agkyra_80_2014
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Δ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ι Ε Ρ Α Σ Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ε Ω Σ Ι Ε Ρ Α Π Υ Τ Ν Η Σ Κ Α Ι Σ Η Τ Ε Ι Α Σ<br />
Ἄγκυρα<br />
Ἐλπίδος<br />
Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ο Σ Β ΄ Τ Ε Υ Χ Ο Σ 8 0 Μ Α Ϊ Ο Σ - Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ 2 0 1 4
Περιεχόμενα<br />
σελ.<br />
Χαιρετισμός τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου<br />
κ. κ. Βαρθολομαίου κατά τά Σεπτά Αὐτοῦ Ὀνομαστήρια, ............................. 3-6<br />
Ἡ συνάντηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη μέ τόν Πάπα,<br />
Ἰωάννου Γ. Τσερεβελάκη ....................................................................................... 7-9<br />
Ἡ Φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καί τό ἀφιλάνθρωπον τῶν χριστιανῶν,<br />
Ἀρχιμ. Δοσιθέου Κανέλλου .................................................................................. 10-17<br />
Ἡ πάνοπλος ἐγκράτεια<br />
Ἀποστόλου Ν. Μπουρνέλη .................................................................................. 18-23<br />
Ἡ χριστιανική τέχνη-εἰκονογαφία Ἱεροῦ Ναοῦ,<br />
Εὐαγγέλου Τσουκαρᾶ ........................................................................................... 24-26<br />
Ὅταν τελειώνει ἡ ἐξομολόγηση,<br />
Ἱερέως Κων/νου Ν. Καλλιανοῦ ............................................................................ 27-28<br />
Ὁ Ὅσιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης<br />
ὡς Πνευματικός Πατέρας καί Παιδαγωγός,<br />
Γεωργίου Κρουσταλάκη ........................................................................................ 29-42<br />
Ἡ Κρήτη ἀπό τήν ἐπανάσταση τοῦ 1897 στήν αὐτονομία<br />
καί τήν ἕνωση, διά γραφίδος Μελετίου Μεταξάκη,<br />
Λουκᾶ Δ. Παπαδάκη ............................................................................................. 43-46<br />
Ἀπό τή ζωή τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ........................ 47-51<br />
Ἀπό τή ζωή τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, .................................................................. 52-63<br />
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Διμηνιαῖο Ὀρθόδοξο Περιοδικό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας.<br />
Περιόδος Β΄, Τεῦχος <strong>80</strong>, Μάιος-Ἰούνιος <strong>2014</strong>.<br />
Ἰδιοκτήτης: Ἱερά Μητρόπολις Ἱεραπύτνης καί Σητείας.<br />
Ἐκδότης-Διευθυντής, Ὑπεύθυνος κατά νόμο: Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης<br />
καί Σητείας κ. Εὐγένιος.<br />
Ἠλεκτρονική στοιχειοθεσία: Σταῦρος Κακοδειπνάκης, Γραμματεύς Ἱ. Μητροπόλεως.<br />
Ἐπιμέλεια ὕλης, ἠλεκτρονική σελιδοποίηση, προετοιμασία ἐκτύπωσης: Ἀρχιμ. Κύριλλος<br />
Διαμαντάκης, Πρωτοσύγκελλος Ἱ. Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας.<br />
Διεύθυνση: Φιλοθέου Α΄ 8, 722 00 Ἱεράπετρα. Τηλέφωνο: 28420 22400/22786,<br />
FAX: 28420 89653 / Web Site: www.imis.gr / E-mail: imis@imis.gr<br />
Κωδικός Ταχυδρομείου: 6155. Ἐκτύπωση: Γραφικές Τέχνες «ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ», Ἡράκλειο,<br />
τηλ. 28103<strong>80</strong>886.<br />
Τό περιοδικό ἀποστέλλεται δωρεάν. Προαιρετικές εἰσφορές καί ἐμβάσματα.<br />
Ἐξώφυλλο: Οἱ Δώδεκα Ἀπόστολοι, 19ος αἰ. Φορητή εἰκόνα διαστάσεων 43Χ34 ἑκ. ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό<br />
Μουσεῖο τῆς Ἱερᾶς Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Παναγίας Ἀκρωτηριανῆς Τοπλοῦ Σητείας.<br />
Τό περιοδικό ἐκδίδεται μέ τή χορηγία τοῦ Κοινωφελοῦς Ἐκκλησιαστικοῦ Ἱδρύματος τῆς<br />
Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας «ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΝΗ».
Χαιρετισμός τῆς Α. Θ. Παναγιότητος<br />
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου<br />
κατά τά Σεπτά Αὐτοῦ Ὀνομαστήρια<br />
(Φανάριον, 11 Ἰουνίου <strong>2014</strong>)<br />
•••<br />
Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Νικαίας κύριε Κωνσταντῖνε,<br />
Σεβασμία Ἀντιπροσωπεία τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας,<br />
Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι,<br />
Ἐξοχώτατε κύριε Πρέσβυ τῆς Ἑλλάδος ἐν Ἀγκύρᾳ, μετά τῶν<br />
Συνοδῶν Ὑμῶν,<br />
Ὁσιολογιώτατοι ἅγιοι Καθηγούμενοι καί Αἰδεσιμολογιώτατοι<br />
Πρεσβύτεροι,<br />
Εὐλαβέσταται Μοναχαί,<br />
Ἐλλογιμώτατοι Ἐκπαιδευτικοί,<br />
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας,<br />
Ἀγαπητοί συνεορτασταί, τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,<br />
•••<br />
Οἔχων ἀκατάληπτον τήν εἰς ἡμᾶς εὐσπλαγχνίαν καί πηγήν<br />
ἀκένωτον θεϊκῆς χρηστότητος Κύριος ἡμῶν,<br />
ἀξιώνει τήν ἡμετέραν Μετριότητα, ἐν συνεορτασμῷ<br />
μετά τῆς περί ἡμᾶς ἐν Χριστῷ ἀδελφότητος, τῆς<br />
ἐνταῦθα καί ἐκ τοῦ ἐξωτερικοῦ, τῆς ὁποίας τά αἰσθήματα λίαν<br />
ἀδελφικῶς ἐξέφρασεν ἤδη ἐκ προσώπου πάντων ὑμῶν, ἅγιοι<br />
ἀδελφοί, ὁ πρῶτος τῇ τάξει τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ<br />
Πατριαρχείου, Ἱερώτατος Μητροπολίτης Νικαίας κύριος<br />
Κωνσταντῖνος, ἀλλά καί μετά ἐκπροσώπων τοῦ παρ᾿ ἡμῖν<br />
μοναχισμοῦ, τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ ἐκ τῆς Βασιλίδος καί ἐκ τῆς οἰκουμένης, νά τιμῶμεν τήν<br />
ἱεράν ταύτην ἡμέραν, ἀνήκουσαν εἰς τόν «ὄντα τῇ φύσει χρηστόν καί εὔσπλαγχνον καί θελητήν<br />
ἐλέους καί εὐσπλαγχνίας ἄβυσσον» Βασιλέα τῆς κτίσεως. Αὕτη ἡ ἡμέρα, λοιπόν, ἥν ἐποίησεν<br />
ὁ Κύριος, ἀγαλλιασώμεθα καί εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ, ὡς ἡμέρᾳ καί μόνον Κυρίου.<br />
Διαπλέοντες τήν πολυκύμαντον θάλασσαν τοῦ βίου τῆς Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης<br />
Ἐκκλησίας ἀλλά καί τῆς Ὀρθοδόξου Οἰκουμένης, δειλιῶμεν ἐνίοτε ἀντιμετωπίζοντες καθ᾿ ἡμέραν<br />
τῶν πειρασμῶν τόν κλύδωνα, διό καί ἡ παροῦσα ἑορτή ἀποτελεῖ «εὔδιον λιμένα» δι᾿ ἡμᾶς,<br />
ἵνα ἀναλογισθῶμεν τί ἐπετεύχθη καί ποῖον τό χρέος καί ἡ εἰς τό μέλλον εὐθύνη ἡμῶν ὡς πρωτο-διακόνου,<br />
ἀλλά καί πάντων τῶν διακονούντων τῇ Μητρί Ἐκκλησίᾳ, οἱ ὁποῖοι ὀφείλομεν<br />
νά ἐργαζώμεθα τό καλόν, τό ἱερόν, τό ἅγιον, τό συμφέρον αὐτῇ, τήν δόξαν καί τό κλέος καί<br />
τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Τήν ἑνότητα ταύτην κατεργάζεται ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός<br />
διά τῶν ἀνεξερευνήτων βουλῶν καί τῶν κριμάτων Αὐτοῦ, ἥτις κορυφοῦται ἐν τῷ Μυστηρίῳ<br />
τῆς Θείας Εὐχαριστίας, κατά τό ὁποῖον «ἤνυσται καί τετέλεσται τό ὅλον Μυστήριον τῆς θείας<br />
οἰκονομίας». Ὅπως ἀκριβῶς καί σήμερον πράττομεν ἐπί τῇ ἑορτῇ Βαρθολομαίου, τοῦ ἐκ<br />
τῶν Δώδεκα, διά τῆς θείας σοφίας πεπροικισμένου ἐξ ἁλιέων ἀποστόλου, πέριξ τοῦ ἱεροῦ Θυσιαστηρίου,<br />
τό ὁποῖον ἔπηξεν Ἀνδρέας ὁ Πρωτόκλητος, ἐστερέωσε δέ εἰς τόν αἰῶνα ἡ στερρά<br />
πίστις καί ἡ ἀνιδιοτελής καί ἀθόρυβος, -διό καί παρεδόθη εἰς τό πέλαγος τῆς ἀνθρωπίνης<br />
λησμοσύνης καί εἶναι γνωστή μόνον εἰς τόν ἀκοίμητον Θεῖον ὀφθαλμόν, ὅς τά πάνθ᾿ ὁρᾶ-ἀνι-<br />
3
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
διοτελής, λέγομεν, προσφορά τῶν μακαρίων, Πατέρων, Πατριαρχῶν, Ἱεραρχῶν, Ὁσίων καί δικαίων,<br />
πολλῶν ἀφανῶν ἐργατῶν, μέχρι τῶν ἡμερῶν ἡμῶν, καθ᾿ ἅς ὁ «στέφανος ζωῆς» ἀλλά<br />
συγχρόνως καί ὁ «ἀκάνθινος στέφανος» μαρτυρίας παρεδόθη εἰς τούς ἀσθενεῖς ὤμους τῆς ἡμετέρας<br />
Μετριότητος καί εἰς τούς ὀλίγους καστροφύλακας τοῦ κλεινοῦ Φαναρίου, ἐνισχυομένους<br />
ἐκ τῆς ἀκμαζούσης ἱκμάδος τῆς ἐν τῷ ἐξωτερικῷ κληρουχίας τοῦ πανιέρου Οἰκουμενικοῦ<br />
Θρόνου.<br />
Συνήχθημεν, λοιπόν, σήμερον διά νά ἀποδώσωμεν τήν τιμήν καί τά εὐχαριστήρια τῷ ἁγίῳ<br />
Ἀποστόλῳ Βαρθολομαίῳ διά πάσας τάς ἐπιδαψιλευθείσας εὐλογίας αὐτοῦ.<br />
Ἐξ ἀρχῆς τῆς Πατριαρχικῆς καί ἀποστολικῆς ἡμῶν διακονίας ἐθέσαμεν ἑαυτόν ὑπό τήν σκέπην<br />
καί εὐλογίαν τοῦ ἁγίου, μεγάλως ἐνισχύοντος ἡμᾶς εἰς τήν συνέχισιν τοῦ εὐθυνοφόρου<br />
καί κοπιώδους τούτου ἔργου. Μιᾶς διακονίας εἰς τήν ὁποίαν αἰσθανόμεθα τόν Ἅγιον συμπορευόμενον<br />
μεθ᾿ ἡμῶν, συμπαρόντα καί συνενεργοῦντα. Τόν Ἀπόστολον, ὁ ὁποῖος μεθ᾿ ὑπομονῆς<br />
καί ταπεινώσεως ᾖρε τόν Σταυρόν τοῦ Χριστοῦ καί ἠξιώθη νά πίῃ τό ποτήριον μαρτυρίου<br />
αἵματος. Οὕτως ὁ Ἀπόστολος, ὡς ἄλλωστε καί πάντες οἱ Μάρτυρες καί οἱ Ἅγιοι τῆς Ὀρθοδόξου<br />
Ἐκκλησίας, διδάσκει εἰς ἡμᾶς νά αἴρωμεν τόν σταυρόν ἡμῶν κατά τόν παρόντα βίον,<br />
διά τῆς ἐλευθέρας ἀποδοχῆς τῶν ἀνθρωπίνων δεινῶν, τά ὁποῖα αἱ ἀπροσδόκητοι καταστάσεις<br />
καί τά ἀναπάντεχα γεγονότα ἐπιφέρουν κατά τήν διαρκῶς μεταβαλλομένην ρέουσαν καί ἄστατον<br />
πραγματικότητα τοῦ βίου.<br />
Καλεῖ, λοιπόν, ἡμᾶς καί σήμερον Βαρθολομαῖος ὁ Ἀπόστολος νά διοδεύσωμεν τήν ὁδόν τοῦ<br />
σταυροῦ, τήν ἄγουσαν, διά τῶν ἑκουσίων ἤ ἀκουσίων παθημάτων, τῶν μετά εὐχαριστίας βασταζομένων,<br />
εἰς τήν ἀνάστασιν καί τήν χαράν ἥτις ἐστί καρπός τοῦ Παρακλήτου Πνεύματος.<br />
Τοῦ Πνεύματος, τό Ὁποῖον ἔλαβεν ὁ Ἀπόστολος, κατά τήν ἐπαγγελίαν τοῦ Χριστοῦ, ἐν τῷ ὑπερώῳ<br />
τῆς Πεντηκοστῆς, ὡσάν προχθές Κυριακήν τῆς Πεντηκοστῆς.<br />
Εἶναι δέ ἡ ἐπέτειος τῶν ἐφετεινῶν ὀνομαστηρίων ἡμῶν ἰδιαιτέρως εὐχάριστος, διότι συνοδεύεται<br />
ὑπό συγκεκριμένων εὐσήμων γεγονότων, εἴς τινα τῶν ὁποίων ἀνφέρθημεν καί χθές<br />
κατά τόν ἑσπερινόν τῆς Ἑορτῆς.<br />
Ἡ πραγματοποιηθεῖσα ἐν εὐλογίαις ἐν τῷ Ἱερῷ ἡμῶν Κέντρῳ καί ὑπό τήν προεδρείαν τῆς ἡμετέρας<br />
Μετριότητος, Ἱερά Σύναξις τῶν Μακ. Προκαθημένων τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν,<br />
κατά τόν παρελθόντα Μάρτιον, καί ἡ ἀποφάσει αὐτῆς δρομολόγησις εἰς τελικόν προπαρασκευαστικόν<br />
στάδιον τῆς συγκλήσεως τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου<br />
Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ τό πρῶτον καί τό κύριον. Πιστεύομεν ὅτι τό ἐπίτευγμα τοῦτο συμβάλλει<br />
εἰς τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, περί τῆς ὁποίας ἀκαταπαύστως, παρά τά ἀνακύποντα<br />
καθ᾿ ἡμέραν πειρασμικά προβλήματα, ἐργαζόμεθα. Ἐλπίζομεν δέ ὅτι καί ἡ συνέχεια<br />
θά εἶναι ἀνάλογος τῶν ληφθεισῶν ἤδη ἀποφάσεων, καθ᾿ ὅτι ἡ ἑνότης ἐν τῷ Χριστῷ, καρπός<br />
τοῦ Παναγίου Πνεύματος, εἶναι διά τήν Ἐκκλησίαν μας ἕν ἐκ τῶν πολυτιμοτέρων ἀγαθῶν.<br />
Ἡ ὑπογραφεῖσα μεταξύ ἡμῶν, ὑπό τήν ἰδιότητα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, καί τῆς ἐντίμου<br />
Κυβερνήσεως τῆς Οὑγγαρίας Συμφωνία ἀναγνωρίσεως τῆς ἐκεῖ ἡμετέρας Πατριαρχικῆς<br />
Ἐξαρχίας ὑπό τοῦ Κράτους τῆς Οὑγγαρίας, διανοίγει μίαν νέαν σελίδα εἰς τήν ἱστορίαν, καθιεροῦσα<br />
καί ἐν τῇ συγχρόνῳ ἐποχῇ τό διεθνές νομικόν καθεστώς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου<br />
καί μαρτυροῦσα τάς προσδοκίας τάς ὁποίας ὁ κόσμος ἔχει ἐξ αὐτοῦ.<br />
Δέν ἀναφερόμεθα εἰς τά πολλά ἄλλα γενόμενα μέχρι σήμερον, οὔτε καί εἰς τά φερέλπιδα γεγονότα,<br />
ὡς τό ἐν ἐπιτυχίαις ὀργανωθέν ἐνταῦθα Διεθνές Συνέδριον στελεχῶν ἐπί τῆς διακονίας<br />
τῆς Νεότητος, τό ὁποῖον ἐνθαρρύνει τούς ἱερεῖς καί τάς ἐνορίας πρός βελτίωσιν τῆς δραστηριότητος<br />
αὐτῶν εἰς τόν ἐν λόγῳ τομέα, καί ἡ πρό ὀλίγων ἡμερῶν τέλεσις τῶν Ἐγκαινίων<br />
τοῦ ἐν Τιράνοις Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ἐκ τῆς ὁποίας ἐπεστρέψαμεν<br />
μετ᾿ αἰσθημάτων βαθείας ἱκανοποιήσεως, ὑπηρεφανείας καί συγκινήσεως, διαπιστώσαντες τήν<br />
πλουσίαν καρποφορίαν τῶν μακροχρονίων καί σκληρῶν προσπαθειῶν καί πολλῶν κόπων τοῦ<br />
ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐπιλεγέντος καί ἀποσταλέντος ἐκεῖσε Μακαριωτάτου<br />
4
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Ἀρχιεπισκόπου Τιράνων καί πάσης Ἀλβανίας κυρίου Ἀναστασίου.<br />
Ἐπικεντροῦμεν τήν προσοχήν καί τό ἐνδιαφέρον καί δίδομεν ἰδιαιτέραν σημασίαν εἰς τό ἤδη<br />
σημαντικόν ἱστορικῶς καταστάν γεγονός τῆς προσφάτου ἐπανασυναντήσεως τῶν δύο<br />
Ἐκκλησιῶν τῆς Πρεσβυτέρας καί τῆς Νέας Ρώμης διά τῶν κεφαλῶν αὐτῶν ἐν Ἱεροσολύμοις,<br />
πρός ἐπισφράγισιν μιᾶς πεντηκονταετίας συνεχοῦς προσπαθείας διά τήν οἰκοδομήν ἑνός κλίματος<br />
καταλλαγῆς, συμφιλιώσεως, ἐμπιστοσύνης καί συνεργασίας μεταξύ Ἀνατολῆς καί Δύσεως<br />
καί διά τήν ἀνανέωσιν τῆς ἐν ἐλπίδι καί προσδοκίᾳ διαρκοῦς πορείας μέχρι τῆς ἐπιτεύξεως<br />
τοῦ Θελήματος τοῦ Κυρίου ἵνα πάντες ἕν ὦσιν.<br />
Ἡ συνάντησις αὕτη τῆς ἡμετέρας Μετριότητος μετά τοῦ Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου εἶχεν ὡς<br />
ἐπακόλουθον τήν νέαν συνάντησιν κορυφῆς τῆς παρελθούσης Κυριακῆς, ἀμφοτέρων ἡμῶν<br />
μετά τῶν Ἐξοχωτάτων Προέδρων τοῦ Ἰσραήλ καί τῆς Παλαιστινιακῆς Ἀρχῆς, ἐν ἱκετηρίῳ δεήσει<br />
πνευματικῆς καί κοσμικῆς ἐξουσίας πρός τόν Ἄρχοντα τῆς Εἰρήνης καί Κύριον τῶν κυριευόντων<br />
καί βασιλέα τῶν βασιλευόντων, ἵνα βραβεύσῃ διά τοῦ Παναγίου Αὐτοῦ Πνεύματος<br />
εἰρήνην εἰς τήν ἀπό μακροῦ τεταραγμένην διά μαχῶν, πολέμων καί ἀνασφαλείας ἀνειρήνευτον<br />
ταύτην περιοχήν, πρός ἐπούλωσιν τῶν ἐξ αὐτῶν τραυμάτων, τά ὁποῖα προβληματίζουν<br />
καί κουράζουν ψυχοσωματικῶς ὅσους διαμένουν εἰς τάς εὐαισθήτους ἐκείνας περιοχάς.<br />
Οὕτως, ἡ ἐν ταπεινώσει ἑνότης τῶν Ὀρθοδόξων καί ἡ ἀγαπητική προσέγγισίς μας πρός τόν<br />
κόσμον τῶν ἑτεροδόξων ἀποτελοῦν βασικόν μέλημα ἡμῶν.<br />
Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί,<br />
Ἡ Ἁγία ἡμῶν Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, συντονιστής τῆς ὁποίας εἶναι τό Οἰκουμενικόν μας Πατριαρχεῖον,<br />
εἶναι ἡ Ἐκκλησία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων, τῶν Μαρτύρων, τῶν Ὁσίων, τῶν<br />
δικαίων, ζῇ δέ καί ἐργάζεται ἐν παντί τόπῳ τῆς ὑπ᾿ οὐρανόν, ἔχουσα ὡς ἀμετάθετον ὅραμα<br />
τό «γενηθήτω τό Θέλημα» τοῦ Κυρίου καί «ἐλθέτω ἡ βασιλεία» Αὐτοῦ καί τήν ἐπαναγωγήν<br />
ἤ τήν πρωτογενῆ εἰσόδευσιν παντός λογικοῦ προβάτου εἰς τήν θεόδμητον ταύτην Μάνδραν,<br />
ἵνα «γένηται μία ποίμνη, εἷς ποιμήν», κατά τήν διακαῆ ἐπιθυμίαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,<br />
τοῦ πέμψαντος τό Πανάγιον Αὐτοῦ Πνεῦμα ἵνα ὁδηγῇ ἡμᾶς οὐχί κατά τάς ἐπισφαλεῖς,<br />
διά νά μή εἴπωμεν, ἀνασφαλεῖς, ἐπιθυμίας καί κρίσεις ἡμῶν, ἀλλά εἰς «πᾶσαν τήν ἀλήθειαν».<br />
«Τό πολίτευμα ἡμῶν ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει» (Φιλιπ. γ΄ 20), διότι μέλη τοῦ σώματος τοῦ Κυρίου<br />
ἐσμέν. Δέν ζῶμεν καί δέν πολιτευόμεθα ἐμφορούμενοι ἀπό οὐτοπικάς ἀντιλήψεις καί ἐξωπραγματικάς<br />
πεποιθήσεις, φρονοῦμεν ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἐν δυνάμει εἶναι πᾶσα ἡ οἰκουμένη, ἐπειδή<br />
ἡ Ἐκκλησία κατέχει τό καινοποιόν φύραμα, τό δυνάμενον νά ζυμώσῃ καί νά ἀναπλάσῃ τόν<br />
κόσμον. Οὐδόλως "πολτοποιοῦμεν" συνειδήσεις ἤ καλλιεργοῦμεν ἰδεοληπτικάς προσκολλήσεις.<br />
Ἀντιθέτως, ἀπεργαζόμεθα τήν ἀπεξάρτησιν ἀπό πᾶσαν ἐγκόσμιον καθήλωσιν καί ἐγγυώμεθα<br />
τήν μεσουράνησιν τοῦ Θείου, πνευματοποιοῦντες διά τῆς ἐξυγιάνσεως τοῦ νοός πᾶσαν σχολαστικότροπον<br />
ἀναζήτησιν, ἔχοντες παροχέα τόν Λόγον, τήν Ἀλήθειαν καί τήν Ἀγάπην.<br />
Ἡ Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία εἶναι ἡ μόνη ὑπαρκτή ἐγκόσμιος πραγματικότης,<br />
ἡ ὁποία κέκτηται Θεανθρωπίνην ὑπόστασιν ὡς Σῶμα Χριστοῦ, καί διά τοῦτο μόνον<br />
αὐτή δύναται νά ἀντισταθῇ εἰς τόν ἐπιχειρούμενον ὑπό πολλῶν, ἐν ἐξουσίαις ἤ μή, στρατωνισμόν<br />
τῆς ἐλευθερίας, εἰς τήν ἠλεκτρονικήν μαζοποίησιν τῆς συγχρόνου τεχνολογίας, εἰς<br />
τήν ὑλοχαρῆ δεσποτείαν τοῦ κεφαλαίου, εἰς τήν βάναυσον καταπάτησιν τοῦ προσώπου ἀπό<br />
πλευρᾶς τῆς ὑλιστικῆς κοσμοθεωρίας, εἰς τήν ἄλογον σκοπιμότητα τῶν πολέμων, εἰς τό ἐπαυξανόμενον<br />
φάσμα τῆς ἀνισομεροῦς κατανομῆς τῶν ἀγαθῶν καί τῆς πείνης, εἰς τήν ἀπρόσωπον<br />
μορφοποίησιν τῆς κοινωνίας, εἰς τήν ἀποϊεροποίησιν τῆς ἀνθρωπίνης ἀξίας, εἰς τήν ἰταμήν<br />
καταστροφήν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, τοῦ ἡμετέρου οἴκου. Δέν κατατείνομεν διά τῶν<br />
λόγων ἡμῶν τούτων εἰς σύντηξιν πολιτισμῶν ἀλλά εἰς ἐξαγιασμόν προσώπων καί εἰς τήν ἑνοειδῆ<br />
ἐμφάνειαν τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ.<br />
Εἰς τόν κόσμον τοῦ ψεύδους καί τῆς ἀλγεινῆς μεταλλάξεως τῶν θεοπαρόχων νόμων τῆς ἀνθρωπίνης<br />
ὀντολογίας, δέν ὑπάρχει μεγαλυτέρα ἀλήθεια ἀπό τήν ἀγάπην καί ὡσαύτως οὐδέποτε<br />
5
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
ἀπεκαλύφθη μεγαλειωδεστέρα<br />
κίνησις ἀγάπης ἀπό τήν<br />
προσφοράν τῆς ἀληθείας τοῦ<br />
ζῶντος Θεοῦ εἰς τόν πεπτωκότα<br />
ἄνθρωπον, τόν ἐναντιούμενον<br />
ἡμῖν, διά τῆς ὁποίας<br />
καί μόνον ἐπιτυγχάνεται ἡ<br />
σφοδρά ἐπιπόθησις τῆς σωτηρίας.<br />
Κατά τήν εὔσημον, λοιπόν,<br />
ταύτην ἡμέραν τῶν ὀνομαστηρίων<br />
ἡμῶν, αἰσθανόμενοι<br />
χαράν καί εὐχαριστοῦντες ἐκ<br />
καρδίας ὑμῖν διά τήν ἀγάπην<br />
καί τήν τιμήν τήν ὁποίαν ἐπιδεικνύετε<br />
ἐνεργῶς πρός τό ταπεινόν ἡμῶν πρόσωπον, ἀντανακλῶσαν ὅμως ἐν τῇ πράξει εἰς<br />
τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν, ἐξαγγέλλομεν ταπεινῶς τήν οἰκουμενικήν ταύτην διάστασιν τῆς διακονίας<br />
ἡμῶν καί ἐπιτελοῦμεν καί δεικνύομεν μαζί σας τήν πραγμάτωσιν τῆς Ἐκκλησίας ὡς Σώματος<br />
τοῦ Χριστοῦ. Καί τοῦτο, διότι πάντες ἡμεῖς, παρά τάς τοπικάς ἀποστάσεις, αἱ ὁποῖαι σωματικῶς<br />
μᾶς χωρίζουν ἀπ᾿ ἀλλήλων, ἤ τάς δικαιοδοσιακάς διαφοράς, συναπαρτίζομεν νοερῶς<br />
ἕν ἑνιαῖον καί ἀδιάσπαστον σύνολον, ἕνα Οἶκον πνευματικόν, μίαν ἀδιαίρετον καί συνηνωμένην<br />
Βασιλείαν, ἕν σῶμα, αὐτό τοῦτο τό Σῶμα τοῦ Κυρίου ἡμῶν.<br />
Ἀδελφοί καί τέκνα,<br />
Οἱ καιροί οὐ μενετοί διά πολυτέλειαν ἀντιπαραθέσεων καί διχασμῶν. Ἡ οἰκουμένη ἀναμένει<br />
ἀφ᾿ ἑνός μέν τό λυτρωτικόν μήνυμα τῆς Ὀρθοδοξίας, τό ὁποῖον ἀγωνιζόμεθα νά μεταδίδωμεν,<br />
ἀφ᾿ ἑτέρου δέ στρέφει ἀπαιτητικῶς τούς ὀφθαλμούς αὐτῆς εἰς τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν,<br />
ἀναζητοῦσα ἐν αὐτῇ εὐαγγελικόν πρότυπον καί ἀποστολικόν παράδειγμα. Ὁ Κύριος ὁμιλεῖ<br />
σήμερον εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί ἡ πνοή τοῦ Παρακλήτου μᾶς ὠθεῖ νά ἀνοίξωμεν ἔτι καί ἔτι τούς<br />
ὁρίζοντάς μας εἰς τήν δοκιμαζομένην ἀνθρωπότητα.<br />
Τό Ἱερόν Κέντρον τῆς Ὀρθοδοξίας ἐδῶ εἰς τήν Πόλιν, αὐτή αὕτη ἡ Πόλις μας ἀποτελεῖ τό σταυροδρόμι<br />
τῆς ἐμπειρίας τοῦ παρελθόντος καί τῶν προσδοκιῶν τοῦ μέλλοντος – καί ταῦτα μακράν<br />
πάσης περιαυτολογίας καί θριαμβολογίας. Ἀπλῶς, συλλαμβάνομεν τά μηνύματα τῶν καιρῶν<br />
καί συνειδητοποιοῦμεν τό χρέος καί τήν εὐθύνην.<br />
Ἡμεῖς, φέροντες εἰς τούς ὤμους ἡμῶν τόν Σταυρόν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας μέ συγκηρυναίους<br />
ἀμέσους τούς ἐνταῦθα σεβασμίους ἀδελφούς Ἱεράρχας, καί σύμπασαν τήν σεβασμίαν Ἱεραρχίαν<br />
τοῦ Θρόνου ἔχομεν ὡς ἔμβλημα, «Χριστός μου δύναμις, Θεός καί Κύριος» καί «ἐκ διανοίας<br />
καθαρᾶς ἐν Κυρίῳ ἑορτάζομεν». Αἴροντες δέ νοῦν, καρδίαν, διάνοιαν καί σῶμα πρός τόν<br />
«βάθει σοφίας φιλανθρώπως τά πάντα οἰκονομοῦντα καί τό συμφέρον πᾶσιν ἀπονέμοντα μόνον<br />
Δημιουργόν» εὐχόμεθα ὅπως ὁ Κύριος χρόνων καί καιρῶν, ὁ Ἀρχηγός τῆς Πίστεως καί<br />
Σωτήρ ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, διά πρεσβειῶν τῆς παναχράντου Μητρός Αὐτοῦ, τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου<br />
Βαρθολομαίου καί πάντων τῶν Ἁγίων, εὐλογῆ καί ἁγιάζη πάντας, καί ἐν Αὐτῷ «τῷ ποιητῇ<br />
καί πλάστῃ καί Θεῷ ἡμῶν» τήν πᾶσαν ἐλπίδα τῆς ζωῆς καί τῆς περαιτέρω διακονίας ἡμῶν<br />
ἀνατιθέμεθα.<br />
Ἀμήν.<br />
6
Ἡ συνάντηση<br />
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη<br />
μέ τόν Πάπα<br />
Ἰωάννου Γ. Τσερεβελάκη,<br />
θεολόγου-φιλολόγου<br />
Συνθλιβόμενοι ἀπό τίς μυλόπετρες<br />
τῆς κρίσης οἱ Ἕλληνες, δέν προσέξαμε,<br />
ὅσο τό ἀπαιτοῦσε ἡ σοβαρότητά<br />
του, τό γεγονός τῆς συνάντησης<br />
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου<br />
μέ τόν Πάπα Φραγκίσκο στά<br />
Ἱεροσόλυμα. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι, μαζί μέ τά<br />
ἄλλα ἀρνητικά, ἡ κρίση ἔχει ὁδηγήσει τήν<br />
ἑλληνική κοινωνία σέ μιά ἐσωστρέφεια<br />
ἔτσι, ὥστε οἱ Ἕλληνες, ἕνας κατεξοχήν<br />
ἐξωστρεφής λαός, νά ἀσχολούμαστε κυρίως<br />
μέ τά ἀτομικά μας προβλήματα, νά μᾶς<br />
ἐνδιαφέρει κυρίως ὁ ἀγώνας τῆς ἐπιβίωσης,<br />
ἐνῶ τά μεγάλα ζητήματα νά μᾶς ἀφήνουν<br />
ἐν πολλοῖς ἀδιάφορους. Ἀπό τήν ἄλλη<br />
μεριά, ὑπάρχουν πολλοί Ἕλληνες πού θεωροῦν<br />
ὅτι τά ἐκκλησιαστικά θέματα καί γεγονότα<br />
ἀφοροῦν κυρίως καί ἀποκλειστικῶς<br />
τούς κληρικούς καί τούς θρησκευόμενους<br />
καί, ὡς ἐκ τούτου, δέν ὑπάρχει<br />
λόγος ἐνασχόλησης μέ αὐτά. Ὡστόσο,<br />
τό γεγονός τῆς συνάντησης τῶν ἡγετῶν<br />
τῶν δύο μεγάλων χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν<br />
εἶναι ἐξαιρετικά σημαντικό ἀπό πολλές<br />
πλευρές.<br />
Ἄς θυμηθοῦμε καταρχάς ὅτι ἡ πρώτη συνάντηση<br />
ἀνάμεσα σέ προκαθημένους τῶν<br />
δύο Ἐκκλησιῶν ἔγινε τό 1963, δηλαδή<br />
πρίν ἀπό πενήντα χρόνια, ὅταν σέ οἴκημα<br />
τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων, στή Μονή<br />
τῆς Μικρῆς Γαλιλαίας στό Ὄρος τῶν<br />
Ἐλαιῶν, εἶχαν συναντηθεῖ ὁ τότε Πατριάρχης<br />
Ἀθηναγόρας μέ τόν Πάπα Παῦλο τόν<br />
Στ΄. Εἶχαν παρέλθει τότε 525 χρόνια ὕστερα<br />
ἀπό τήν ἀποτυχημένη Σύνοδο Φεράρας-<br />
Φλωρεντίας. Στό ἴδιο ἀκριβῶς οἴκημα<br />
πραγματοποιήθηκε καί ἡ τωρινή συνάντηση<br />
τῶν δύο προκαθημένων, πράγμα πού σημειολογικά<br />
παραπέμπει στή συνάντηση<br />
Ἀθηναγόρα-Παύλου καί παρουσιάζει τούς<br />
Βαρθολομαῖο καί Φραγκίσκο ὡς συνεχιστές<br />
τοῦ διαλόγου μεταξύ των δύο Ἐκκλησιῶν,<br />
τόν ὁποῖο ἐκεῖνοι ἐγκαινίασαν. Ἡ χρονική<br />
περίοδος τῆς πρώτης συνάντησης, καί<br />
συγκεκριμένα τά ἔτη 1962-1963, ἦταν περίοδος<br />
κρίσιμη γιά τήν ἀνθρωπότητα, ἄν<br />
λάβουμε ὑπόψη τήν κρίση τῶν πυραύλων<br />
τῆς Κούβας, ὅταν ὁ τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος<br />
ἀποφεύχθηκε στό «παρά πέντε»,<br />
τήν ἔνταση τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου μέ τή διαίρεση<br />
τοῦ κόσμου σέ δύο μεγάλα στρατόπεδα,<br />
τόν πόλεμο στό Βιετνάμ, τή δολοφονία<br />
τοῦ Κένεντυ κ.ἄ. Ἑπομένως, ἡ συνάντηση<br />
τότε τῶν Προκαθημένων τῶν<br />
δύο Ἐκκλησιῶν ἐπιβαλλόταν ἀπό τά ἴδια τά<br />
πράγματα, καθώς ἡ ἑνότητα καί ἡ εἰρήνη<br />
ἦταν ἀναγκαία γιά τούς εὐρωπαϊκούς λαούς,<br />
πού τούς χώριζε τό μίσος καί βρίσκονταν<br />
διαρκῶς ὑπό τόν κίνδυνο ἑνός πυρηνικοῦ<br />
πολέμου.<br />
Ἀπό καθαρά θεολογική ἄποψη, τό διάλογο<br />
ἐπέβαλλε ἡ ἴδια ἡ φύση καί τό περιεχόμενο<br />
τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας: ὁ Χριστός<br />
ἄφησε παραγγελία στούς ἀνά τούς αἰῶνες<br />
μαθητές Του «ἵνα ὦσιν ἕν» (Ἰω. 17,22), δηλαδή<br />
νά εἶναι ἑνωμένοι. Αὐτή τήν ἑνότητα<br />
τῆς ἀγάπης (ὄχι τήν ἕνωση) μεταξύ των<br />
Ἐκκλησιῶν θέλησαν καί προσπάθησαν νά<br />
ὑπηρετήσουν τόσο ὁ Ἀθηναγόρας ὅσο καί<br />
ὁ Πάπας Παῦλος ὁ Στ΄. Τό θετικό εἶναι ὅτι,<br />
παρά τίς ἀντιδράσεις συντηρητικῶν ἐκκλησιαστικῶν<br />
κύκλων (πού ἐν πολλοῖς ὑφίστανται<br />
καί σήμερα), ξεπεράστηκαν τότε<br />
πολλά ἐμπόδια καί γκρεμίστηκαν ἀρνητικά<br />
στερεότυπα, μέ ἀποτέλεσμα νά ξεκινήσει<br />
