agkyra_80_2014
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ἡ πάνοπλος ἐγκράτεια<br />
Ἀποστόλου Ν. Μπουρνέλη,<br />
Δρ. Θεολογίας-Καθηγητῆ Α.Ε.Α.Η. Κρήτης<br />
Προλεγόμενα<br />
Εἶναι γεγονός ὅτι κάθε περίοδος νηστείας<br />
τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ἕνα<br />
χρονικό διάστημα πνευματικῶν<br />
ἀγώνων, εἶναι μία εὐκαιρία γιά<br />
πρόσληψη τῶν ἀρετῶν, εἶναι καιρός γιά<br />
βαθύτερο προβληματισμό μέ κύριο σκοπό τή<br />
νίκη κατά τῶν παθῶν καί τήν ἐνατένιση τοῦ<br />
ἐσώτατου ἀνθρώπινου κάλλους.<br />
Ἕνα ἀπό τά μέσα πού θά χρησιμοποιήσει ὁ<br />
χριστιανός εἶναι καί ἡ ἐγκράτεια ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται<br />
ἀπό τόν ὑμνογράφο «πάνοπλος»<br />
1 . Γιά ποιά ἐγκράτεια ὅμως γίνεται<br />
λόγος; Ποιά νηστεία πρέπει καί μπορεῖ νά<br />
ἀκολουθήσει ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος; Πῶς<br />
ἀντιμετωπίζονται ὁρισμένες κατηγορίες<br />
ἀνθρώπων πού ἐνῶ θέλουν, δέν δύνανται νά<br />
νηστεύσουν; (π.χ. ἀσθενεῖς, λεχῶνες,<br />
ἐργαζόμενοι εἰδικῶν κατηγοριῶν κ.ἄ.).<br />
Σκοπός καί εἴδη νηστείας<br />
Ἀπαντώντας στά ἐρωτήματα τά ὁποῖα θέσαμε<br />
προηγουμένως σκοπός τῆς νηστείας<br />
εἶναι κατ᾽ ἀρχάς ἡ ἐργασία τῶν πνευματικῶν<br />
ἔργων. Ὁ τήν γλῶτταν χρυσορρήμων ἀναφερόμενος<br />
στό θέμα αὐτό ἐπισημαίνει:<br />
«Ἐπειδή ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι ράθυμη καί<br />
παραδίδεται περισσότερο στίς ἀνέσεις καί στίς<br />
ἀπολαύσεις, γι’ αὐτό ὁ φιλάνθρωπος Κύριος<br />
σάν φιλόστοργος πατέρας ἐπενόησε γιά μᾶς<br />
τή θεραπεία πού μπορεῖ νά γίνει μέ τή νηστεία,<br />
ὥστε καί ἀπό τίς ἀπολαύσεις νά μᾶς ξεκόψει<br />
καί τή φροντίδα πού ἔχουμε γιά τά βιοτικά καί<br />
γήϊνα νά τήν μεταφέρουμε στήν ἐργασία<br />
τῶν πνευματικῶν» 2 . Ὁ ἴδιος Πατήρ ἀναφερόμενος<br />
στήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς<br />
συνδυάζει τή νηστεία καί μέ<br />
ἄλλες ἐνάρετες πράξεις μέ ἀπώτερο σκοπό<br />
τήν κάθαρση τῶν παθῶν καί τόν ἁγνισμό τῆς<br />
ψυχῆς «Ἵν’ ἐν ταῖς ἡμέραις ταύταις καθαρθέντες<br />
μετ’ ἀκριβείας ἅπαντες καί δι’ εὐχῶν<br />
καί δι’ ἐλεημοσύνης καί διά νηστείας καί διά<br />
παννυχίδων καί διά δακρύων καί δι’ ἐξομολογήσεως<br />
καί διά τῶν ἄλλων ἁπάντων, οὕτω<br />
κατά δύναμιν τήν ἡμετέραν μετά καθαροῦ συνειδότος<br />
προσίωμεν» 3 .<br />
Παρά τίς ἀπόψεις αὐτές πολλοί ἄνθρωποι<br />
σήμερα θεωροῦν τή νηστεία ὡς περίοδο<br />
ἀλλαγῆς φαγητῶν-ἀγαθῶν. Ἄλλοι πάλι μένουν<br />
στήν ἀποχή ἀπό τίς τροφές χωρίς νά<br />
εἰσέρχονται στό πνεῦμα τῆς ἀληθοῦς νηστείας.<br />
Κατά τόν οὐρανοφάντορα Μέγα<br />
Βασίλειο, «δέν εἶναι ὅμως ἀρκετή μόνον ἡ<br />
ἀποχή ἀπό τά φαγητά γιά τήν ἐπαινετή νηστεία,<br />
ἀλλά ἄς νηστέψουμε νηστεία δεκτή<br />
καί εὐάρεστη στό Θεό. Νηστεία ἀληθινή εἶναι<br />
ἡ ἀποξένωση ἀπό τό κακό, ἡ ἐγκράτεια τῆς<br />
γλώσσας, ἡ ἀποχή ἀπό τό θυμό, ὁ χωρισμός<br />
ἀπό τίς ἐπιθυμίες, ἀπό τήν κατάκριση, ἀπό<br />
τό ψέμα καί τήν καταπάτηση τῶν ὑποσχέσεων<br />
πού δίνουμε μέ ὅρκο. Ἡ στέρηση ἀπό<br />
αὐτά εἶναι ἀληθινή νηστεία 4 . Ὁ ἴδιος θεηγόρος<br />
ἀνήρ τονίζει τίς δύο πλευρές τῆς νηστείας<br />
λέγοντας: «Ἐγκράτεια δέ νομίζομεν ὅτι<br />
σημαίνει ὄχι μόνον τήν ἀποχήν ἀπό τά φαγητά<br />
(διότι τοῦτο κατόρθωσαν καί πολλοί ἀπό τούς<br />
Ἕλληνας φιλοσόφους), ἀλλά πρό πάντων τό<br />
ἀπερίσπαστον τῶν ὀφθαλμῶν. Διότι ποῖον<br />
εἶναι τό ὄφελος, ἐάν ἀπέχεις ἀπό τροφάς, ἀλλά<br />
τρώγῃς διά τῶν ὀφθαλμῶν τήν ἀκολασίαν τῆς<br />
μοιχείας, ἤ μέ τήν θέλησίν σου ἀκούεις διά τῶν<br />
ὤτων ματαίας καί διαβολικάς φωνάς; Δέν<br />
ὠφελεῖ καθόλου νά ἀπέχεις ἀπό τροφάς,<br />
ἀλλά νά μή ἀπέχῃς ἀπό τήν ἔπαρσιν τῆς ὑψηλοφροσύνης,<br />
τῆς κενοδοξίας καί κάθε πάθους.<br />
Ἤ τί ὠφελεῖ βεβαίως νά εἶσαι ἐγκρατής εἰς τάς<br />
τροφάς, ἀλλά νά μή ἀπέχεις ἀπό πονηρούς καί<br />
ματαίους λογισμούς;» 5 .<br />
Στό ἴδιο πνεῦμα κινεῖται καί ὁ φωστήρ τῆς<br />
Ἀντιοχείας Ἰωάννης λέγοντας: «Νηστείαν δέ<br />
18
Change language