz kalmamayı ya da sadece 600 nm’den yüksek spektrumu<br />
olan ışıkların (Amber, kırmızı renk) kullanılmasını öneriyoruz. Işık<br />
göze doğrudan gelmemeli, titreşimsiz ve azaltılabilir olmalıdır.<br />
özellikle fabrikalar, hastaneler, huzurevleri ve ofisler gibi insanların<br />
zamanlarının büyük bölümünü geçirdiği yerlerde ve yalnızca yeterince<br />
gün ışığı olmadığında kullanılmalı. Bina düzenlemeleri, gün<br />
ışığından yararlanabilecek uygulama ve teknolojileri değerlendirmeli.<br />
Belediyeler, şehir aydınlatma ana planlarına, sürdürülebilir gece<br />
aydınlatma politikalarını ve kılavuzlarını dahil etmeliler. Sokak ve<br />
güvenlik ışıklandırmaları yere doğru yönlendirilmeli ve korumalı<br />
olmalı. Yürüyüş, bisiklet ve sürüş için ışık seviyeleri mümkün olan<br />
en düşük seviyede olmalı. Pasif teknolojiler araştırılmalıdır. Örneğin,<br />
gün boyu Güneş’ten aldığı enerjiyi geceleri serbest bırakan karanlıkta<br />
parlayan yüzeyler karayollarında ve bisiklet yollarında kullanılabilir<br />
(bu alçak açıdan, retinal bölgeye düşen mavi ışığın biyolojik bir<br />
etkisi bulunmamaktadır). Parklar ve ormanların yakınındaki ışıklar<br />
akşamın geç saatlerinde kapatılmalı ya da kısılmalıdır.<br />
Dış mekan LED reklamlarından salınan elektromanyetik alan kontrol<br />
edilmelidir. Bunların dijital yüzeyleri, yakınındaki sokakların, binaların<br />
ve meydanların aydınlatmalarından daha parlak olmamalıdır.<br />
Bu gibi uygulamalar akşamın ilerleyen saatlerinde, konut binalarına<br />
istenmeyen ışık girişinin önlenmesi için kapatılmalıdır.<br />
Aydınlatma endüstrinin ötesinde, günün saatine, akşam ya da gece<br />
olmasına göre spektral özellikleri, yoğunluğu, zamanlaması ve süresi<br />
ayarlanabilir olanlar da dahil olmak üzere LED kaynaklarının,<br />
sağlık ve çevre üzerindeki etkileri hakkında bağımsız araştırmalara<br />
ihtiyaç var. Görüş aralığının dışında kalan, gün ışığı ve akkor lambalarda<br />
bulunan fakat LED’lerde olmayan yakın kızılötesi radyasyon<br />
(750-950 nm) gibi salınımlar hesaba katılmalı. Araştırmalar bir denge<br />
kurulması gerektiğini gösteriyor. Bu ışık frekanslarının kullanımının<br />
gözdeki hasarlı retina hücrelerini düzeltebileceğini ve bunun için<br />
de gerekli olduğunu gösteriyor. LED’lerdeki ağır metal kullanımları<br />
azaltılmalı ve atık yönetim süreci belirlenmelidir. Dış ve iç mekanlardaki<br />
kumanda teknolojisinin etkileri ortaya çıkarılmalıdır.<br />
Devlet ve tıp kurumları, geceleri kısa dalga boylarının kullanımı<br />
hakkında daha sıkı düzenlemeler ve standartlar getirmeli. 2016’nın<br />
Haziran ayında, Amerikan Tıp Derneği, toplumların değişik LED seçenekleri<br />
arasından yaptıkları seçimler hakkında bir rapor yayınladı.<br />
Buna ilaveten, ışık yoğunluk eşikleri, zamanlaması ve süresi ve de<br />
geceleri iç ve dış mekan ortamları için tavsiyeler de gerekiyor. Aynı<br />
şekilde, tavsiye edilen ışık kaynaklarının gerçek spektral özelliklerini<br />
ilişkili renk sıcaklıklarını sadece kelvin cinsinden değil nanometre<br />
olarak da belirlemek gerekli. Politikacılar, gündüz saatlerinde, iç<br />
mekanlarda doğal ışıkların kullanımını teşvik etmeliler. Suni ışıklar,<br />
Son olarak, aydınlatma konularında halkı daha fazla bilinçlendirmek<br />
gerekiyor. Araştırmacılar ve aydınlatmacılar yaşanan sıkıntılar<br />
hakkında birbirleriyle iletişim içinde olmalılar. Sağlıklı aydınlatma<br />
tasarımları, göz ardı edilemeyecek önemli bir etik konu haline geliyor.<br />
Kaliforniya’daki Monterey gibi, giderek artan sayıda topluluk,<br />
uygunsuz LED şehir ışıklandırmaları yüzünden belediyelere açtıkları<br />
hukuk davalarını kazanıyorlar.<br />
Bütün bu sebeplerden dolayı, ben evimde hala eski akkor ışık kaynaklarını<br />
kullanıyorum, zifiri karanlıkta uyuyorum ve vücut saatimi<br />
harekete geçirmek için her sabah en az bir saat gün ışığında vakit<br />
geçiriyorum. Birçok aydınlatma tasarımcısının, fizikçinin ve kronobiyolojistin<br />
yaptığı gibi. Evrimin içimize yerleştirdiği aydınlık sabah<br />
ve karanlık gece döngüsüne dönmemiz için bu gerekli.<br />
242<br />
www.<strong>sektorum</strong><strong>dergisi</strong>.com<br />
Şubat February <strong>2018</strong>
Change language