ἕνας διάλογος πού ὁδήγησε τίς Ἐκκλησίες<br />
σέ μιά βαθύτερη ἀλληλοκατανόηση, γεγονός<br />
θετικό αὐτό καθεαυτό.<br />
Ἄν, λοιπόν, τό 1963 συγκεκριμένοι ἱστο-<br />
7
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
ρικοί καί θεολογικοί λόγοι ἐπέβαλαν τή συνάντηση<br />
Πάπα καί Πατριάρχη, παρόμοιοι<br />
λόγοι ὁδήγησαν, καθώς πιστεύω, καί στή<br />
συνάντηση τοῦ <strong>2014</strong>. Ὁ θεολογικός διάλογος<br />
συνεχίζεται, βέβαια, συχνά ὅμως<br />
τελματώνεται, κυρίως ἀπό τίς διαφορετικές<br />
προσεγγίσεις πού ἔχουν οἱ δυό πλευρές στά<br />
θέματα τοῦ παπικοῦ πρωτείου καί τῆς συνοδικότητας,<br />
ἀλλά καί σέ θέματα δογματικῆς<br />
φύσεως. Εἶναι ἀναγκαῖο, λοιπόν,<br />
αὐτός ὁ διάλογος νά ἀναζωπυρωθεῖ καί νά<br />
προχωρήσει, ὥστε νά βρεθεῖ τό κοινό σημεῖο<br />
σύγκλισης καί νά γεφυρωθοῦν οἱ<br />
ἀποστάσεις πού χωρίζουν τίς δύο Ἐκκλησίες<br />
καί νά πραγματοποιηθεῖ σέ ὅλη της τήν<br />
ἔκταση καί τό βάθος ἡ χριστιανική ἐντολή<br />
τῆς ἀγάπης καί τῆς καταλλαγῆς.<br />
Ὡστόσο, ἐκεῖνο πού κατά κύριο λόγο θά<br />
πρέπει νά ληφθεῖ ὑπόψη εἶναι ἡ ἱστορική<br />
συγκυρία κατά τήν ὁποία ἔγινε ἡ συνάντηση.<br />
Τρία εἶναι τά μεγάλα προβλήματα πού<br />
ἀντιμετωπίζει σήμερα ὁ Χριστιανισμός,<br />
πέρα ἀπό Ἐκκλησίες καί δόγματα: ὁ ἀποχριστιανισμός<br />
τῶν εὐρωπαϊκῶν κοινωνιῶν,<br />
ἡ παγκοσμιοποίηση καί ὁ ἰσλαμικός φονταμενταλισμός.<br />
Ἄς τά δοῦμε ἕνα-ἕνα μέ<br />
συντομία.<br />
Ἡ Εὐρώπη τά τελευταῖα χρόνια ὁλοφάνερα<br />
ἀποχριστιανίζεται μέ γοργούς ρυθμούς,<br />
καθώς ἡ ἀθεΐα εἰσβάλλει δυναμικά<br />
στίς εὐρωπαϊκές κοινωνίες. Ὁ Χριστιανισμός,<br />
ἡ θρησκεία πού ἐπί αἰῶνες κυριάρχησε<br />
στήν Εὐρώπη καί διαμόρφωσε ἐν πολλοῖς<br />
8<br />
τόν πολιτισμό της, ἀντικαθίσταται μέ ταχύτητα<br />
ἀπό μιά ἄθεη κουλτούρα καί οἱ χριστιανοί<br />
ἤδη σέ κάποιες χῶρες (πχ. ἡ Τσεχία)<br />
εἶναι μειονότητα σέ σχέση μέ ὅσους<br />
δηλώνουν ἄθεοι. Τό πιό χαρακτηριστικό<br />
φαινόμενο, πού δείχνει αὐτή τήν ἀλλαγή<br />
σέ χῶρες ὅπως ἡ Ὁλλανδία, ἡ Γαλλία, τό<br />
Βέλγιο, ἡ Γερμανία κ.ἄ. εἶναι ἀφενός ἡ μετατροπή<br />
πολλῶν καθολικῶν ναῶν σέ χώρους<br />
διασκέδασης, ἀποθῆκες, γυμναστήρια<br />
κ.λπ. καί ἀφετέρου ἡ ἐγκατάλειψη<br />
πολλῶν ἄλλων. Ἡ ἀθεΐα πλέον δέν εἶναι<br />
θέμα τῶν διανοητῶν καί τῶν φιλοσόφων,<br />
ἀλλά ἔχει γίνει στάση ζωῆς γιά μεγάλες μάζες<br />
τοῦ πληθυσμοῦ τῶν εὐρωπαϊκῶν<br />
κρατῶν. Τήν ἴδια στιγμή, ὅμως, ἀνησυχητική<br />
εἶναι ἡ ἐπέλαση τοῦ Ἰσλάμ, καθώς μόνο στή<br />
Γερμανία, γιά παράδειγμα, λειτουργοῦν<br />
ἐπίσημα 159 μουσουλμανικά τεμένη, ἐνῶ<br />
τήν περίοδο αὐτή κτίζονται ἄλλα 128. Παράλληλα<br />
ὑπάρχουν καί λειτουργοῦν 2.500<br />
μεστζίτ, δηλαδή αἴθουσες προσευχῆς στό<br />
Ἰσλάμ (οἱ ἀριθμοί δείχνουν μιά ἀπό τίς αἰτίες<br />
πού τά ἐθνικιστικά κόμματα αὔξησαν σημαντικά<br />
τα ποσοστά τους στίς τελευταῖες<br />
εὐρωεκλογές).<br />
Ὅμως, ἐκτός ἀπό τήν ἰσλαμική διείσδυση<br />
στήν Εὐρώπη, οἱ χριστιανοί σέ πολλές<br />
χῶρες τοῦ κόσμου διώκονται σήμερα<br />
ἀπηνῶς, ἐξαιτίας τοῦ μουσουλμανικοῦ<br />
φονταμενταλισμοῦ καί φανατισμοῦ. Οἱ<br />
καθημερινές εἰδήσεις ἀπό χῶρες ὅπως ἡ Νιγηρία,<br />
τό Σουδάν, ἡ Αἴγυπτος, ἡ Συρία, τό<br />
Ἰράκ, ἡ Ἰνδονησία κ.α. μαρτυροῦν γι’ αὐτούς<br />
τούς διωγμούς: κορίτσια ἀπάγονται καί ὑποχρεώνονται<br />
νά ὁμολογήσουν πίστη στό<br />
Ἰσλάμ, χριστιανικά σχολεῖα καί ναοί καίγονται,<br />
χριστιανικά χωριά ἐξολοθρεύονται,<br />
ἄνθρωποι φυλακίζονται καί καταδικάζονται<br />
σέ θάνατο ἐπειδή «ἀλλαξοπίστησαν»,<br />
ἱερεῖς διαπομπεύονται ἤ βασανίζονται καί<br />
θανατώνονται.<br />
Τέλος, ἡ παγκοσμιοποίηση, καθώς φέρνει<br />
σέ ἐπαφή λαούς, πολιτισμούς καί θρησκεῖες,<br />
δημιουργεῖ μιά νέα θρησκευτική<br />
πραγματικότητα πού ἀπαιτεῖ ἀπό τούς χριστιανούς<br />
ὅλου του κόσμου, ἄν θέλουν νά
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
διατηρήσουν τή χριστιανική τους ταυτότητα,<br />
νά μιλήσουν μιά κοινή γλώσσα,<br />
ἄρα ἀπαιτεῖ τήν ἑνότητα τῶν χριστιανικῶν<br />
Ἐκκλησιῶν. Μιά χριστιανική Ἐκκλησία<br />
ἑνωμένη μπορεῖ μέ τό οἰκουμενικό της<br />
μήνυμα νά μιλήσει καλύτερα καί ἀποτελεσματικότερα<br />
στό σύγχρονο κόσμο. Οἱ<br />
μεγάλες ἠθικές, πολιτικές καί κοινωνικές<br />
προκλήσεις τοῦ παρόντος εἶναι ἀδύνατο<br />
νά ἀντιμετωπιστοῦν ἀπό μιά Ἐκκλησία διαιρεμένη.<br />
Ὑπάρχουν, λοιπόν, πολλά καί σημαντικά<br />
προβλήματα πού ἐπέβαλαν καί ἐπιβάλλουν<br />
τό διάλογο καί τήν προσέγγιση τῶν δύο<br />
Ἐκκλησιῶν. Ἡ συνάντηση, ἐπιμόνως, τοῦ<br />
Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη μέ τόν Πάπα<br />
ἀποτελεῖ μιά σημαντική στιγμή γιά τήν πορεία<br />
τοῦ Χριστιανισμοῦ, μέσα σέ ἕνα δύσκολο<br />
καί σκοτεινό μέλλον. Ὁ Χριστιανισμός<br />
βρίσκεται, εἴτε τό θέλουμε εἴτε ὄχι, στή<br />
βάση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ καί τοῦ<br />
τρόπου ζωῆς τῶν Εὐρωπαίων ἀλλά καί τῶν<br />
λαῶν ὅπου ἐπικράτησε τό χριστιανικό μήνυμα.<br />
Νομοθεσία, ἔθιμα, καλλιτεχνική δημιουργία<br />
ἔχουν μπολιαστεῖ ἀπό τή χριστιανική<br />
ἠθική καί πίστη. Γι᾿ αὐτό οἱ δύο<br />
χριστιανικές Ἐκκλησίες, ἡ ἀνατολική Ὀρθόδοξη<br />
καί ἡ Ρωμαιοκαθολική, εἶναι ὑποχρεωμένες<br />
νά σταθοῦν στό ὕψος τῶν περιστάσεων<br />
καί νά δοῦν κατάματα τήν εὐρωπαϊκή<br />
καί τήν παγκόσμια πραγματικότητα<br />
καί ὄχι νά μένουν καρφωμένες καί ἀγκυλωμένες<br />
στή σιγουριά τοῦ δικοῦ τους μικρόκοσμου,<br />
τή στιγμή μάλιστα πού παίζονται<br />
στή σκακιέρα τοῦ κόσμου τά ἱερά καί<br />
τά ὅσια τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς καί καταστρέφεται<br />
ὁ φυσικός κόσμος.<br />
Γιά νά ἔχει, ὅμως, ἐπιτυχία ὁ διάλογος καί<br />
αὐτές οἱ συναντήσεις, θά πρέπει νά ὑπάρχει<br />
εἰλικρίνεια καί καλή πρόθεση καί ἀπό τίς<br />
δύο πλευρές, ἡ ὁποία μέ τούς δύο Προκαθημένους,<br />
τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη<br />
Βαρθολομαῖο καί τόν Πάπα Φραγκίσκο, δείχνει<br />
νά ὑπάρχει. Ἀπό τή στιγμή πού τό κλίμα<br />
ἐχθρότητας, φόβου καί ἀντιπαλότητας<br />
ἀνάμεσα ὅτι δύο Ἐκκλησίες φαίνεται ὅτι ἔχει<br />
ἐκλείψει ὁριστικά, ἐκεῖνο πού μένει εἶναι νά<br />
βρεθεῖ ἡ κοινή γλώσσα, ὥστε νά φτάσουμε<br />
σέ πιό χειροπιαστά ἀποτελέσματα. Μιά<br />
οὐσιαστικότερη προσέγγιση ἀνάμεσα στίς<br />
δύο Ἐκκλησίες θά ἔδινε ἕνα μήνυμα ἑνότητας<br />
στό χριστιανικό κόσμο καί θά βοηθοῦσε<br />
στήν καλύτερη ἀντιμετώπιση τῶν<br />
προβλημάτων πού ἀντιμετωπίζουν οἱ<br />
ἄνθρωποι, μέσα σέ ἕνα κόσμο πού συνθλίβει<br />
τό ἀνθρώπινο πρόσωπο καί ὅπου ἡ ἀνθρώπινη<br />
ζωή μικρή ἔχει ἀξία.<br />
Θά κλείσω τοῦτο τό κείμενο μέ τά λόγια<br />
τοῦ παρόντος στή συνάντηση τῶν δύο<br />
Προκαθημένων, Ἀρχιεπισκόπου Ἀμερικῆς<br />
κ. Δημητρίου, ὁ ὁποῖος, ἀναφερόμενος<br />
στήν προσωπική του ἐμπειρία ἀπό τή συνάντηση<br />
αὐτή, εἶπε: «Αὐτή ἡ ἐμπειρία δημιουργοῦσε<br />
ἕνα κλίμα ὄντως ἀνεπανάληπτο,<br />
διότι ὑπῆρχε ἡ αἴσθηση ὅτι πατούσαμε στή<br />
γῆ, πού πάτησε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ἀναπνέαμε<br />
τόν ἀέρα πού ἀνέπνευσε, κοιτάζαμε τόν<br />
ἴδιο οὐρανό πού κοίταζε Ἐκεῖνος. Ἔτσι, τόσο<br />
ἡ ἀνθρώπινη πλευρά (εἰλικρίνεια, ἁπλότητα,<br />
ἐγκαρδιότητα), ὅσο καί ἡ πλευρά τοῦ<br />
ἱστορικοῦ χώρου, ὅπου ἔγιναν οἱ συναντήσεις,<br />
συνετέλεσε ὥστε νά ὑπάρξουν ἐπί μέρους<br />
ἐντυπωσιακά -ὁ κατάλογος θά μποροῦσε<br />
νά ἦταν μακρύς- στοιχεῖα, ἀλλά τό κύριο<br />
εἶναι πέραν οἱουδήποτε συγκεκριμένου<br />
ἤ ἐπί μέρους. Ἦταν ἡ αἴσθηση τῆς παρουσίας<br />
τοῦ Θεοῦ ἐν μέσῳ ἡμῶν».<br />
9
Η Φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ<br />
καί τό ἀφιλάνθρωπον τῶν χριστιανῶν<br />
Ἀρχιμ. Δοσιθέου Κανέλλου,<br />
Ἡγουμένου Ἱ. Μονῆς Παναγίας Τατάρνης Εὐρυτανίας<br />
Σεβασμιώτατε δέσποτα, ἀγαπητοὶ καὶ σεβαστοὶ<br />
ἐν παντὶ ἀδελφοὶ καὶ συλλειτουργοί,<br />
ἀγαπη τὸν χριστεπώνυμον<br />
πλήρωμα τῆς ὡραίας αὐ τῆς πόλεως τῆς<br />
Ἀνατολικῆς Κρήτης, θὰ προσπαθήσω ἀπόψε<br />
νὰ σᾶς ὁμιλή σω γιὰ τὴν φιλανθρωπία τοῦ<br />
Θεοῦ, καὶ γιὰ τὸ ἐν πολλοῖς ἀφιλάνθρωπον<br />
ἡμῶν τῶν τωρινῶν Χριστιανῶν.<br />
Ἀφορμὴ γιὰ αὐτὴν τὴν ὁμιλία μοῦ δίδει ἕνα<br />
παλαιότερο συμβάν. Μί λησα πρό τινων χρόνων<br />
σὲ κάποια πόλι γιὰ τὴν φιλανθρωπία τῶν<br />
Τριῶν Ἱεραρχῶν. Στὸ τέλος τῆς ὁμιλίας ἕνας<br />
σημαίνων πολιτικὸς μοῦ εἶπε: «Καλὸν εἶναι νὰ<br />
μὴ μιλᾶμε γιὰ φιλανθρωπία, εἶναι ὑποτιμητικό.<br />
Νὰ μιλᾶμε γιὰ ἀλληλεγγύη». Τοῦ ἀπαντῶ:<br />
«Ἐμεῖς σὰν Χριστιανοὶ πιστεύουμε στὴν ἄπειρη<br />
φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἐξ αὐτῆς,<br />
κατὰ μίμησιν, ἀσκοῦμε τὴν φιλανθρωπία<br />
χωρὶς προσδοκίαν ἀνταλλάγματος πρὸς τοὺς<br />
ἀδελφούς μας ἀνεξαρτήτως χρώματος, φυλῆς,<br />
θρησκείας· πρὸς πάντας».<br />
Πόσο πέφτουν ὅμως ἔξω, αὐτοὶ ποὺ συγχέουν<br />
τὴν φιλανθρωπία, μὲ τὴν ἀλληλεγγύη!<br />
Καὶ πόσο κάνουν λάθος αὐτοὶ ποὺ θεωροῦν<br />
τὴν λέξι καὶ τὴν ἔννοια τῆς φιλανθρωπίας ὡς<br />
κάτι τὸ ὑποτιμητικό! «Ἀλληλεγγύη» εἶναι λέξις<br />
ποὺ δὲν ἀπαντᾶται στὴν ἀρχαία ἑλληνική.<br />
Ἀπαντᾶται μόνον ἡ λέξις «ἀλληλέγγυος» ποὺ<br />
σημαίνει αὐτὸν ποὺ ἐγγυᾶται κάτι γιὰ κάποιον<br />
ἄλλον, ἀλλὰ καὶ ὁ ἄλλος γι’ αὐτόν. Πρόκειται,<br />
δηλαδή, γιὰ δύο ποὺ ἔχουν κοινὴν ὑποχρέωσι<br />
νὰ τηρήσουν κάποια δέσμευσι. Ἀλληλεγγύη<br />
ἄρα σημαίνει: Σοῦ δίνω καὶ μοῦ δίνεις.<br />
Μὲ προσέχεις, σὲ προσέχω. Μὲ στηρίζεις, σὲ<br />
στηρίζω. Ὅπως λέμε «ἀλληλογραφία»· μοῦ<br />
γράφεις, σοῦ γράφω· δὲν μοῦ γράφεις, δὲν σοῦ<br />
γράφω.<br />
Τί σημαίνει ὅμως φιλανθρωπία; Γραμματικῶς<br />
«φιλῶ» στὰ ἀρχαῖα σημαίνει ἀγαπῶ πολύ, καθ’<br />
ὑπερβολήν. Παραδείγματος χάριν: Ἀπέστειλαν<br />
αἱ ἀδελφαὶ τοῦ Λαζάρου πρὸς τὸν Κύριον<br />
λέγουσαι: «Κύριε ἴδε ὃν φιλεῖς ἀσθενεῖ» (Ἰω.<br />
ΙΑ΄, 3). Καὶ ὅταν ἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦς διὰ τὸν<br />
τετραήμερον Λάζαρον εἶπαν οἱ Ἰουδαῖοι:<br />
«Ἴδε πῶς ἐφίλει αὐτόν!». Καὶ μετὰ τὴν με τάνοιαν<br />
τοῦ Πέτρου ὁ Κύριος τὸν ἐρωτᾶ: «Σίμων<br />
Ἰωνᾶ, ἀγαπᾷς με πλεῖον τούτων; Λέγει<br />
αὐτῷ· ναί, Κύριε, σὺ οἶδας ὅτι φιλῶ σε» (Ἰω.<br />
ΚΑ΄, 15). Ἄρα τὸ «φιλῶ», ἀγαπῶ πολύ, γίνομαι<br />
φίλος μὲ κάτι, ὅταν προστίθεται σὲ μιὰ<br />
λέξι, τῆς δίνει μεγαλύτερη, ἐντονώτερη σημασία.<br />
Πάνω ἀπὸ χίλιες λέξεις στὰ λεξικὰ<br />
ἀρχίζουν γι’ αὐτὸν τὸν λόγο ἀπὸ τὴν λέξι<br />
«φιλῶ» καὶ «φίλος», π.χ. φιλοπατρία, φιλαδελφία,<br />
φιλακόλουθος, φιλέλλην, φιλαλήθης,<br />
φιλόλο γος, φιλόσοφος, φίλαθλος, φίλαυτος,<br />
φιλελεύθερος, καί τόσες ἄλλες.<br />
Ἑπομένως φιλανθρωπία σημαίνει πολλή,<br />
ὑπερβολικὴ ἀγάπη πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Καὶ<br />
αὐτὴ ἡ ἀγάπη δὲν περιμένει ἀνταπόδοσι,<br />
ἀντάλλαγμα ἢ ἀνταπόκρισι ὅπως ἡ ἀλληλεγγύη.<br />
Δὲν σὲ ἀγαπῶ γιὰ νὰ μὲ ἀγαπήσεις.<br />
Δὲν σὲ ἀγαπῶ περιμένοντας τὸ ἴδιο κι ἀπὸ<br />
ἐσένα. Σὲ ἀγαπῶ (ἀσχέτως ἂν θὰ μὲ ἀγαπήσεις,<br />
καθ’ ὅτι «ἡ ἀγάπη οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς»)<br />
διότι εἶσαι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Σὲ ἀγαπῶ διότι<br />
κατὰ τὸ δυνατὸν μιμοῦμαι τὸν Κύριόν μου ὁ<br />
Ὁποῖος εἶναι ἡ Ἀγάπη, καὶ μὲ ἀγαπᾷ καὶ σὲ<br />
ἀγαπᾷ.<br />
Ἂς ἀναφερθοῦμε δι’ ὀλίγων στὴν φιλανθρωπία<br />
τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ δημιούργημά Του,<br />
τὸν ἄνθρωπο. Ὅπως γράφει ὁ Ἀπόστολος<br />
Παῦλος πρὸς τὸν δικό σας ἀπόστολο Τίτο:<br />
*Ὁμιλία Γέροντος Δοσιθέου, ἡγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Τατάρνης Εὐρυτανίας, δοθεῖσα ἐν τῷ Ἱερῷ<br />
Ναῷ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου πόλεως Σητείας, κατὰ τὸ ἑσπέρας τοῦ Σαββάτου τῆς 15 Μαρτίου <strong>2014</strong>,<br />
μετὰ τὸ πέρας τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἑσπερινοῦ, κατὰ τὸν ὁποῖον ἐχοροστάτησεν ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης<br />
Ἱεραπύτνης καὶ Σητείας κ. Εὐγένιος.<br />
10
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
«ὅτε ἡ χρηστότης καὶ ἡ φιλανθρωπία ἐπεφάνη<br />
τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ... ἔσωσεν ἡμᾶς διὰ<br />
λουτροῦ παλιγγενεσίας καὶ ἀνακαινώσεως<br />
Πνεύματος ῾Αγίου, οὗ ἐξέχεεν ἐφ’ ἡμᾶς πλουσίως<br />
διὰ ’Ιη σοῦ Χριστοῦ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν»<br />
(Τίτ. Γ΄, 4-6).<br />
Στὸ Συναξάριον τοῦ Σαββάτου τῶν ψυχῶν<br />
καταγράφεται τὸ ἑξῆς, ἄκρως παρήγορον (σᾶς<br />
τὸ μεταφέρω σὲ ἀπόδοσι στὴν καθομιλουμένη):<br />
«Ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ ὡς ἐπὶ τὸ<br />
πλεῖστον νικᾷ. Ἐὰν στὴν ζυγαριὰ τῆς ζωῆς βρεθοῦν<br />
σὲ «ἰσοπαλία» τὰ καλὰ καὶ τὰ κακά, οἱ<br />
ἀρετὲς καὶ οἱ ἁμαρτίες, τότε νικᾷ ἡ φιλανθρωπία<br />
τοῦ Θεοῦ. Ἐὰν δὲ ὑποτεθεῖ ὅτι στὴν ζυγαριὰ<br />
βαραίνει ἡ πλάστιγγα πρὸς τὴν μεριὰ<br />
τῶν ἁμαρτιῶν, ἕνεκα ὡρισμένων μικρῶν<br />
κακῶν, τότε ἐπικρατεῖ τὸ ὑπεράγαθον τοῦ<br />
Θεοῦ».<br />
Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας ζῆ κάτω ἀπὸ<br />
τὸ στέγαστρο, τὴν σκέπη (τὴν πλατυτέρα νεφέλης)<br />
τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ. Μέτρησα<br />
στὸ βιβλίο τοῦ Τριῳδίου, ποὺ διαβάζουμε<br />
αὐτὲς τὶς ἡμέρες, 65 φορὲς τοὐλά χιστον νὰ<br />
εὐχαριστοῦν τὸν Κύριο οἱ ἱεροὶ ὑμνῳδοὶ γιὰ<br />
τὴν φιλανθρωπία Του. Δὲν συμπεριλαμβάνω<br />
δὲ συγγενικὲς ἔννοιες, ὅπως «εὐσπλαχνία»,<br />
«ἀγαθότης», «μέγα ἔλεος».<br />
Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:<br />
«Ὅπως καὶ ἐὰν ὀνομά σουμε τὴν φιλανθρωπία<br />
τοῦ Θεοῦ, δὲν μποροῦμε νὰ τὴν κατανοήσουμε.<br />
Εἶναι ἀδύνατον νὰ προσδιορίσουμε τὸ μέγεθός<br />
της, καὶ τὸ μεγαλεῖο της μὲ τὰ δικά μας<br />
φτωχὰ λόγια» (Πρὸς τοὺς λέγοντας ὅτι οἱ δαίμονες<br />
τὰ ἀνθρώ πινα διοικοῦσι). Γιὰ νὰ μπορέσουμε<br />
νὰ ἀντιληφθοῦμε ἢ καὶ νὰ γευθοῦμε<br />
ἔστω καὶ ἄκρῳ δακτύλῳ τί καὶ ποιά<br />
εἶναι αὐτὴ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν<br />
ἄνθρωπο, πρέπει νὰ ἀνατρέξουμε στὶς πηγὲς<br />
τῆς πίστεώς μας. Στὴν ἁγία Γραφὴ καὶ τοὺς<br />
ἁγίους Πατέρας, αὐτοὺς ποὺ αἰσθάνθηκαν τὴν<br />
δροσιὰ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ποὺ τὴν ἔζησαν<br />
καὶ (κατὰ τὸ δυνατὸν εἰς ἀν θρώπους) τὴν<br />
ἑρμήνευσαν.<br />
Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος ὀλίγον πρὸ τοῦ σωτηρίου<br />
πάθους ἀπευθύνεται πρὸς τοὺς Μαθητὰς<br />
καὶ λέγει: «Καθὼς ἠγάπησέ με ὁ Πατὴρ καί ἐγὼ<br />
ἠγά πησα ὑμᾶς. Μείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ.<br />
Μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν<br />
ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ» (Ἰω.<br />
ΙΕ΄, 13).<br />
Συμβουλεύει δὲ ὁ ἀπόστολος τῆς ἀγάπης,<br />
Ἰωάννης ὁ Θεολόγος: «ἐν τούτῳ ἐστὶν ἡ ἀγάπη,<br />
οὐχ ὅτι ἡμεῖς ἠγαπήσαμεν τὸν Θεόν, ἀλλ’<br />
ὅτι αὐτὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς καὶ ἀπέστειλε τὸν<br />
υἱὸν αὐτοῦ ἱλασμόν (λυτρωτικὴν θυσίαν)<br />
περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν» (Α΄ Ἰω. Δ΄, 10).<br />
Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, τὸ δεύτερον<br />
πρόσωπον τῆς Πανα γίας Τριάδος, «ἐγένετο<br />
ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ<br />
Σταυροῦ» (Φιλιππησίους Β΄, 8) γιὰ νὰ σώσῃ<br />
τὸν κάθε ἄνθρωπο. Διαβάζουμε στὴν εὐχὴ τῆς<br />
ἁγίας Ἀναφορᾶς τῆς Θ. Λειτουργίας τοῦ<br />
Μεγάλου Βασιλείου, πὼς ὁ ἄνθρωπος παρήκουσε<br />
τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐκ τῆς παρακοῆς<br />
προῆλθεν ἡ πτῶσις. Καὶ ὅμως ὁ<br />
Θεὸς δὲν ἐγκατέλειψε τὸν πεσόντα ἄνθρωπο.<br />
Λέγει, λοιπόν, ἡ εὐχὴ ἀπευθυνομένη<br />
πρὸς τὸν ἐπουράνιο Πατέρα (ἐν νεοελληνικῇ<br />
ἀποδώσει): «Καὶ ὅμως δὲν ἀπέστρεψες τὸ πρόσωπό<br />
σου ἀπὸ τὸ πλάσμα σου, τὸ δημιούργημά<br />
σου. Δὲν ἐλησμόνησες τὸ ἔργο τῶν χειρῶν<br />
σου, ἀλλὰ τοὐναντίον τὸ ἐπισκεπτόσουν μὲ<br />
κάθε τρόπο, λόγῳ τῆς πολλῆς σου εὐσπλαγχνίας.<br />
Πρὸς χάριν του ἔστειλες προφῆτες.<br />
Ἔκαμες θαυμαστὰ ἔργα μέσῳ τῶν ἁγίων σου,<br />
11
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
(τῆς Π. Διαθήκης) αὐτῶν ποὺ σὲ εὐηρέστησαν<br />
μὲ τὴν ζωή τους. Μίλησες μὲ τὸ στόμα τῶν δούλων<br />
σου τῶν προφητῶν αὐτῶν ποὺ προεφήτευσαν<br />
καὶ προανήγγειλαν τὴν σωτηρία ποὺ<br />
ἐπρόκειτο νὰ ἔλθῃ. Μᾶς ἔδωσες σὰν βοηθὸ τὸν<br />
νόμο σου. Μᾶς ἔδωσες φύλακες ἀγγέλους. Καὶ<br />
ὅταν ἦλθε ἡ κατάλληλος ἐποχὴ μᾶς μίλησες μὲ<br />
τὸν ἴδιο τὸν Υἱό σου. Αὐτὸς ποὺ εἶναι Θεὸς προαιώνιος,<br />
φάνηκεν ἐδῶ στὴν γῆ καὶ συνανεστράφη<br />
μὲ μᾶς τοὺς ἀνθρώπους». Γιατί; Στὸ<br />
γιατί αὐτὸ ἀπαντᾶ τὸ Σύμβολον τῆς Πίστεως:<br />
«Δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν<br />
σωτηρίαν».<br />
Καὶ τὴν σκυτάλη παίρνει ὁ ἅγιος Γρηγόριος<br />
ὁ Θεολόγος: «Αὐτὸς ὁ ἴδιος —οὔτε ἄγγελος,<br />
οὔτε ἄνθρωπος— ἀλλ’ αὐτὸς ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ<br />
ἔρχεται στὴν εἰκόνα του, τὸν ἄνθρωπο, καὶ<br />
ἐνδύεται σάρκα γιὰ νὰ σώσῃ τὴν σάρκα, καὶ<br />
παίρνει νοερὴ ψυχὴ γιὰ νὰ σώσῃ τὴν δική μου<br />
ψυχή, καθαρίζοντας τὸ ὅμοιο μὲ τὸ ὅμοιο, καὶ<br />
γίνεται καὶ ἄνθρωπος σὲ ὅλα, ἐκτὸς ἁμαρτίας...<br />
Γίνεται πτωχὸς αὐτὸς ὁ πλούσιος «ἐν ἐλέει καὶ<br />
οἰκτιρμοῖς». Παίρνει δηλαδὴ τὴν δική μου<br />
φτωχὴ σάρκα, ὥστε νὰ γίνω ἐγὼ πλούσιος μὲ<br />
τὴν θεότητά του».<br />
Ἐπιτρέψατέ μου νὰ παραθέσω στὴν ἀγάπη<br />
σας, ἀγαπητοὶ χρι στια νοί, ὀλίγα ἀκόμη ψήγματα<br />
χρυσοῦ ἀπὸ τὴν πατερικὴ ἁγιότητα καὶ<br />
σοφία, ἀναφερόμενα στὴν φιλανθρωπία τοῦ<br />
Θεοῦ καὶ Σωτῆρος μας.<br />
Γράφει ὁ ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σῦρος: «Ἐσένα προσκυνοῦμε<br />
Κύριε, τὸν Θεὸ ποὺ μᾶς ἔπλασε. Ἐσένα<br />
δοξάζουμε καὶ τιμοῦμε, διότι ἀνέχεσαι νὰ<br />
ὑμνῆσαι ἀκόμη καὶ ἀπὸ ἐμένα τὸ σίχαμα. Μέσα<br />
ἀπ’ αὐτὸ φαίνεται, Κύριε, ἡ μεγάλη σου<br />
εὐσπλαγχνία καὶ ἡ φιλανθρωπία σου. Στὸ ὅτι<br />
δηλαδὴ καλεῖς κοντά σου ἐμᾶς τοὺς ἀναξίους.<br />
Δὲν ἀποστρέφεσαι τοὺς ἁμαρτωλοὺς ποὺ μετανοοῦν,<br />
δὲν παραβλέπεις τοὺς θλιβομένους,<br />
δὲν ἐγκαταλείπεις τοὺς ὀλιγοψύχους. Εὐτυχὴς<br />
καὶ πανευτυχὴς εἶναι ἡ ψυχὴ ποὺ ἐπόθησε μόνον<br />
ἐσένα».<br />
Συμπληρώνει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Πάντοτε,<br />
ἀδελφοί μου, ὀφεί λουμε νὰ διακηρύττουμε<br />
τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, διότι χάρις<br />
σ’ αὐτὴν ζοῦμε, κινούμεθα καὶ ὑπάρχουμε»<br />
(Λόγος εἰς τὸν Ἄσωτον). «Καὶ τοῦτο διότι ἐνῷ<br />
κάθε ἡμέρα ὑβρίζεται, καὶ ἐνῷ εἶναι παρὼν καὶ<br />
βλέπει, οὔτε κεραυνοὺς ῥίχνει, οὔτε ἐπιτρέπει<br />
στὴν θάλασσα νὰ καταπιῇ τὴν γῆ, ἀλλὰ ἀνέχεται<br />
καὶ μακροθυμεῖ καὶ ὑπόσχεται σωτηρία<br />
σὲ ὅσους τὸν βρίζουν, ἀρκεῖ νὰ μετανοήσουν»<br />
(Εἰς Ἀνδριάντας Γ΄). Καὶ τονίζει ἐμφατικῶς<br />
κάτι ποὺ θὰ ἔπρεπε ὅλοι μας συνεχῶς νὰ ἀναλογιζόμεθα,<br />
ὥστε νὰ παρη γο ρούμεθα καὶ<br />
ποτέ, ποτὲ ἀδελφοί μου, νὰ μὴ ἀπελπιζόμεθα·<br />
λέγει (Εἰς τὴν Γένεσιν, 18): «Οὐδέν ἐστιν<br />
ἁμάρτημα κἂν σφόδρα μέγα ᾖ νικῶν τὴν τοῦ<br />
Θεοῦ φιλανθρωπίαν» (δηλαδή, δὲν ὑπάρχει<br />
ἁμάρτημα, ὅσο μεγάλο κι ἂν εἶναι αὐτό, ποὺ<br />
νὰ καταφέρνει νὰ νικᾷ τὴν φιλανθρωπία<br />
τοῦ Θεοῦ) ἀφοῦ «ἐὰν ὁμολογῶμεν τὰς ἁμαρτίας<br />
ἡμῶν», γράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης,<br />
«πιστός ἐστι καὶ δίκαιος, ἵνα ἀφῇ ἡμῑν τὰς<br />
ἁμαρτίας καὶ καθαρίσῃ ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἀδικίας»<br />
(Α΄ Ἰω. Α΄, 8-9) καὶ διότι «τὸ αἷμα Ἰησοῦ<br />
Χριστοῦ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ καθαρίζει ἡμᾶς ἀπὸ<br />
πάσης ἁμαρτίας» (Α΄ Ἰω. Α΄, 7).<br />
Ἡ φιλανθρωπία, λοιπόν, τοῦ Θεοῦ, εἶναι δεδομένη.<br />
Ἡ ἀνυπέρβλητος ἀγάπη Του πρὸς τὸν<br />
ἄνθρωπον ἔχει σφραγισθῇ διὰ τοῦ Ἰδίου<br />
Αὐτοῦ Αἵματος· καὶ ἐξ αὐτῆς τῆς θείας φιλανθρωπίας,<br />
ὡς ἀντικατοπτρισμὸς καὶ μίμησις<br />
ἔρχεται καὶ ἀκολουθεῖ ἡ φιλανθρωπία τῶν<br />
Χριστιανῶν. Καὶ μοῦ κάνει ἐντύπωσι ἡ συμπεριφορὰ<br />
τῶν κατοίκων τῆς Μελίτης, τῆς ση-<br />
12
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
μερινῆς Μάλτας, πρὸς τοὺς ναυαγοὺς τοῦ<br />
πλοίου ποὺ μετέφερε τὸν Ἀπόστολον<br />
Παῦλον πρὸς τὴν Ῥώμη. Γράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς<br />
Λουκᾶς πὼς ἐπὶ τρίμηνον «οἱ βάρβαροι<br />
παρεῖχον ἡμῖν οὐ τὴν τυχοῦσαν φιλανθρωπίαν»<br />
(Πράξεις ΚΔ΄, 2). Χωρὶς νὰ<br />
γνωρίζουν τὴν διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου,<br />
χωρὶς νὰ γνωρίζουν τί ἐστι «καλὸς Σαμαρείτης»,<br />
ἀγνοοῦντες τὸ «ἀγαπήσεις τὸν<br />
πλησίον σου ὡς ἑαυτόν» (Ματθ. ΚΒ΄, 39),<br />
παρέσχον στοὺς ναυαγοὺς πλούσια φιλοξενία,<br />
φιλανθρωπία. Χωρὶς κἂν νὰ γνωρίζουν<br />
αὐτὰ ποὺ εἰς τὸν «Περὶ φιλοπτωχείας»<br />
λόγο του καταγράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος:<br />
«Καλὸν ἡ φιλανθρωπία καὶ μάρτυς<br />
αὐτὸς ὁ Ἰησοῦς, οὐ ποιήσας μόνον τὸν ἄνθρωπον,<br />
ἀλλὰ γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν ἄνθρωπος».<br />
«Λοιπόν», συνεχίζει, «ἀνοῖξτε τὰ σπλάγχνα σας<br />
γιὰ κάθε φτωχό, εἴτε πρόκειται γιὰ χῆρες, εἴτε<br />
γιὰ ὀρφανά, εἴτε γι’ αὐτοὺς ποὺ ἔχασαν τὶς πατρίδες<br />
τους, εἴτε γι’ αὐτοὺς ποὺ ὑπέφεραν ἀπὸ<br />
σκληρότητα ἡγεμόνων, εἴτε ἀπὸ θράσος ἀρχόντων,<br />
εἴτε ἀπὸ ἀπανθρωπία τῆς φορολογίας, εἴτε<br />
ἀπὸ τὴν ἀπληστία τῶν κλεπτῶν, εἴτε ἀπὸ δήμευσι,<br />
εἴτε ἀπὸ ναυάγιο»...<br />
Καλὰ καὶ ἅγια καὶ ἐπαινετὰ εἶναι ὅλα αὐτά·<br />
ἀλλ’ ἡ πραγματικότης, ἀγαπητοί μου, εἶναι<br />
ἄλλη. Τὸ «ἀφιλάνθρωπον» τῶν Χριστιανῶν.<br />
Καὶ δὲν ἀναφέρομαι σ’ αὐτοὺς τοὺς κατὰ συνθήκην<br />
Χριστιανούς, ποὺ σὰν ἔθιμο τοὺς βάφτισαν<br />
ὅταν ἦσαν βρέφη, μὲ γέλια, χαρές,<br />
μπαλόνια, φωτογραφίες καὶ τραπεζώματα καὶ<br />
τὴν ἄλλη μέρα τὰ ξέχασαν ὅλα, ἢ σ’ αὐτοὺς<br />
ποὺ ντρέπονται νὰ ποῦν ὅτι εἶναι Χριστιανοί.<br />
Ἔρχομαι σὲ ἐμᾶς, ἀναφέρομαι σὲ μᾶς, τοὺς<br />
«ἐντός», ποὺ πολλάκις καυχώμεθα ὅτι εἴμαστε<br />
Χριστιανοί.<br />
Ὑπάρχει, ἀγαπητοί, ἕνα κοινωνικὸ Εὐαγγέλιο,<br />
ἄγνωστο στοὺς πολλούς. Εἶναι ὁ λόγος<br />
τοῦ Μεγάλου Βασιλείου «Πρὸς τοὺς πλουτοῦντας».<br />
Μεταξὺ των πολλῶν γράφει καὶ<br />
κάτι ποὺ εἶναι καθρέφτης γιὰ μᾶς: «Οἶδα πολλοὺς<br />
νηστεύοντας, προσευχομένους, στενάζοντας,<br />
πᾶσαν τὴν ἀδάπανον εὐλάβειαν ἐνδεικνυμένους,<br />
ὀβολὸν δὲ ἕνα μὴ προϊεμένους (μὴ<br />
προσφέροντες) τοῖς θλιβομένοις. Τί τὸ ὄφελος<br />
τούτοις τῆς λοιπῆς ἀρετῆς; Οὐ γὰρ παραδέχεται<br />
αὐτοὺς ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν».<br />
Τὸ λέγει σαφέστατα ὁ Εὐαγγε λιστὴς Ἰωάννης:<br />
«Ὁ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφόν, μένει ἐν τῷ θανάτῳ.<br />
Μὴ ἀγαπῶμεν λόγῳ μηδὲ τῇ γλώσσῃ,<br />
ἀλλ’ ἐν ἔργῳ καὶ ἀληθείᾳ» (Α΄ Ἰω. Γ΄, 18). «Ἐάν<br />
τις εἴπῃ, ὅτι ἀγαπῶ τὸν Θεόν, καὶ τὸν ἀδελφὸν<br />
αὐτοῦ μισῇ, ψεύστης ἐστίν· ὁ γὰρ μὴ ἀγαπῶν<br />
τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, ὃν ἑώρακε, τὸν Θεὸν ὃν<br />
οὐχ ἑώρακε πῶς δύναται ἀγαπᾶν;» (Α΄ Ἰω. Δ΄,<br />
20-21).<br />
Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ νηστεύουμε καὶ νὰ<br />
προσευχώμεθα ἐκτενῶς, καὶ νὰ μὴ κάνουμε<br />
τίποτε. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀγαποῦμε τοὺς<br />
ἀδελφούς μας μόνο στὰ λόγια χωρὶς καμμία<br />
«δαπάνη», χωρὶς κανένα ἔργο, χωρὶς κανένα<br />
«δόσιμο». Δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ εἴμαστε τόσο<br />
«σφιχτοὶ» ὥστε νὰ ἀληθεύῃ αὐτὸ ποὺ λένε<br />
στὰ βουνὰ (ἐκεῖ ποὺ ζῶ) γιὰ τὸν φιλάργυρο:<br />
«Αὐτὸς δὲν δίνει... οὔτε τὶς ἁμαρτίες του»·<br />
(«Ῥίζα πάντων τῶν κακῶν ἡ φιλαργυ ρία»<br />
ἔγραψε πρὸς Τιμόθεον, ὁ Ἀπόστολος<br />
Παῦλος). Π.χ. τυγχάνει αὐτονόητο πὼς δὲν<br />
μποροῦμε νὰ λέμε ὅτι ἐγὼ νηστεύω καὶ προσεύχομαι<br />
γιὰ τὸν ἄῤῥωστο γείτονά μου ἢ γιὰ<br />
τὸν διπλανό μου καὶ αὐτὸ μόνον ἀρκεῖ. Καὶ<br />
μὴ θρηνείτω τὶς πενίαν· ἂς μὴ προβάλλῃ κάποιος<br />
ὡς δικαιολογίαν τὴν φτώχεια. Μὴ πεῖ<br />
κανεὶς πὼς «δὲν ἔχω νὰ δώσω». Καὶ μάλιστα<br />
τώρα, σὲ ἐποχὴ οἰκονομικῆς κρίσεως. Τὸ<br />
«δόσιμο» τῆς καρδιᾶς μας δὲν ἐξαρτᾶται<br />
ἀπὸ τὸ ἐὰν εἶναι γεμᾶτες οἱ τσέπες μας,<br />
ἀλλὰ ἀπὸ τὸ ἐὰν καὶ κατὰ πόσον εἶναι γεμάτη<br />
ἡ καρδιά μας ἀπὸ ἀγάπη, ἀπὸ φιλανθρωπία.<br />
Ἡ πρὸς τοὺς ἀδελφούς μας συμπάθεια καὶ<br />
στήριξις, ἡ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς ἔμπρακτη φιλανθρωπία<br />
εἶναι πολύπλευρη καὶ πολλὲς<br />
φορὲς δὲν ἀπαιτοῦνται κἂν χρήματα.<br />
Τὸ περιγράφει αὐτὸ καταπληκτικὰ ὁ Ἰωσὴφ<br />
ὁ Βρυέννιος, ποὺ ἐκοιμήθη λίγα χρόνια πρὸ<br />
13
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
τῆς ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως<br />
(†1430). Καὶ τότε σὲ παρόμοια κατάστασι<br />
ἦσαν τὰ πράγματα, ὅπως σὰν τώρα, καὶ<br />
πολὺ χειρότερα. Λέγει: «Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ<br />
δικαιολογηθεῖ ὅτι εἶμαι φτωχὸς καὶ δὲν ἔχω ἀπὸ<br />
ποῦ νὰ ἐλεήσω. Κι ἂν δὲν μπορῇς νὰ ἐλεήσῃς,<br />
ὅπως οἱ πλούσιοι, δῶσε δύο λεπτὰ (ὅπως ἡ<br />
χήρα τοῦ Εὐαγγελίου). Τὰ δέχεται αὐτὰ ὁ Θεὸς<br />
ἀπὸ σένα, περισσότερο ἀπὸ τὰ δῶρα τῶν<br />
πλουσίων. Οὔτε τόσα ἔχεις; Ὅμως ἔχεις ὑγεία<br />
καὶ μπορεῖς νὰ ἐξυπηρετήσεις ἕναν ἄῤῥωστο.<br />
Οὔτε αὐτὸ μπορεῖς; Μπορεῖς ὅμως νὰ παρηγορήσῃς<br />
μὲ λόγια τὸν ἀδελφό σου. Οὔτε μὲ λόγια<br />
μπορεῖς νὰ τὸν παρηγορήσεις; Μπορεῖς ἂν<br />
ὁ ἀδελφός σου θυμώσῃ ἐναντίον σου, νὰ τὸν<br />
ἐλεήσῃς καὶ νὰ ὑπομείνῃς ὅσον καιρὸ εἶναι ταραγμένος<br />
καὶ ἀντὶ νὰ ἀντιμιλήσῃς καὶ τὸν ταράξης<br />
περισσότερο, νὰ σιωπήσῃς καὶ ἔτσι νὰ<br />
ἐλεήσῃς τὴν ψυχή του. Ὁπότε κανεὶς δὲν<br />
μπορεῖ νὰ ἰσχυρισθῇ ὅτι δὲν μπορῶ νὰ ἐλεήσω.<br />
Ὁ καθένας μπορεῖ ἀναλόγως μὲ τὴν δύναμί<br />
του νὰ ἐλεῇ. Διότι δὲν δίνεις στὸν φτωχό, ἀλλὰ<br />
σ’ αὐτὸν τὸν Χριστό».<br />
Βέβαια, τὰ τρία τέταρτα καὶ πλέον τῶν<br />
Ἑλλήνων ζοῦν στὴν ἐποχὴ τῆς «ἀντιπαροχῆς».<br />
Ὁ ἕνας ξένος ἀπὸ τὸν ἄλλον. Τὰ διαμερίσματα<br />
εἶναι κλουβιὰ ἐρμητικῶς κλεισμένα.<br />
Οὔτε καλημέρα δὲν λέει ὁ ἕνας στὸν<br />
ἄλλο. Ὁπότε ἡ κοινωνία ποὺ σημαίνει «ἐπικοινωνία»<br />
ἔχει σχεδὸν καταργηθῆ, ἡ γειτονιὰ<br />
ποὺ μὲ τὴν ἐπικοινωνία της καὶ τὸ ἐνδιαφέρον<br />
της συντηροῦσε τὸν μικρὸ χῶρο της, εἶναι<br />
πιὰ ἱστορία γιὰ νὰ θυμοῦνται οἱ γεροντότεροι<br />
καὶ νὰ κουνοῦν τὸ κεφάλι... Τὸ «ἐμεῖς» τῆς<br />
Ἐκκλησίας ἔγινε ἕνα ἀπέραντο «ἐγὼ» καὶ κανεὶς<br />
ἄλλος, ὁπότε αὐτὰ ποὺ συνιστᾶ ὁ Ἰωσὴφ<br />
ὁ Βρυέννιος μποροῦν νὰ πραγματοποιοῦνται<br />
μόνον σὲ κάποια ἀπόμακρα χωριουδάκια<br />
τῶν 5-10 γερόντων, ποὺ ἡ ἀνάγκη (ἴσως) τοὺς<br />
κάνει νὰ λένε «καλημέρα» (ἀκόμη) μεταξύ<br />
τους.<br />
Γνωρίζω ἕνα εὐλαβῆ χριστιανὸ ποὺ κατοικεῖ<br />
στὴν πολύβουη Ἀθήνα, σὲ μιὰ πολυκατοικία.<br />
Μοῦ διηγήθηκε πὼς μιὰ ἡμέρα ἐνῷ<br />
ἔβγαινε ἀπὸ τὴν κεντρικὴ εἴσοδο τῆς πολυκατοικίας<br />
του, συνήντησε κάποιον συγκάτοικό<br />
του. Ἀσυναισθήτως, ὅπως ὁ καθένας<br />
μας νομίζω, τοῦ εἶπε «Καλημέρα». Καὶ ξέρετε<br />
τί τοῦ ἀπάντησε ὁ ἄλλος; -«Καὶ ποιός σοῦ<br />
εἶπε, ρέ, ὅτι θέλω τὴν καλημέρα σου»; Συνεπῶς,<br />
σὲ ἕνα τέτοιο περιβάλλον ὅπου «ἡ<br />
ἀγάπη τῶν πολλῶν ἐψύγη» (Ματθ. ΚΔ΄, 12),<br />
οἱ καρδιὲς τῶν Χριστιανῶν πρέπει τώρα ὅσο<br />
ποτὲ ἄλλοτε νὰ εἶναι «καιόμενες» (πρβλ.<br />
Λουκ. ΚΔ΄, 32). Καιόμενες γιὰ τὸν Κύριό μας,<br />
καιόμενες γιὰ τὸν συνάνθρωπό μας.<br />
Ἂς ἔχουμε ὑπ’ ὄψιν μας, ὅμως, ὅτι ὑπάρχει<br />
καὶ μιὰ ἑνὸς ἄλλου εἴδους εὐλάβεια καὶ μάλιστα<br />
πολὺ-πολὺ δαπανηρή. Εἶναι ἡ ἄλλη ὄψις<br />
τοῦ ἰδίου νομίσματος, τοῦ «νομίσματος» τῆς<br />
ἀφιλανθρωπίας, τοῦ «ἀφιλανθρώπου» τῶν<br />
Χριστιανῶν. Τῶν «ἐντὸς» Χριστιανῶν, βεβαίως.<br />
Καὶ ποὺ φυσικὰ δὲν εἶναι ψυχωφέλιμος.<br />
Ἂς ἀκούσουμε τὸν Ἱερὸ Χρυσόστομο<br />
(Ὁμιλία Μ΄, Εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον) πῶς καυτηριάζει<br />
αὐτὴν τὴν εὐλάβεια: «Ἂς μὴ νομίζουμε<br />
ὅτι ἀρκεῖ γιὰ τὴν σωτηρία μας ἐὰν γδύσουμε<br />
χῆρες καὶ ὀρφανὰ καὶ προσφέρουμε στὴν<br />
ἁγία Τράπεζα χρυσὸ καὶ ἀδαμαντοκόλλητο<br />
ἅγιο Ποτήριο... Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι οὔτε χρυσοχοεῖο,<br />
οὔτε ἀργυροχοεῖο, ἀλλὰ πανηγῦρι<br />
ἀγγέλων... Γιὰ τὶς ψυχές μας ἔχουμε ἀνάγκη.<br />
Διότι τὸ τραπέζι ἐκεῖνο ἀπὸ τὸ ὁποῖον ὁ<br />
Χριστὸς ἔδωσε τὸ αἷμα Του δὲν ἦταν ἀπὸ ἀσήμι,<br />
οὔτε τὸ ποτήριον ἀπὸ μάλαμα. Ὅμως ὅλα<br />
ἐκεῖνα ἦσαν τίμια καὶ φρικτὰ διότι ἦσαν γεμάτα<br />
ἀπὸ Πνεῦμα Ἅγιο. Θέλεις νὰ τιμήσης τὸ Σῶμα<br />
τοῦ Χριστοῦ; Μὴ Τὸν περιφρονήσῃς ὅταν Τὸν<br />
δεῖς γυμνό. Μὴ Τὸν τιμήσῃς ἐδῶ (τὸν Χριστὸ)<br />
μὲ μεταξωτὰ καταπετάσματα, ὅταν ὅμως Τὸν<br />
δεῖς νὰ καταστρέφεται ἔξω ἀπὸ τὴν παγωνιὰ<br />
καὶ τὴν γύμνια Τὸν περιφρονήσης... Καὶ τὰ<br />
λέγω αὐτὰ χωρὶς νὰ ἐμποδίζω νὰ προσφέρετε<br />
καὶ ἐκεῖνα (τὰ πολύτιμα σκεύη, δηλαδή).<br />
Τὸ πᾶν ἐστι ἐλεημοσύνη καὶ φιλανθρωπία. Διό-<br />
14
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
τι ποιό τὸ ὄφελος, ἐὰν ἡ ἁγία Τράπεζα εἶναι<br />
γεμάτη ἀπὸ χρυσᾶ ποτήρια, αὐτὸς δὲ (ὁ<br />
πτωχός) πεθαίνει ἀπὸ τὴν πείνα; Δῶσε πρῶτα<br />
φαγητὸ στὸν Χριστὸ (δηλαδὴ στοὺς πεινασμένους)<br />
καὶ τότε ἀπὸ τὰ περισσεύματά<br />
σου στόλισε τὴν ἁγία Τράπεζά Του. Κατασκευάζεις<br />
χρυσὸ ποτήριο καὶ δὲν προσφέρεις<br />
ἕνα ποτῆρι δροσερὸ νερό; Καὶ ποιό εἶναι τὸ<br />
ὄφελος»;<br />
Εἶναι ἀδιανόητο, ἀδελφοί μου, νὰ χτίζουμε<br />
κολοσσιαῖες ἐκκλησίες, νὰ φορτώνουμε<br />
τοὺς ναοὺς μὲ ἄσχετα καὶ ἀχρείαστα στολίδια,<br />
νὰ τοὺς «διακοσμοῦμε» μὲ ἐν πολλοῖς<br />
ἀφιλόκαλον ἀλλὰ καὶ δαπανηρότατον τρόπο,<br />
καὶ νὰ λησμονοῦμε ὅτι Ὀρθοδοξία εἶναι<br />
κατ’ οὐσίαν ἡ ἀπόῤῥιψις παντὸς περιττοῦ. Νὰ<br />
λησμονοῦμε καὶ νὰ ἀδιαφοροῦμε ὅτι γύρω<br />
ἀπὸ τοὺς ναοὺς ὑπάρχουν πένητες («αἱ νοηταὶ<br />
χελιδόνες» ὅπως τοὺς ὀνομάζει ὁ Ἱερὸς<br />
Χρυσόστομος), ἀνέστιοι, ναρκομανεῖς, πτωχοὶ<br />
ἐν ἀνάγκαις, δυσπραγοῦντες ἀδελφοὶ<br />
καὶ τόσοι ἄλλοι.<br />
«Ἑνὶ πτερῷ ἀετὸς οὐχ ἵπταται», γράφει πάλιν<br />
ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, καὶ προσθέτει<br />
ἀναφερόμενος στὶς πέντε μωρὲς<br />
(ἀνόητες) παρθένους: «Εἶσθε μὲν παρθένοι,<br />
ἀλλὰ δὲν ἔχετε προῖκα. Εἶσθε παρθένοι, ἀλλὰ<br />
δὲν ἔχετε τὰ ἀπαραίτητα γιὰ νύφες στολίδια.<br />
Ἐξασκήσατε τὴν ἁγνεία τῆς σάρκας σας,<br />
ἀλλὰ μὲ τὴν ἀπανθρωπία σας πληγώσατε σοβαρὰ<br />
τὴν ἁγνεία σας. Τὸ σῶμα σας εἶναι ἀμόλυντο,<br />
ἀλλὰ ἡ συμπεριφορά σας εἶναι σκληρή,<br />
ὄχι ἐκ φύσεως, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἀπανθρωπία<br />
σας. Ὁ δικός μου νυμφικὸς θάλαμος ἔχει ἑτοιμασθῆ<br />
γι’ αὐτὲς ποὺ ἔχουν ἀποκτήσει τὸ<br />
ἔλαιον τῆς φιλανθρωπίας. Ἡ Βασιλεία μου εἶναι<br />
κατοικία γιὰ τοὺς ἐλεήμονες: Σ’ αὐτὴν εἰσέρχεται<br />
αὐτὸς ποὺ ἀνοίγει τὰ αὐτιά του σ’ ὅσους<br />
ἔχουν ἀνάγκη, αὐτὸς ποὺ θεωρεῖ τὶς ἀσθένειες<br />
τοῦ πλησίον σὰν δικές του, αὐτὸς ποὺ δακρύζει<br />
γιὰ ξένες συμφορές, αὐτὸς ποὺ γεμίζει<br />
μὲ πνευματικὰ ἀγαθὰ τὴν ψυχὴ τοῦ πεινασμένου,<br />
αὐτὸς ποὺ θερμαίνει τοὺς ὤμους τοῦ<br />
γυμνοῦ, αὐτὸς ποὺ δὲν παριστάνει ὅτι δὲν<br />
ἀκούει τὴν φωνὴ τοῦ ἀῤῥώστου, αὐτὸς ποὺ<br />
προσφέρῃ λόγο παρηγορητικὸ στὸν ὀλιγόπιστο,<br />
αὐτὸς ποὺ φιλοξενεῖ τὸν ξένο κάτω ἀπὸ<br />
τὴν στέγη του, αὐτὸς ποὺ μὲ τὸ σφουγγάρι τῆς<br />
συμπάθειας σκουπίζει τὸ δάκρυ τῆς χήρας,<br />
αὐτὸς ποὺ προστατεύῃ ὀρφανὸ ἀπὸ τὸ βάρος<br />
τῆς ὀρφάνιας». Τί ὡραῖα λόγια, ἀλήθεια!<br />
Καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν λόγων συμπεραίνουμε,<br />
ἀδελφοί μου, πὼς ἡ φιλανθρωπία καὶ ἡ ἐλεημοσύνη<br />
εἶναι κάτι πολὺ πιὸ πέρα ἀπὸ τὰ χρήματα,<br />
ἀπ’ τὰ λεφτὰ ποὺ ἐνδεχομένως ἀπὸ συνήθεια<br />
ῥίχνουμε στὸ κουτὶ τοῦ «φιλοπτώχου<br />
ταμείου»... Ἡ φιλανθρωπία καὶ ἡ ἐλεημοσύνη<br />
εἶναι κάτι πολὺ τὸ ἀνώτερον ἀπὸ μιὰ τυπικὴ<br />
χειρονομία. Εἶναι πάσχουσα καὶ συμπάσχουσα<br />
καρδία. Εἶναι ὑπερβολικὴ ἀγάπη.<br />
Καὶ ἡ φιλανθρωπία, φυσικά, δὲν εἶναι μόνο<br />
γιὰ τοὺς λαϊκούς. Καὶ ἐμεῖς οἱ μοναχοὶ δὲν<br />
πρέπει νὰ λησμονοῦμε αὐτὴν τὴν φιλανθρωπία.<br />
Ὅπως ἔλεγεν Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος:<br />
«ἀσκητὴς ἀνελεήμων, δένδρον ἄκαρπον». Ὁ<br />
πραγματικὸς μοναχὸς «ἀγάπην πρὸς τὸν<br />
Θεὸν καὶ τὸν πλησίον κέκτηται», ὅπως ψάλλουμε<br />
γιὰ τὸν ἅγιο Σάββα τὸν Ἡγιασμένο.<br />
Θὰ σᾶς διαβάσω, ἀδελφοί μου, ἕνα ἀπόσπασμα<br />
ἀπὸ τὸ Τυπικὸν τῆς Μονῆς τῆς<br />
Εὐεργέτιδος (τοῦ ια΄ αἰῶνος): «Αὐτὸ ποὺ τώρα<br />
θὰ σᾶς πῶ καὶ τὸ ὁποῖον πρέπει μὲ κάθε τρόπο<br />
νὰ διαφυλάσσετε, θὰ σᾶς προσφέρῃ πολλὴν<br />
ὠφέλεια καὶ σωτηρία ψυχῆς. Ποιό δὲ εἶναι<br />
αὐτό; Ἡ διάδοσις τροφῶν στὴν πύλη τῆς<br />
μονῆς, ἡ ἀνάπαυσις τῶν ξένων καὶ ἡ φροντίδα<br />
γιὰ τοὺς ἀσθενεῖς. Γι’ αὐτοὺς ἀνεγείραμε καὶ<br />
ξενοδοχεῖο (νοσοκομεῖο), ἀφοῦ ζητήσαμε τὸ<br />
οἰκόπεδο ἀπὸ κάποιον εὐλαβῆ Χριστιανό. Σ’<br />
αὐτὸ παραγγέλνουμε, νὰ ἀναπαύωνται οἱ φιλοξενούμενοι<br />
ἀδελφοὶ καὶ νὰ ξαπλώνουν ὅσοι<br />
ἀπ’ αὐτοὺς εἶναι ἀσθενεῖς. Νὰ τιμῶνται μὲ κάθε<br />
δυνατὴ ἐπιμέλεια. Ἐὰν εἶναι γυμνοὶ καὶ ξυπόλυτοι<br />
νὰ τοὺς ντύνετε καὶ νὰ τοὺς ὑποδέ-<br />
15
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
νετε. Πρέπει νὰ τρέφετε τοὺς πεινῶντες καὶ νὰ<br />
τοὺς εὐχαριστῆτε, ὅπως σᾶς εἶπα, μὲ τὸ ψωμὶ<br />
ποὺ ἔχη διαταχθῇ νὰ διανέμεται καὶ τὸ κρασὶ<br />
καὶ μὲ ὅποια ὄσπρια, ἀπ’ αὐτὰ ποὺ θὰ περισσεύουν<br />
ἀπὸ τὶς ἀνάγκες σας. Θὰ ἔπρεπε, βεβαίως,<br />
ὅλα αὐτὰ νὰ δίδωνται ἀπὸ τὸ ὑστέρημά<br />
σας, ἀλλ’ ἐπειδὴ αὐτὸ δὲν εἶναι δυνατόν,<br />
ἔστω ἂς δίνετε καὶ ἀπὸ τὰ περισσεύματα. Διότι<br />
καὶ στὸν Θεὸν ἀρέσει τὸ κατὰ δύναμιν. Ὅταν<br />
δὲ ἀποθνήσκουν νὰ τοὺς θάπτετε στὸ κοιμητήριο<br />
τῶν ξένων, ποὺ ἔχη γι’ αὐτοὺς εἰδικῶς<br />
ἀνοικοδομηθῆ, ὥστε νὰ μὴ τοὺς περιποιούμεθα<br />
μὲ τὰ εὐτελέστερα καὶ τιποτένια καὶ νὰ μᾶς<br />
διαφεύγῃ τὸ ἱερώτερο καὶ κυριώτερο, νὰ τοὺς<br />
θάβουμε δηλαδὴ χωρὶς τὴν πρέπουσα ἐπιμέλεια.<br />
Νὰ τοὺς ἐνταφιάζετε δὲ ὄχι ἁπλῶς καὶ ὡς<br />
ἔτυχε, ἀλλὰ πρῶτα θὰ ψάλλετε τὰ τῆς κηδείας<br />
καὶ θὰ τοὺς τιμᾶτε μὲ κάθε ἐπιμέλεια. Γενικῶς<br />
θὰ πρέπῃ νὰ δείχνετε μεγάλη καλωσύνη<br />
πρὸς τοὺς φιλοξενουμένους ἀδελφούς μας.<br />
Ἔτσι καὶ μόνο θὰ ἀπολαύσουμε καὶ ἐμεῖς<br />
πλούσιο καὶ ἄφθονο τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιὰ τὶς<br />
ἐλεημοσύνες ποὺ κάνουμε πρὸς αὐτούς. Δὲν<br />
θέλουμε ἐπ’ οὐδενὶ νὰ φύγῃ κανεὶς ἀπὸ τὴν<br />
πόρτα τοῦ μοναστηριοῦ μὲ ἄδεια χέρια».<br />
Καὶ ὁ αὐτοκράτωρ Μιχαὴλ Η΄ ὁ Παλαιολόγος<br />
(1261-1282) γράφει πρὸς τοὺς μοναχοὺς<br />
του μοναστηριοῦ ποὺ ὁ ἴδιος ἵδρυσε:<br />
«Διατί ταῦτα βούλεται ἡ βασιλεία μου, ἵνα πᾶν,<br />
ὃ μετὰ συμπλήρωσιν ἑνὸς ἑκάστου ἔτους ἀπολιμπάνεται<br />
τῇδε τῇ σεβασμίᾳ μονῇ χρηματικοῦ<br />
(ποσοῦ), ἐκδίδωται εἰς αἰχμαλώτων<br />
ἀνάῤῥυσιν, εἰς ὀρφανῶν ἀντίληψιν, εἰς<br />
παρθένων ἀπορίᾳ συνεχομένων, ἐννόμου<br />
γάμου κοινωνίαν καὶ σύζευξιν». Ἐάν, λέγει,<br />
τὰ κάνετε ὅλα αὐτὰ «ἑκατονταπλασίονα<br />
λήψεσθε καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσετε»<br />
(πρβλ. Ματθ. ΙΘ΄, 29).<br />
Σεβασμιώτατε δέσποτα, ἀγαπητοί μου<br />
ἀδελφοί.<br />
Ὡς ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ ὀφείλουμε<br />
νὰ εὐγνωμονοῦμε τὸν Πανάγα θο Θεὸ γιὰ<br />
τὴν ἄφατη καὶ ἄπειρη φιλανθρωπία Του.<br />
Καὶ πάντοτε νὰ διερωτώμεθα: «Τί ἀνταποδώσωμεν<br />
τῷ Κυρίῳ περὶ πάντων ὧν<br />
ἀνταπέδωκεν ἡμῖν;». Τὸ ἀληθὲς εἶναι ὅτι<br />
δὲν μποροῦμε νὰ προσφέρουμε ἰσάξια, ὧν<br />
ἐποίησεν ἡμῖν. Μποροῦμε ὅμως νὰ προσφέρουμε<br />
τὸ ἐλάχιστον. Εὐγνωμοσύνη<br />
ἀπέραντη.<br />
Ἡ μακαρίτισσα ἡ μητέρα μου, μοῦ ἔλεγε:<br />
«Παιδί μου, στὴν ζωή σου ἔστω κι ἕνα ποτῆρι<br />
νερὸ νὰ σοῦ προσφέρῃ κάποιος, ἐσὺ πρέπει<br />
πάντα νὰ τὸ θυμᾶσαι, καὶ νὰ εὐγνωμονεῖς καὶ<br />
νὰ εὐχαριστεῖς αὐτὸν ποὺ σοῦ τὸ ἔδωσε». Καὶ<br />
ἔχοντας αὐτὰ τὰ λόγια τῆς μάνας μου πάντοτε<br />
κατὰ νοῦν, ὅταν κάποτε κάποιος ἦλθε<br />
στὸ Μοναστῆρι ποὺ παροικῶ, καὶ μὲ ῥώτησε:<br />
«Πάτερ, ἐσεῖς γιατί γίνατε μοναχός;» τοῦ<br />
ἀπάντησα αὐθορμήτως: «Ἀπὸ εὐγνωμοσύνη<br />
ἀπέραντη στὸν Κύριό μου, ὁ Ὁποῖος ἔπαθε καὶ<br />
σταυρώθηκε γιὰ μένα».<br />
Τὸ «εὐχαριστῶ» δὲν εἶναι δύσκολο νὰ τὸ<br />
ποῦμε. Κι ὅμως, δὲν τὸ λέμε. Θυμηθεῖτε,<br />
ἄλλωστε, καὶ τοὺς δέκα λεπροὺς τοῦ Εὐαγγελίου,<br />
ἢ μᾶλλον τοὺς ἐννέα.<br />
Μιὰ φορά, εὑρισκόμενος στὴν Πόλι, στὴν<br />
Κωνσταντινούπολι, μοῦ λέγει ὁ Πατριάρχης<br />
μας: «Πᾶμε, Δοσίθεε, ἀπόψε τὸ ἀπόγευμα<br />
στὸ τᾶδε μέρος». «Νά ’ναι εὐλογημένο»<br />
ἀπαντῶ. Καθ’ ὁδὸν ὁ Παναγιώτατος μοῦ ἐξηγεῖ:<br />
«Ἔχω κάποια χρήματα, ποὺ μοῦ τὰ ἔδωσαν<br />
ὡς βραβεῖο ἀπὸ μιὰ χῶρα τῆς Εὐρωπαϊκῆς<br />
Ἑνώσεως, καὶ τὰ διαθέτω γιὰ φιλανθρωπικοὺς<br />
σκοπούς. Ἀπόψε, ἔχω κανονίσει νὰ γίνει τὸ<br />
βραδυνὸ iftar (γεῦμα τῶν μουσουλμάνων<br />
μετὰ τὴν δύσι τοῦ ἡλίου, κατὰ τὴν διάρκεια<br />
τοῦ ῥαμαζανιοῦ τους) δι’ ἡμετέρων ἐξόδων σὲ<br />
ἕνα φιλανθρωπικὸ τοπικὸ σύλλογο ποὺ συντηρεῖ<br />
τὰ ἄστεγα παιδιὰ τῶν φαναριῶν». Φτάσαμε,<br />
λοιπόν, στὸ μέρος ἐκεῖνο, εἰσέρχεται ὁ<br />
16
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Πατριάρχης, τὸν ὑποδέχονται οἱ ὑπεύθυνοι<br />
ἐπικεφαλῆς καὶ ἐν συνεχείᾳ τὸν παρουσιάζουν<br />
στὰ παιδιά, ποὺ προφανῶς<br />
αὐτὰ τὰ δυστυχισμένα μουσουλμανάκια<br />
δὲν εἶχαν ποτὲ στὴν ζωή τους ξαναδεῖ γενειοφόρο<br />
καὶ ῥασοφοροῦντα ὀρθόδοξο<br />
ῥωμηὸ κληρικό. Ὁ Πατριάρχης εἶχε μισθώσει<br />
ἕνα φορτηγάκι μὲ πολλὰ καὶ διάφορα<br />
φαγητά, -τὸ λεγόμενο catering.<br />
Ἄρχισε ἡ συνεστίασις, καὶ σιγὰ-σιγὰ<br />
μιλῶντας ὁ Πατριάρχης μας ἁπλᾶ καὶ<br />
ἀνθρώπινα μὲ ἀνέκδοτα, ἱστορίες καὶ<br />
ἄλλα, ἔκανε τὰ παιδιὰ νὰ ξεπεράσουν τὴν<br />
πρώτη τους ἀμηχανία καὶ νὰ ἀρχίσῃ ἡ συζήτησις,<br />
νὰ ἀρχίσουν οἱ ἐρωταποκρίσεις,<br />
νὰ ἀρχίσουν τὰ γέλια. Τὸ χάρηκε ὁ Πατριάρχης,<br />
τὸ χάρηκαν καὶ τὰ παιδιά. Στὸ<br />
τέλος, γιὰ νὰ μὴ τὰ πολυλογῶ, ὅταν ἦλθε ἡ<br />
στιγμὴ νὰ ἀναχωρήσουμε καὶ μπήκαμε στὸ<br />
αὐτοκίνητο, ἕνα παιδὶ ἀπ’ αὐτά, σκύβει βιαστικὰ<br />
καὶ κόβει ἀπ’ τὸ γεῖσο τοῦ πεζ δρομίου<br />
μιὰ μικρὴ μαργαριτοῦλα. Τρέχει καὶ χτυπάει<br />
εὐγενικὰ τὸ τζάμι στὴν θέσι ποὺ κάθισε ὁ Παναγιώτατος.<br />
Ἀνοίγει ὁ Πατριάρχης τὸ τζάμι,<br />
τὸ παιδὶ τοῦ προσφέρει τὴν ταπεινὴ μαργαρίτα<br />
καὶ τοῦ λέγει κοιτῶντας τον στὰ μάτια:<br />
«Τσὸκ τεσεκιουρεντέριμ!», δηλαδὴ «Εὐχαριστοῦμε<br />
πολύ!». Δάκρυσε ὁ Πατριάρχης μας.<br />
Τοῦ λέγω: «Παναγιώτατε, αὐτὸ εἶναι τὸ πιὸ<br />
ὄμορφο δῶρο ποὺ σᾶς ἔχουν κάνει ποτέ». Καὶ<br />
ἀπαντᾷ: «Ἔχεις δίκιο, Δοσίθεε».<br />
Μακάρι νὰ ἔχουμε κι ἐμεῖς τέτοια εὐγνώμονα<br />
συμπεριφορὰ πάντοτε στὴν ζωή μας. Ὅσον δὲ<br />
ἀφορᾶ στὸ «ἀφιλάνθρωπό» μας, ἂς παρακαλέσουμε<br />
τὸν Κύριο νὰ μᾶς καταξιώσῃ<br />
ὥστε νὰ μὴ εἴμεθα σκληροκάρδιοι, σκληροτράχηλοι<br />
καὶ ἀπερίτμητοι τῇ καρδίᾳ, ἀλλ’ ἡ<br />
ζωή μας νὰ γίνῃ ὅπως τῶν πρώτων Χριστιανῶν·<br />
«τῶν πιστευσάντων ἦν ἡ καρδία καὶ<br />
ἡ ψυχὴ μία, καὶ οὐδὲ εἷς τι τῶν ὑπαρχόντων<br />
αὐτῷ ἔλεγεν ἴδιον εἶναι, ἀλλ’ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα<br />
κοινά» (Πράξεων Δ΄, 32).<br />
«Χριστὸν ἐπισκεψώμεθα, Χριστὸν θεραπεύσωμεν,<br />
Χριστὸν θρέψωμεν, Χριστὸν ἐνδύσωμεν,<br />
Χριστὸν συναγάγωμεν, Χριστὸν τιμήσωμεν»<br />
διὰ τοῦ πλησίον, μέσῳ τοῦ ἀδελφοῦ μας, στὸ<br />
πρόσωπο τοῦ συνανθρώπου μας, ὅπως λέγει<br />
ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ἂν ἐμμείνουμε<br />
ὅμως στὴν ἀδιαφορία (ποὺ τελικῶς εἶναι<br />
ἀπανθρωπία) τοῦ ἱερέως καὶ τοῦ Λευΐτου ἀπέναντι<br />
τοῦ ἐμπεσόντος εἰς τοὺς λῃστὰς τότε,<br />
ὅπως γράφει σύγχρονος ποιητής:<br />
«Θὰ βλέπουμε τὸν οὐρανὸ μολυβένιο,<br />
τὶς ἐκκλησίες κτίρια ἄχαρα,<br />
τὶς εἰκόνες ζωγραφιὲς ποὺ δὲν μιλᾶνε πιά,<br />
τὰ βιβλία τῆς πίστης μας παράξενα καὶ<br />
ἀκατανόητα,<br />
τὴν πίστη καὶ τὰ ἤθη ποὺ ὑπαγορεύει, ἀπάνθρωπα».<br />
Ποτὲ ἂς μὴ ξεχνοῦμε τὸν φοβερὸ λόγο τῆς<br />
Γραφῆς, ὅτι δηλαδή: «ἡ κρίσις ἀνέλεος τῷ μὴ<br />
ποιήσαντι ἔλεος» (Ἰακώβου Β΄, 13). Ἡ σωτηρία<br />
μας ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν διπλανό μας.<br />
Αὐτὸς θὰ μᾶς κρίνῃ ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως. Ἐπισημαίνει<br />
ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:<br />
«Δεῖ τὸν Χριστιανὸν κοινωνικὸν εἶναι καὶ μὴ<br />
μονοτρόπον». Καὶ συμπληρώνει θαυμαστῶς<br />
ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος: «οὐκ ἔστιν<br />
ἄλλως σωθῆναι εἰ μὴ διὰ τοῦ πλησίον».<br />
Ἀγαπητοί· ὅσον ὑπάρχῃ καιρός, πρὶν ὁ φιλάνθρωπος<br />
Νυμφίος Χριστὸς ἔλθῃ, ἂς ῥίξουμε<br />
μιὰ ματιὰ γύρω μας καὶ θὰ βροῦμε τὸν λόγο<br />
καὶ τὸν τρόπο τῆς σωτηρίας μας νὰ μᾶς κοιτάζῃ<br />
στὰ μάτια. Καὶ τότε, μόνον τότε, θὰ μποροῦμε<br />
νὰ ψάλλουμε μαζὶ μὲ τὸν ἱερὸν ὑμνῳδό:<br />
«Κύριε, ῥῦσαι ἡμᾶς τῆς ἐξ εὐωνύμων ἀποφάσεως,<br />
καὶ ἀξίωσον ἡμᾶς τῆς ἐκ δεξιῶν σου παραστάσεως,<br />
ὡς ἐλεήμων καὶ φιλάνθρωπος».<br />
Γένοιτο!<br />
17
Ἡ πάνοπλος ἐγκράτεια<br />
Ἀποστόλου Ν. Μπουρνέλη,<br />
Δρ. Θεολογίας-Καθηγητῆ Α.Ε.Α.Η. Κρήτης<br />
Προλεγόμενα<br />
Εἶναι γεγονός ὅτι κάθε περίοδος νηστείας<br />
τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ἕνα<br />
χρονικό διάστημα πνευματικῶν<br />
ἀγώνων, εἶναι μία εὐκαιρία γιά<br />
πρόσληψη τῶν ἀρετῶν, εἶναι καιρός γιά<br />
βαθύτερο προβληματισμό μέ κύριο σκοπό τή<br />
νίκη κατά τῶν παθῶν καί τήν ἐνατένιση τοῦ<br />
ἐσώτατου ἀνθρώπινου κάλλους.<br />
Ἕνα ἀπό τά μέσα πού θά χρησιμοποιήσει ὁ<br />
χριστιανός εἶναι καί ἡ ἐγκράτεια ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται<br />
ἀπό τόν ὑμνογράφο «πάνοπλος»<br />
1 . Γιά ποιά ἐγκράτεια ὅμως γίνεται<br />
λόγος; Ποιά νηστεία πρέπει καί μπορεῖ νά<br />
ἀκολουθήσει ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος; Πῶς<br />
ἀντιμετωπίζονται ὁρισμένες κατηγορίες<br />
ἀνθρώπων πού ἐνῶ θέλουν, δέν δύνανται νά<br />
νηστεύσουν; (π.χ. ἀσθενεῖς, λεχῶνες,<br />
ἐργαζόμενοι εἰδικῶν κατηγοριῶν κ.ἄ.).<br />
Σκοπός καί εἴδη νηστείας<br />
Ἀπαντώντας στά ἐρωτήματα τά ὁποῖα θέσαμε<br />
προηγουμένως σκοπός τῆς νηστείας<br />
εἶναι κατ᾽ ἀρχάς ἡ ἐργασία τῶν πνευματικῶν<br />
ἔργων. Ὁ τήν γλῶτταν χρυσορρήμων ἀναφερόμενος<br />
στό θέμα αὐτό ἐπισημαίνει:<br />
«Ἐπειδή ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι ράθυμη καί<br />
παραδίδεται περισσότερο στίς ἀνέσεις καί στίς<br />
ἀπολαύσεις, γι’ αὐτό ὁ φιλάνθρωπος Κύριος<br />
σάν φιλόστοργος πατέρας ἐπενόησε γιά μᾶς<br />
τή θεραπεία πού μπορεῖ νά γίνει μέ τή νηστεία,<br />
ὥστε καί ἀπό τίς ἀπολαύσεις νά μᾶς ξεκόψει<br />
καί τή φροντίδα πού ἔχουμε γιά τά βιοτικά καί<br />
γήϊνα νά τήν μεταφέρουμε στήν ἐργασία<br />
τῶν πνευματικῶν» 2 . Ὁ ἴδιος Πατήρ ἀναφερόμενος<br />
στήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς<br />
συνδυάζει τή νηστεία καί μέ<br />
ἄλλες ἐνάρετες πράξεις μέ ἀπώτερο σκοπό<br />
τήν κάθαρση τῶν παθῶν καί τόν ἁγνισμό τῆς<br />
ψυχῆς «Ἵν’ ἐν ταῖς ἡμέραις ταύταις καθαρθέντες<br />
μετ’ ἀκριβείας ἅπαντες καί δι’ εὐχῶν<br />
καί δι’ ἐλεημοσύνης καί διά νηστείας καί διά<br />
παννυχίδων καί διά δακρύων καί δι’ ἐξομολογήσεως<br />
καί διά τῶν ἄλλων ἁπάντων, οὕτω<br />
κατά δύναμιν τήν ἡμετέραν μετά καθαροῦ συνειδότος<br />
προσίωμεν» 3 .<br />
Παρά τίς ἀπόψεις αὐτές πολλοί ἄνθρωποι<br />
σήμερα θεωροῦν τή νηστεία ὡς περίοδο<br />
ἀλλαγῆς φαγητῶν-ἀγαθῶν. Ἄλλοι πάλι μένουν<br />
στήν ἀποχή ἀπό τίς τροφές χωρίς νά<br />
εἰσέρχονται στό πνεῦμα τῆς ἀληθοῦς νηστείας.<br />
Κατά τόν οὐρανοφάντορα Μέγα<br />
Βασίλειο, «δέν εἶναι ὅμως ἀρκετή μόνον ἡ<br />
ἀποχή ἀπό τά φαγητά γιά τήν ἐπαινετή νηστεία,<br />
ἀλλά ἄς νηστέψουμε νηστεία δεκτή<br />
καί εὐάρεστη στό Θεό. Νηστεία ἀληθινή εἶναι<br />
ἡ ἀποξένωση ἀπό τό κακό, ἡ ἐγκράτεια τῆς<br />
γλώσσας, ἡ ἀποχή ἀπό τό θυμό, ὁ χωρισμός<br />
ἀπό τίς ἐπιθυμίες, ἀπό τήν κατάκριση, ἀπό<br />
τό ψέμα καί τήν καταπάτηση τῶν ὑποσχέσεων<br />
πού δίνουμε μέ ὅρκο. Ἡ στέρηση ἀπό<br />
αὐτά εἶναι ἀληθινή νηστεία 4 . Ὁ ἴδιος θεηγόρος<br />
ἀνήρ τονίζει τίς δύο πλευρές τῆς νηστείας<br />
λέγοντας: «Ἐγκράτεια δέ νομίζομεν ὅτι<br />
σημαίνει ὄχι μόνον τήν ἀποχήν ἀπό τά φαγητά<br />
(διότι τοῦτο κατόρθωσαν καί πολλοί ἀπό τούς<br />
Ἕλληνας φιλοσόφους), ἀλλά πρό πάντων τό<br />
ἀπερίσπαστον τῶν ὀφθαλμῶν. Διότι ποῖον<br />
εἶναι τό ὄφελος, ἐάν ἀπέχεις ἀπό τροφάς, ἀλλά<br />
τρώγῃς διά τῶν ὀφθαλμῶν τήν ἀκολασίαν τῆς<br />
μοιχείας, ἤ μέ τήν θέλησίν σου ἀκούεις διά τῶν<br />
ὤτων ματαίας καί διαβολικάς φωνάς; Δέν<br />
ὠφελεῖ καθόλου νά ἀπέχεις ἀπό τροφάς,<br />
ἀλλά νά μή ἀπέχῃς ἀπό τήν ἔπαρσιν τῆς ὑψηλοφροσύνης,<br />
τῆς κενοδοξίας καί κάθε πάθους.<br />
Ἤ τί ὠφελεῖ βεβαίως νά εἶσαι ἐγκρατής εἰς τάς<br />
τροφάς, ἀλλά νά μή ἀπέχεις ἀπό πονηρούς καί<br />
ματαίους λογισμούς;» 5 .<br />
Στό ἴδιο πνεῦμα κινεῖται καί ὁ φωστήρ τῆς<br />
Ἀντιοχείας Ἰωάννης λέγοντας: «Νηστείαν δέ<br />
18
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
οὐ ταύτην λέγω τήν τῶν πολλῶν, ἀλλά τήν<br />
ἀκριβῆ νηστείαν, οὐ τήν τῶν βρωμάτων<br />
ἀποχήν μόνον, ἀλλά καί τήν τῶν<br />
ἁμαρτημάτων . οὐ γάρ ἀρκεῖ τῆς νηστείας<br />
ἡ φύσις ἐξελέσθαι τούς μετιόντας, ἐάν μή<br />
μετά τοῦ προσήκοντος γένηται νόμου» 6 .<br />
Γιά τή νηστεία ὁμιλεῖ και ὁ Ἀποστολικός<br />
Πατήρ Ἑρμᾶς. Στό ἔργο του Ποιμήν συνιστᾶ:<br />
«Νά νηστεύεις γιά τόν Θεό τήν ἑξῆς<br />
νηστεία. Νά μή πονηρεύεσαι καθόλου<br />
στή ζωή σου καί νά ὑπηρετεῖς τόν Κύριο<br />
μέ καθαρή καρδιά . νά τηρεῖς τίς ἐντολές<br />
του βαδίζοντας σύμφωνα μέ τά προστάγματά<br />
του, καί νά μή ἔρχεται στόν νοῦ<br />
σου καμμιά πονηρή ἐπιθυμία, καί νά πιστεύεις<br />
στόν Θεό . ἐάν τά κάνεις αὐτά καί τόν<br />
φοβᾶσαι καί μείνεις ἐγκρατής ἀπό κάθε πονηρό<br />
πρᾶγμα, θά ζήσεις μέ τόν Θεό, καί ἐφόσον<br />
τά κάνεις αὐτά πραγματοποιεῖς μεγάλη<br />
καί δεκτή ἀπό τόν Θεό νηστεία» 7 .<br />
Ἡ νηστεία ὡς «ἀποδεκάτωση»<br />
τῆς ζωῆς μας<br />
Εἶναι γνωστό ὅτι πρό Χριστοῦ οἱ Ἰσραηλίτες<br />
προσέφεραν στό Ναό τό ἕνα δέκατο 8 τῶν<br />
ἀγαθῶν πού ἀποκτοῦσαν κατ’ ἔτος. Αὐτά<br />
ἀφοροῦσαν καρπούς, ζῶα, κτήματα καί<br />
ἄλλα. Ἐάν κάποιος ἤθελε νά ἐξαγοράσει τήν<br />
δεκάτη πού προσέφερε μποροῦσε νά καταβάλλει<br />
τήν ἀξία της καί ἐπιπλέον τό 1/5 τοῦ<br />
συνολικοῦ ποσοῦ τῆς δεκάτης. Μέ τόν τρόπο<br />
αὐτό ἐπίστευαν ὅτι ἐλάμβαναν τήν εὐλογία<br />
τοῦ Θεοῦ γιά ὅλα τους τά ἔργα, πέραν<br />
τοῦ ὅτι τά προσφερόμενα χρησιμοποιοῦνταν<br />
πολλαπλῶς ἀπό τούς ἱερεῖς καί λευΐτες.<br />
Κατά τόν Ἀββᾶ Δωρόθεο οἱ θεοδίδακτοι<br />
Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, δημιούργησαν τή<br />
Μεγάλη Τεσσαρακοστή, «γιά νά βοηθήσουν<br />
καί νά εὐεργετήσουν τίς ψυχές μας, νά<br />
μᾶς παραδώσουν κάτι ἀκόμα ὑψηλότερο καί<br />
τελειότερο, δηλαδή ν’ ἀφιερώνουμε στό Θεό<br />
τό ἕνα δέκατο τῶν ἡμερῶν τῆς ζωῆς μας, γιά<br />
νά εὐλογοῦνται ἔτσι τά ἔργα μας καί νά παίρνουμε<br />
συγχώρεση κάθε χρόνο γιά τίς ἁμαρτίες<br />
ὁλόκληρου τοῦ χρόνου. Λογάριασαν<br />
λοιπόν καί χαρακτήρισαν σάν ἅγιες ἀπό τίς<br />
τριακόσιες ἑξήντα πέντε ἡμέρες τοῦ χρόνου,<br />
αὐτές τίς ἑπτά ἑβδομάδες τῶν νηστειῶν. Καί<br />
ἔτσι ξεχώρισαν ἑπτά ἑβδομάδες. Ἀλλά μέ τήν<br />
πάροδο τοῦ χρόνου, συμφώνησαν νά προστεθεῖ<br />
σ’ αὐτές καί ἄλλη μιά ἑβδομάδα.<br />
Αὐτό ἔγινε καί γιά νά προγυμνάζονται καί νά<br />
προετοιμάζονται ὅσοι πρόκειται νά μποῦν στό<br />
κοπιαστικό στάδιο τῶν νηστειῶν καί νά τιμήσουν<br />
τόν ἀριθμό τῶν ἡμερῶν τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς<br />
πού νήστεψε ὁ Κύριός μας. Γιατί,<br />
ἄν ἀφαιρέσουμε τά Σάββατα καί τίς Κυριακές,<br />
οἱ ὀκτώ ἑβδομάδες γίνονται σαράντα<br />
ἡμέρες, τιμώντας ξεχωριστά τή νηστεία τοῦ<br />
Μεγάλου Σαββάτου, ἐπειδή εἶναι πολύ ἱερή<br />
καί ἡ μόνη ἡμέρα νηστείας ἀνάμεσα σ’ ὅλα τά<br />
Σάββατα τοῦ χρόνου. Οἱ δέ ἑπτά ἑβδομάδες,<br />
χωρίς τά Σάββατα καί τίς Κυριακές, γίνονται<br />
τριάντα πέντε ἡμέρες. Ἄν προστεθεῖ, λοιπόν<br />
καί ἡ νηστεία τοῦ Μεγάλου Σαββάτου καί ἡ<br />
μισή νύχτα τῆς Λαμπρῆς, γίνονται τριάντα ἕξι<br />
καί μισή ἡμέρες τοῦ χρόνου. Γιατί τό ἕνα δέκατο<br />
τοῦ τριακόσια εἶναι τό τριάντα, τοῦ ἑξήντα<br />
τό ἕξι καί τοῦ πέντε τό μισό.<br />
Συμπληρώνονται λοιπόν τριάντα ἕξι καί μισή<br />
ἡμέρες, ὅπως εἴπαμε» 9 .<br />
«Ἀσθενής καί ὁδοιπόρος» δέν νηστεύει<br />
Μέ ἀφορμή τήν περίοδο τῆς νηστείας<br />
ὁρισμένοι λέγουν ὅτι ἐξαιροῦνται οἱ ἀσθενεῖς<br />
καί οἱ ὁδοιπόροι. Βέβαια στήν κυριολεξία σήμερα<br />
δέν ἔχουμε ὁδοιπόρους ἄσχετα, ὅτι ἑκατομμύρια<br />
ἄνθρωποι ταξιδεύουν καθημερινά.<br />
Στά παλαιότερα χρόνια πού εἴχαμε ὁδοιπόρους<br />
ὑπῆρχε κάποια σχετική κανονική διάταξη<br />
γι’ αὐτούς;<br />
Ἄν καί γίνεται λόγος γιά νηστεία καί ὁδοι-<br />
19
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
π ο ρ ί α<br />
στούς Πατ<br />
έ ρ ε ς ,<br />
ἐντούτοις ἡ<br />
ἐγκράτεια<br />
δέν καταργ<br />
ε ῖ τ α ι .<br />
Ἐνδεικτικά<br />
ἀναφέρομε<br />
τήν ἄποψη<br />
τοῦ Μεγάλου<br />
Βασιλείου,<br />
ὁ<br />
ὁποῖος τονίζει:<br />
«Εἰς<br />
τούς ὁδοιπόρους<br />
ἡ<br />
ν η σ τ ε ί α<br />
εἶναι καλός<br />
σ υ ν τ α ξ ι -<br />
δ ι ώ τ η ς .<br />
Διότι ὅπως<br />
ἡ τρυφή<br />
τούς ἀναγκάζει νά σηκώνουν βάρη, μέ τό νά<br />
κουβαλοῦν μαζί των τάς ἀπολαύσεις, ἔτσι ἡ<br />
νηστεία τούς κάμνει ἐλαφρούς καί εὐκίνητους»<br />
10 . Ἐπίσης ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός<br />
ἀναφερόμενος στόν Μωϋσῆ ὑπογραμμίζει τή<br />
νηστεία καί ὁδοιπορία του χωρίς νά ἐξαιρεῖ<br />
τήν ἐγκράτεια. «Διότι αὐτός κατήργησε τό<br />
Σάββατον μέ τό νά ταλαιπωρήσῃ τόν ἑαυτό<br />
του ὄχι μόνον μέ τήν νηστείαν, ἀλλά καί μέ<br />
τήν ὁδοιπορίαν τῶν σαράντα ἡμερῶν κατά τά<br />
Σάββατα . καί ὁ Θεός, πού ἔδωσε τόν νόμον,<br />
δέν ὠργίσθη μέ αὐτόν, ἀλλά καί ἐφανέρωσε<br />
τόν ἑαυτόν του εἰς τό Χωρήβ, ὡς βραβεῖον τῆς<br />
ἀρετῆς» 11 . Ἐπιπροσθέτως οὐδεμία σχετική<br />
ἀναφορά εὑρίσκομε τόσο στά βιβλία τῆς Παλαιᾶς<br />
Διαθήκης ὅσο καί στά βιβλία τῆς<br />
Καινῆς Διαθήκης. Κι ὅμως ἡ φράση αὐτή<br />
ἀκούγεται μέχρι καί σήμερα.<br />
Ἀνατρέχοντας στό Κοράνιο καί στό στάδιο<br />
1, παράγραφοι 184, 185 σέ ἑλληνική ἀπόδοση<br />
ἀναγινώσκομε: «Οἱ μέρες τῆς νηστείας εἶναι<br />
μετρημένες. Ἄν ὅμως κανείς ἀπό σᾶς εἶναι<br />
ἄρρωστος ἤ ταξιδεύει τότε νά νηστέψει ἀργότερα<br />
τίς ἀνάλογες μέρες. Κι ὅσοι μποροῦν νά<br />
νηστέψουν καί δέν τό κάνουν, τότε νά δώσουν<br />
-γιά ἐξιλασμό- ἀρκετή τροφή σ’ ἕνα φτωχό. Κι<br />
ὅποιος θεληματικά δώσει περισσσότερα τόσο<br />
καλύτερα γι’ αὐτόν. Κι ἄν μόνο ξέρατε πόσο<br />
καλύτερο εἶναι γιά σᾶς, θά νηστεύετε! Τό Ραμαντάν<br />
(Ραμαζάνι) εἶν’ ὁ μήνας πού ἐστάλη<br />
κάτω τό Κοράνιο σάν ὁδηγός στό ἀνθρώπινο<br />
γένος, μέ φανερά σύμβολα ἀπό τήν καθοδήγηση<br />
καί τό κριτήριο ἀνάμεσα στό καλό καί<br />
τό κακό. Ὥστε, ὅποιος ἀπό σᾶς ἔμαθε ὅτι ἄρχισε<br />
ὁ μήνας (Ραμαζάνι) τότε πρέπει νά νηστέψει.<br />
Ἄν ὅμως εἶναι ἄρρωστος ἤ σέ ταξίδι,<br />
(καί δέν νηστεύει), τότε νά νηστέψει ἀργότερα<br />
τίς ἀνάλογες μέρες» 12 .<br />
Ἀπό τά παραπάνω γίνεται καταονητό ὅτι<br />
στό Κοράνιο γίνεται λόγος γιά «ἀσθενή καί<br />
ὁδοιπόρο», πρᾶγμα πού μᾶς ὁδηγεῖ στό<br />
συμπέρασμα ὅτι ἐνδεχομένως κατά τή συμβίωση<br />
χριστιανῶν καί μουσουλμάνων κατά<br />
τή μακρόχρονη ἐποχή τῆς δουλείας νά<br />
ὑπῆρξε σχετικά ἐπίδραση, ἄποψη τήν ὁποία<br />
διατυπώνει ὁ Ἰωάννης Τσαγγαλίδης 13 . Ὁ<br />
ἴδιος σημειώνει ὅτι μετά ἀπό ἔρευνά του συνήντησε<br />
«μία μόνον ἀναφορά τελείως εἰδικῆς<br />
περιπτώσεως πού ὑπάρχει εἰς τήν χειρόγραφη<br />
τυπική διάταξη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς<br />
Ὑπεραγίας Θεοτόκου Μαχαιρᾶ τῆς Κύπρου,<br />
τήν ὁποία ἔγραψε τόν Αὔγουστο τοῦ ἔτους<br />
(1718) Νεῖλος ὁ ‘‘ἱερομόναχος καί ἡγούμενος<br />
καί κτήτωρ τῆς σεβασμίας Μονῆς’’. Στήν τυπική<br />
αὐτή ‘‘διάταξή’’ του δίδει διάφορες συμβουλές<br />
στούς μοναχούς καί μεταξύ ἄλλων<br />
γράφει: ‘‘…εἰ δέ γε ποῦ οὗτοι (μοναχοί τῆς<br />
Μονῆς) τῷ τῆς διαίτης σκληρῷ κατ’ ἐκείνην<br />
τήν ἡμέραν πρόσκεινται, νῆστις ὁ τοιοῦτος<br />
διαμενεῖ ἄχρις ἄν ὁ ἑσπερινός ὕμνος δέξηται<br />
πέρας, τηνικαῦτα γάρ συγχωροῦμεν φιλαγάθως<br />
τούτῳ τό ξηροφαγεῖν . οἱ μέντοι διακονίαις<br />
ἴσως τισίν ἀσχολούμενοι ἤ σωματικαῖς<br />
ἀρρωστίαις, ὡς εἴρηται, προσπαλαίοντες ἤ καί<br />
ὑπό κόπου καί ὁδοιπορίας τινός ὀκλάσαντες<br />
(καταπονήθηκαν, ‘‘γονάτησαν’’) τῷ τοιούτῳ<br />
δεσμῷ (αὐστηρά νηστεία) οὐχ ὑποβληθήσονται<br />
ταῖς γάρ ἀσθενείαις τῶν ἀνθρώπων καί<br />
τοῖς κόποις συγκαταβαίνειν χρεῶν…» 14 . Τά<br />
παραπάνω ὅμως δέν ἔχουν τό κῦρος τῶν<br />
Ἁγίων Πατέρων οὔτε εἶχαν ἰσχύ γιά τό<br />
σῶμα τῆς Ἐκκλησίας εὐρύτερα, παρά τή<br />
θετική ἀπήχηση πού ἐνδεχομένως εἶχαν<br />
20
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
στήν ἐν λόγῳ Μονή.<br />
Στήν ὀρθόδοξο Ἐκκλησία οἰκονομεῖται<br />
σαφῶς ὁ ἀσθενής σύμφωνα μέ τίς προβλέψεις<br />
τῶν ἱερῶν κανόνων: Ὁ Ἀποστολικός κανών<br />
ΞΘ΄ προβλέπει νηστεία καί ἐξαιρεῖ<br />
τούς ἀσθενεῖς. Μάλιστα ὁ ἑρμηνευτής τοῦ<br />
ὡς ἄνω κανόνος σημειώνει, ὅτι «εἶναι χρεία<br />
νά ἐρωτᾶται ἰατρός τις ἔμπειρος, ὁμοῦ καί θεοφοβούμενος,<br />
ποῖον φαγητόν εἶναι ἀρκετόν<br />
εἰς ὑποστηριγμόν τῆς ἀσθενείας, καί οὕτω<br />
κατά τόν διορισμόν τοῦ ἰατροῦ, νά ἀπολύῃ ὁ<br />
Ἀρχιερεύς ἤ ὁ Πνευματικός τόν ἀσθενῆ εἰς τό<br />
νά λύει τήν νηστείαν» 15 , προκειμένου νά ἀποφεύγονται<br />
οἱ προφάσεις κάποιων φιλοσάρκων<br />
πού δέν θέλουν νά νηστεύσουν. Τήν<br />
ἴδια τακτική 16 εἰσηγεῖται καί ὁ Τιμόθεος Ἀλεξανδρείας<br />
σχετικά μέ τήν νηστεία τῶν<br />
ἀσθενῶν. Ὁ ἴδιος Πατήρ οἰκονομεῖ τή γυναίκα<br />
πού θά γεννήσει τήν Τεσσαρακοστή<br />
τοῦ Πάσχα ἐπιτρέποντας τή λύση τῆς νηστείας.<br />
Ὁ κανονολόγος ἑρμηνευτής δηλώνει<br />
κατηγορηματικά ὅτι ἡ ὡς ἄνω γυναίκα<br />
«πρέπει νά συγχωρεθεῖ, ἐπειδή ἡ νηστεία γίνεται<br />
διά ταπείνωσιν καί χαλιναγωγίαν τοῦ<br />
σώματος, ἀνίσως δέ τό σῶμα εἶναι τεταπεινωμένον<br />
καί ἀσθενές, πρέπει νά φάγει ἐκεῖνο<br />
τό ἀρκετόν φαγητόν καί ποτόν, μέ τό ὁποῖον<br />
δύναται νά ὑποστηρίξει τήν ἀσθένειάν του καί<br />
νά συσταθῆ» 17 .<br />
Στήν Πατερική Γραμματεία ἀναδεικνύεται<br />
ἀκόμα μία πτυχή τοῦ θέματος. Ὅποιος<br />
ἄνθρωπος ἐκ τῶν πραγμάτων δέν δύναται νά<br />
νηστεύσει τά ὑλικά ἀγαθά, τότε ἄς ἐπιδείξει<br />
προθυμία στά πνευματικά. Ὁ σοφός Πατήρ<br />
Ἰωάννης εἰσηγεῖται: «Ἐκεῖνος πού τρώει καί<br />
δέν μπορεῖ νά νηστέψει, ἄς ἐπιδεικνύει πιό<br />
πλούσια τήν ἐλεημοσύνη, ἄς κάνει ἐκτενεῖς<br />
προσευχές, ἄς ἔχει ἔντονη προθυμία νά ἀκούει<br />
τά λόγια τοῦ Θεοῦ. Στίς περιπτώσεις αὐτές ἡ<br />
ἀσθένεια τοῦ σώματος δέν μᾶς ἐμποδίζει<br />
καθόλου. Ἄς συμφιλιώνεται μέ τούς ἐχθρούς<br />
του, ἄς ἀπομακρύνει ἀπό τήν ψυχή του κάθε<br />
μνησικακία. Ἄν θέλει νά τά πετυχαίνει αὐτά,<br />
ἀπέδειξε ὅτι γνωρίζει τήν ἀληθινή νηστεία,<br />
τήν ὁποία περισσότερο ἀπό ὅλα ἀπαιτεῖ καί<br />
ζητεῖ ἀπό μᾶς ὁ Κύριος. Ἀφοῦ καί τήν ἀποχή<br />
ἀπό τίς τροφές ἀκριβῶς γι ’αὐτό διατάζει<br />
νά γίνεται, ὥστε χαλιναγωγώντας τίς ὁρμές<br />
τῆς σάρκας, νά τήν καθιστοῦμε ὑπάκοη καί<br />
εὐπειθῆ στήν ἐκπλήρωση τῶν ἐντολῶν τοῦ<br />
Θεοῦ» 18 .<br />
Νηστεία κληρικῶν καί λαϊκῶν<br />
ἀλλά μέ προϋποθέσεις<br />
Ἄν καί ἡ νηστεία χαρακτηρίζεται μέσο γιά<br />
τήν ἐπιτυχία τῆς καθάρσεως, ἐντούτοις ὁρισμένες<br />
φορές ὁ ἄνθρωπος φθάνει σέ ὑπερβολές<br />
μέ συνέπεια νά λειτουργεῖ σέ βάρος<br />
τοῦ σώματός του καί εὐρύτερα τῆς οἰκογενείας<br />
του. Ἡ νηστεία σαφῶς καί εἶναι παθοκτόνος<br />
καί ὄχι σωματοκτόνος. Κατά τόν<br />
Ἱερόν Χρυσόστομον «ἡ νηστεία εἶναι φάρμακον,<br />
ἀλλά τό φάρμακον ὅσον καί ἄν εἶναι<br />
ὠφέλιμον, πολλάκις γίνεται ἄχρηστον ἐξ<br />
αἰτίας τῆς μή σωστῆς χρήσεως αὐτοῦ πού τό<br />
χρησιμοποιεῖ. Καθ’ ὅσον πρέπει νά γνωρίζει<br />
καί τόν χρόνο κατά τόν ὁποῖον πρέπει νά ἐπιθέσει<br />
τοῦτο, καί τήν ποσότητα αὐτοῦ τοῦ φαρμάκου,<br />
καί τήν κατάστασιν τοῦ σώματος<br />
πού πρόκειται νά τό πάρει καί τήν φυσικήν τοῦ<br />
τόπου κατάστασιν, καί τήν ὥραν τοῦ ἔτους,<br />
καί τήν κατάλληλον δίαιταν τοῦ ἀσθενοῦς καί<br />
21
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
πολλά ἄλλα, ἐκ τῶν ὁποίων ἄν κάτι παραλειφθεῖ,<br />
θά βλάψει ὅλα τά ἄλλα πού ἀναφέραμενῦ»<br />
19 .<br />
Ὁ Μέγας Βασίλειος συνιστᾶ νά ἀποφεύγονται<br />
κάθε εἴδους ἀκρότητες καί ὑπερβολές,<br />
προκειμένου νά πορευόμεθα ὁμαλά<br />
στήν πνευματική ζωή. «Ὁ καλύτερος ὅρος καί<br />
τό καλύτερο μέτρο ἐγκράτειας ἄς εἶναι τό νά<br />
μήν ἀποβλέπουμε οὔτε στήν ἀπόλαυση οὔτε<br />
στήν κακοπάθεια τοῦ σώματος, ἀλλά νά<br />
ἀποφεύγουμε τήν ἔλλειψη τοῦ μέτρου καί<br />
πρός τή μία καί πρός τήν ἄλλη κατεύθυνση,<br />
ὥστε τό σῶμα μας οὔτε ἀπό τήν παχυσαρκία<br />
νά διαταράσσεται οὔτε ἀπό τήν καχεξία νά<br />
ἀδυνατεῖ νά ἐκτελεῖ τίς ἐντολές. Γιατί ἡ<br />
ψυχή βλάπτεται ἐξίσου καί ἀπό τίς δύο ἀκρότητες,<br />
καί ἀπό τήν ἀνυποταξία τῆς σάρκας καί<br />
ἀπό τήν εὐρωστία ἐξαιτίας τῆς ὁποίας σκιρτάει<br />
ἀπό ἄτοπες ὁρμές καί, ὅταν πάλι εἶναι χαλαρή<br />
καί παραλυμένη καί ἀδρανής, ὑποφέρει<br />
ἀπό πόνους» 20 . Ὁ ἴδιος θεοφόρος Πατήρ<br />
σέ ἐρώτηση σχετικά μέ τό μέτρο τῆς ἐγκράτειας<br />
ὑπογραμμίζει: «Μεταξύ τῶν σωμάτων<br />
ἠμπορεῖ νά εὕρῃ κανείς τόσην διαφοράν,<br />
ὅση ὑπάρχει μεταξύ τοῦ χαλκοῦ καί τοῦ σιδήρου<br />
ἀφ’ἑνός, καί τῶν εὐθραύστων ξύλων<br />
ἀφ’ ἑτέρου. Ὥστε ἡ ἐγκράτεια πρέπει νά<br />
ἀσκῆται ἀνάλογα μέ τήν ὑπάρχουσαν δύναμιν…<br />
ὥστε οὔτε ὀλιγώτερον τῆς ὑπαρχούσης<br />
δυνάμεως νά ἀγωνισθῶμεν οὔτε νά ἐπεκτεινώμεθα<br />
ὑπέρ τήν δύναμιν. Διότι καί τοῦτο, νομίζω,<br />
πρέπει νά προσέξωμεν, μήπως δηλαδή<br />
καταλύσωμεν τήν ἀντοχήν τοῦ σώματος μέ<br />
τήν ὑπερβολήν τῆς ἐγκρατείας καί τό καταστήσωμεν<br />
ἀνίκανον νά ἐπιτελέσῃ τάς σπουδαίας<br />
πράξεις» 21 .<br />
Ἀναφορικά μέ τή νηστεία τῶν κληρικῶν ὁ<br />
ἔνθεος Ἱεράρχης Βασίλειος τή θεωρεῖ ἀναγκαία<br />
ἰδιαιτέρως πρό τῆς τελέσεως τῆς θείας<br />
Eὐχαριστίας. Σέ σχετική ὁμιλία του ἐπισημαίνει:<br />
«Οὐ γάρ δυνατόν ἄνευ νηστείας<br />
ἱερουργίας κατατολμῆσαι . οὐ μόνον ἐν τῇ μυστικῇ<br />
νῦν καί ἀληθινῇ λατρείᾳ, ἀλλά καί ἐν<br />
τῇ τυπικῇ τῇ κατά τόν νόμον προαγομένη» 22 .<br />
Πλήν τοῦ θεοφόρου αὐτοῦ Πατρός ὁ κανών<br />
ΙΓ΄ τῆς Πανθέκτης Συνόδου ὁρίζει ἐγκράτεια<br />
γιά τούς κληρικούς κατά τίς ἐφημερίες τους<br />
ὡς ἀκολούθως: «Ὅπως εἶπαν καί οἱ Πατέρες<br />
πού συνῆλθαν στήν Καρθαγένη προνοώντας<br />
γιά τή σεμνότητα στή ζωή τῶν λειτουργῶν,<br />
ὥστε οἱ ὑποδιάκονοι καί αὐτοί πού ψηλαφοῦν<br />
τά ἱερά μυστήρια καί οἱ διάκονοι καί οἱ πρεσβύτεροι<br />
νά ἐγκρατεύονται ἀπό τίς γυναῖκες<br />
τους κατά τίς ἐφημερίες τους καί τόν καιρό<br />
πού ἱερουργοῦν, ὥστε νά διαφυλάξουμε καί<br />
ἐμεῖς μέ ὅμοιο τρόπο αὐτό πού παραδόθηκε<br />
ἀπό τούς Ἀποστόλους καί διατηρήθηκε ἀπό<br />
τήν ἴδια τήν ἀρχαιότητα, ἐπειδή γνωρίζουμε<br />
τή σημασία τῆς κατάλληλης στιγμῆς γιά<br />
κάθε πρᾶγμα καί προπάντων γιά νηστεία καί<br />
προσευχή» 23 .<br />
Καρποί καί ὠφέλειες ἐκ τῆς νηστείας<br />
Ἀναμφισβήτητα οἱ ὠφέλειες τῆς νηστείας<br />
πού ἀσκεῖται μέ ἀγάπη 24 καί ὄχι ἀπό ἀνάγκη,<br />
εἶναι πολλές. Ἐπιδρᾶ καί στήν ψυχή καί στό<br />
σῶμα· «Ἡ γάρ νηστεία τό μέν σῶμα κατατείνει<br />
καί χαλινοῖ τά ἄτακτα σκιρτήματα, τήν δέ ψυχήν<br />
διαυγεστέραν ἐργάζεται καί πτεροῖ καί μετάρσιον<br />
καί κούφην ποιεῖ» 25 . Ἡ νηστεία ἀκόμα<br />
ἀφορᾶ καί ἐπηρεάζει θετικά τούς πάντες .<br />
«Νηστεία γάρ ἐστιν ἡ γαλήνη τῶν ἡμετέρων<br />
ψυχῶν, ἡ τῶν γεγηρακότων εὐκοσμία, ἡ τῶν<br />
νέων παιδαγωγός, ἡ τῶν σωφρονούντων διδάσκαλος,<br />
ἡ πᾶσαν ἡλικίαν καί φύσιν καθάπερ<br />
διαδήματί τινι κατακοσμοῦσα» 26 . Συναφεῖς<br />
σκέψεις ἀπαντοῦμε καί στόν φωστῆρα<br />
τῆς Καισαρείας . «Νηστεία φυλάσσει νήπια,<br />
σωφρονίζει τόν νέον, σεμνόν ποιεῖ τόν πρεσβύτην<br />
. αἰδεσιμωτέρα γάρ πολιά νηστείᾳ<br />
κεκοσμημένη. Γυναιξί κόσμος ἁρμοδιώτατος,<br />
ἀκμαζόντων χαλινός, συζυγίας φυλακτήριον,<br />
παρθενίας τροφός» 27 .<br />
Ἐπιπροσθέτως ἡ νηστεία ἀποτελεῖ τή μητέρα<br />
τῆς σωφροσύνης καί τήν πηγή κάθε φιλοσοφημένης<br />
πράξεως 28 , θεωρεῖται τροφή 29<br />
τῆς ψυχῆς, ἀρχή μετανοίας 30 , ἀγαθόν φυλακτήριον<br />
ψυχῆς, συγκάτοικος τοῦ σώματος,<br />
ὅπλο τῶν ἀνδρείων, γυμναστήριο τῶν<br />
ἀθλητῶν 31 . Ἡ νηστεία ἀνεβάζει τήν προσευχή<br />
στόν οὐρανό καί ὁδηγεῖ στό Θεό σέ ἀντίθεση<br />
μέ τήν τρυφή πού προδίδει τή σωτηρία 32 .<br />
Ἀξιοσήμαντη εἶναι ἐπίσης ἡ συνεισφορά<br />
τῆς νηστείας στήν ἀνθρώπινη ὑγεία . «Σκόπει<br />
δέ . τίνα ἄν εἴπομεν τρυφᾶν μᾶλλον, τόν λαχάνοις<br />
τρεφόμενον καί ὑγιαίνοντα καί οὐδέν<br />
22
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
πάσχοντα ἀηδές, ἤ τόν συβαριτικήν ἔχοντα<br />
τράπεζαν καί μυρίων γέμοντα νοσημάτων;<br />
Εὔδηλος ὅτι τοῦτον» 33 .<br />
Ἐπιλεγόμενα<br />
Κατόπιν τούτων καθίσταται πασιφανές<br />
ὅτι ἡ ἐγκράτεια ἀποτελεῖ ἕνα ἀξιόλογο μέσο<br />
γιά τόν ἄνθρωπο. Τά εἴδη της, οἱ καρποί της,<br />
τά ἀποτελέσματά της εἶναι ἔκδηλα. Κάθε κοινωνική<br />
ὁμάδα μπορεῖ καί πρέπει νά τήν ἀποδεχθεῖ.<br />
Ὁ θεοφόρος Βασίλειος μᾶς προτείνει·<br />
«Οἱ φτωχοί δεχθεῖτε τή νηστεία πού<br />
εἶναι συγκάτοικος καί ὁμοτράπεζη. Οἱ δούλοι<br />
δεχθεῖτε αὐτή πού εἶναι ἡ ἀνάπαυση ἀπό τούς<br />
συνεχεῖς κόπους τῆς ὑπηρεσίας. Οἱ πλούσιοι<br />
αὐτή πού σᾶς γιατρεύει ἀπό τή βλάβη τοῦ κορεσμοῦ<br />
καί πού μέ τή μεταβολή κάνει πιό<br />
εὐχάριστα αὐτά πού ἀπό τή συνήθεια περιφρονοῦνται.<br />
Οἱ ἄρρωστοι δεχθεῖτε τή μητέρα<br />
τῆς ὑγείας. Οἱ ὑγιεῖς τό φρούριο τῆς<br />
καλῆς ὑγείας» 34 .<br />
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ<br />
1<br />
Τριώδιον, Κυριακή τῆς Τυρινῆς, Δοξαστικόν<br />
Ὄρθρου, ἔκδ. Α.Δ.Ε.Ε. Ἀθήνα 1994,<br />
σ. 160.<br />
2<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Γένεσιν Ὁμιλ.<br />
Ι΄, 1 Ε.Π.Ε. 2, 242.<br />
3<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Κατά Ιουδαίων<br />
Λόγ. Γ΄, 4 P.G. 48, 867. Βλ. καί Μεγάλου Βασιλείου,<br />
Περί νηστείας Λόγ. Β΄, 3 P.G. 31, 189<br />
«Διά τῆς νηστείας κατά τῶν παθῶν λαβόντες<br />
τά νικητήρια, τούς τῆς ἐγκρατείας στεφάνους<br />
ἀναδησώμεθα».<br />
4<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Περί νηστείας Λόγ.<br />
Β΄, 3 Ε.Π.Ε. 6, 70. Βλ. καί Ἰωάννου Χρυσοστόμου,<br />
Κατήχησις Ε΄, 1 SC 50, 200.<br />
5<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Ἀσκητικαί διατάξεις<br />
19, Ε.Π.Ε. 9, 489, 491.<br />
6<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τήν ἀποδημίαν<br />
τοῦ Ἐπισκόπου Διλαβιανοῦ. Ὁμιλ. Γ΄, 3<br />
Ε.Π.Ε. 32, 25, 27.<br />
7<br />
Ἑρμᾶς, Ποιμήν Παραβολή 5 η , Ε.Π.Ε. 4, 485.<br />
8<br />
Λευϊτ. ΚΖ΄, 30-32. Βλ. καί Ἀριθμ. ΙΗ΄, 21,<br />
25.<br />
9<br />
Ἀββᾶ Δωροθέου, Ἀσκητικά, διδασκαλία<br />
ΙΕ΄, ἔκδ. Ἑτοιμασία, Ἀθῆναι 1981, σσ. 349-<br />
351.<br />
10<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Περί νηστείας Λόγ.<br />
Β΄, 2 Ε.Π.Ε. 6, 59.<br />
11<br />
Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις Ἀκριβής<br />
τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως Δ΄, 96 Ε.Π.Ε. 1, 537.<br />
12<br />
Ἀλεξίου Σ., - Ράπτη Χ., Τό ἱερό κοράνιον,<br />
ἔκδ. Ἰ. Λάτση, Ἀθῆναι 1987, σσ. 41-42.<br />
13<br />
Τσαγγαλίδη Ἰ., «Ἡ καθολικότητα τῆς νηστείας»,<br />
Κοινωνία 41 (1998) 266.<br />
14<br />
Αὐτόθι, σ. 265.<br />
15<br />
Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Πηδάλιον, Κανών<br />
ΞΘ´ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ἔκδ. Ἀστήρ,<br />
Ἀθῆναι 1976, σ. 93.<br />
16<br />
Αὐτόθι, σ. 671.<br />
17<br />
Αὐτόθι, σ. 669.<br />
18<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Γένεσιν Ὁμιλ.<br />
Ι΄, 2 Ε.Π.Ε. 2, 242.<br />
19<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τήν ἀποδημίαν…,<br />
ἔνθ. ἀνωτ. σ. 29.<br />
20<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Λόγος Ἀσκητικός<br />
Β΄, 33 Ε.Π.Ε. 8, 135, 137.<br />
21<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Ἀσκητικές διατάξεις<br />
4, Ε.Π.Ε. 9, 429.<br />
22<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Περί νηστείας Λόγ.<br />
Α΄, Ε.Π.Ε. 6, 34.<br />
23<br />
Ἀκανθόπουλου Π., Κώδικας Ἱερῶν Κανόνων<br />
καί Ἐκλησιαστικῶν Νόμων, ἔκδ. Κυριακίδη,<br />
Θεσ/νίκη 1995, σ. 119.<br />
24<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὅτι Παλαιᾶς καί<br />
Καινῆς Διαθήκης εἷς νομοθέτης 7, P.G. 56,<br />
410. «βέλτιον νηστεῦσαι νηστείαν ἀγάπης καί<br />
μή νηστείαν ἀνάγκης».<br />
25<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Κατά μεθυόντων<br />
καί εἰς τήν ἀνάστασιν 1, P.G. 50, 433.<br />
26<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Γένεσιν Ὁμιλ.<br />
Β΄, 1 P.G. 53, 27.<br />
27<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Περί νηστείας Λόγ.<br />
Β΄, 5 P.G. 31, 192.<br />
28<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Γένεσιν Λόγ.<br />
ΣΤ΄, 1 P.G. 54, 604.<br />
29<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Γένεσιν Ὁμιλ.<br />
Α΄, 4 P.G. 53, 25.<br />
30<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Περί νηστείας Λόγ.<br />
Β΄, 7 P.G. 31, 196.<br />
31<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Περί νηστείας Λόγ.<br />
Α΄, 6 Ε.Π.Ε. 6, 34.<br />
32<br />
Μεγάλου Βασιλείου, Περί νηστείας Λόγ.<br />
Α΄, 5 Ε.Π.Ε. 6, 32.<br />
33<br />
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Β΄ Κορινθίους<br />
Ὁμιλ. ΙΘ΄, 3 P.G. 61, 534.<br />
34<br />
Μεγάλου Βασιλείου Περί νηστείας Β΄, 7<br />
Ε.Π.Ε. 6, 68.<br />
23
Ἡ χριστιανική τέχνη-εἰκονογαφία Ἱεροῦ Ναοῦ<br />
Εὐαγγέλου Τσουκαρᾶ,<br />
Θεολόγου-φιλολόγου<br />
Οπως εἶναι γνωστό ὁ ναός χωρίζεται<br />
σέ τρία μέρη: στόν Πρόναο, τόν κυρίως<br />
Ναό καί τό Ἱερό Βῆμα. Τό Ἱερό<br />
χωρίζεται ἀπό τόν κυρίως Ναό μέ τό<br />
τέμπλο.<br />
Καί τά τρία μέρη τοῦ ναοῦ εἶναι διακοσμημένα<br />
μέ εἰκόνες. Ἡ λέξη «διακόσμηση»<br />
ἐντούτοις δέν εἶναι πλήρως ἐπαρκής, ἐπειδή<br />
οἱ εἰκόνες εἶναι κάτι περισσότερο ἀπό<br />
μία ἁπλή «διακόσμηση» ἤ «τέχνη». Ἔχουν<br />
ἕνα ἱερό καί λατρευτικό λειτούργημα.<br />
Φανερώνουν τήν κοινωνία μας, τήν πραγματική<br />
ἑνότητά μας μέ τόν «οὐρανό»-τήν<br />
πνευματική καί ἔνδοξη διάσταση τῆς<br />
Ἐκκλησίας.<br />
Ἑπομένως οἱ εἰκόνες εἶναι κάτι περισσότερο<br />
ἀπό φωτογραφίες. Σύμφωνα μέ τή διδασκαλία<br />
τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας φέρνουν<br />
ἀληθινά κοντά μας ἐκείνους πού ἀναπαριστοῦν,<br />
εἶναι μία πνευματική πραγματικότητα<br />
καί ὄχι ἁπλῶς ἕνα σύμβολο. Ἡ<br />
εἰκονογραφία εἶναι μία μυσταγωγική τέχνη,<br />
στήν ὁποία τό ὁρατό ἀποκαλύπτει τό<br />
ἀόρατο.<br />
Ἡ πρό τῆς Εἰκονομαχίας εἰκονογραφική<br />
παράδοση διακρίνεται γιά τήν ἐλευθερία<br />
ἐπιλογῆς τῶν θεμάτων εἰκονογραφήσεως<br />
τῶν χώρων λατρείας. Ἡ θεματολογία τῶν<br />
κατακομβῶν στηρίζεται σέ ἑλληνιστικά<br />
πρότυπα καί σκηνές ἀπό τήν Παλαιά καί<br />
Καινή Διαθήκη. Ἡ εἰκονογραφία τῆς περιόδου<br />
αὐτῆς ἐπεδίωκε μέσῳ τῶν παραστάσεων<br />
καί τῶν συμβόλων νά μεταδώσει<br />
μία ἐξέχουσα διδασκαλία.<br />
Βεβαίως, ἡ τεχνική τῆς ἐκφράσεως τῆς<br />
εἰκόνας πρό καί μετά τήν Εἰκονομαχία δέν<br />
εἶναι ξένη ἡ μιά ἐκ τῆς ἄλλης. Ἡ Εἰκονομαχία<br />
ἐπέδρασε βαθέως ὡς πρός τήν κατάταξη<br />
τῶν εἰκόνων ἐντός τοῦ ναοῦ καί<br />
τήν ἐπιλογή τῶν θεμάτων, διατήρησε<br />
ὅμως τή λειτουργικότητα καί τόν συμβολικό<br />
χαρακτήρα τῆς εἰκόνας.<br />
Τίς πρῶτες περιπτώσεις χριστιανικῆς<br />
ζωγραφικῆς τίς συναντοῦμε στίς κατακόμβες<br />
καί πρόκειται γιά σύμβολα καί διακοσμητικά<br />
(ἄγκυρα, ἰχθύς, ἄμπελος, καράβι).<br />
Τά σύμβολα αὐτά ἐκφράζουν τή χριστιανική<br />
πίστη καί βοηθοῦν τούς πιστούς<br />
νά στηριχθοῦν στόν ἀγώνα τους (ἡ ἄγκυρα<br />
συμβολίζει τήν ἐλπίδα, τό πλοῖο τήν<br />
Ἐκκλησία). Ἡ αἰτία χρησιμοποίησης αὐτῶν<br />
τῶν συμφωνιῶν ἔχει νά κάνει μέ τό φόβο<br />
τῶν χριστιανῶν ἀπέναντι στούς διῶκτες<br />
τους καί ἀπέναντι στήν εἰδωλολατρία.<br />
Ἡ βυζαντινή ἁγιογραφία εἶναι ἡ χριστιανική<br />
τέχνη πού καλλιεργήθηκε γιά τήν<br />
ἁγιογράφηση τῶν βυζαντινῶν ναῶν. Οἱ<br />
μορφές τῶν Ἁγίων ἐμφανίζονται νά συμμετέχουν<br />
στήν ἄκτιστη δόξα τοῦ Τριαδικοῦ<br />
Θεοῦ. Γίνεται χρήση τῶν δύο διαστάσεων<br />
καί λείπει ἡ προοπτική καί τό βάθος.<br />
Τά πρόσωπα δέν ἀπεικονίζονται μέ<br />
φυσικότητα καί τά ἀνθρώπινα χαρακτηριστικά<br />
τους εἶναι μεταμορφωμένα καί<br />
ἀλλοιωμένα. Δέν ἰσχύουν οἱ γήινες ἀναλογίες<br />
ἀφοῦ τά εἰκονιζόμενα πρόσωπα μετέχουν<br />
στή Θεία χάρη. Ὅπως λέει ὁ Μέγας<br />
Βασίλειος «ἡ τιμή τῆς εἰκόνος πρός τό<br />
πρωτότυπον διαβαίνει». Ἡ ὕλη ἐξαγιάζεται<br />
καί λαμβάνει τήν ἐνέργεια καί τή χάρη τοῦ<br />
Θεοῦ. Οἱ εἰκόνες ζωντανεύουν τή ζωή καί<br />
τίς μορφές τῶν Ἁγίων. Γίνονται βιβλία γιά<br />
τούς ἀγράμματους (Ἰω. Δαμασκηνός). Ὁ<br />
ρόλος τῆς εἰκόνας εἶναι λειτουργικός καθώς<br />
μᾶς βοηθάει νά πετύχουμε τήν ἕνωση<br />
μέ τό Θεό.<br />
Δύο σημαντικές σχολές ἁγιογραφίας<br />
24
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
πού εἶχαν ὡς ἀφετηρία τήν Κωνσταντινούπολη,<br />
ἦταν ἡ Μακεδονική καί ἡ Κρητική,<br />
ἐπειδή τά περισσότερα μνημεῖα τῆς<br />
πρώτης σώζονται στή Μακεδονία μέ<br />
κέντρο τή Θεσσαλονίκη, πού παρουσίαζε<br />
μεγαλύτερη πνευματική καί καλλιτεχνική<br />
κίνηση, ἐνῶ τῆς δεύτερης ἡ τελική<br />
διαμόρφωση ἔγινε στήν Κρήτη γύρω<br />
στά τέλη τοῦ 15ου αἰώνα.<br />
Ἐκτός αὐτοῦ οἱ κυριότεροι ἐκπρόσωποι<br />
ἦταν Κρητικοί. Τά ἔργα τῆς Μακεδονικῆς<br />
Σχολῆς ἀνάγονται στό 14ο αἰώνα καί κυριότερος<br />
ἐκπρόσωπος εἶναι ὁ Μανουήλ<br />
Πανσέληνος ἀπό τή Θεσσαλονίκη.<br />
Τά ἔργα ἐμπνέονται ἀπό τόν ἀναγεννητικό<br />
ἄνεμο ἐκείνης τῆς ἐποχῆς. Εἶναι<br />
ἔργα ζωγραφικῆς τῆς αὐλῆς καί τῶν μορφωμένων<br />
τάξεων. Τά χαρακτηρίζουν οἱ<br />
ζωηρές κινήσεις, ἡ ἐλευθερία καί ὁ ρεαλισμός.<br />
Οἱ τόνοι τῶν χρωμάτων εἶναι ζωηροί.<br />
Οἱ σκηνές τῶν τοιχογραφιῶν παρατίθενται<br />
σέ συνεχεῖς ζῶνες, πού συνήθως<br />
δέν διαχωρίζονται ἡ μία ἀπό τήν ἄλλη.<br />
Ἡ Κρητική Σχολή ἐκφράζει τό Βυζαντινό<br />
ἰδεαλισμό. Εἶναι ἡ τέχνη τῆς αὐστηρῆς<br />
ὀρθοδοξίας καί τῶν μοναχῶν. Τά ἔργα της<br />
τά χαρακτηρίζουν οἱ σκιεροί χρωματισμοί,<br />
οἱ συγκρατημένες κινήσεις, ἡ λιτότητα<br />
καί ἡ ὑποβλητικότητα. Οἱ διάφορες<br />
σκηνές στίς τοιχογραφίες χωρίζονται μέ<br />
κόκκινες κάθετες ταινίες, μέ τέτοιο τρόπο<br />
ὥστε νά ἐμφανίζονται ὡς φορητές<br />
εἰκόνες μέσα σέ ἐρυθρά πλαίσια.<br />
Οἱ βυζαντινοί ναοί εἶναι καταστόλιστοι<br />
ἀπό πλῆθος εἰκονογραφικῶν<br />
παραστάσεων τίς ὁποῖες οἱ εἰδικοί τίς<br />
ἔχουν κατατάξει σέ ὁμάδες, τίς ὁποῖες<br />
ὀνομάζουμε εἰκονογραφικούς κύκλους.<br />
α) Δογματικός κύκλος: Περιλαμβάνει<br />
τίς παραστάσεις: 1) τοῦ Κυρίου<br />
μας Ἰησοῦ Χριστοῦ ὡς διδασκάλου<br />
στήν κεντρική εἴσοδο τοῦ κυρίως<br />
ναοῦ, 2) τοῦ Παντοκράτορα τοῦ<br />
τρούλου, ὁ ὁποῖος περιστοιχίζεται<br />
ἀπό οὐράνιες δυνάμεις, 3) τῶν Προφητῶν<br />
ἀνάμεσα στά παράθυρα τοῦ τυμπάνου<br />
τοῦ τρούλου, οἱ ὁποῖοι ἀνήγγειλαν<br />
τόν Ἰησοῦ ὡς Μεσσία, 4) τῶν τεσσάρων<br />
Εὐαγγελιστῶν στά σφαιρικά τρίγωνα τοῦ<br />
τρούλου, οἱ ὁποῖοι διέδωσαν τό λόγο τοῦ<br />
Χριστοῦ, 5) τῆς Πλατυτέρας στήν κόγχη<br />
τοῦ ἱεροῦ ἔνθρονη μέ τόν Ἰησοῦ βρέφος<br />
στήν ἀγκαλιά Της, ὡς ἡ γέφυρα πού ἕνωσε<br />
τή γῆ μέ τόν οὐρανό, 6) τῆς Ἁγίας Τριάδος<br />
μέ τή συμβολική παράσταση τῆς φιλοξενίας<br />
τοῦ Ἀβραάμ, πάνω στό ἡμικύκλιο<br />
τοῦ Ἱεροῦ, 7) τήν Ἑτοιμασία τοῦ Θρόνου<br />
πάνω στόν ὁποῖο ὑπάρχει τό Εὐαγγέλιο καί<br />
25
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
τό Ἅγιο Πνεῦμα ὡς περιστερά, κάτω ἀπό<br />
τήν Ἁγία Τριάδα, ὅπου συμβολίζεται ἡ Δευτέρα<br />
Παρουσία τοῦ Κυρίου (βλ. στόν διαδικτυακό<br />
τόπο http://www.apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/<br />
art/naos/45.jpg).<br />
β) Λειτουργικός κύκλος: Στό χῶρο τοῦ<br />
ἱεροῦ βήματος εἰκονίζονται: 1) ἡ Θεία Λειτουργία,<br />
τήν ὁποία τελοῦν ἄγγελοι στόν<br />
οὐρανό, 2) ἡ Μετάληψη τῶν Ἀποστόλων<br />
ἀπό τό Χριστό, 3) οἱ μορφές τῶν Μεγάλων<br />
Ἱεραρχῶν, κάτω ἀπό τήν Πλατυτέρα στή<br />
κόγχη (Μ. Βασιλείου, Ἰ. Χρυσοστόμου,<br />
Γρηγορίου Θεολόγου, Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας,<br />
Μ. Ἀθανασίου κ.ἄ.), οἱ ὁποῖοι<br />
κρατοῦν λειτουργικά εἰλητάρια (βλ. στόν<br />
διαδικτυακό τόπο http://www.apostolikidiakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/art/naos/46.jpg)<br />
γ) Ἱστορικός κύκλος: Στίς καμάρες καί<br />
στούς τοίχους τοῦ κυρίως ναοῦ ζωγραφίζονται<br />
παραστάσεις ἀπό τήν ἱστορία τῆς<br />
Ἐκκλησίας: 1) Σκηνές ἀπό τή ζωή τοῦ Χριστοῦ<br />
(Γέννηση, Βάπτιση, Σταύρωση,<br />
Ἀνάσταση, Ἀνάληψη), σκηνές θαυμάτων,<br />
2) Σκηνές ἀπό τή ζωή τῆς Θεοτόκου<br />
(Γέννηση, Εἰσόδια, Κοίμηση), 3) Σκηνές<br />
ἀπό τή ζωή τῶν Ἁγίων (μαρτύρια, θαύματα)<br />
κ.λ.π., 4) Προσωπογραφίες Ἁγίων<br />
ἀνδρῶν (νότιος τοῖχος) καί γυναικῶν (βόρειος<br />
τοῖχος). Σέ αὐτόν τόν εἰκονογραφικό<br />
κύκλο ἀνήκουν καί οἱ εἰκόνες τοῦ<br />
τέμπλου. Ἀριστερά τῆς Ὡραίας Πύλης<br />
εἰκονίζεται ὁ Δεσπότης Χριστός, περιβεβλημένος<br />
μέ ὅλη Του τή δόξα. Δεξιά τῆς<br />
Ὡραίας Πύλης εἰκονίζεται ἡ Θεοτόκος μέ<br />
τόν Κύριο στίς ἄχραντες ἀγκάλες Της, ἡ<br />
Ὁποία ὡς ἡ στοργική μητέρα τοῦ κόσμου,<br />
δέεται γιά τούς πιστούς. Δεξιά τοῦ Κυρίου<br />
εἰκονίζεται ὁ τίμιος Πρόδρομος, ὁ<br />
«μείζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν προφήτης»<br />
(Λούκ. 7,28) καί αὐτός δεόμενος. Δεξιά τῆς<br />
Θεοτόκου ὁ τιμώμενος ἅγιος του ναοῦ ἤ<br />
παράσταση Δεσποτικῆς ἤ Θεομητορικῆς<br />
ἑορτῆς στήν ὁποία εἶναι ἀφιερωμένος ὁ<br />
ναός Στό πάνω μέρος τοῦ τέμπλου εἰκονίζονται<br />
σκηνές ἀπό τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ<br />
Κυρίου (Δωδεκάορτο) καί οἱ μορφές τῶν<br />
ἀποστόλων καί ἄλλων ἐπιφανῶν ἁγίων<br />
(βλ. στόν διαδικτυακό τόπο<br />
h t t p : / / w w w . a p o s t o l i k i -<br />
diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/art/naos/47.jpg).<br />
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ<br />
-Ἀντουράκης Γ., Χριστιανική ζωγραφική,<br />
Ἀθήνα.<br />
-Καραγιάννης Βασίλειος, Ἡ ἔννοια τῆς<br />
εἰκόνας στήν ὀρθόδοξη ἐκκλησία, Τέρτιος,<br />
Κατερίνη 1987.<br />
-Σμέμαν Ἀλέξανδρος, Λειτουργία καί<br />
ζωή, Ἁρμός, Ἀθήνα 2007.<br />
26
«Ὅταν τελειώνει ἡ ἐξομολόγηση<br />
Ἱερέως Κων/νου Ν. Καλλιανοῦ<br />
Δὲν ἐπιθυμῶ νὰ διδάξω κανένα, εἴτε<br />
πρεσβύτερο στὴν διακονία τῆς<br />
Ἰερωσύνης καὶ πνευματικῆς πατρότητος,<br />
εἴτε νεώτερο. Ἁπλὰ καὶ<br />
μόνο καταθέτω τὶς σκέψεις μου, γιὰ νὰ πῶ<br />
αὐτὰ ποὺ μπορεῖ νὰ παρηγορήσουν τὴν<br />
ψυχή μου, ἀλλὰ καὶ ν᾿ ἀνοίξουν διάλογο<br />
διδαχῆς καὶ καταρτισμοῦ γιὰ τὸν ὑποφαινόμενο<br />
(ποὺ τοῦ ἀρέσει νὰ διδάσκεται<br />
καὶ νὰ καταρτίζεται: μήπως χάνει καὶ τίποτε;).<br />
Κι αὐτὴ τὴ φορὰ θὰ ἤθελα νὰ μοιραστῶ<br />
μαζὶ μὲ τοὺς ἀναγνῶστες τὸ ἀκόλουθο<br />
θέμα, ποὺ δὲν εἶναι τυχαῖο, μήτε καὶ<br />
δίχως σημασία. Ἀφορᾶ δὲ αὐτό, τὸ Μυστήριο<br />
τῆς Ἐξομολόγησης, ὄχι ὡς μυστηριακὴ<br />
πράξη -ἔχουν γραφεῖ πλῆθος μελετῶν<br />
γι᾿ αὐτό- ἀλλ᾿ ὡς ποιμαντικὸ βίωμα.<br />
Βίωμα ποὺ ταμιεύεται στὴν ψυχὴ τὴν<br />
ὥρα ποὺ κι ὁ τελευταῖος πιστὸς ἀποχωρεῖ,<br />
κι ὁ πνευματικὸς ἀφαιρεῖ τὸ ἐπιτραχήλιό<br />
του καὶ παραμένει στὸ Ἱερὸ Βῆμα, μόνος<br />
πιὰ μὲ τὴ σιωπὴ τοῦ ἄδειου ναοῦ νὰ τὸν<br />
περιβάλλει. Κι ὄχι μονάχα τὴ σιωπή, ἀλλὰ<br />
καὶ τὸ πλῆθος τῶν σκέψεων ποὺ τὸν κυκλώνουν,<br />
καθὼς ἄκουσε πρὶν ἀπό λίγο κι<br />
ἀντιμετώπισε ποικίλες καταστάσεις καὶ<br />
προβλήματα, τὰ ὁποῖα τοῦ κατάθεσαν οἱ<br />
πιστοὶ στὴν ἐξομολόγηση μὲ διαφορετικὸ<br />
τρόπο ὁ καθένας, ἀλλ᾿ ὅμως μὲ τὴν<br />
ἐλπίδα φορεμένη στὴν ψυχὴ ὅλων, ὅτι ὁ<br />
Θεὸς ποὺ τοὺς ἀφουγκράζεται, θ᾿ ἀνοίξει<br />
μιὰ θύρα στὴν πληγωμένη τους ψυχὴ γιὰ<br />
νὰ σταλάξει τὸ ἔλεός Του καὶ φυσικὰ τὴν<br />
παραμυθία Του. Ποὺ τόσο χρειαζόμαστε...<br />
Ὡστόσο, αὐτὲς οἱ πρῶτες στιγμὲς μετὰ<br />
τὴν ἐξομολογηση εἶναι γιὰ τὸν πνευματικὸ,<br />
καθε φορά, ὅλο καὶ πιὸ κορυφαῖες, ἀφοῦ<br />
νοιώθει τὴν καρδιά του νὰ γίνεται ὅπως ἡ<br />
ταραγμένη θάλασσα, τῆς ὁποίας μήτε<br />
ποὺ διακρίνεται ὁ βυθός. Κι ἀσφαλῶς<br />
πρέπει νὰ παρέλθει ἕνα ἱκανὸ χρονικὸ διάστημα,<br />
ὥστε νὰ ἡρεμήσει καὶ νὰ γίνει ἡ γαλήνη<br />
ἐκείνη ποὺ καθρεφτίζει ὅλη τὴν<br />
εἰρήνη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν καλωσύνη. Τὸ ἴδιο<br />
χρειάζεται νὰ γίνει δὲ καὶ μὲ τὸν πνευματικό:<br />
Καὶ τοῦτο, γιὰ νὰ καταφέρει ν᾿<br />
ἀρχειοθετήσει τὰ πράγματα, γιὰ νὰ ἡρεμήσει<br />
καὶ νὰ προσέξει νὰ τὰ δεῖ κάτω ἀπὸ<br />
τὸ μέτρο τῆς θείας φιλανθρωπίας. Γιατὶ<br />
ἀκόμα γυρίζουν στὸ νοῦ του τὰ ὅσα ἄκουσε<br />
μὲ προσοχή, ξαναθυμᾶται τὶς στιγμὲς τὶς<br />
κορυφαῖες ποὺ συγκλονίστηκε ἀπὸ τὰ<br />
ὅσα τοῦ εἶπαν μὲ συντριβὴ καὶ δέος. Ὅλ᾿<br />
αὐτά, λοιπόν, στροβιλίζονται μέσα του,<br />
γιατὶ τὰ ἔζησε στὴν ἐξομόλογηση μὲ ἔντονο<br />
βιωματικὸ τρόπο, λές κι οἱ λέξεις τῶν<br />
ἐξομολογουμένων ἦταν καρφιὰ ποὺ μπήγονταν<br />
στὴν ψυχή του. Τόσο ἔντονες κι<br />
ἀληθινὲς ἦταν κάποιες στιγμές, ὤστε νὰ<br />
τὸν ἀγγίζουν μὲ τέτοιο τρόπο, ποὺ τοῦ φαινόταν<br />
ὅτι μάτωνε ἐσωτερικά.<br />
Ὅλ᾿ αὐτά, λοιπόν, εἶναι ἀποθηκευμένα<br />
στὴν καρδιὰ τοῦ πνευματικοῦ, ὅπως ἐπίσης<br />
καὶ τὰ πρόσωπα, ποὺ περνοῦν μὲ κινηματογραφικὴ<br />
ταχύτητα ἀπὸ μπροστά<br />
του, τὸ καθένα μὲ τὸ διαφορετικὸ φορτίο<br />
ἁμαρτιῶν ποὺ φέρει, μὲ τὸν μπερδεμένο<br />
του ψυχισμό, τὸν χαρακτήρα του τὸ περίεργο<br />
ἤ ὄχι.<br />
Ἀλήθεια, ποιὸς μπορεῖ νὰ ζυγίσει τὸ<br />
δράμα ποὺ ζεῖ ὁ πνευματικὸς, ὁ συνειδητὸς<br />
καὶ φιλότιμος πνευματικός, καθὼς ἐπωμίζεται<br />
τόσους σταυροὺς καὶ πασχίζει νὰ<br />
τοὺς μεταποιήσει σὲ ἀναστάσιμη χαρὰ καὶ<br />
αἰσιοδοξία; Γιατὶ πρέπει νὰ γνωρίζουμε,<br />
πὼς ἡ ἄλλη ὄψη τῆς πνευματικῆς πατρό-<br />
27
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
τητας εἶναι ἡ ἄρση τῆς ἀπαισιοδοξίας<br />
ποὺ γεννᾶ ἡ ἁμαρτία, ὅπως ἐπίσης καὶ τὸ<br />
παραμέρισμα τῆς ὅποιας συννεφιᾶς ἡ<br />
ὁποία σκιάζει τὸν Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης:<br />
Ἐκεῖνος δηλαδή, ποὺ θὰ καταυγάσει μὲ<br />
φῶς τὰ σπήλαια τῆς ψυχῆς, ὅπου ἐνεδρεύουν,<br />
ὄχι μονάχα «οἱ λησταὶ λογισμοί»,<br />
ἀλλὰ καὶ τὸ ὅποιο σκοτάδι. Σκοτάδι,<br />
τὸ ὁποῖο καλεῖται νὰ τὸ διαλύσει σιγά-σιγά<br />
μὲ τὴ συνδρομή τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ποὺ μὲ<br />
τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἶμα Του, πραγματοποιεῖ<br />
αὐτὰ ποὺ ἐπιζητεῖ ὁ «μέλλων φαγεῖν Σῶμα<br />
Δεσπότου»: Τὸ ὁποῖο ὀφείλει νὰ Τὸ δεχθεῖ,<br />
«εἰς διόρθωσιν βίου καὶ ἀσφάλειαν· εἰς<br />
αὔξησιν ἀρετῆς καὶ τελειότητος· εἰς πλήρωσιν<br />
ἐντολῶν· εἰς Πνεύματος ἁγίου κοινωνίαν·<br />
εἰς ἐφόδιον ζωῆς αἰωνίου καὶ εἰς<br />
ἀπολογίαν εὐπρόσδεκτον, τὴν ἐπὶ τοῦ φοβεροῦ<br />
βήματός του· μὴ εἰς κρῖμα ἢ εἰς κατάκριμα».<br />
Ἡ περιπέτεια ποὺ βιώνει, λοιπόν, ὁ πνευματικὸς<br />
κατὰ τὴν ὥρα τοῦ Μυστηρίου τῆς<br />
Ἐξομολογήσεως δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ τὴν<br />
28<br />
καταλάβει ὁ κόσμος, ποὺ θεωρεῖ ὅτι<br />
ἐκεῖνες τὶς περιούσιες στιγμὲς ἀγωνίας καὶ<br />
ὀδύνης, ἁπλὰ μιὰ συζητήση γίνεται ἤ κι<br />
ἐξελίσσεται κι ὄχι μιὰ τιτάνια προσπάθεια<br />
καταλλαγῆς τοῦ ἐξομολογουμένου μὲ θεραπευτικὴ<br />
προοπτικὴ καὶ ἐπιστροφὴ «εἰς<br />
τὸ ἀρχαῖον κάλλος». Κι ἔχουν τὸ δίκιο τους<br />
οἱ ἄνθρωποι «Οὐ γὰρ οἶδασιν...». Γιατὶ<br />
πράγματι δὲ γνωρίζουν τίποτε, μήτε τὴν<br />
ἐναγώνια προσευχὴ τοῦ πνευματικοῦ γιὰ<br />
πλῆθος περιπτώσεων. Χώρια ἡ μνημόνευση<br />
στὴν Προσκομιδή, ποὺ γίνεται δίχως<br />
κανεὶς νὰ τὸ ἐπιβάλλει στὸν πνευματικό,<br />
μονάχα ἡ συνείδησή του.<br />
Ὡστόσο θὰ πρέπει νὰ σημειωθεῖ καὶ τὸ<br />
ἑξῆς: Πὼς κι ὁ πνευματικὸς ἔχει τὴν ἀνάγκη<br />
ἀποφορτισμοῦ τῆς ψυχῆς του, γιατὶ κάποτε<br />
τὰ προβλήματα τῶν ἄλλων τοῦ γίνονται<br />
δυσβάστακτα-ἄνθρωπος δὲν εἶναι;-<br />
καὶ ἔχει τὴν ἀνάγκη νὰ τὰ συζητήσει, μὲ<br />
σκοπὸ νὰ βοηθήσει, νὰ συνδράμει τὴν<br />
ὅποια ψυχή. Κι ἐδῶ εἶναι ποὺ ἀπαιτεῖται ἡ<br />
καταφυγὴ τοῦ πνευματικοῦ σὲ κάποιον<br />
ἄλλο, ἐμπειρότερο τοῦ ἰδίου. Γιατὶ μὲ τὸν<br />
τρόπο αὐτὸ θὰ καταφέρει νὰ βοηθήσει,<br />
τόσο τὸν ἑαυτό του, ὅσο καὶ τὸν κάθε ἐξομολογούμενο.<br />
Φυσικὰ αὐτὴ ἡ διαδικασία<br />
χρειάζεται μεγάλη προσοχή, ἐναγώνια<br />
προσευχή, ὅπως τὸν φωτίσει ὁ Θεὸς νὰ μὴ<br />
παρεκλίνει, ἀλλὰ νὰ καταθέσει στὸν πνευματικό<br />
του τὰ πραγματα μὲ τὴ δυνατὴ<br />
ἀκρίβεια, τὴν ἀπαραίτητη ἐχεμύθεια καὶ<br />
τὴν προσεχτικὴ διατύπωση. Ὅπως μιλᾶμε<br />
γιὰ ἀσθένειες, ἄλλες περαστικὲς κι ἄλλες<br />
ἀνίατες. Κι οἱ δεύτερες εἶναι πάντα τόσο<br />
τραγικές, ἐπώδυνες καὶ περιπετειώδεις. Γι᾿<br />
αὐτὸ ὅταν ἀποσυρθοῦν ὅλοι ἀπό τὸ ἐξομολογητήριο<br />
κι ἀπομείνει μοναχός του ὁ<br />
ἱερέας, τότε, ποὺ οἱ περισσότεροι νομίζουν<br />
ὅτι ὅλα τελείωσαν, γιὰ κεῖνον, τὸν πνευματικὸ<br />
δηλαδή, κάτι νέο ἀρχίζει. Καὶ ποιὸς<br />
ἄλλος ἐκτὸς ἀπὸ τὸ Θεὸ μπορεῖ νὰ τὸ καταλάβει;<br />
***<br />
Στὸν πολυαγαπητὸ π. Εὐαγγελο Παχυγιαννάκη,<br />
τὸν ποιητὴ καὶ λόγιο ἀδελφό καὶ<br />
συλλειτουργό, εὐχαριστία.
Ὁ Ὅσιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης<br />
ὡς Πνευματικός Πατέρας καί Παιδαγωγός<br />
Γεωργίου Κρουσταλάκη,<br />
Ὁμ. Καθηγητῆ Φιλοσοφικῆς καί Θεολογικῆς Σχολῆς Παν/μίου Ἀθηνῶν<br />
Σεβαστοί πατέρες*, θά ἤθελα νά ζητήσω<br />
καταρχήν συγγνώμη διότι ἔχω<br />
τό θράσος νά ὁμιλῶ ἐνώπιον ἀνθρώπων<br />
πού φέρουν τήν ἱερωσύνη καί ἐν<br />
δυνάμει τά χαρίσματα καί τίς δωρεές τοῦ Ἁγίου<br />
Πνεύματος. Ἀλλά ἐπειδή ἔχω τήν ἄδεια<br />
τοῦ Σεβασμιωτάτου καί τήν εὐχή τοῦ γέροντα<br />
προχωρῶ διότι καί ὡς καθηγητής τῆς<br />
Θεολογικῆς Σχολῆς ἐδίδασκα σέ πνευματικούς<br />
πατέρες-φοιτητές μου καί ἄντρες καί<br />
γυναῖκες πού ἀκολούθησαν τό δρόμο τοῦ<br />
Μοναχισμοῦ.<br />
Θά ἤθελα σήμερα νά δοῦμε τόν θεσμό τῆς<br />
πνευματικῆς πατρότητος, γιατί εἶναι καταρχήν<br />
πολύ σημαντικό παιδαγωγικό θέμα,<br />
πῶς τό λειτούργησε καί πῶς τό ἔζησε ὁ Ἅγιος<br />
Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης. Ἄς προσπαθήσουμε<br />
νά δοῦμε κάποια στοιχεῖα, τά<br />
ὁποῖα μπορεῖ νά μᾶς ὠφελήσουν στό ἔργο<br />
μας. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος εἶναι ὁ κατεξοχήν<br />
μελετητής τῆς πνευματικῆς πατρότητος<br />
σύμφωνα μέ τήν ἔκφρασή του «ἐάν γάρ μυρίους<br />
παιδαγωγούς ἔχητε ἐν Χριστῷ, ἀλλ’ οὐ<br />
πολλούς πατέρας. Ἐν γάρ Χριστῷ Ἰησοῦ διά<br />
τοῦ Εὐαγγελίου ἐγώ ὑμᾶς ἐγέννησα» (Α΄ Κορ.<br />
4, 14). Ἐκεῖνο πού μᾶς ἐνδιαφέρει εἶναι ὄχι<br />
ἡ ἐπιφανειακή παιδαγωγική καθοδήγηση, καθώς<br />
διακρίνει τόν παιδαγωγό ἀπό τόν πνευματικό<br />
πατέρα, ἀλλά ἀκριβῶς ἡ βαθύτερη<br />
σχέση, ἡ κοινωνία τῶν ψυχῶν, σέ μιά ἐποχή<br />
ἀλλοτρίωσης, ψυχοπαθολογίας, πόνου καί<br />
θανάτου. Αὐτή τή συνάντηση τῶν καρδιῶν<br />
εἶναι τό σημαντικότερο σέ μιά ἐποχή πού ὁ<br />
ἴδιος ὁ Κύριος λέγει στό κατά Ματθαῖον<br />
Εὐαγγέλιον «ἡ μέριμνα τοῦ αἰῶνος τούτου καί<br />
ἡ ἀπάτη τοῦ πλούτου συμπνίγει τόν λόγον»<br />
(Ματθ. 13,22). Ἐδῶ περικλείεται ἀκριβῶς ὅλη<br />
ἡ ἀλήθεια τῆς παθολογίας τῆς ἐποχῆς μας καί<br />
ἡ δυσκολία στό δικό σας ἔργο, γιατί οἱ<br />
ἄνθρωποι εἶναι ἡ ἀπάτη τοῦ πλούτου καί<br />
εἶναι ἀκριβῶς ἡ μέριμνα γιά τόν αἰώνα<br />
αὐτό. Ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἡ προσωπικότητα<br />
τοῦ πνευματικοῦ πατέρα ἔρχεται νά ἐκφραστεῖ<br />
ὡς παραμυθητικός καί θεραπευτικός λόγος<br />
στό σημερινό ἄνθρωπο.<br />
Ἀλλά ἐκεῖνο πού πρέπει εὐθύς ἐξαρχῆς νά<br />
προσέξουμε εἶναι ὅτι ὁ πνευματικός πατέρας<br />
δέν ὁμιλεῖ ἀφ᾿ ἑαυτοῦ, ἀλλά ὁμιλεῖ μέσα του<br />
τό Πνεῦμα τό Ἅγιον «οὐ γάρ ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες<br />
ἀλλά τό Πνεῦμα τοῦ πατρός ὑμῶν τό<br />
λαλοῦν ἐν ὑμῖν» (Ματθ. 10,20). Ὄχι μόνον οἱ<br />
Πατέρες, ἀλλά καί ὅλοι οἱ δάσκαλοι ἔχουν<br />
νά παίξουν τό ρόλο τῆς πνευματικῆς πατρότητος.<br />
Ἐάν δέν εἶναι πνευματικοί πατέρες<br />
ἀπέτυχαν στό σχολεῖο καί ἀποτυγχάνουν<br />
διότι δέν ἔχουν πάρει τήν πορεία πού λέγει<br />
ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Παιδεία<br />
μετάληψης ἁγιότητός ἐστιν» (Ε.Π.Ε. 25,<br />
282). Ὁ Δάσκαλος πού δέν ἔχει ἐλαχίστη<br />
ἁγιότητα -ὁ Θεός κρίνει τό μέτρον τῆς<br />
ἁγιότητος- δέν ἐκπέμπει κάτι, ἄρα εἶναι<br />
ἀποτυχημένος, διότι ἡ διδασκαλία δέν εἶναι<br />
λόγος, εἶναι βίωμα. Ὁ πνευματικός πατέρας<br />
μέ τόν ἀγώνα πού ἔχει κάνει ἔχει ἀποκτήσει<br />
χριστομίμητο καρδία, φιλόστοργο, πατρικότητα<br />
καί πορεύεται χέρι μέ χέρι μέ τό πνευματικό<br />
του τέκνο πρός τήν ἐν Θεῷ ἑνότητα.<br />
Ἔτσι καί σᾶς χρέωσε ὁ Θεός ἄνθρωπο δίπλα<br />
σας δέν θά τόν ξεχρεωθεῖτε ποτέ παρά μόνο<br />
στήν ἄλλη ζωή. Ἔχουμε τούς πατέρες πού τό<br />
λένε, ἀνθρώπους πού τούς συναντήσατε μία<br />
φορά, πού ἔκλαψαν στά πόδια σας μία<br />
φορά, ἐκεῖ κάτω ἀπό τό πετραχήλι, δέν<br />
*Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ κ. Γ. Κρουσταλάκη, πού ἐκφωνήθηκε κατά τήν Ἱερατική Σύναξη τῆς<br />
Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας στίς 7 Ἀπριλίου <strong>2014</strong>, στήν Αἴθουσα Συνεδρίων τοῦ Κέντρου<br />
Πολιτιστικῆς καί Κοινωνικῆς Μέριμνας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας.<br />
29
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
τούς ξεχρεώνεστε<br />
θά τούς<br />
ἔχετε καί θά<br />
τούς φέρετε<br />
μέχρι ἐπάνω<br />
καί ἐκεῖ θά<br />
δώσουμε ὅλοι<br />
λόγο. Αὐτό τό<br />
λέω ἐγώ πού<br />
δέν ἔχω πετραχήλι<br />
ἀλλά,<br />
κατά τόν Ἅγιο<br />
Ἰωάννη τό<br />
Χρυσόστομο,<br />
«ἱερουργῶ»<br />
καί ἐγώ.<br />
Ἱερουργεῖ ὁ<br />
δάσκαλος καί<br />
θά δώσει λόγο<br />
γιά τό χαμόγελο<br />
πού δέν<br />
ἔδωσε, γιά τήν ἀγκαλιά πού δέν ἄνοιξε, γιά<br />
τό ἄγγιγμα στήν πλάτη νά ἐνθαρρύνει τό<br />
παιδάκι πού κάνει τόν ἀγώνα ἤ τούς γονεῖς.<br />
Γιατί δέν ἔχουμε μόνο τά παιδιά, ἔχουμε τό<br />
σύστημα τῆς οἰκογένειας.<br />
Ἄν δέν προσέξουμε τί λέει ὁ Ἅγιος, τότε<br />
ἀποτύχαμε. Πορευόμεθα μαζί πνευματικός<br />
πατέρας καί παιδί καί ὑπερβαίνουμε καί τό<br />
θάνατο, δηλαδή πάει ὁ πνευματικός πατέρας<br />
καί λέει: «παιδί μου κοίταξε, ὅταν ἀποθάνω<br />
τό πρόβλημα πού ἐρχόσουν καί μοῦ ᾿λεγες<br />
θά ᾿ρχεσαι καί θά μοῦ τό λές στόν τάφο μου».<br />
Ἄρα ἀνοίγει ἐδῶ ἡ θύρα καί πᾶμε μαζί στόν<br />
οὐρανό μέ τό πνευματικό μας παιδί. Δέν τελειώνει<br />
ποτέ ἡ σχέση τῆς πνευματικῆς πατρότητας<br />
καί αὐτό τό λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος.<br />
Σύμφωνα μέ τόν Εὐεργετινό: «εὑρίσκονται<br />
δέ τινές ἐκ τῆς τοῦ Πνεύματος διδαχῆς<br />
ἔνδοθεν διδασκόμενοι, ὥστε κἄν ἔξωθεν<br />
αὐτοῖς ἀνθρωπίνης διδαχῆς ἐπιστήμη<br />
οὐχ ὑπάρχει, ἀλλ’ ἡ τοῦ ἔνδοθεν διδασκάλου».<br />
Ὁ Γέρων Πορφύριος ἦτο ἀγράμματος «ἀλλ’<br />
ἡ τοῦ ἔνδοθεν διδασκάλου σοφία οὐκ ἐκλείπει».<br />
Δηλαδή δέν εἶναι τά πανεπιστημιακά<br />
πτυχία, τά γράμματα τά κοσμικά, αὐτά πού<br />
μᾶς κάνουν πνευματικό πατέρα, ἀλλά εἶναι<br />
30<br />
ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τήν ὁποία προσελκύει<br />
ἡ ταπείνωση. Ἄν δέν ἔχουμε ταπείνωση<br />
δέν κάναμε τίποτα καί ἐδῶ ἀναφέρω<br />
δύο μεγάλα παραδείγματα πού ἔχουν μόνο<br />
«τήν ἔνδοθεν διδασκάλου σοφία». Ὁ Γέρων<br />
Πορφύριος ἦτο αὐτοδίδακτος. Ὁ Ἅγιος<br />
Ἀντώνιος, λέει, ὅτι οὔτε νά κάνει ἀνάγνωση<br />
δέν ἤξερε. Ἀπό τό Συμβουλευτικό Ἐγχειρίδιο<br />
τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου διαβάζω γιά τούς<br />
πνευματικούς πατέρες: «Αὐτοί πρῶτον Θεοί<br />
κατά Χριστόν, κατά χάριν γεγονότες τότε τήν<br />
προστασίαν ἀναδεχόμενοι τῶν μαθητῶν, μετέδιδον<br />
εἰς αὐτούς ἀπό τοῦ πλούτου τῶν<br />
ἑαυτῶν χαρισμάτων καί πάντα ἐγίνοντο εἰς<br />
αὐτούς ἰατροί, φωστῆρες, ὁδηγοί, σωτῆρες, θεραπεύοντες<br />
τήν ψυχήν ἀρρωστοῦντας, φωτίζοντες<br />
τούς ἐσκοτισμένους».<br />
Καί στήν ἐποχή μας εἴχαμε πολλούς πνευματικούς<br />
πατέρες. Εἶναι μιά μεγάλη χωρία<br />
τῶν φιλοκαλικῶν Πατέρων: Ἀμφιλόχιος<br />
Μακρῆς, Φιλόθεος Ζερβάκος, Ἰάκωβος Τσαλίκης,<br />
Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής, Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης,<br />
Ἐπιφάνιος ὁ Θεοδωρόπουλος,<br />
ἐδῶ ἀπό τήν Κρήτη θά ἀναφέρω τούς<br />
δύο Εὐμένιους, τῶν Ρουστίκων πού ἦτο ὁ<br />
«Ἐφραίμ τῆς Κρήτης» καί ὁ Εὐμένιος ὁ Σαριδάκης<br />
τῶν «Λοιμωδῶν».<br />
Θέλω σήμερα νά δοῦμε τό φωτεινό πρότυπo<br />
τοῦ πνευματικοῦ πατέρα καί παιδαγωγοῦ.<br />
Ὁ Ἅγιος Πορφύριος μᾶς δίνει τό πρότυπο<br />
γιά νά μιμηθοῦμε καί νά ἀκολουθήσουμε<br />
ὅσο καί ὅπου μποροῦμε.<br />
Ἡ προσωπικότητα τοῦ Γέροντος Πορφυρίου<br />
καί μιά σύντομη ἀναδρομή στήν ἐποχή<br />
του. Ἀπό μικρό παιδί, -γεννήθηκε τό 1906-<br />
ὁ πατέρας του, ὁ Λεωνίδας Μπαϊρακτάρης,<br />
φεύγει ἐργάτης στόν Παναμᾶ καί μπαίνει στά<br />
βάσανα τῆς ζωῆς. Εὐάγγελο τόν ἔλεγαν<br />
τότε καί ἦταν τό τέταρτο παιδί τῆς οἰκογένειας.<br />
Σέ ἡλικία μόλις ἑπτά χρονῶν πάει στή<br />
Χαλκίδα γιά νά δουλέψει σ᾿ ἕνα κατάστημα.<br />
Μετά πάει στόν Πειραιά, στήν ὁδό Τσαμανδοῦ,<br />
9 ἐτῶν. Ἐκεῖ, σέ ἕνα ἀνηφορικό δρομάκι,<br />
δούλεψε δύο χρόνια σέ ἕνα μπακάλικο,<br />
καί ἐκεῖ ἐγεύθη ὅλη τή βία καί τήν καταπίεση<br />
τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης<br />
ἀπό μικρό παιδί. Καί ἔλεγε: «μωρέ ἤμουνα
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
ἕνα κουτό παιδάκι, ἕνα ντροπαλό παιδάκι».<br />
Ἔτσι αὐτοχαρακτηριζόταν. Καί ἔπεσε στό χέρι<br />
του ὁ βίος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτη,<br />
πού θέλησε νά μιμηθεῖ. Ὁ Ἅγιος ἔβαλε<br />
δύο πρότυπα στή ζωή του, γι᾿ αὐτό ἔγινε<br />
πνευματικός πατέρας. Τό ἕνα εἶναι τό «ἀηδόνι<br />
τῆς ἐρημιᾶς», ἡ λατρεία, ἡ ὑμνωδία, ἡ δοξολογία<br />
στό Θεό Δημιουργό, ὅπως κάνει τό<br />
ἀηδόνι μέ μιά γλυκειά καί μεθυστική φωνή<br />
ψάλλει καί ὑμνεῖ τόν Πλάστη. «Γιατί λοιπόν<br />
νά μήν πάω καί ἐγώ στήν ἔρημο ἐν σιωπῇ χαμένος»<br />
ἔλεγε. Εἶχε τό πρότυπο τῆς ἐν σιωπῇ<br />
λατρείας. Ἐκφράζει ὁ ἴδιος προσευχητικά<br />
πρός τόν Κύριο ἀκριβῶς ὅ,τι τό ἀηδόνι. Εἶναι<br />
αὐτή ἡ ἀσκητική της φυγῆς ἀπό τήν κοινωνική<br />
βουή.<br />
Καί τό δεύτερο εἶναι τό ἡσυχαστικό ἀναχωρητικό<br />
πάλι πρότυπο τοῦ ὁσίου Ἰωάννου<br />
τοῦ Καλυβίτη πού ἀντιγράφει: «Θά πήγαινα<br />
ὡς ρακένδυτος καί ὡς ἄγνωστος σέ κανένα<br />
μοναστήρι νά μοῦ δίνανε κανένα παξιμάδι καί<br />
θά τό ἔτρωγα χωρίς νά λέω, ποῦ κάθομαι, ποῦ<br />
μένω καί ποιός εἶμαι. Εἶχα κάνει ὁλόκληρο<br />
σχέδιο, αὐτό ἦταν τό μυστικό μου». Μᾶς διδάσκει<br />
ὅτι στήν προετοιμασία του ὡς πνευματικοῦ<br />
πατέρα ὁ Γέρων Πορφύριος ἀγάπησε<br />
τήν ἐρημία, ἀγάπησε τήν ἀφάνεια, ἀγάπησε<br />
τή λιτότητα καί ἀγάπησε αὐτό πού τονίζουν<br />
οἱ μεγάλοι πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, τήν<br />
«ἑκούσια πτωχεία». «Ἕνα παξιμάδι νά μοῦ δίνουνε<br />
καί νά μήν μέ ξέρουν ποιός εἶμαι», ἔλεγε.<br />
Ἀλλά ὁ Θεός θέλει ἀλλιῶς καί τόν ἁρπάζει<br />
ἀπό ἐδῶ καί γιά λόγους ὑγείας τόν φέρνει<br />
στό κέντρο τῆς πολύβουης «Ὁμόνοιας».<br />
Ἀσκητής μέσα στόν πόνο μιᾶς καθημαγμένης<br />
κοινωνίας, μετά τά ἐρείπια τοῦ πολέμου.<br />
Αὐτός πού εἶναι ἕνας «Στάρετς» ἀπό τά<br />
ἔργα τοῦ Ντοστογιέφσκι, μιά φυσιογνωμία<br />
ἐξαγιασμένη. Αὐτός πού ἔκανε τό ἐσωτερικό<br />
ταξίδι τῆς καιομένης καρδίας καί ἔφτασε<br />
στά βάθη τῆς καρδιᾶς του καί ἀνακάλυψε<br />
«τόν κρυπτόν τῆς καρδίας ἄνθρωπον» (Α΄<br />
Πέτρου 3, 4). Ἐκεῖ ὅπου, ἀφοῦ ἀνακάλυψε<br />
αὐτόν τόν ἄνθρωπο, ἀπέκτησε τό χάρισμα νά<br />
ἀκούει στήν ἡσυχία τῆς καρδιᾶς του, τόν<br />
ἄλαλον λόγον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. «Τό<br />
Πνεῦμα τοῦ πατρὸς ἡμῶν τό λαλοῦν» (Ματθ<br />
10,20) ἐν αὐτῷ, τό ὁποῖο τόν κατηύθυνε.<br />
Αὐτός, λοιπόν, κατεβαίνει στήν Ὁμόνοια. Μέ<br />
τήν ἁγία ταπείνωσή του ἕλκει τή θεία χάρη,<br />
γίνεται αἰχμάλωτος του Ἁγίου Πνεύματος, ζεῖ<br />
μέ τή θεία τρέλα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ζεῖ<br />
μέ τό Θεῖο ἔρωτα πού εἶναι ἐκστατικός<br />
ἔρωτας, κατά τόν Ἅγιο Διονύσιο τόν Ἀρεοπαγίτη.<br />
Ὁ πνευματικός πατέρας δέν ἔχει προσωπική<br />
ζωή: «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζεῖ δέ ἐν ἐμοί<br />
Χριστός... ἐμοί γάρ τό ζῆν Χριστός καί τό ἀποθανεῖν<br />
κέρδος» (Γαλ. 2,20), εἶναι τό πλημμύρισμα,<br />
τό ἐκχύλισμα τῆς θείας χάριτος, λειτουργεῖ<br />
καί συμβουλεύει κυρίως μέ τή σιωπή<br />
καί ἀσκεῖ τήν «παιδαγωγική τοῦ λεντίου».<br />
Ἐάν ὁ καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου, ἐάν ὁ<br />
δάσκαλος, ἐάν ὁ ἱερεύς δέν «πλύνει πόδια»<br />
δέν εἶναι ἄξιος τῆς κλήσης πού τοῦ ἔκανε ὁ<br />
Κύριος. Δηλαδή, ἡ «παιδαγωγική τοῦ λεντίου»<br />
εἶναι παιδαγωγική τῶν γονάτων καί<br />
παιδαγωγική τῶν δακρύων.<br />
Ὁ Γέρων Πορφύριος ὅμως εἶχε ἕνα ξεχωριστό<br />
χάρισμα: Δέν τοῦ ἔλειψε ποτέ τό χαμόγελο.<br />
Πάντοτε ὁ χαμογελαστός Ἅγιος.<br />
Εἶναι αὐτό τό χαμόγελο ἡ ψυχή τοῦ χριστιανοῦ<br />
πού πρέπει νά εἶναι λεπτή, νά εἶναι<br />
εὐαίσθητη, νά εἶναι αἰσθηματική, νά πετάει.<br />
Ἔτσι ἔλεγε ὁ Ἅγιος: «Ἡ ζωή μου ὅλο<br />
χαρά καί ἀγαλλίαση. Ζοῦσα μές στά ἄστρα,<br />
μές στό ἄπειρο, στόν οὐρανό, στά μεγαλεῖα τοῦ<br />
Θεοῦ... Ὅποιος θέλει νά γίνει χριστιανός<br />
πρέπει πρῶτα νά γίνει ποιητής». Ἐνῶ ἦτο<br />
αὐτοδίδακτος ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ξεχώριζε<br />
ὅλους τούς μεγάλους μουσουργούς. Ἐβλεπε<br />
μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί μιλοῦσε<br />
γιά τή θεραπευτική λειτουργία καί<br />
ἀποκωδικοποιοῦσε τά μηνύματα πού ἔδινε<br />
ἡ φύση καί ἔλεγε: «ἡ ἀπεραντοσύνη τῆς θάλασσας»,<br />
«ἡ αἰωνιότητα τῶν βράχων», «τό<br />
ἄρωμα τῶν λουλουδιῶν», «ἡ νοτισμένη γῆ<br />
τῶν Καυσοκαλυβίων». «Διαβάστε τά βιβλία<br />
τά μεγάλα, τά φιλοσοφικά, ὅλα αὐτά θά<br />
τά διαβάσουμε καί τά βιβλία τῶν πατέρων,<br />
ἀλλά ἄν σκύψουμε καί κοιτάξουμε ἕνα λουλουδάκι<br />
θά μᾶς μιλήσει ἀκριβῶς γιά τό μεγαλεῖο<br />
του Θεοῦ, οἱ δροσοσταλίδες αὐτές<br />
εἶναι τό κρυπτό Εὐαγγέλιο τῆς φύσης», ἔλεγε<br />
ὁ Ἅγιος Γέροντας. «Νά σκύψουμε τό<br />
31
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
32<br />
πρωί νά ποῦμε καλημέρα στά τριαντάφυλλά<br />
μας, νά τά χαϊδέψουμε. Ἔχουνε μιά εὐαισθησία<br />
τά δέντρα τά καρποφόρα, τά χορταράκια,<br />
νά τούς μιλήσουμε». Ἐπίσης, «τά<br />
βράχια πόσα μοῦ λέγανε, τόσα πολλά, τά ρωτοῦσα<br />
γονατιστός καί μοῦ ἔλεγαν τί εἶδαν<br />
στά Καυσοκαλύβια τόσα χρόνια, τί εἶδαν τά<br />
μάτια τους καί μοῦ τά ἔλεγαν καί ἐγώ κατανυγόμουνα,<br />
τά ἔβλεπα καί ἐγώ ὅπως τά<br />
᾿βλεπαν αὐτά μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ». Συμβούλευε<br />
νά χαιρόμαστε ὅσα μᾶς περιβάλλον,<br />
γιατί «ὅλα γύρω μας εἶναι σταλαγματιές τῆς<br />
ἀγάπης τοῦ Θεοῦ».<br />
Ἡ ἐποχή του εἶναι ἐποχή ἀγριότητας καί περιμένει<br />
τήν ποιητικότητα καί τή μουσικότητα<br />
αὐτῆς τῆς ψυχῆς. Ἔρχεται λοιπόν ἡ προφητική<br />
καί ἡ ποιητική παρουσία του ὡς εὐλογία<br />
Θεοῦ στήν Ὁμόνοια. Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος,<br />
Μικρασιατική καταστροφή, Β΄ Παγκόσμιος<br />
πόλεμος καί ἐδῶ ἐμφύλιος σπαραγμός.<br />
Τό 1940 ἦρθε ὁ Ἅγιος Γέροντας στήν<br />
Ἀθήνα. Διορίζεται Ἐφημέριος τοῦ Ἁγίου Γερασίμου,<br />
στήν ὁδό Πειραιῶς, πού εἶναι παρεκκλήσι<br />
τῆς Πολυκλινικῆς Ἀθηνῶν. Εἶχαν<br />
ξεσπάσει τά Δεκεμβριανά. Καί ἡ παιδική μου<br />
ψυχή θυμᾶται ὅτι τό 1943-1944 οἱ πολυβολισμοί<br />
κυριαρχοῦσαν τή νύχτα στήν Ὁμόνοια.<br />
Σπαραγμός ἐμφύλιος, ἐρείπια, αἵματα,<br />
κατοχή, πείνα, ἐκτελέσεις, σκελετωμένοι<br />
ἄνθρωποι.<br />
Καί ἔρχεται στήν Ὁμόνοια ὁ Γέρων Πορφύριος.<br />
Ὁ π. Πορφύριος ἦταν ὁ διακριτικός<br />
πνευματικός Πατέρας τῆς ἀγάπης, τῆς ταπείνωσης<br />
καί τῆς ὑπακοῆς. Μέ τό διορατικό<br />
καί προορατικό του χάρισμα βοήθησε καί<br />
παρηγόρησε χιλιάδες ψυχές. Ἀγάπησε ἰδιαιτέρως<br />
μία κατηγορία ἀνθρώπων, πού<br />
στούς ἀγῶνες τους συνήθως παραμένουν<br />
«ἀπαράκλητοι», τούς ἀνθρώπους τῆς ὁδύνης<br />
καί τοῦ πένθους. Πνευματικά του παιδιά εἶναι<br />
κυρίως γονεῖς πού σηκώνουν κάποιο Σταυρό<br />
καί πορεύονται στή ζωή μέ ἀνδρεῖο<br />
πνεῦμα ὑπομονῆς καί καρτερικότητας καθοδηγούμενοι<br />
ἀπό μία ἐσωτερική καί «φερέπονον»<br />
αἴσθηση. Εἶναι κυρίως καρκινοπαθεῖς<br />
καί κατάκοιτοι, ἄνθρωποι τῆς ὀδύνης<br />
καί τοῦ πένθους, ἄνθρωποι τῆς ἐλπίδας<br />
ἀλλά καί τῆς ἀπόγνωσης πού δέν πίστευαν<br />
σέ τίποτα, ὅλους τούς ἀγκαλιάζει, δέν κάνει<br />
διάκριση. Ἀγκαλιάζει ἐκείνους πού τή νύχτα<br />
γύρω στίς 2:00-3:00΄ αἰσθάνονται τή βίωση<br />
τῆς βιολογικῆς τους φθορᾶς μέ τόν καρκίνο<br />
ἤ τήν κατάκλιση πού ἔρχεται στόν ὀργανισμό<br />
τους καί ἐκείνη τήν ὥρα θέλουν ἕνα<br />
τηλέφωνο. Καί δέν κοιμᾶται ὁ Ἅγιος ὅλη τή<br />
νύχτα. Ἐπικοινωνεῖ μέ τό τηλέφωνο. Ἀγαπάει<br />
τούς ναυτικούς καί τούς στέλνει μηνύματα<br />
στόν Ἰνδικό ὠκεανό, ἐπειδή ἔβλεπε τυφώνα<br />
νά ἔρχεται καί τούς λέει «φύγετε ἀπό ἐκεῖ»<br />
καί τούς ἔδινε ἄλλες συντεταγμένες καί<br />
ἄλλαζαν ρότα.<br />
Αὐτή τήν ἐποχή πού εἶναι ὁ πατήρ Πορφύριος<br />
στήν Ἀθήνα εἶναι καί ὁ πατήρ Ἠλίας<br />
Τσακογιάννης, ὁ ὁποῖος εἶναι μιά ἁγία φυσιογνωμία,<br />
μετέπειτα Μητροπολίτης Δημητριάδος,<br />
πρίν τό μακαριστό Χριστόδουλο,<br />
πνευματικός γέροντας καί ἐφημέριος στόν<br />
Εὐαγγελισμό 25 χρόνια. Πάνω στό Ἱπποκράτειο<br />
εἶναι ὁ Εὐσέβιος Γιαννακάκης, ἁγια-
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
σμένη φυσιογνωμία. Στόν Ἐρυθρό Σταυρό<br />
εἶναι ὁ λόγιος καί ἀσκητικός, δεύτερος στήν<br />
τάξη στή Μονή Λογγοβάρδας, μετά τόν Φιλόθεο<br />
Ζερβάκο, ὁ πατήρ Ἀντώνιος Ρωμαῖος<br />
πού εἶναι ἁγιορείτης τώρα. Αὐτοί ὅλοι στό<br />
κέντρο τῆς Ἀθήνας.<br />
Τό πνευματικό ἔργο τοῦ Γέροντος Πορφυρίου<br />
ἀγκάλιασαν δύο πνευματικά του παιδιά,<br />
οἱ ἀδελφοί Ἀλιβιζάτοι, Νικόλαος καί<br />
Ἀμίλκας πού ἦταν καθηγητές Πανεπιστημίου.<br />
Τότε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χρύσανθος δέν<br />
τόν ἤθελε Ἐφημέριο στόν Ἅγιο Γεράσιμο τῆς<br />
Πολυκλινικῆς Ἀθηνῶν, ἐπειδή δέν εἶχε ἀπολυτήριο<br />
τουλάχιστον τοῦ δημοτικοῦ σχολείου.<br />
Ὅμως ἐγνώριζε καί ἐξέφραζε μέ μεγάλη<br />
σαφήνεια τό ὁποιοδήποτε πρόβλημα<br />
εἴτε μηχανολογικό, εἴτε ψυχολογικό τῶν<br />
ἀνθρώπων. Μέ τό φωτισμένο του λόγο<br />
βοηθοῦσε τίς ἐνδοοικογενειακές τραυματικές<br />
ἐμπειρίες, ἔκανε διάγνωση ἰατρικῶν<br />
λαθῶν καί ἀσθενειῶν. Τελικά τόν δέχθηκε,<br />
εἶπε ὅτι «ναί, ἕναν Ἅγιο τόν θέλουμε ἐδῶ».<br />
Ἔμεινε ὁ Ἅγιος ἐκεῖ καί συμβούλευε τόν Ἀμίλκα<br />
Ἀλιβιζάτο μέχρι τήν τελευταία του πνοή.<br />
Ἐπηρεάστηκε δέ τόσο πολύ πού ἄφησε μιά<br />
πνευματική διαθήκη. Ἐτοῦτα τά στοιχεῖα μοῦ<br />
τά ἔδωσε ὁ Νικοπόλεως καί Πρεβέζης Μελέτιος<br />
καί μοῦ εἶπε «θά τά λέτε στήν ὁμιλία<br />
καί μάλιστα στούς κληρικούς». Τό 1969<br />
ἐκοιμήθη ὁ Ἀμίλκας Ἀλιβιζάτος. Ἀφοῦ εἶχε<br />
ἐνταφιασθεῖ ἀπό τό γέροντα ὥστε εἶπε:<br />
«θέλω νά εἶναι κλειδωμένες οἱ πόρτες ὅταν<br />
θά γίνει ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία, νά ἔρθουνε ἐπιλεγμένοι<br />
ἄνθρωποι, -ἐπειδή ἤξερε ποιοί θά<br />
προσηύχοντο ἐπέλεξε ἀπό τό νοσηλευτικό<br />
καί ἰατρικό προσωπικό- θέλω μόνο τόν γέροντα<br />
Πορφύριο νά τελέσει, κλειστές οἱ πόρτες,<br />
ἕνα νεκροσέντουκο ἀπό παλιές σανίδες,<br />
παλιά ροῦχα, τριμμένα ὑποδήματα, μιά κουρελού,<br />
καί προσοχή τό φέρετρο δέν θά εἶναι<br />
πάνω σε σκαμνί ἀλλά θά εἶναι κάτω στίς πλάκες».<br />
Εἶναι ὅλα συμβολικά, ἀλλά δείχνουν<br />
τόν ἐπηρεασμό ἀπό τόν πνευματικό πατέρα.<br />
Εἶπε καί γιά τόν δάσκαλό μας τότε, «θά καλέσουμε,<br />
λέει, τόν Ἰωάννη Θεοδωρακόπουλο,<br />
τόν μεγάλο δάσκαλο τῆς φιλοσοφίας καί<br />
εὐλαβή ἄνθρωπο ἀλλά ὄχι ὡς ἀκαδημαϊκό, γιά<br />
νά μήν πάρει<br />
ἀξία ὁ<br />
ἴδιος, ἀλλά<br />
ὡς ἰσάδελφο<br />
φίλο».<br />
Φ α ν τ α -<br />
στεῖτε λοιπόν<br />
ποιά<br />
ἦταν ἡ ἐπίδραση<br />
τήν<br />
ὁ π ο ί α<br />
ἀσκοῦσε.<br />
Δεύτερος<br />
ὁ Λεωνίδας<br />
Φιλιππίδης,<br />
ὁ<br />
καθηγητής<br />
τῶν θρησ<br />
κ ε υ μ ά -<br />
των. Τόν<br />
εἶχε γνωρίσει<br />
ὁ γέροντας.<br />
Ἐδῶ νά τό συνδυάσω λίγο μέ τόν<br />
Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Τιράνων, Δυρραχίου<br />
καί πάσης Ἀλβανίας κ. κ. Ἀναστάσιο<br />
(Γιαννουλάτο), πού εἶχε τόν π. Πορφύριο<br />
πνευματικό πατέρα μέχρι τήν τελευταία<br />
του πνοή. Κοιτάξτε τί ἀναστήματα σέ ἕναν<br />
ἀγράμματο μέ ταπείνωση ψυχῆς! Ὁ πατήρ<br />
Ἀναστάσιος πάει ἐκεῖ τήν ἡμέρα πού ἐκοιμήθη<br />
ὁ Φιλιππίδης, τό 1973, καί βλέπει ἕνα<br />
γεροντάκι μέ μαγκούρα στήν ἄκρη. Πλησιάζει<br />
τοῦ λέει: «παππούλη ποῦ πηγαίνετε;».<br />
Καί τοῦ λέει: «παιδί μου, πηγαίνω στήν κηδεία<br />
τοῦ Λεωνίδα τοῦ Φιλιππίδη, ὅπου πηγαίνεις<br />
καί ἐσύ σήμερα. Ἔλα νά πᾶμε μαζί!».<br />
Τό κατάλαβε, εἶδε τό χάρισμα, συνδέονται καί<br />
ἔκτοτε μέχρι τήν τελευταία στιγμή, πρίν πάρει<br />
ἀποφάσεις στά ἀκαδημαϊκά ἤ ἄλλα μεγάλα<br />
θέματα, τόν συμβουλευόταν.<br />
Ἐπίσης οἱ μεγάλοι καθηγητές τῆς NASA,<br />
ἔρχονταν τό καλοκαίρι κοντά του διότι<br />
ἔπαιρναν ἰδέες γιά τό διάστημα. Ἀκόμα, χειρούργοι<br />
καθηγητές, οἱ ὁποῖοι πήγαιναν πρό<br />
καί μετά ἀπό τίς ἐγχειρήσεις. Δέν θά ὑπῆρχε<br />
ἀνθρωπολογική βάση στήν παιδαγωγική, ἐάν<br />
δέν εἶχε τά χαρίσματα πού εἶχε ὁ Ἅγιος Γ<br />
33
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
έροντας: ἀπέραντη ἀγάπη, χωρίς ὅρους καί<br />
ὅρια, ἀπέραντη ὑπακοή, ἁγία ταπείνωση,<br />
ὅπως τήν ἔλεγε, διάκριση. Τό χάρισμα τῆς<br />
διακρίσεως ὑπάρχει ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα σέ<br />
ὅλους ἐσᾶς, Πατέρες μου, καί θά πρέπει αὐτό<br />
νά καλλιεργηθεῖ διά τῆς προσευχῆς. Τό δίνει<br />
ὁ Θεός. Στοιχειωδῶς ὑπάρχει καί στό δάσκαλο.<br />
Ἡ διάκριση παίζει αὐτόν τόν ρόλο<br />
παιδευτικά καί ψυχολογικά. Ἡ διόραση καί<br />
ἡ προόραση εἶναι μεγάλα χαρίσματα τῶν<br />
Ἁγίων. Ὁ Θεός φωτίζει τόν ὁποιοδήποτε<br />
ἱερέα καί ἀνοίγει τούς οὐρανούς. Δίνει<br />
ἀπαντήσεις τέτοιες πού οὔτε αὐτός καταλαβαίνει<br />
τί λέει καί ἔχουμε παραδείγματα<br />
ἐδῶ, φωτίζει.<br />
Ἡ κατανόηση τῶν γλωσσῶν ἦταν ἄλλο σημαντικό<br />
πού εἶχε ὁ Ἅγιος. Κάποτε τόν ἐπισκεφθηκε<br />
μιά Γαλλίδα καθηγήτρια. Ἔτυχε νά<br />
εἶναι ἐκεῖ καί μιά καθηγήτρια τῆς Γαλλικῆς<br />
γλώσσας καί τῆς λέει «ἐσύ μωρέ δέν θά<br />
μιλᾶς». «Μά γέροντα ἐσύ δέν ἔχεις ἰδέα, οὔτε<br />
λέξη γαλλικά». «Ἄσε ἐσύ καί θά δεῖς τί θά γίνει»<br />
λέει ὁ Γέροντας. Καί μιλάει ἐκείνη καί<br />
λέει: «Εἶμαι ἄθεη». «Μωρέ ἐσύ ἔχεις μιά καλή<br />
ψυχή τῆς εἶπε καί ἄς λές ὅ,τι θέλεις». Ἔγινε<br />
μοναχή αὐτή. Ἀρχίζει ἡ συζήτηση καί μιλάει<br />
ἐκεῖνος ἑλληνικά καί ἐκείνη γαλλικά καί<br />
γινότανε αὐτόματη μετάφραση ἐσωτερικά.<br />
Κατάσταση Πεντηκοστῆς: «ἤκουον εἷς ἕκαστος<br />
τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ λαλούντων αὐτῶν». Ὁ<br />
34<br />
Ἅγιος Γέροντας ἤξερε, σύμφωνα μέ τήν πανσέληνο,<br />
πῶς θά προσεγγίσουμε τό κλῆμα ἤ<br />
τήν ἐλιά. Νά δεῖτε τόν πιό πλούσιο πού<br />
ὑπῆρχε στά Μεσόγεια, ἕναν ἄνθρωπο τῆς<br />
μουτζούρας ἀλλά πολλοῦ χρήματος, πῶς<br />
τόν ἔφερε κοντά. Τόν ἔβλεπε ὅτι πήγαινε τή<br />
γυναίκα του γιά ἐξομολόγηση καί αὐτός καθότανε<br />
καί κάπνιζε σέ μιά ἐλιά. Καί ὅταν<br />
βρῆκε τήν κατάλληλη στιγμή ὁ Γέροντας<br />
εἶπε «φωνάξτε αὐτόν πού καπνίζει νά<br />
ἔρθει». «Μωρέ ἐσύ θές λεφτά καί τήν μουτζούρα,<br />
ἀλλά ἐγώ ἔχω ἕνα παράπονο, γιατί<br />
μοῦ βρίζεις τήν μανούλα μου;». Βλαστημοῦσε<br />
αὐτός, ξέρετε ἄνθρωποι τῆς μουτζούρας,<br />
τῶν μηχανῶν. «Μωρέ, δώστα ὅλα<br />
αὐτά, καί ἔλα ἐδῶ μαζί». Καί ἀπό τότε πού<br />
πέθανε ὁ γέροντας, ἔφυγε ἀπό τή ζωή, πηγαίνει<br />
χωρίς νά μιλάει, ἤ στό Ἅγιον Ὄρος ἤ<br />
στό μοναστήρι στό Μήλεσι. Λέει «ἐγώ ξεκίνησα<br />
μέ τόν γέροντα, πού ἦταν ἁπλός<br />
ἄνθρωπος» καί συνεχίζει καί μετά θάνατον<br />
τή σχέση του μέ τόν πνευματικό πατέρα. «Σέ<br />
ἄλλον δίνω λόγο», λέει. Καί ἔχει τό μεγαλύτερο<br />
μηχανουργεῖο μέ τριάντα ἐργάτες<br />
μέσα στά Μεσόγεια. Ἡ γυναίκα του, ἡ κυρία<br />
Ἀθηνά, μιλάει γιά θαύματα πού ἔχει ζήσει καί<br />
εἶναι στήν «Πειραϊκή Ἐκκλησία».<br />
Ὁ Ἅγιος ἔλεγε κάτι πολύ ὡραῖο, ἕνα ποίημα:<br />
«σύν Χριστῷ πανταχοῦ, φόβος οὐδαμοῦ».<br />
Ἀκόμα ἔλεγε «ὅταν ἔρθει ὁ Χριστός στόν<br />
ἄνθρωπο, ὅταν ἔλθει στήν ψυχή μας, ὅταν πάει<br />
στόν ἄνθρωπο ὁ Χριστός, ὅταν μπεῖ στήν<br />
ψυχή, ἡ ψυχή γίνεται ἀλλιῶς. Ζεῖ παντοῦ, ζεῖ<br />
στά ἄστρα, ζεῖ στόν κόσμο τόν πνευματικό, ζεῖ<br />
στό χάος, ζεῖ στό σύμπαν…». Μιλᾶ μέ τό τηλέφωνο<br />
στή Νότια Ἀφρική, στόν Ἰνδικό<br />
Ὠκεανό καί μιλάει μ’ αὐτούς καί τούς λέει γιά<br />
τό σπίτι τους, γιά τά κορίτσια τους, τούς λέει<br />
γιά τήν οἰκογένειά τους καί αὐτός εἶναι<br />
ἐδῶ, στόν Ὠρωπό. Ἀλλά ὑπάρχει καί τρέλα<br />
καί ἅμα τρελαίνεται κανείς ἀρχίζει καί μιλάει.<br />
Καί ὁ Ἅγιος γέροντας ἔδινε σῆμα τοῦ τί συμβαίνει<br />
μέσα του μέ τήν ἔκφραση «δέν ἔχω τηλεόραση»<br />
καί δέν μιλοῦσε σέ ἀνθρώπους. Ἡ<br />
τηλεόραση ἦταν ἡ ἐπικοινωνία μέ τό Θεό.<br />
Καί ἐδῶ θυμόμαστε τό ὡραῖο χαριτωμένο<br />
πού ἔλεγε ὁ πατήρ Παΐσιος, ἀναγνωρίζον-
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
τας τό προβάδισμα τοῦ Γέροντος Πορφυρίου:<br />
«τοῦ Γέροντος Πορφυρίου εἶναι ἔγχρωμη<br />
ἡ τηλεόραση, ἐμένα εἶναι ἀσπρόμαυρη».<br />
Μετά ἀπό πέντε λεπτά οἱ Ἅγιοι δέν θυμοῦνταν<br />
τί εἴχανε πεῖ γιά κάποιο θέμα, δέν<br />
θυμοῦνταν τήν περίπτωση, ἄρα αὐτό ἀποδεικνύει<br />
ὅτι δέν μιλοῦσαν αὐτοί. Τό συγκλονιστικό<br />
εἶναι ὅτι μιλοῦσε ὁ Θεός. Αὐτό<br />
συμβαίνει μέ τόν καθένα ἀπό σᾶς. Ἔχετε τήν<br />
χάρη καί ὅταν ἀνοίγει ἡ ψυχή τοῦ ἄλλου καί<br />
γονατίζει ὁ ἄλλος ἀπέναντί σας καί ἔχετε τό<br />
πετραχήλι, ἔχετε φοβερή δύναμη.<br />
Κατ’ αὐτόν τόν τρόπο μιλοῦσε ἡ παιδαγωγική<br />
του. Στή χριστιανική παιδαγωγική<br />
δέν ἐννοοῦμε μόνο «ἄγω τόν παῖδα», δηλ.<br />
βοηθῶ γιά τήν ἀγωγή τοῦ παιδιοῦ καί τοῦ<br />
ἐφήβου πού εἶναι στήν ἐξέλιξη, ἀλλά<br />
ἐννοοῦμε τήν διά βίου ἀγωγή τοῦ ἀνθρώπου.<br />
Εἶναι ἡ ἀνθρωπαγωγική. Ὁ παππούλης ἔλεγε<br />
πολλά γιά τούς μεγάλους φιλοσόφους<br />
Πλάτωνα, Ἀριστοτέλη, τούς ὁποίους τούς<br />
ἔλεγε «πατέρες τοῦ ἔθνους». «Καί προσέξτε<br />
οἱ δάσκαλοι μή χάσουμε τή γλώσσα μας»<br />
ἔλεγε καί εἶχε ἕνα δικό του ὅρο, ἰσοδομική τό<br />
ἔλεγε, ἴσος καί δομή, δηλαδή ἁρμονία καί<br />
μουσικότητα στό λόγο. Ἦτο αὐτοδίδακτος,<br />
εἶχε μέσα στή βιβλιοθήκη του ὅλα τα συγγράμματα<br />
τῆς Ἰατρικῆς. Ἀνατομία, Φυσιολογία,<br />
Νευροφυσιολογία, Παθολογία, Ὀρθοπεδική.<br />
Τά μελετοῦσε, πήγαινε στήν Ἰατρική<br />
Σχολή καί παρακολουθοῦσε μαθήματα,<br />
πήγαινε στή Θεολογία, ἤξερε πῶς κάναμε τό<br />
μάθημα, ποιό ἦταν τό μάθημα, τί λέγαμε, ἄν<br />
αὐτό πού λέγαμε πήγαινε στήν ψυχή τῶν παιδιῶν.<br />
Αὐτή λοιπόν εἶναι ἡ ἀνθρωπαγωγική<br />
καί ἡ παιδαγωγική. Ὁ Ἅγιος τά σέβεται ὅλα<br />
τά ἐπιστημονικά, τά μελετοῦσε, τοῦ ἄρεσαν,<br />
ἀλλά ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι μιλοῦσε μέ βεβαιότητα.<br />
Ἐμεῖς ὡς παιδαγωγοί λέγαμε, αὐτό τό<br />
παιδάκι θά γίνει μεγάλος. Ὅμως ὁ Ἅγιος ἤξερε<br />
διαχρονικά ποῦ θά πάει ὁ ἄλλος. Π.χ. ὁ<br />
Παῦλος εἶναι ἕνα παιδί ἀπό τή Λειβαδιά πού<br />
ἔγινε γιατρός. Τόν φέρνει ἡ μαμά στό γέροντα,<br />
ἐπειδή εἶχε ἀναστολές, δέν ἤθελε νά<br />
γίνει γιατρός. Καί ὁ γέροντας τόν ἔβλεπε<br />
μέσα στό χρόνο ὅτι ἕνα μεγάλο Πανεπιστήμιο<br />
θά σοῦ δώσει ὑποτροφία. Καί πράγματι<br />
ἀκολούθησε τήν Ἰατρική. Τόν στήριξε<br />
ἐπειδή εἶχε τίς ἀναστολές. Πῆγε καί τώρα διδάσκει<br />
στό Λονδίνο Πυρηνική Ἰατρική. Μέ<br />
βεβαιότητα ἤξερε καί καθοδηγοῦσε τόν<br />
ἄλλο. Αὐτή ἡ ἀγωγή πού βλέπει αὐτό πού θά<br />
γίνει ὁ ἄνθρωπος, τίς δυνάμεις πού ἔχει μές<br />
στά περιβάλλοντα, κυρίως μές στήν οἰκογένεια,<br />
εἶναι ἡ «παιδαγωγική τοῦ Ἁγίου<br />
Πνεύματος», γιατί εἶναι θεραπευτική παιδαγωγική.<br />
Θεραπεύει, στερεώνει, προστατεύει,<br />
ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Σιλουανός, δίνει<br />
ἀγάπη, δίνει θεραπεία, δίνει ἀγκαλιά.<br />
Ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὅπως ὁ ἴδιος τό λέει,<br />
δέν εἶχε πάντοτε τήν παιδαγωγική τῆς ἀγάπης.<br />
Μέ τόν ἐνθουσιασμό τῆς νεότητος κάνει<br />
αὐτοκριτική, αὐτό θά ἔχει νά μᾶς διδάξει<br />
πολλά. «Ἤρχοντο λοιπόν οἱ ἄνθρωποι,<br />
ἀλλά δέν τούς ἔδινα αὐτή τή ζεστή ἀγκαλιά,<br />
αὐτούς πού ἐρχόντουσαν νά ἐξομολογηθοῦν<br />
ὅταν ἤμουν νέος, τούς ἐζεματοῦσα στήν<br />
ἀρχή, τόν πρῶτο καιρό. Ὅποιος ἐρχόταν νά<br />
ἐξομολογηθεῖ εἶχα δίπλα μου τό ἐξομολογητάριο<br />
τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου, κοίταζα ἐκεῖ στό<br />
βιβλίο, δέν ἤξερα, δέν εἶχα πείρα, τούς ἔβαζα<br />
ἀνάλογα τόν κανόνα, ὅτι ἔγραφε τό βιβλίο<br />
ἦταν νόμος γιά ἐμένα. Κάποια στιγμή λέω, τί<br />
κάνω ἐδῶ βρέ, τότε σωφρονίστηκα καί ἄλλαξα<br />
πορεία. Ὁ πνευματικός ἔχει τήν ἐξουσία πού<br />
δένει καί λύνει καί θυμᾶμαι ἕναν κανόνα τοῦ<br />
Ἁγίου Βασιλείου “ὁ τοῦ δεσμεῖν καί λύειν ἐξουσίαν<br />
λαβών” ὁ πνευματικός ὅταν παρατηρεῖ<br />
ὅτι ὁ ἐξομολογούμενος παρουσιάζει μεγάλη<br />
συντριβή γιά τά σφάλματά του, τότε νά<br />
ἐλαττώνει τό χρόνο τῶν ἐπιτιμίων, νά μήν κρίνει<br />
τά ἐπιτίμια σύμφωνα μέ τό χρόνο, ἀλλά<br />
μέ τόν τρόπο ἐπιβολῆς. Ἐκεῖ πάνω βασίστηκα<br />
καί ἄλλαξα τακτική στήν Ἐξομολόγηση,<br />
ἔτσι ἄρχισα νά παροτρύνω τούς ἀνθρώπους<br />
νά διαβάζουν κανόνες Ἁγίων, προσευχοῦλες,<br />
νά κάνουν μετάνοιες, νά διαβάζουν τήν Ἁγία<br />
Γραφή. Καί ἔτσι μαλάκωσαν οἱ καρδιές τους<br />
καί μόνοι τους ζητοῦσαν νά νηστεύουν, νά<br />
ἀγωνίζονται καί ἤθελαν νά γνωρίσουν τό Χριστό.<br />
Καί ἕνα ἔχω καταλάβει: Ὅταν κανείς γνωρίσει<br />
τό Χριστό καί τόν ἀγαπήσει καί ἀγαπηθεῖ<br />
ἀπό τό Χριστό, ὅλα μετά εἶναι καλά καί ἅγια<br />
καί χαρούμενα καί ὅλα εὔκολα». Καί ἔλεγε τό<br />
35
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «γνόντες Θεόν,<br />
μᾶλλον δέ γνωσθέντες ὑπό τοῦ Θεοῦ» (Γαλ.<br />
4,9). Εἶναι τό βασικό, στήν πορεία γιά συνάντηση<br />
μέ τό Θεό πού κάνουν ὅλοι οἱ<br />
ἄνθρωποι, ἀκόμη καί οἱ ἄθεοι. Μά δέν<br />
ὑπάρχει ἄθεος. Ἀδιάφορος ναί, ἀλλά ἄθεος<br />
δέν ὑπάρχει. Ὅταν εἶσαι ἄθεος, μάχεσαι<br />
ἐναντίον κάποιου πού ἔχεις στό βάθος τῆς<br />
καρδιᾶς σου καί δέν τό ἔχεις ἀνακαλύψει<br />
ἀκόμα, «γνόντες» εἶναι βιωματική γνωριμία<br />
αὐτή.<br />
Ὁ Γέρων Πορφύριος ὑπῆρξε πνευματικός<br />
Πατέρας τῶν νέων ἀνθρώπων καί σύμβουλος<br />
τῆς οἰκογένειας, σέ μιά ἐποχή πού διακρίνεται<br />
γιά τήν ἀντιπαιδαγωγικότητα καί<br />
τήν παθογένειά της. Ἐκεῖνο πού ξέρουμε εἶναι<br />
ὅτι ὁ Ἅγιος ἔκανε μεγάλες προσπάθειες γιά<br />
νά περισώσει ζευγάρια σέ οἰκογένειες. Ἄν<br />
ἀκούγατε παιδαγωγικά μέσα πού χρησιμοποίησε,<br />
ἐπειδή διέκρινε ἕνα ὡραῖο ζευγάρι<br />
πού θά προχωροῦσε, προσπαθοῦσε μέ αὐτά<br />
τά μέσα νά σώσει τό ζευγάρι γιά τήν οἰκογένεια<br />
πού ἐρχόταν. Καταλαβαίνετε λοιπόν<br />
τό ἄκρο τῆς αὐστηρότητος, πόσο<br />
ἀκριβῶς μαλάκωσε καί ἔπεσε ἐδῶ. Ἡ συμβουλευτική<br />
του κυρίως ἦταν στήν οἰκογένεια.<br />
Ὁ πνευματικός πατέρας γίνεται μέλος τοῦ<br />
συστήματος τῆς οἰκογένειας. Ἐμεῖς στό Πανεπιστήμιο<br />
διδάσκουμε τή συστημική θεωρία<br />
καί τή θεραπεία τῆς οἰκογένειας, πού εἶναι<br />
ὅ,τι πιό μοντέρνο. Δηλαδή θά μοῦ ἔρθει ἕνα<br />
παιδάκι, πού τό βλέπω ἐγώ, ἕνα κορίτσι πού<br />
ἔχει φαλακρύνει ἤ πού μιλάει καί κάνει ἔτσι<br />
καί τραβάει τά μαλλιά του, ξέρετε, αὐτό γιά<br />
μένα εἶναι κλινικό στοιχεῖο πού σημαίνει ὅτι<br />
κουβαλάει ἄγχος. Δέν θά τό μαλώσω ἐγώ νά<br />
μήν κάνει ἔτσι, λέει ἡ θεραπεία τῆς οἰκογένειας,<br />
ἀλλά θά ψάξω νά βρῶ τή μαμά καί τό<br />
μπαμπά νά μή φορτώνουν ἄγχη στό παιδί.<br />
Ἔτσι ἔχουμε παιδάκι πού ἔχει τή νεύρωση τῆς<br />
ὀνυχοφαγίας, δηλ. τρώει τά νύχια, καί ἔχει<br />
μείνει μόνο τό κρέας ἤ ἔχει ἐθισματικές<br />
ἄλλες νευρώσεις βαρύτερες. Αὐτά τά πράγματα<br />
ἔχουν σχέση μέ τό τί κουβαλοῦν αὐτά<br />
τά παιδιά ἀπό τήν οἰκογένεια τους. Ἐσεῖς<br />
εἶστε πνευματικοί πατέρες καί μπαίνετε σ’<br />
αὐτές τίς οἰκογένειες. Ἡ γέννηση εἶναι στήν<br />
πορεία αὐτή, ἡ βάπτιση, ὁ γάμος, ἡ χαρά, ὁ<br />
θάνατος, ὁ πόνος, αὐτά θά τά μοιραστεῖτε θέλετε<br />
δέ θέλετε. Δέν εἶστε ἀδιάφοροι, μπαίνετε<br />
στό παιχνίδι ὡς πνευματικοί πατέρες, ὁ<br />
Ἅγιος Γέροντας τά ζοῦσε αὐτά καί τά μοιραζότανε.<br />
Αὐτό στήν Ψυχολογία τό μοίρασμα;<br />
Ἐνσυναίσθηση. Ὁ Παπανοῦτσος τό<br />
ἔχει ὀνομάσει ἐνσυναίσθηση, μοίρασμα. Ὁ Γέρων<br />
Πορφύριος μοιράστηκε τόν πόνο ἑνός<br />
πνευματικοῦ του παιδιοῦ καί μοῦ λέει ἡ Παναγιώτα<br />
-μία ἀπό τίς δύο ἀδερφές πού εἶναι<br />
μοναχές στήν Ἱ. Μονή Χρυσοπηγῆς Χανίων-<br />
καί πού τό βράδυ εἶχε μαῦρα μαλλιά<br />
καί ξύπνησε τό πρωί μέ λευκά. Σέ μία νύχτα<br />
ἄσπρισε, εἶναι ὁ ψυχολογικός χρόνος. Ὁ<br />
Ἅγιος, ὡς πνευματικός πατέρας, κοιτοῦσε νά<br />
μοιράζεται τό πρόβλημα τοῦ καθενός καί τῆς<br />
καθεμιᾶς.<br />
Ὅπως ἔλεγε ὁ π. Πορφύριος σήμερα ἡ οἰκογένεια,<br />
πού εἶναι κύτταρο ζωῆς, ἀπό τά<br />
λάθη τῶν γονέων γίνεται ἑστία θανάτου. Ἡ<br />
ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἀρχίζει ἀπό τήν ὥρα τῆς<br />
συλλήψεως, τό ἔμβρυο ἀκούει καί αἰσθάνεται<br />
μέσα στήν κοιλιά τῆς μητέρας, ἀκούει καί<br />
βλέπει μέ τά μάτια τῆς μαμᾶς, ὅ,τι αἰσθάνεται<br />
ἡ μητέρα, λύπη, πόνο, φόβο, ἄγχος τά ζεῖ<br />
καί αὐτά. Ἄν ἡ μάνα δέν τό θέλει τό ἔμβρυο,<br />
ἄν δέν τό ἀγαπάει, ὅλα αὐτά τά αἰσθάνεται<br />
στήν ψυχούλα του. Καταλαβαίνει τό λογισμό<br />
τῆς μητέρας νά ἀποβάλει τό παιδί, νά τό ρίξει.<br />
Ξέρετε ὑπάρχουν μηχανήματα πού σέ τέτοιο<br />
συνδυασμό βλέπουν τό ἔμβρυο νά<br />
συρρικνώνεται, νά αἰσθάνεται τήν ἐχθρότητα<br />
τῆς σκέψης καί μαζεύεται, συρρικνώνεται<br />
στήν ἄκρη τῆς μήτρας. Αἰσθάνεται τό λογισμό,<br />
τήν ἐχθρότητα. Μέ τά ἅγια συναισθήματα<br />
τῆς μάνας, ὅταν ἔχει χαρά, εἰρήνη, ἀγάπη<br />
στό ἔμβρυο, τά μεταδίδει σ’ αὐτό μυστικά.<br />
Νά προσεύχεται ἡ μητέρα, νά ἀγαπάει τό<br />
ἔμβρυο, νά χαϊδεύει τήν κοιλιά της. Ἔχει γίνει<br />
Σχολή στή Σορβόνη πού λέει ὁ μπαμπάς<br />
μαζί μέ τή μαμά νά δίνει μήνυμα στό ἔμβρυο,<br />
νά ἀκουμπάει τό χεράκι του καί νά δίνει μήνυμα.<br />
Καί τό περιγράφει ὁ Γάλλος, τό ὀνομάζει<br />
ἁπτονομή, ἀπό τό ρῆμα ἅπτομαι, δηλ.<br />
νά τό ἀγγίζει καί νά μιλάει ὁ μπαμπάς καί ἡ<br />
μαμά στό ἔμβρυο. Καί λέει ὁ Γέροντας στή<br />
36
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
μαμά: «νά χαϊδεύεις τήν κοιλιά σου». Ἔλεγε<br />
ὁ Ἅγιος ἄκουσα ὅτι «στά τριαντάφυλλα<br />
βάλανε μουσική καί τά τριαντάφυλλα ἔγιναν<br />
μέ εὐωδία καλύτερη. Νά μήν βάλουμε ἁπαλή<br />
μουσική νά ἀκούει τό ἔμβρυο, νά ψάλλει<br />
ἡ μαμά, νά κάνει περίπατο στή θάλασσα, νά<br />
κάνει περίπατο στό δάσος, ν’ ἀκούσει τά πουλάκια».<br />
Πόσες ψυχές βασανισμένες! Εἶχα μιά καθηγήτρια,<br />
στή Ρόδο ἦταν. Αὐτή εἶχε ἕναν ἀτυχή<br />
ἔρωτα μέ ἕναν καθηγητή της στή Γαλλία.<br />
Γύρισε καί θά κρεμότανε ἡ γυναίκα καί μοῦ<br />
ἄνοιξε τήν καρδιά της. Καί πάει στό γέροντα<br />
Πορφύριο καί αὐτός τήν παίρνει καί τῆς<br />
λέει: «ἔλα παιδί μου νά πᾶμε στό δάσος ν’<br />
ἀκούσουμε τά πουλάκια, νά ἐλαφρύνει ἡ καρδιά<br />
σου». Καί σώθηκε αὐτή ἡ ἁγία ψυχή. Καί<br />
τώρα ἔχει στό γραφεῖο της δύο εἰκόνες, τόν<br />
πατέρα της καί τόν Ἅγιο Πορφύριο.<br />
Πάει λοιπόν μιά ἁγία μαμά, πού ἔχει τό Μάριο,<br />
ἕνα παιδάκι μέ αὐτιστικό σύνδρομο. Ὁ<br />
αὐτισμός ἐμποδίζει τήν ἐπικοινωνία. Πάει στό<br />
γέροντα καί τῆς λέει ὁ γέροντας: «Πές μου<br />
ἐδῶ παιδί μου, ποῦ ἦσουν τούς μῆνες τῆς κύησης,<br />
γιατί βλέπω τό τραῦμα ἐκεῖ μέσα; Στόν<br />
πέμπτο μήνα, βλέπω ἐκεῖ πέρα, ἐχθρότητα στά<br />
πεθερικά σου. Δέν σέ θέλανε, ἦσουν ἀνεπιθύμητη,<br />
σά νά ἔκλεψες τό παιδί τους. Πολύ<br />
πιό πολύ βλέπω στό βάθος τή ζήλεια μιᾶς ἀνύπαντρης<br />
κουνιάδας. Αὐτό τό ἐσωτερίκευσε τό<br />
ἔμβρυο καί ἀντιδρᾶ τώρα μέ αὐτά τά συμπτώματα<br />
τά κλινικά πού βλέπετε».<br />
Εἶναι πολύ ὠφέλιμο νά γνωρίζουν οἱ γονεῖς<br />
ὅτι εἶναι πολύ σημαντική ἡ ἡλικία τῶν πρώτων<br />
πέντε ἕως ἕξι ἐτῶν, ὅπου μπαίνουν τά θεμέλια<br />
τῆς προσωπικότητας. Λέει, λοιπόν, ἡ<br />
Ψυχολογία, ὅτι ἄν ἐδῶ κάνουμε λάθη, μετά<br />
δέν γίνεται τίποτα, ὅσα καί νά πληρώσουμε<br />
γιά νά στείλουμε τό παιδί στά καλύτερα<br />
σχολεῖα. Γιά τά πρῶτα πέντε χρόνια ὁ Ἅγιος<br />
Πορφύριος λέει: «ἑκατό τοῖς ἑκατό, σ’ αὐτή<br />
τήν περίοδο ἔχετε εὐθύνη οἱ γονεῖς καί πρέπει<br />
νά εἶστε καί οἱ δύο παρόντες». Ὁ Ἅγιος<br />
Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέει: «ἀμφοτέρον<br />
ὑμῖν, ἐπιμελητέων τῶν παιδίων καί οἱ δύο».<br />
Εἶναι προτιμότερο -πάντα τό λέω στά μαθήματά<br />
μου- ὁ πατέρας νά εἶναι νεκρός βιολογικά<br />
καί μέ<br />
μιά ὡραία φωτογραφία<br />
τό<br />
παιδί θυμᾶται,<br />
ἔχει ἐξωραΐσει<br />
τήν εἰκόνα τοῦ<br />
μπαμπᾶ. Εἶναι<br />
πιό ἀποτελεσματικός<br />
καί<br />
καλύτερος παρά<br />
τόν πατέρα πού<br />
εἶναι παρών καί<br />
συναισθηματικά<br />
ἀπών. Ὁ πιό<br />
ἐγκληματικός<br />
καί ἀρνητικός<br />
ρόλος εἶναι τοῦ<br />
συναισθηματικά<br />
ἀπόντος γονέως.<br />
Διότι ἐδῶ τό<br />
παιδί ἐξιδανικεύει καί θεοποιεῖ τό γονεϊκό<br />
πρότυπο, ὅπως μᾶς διδάσκει ἡ θρησκευτική<br />
Ψυχολογία. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος<br />
ὁμιλεῖ γιά τή θεοποίηση. Τό παιδί ἀνεβάζει<br />
ἐπάνω, θεοποιεῖ, ταυτίζεται καί ἐνδοβάλλει<br />
τό πρότυπο. Ἀλλά προϋπόθεση εἶναι<br />
νά εἶναι ἅγιος ὁ γονιός, νά ἔχει ἠρεμία, νά ἔχει<br />
πραότητα καί ἀγάπη. Ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων<br />
σώζει τά παιδιά. Ἡ μεγαλύτερη διδασκαλία<br />
μέσα στήν οἰκογένεια εἶναι τό «δόγμα<br />
τῆς Ἁγίας Τριάδος», δηλαδή τό εὐλογημένο<br />
τραπέζι, πού λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ<br />
Χρυσόστομος. Ὁ μπαμπάς, ἡ μαμά καί τό<br />
παιδί. Τριαδική σχέση στό τραπέζι. Νά ζήσει<br />
αὐτή τήν ἀγαπητική σχέση μές στό οἰκογενειακό<br />
τραπέζι, πού χάθηκε σήμερα γιατί ἐπικοινωνοῦμε<br />
μέ τό κινητό ἤ μέ σημειώματα.<br />
Οἱ γονεῖς πρέπει νά δοθοῦνε στήν ἀγάπη<br />
τοῦ Θεοῦ, μέ πραότητα, ἀγάπη, χαρά πού θά<br />
τούς ἐξακοντίσει ἡ ἁγιότητα. Καί ἔλεγε μία<br />
ἔκφραση πολύ ὡραία ὁ Γέροντας: «μπερδεμένα<br />
παιδιά, μπερδεμένων γονιῶν». Δηλαδή<br />
ἕνας αὐταρχικός πατέρας εἶναι μπερδεμένος,<br />
γιατί εἶναι αὐταρχικός, δέν ξέρει τίποτα<br />
ἀπό αὐτά τά προηγούμενα, δέν ἔχει ταπείνωση,<br />
δέν ἔχει ἀγάπη, εἶναι ἀπών ἀπό<br />
αὐτά τά πράγματα. Ἕνας πού ἔχει ὑπερβολική<br />
37
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
ἀγάπη καί αὐτός εἶναι ἀρνητικός. Ἐδῶ λοιπόν<br />
ὅλα αὐτά τά πράγματα, ὁ ἅγιος ἤθελε<br />
διάκριση καί εὐγένεια, χωρίς ποινές καί βία.<br />
Νά χτυπᾶμε τήν πόρτα τῆς καρδιᾶς τῶν παιδιῶν<br />
ἁπαλά καί εὐγενικά ὄχι ἐνοχλητικά.<br />
Εἶναι αὐτό πού λέγει ὁ Κύριος: «ἰδού ἕστηκα<br />
ἐπί τήν θύραν καί κρούω, ἐάν τις ἀκούσῃ<br />
τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, καί εἰσελεύσομαι<br />
πρός αὐτόν καί δειπνήσω μετ᾿<br />
αὐτοῦ καί αὐτός μετ’ ἐμοῦ» (Ἀποκ. 3,20).<br />
Αὐτό τό χωρίο τῆς Ἀποκαλύψεως εἶναι φοβερό,<br />
γιατί ὁ Κύριος θέλει τήν ἀμοιβαιότητα<br />
στή σχέση, ἀλλά μέ εὐγένεια, χωρίς καταπίεση.<br />
Θά περιμένουμε ἐκεῖ, σύμφωνα<br />
μέ τό τῆς Σοφίας τοῦ Σολομῶντος: «ὁ ὀρθρίσας<br />
πρός αὐτήν οὐ κοπιάσει, πάρεδρον γάρ<br />
εὑρήσει τῶν πυλῶν αὐτοῦ» (6,14). Ὅταν ξυπνήσεις<br />
τό πρωί θά βρεῖς τόν Θεό ἐκεῖ στήν<br />
πόρτα. Λέει ὁ Παῦλος Εὐδοκίμωφ: «Ὁ Χριστός<br />
εἶναι ὁ ἐπαίτης τῆς ἀγάπης». Καί ὁ Γέροντας<br />
Πορφύριος ἔλεγε στίς μητέρες «πρέπει<br />
νά μιλᾶς γιά τά παιδιά σου στό Θεό καί<br />
νά λές Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ φώτισε τά παιδάκια<br />
μου, ἐγώ σ’ Ἐσένανε τά ἀναθέτω καί ὁ<br />
Θεός θά τούς μιλάει». Αὐτό εἶναι τό τέλειο.<br />
Νά μιλάει ἡ μητέρα καί ὁ πνευματικός πατέρας<br />
στό Θεό καί ὁ Θεός νά μιλάει στά παιδιά.<br />
Ὁ ἅγιος Γέροντας μέ ἀγάπη καί ταπείνωση,<br />
ἀγκάλιαζε τόν κόσμο. Ποτέ δέν ἔθιγε, δέν κεραυνοβολοῦσε<br />
τόν ἄλλο. Πῆγε μιά κυρία, τῆς<br />
ὁποίας τό παιδάκι εἶχε καρκίνο τοῦ ἐγκεφάλου,<br />
καί τῆς μίλησε γιά τό παιδάκι, τό<br />
εὐλόγησε, κοίμησε τόν καρκίνο. Ἐπειδή<br />
ἐκείνη εἶχε κάνει κάποιες ἀποβολές, τό εἶδε<br />
μέ τή χάρη του Θεοῦ καί τῆς εἶπε: «γιατί δέν<br />
ἔκανες ἄλλα παιδάκια;». Καί ἐκείνη ἔφυγε<br />
κλαίουσα. Καθώς ἔφευγε τῆς φώναξε: «ζητῶ<br />
συγγνώμη, δέν ἐλέγχω κανέναν, ζητῶ συγγνώμη,<br />
ἁπλῶς ἤθελα νά τό συνειδητοποιήσουμε<br />
αὐτό τό πράγμα». Ὁ Ἅγιος τό λέει, καί<br />
δέν τό λέει αὐτός, τό λέει τό Ἅγιο Πνεῦμα τοῦ<br />
Θεοῦ: Νά βλέπουμε τό Θεό στό πρόσωπο<br />
τῶν παιδιῶν μας καί νά δώσουμε τήν ἀγάπη<br />
τοῦ Θεοῦ στά παιδιά μας. Καί νά τά βλέπουμε<br />
ἐξατομικευμένα. Εἶναι ἡ διδασκαλία<br />
τοῦ Μεγάλου Βασιλείου: Νά εἶσαι ἱκανός νά<br />
ἐπινοήσεις τόν κατάλληλο θεραπευτικό<br />
τρόπο παρέμβασης σέ κάθε μορφή συμπεριφορᾶς.<br />
Γιά παράδειγμα ἔχουμε τρεῖς περιπτώσεις<br />
ἀνθρώπων πού λένε ψέμα. Νά<br />
ἔχουμε τήν ὑπομονή νά διαγνώσουμε καί νά<br />
δοῦμε γιατί λέει ψέμα ὁ ἕνας, γιατί λέει ψέμα<br />
ὁ ἄλλος, γιατί ὁ ἄλλος; Ἀμύνεται; Ὅταν κάνουμε<br />
προσευχή θά μᾶς φανερώσει ὁ Θεός<br />
τούς λόγους γιά τόν καθένα. Νά σεβόμαστε<br />
καί νά δεχόμαστε τό συνάνθρωπο, ὅπως<br />
εἶναι.<br />
Νά ποῦμε κάτι πού ὁ πατήρ Παϊσιος τό ἔζησε.<br />
Ἕνας πολύ φημισμένος πνευματικός ἀπό<br />
τή Θεσσαλονίκη πῆγε μέ ἐνδοιασμούς καί<br />
τοῦ λέει: «Γέροντα πές μου ἔκανα καλά; Μοῦ<br />
ἦρθε μία κοπέλα πού φόραγε τζίν καί τήν<br />
ἔδιωξα νά πάει νά βάλει φούστα καί δέν τήν<br />
ἐξομολόγησα». Καί ρώτησε ὁ Γέροντας Παΐσιος:<br />
«Γύρισε;», «Δέν γύρισε». «Φοβᾶμαι<br />
παππούλη μου ὅτι ἔχασες μιά εὐκαιρία καί μιά<br />
ψυχή σήμερα...».<br />
Πῆγαν ὀχτώ παιδιά μέ μηχανάκια, μαλλιά<br />
κ.τλ. στόν Γέροντα. Καί δέν θέλανε νά τά<br />
ἀφήσουνε οἱ κυρίες πού ἤτανε ἐκεῖ, λέγοντας<br />
ὅτι ὁ γέροντας εἶναι ἀπασχολημένος μέ<br />
38
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
ἀνθρώπους πού ἔχουν καρκίνο καί ἄλλα σοβαρά<br />
προβλήματα. Ὅμως ὁ Γέροντας λέει:<br />
«Νά ἔρθουν τά παιδιά πού ἦρθαν μέ τίς μηχανές».<br />
Καί ἀνέβηκαν ἐπάνω καί μετά εἶπε ὁ<br />
Ἅγιος: «Σήμερα συνάντησα πολύ καθαρές<br />
ψυχές».<br />
Κάποτε γιά νά διδάξει τίς δύο κοπέλες πού<br />
ἤτανε τότε δίπλα του, τήν Παναγιώτα καί τή<br />
Βασιλική, καθώς περπατᾶνε στήν Ὁμόνοια<br />
καί βλέπουν μιά κοπέλα μέ μίνι τραβηγμένο<br />
τούς λέει: «Μήπως τήν κατηγορεῖτε αὐτή τήν<br />
κοπέλα;. Νά βλέπατε τί καλή ψυχή, τί δύναμη<br />
ἔχει στήν ψυχή της, ἐάν αὐτή γνωρίσει τό ἕνα<br />
δέκατο ἄπό ὅσα γνωρίζετε ἐσεῖς, νά δεῖτε<br />
πόσο ψηλά θά φτάσει»! Καί βγαίνει ὁ πατήρ<br />
Χαράλαμπος ὁ Διονυσιάτης, μιά ἅγια φυσιογνωμία,<br />
στή Θεσσαλονίκη -εἶχε περίπου<br />
εἴκοσι χρόνια νά βγεῖ ἀπό τό Ἅγιον<br />
Ὄρος- καί τοῦ μίλαγαν ὅλοι. Ἦταν καλοκαίρι<br />
καί τοῦ λέγανε «Γέροντα, ἄκου τά παιδιά τίς<br />
λέξεις λένε». Ντρεπόντουσαν τά παιδιά καί<br />
τούς λέει: «μήν ἐνοχλεῖστε παιδιά, σήμερα<br />
βλέπω ὅλο ἀγγέλους καί εἶμαι ἕτοιμος ἀνά<br />
πᾶσα στιγμή νά βάλω μετάνοια». Καί λέγει<br />
ὁ Ἅγιος: «νά βλέπουμε τούς ἀδερφούς μας μέ<br />
συμπάθεια καί νά τούς φερόμαστε μέ εὐγένεια,<br />
λέγοντας μέσα μας μέ ἁπλότητα, Κύριε Ἰησοῦ<br />
Χριστέ ἐλέησόν με, νά μήν κατακρίνουμε κανένα,<br />
ὅλους γιά ἁγίους νά τούς βλέπουμε, οἱ<br />
ψυχές οἱ πεπονημένες, οἱ ταλαιπωρημένες ἀπό<br />
τά πάθη τους, αὐτές κερδίζουν πολύ τήν ἀγάπη<br />
καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Καί τέτοιοι γίνονται<br />
ἅγιοι καί πολλές φορές ἐμεῖς τούς κατηγοροῦμε.<br />
Προσέξτε τίς ταλαιπωρημένες ψυχές<br />
τῶν ἀνθρώπων».<br />
Ἄλλο σημαντικό στήν ποιμαντική εἶναι νά<br />
ἀκοῦς τόν ἄλλο τήν ὥρα τῆς καταλυτικῆς μοναξιᾶς.<br />
Ἡ καλή ἐπικοινωνία καί ὁ διάλογος.<br />
Νά μήν ἔχουμε ἕτοιμη λύση νά δώσουμε, νά<br />
ἐπιβάλλουμε στόν ἀπέναντι. Οἱ νέοι ἄνθρωποι<br />
σκέφτονται, «τώρα ὁ παππούλης ξέρω τί<br />
θά μοῦ πεῖ». Καί δέν συζητᾶμε τό πρόβλημα,<br />
ἀλλά ἔχουμε κυριαρχικές διαθέσεις,<br />
ὅπως λέει ὁ Ψυχολόγος. Ξέρει ὅτι ὁ μπαμπάς,<br />
«ὡς ἐκ περισσοῦ ἀκούει τήν κουβέντα μου,<br />
ἀλλά θά μέ καπελώσει», πού λένε τά παιδιά<br />
ἤ καί «ὁ πνευματικός θά μέ ἀκούσει ἀλλά θά<br />
μοῦ πεῖ τό δικό του». Νά ἀκούσουμε λίγο.<br />
Ζητᾶμε συγγνώμη ἀπό τό παιδί ἐμεῖς, ὁ δάσκαλος<br />
καί ὁ πνευματικός; Γιά τόν δάσκαλο<br />
θά πῶ. Ἐάν δέν τοῦ δώσαμε κάτι, νά πάω<br />
τήν ἄλλη μέρα καί νά πῶ: «παιδιά συγγνώμη<br />
δέν ἦρθα προετοιμασμένος ὅσο ἔπρεπε,<br />
ὑπάρχουν καί αὐτά τά βιβλία, νά δοῦμε καί<br />
αὐτή τήν πλευρά ἤ ὁ τάδε συνάδελφος μας<br />
χθές, αὐτό τό παιδί, μᾶς εἶπε κάτι πού εἶναι<br />
πολύ σωστό. Ζητῶ συγγνώμη γι’ αὐτά πού<br />
δέν εἴπαμε». Γιά τούς ἐκπαιδευτικούς ὁ π.<br />
Πορφύριος ἔλεγε: «Κοινωνᾶτε τήν Κυριακή;<br />
Ἀφῆστε τό Χριστό νά μπεῖ στά ἀμφιθέατρα,<br />
στήν τάξη σας καί νά μιλήσει. Ἔχετε δύσκολους<br />
μαθητές; Μιλῆστε στό Χριστό γι᾿<br />
αὐτούς».<br />
Νά μοιραζόμαστε τόν πόνο, νά μοιραζόμαστε<br />
τόν καρκίνο. Πάει μιά μαμά στόν Ἅγιο<br />
γέροντα καί ἐκεῖνος δέν ἔχει τή δύναμη νά<br />
τῆς ἀπαντήσει καί ἀρχίζει νά κλαίει. Καί λέει<br />
ἐκείνη «ἁμαρτωλή πού εἶμαι». Βγαίνει ἔξω καί<br />
γυρίζει καί λέει ὁ Ἅγιος: «ξέρετε γιατί ἔκλαψα;<br />
Ἤρθε νά μοῦ πεῖ γιά τά ναρκωτικά καί<br />
δέν μπόρεσα νά τό ἀντέξω, γιατί βλέπω ὅτι<br />
ὅταν πάει στό σπίτι πού εἶναι τό παιδί της<br />
τώρα θά τό βρεῖ νά ἔχει ἀνοίξει ὅλα τά συρτάρια<br />
καί νά ἔχει βγάλει ὅλα τα ροῦχα, νά ψάχνει<br />
νά βρεῖ τό κομπόδεμά της, γιά νά πάρει<br />
τή δόση του. Καί ἀπό πάνω λέει θά τήν<br />
ξυλοφορτώσει κιόλας. Γι’ αὐτό κλαίω καί δέν<br />
τῆς μίλησα, μέ παρεξήγησε, ζητῶ συγγνώμη».<br />
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος<br />
ὁμιλώντας γιά τήν ἐλεήμονα καρδία τοῦ Ἁγίου<br />
Ἰσαάκ: «Τοῦτο γάρ μάλιστα διδασκάλου,<br />
τό οὕτω συναλγεῖν ταῖς τῶν μαθητῶν συμφοραῖς,<br />
τό κόπτεσθαι καί πενθεῖν ἐπί τοῖς<br />
τραύμασι τῶν ἀνθρώπων». Δηλαδή νά μοιραζόμαστε<br />
καί νά κλαῖμε γιά ὅλα αὐτά τά<br />
πράγματα.<br />
Σεβαστοί μου Πατέρες, ξέρετε τί εἶναι ὁ<br />
πνευματικός πατέρας; Τό λέει ἕνας πνευματικός<br />
τῆς Βορείου Ἑλλάδος, τόν ὁποῖο ἔχουμε<br />
ζήσει. Εἶχε ἀσκητέψει στούς πάγους τῆς<br />
Νορβηγίας. Εἶναι ὁ πατήρ Εὐσέβιος ὁ Βίττης,<br />
μιά μεγάλη φυσιογνωμία. Τόν εἴχαμε προϊστάμενο<br />
σέ οἰκοτροφεῖο φοιτητικό καί ἦταν<br />
ἀκόμη λαϊκός. Καί ἔκανε μιά ὡραία προ-<br />
39
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
σευχή: «Χριστέ μου, λέει, ἐγώ προσεύχομαι<br />
ὅλη τή νύχτα γιά τά παιδιά πού δέν προσεύχονται,<br />
ἀλλά περνᾶνε τίς ὧρες τους στά<br />
κλάμπ. Νηστεύω γιά τά παιδιά πού δέν νηστεύουν<br />
καί ἀγρυπνῶ γιά ὅσους δέν ἀγρυπνοῦν».<br />
Λάθη -ὅπως τά ἔλεγε ὁ Ἅγιος- μεγάλα<br />
λάθη τῶν γονέων, πού ἀποτρέπονται,<br />
τά ἔβλεπε μέ τή θεία χάρη. Τό ἕνα εἶναι ὑπερπροστατευτικότητα.<br />
Ὑπερπροστατευτική<br />
μάνα, ὅπως οἱ μητέρες τῆς Κύπρου ἀλλά καί<br />
τῆς Κρήτης πού εἶναι ὑπερπροστατευτικές.<br />
Ναί ἀγάπη, ἀλλά μέ διάκριση, τόνιζε. Καί ἔλεγε<br />
ὁ Ἅγιος: «ὑπερπροστατεύουν, ἀπέτυχαν<br />
στό ἔργο τους, γιατί τά παιδιά ἀποκτοῦν νωθρότητα,<br />
μαλθακότητα καί ἀνωριμότητα».<br />
Δεύτερον -εἶναι σάν νά διαβάζω βιβλίο πανεπιστημιακό<br />
ψυχολογίας- «αὐταρχικοί γονεῖς<br />
πού πιέζουν ντέ καί καλά νά γίνουν αὐτοί<br />
ἄνθρωποι, νά γίνουν χριστιανοί, εἶναι οἱ τοῦ<br />
τύπου καί ὄχι τῆς οὐσίας. Μετά, γονεῖς πού<br />
λένε συνήθως πάρα πολύ τό μπράβο καί<br />
ἐπαίνους, κάνουν κενόδοξους ἀνθρώπους.<br />
Νά μήν κάνουμε τά παιδιά νά ἀγαπήσουν τό<br />
μπράβο καί νά θέλουν ἡ ἐπιβράβευση αὐτή<br />
νά ὑλοποιεῖται μέ ἀμοιβές, μέ δῶρα καί μέ<br />
χρῆμα, μέ μπλουζάκια, μέ παπούτσια, μέ παιχνιδάκια<br />
κ.λπ.». Δέν ἤθελε τό μπράβο, ἤθελε<br />
κίνητρα. Καί ἔκανε τήν ὡραία αὐτή διάκριση.<br />
Μιλοῦσε πολύ γιά τήν παθολογία στή<br />
θρησκευτικότητα. Καί ἔλεγε «πολλοί γονεῖς<br />
εἶναι τυπολάτρες, τό πιστεύω τους ἀντί νά τό<br />
ζήσουν ὡς ἀγάπη, ὡς θεῖο ἔρωτα, ὡς ἐνθουσιασμό,<br />
ὡς θεία τρέλα καί λαχτάρα γιά τό Χριστό,<br />
τό ἔκαναν ἀγωνία καί ἄγχος. Γι’ αὐτό πολλοί<br />
ἀπό τούς θρήσκους εἶναι δυστυχισμένοι.<br />
Ἡ θρησκεία καταντᾶ ἔτσι ἀρρώστια».<br />
Μία φορά δύο κοπέλες τοῦ λένε: «Γέροντα<br />
ἐμεῖς εἴμαστε εὐχαριστημένες ἀπό τή<br />
ζωή μας, διότι ὁ μπαμπάς καί ἡ μαμά ἐκκλησιάζονται<br />
καί κοινωνοῦν». «Ναί, λέει, μή μοῦ<br />
τά λέτε ἐμένα αὐτά. Ἐγώ βλέπω ὅτι δέν ζεῖτε<br />
τή χαρά τοῦ Χριστοῦ». Καί τοῦ ἀπαντοῦν:<br />
«Ναί, γέροντα ἔρχονται, γυρίζουν ἀπό τήν<br />
ἐκκλησία ἀλλά τρώγονται οἱ γονεῖς, λένε νά<br />
βγοῦνε τό βράδυ νά πᾶνε κάπου, δέν συμφωνοῦν.<br />
Μαῦρο ἡ μία, ἄσπρο ὁ ἄλλος, τρώγονται<br />
λέει, δέν τρῶμε γλυκό ψωμί». Καί ἔτσι<br />
ὁ Ἅγιος τα ἔβλεπε ὅλα αὐτά. Εἶχε ἐνθουσιαστικό<br />
στοιχεῖο, ἔλεγε πάρα πολλά πράγματα,<br />
ἀλλά πιστεύω ὅτι ἡ πεμπτουσία του<br />
εἶναι αὐτή πού ἔλεγε: «Μωρέ εἴμαστε ἀδέλφια<br />
ἔλεγε ὁ Χριστός, ἐγώ δέν βαστάω τήν κόλαση,<br />
δέν σᾶς φοβερίζω, σᾶς ἀγαπάω, σᾶς<br />
θέλω νά χαίρεστε τή ζωή μαζί μου. Ὁ Χριστός<br />
δέν εἶναι κατήφεια καί μελαγχολία, οὔτε<br />
ἐνδοστρέφεια. Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ζωή, ὁ Χριστός<br />
εἶναι τό πᾶν». Γι’ αὐτό καί οἱ ἁγιογράφοι<br />
πού δειλά δειλά ξεκίνησαν καί κάνουν<br />
τήν ἁγιογραφία του, γράφουν στόν Ἅγιο τούτους<br />
τούς στίχους: «Ὁ Χριστός εἶναι τό<br />
πᾶν, εἶναι ἡ χαρά, δέν κρατάω τόν κεραυνό».<br />
Εἶναι αὐτά τά ὁποῖα ἀκριβῶς ἤθελε.<br />
Γιά τόν πόνο ἔλεγε ὁ Ἅγιος ὅτι εἶναι μιά ψυχική<br />
δύναμη πού ὁ Θεός τήν ἔβαλε μέσα μας,<br />
μέ προορισμό νά κάνει τό καλό. Ἡ κατά Θεόν<br />
θλίψη ἔχει μέσα της χαρά. Προχωρεῖ κανείς<br />
ἐμπρός ἐξαιτίας της. Ὅμως, ὁ διάβολος καταφέρνει<br />
καί παίρνει τήν ψυχική αὐτή δύναμη<br />
ἀπό τήν μπαταρία τῆς ψυχῆς μας καί τή μεταχειρίζεται<br />
γιά τό κακό. Τήν κάνει κατάθλιψη<br />
καί φέρνει τήν ψυχή στή νωθρότητα<br />
καί τήν ἀκηδία.<br />
Ὁ Ἅγιος ἔβλεπε μέ τή χάρη καί τόν καρκίνο.<br />
Ἔτσι λοιπόν εἶχε μιά θεωρία καί ἔλεγε: «ἔχω<br />
κάνει καί ἐγώ ἔρευνες γιά τόν καρκίνο καί<br />
ἔχω βρεῖ ἀρκετά στοιχεῖα. Ὁ καρκίνος βγαίνει<br />
κυρίως σέ κουρασμένες ψυχές, σέ ἀγχώδεις<br />
ἀνθρώπους, σέ βασανισμένους ἀπό<br />
διάφορα γεγονότα. Ὅταν πάθεις κάτι καί σοῦ<br />
ποῦν ὅτι εἶναι καρκίνος, πρέπει νά δοθεῖς<br />
πολύ στήν ἀγάπη. Νά ἠρεμήσεις, νά ἡσυχάσεις,<br />
νά ἀγαπήσεις τόν κόσμο. Νά τ’ ἀγαπήσεις<br />
ὅλα. Νά εἶσαι ὅλος ἀγάπη καί δοξολογία,<br />
νά ἁγιάσει ἡ ψυχή σου. Καί ὅταν ἁγιάσει<br />
ἡ ψυχή σου, ὅταν προσκολληθεῖς καί δοσθεῖς<br />
στό Θεό μέ ἀγάπη καί ἠρεμήσεις,<br />
τότε κοιμᾶται ὁ καρκίνος». Καί ὁ Ἅγιος<br />
κοίμιζε τόν καρκίνο. Στίς 30 Ἰανουαρίου<br />
τοῦ 1986 αἰσθάνθηκε σφοδρούς πόνους ἡ γερόντισσα<br />
Θεοσέμνη τῆς Ἱ. Μονῆς Χρυσοπηγῆς<br />
Χανίων. Καί πήγανε στόν Γέροντα<br />
Πορφύριο, μαζί μέ τή Μοναχή Θεοξένη, τή<br />
νῦν Ἡγουμένη. Κοίταξε ὁ Ἅγιος, πού ἔβλεπε<br />
πάντοτε τήν περιοχή πού εἶχε τό πάθος,<br />
40
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
καί εἶπε, «βλέπω διάσπαρτο καρκίνο». Τήν<br />
ἔστειλε σέ εἰδικό γιατρό, τήν εἶδε καί ἐκεῖνος,<br />
καί εἶπε: «διάσπαρτος καρκίνος». Τρέχουν<br />
στό Λονδίνο στόν καθηγητή Λέντερμαν<br />
καί τούς λένε: «θά μείνετε τρεῖς μῆνες στή λίστα,<br />
γιατί εἶναι οὐρά». Τότε ὁ Γέροντας λέει<br />
στήν κλαίουσα γερόντισσα: «παιδί μου, θά<br />
ἐπιμείνεις διότι αὐτός, ἐκτός ἀπ’ ὅτι εἶναι ὁ<br />
ἄριστος ὀγκολόγος, ὀφείλει καί κάτι στή<br />
νῆσο Κρήτη καί πρέπει νά τό ἐκπληρώσει<br />
αὐτό. Καί ξαναπῆγαν τήν ἄλλη μέρα. Μόλις<br />
ὁ καθηγητής τῆς Ἰατρικῆς ἄκουσε Κρήτη<br />
ἄρχισε νά δακρύζει καί τή δέχτηκε γιατί,<br />
ὅπως τούς εἶπε «εἶναι εὐχή τοῦ πατέρα μου,<br />
πού εἶχε λάβει μέρος στή μάχη τῆς Κρήτης,<br />
ὅπου τόν ἔσωσαν μοναχοί ἀπό ἕνα μοναστήρι,<br />
ὅταν κινδύνεψε ἀπό τούς Γερμανούς,<br />
ἀφοῦ τόν ἔντυσαν μάλιστα μέ ράσο καί τόν<br />
φυγάδευσαν». Εἶδε ὁ Ἅγιος μέ τή χάρη καί<br />
εἶπε ὅτι πρέπει νά τό ἐκπληρώσει, γιατί τό<br />
ὀφείλει. Καί ἔγινε ἡ ἐγχείρηση στίς 13 Φεβρουαρίου<br />
τοῦ 1986, καί τήν ἄλλη μέρα τό<br />
πρωί στίς τέσσερις πῆρε τηλέφωνο τόν νῦν<br />
Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης. Τοῦ λέει: «Σεβασμιώτατε,<br />
βλέπω ἐδῶ πέρα ἔγινε μία θεία<br />
Λειτουργία γιά τήν ἐγχείρηση, στήν ὁποία<br />
εἴμασταν ὅλοι ἐκεῖ» καί ἐννοοῦσε ὅτι ἔβλεπε<br />
τίς προσευχές τῶν ἁγίων καί πόσο ὑψηλά<br />
ἔφταναν. Ὁ γιατρός Λέντερμαν μαρτύρησε<br />
ὅτι τά χέρια του ἔτρεχαν μόνα τους.<br />
Ἔκτοτε συνδέθηκε καί ἐρχόταν τά καλοκαίρια<br />
στήν Κρήτη. Καί ὁ καρκίνος κοιμήθη δεκατέσσερα<br />
χρόνια ἕως τίς 31 Μαΐου 2000,<br />
ὁπότε ἐκοιμήθη ἡ γερόντισσα.<br />
Γιά τήν κατάθλιψη. Ἐμεῖς στά πανεπιστήμια<br />
εἴχαμε πάρα πολλές κοπέλες πού ἔρχονταν<br />
μέ τήν τσάντα γεμάτη χάπια. Κοιμισμένα<br />
τά παιδιά ἀπό τά χάπια καί στό Λύκειο σήμερα.<br />
Καί ἐδῶ στήν Κρήτη ἄκουγα χθές στίς<br />
εἰδήσεις πολλές αὐτοκτονίες. Ἡ περίοδος τῆς<br />
κρίσης φέρνει σέ ἀπόγνωση τούς ἀνθρώπους,<br />
πού ζοῦν τήν κατάθλιψη. Ὁ Ἅγιος τήν ἀντιμετώπιζε<br />
σέ τρία ἐπίπεδα. Στό ἐπίπεδο τῆς<br />
αἰτιολογίας, στό ἐπίπεδό τῆς κλινικῆς εἰκόνας<br />
καί στό ἐπίπεδο τῆς θεραπείας. Καί<br />
ἔλεγε, «τί εἶναι ἡ κατάθλιψη; Ἡ κατάθλιψη<br />
ἔχει ὡς αἰτία τό τραῦμα, διότι ὁ ἐγωισμός μας<br />
θίγεται. Ἐμεῖς βάζουμε ὑψηλούς στόχους, δέν<br />
τούς πραγματοποιοῦμε ἀποτυγχάνουμε, χάνουμε<br />
ἐδῶ, θίγεται ὁ ναρκισσισμός μας, ἡ<br />
ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό μου». Καί ἔλεγε τί<br />
αἰσθάνεται ὁ καταθλιπτικός. Ἀνασφάλεια,<br />
ἄγχος, μελαγχολία, θλίψη, ἀπελπισία καί δευτερευόντως,<br />
νωχέλεια, ἀκηδία. Ἐπίσης δύο<br />
χαρακτηριστικά τῆς κατάθλιψης εἶναι ἡ<br />
νευρική ἀνορεξία, ὁπότε τά κοριτσάκια γίνονται<br />
σκελετοί, καί ἡ βουλιμία, ὅταν μπαινοβγαίνουν<br />
μέσα στά ψυγεῖα καί τρῶνε γιά<br />
νά καλύψουν τό κενό. Ὅλα αὐτά εἶναι ἐπιγεννήματα<br />
τῆς κατάθλιψης, τοῦ κενοῦ. Καί<br />
ὁ Ἅγιος ἔλεγε: «Ὅταν μέ τήν ἀγάπη φύγουμε<br />
ἀπό αὐτή τή γῆ καί πᾶμε στόν οὐρανό,<br />
ἔρχεται ἡ χάρις. Ἡ χάρις αὐξάνει τήν ἀγάπη.<br />
Ἡ ἀγάπη φέρνει περισσότερη χάρη καί τότε<br />
μπαίνουμε στό χορό τῶν Ἁγίων. Ἡ ἀγάπη τοῦ<br />
Θεοῦ, δινόμαστε σ’ αὐτήν, καί τότε θά φτάσουμε<br />
σ’ ἕνα σημεῖο πού θά λέω: χαίρω ἐν τοῖς<br />
παθήμασιν» (Κολ. 1,24).<br />
Ὁ Γέροντας μιλοῦσε γιά τή γενική ἐξομολόγηση.<br />
Αὐτό τό ὀνόμαζε θεία ψυχανάλυση:<br />
«Σ’ ἕνα ἥσυχο μέρος νά πᾶς μέ τόν πνευματικό<br />
σου καί ἐκεῖ θά μιλήσετε (βλέπω ἐδῶ<br />
ὅτι διακρίνει τό μυστήριο ἀπό τή συμβου-<br />
41
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
λευτική συζήτηση), τότε θά πεῖς ὅσα θυμᾶσαι<br />
ἀπό παλιά, τήν ἱστορία σου. Τίς ἐπιτυχίες καί<br />
τίς ἀποτυχίες τῆς ζωῆς σου. Εἶχε ἔρθει σέ<br />
μένα πρό καιροῦ μιά κυρία, ὅ,τι μοῦ ἔλεγε τά<br />
παρακολουθοῦσα καί ἔβλεπα μέσα στόν<br />
ψυχικό της κόσμο τήν ἐπίδραση τῆς προσευχῆς.<br />
Τήν παρακολουθοῦσα μέσα στήν<br />
ψυχή της καί ἔβλεπα ὅτι πήγαινε ἡ χάρις μέσα<br />
της, ὅπως τήν κοίταζα ἐγώ». Διότι στόν πνευματικό<br />
ὑπάρχει χάρις καί στόν παπά ὑπάρχει<br />
χάρις, δηλαδή, ἐνῶ ἐξομολογεῖται ὁ<br />
ἄνθρωπος, ὁ ἱερέας προσεύχεται γι’ αὐτόν.<br />
Συγχρόνως ἔρχεται ἡ χάρις καί τόν ἐλευθερώνει<br />
ἀπό τά ψυχικά τραύματα πού γιά<br />
χρόνια τόν βασανίζουν, χωρίς νά γνωρίζει<br />
τήν αἰτία τους.<br />
Ὁ Ἅγιος μιλοῦσε πολλές φορές ἤ ρωτοῦσε<br />
χωρίς νά περιμένει ἀπάντηση. Ἄφηνε μετέωρο<br />
τό λόγο του. Δέν ἔδινε ἀπάντηση καί<br />
μετά ἀπό χρόνια ἐρχόταν ἡ ἀπάντηση. Μήν<br />
ἔχετε ἀγωνία γιά τό λόγο σας. Ἡ μόνη ἀλήθεια<br />
πού βλέπω μέσα στή μελέτη τῶν Πατέρων<br />
εἶναι ὅτι τό παραμικρό σκίρτημα τῆς<br />
καρδίας τοῦ πνευματικοῦ πατέρα, ἡ παραμικρή<br />
προσευχή γιά τό ὅποιο παιδί σας, καταγράφεται<br />
στή συνείδηση τοῦ παιδιοῦ καί<br />
εἰς τούς οὐρανούς. Ταμιεύεται ἐκεῖ καί δέν<br />
χάνεται τίποτα. Ἑπομένως, ἄλλος ὁ σπείρων<br />
καί ἄλλος ὁ θερίζων. Ἔχουμε ἀπό τόν πατέρα<br />
Ἠλία τόν Τσακογιάννη, πού κάθε ἐξομολόγηση<br />
τήν κατέγραφε, τήν ἑξῆς μαρτυρία:<br />
Εἶχε ἀνθρώπους πού εἶχαν νά ἐξομολογηθοῦν<br />
καί νά μεταλάβουν πενήντα χρόνια.<br />
Νά ἀκούσετε ὀνόματα πολιτικῶν μεγάλων<br />
πού μᾶς κυβερνοῦσαν, ὀνόματα μεγάλων<br />
ἠθοποιῶν, μεγάλων συγγραφέων, σοφῶν<br />
καθηγητῶν πού ἔλεγαν: «ὁ μπαμπάς μου, μοῦ<br />
εἶχε πεῖ κάτι, ἡ μαμά μου, ὁ ἱερέας, ὅταν πήγαινα<br />
κατηχητικό παλιά». Καί τό θυμόταν<br />
λίγα λεπτά. Δέν ἔβγαινε ἡ ψυχή τους. Περίμενε<br />
ἡ ψυχή, ὁ Κύριος περίμενε ἐκεῖ καί λέει<br />
«μόλις τόν ἐξομολογοῦσα, μόλις τόν κοινωνοῦσα,<br />
καθώς ἔφευγα, δέν προλάβαινα νά<br />
γυρίσω, ἄκουγα κλάματα. Ἔφευγε ἡ ψυχή<br />
του». Στόν π. Ἐπιφάνιο Θεοδωρόπουλο,<br />
πού ἦταν σπουδαῖος πνευματικός, κάποτε<br />
ἔλεγα: «Γέροντα, ἔχουμε ἀγωνία τί θά γίνει<br />
γιά τά παιδιά στά πανεπιστήμια;» Καί μοῦ<br />
λέει: «ἁμαρτάνεις παιδί μου. Αὐτά πού λές<br />
εἶναι ἁμαρτία. Ὁ Θεός εἶναι ἐκεῖνος πού<br />
φροντίζει γι’ αὐτά τά παιδιά. Ἐσύ πές τό λόγο<br />
σου, κᾶνε τό μάθημά σου ὅπως πρέπει καί θά<br />
βρεῖ εὐκαιρία ὁ Κύριος πότε καί πῶς θά μιλήσει<br />
στήν ψυχή του».<br />
Καί νά κλείσω μέ τοῦτο. Πολλοί ἀπό μᾶς<br />
λέμε συνήθως -καί τό λένε οἱ νέοι ἄνθρωποιδέν<br />
εἴμαστε τυχεροί, δέν εἴχαμε εὐλογία, περιμένουμε<br />
ἕνα χαρισματικό πνευματικό πατέρα.<br />
Ὁ πατήρ Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος<br />
ἔλεγε νά «μήν ἐπιζητεῖς χαρισματικό πνευματικό<br />
πατέρα γιατί ἔχεις μεγάλο λάθος καί<br />
ἔχεις πρόβλημα μέσα σου. Ὅταν προσεγγίσεις<br />
τόν ὅποιο πνευματικό πατέρα ἔχεις καί<br />
ζητήσεις τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ<br />
εἰλικρινή μετάνοια, μυστηριακή ζωή, ταπείνωση<br />
κυρίως καί ἀγάπη, τότε τόν μετατρέπει<br />
αὐτόν σέ χαρισματικό πνευματικό πατέρα<br />
πού μεταδίδει τή θεία χάρη καί χωρίς<br />
ὁ ἴδιος νά τό καταλαβαίνει, φέρνει τήν<br />
ἀπάντηση τοῦ οὐρανοῦ στό πρόβλημά μας<br />
ἐδῶ στή γῆ. Καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε:<br />
«δέν ὑπάρχει ἀπόσταση μεταξύ μας καί<br />
ὅταν φύγω εἰς τούς οὐρανούς, θά ἔρχεστε<br />
στόν τάφο μου νά λέτε τό πρόβλημα. Ὅταν<br />
μέ φωνάζετε θά ἔρχομαι ἀμέσως κοντά σας<br />
καί θά ἔρχομαι γρηγορότερα ἀπ’ ὅτι τώρα,<br />
διότι τότε θά εἶμαι κοντά στό Χριστό». Καί<br />
ἔχει ἀποδειχθεῖ ὅτι ὁ Ἅγιος ἔρχεται ταχύτατα<br />
κοντά σέ ὅποιον τόν ζητάει. Ἔχουμε φοβερά<br />
παραδείγματα. Ἔχω καταγράψει ἕνα ἀπό<br />
τόν Ἅγιο Δημήτριο ἐκεῖ στό Μπραχάμι, μία<br />
κυρία πού εἶχε τήν ἀμφιβολία καί ἔλεγε: «Γέροντα,<br />
πῶς λές νά κάνουμε προσευχή καί<br />
Ἀπόδειπνο ὅλοι στίς δέκα το βράδυ καί εἶσαι<br />
ἐσύ παρών. Εἶσαι παρών;». Καί ἐνῶ ἔκανε τό<br />
Ἀπόδειπνό της ἀκούει τό τηλέφωνο. Τό<br />
παίρνει καί τῆς πέφτει τό τηλέφωνο ἀπό τά<br />
χέρια. «Εἶμαι ὁ Γέρων Πορφύριος», τῆς εἶπε<br />
τρεῖς φορές. Μαρία Σπανουδάκη λέγεται ἡ<br />
κυρία αὐτή, ἡ ὁποία ἄκουσε τό τηλέφωνο.<br />
Ὁ Γέρων ἀπαντάει στίς καρδιές μέ ποικίλους<br />
τρόπους καί ἀπαντάει μέ λεπτομέρεια στή<br />
ζωή μας. Ἄς ἔχουμε τήν εὐχή του!<br />
42
Ἡ Κρήτη ἀπό τήν ἐπανάσταση τοῦ 1897<br />
στήν αὐτονομία καί τήν ἕνωση<br />
διά γραφίδος Μελετίου Μεταξάκη<br />
Λουκᾶ Δ. Παπαδάκη<br />
Τό 1871 στόν Παρσᾶ, ἕνα ὀρεινό χωριό<br />
τῆς Ἐπαρχίας Ἱεράπετρας, γεννιέται<br />
μιά σπουδαία φυσιογνωμία<br />
τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία, πιστή σέ ὅλη<br />
τή διάρκεια τῆς πολυκύμαντης ζωῆς της στίς<br />
ἀρχές τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας, διαμόρφωσε<br />
μιά διαυγή ἀντίληψη περί τῆς σχέσης<br />
Γένους καί Ἑλληνορθόδοξης Ἐκκλησίας,<br />
βασισμένη δέ στή σχέση αὐτή ἀγωνίστηκε<br />
γιά νά ἐπανεύρει ἡ Ὀρθοδοξία τήν ἁρμόζουσα<br />
θέση στήν καθόλου Χριστιανοσύνη.<br />
Πρόκειται γιά τόν Μελέτιο Μεταξάκη, τόν<br />
Ἁγιοταφίτη ἀδελφό, τόν Μητροπολίτη Κιτίου,<br />
τόν Μητροπολίτη Ἀθηνῶν, τόν Οἰκουμενικό<br />
Πατριάρχη, τόν Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας.<br />
Ἡ ἔκρηξη τῆς ἐπανάστασης τοῦ ’97 βρίσκει<br />
τόν διάκονο Μελέτιο φοιτητή στή Θεολογική<br />
Σχολή τοῦ Σταυροῦ στά Ἱεροσόλυμα.<br />
Ἀπό ἐκεῖ παρακολουθεῖ τούς πολεμικούς καί<br />
πολιτικούς ἀγῶνες τῶν συμπατριωτῶν του<br />
ν’ ἀποτινάξουν τόν ὀθωμανικό ζυγό, ἀγῶνες<br />
πού θά ὁδηγήσουν ἀρχικά στήν Αὐτονομία<br />
καί ἔπειτα στήν Ἕνωση. Τά συναισθήματα,<br />
οἱ σκέψεις, οἱ ἀντιλήψεις τοῦ Μελετίου ὄχι<br />
μόνο πάνω στό Κρητικό ζήτημα, ἀλλά καί<br />
γύρω στούς ἀναγκαίους κανόνες γιά τήν<br />
εὔρυθμη λειτουργία τῆς κοινωνίας, καταγράφονται<br />
ἀφενός σέ ἐπιστολές πρός τόν<br />
ἐκ μητρός θεῖο του παπα-Στέφανο Προβατάκη,<br />
πού φυλάσσονται στή Βικελαία, καί<br />
ἀφετέρου στόν «Ἐκκλησιαστικό Κήρυκα»,<br />
τό περιοδικό πού ὡς Μητροπολίτης Κιτίου<br />
ἐξέδιδε στή Λάρνακα.<br />
Τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1898, ὕστερα ἀπό τίς<br />
σφαγές στά Χανιά καί τήν Ἀνώπολη, ὁ Μελέτιος<br />
προβάλλει τήν ἀνάγκη νά κοπάσουν<br />
τά πάθη στό νησί καί στό ἑξῆς μουσουλμάνοι<br />
καί χριστιανοί νά παραδώσουν τό παρελθόν<br />
στή λήθη καί νά ζήσουν εἰρηνικά:<br />
«…Πράγματι ἀνάγκη πᾶσα νά κοπάσωσι<br />
πλέον τά πάθη. Ὀφείλουν οἱ τε Τοῦρκοι καί<br />
Χριστιανοί νά ἀποφασίσωσι νά ζῶσιν εἰς τό<br />
ἑξῆς ἀδελφικῶς. Ὅ,τι καί ἄν ἔγεινε πρέπει νά<br />
παραδοθῇ εἰς τήν λήθην. Οἱ Χριστιανοί<br />
πρῶτοι ὀφείλουσι νά τείνωσι τήν δεξιάν πρός<br />
τούς δυστυχεῖς ἐκείνους ἀνθρώπους, ὧν ἡ<br />
ἀφροσύνη ὑπερέβη πᾶν ὅριον. Τό τοιοῦτον<br />
διόλου δέν εἶνε ταπεινωτικόν διά τόν Χριστιανόν.<br />
Ἡ μεγαλοφροσύνη πρέπει πάντοτε<br />
νά περικοσμῇ τόν νικητήν, διότι ἄλλως<br />
ἐκπίπτει πολύ ἐν ταῖς συνειδήσεσι τῶν<br />
ἀνθρώπων…».<br />
Ἀκολουθεῖ στίς 25 Αὐγούστου ἡ σφαγή<br />
στό Μεγάλο μας Κάστρο. Τρεῖς μῆνες<br />
ἀργότερα ὁ Μελέτιος γράφει περί ἐλευθερίας,<br />
τονίζοντας ὅτι ὁ πολύς ἀγώνας μένει<br />
ἀκόμη πίσω, ἀφοῦ ὁ καθένας πρέπει νά κατανικήσει<br />
τίς κακές ἕξεις του, καί προτρέπει<br />
τούς συμπατριῶτες του νά ἀποχωριστοῦν<br />
τά ὅπλα τους καί νά ἀποδείξουν ὅτι,<br />
ὅπως γνωρίζουν νά πολεμοῦν, γνωρίζουν<br />
καί νά εἰρηνεύουν. Χωρίς τή φιλονομία, τόν<br />
πολιτισμό καί τήν πρόοδο ἡ ἐλευθερία<br />
εἶναι ὄνομα κενό: «…Μή λυπῆσθε ὅτι ἀπο-<br />
*Τό παρόν κείμενο εἶναι συνεπτυγμένη μορφή τῆς εἰσήγησης καί παρουσιάσθηκε στό Συνέδριο, πού διοργάνωσε<br />
ὁ Δῆμος Ἡρακλείου καί ἡ Βικελαία Βιβλιοθήκη ἀπό τίς 26 ὡς τίς 29 Ὀκτωβρίου 2013 μέ ἀφορμή<br />
τά 100 χρόνια ἀπό τήν Ἕνωση τῆς Κρήτης μέ τήν Ἑλλάδα καί ὑπό τόν τίτλο «Τό Ἡράκλειο καί ἡ Κρήτη<br />
ἀπό τήν τελευταία περίοδο τῆς ὀθωμανικῆς κυριαρχίας ὥς τήν Ἕνωση μέ τήν Ἑλλάδα». Τό πλῆρες κείμενο<br />
θά δημοσιευτεῖ στά Πρακτικά τοῦ Συνεδρίου.<br />
43
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
44<br />
χωρίζεσθε τῶν φιλτάτων σας γκρά, διότι τά<br />
γκρά ἦσαν ἀγαπητά καί φίλτατα, ἐφ’ ὅσον<br />
εἴχομεν τήν ἀνάγκην των. Διά τοῦτο καί<br />
καλῶς ἐποιήσατε, παραδόντες αὐτά προθύμως,<br />
διά τοῦ τρόπου τούτου ἀποδεικνύοντες<br />
ὅτι καθώς γινώσκετε νά πολεμῆτε<br />
οὕτω γινώσκετε καί νά εἰρηνεύητε. […]<br />
Ὅπως σεῖς εἶσθε οἱ πορίσαντες ἑαυτοῖς τήν<br />
ἐλευθερίαν διά τῆς ἀνδρείας σας, δι’ ἧς κατεπλήξατε<br />
τόν κόσμον καί ἐδείξατε ὅτι σώζονται<br />
ἀκέραιοι ἔτι οἱ χαρακτῆρες τῆς<br />
φυλῆς, ἥτις ἐξηυγένισε τόν κόσμον, οὕτω καί<br />
σεῖς μόνοι εἶσθε οἱ μέλλοντες νά πορίσητε<br />
ἑαυτοῖς καί τήν φιλονομίαν καί τόν πολιτισμόν<br />
καί τήν πρόοδον, ὧν ἄνευ ἡ ἐλευθερία<br />
εἶνε ὄνομα κενόν, ὄνομα ἄνευ περιεχομένου.<br />
Ἐλευθερία θά εἰπῇ πρόοδος ὑπ’ ὅλας τάς ἐπόψεις,<br />
πρόοδος ὅμως δέν δύναται νά ὑπάρξη<br />
ἄνευ τακτικῆς καί εὐρύθμου λειτουργίας τῶν<br />
πολιτικῶν θεσμῶν, οἵτινες πάλιν προϋποθέτουσιν<br />
ἠθικήν καί θρησκευτικήν διάπλασιν.<br />
Πλανῶνται ὅσοι τῶν συμπατριωτῶν<br />
μου νομίζουσιν ὅτι οἱ ἀγῶνες αὐτῶν ἔληξαν.<br />
Τό πολύ τοῦ ἀγῶνος μένει ἀκόμη ὀπίσω, διότι<br />
ὁ μεγαλείτερος τύραννος καί ἐχθρός, ὅν<br />
ἔχει τίς νά κατανικήσῃ, δέν εἶνε ὁ ἔξω αὐτοῦ<br />
ἱστάμενος, ἀλλ’ ὁ ἐντός αὐτοῦ, ἤτοι τό ἐγώ<br />
του, αἱ κακαί του ἕξεις, αἵτινες διά νά ἑξαλειφθῶσι<br />
καί διορθωθῶσιν ἔχουσιν ἀνάγκην<br />
συντόνου ἐνεργείας. Ἡ ἀπελευθέρωσις τῆς<br />
Κρήτης, τό μέγα τοῦτο γεγονός, ὅπερ ἅπας<br />
ὁ ἑλληνισμός καί ὁ πεπολιτισμένος καί φιλελεύθερος<br />
κόσμος ἐχαιρέτησεν ἀμφοτέραις<br />
ταῖς χερσί, θά ἀπεγοήτευε καί τόν<br />
Ἑλληνισμόν καί τήν Εὐρώπην ὅλην περί τοῦ<br />
μέλλοντος τῆς Ἀνατολῆς, ἐάν οἱ Κρῆτες, τοσοῦτον<br />
ἀνδρεῖοι ἐν πολέμῳ, ἐφωρῶντο ἀνίκανοι<br />
καί ἀνεπιτήδειοι περί τήν διαχείρισιν<br />
ἐλευθέρων θεσμῶν…».<br />
Στίς 28 Δεκεμβρίου 1898 ὁ Μελέτιος πανηγυρίζει<br />
ὅτι ἡ Κρήτη εἰσέρχεται στόν<br />
ἐλεύθερο βίο καί ἐπισημαίνει πώς «ἀληθής<br />
ἐλευθερία θά εἰπῇ ὑποδούλωσις εἰς τήν δικαιοσύνην»·<br />
πάνω σέ αὐτήν κτίζεται ἡ<br />
εὐημερία τῶν λαῶν». Προϋπόθεση ὅμως γιά<br />
τήν ἠθικοποίηση τοῦ λαοῦ εἶναι ἡ θρησκευτική<br />
του μόρφωση. Ἡ ἀποτυχία τοῦ<br />
Ἑλληνικοῦ Βασιλείου, ὕστερα ἀπό 70 χρόνια<br />
ἀνεξαρτησίας, πρέπει νά διδάξει τούς<br />
Κρητικούς: «…Εἴθε ὡς καταπλήξατε τόν κόσμον<br />
μαχόμενοι, οὕτω καί νά ἀποσπάσητε<br />
τόν θαυμασμόν αὐτοῦ εἰρηνεύοντες. Εἴθε<br />
μετά τῆς αὐτῆς δεξιότητος νά χρησιμοποιήσητε<br />
τά ἐργαλεῖα τῆς εἰρήνης, μεθ’ ἧς διεχειρίσθητε<br />
τά ὄργανα τοῦ πολέμου. Εἴθε<br />
ὅπως διά τῆς ἀνδρείας ἐθραύσατε τάς ἁλύσους<br />
τῆς ἐξωτερικῆς δουλείας, οὕτω διά τῆς<br />
σωφροσύνης νά γείνητε ἐγκρατεῖς καί τῶν<br />
ἐσωτερικῶν παθῶν σας, ὑποδουλοῦντες<br />
ἑαυτούς εἰς τούς νόμους τῆς πατρίδος. Διότι<br />
ἀληθής ἐλευθερία θά εἰπῇ ὑποδούλωσις εἰς<br />
τήν δικαιοσύνην. Τότε ἡ ἐλευθερία ἀποφέρει<br />
τούς καρπούς αὐτῆς, τήν ἐξημέρωσιν, τόν<br />
πολιτισμόν, τήν πρόοδον ἐν πάσαις ταῖς<br />
ἀποψεσι τοῦ βίου, ἐν τῇ θρησκείᾳ, ἐν τῇ κοινωνίᾳ,<br />
ἐν τῇ πολιτείᾳ, ἐν ταῖς τέχναις καί ταῖς<br />
ἐπιστήμαις. Δι’ ἐμέ εἶνε ἀδιάφορον ἄν θά δουλεύῃ<br />
τις εἰς τά ἴδια πάθη, ἤ θά δουλεύῃ εἰς<br />
τόν Σουλτάνον...».<br />
Τόν Φεβρουάριο τοῦ 1899 ὁ Μελέτιος καλεῖ<br />
τούς συμπατριῶτες του νά μή λησμονοῦν<br />
τό παρελθόν, πού εἶναι ὁ σοφότερος<br />
δάσκαλος τοῦ μέλλοντος. Ἐκφράζει συνάμα<br />
τήν ἀντίληψή του ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Κρήτης πρέπει νά ἀναλάβει τή θρησκευτική<br />
μόρφωση τοῦ λαοῦ, ἀλλά καί τό ἔργο<br />
ἀνόρθωσης τῆς ὅλης ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας.<br />
Ἡ ἐπιτυχία ἤ ἡ ἀποτυχία τῆς Κρητικῆς<br />
αὐτονομίας ἔχει ἄμεση σχέση μέ τήν τύχη<br />
ὅλου τοῦ Ἔθνους: «…Οἱ πατριῶται μου δέν<br />
πρέπει εἰς λήθην νά παραδώσωσι τό παρελθόν,<br />
ἀλλά τοὐναντίον πρέπει νά διατηρῶσι<br />
εἰς τήν μνήμην αὐτῶν τάς συμφοράς<br />
τοῦ παρελθόντος, καί συγκρίνοντες ἑκάστοτε<br />
τό παρόν πρός τό παρελθόν, νά βλέπουν<br />
κατά πόσον οἱ καρποί τοῦ παρόντος ἀνταποκρίνονται<br />
πρός τάς θυσίας τοῦ παρελθόντος.<br />
Πρό πάντων ἄς μή λησμονῶσιν<br />
εὐτυχοῦντες Ἐκεῖνον, τόν ὁποῖον δυστυχοῦντες<br />
ἐπεκαλοῦντο εἰς βοήθειαν. Ἄς σφίγγωσι<br />
παρά τήν χεῖρα τῆς Μητρός Ἐκκλησίας<br />
καί ἄς ἀκολουθῶσιν αὐτή κατά πόδας, διότι<br />
αὐτή ἥτις ὠδήγησεν αὐτούς ἀσφαλῶς διά<br />
μέσου τοσούτων κρημνῶν, αὐτή μόνη θά<br />
ὁδηγήση αὐτούς καί ἐν τῷ μέλλοντι. Μηδέ<br />
νομίσωσιν ὅτι ἔληξε πλέον ἡ κρημνώδης<br />
ὁδός. […] Ἡ θρησκεία εἶναι ὁ πρῶτος παράγων<br />
πάσης προόδου. Διότι ἡ εἰς τούς νόμους<br />
ὑπακοή προϋποθέτει ἠθικήν διαπαιδαγώγησιν<br />
τοῦ λαοῦ, ἥτις κατορθοῦται μόνον<br />
διά τῆς θρησκείας. […] Ἡ ἐπιτυχία ἤ<br />
ἀποτυχία τῆς Κρητικῆς αὐτονομίας ἔχει<br />
ἀμεσωτάτην σχέσιν πρός τήν τύχην τοῦ<br />
ὅλου ἔθνους. Οἱ ἄρχοντες οἵ τε πνευματικοί<br />
καί πολιτικοί τοῦ Κρητικοῦ λαοῦ πρέπει πρώτιστα<br />
πάντων νά μεριμνήσωσιν ὑπέρ τῆς θρησκευτικῆς<br />
μορφώσεως τοῦ λαοῦ. […] Ἡ<br />
Ἐκκλησία τῆς Κρήτης ἀνεξάρτητός τοῦ λοιποῦ<br />
διατελοῦσα ἀπό τοῦ Πατριαρχείου, ἔχει<br />
ὅλα τά μέσα νά προνοήση ὑπέρ μορφώσεως<br />
καί ἀξιοπρεποῦς συντηρήσεως τοῦ κατωτέρου<br />
κλήρου…». Ἡ Κρητική Ἐκκλησία νά γίνει<br />
τό παράδειγμα, ἀλλά καί ἡ γέφυρα μεταξύ<br />
τῆς ἐλεύθερης καί τῆς δούλης Ἐκκλησίας.<br />
Τά ἑπόμενα χρόνια δέν δικαιώνουν τίς<br />
προσδοκίες τοῦ μητροπολίτη. Μετά τόν Α΄<br />
Βαλκανικό ζητεῖ νά στηριχθεῖ καί νά μήν περιέλθει<br />
σέ ἠθική ἀδυναμία καί ἀφάνεια τό<br />
Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ὁ προμαχώνας<br />
τῆς Ὀρθοδοξίας, τοῦ ὁποίου 48 Μητροπολιτικοί<br />
θρόνοι περιέρχονται στίς νικήτριες<br />
χῶρες. Ζητεῖ μάλιστα «τήν ἐπάνοδο ὁλοκλήρου<br />
τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας ὑπό τήν<br />
πνευματικήν δικαιοδοσίαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ<br />
Πατριάρχου, νοουμένην ὡς πνευματικήν<br />
ἐπικυριαρχίαν ἐπί Ἐκκλησίας αὐτοδιοικήτου».<br />
Καί τοῦτο θά εἶναι πρός ὄφελος ὄχι μόνο<br />
τοῦ ἔθνους, ἀλλά καί ὅλης τῆς Ὀρθόδοξης<br />
Ἐκκλησίας. Μέ αὐτή τήν ἀντίληψη τό 1913<br />
ὁ Μελέτιος ὑποβάλλει στό Φανάρι Ὑπόμνημα<br />
γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης. Σέ<br />
τοῦτο ἀναφέρεται σέ ἐπιστολή του<br />
(5.2.1914) καί ὁ παπα-Στέφανος: «…Κατ’<br />
αὐτάς συνῆλθε ἡ Σύνοδος, διά νά ἐκφέρῃ<br />
γνώμην διά τήν ἀφομοίωσιν τῆς Ἐκκλησίας<br />
τῆς Κρήτης μετά τῆς Ἑλλάδος. Ἡ βάσις ἐστήθη<br />
ἐπί τοῦ ὑπομνήματος, τό ὁποῖον ὑμεῖς πέρυσι<br />
ὑποβάλατε εἰς τό Πατριαρχεῖον ἐν<br />
γνώσει καί τοῦ κ. Βενιζέλου καθώς καί<br />
πολλῶν Ἀρχιερέων καί Καθηγητῶν…». Δυστυχῶς,<br />
ὅπως ἐγγράφως μοῦ ἀπαντήθηκε,<br />
τέτοιο ὑπόμνημα δέν ὑπάρχει στό Ἀρχεῖο<br />
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.<br />
Τήν 1η Δεκεμβρίου 1913 ὁ Μελέτιος<br />
45
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
ἔρχεται στά Χανιά γιά τόν ἐπίσημο ἑορτασμό<br />
τῆς Ἕνωσης τῆς Κρήτης μέ τήν Ἑλλάδα<br />
καί ὡς ρεπόρτερ δημοσιεύει στόν «’Εκκλησιαστικό<br />
Κήρυκα» τρία κείμενα. Ἀλλά<br />
στόν ἐθνικό θρίαμβο βλασταίνει ὁ σπόρος<br />
τοῦ Διχασμοῦ. Στίς 3 Δεκεμβρίου γράφει τό<br />
φιλοβασιλικό «Σκρίπ»: «…Στό ἐπί τοῦ<br />
“Ἀβέρωφ” ἐπίσημον γεῦμα ἡ τράπεζα εἶχε τό<br />
σχῆμα Π. Ἐπί τῆς κεφαλῆς ἐκάθητο ἡ Α.Μ.<br />
ὁ Βασιλεύς ἔχων δεξιά Αὐτοῦ τόν Σεβασμιώτατον<br />
Χανίων κ. Ἀγαθάγγελον. Ἀπέναντι<br />
ἐκάθητο ὁ κ. Πρωθυπουργός ἔχων ἀριστερά<br />
αὐτοῦ τόν Ἅγιον Κιτίου…». Ἡ ἐπισήμανση<br />
τῆς θέσης τῶν συνδαιτυμόνων<br />
εἶναι ἀπό τά πρῶτα κείμενα πού συνδέουν<br />
Βενιζέλο καί Μελέτιο μέ σκοπό νά πληγοῦν<br />
ἀμφότεροι.<br />
Ἐνδιαφέρον ἔχει ἡ στάση τοῦ Μελετίου<br />
κατά τή διένεξη μεταξύ Βενιζέλου καί<br />
πρίγκιπα Γεωργίου. Ὁ Πέτρος Παπαπολυβίου<br />
στό ἔργο του «Ὑπόδουλοι ἐλευθερωταί<br />
ἀδελφῶν ἀλυτρώτων» γράφει: «…Τόν Νοέμβριο<br />
τοῦ 1912 ὁ Μεταξάκης συνομιλώντας<br />
μέ τόν πρίγκιπα Γεώργιο στή μόλις<br />
ἀπελεθερωθεῖσα Θεσσαλονίκη, τόνισε ὅτι “οἱ<br />
ἐν τῷ ἐξωτερικῶ Κρῆτες εἴμεθα τότε [1905]<br />
ἀντιβενιζελικοί, τό δέ κίνημα τῆς Θερίσσου<br />
ἐχαρακτηρίζομεν τότε ὡς ἔγκλημα κατά τῆς<br />
Κρήτης”. Ἀντίθετα, ὁ πρώην ὕπατος ἁρμοστής<br />
τῆς Κρήτης ἐξέφρασε τή βεβαιότητά<br />
του ὅτι ἐάν ὁ Μεταξάκης ζοῦσε στήν Κρήτη<br />
κατά τήν πρώτη δεκαετία τοῦ αἰώνα, θά<br />
ἦτο βενιζελικός, ἀφοῦ ὁ θεῖος τοῦ Μελετίου,<br />
ἱερέας Στέφανος Προβατάκης, κατά τόν<br />
Γεώργιο “ἦτο ὁ φανατικώτερος βενιζελικός<br />
τοῦ διαμερίσματός του”».<br />
Ἡ διατύπωση τοῦ Μελετίου εἶναι διπλωματική<br />
καί τοῦτο δέν διαφεύγει τοῦ Γεωργίου.<br />
Στίς 18 Ὀκτωβρίου 1910, ὁ μητροπολίτης<br />
μας εἶχε στείλει ἀπό τή Λάρνακα θερμή<br />
ἐπιστολή στόν Βενιζέλο, συγχαίροντάς<br />
τον γιά τήν ἀνάληψη τῶν ἡνίων τῆς ἑλληνικῆς<br />
Κυβέρνησης: «Ἐξοχώτατε, Παρακολουθῶν<br />
ἀπό ἐτῶν πολλῶν ἀπό τῶν ὀρέων<br />
Σιών τήν ἐν τῇ κοινῇ πατρίδι πολιτικήν<br />
δρᾶσιν τῆς Ὑμετέρας ἐξοχότητος, ἐδόξαζον<br />
τόν ἐπί τοῦ Γολγοθᾶ Σταυρωθέντα Σωτῆρα<br />
ὅτι ἀπέστειλεν εἰς τήν πολυπαθῆ ἡμῶν πατρίδα<br />
τόν ἄνδρα, ὅστις μέλλει νά ὁδηγήσῃ<br />
εἰς τάς ἀγκάλας τῆς Μητρός τήν ἔνδοξον,<br />
ἀλλ’ ἀτυχῆ θυγατέρα…».<br />
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ<br />
-Μητροπολίτη Ἀνδρέα Νανάκη, «Ἡ σύμβαση<br />
μεταξύ τοῦ Μητροπολίτη Κρήτης<br />
Εὐμένιου καί τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου τό<br />
1900 καί ἡ σημασία της γιά τήν Ἐκκλησία<br />
τῆς Κρήτης», Κληρονομία, τόμος 20, τεῦχος<br />
Α-Β, 1988.<br />
-Θεοχάρη Δετοράκη, Ἀντώνιος Τρυφίτσος,<br />
Γενικός Ἀρχηγός Πεδιάδος, ἔκδοση Δήμου<br />
Καστελίου, 1997.<br />
-Μελετίου Μεταξάκη – Παπα-Στέφανου<br />
Προβατάκη, Ἀλληλογραφία, Ἀρχεῖο Βικελαίας<br />
Δημοτικῆς Βιβλιοθήκης Ἡρακλείου.<br />
-Μελετίου Μεταξάκη ἐπιστολή πρός τόν<br />
Ἐλευθέριο Βενιζέλο ὑπό ἡμερομηνία 18<br />
Ὀκτωβρίου 1910, Ἀρχεῖο Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος<br />
Ἐρευνῶν καί Μελετῶν «Ἐλευθέριος Βενιζέλος».<br />
-Λουκᾶ Δ. Παπαδάκη, Ὁ Δέκατος Τρίτος<br />
Ἀπόστολος. Πράξεις Μελετίου Μεταξάκη,<br />
Ἡράκλειο <strong>2014</strong>.<br />
-Πέτρου Παπαπολυβίου, Ὑπόδουλοι ἐλευθερωταί<br />
ἀδελφῶν ἀλυτρώτων. Ἐπιστολές,<br />
Πολεμικά Ἡμερολόγια καί Ἀνταποκρίσεις<br />
Κυπρίων Ἐθελοντῶν ἀπό τήν Ἤπειρο καί τή<br />
Μακεδονία τοῦ 1912-1913, Κέντρο Ἐπιστημονικῶν<br />
Ἐρευνῶν, Λευκωσία 1999.<br />
-Χρυσούλας Τσικριτσῆ – Κατσιανάκη,<br />
Ἐλευθερίου Βενιζέλου ἐπιστολές πρός παπά<br />
Στέφανο Προβατάκη, Ἡράκλειον 1985.<br />
46
ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ<br />
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ<br />
• Tήν Παρασκευή 2 Μαΐου ἡ Α.Θ. Παναγιότης,<br />
ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος,<br />
κήρυξε μέ κατάλληλη ὁμιλία τήν ἔναρξη<br />
τῶν ἐργασιῶν τῆς διεθνοῦς συναντήσεως γιά<br />
τήν Ὀρθόδοξο Νεολαία, ἡ ὁποία διοργανώθηκε<br />
ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀπό 1 ἕως<br />
καί 4 Μαΐου. Στήν συνάντηση συμμετεῖχαν οἱ<br />
ἐκπρόσωποι-ὑπεύθυνοι γιά τήν νεότητα τῶν<br />
κατά τόπους Ἱ. Μητροπόλεων καί Ἀρχιεπισκοπῶν<br />
τοῦ Θρόνου, καθώς καί ἐκπρόσωποι τῶν<br />
Ἐκκλησιῶν Κύπρου, Ἑλλάδος καί Ἀλβανίας. Ἐκ<br />
μέρους τῶν συνέδρων μίλησε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης<br />
Δαρδανελλίων κ. Νικήτας, Πρόεδρος<br />
τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τῆς Νεότητος. Tήν<br />
Κυριακή τῶν Μυροφόρων, 4 Μαΐου ὁ Πατριάρχης<br />
προέστη τῆς καθιερωμένης Πατριαρχικῆς<br />
καί Συνοδικῆς Θείας Λειτουργίας στήν<br />
Ἱερά Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή<br />
Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, συλλειτουργούντων<br />
Ἀρχιερέων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου.<br />
Παρέστησαν συμπροσευχόμενοι πολλοί<br />
Ἀρχιερεῖς ὁ Πρόξενος τῆς Ἑλλάδος στήν Πόλη<br />
• Τήν Ἱερά Μητρόπολη Γερμανίας ἐπισκέφθηκε<br />
ἀπό 10 ἕως καί 19 Μαΐου ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης<br />
κ.κ. Βαρθολομαῖος. Ὁ Παναγιώτατος<br />
προέστη Πατριαρχικῆς Θείας Λειτουργίας τήν<br />
Κυριακή 11η Μαΐου στόν Ἱερό Ναό Εὐαγγελισμοῦ<br />
τῆς Θεοτόκου Esslingen, καί τήν Κυριακή<br />
18 Μαΐου στόν Ἱερό Ναό Ἁγίων Πάντων Μονάχου,<br />
ὅπου ἐγκαινίασε τήν αἴθουσα τοῦ πνευματικοῦ<br />
κέντρου. Κατά τήν παραμονή του στή<br />
Γερμανία, μεταξύ ἄλλων, ὁ Πατριάρχης χοροστάτησε<br />
κατά τήν τελεσθεῖσα Δοξολογία καί μίλησε<br />
κατάλληλα στήν ἐπακολουθήσασα Ἱερατική<br />
Σύναξη τῆς Ἱ. Μητρ. Γερμανίας στόν Ἱερό<br />
Ναό Ἁγίου Γεωργίου Φραγκφούρτης (Grüneburgpark),<br />
χοροστάτησε κατά τήν Δοξολογία<br />
στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό Ἁγίας Τριάδος Βόν-<br />
κ. Ἀθανάσιος Ἀστρακᾶς, οἱ ἐκπρόσωποι-ὑπεύθυνοι<br />
γιά τήν νεότητα τῶν Ἐπαρχιῶν τοῦ<br />
Θρόνου πού μετεῖχαν στήν ὡς ἄνω διεθνῆ συνάντηση<br />
καί ἄλλοι προσκυνητές. Στή συνέχεια<br />
ὁ Πατριάρχης ἐτέλεσε Τρισάγιο πρό τοῦ τάφου<br />
τοῦ προκατόχου του ἀοιδίμου Πατριάρχου<br />
Δημητρίου, δεηθείς καί ὑπέρ τῶν λοιπῶν ἀναπαυομένων<br />
στόν αὐλόγυρο τῆς Μονῆς Πατριαρχῶν,<br />
Ἱεραρχῶν καί Μ. Εὐεργετῶν τοῦ Γένους.<br />
47
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
48<br />
νης καί στόν Ἱερό Ναό Ἀναλήψεως τοῦ<br />
Σωτῆρος Βερολίνου, συναντήθηκε μέ τήν<br />
Καγκελλάριο τῆς Γερμανίας κ. Ἄγγελα Μέρκελ,<br />
τούς Προέδρους τῆς Ὁμοσπονδιακῆς Βουλῆς,<br />
τῆς Ὁμοσπονδιακῆς Δημοκρατίας τῆς Γερμανίας,<br />
τόν Πρωθυπουργό τῆς Βαυαρίας, ὅπου<br />
υπέγραψε στό Χρυσό Βιβλίο τοῦ κρατιδίου,<br />
ἀναγορεύθηκε σέ ἐπίτιμο διδάκτορα ἀπό τή Ρωμαιοκαθολική<br />
Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου<br />
Ludwig Maximilian Μονάχου, ἐπισκέφθηκε<br />
τήν ἕδρα τοῦ Τμήματος Ὀρθοδόξου Θεολογίας<br />
τοῦ Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians<br />
τοῦ Μονάχου, συναντήθηκε μέ τoύς Προέδρους<br />
τῆς Εὐαγγελικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Hessen-<br />
Nassau καί τοῦ Παλατινάτου καί ἐπισκέφθηκε<br />
στόν Καθεδρικό Ναό (Dom) Ἁγίου Βαρθολομαίου<br />
Φραγκφούρτης. Ἐπίσης στό Βερολίνο ἐπισκέφθηκε<br />
ἐθιμοτυπικῶς τήν Πρεσβεία τῆς Τουρκίας,<br />
τό «Μουσεῖον τοῦ τρόμου» (TopographiedesTerrors)<br />
καί τόν Ἱ. Ναό Θείας Ἀναλήψεως<br />
Βερολίνου, ὅπου τελέσθη Δοξολογία.<br />
• Τήν Παρασκευή 23 Μαΐου ὁ Οἰκουμενικός<br />
Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος μέ τή συνοδεία<br />
του ἔφθασε στό Ἰσραήλ γιά τήν Συνάντησή του<br />
μέ τόν Πάπα Ρώμης κ. Φραγκῖσκο ἐπί τῇ συμπληρώσει<br />
πεντηκονταετίας ἀπό τήν συνάντηση<br />
στά Ἱεροσόλυμα τοῦ μακαριστοῦ Οἰκουμενικοῦ<br />
Πατριάρχου Ἀθηναγόρου μέ τόν Πάπα Παύλου<br />
τοῦ ΣΤ΄. Στό ἀεροδρόμιο τοῦ Τελ-Αβίβ τόν<br />
Οἰκουμενικό Πατριάρχη ὑποδέχθηκε ὁ Μακ.<br />
Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ. Θεόφιλος καί<br />
στή συνέχεια ὁ Παναγιώτατος μετέβη στήν<br />
Ἱερουσαλήμ, ὅπου προέστη τῆς Δοξολογίας<br />
στόν Πανίερο Ναό τῆς Ἀναστάσεως. Τήν ἐπομένη,<br />
Σάββατο 24 Μαΐου ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης<br />
ἐπισκέφθηκε τήν Βασιλική τῆς Γεννήσεως<br />
καί τό Σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ, ὅπου τοῦ<br />
ἐπιφυλάχθηκε θερμή ὑποδοχή ἀπό τόν Πατριαρχικό<br />
Ἐπίτροπο Βηθλεέμ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπο<br />
Ἰορδάνου κ. Θεοφύλακτο καί τόν περί Αὐτόν<br />
κλῆρο καί λαό καί προέστη Δοξολογίας. Τήν Κυριακή<br />
25 Μαΐου ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης<br />
προέστη στό Πατριαρχικό καί Πολυαρχιερατικό<br />
Συλλείτουργο στόν Πανίερο Ναό τῆς Ἀναστάσεως<br />
στά Ἱεροσόλυμα, συλλειτουργούντων<br />
τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου,<br />
τῶν Συνοδῶν Ἀρχιερέων τοῦ Οἰκουμενικοῦ<br />
Θρόνου καί τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων,<br />
ἱερέων καί διακόνων. Κατά τήν παραμονή του<br />
στό Ἰσραήλ, ὁ Πατριάρχης ἐπισκέφθηκε τό<br />
Μουσεῖο τοῦ Ἰσραήλ στήν περιοχή Givat Ram<br />
τῆς Ἱερουσαλήμ, ὅπου τόν ὑποδέχθηκε ὁ διευθυντής<br />
τοῦ Μουσείου κ. Τζέιμς Σνάιντερ καί ξεναγήθηκε<br />
ἀπό τόν πρόεδρο τοῦ Μουσείου<br />
Ὁλοκαυτώματος κ. Avner Shalev στήν Αἴθουσα<br />
Ὀνομάτων (Hall of Names), ὅπου τηροῦνται<br />
ἀρχεῖα γιά τά θύματα τοῦ Ὁλοκαυτώματος, καθώς<br />
καί στό Μνημεῖο τῶν Παιδιῶν.<br />
• Τό ἑσπέρας τῆς ἴδιας ἡμέρας ὁ Οἰκουμενικός<br />
Πατριάρχης συναντήθηκε γιά πρώτη φορά<br />
ἔπειτα ἀπό 50 χρόνια στούς Ἁγίους Τόπους μέ
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
τόν Πάπα Ρώμης. Στό μέσον τῆς αὐλῆς τοῦ Πανίερου<br />
ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως ὁ Οἰκουμενικός<br />
Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος καί ὁ Πάπας<br />
Φραγκίσκος ἀντάλλαξαν τόν ἀσπασμό τῆς<br />
εἰρήνης καί κατευθύνθηκαν στόν Πανάγιο<br />
Τάφο, ἔξω ἀπό τόν ὁποῖο ἔγινε εἰδική τελετή.<br />
Νωρίτερα, οἱ δύο Προκαθήμενοι εἶχαν συνομιλίες<br />
μιᾶς ὥρας καί ὑπέγραψαν Κοινή Διακήρυξη<br />
Κοινή Διακήρυξη ὀκτώ σημείων. Στή Διακήρυξη,<br />
μεταξύ ἄλλων, τονίζεται ὅτι ἀμφότεροι<br />
προσβλέπουν στήν ἡμέρα, πού θά ὑπάρξει πλήρης<br />
κοινωνία μεταξύ Ὀρθόδοξης καί Ρωμαιοκαθολικῆς<br />
Ἐκκλησίας καί ἐπισημαίνεται ἡ σημασία<br />
τῆς συνέχισης τοῦ θεολογικοῦ διαλόγου,<br />
τοῦ σεβασμοῦ, τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ διά τῆς<br />
προστασίας τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, ἐνῶ<br />
ἐκφράζουν τήν ἀγωνία καί τό ἐνδιαφέρον τους<br />
γιά τήν κατάσταση τῶν χριστιανῶν στήν Μέση<br />
Ἀνατολή. Τήν Δευτέρα 26 Μαΐου ὁ Πάπας<br />
Φραγκῖσκος καί ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.<br />
Βαρθολομαῖος ἐπισκέπτηκαν τόν Μακαριώτατο<br />
Πατριάρχη Ἱεροσολύμων κ. Θεόφιλο στήν θερινή<br />
κατοικία του πού βρίσκεται στό Ὄρος<br />
τῶν Ἐλαιῶν.<br />
• Ἀπό 31 Μαΐου ἕως καί 2 Ἰουνίου ὁ Οἰκουμενικός<br />
Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος ἐπισκέφθηκε<br />
τά Τίρανα, προκειμένου νά πρεξάρχει τῶν<br />
λατρευτικῶν καί λοιπῶν ἐκδηλώσεων γιά τά<br />
Ἐγκαίνια τοῦ νέου καί περικαλλοῦς Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ<br />
Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου στά<br />
Τίρανα τῆς Ἀλβανίας. Τήν Κυριακή 1 Ἰουνίου ὁ<br />
Οἰκουμενικός Πατριάρχης προέστη τῶν Ἐγκαινίων<br />
καί τῆς Πατριαρχικῆς Θείας Λειτουργίας,<br />
συνιερουργούντων τῶν Μακ. Πατριαρχῶν Ἱεροσολύμων<br />
κ.κ. Θεοφίλου, Σερβίας κ.κ. Εἰρηναίου,<br />
Ρουμανίας κ.κ. Δανιήλ καί τῶν Μακ. Ἀρχιεπισκόπων<br />
Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου, Ἀθηνῶν<br />
καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερωνύμου, Βαρσοβίας<br />
κ.κ. Σάββα καί Τιράνων, Δυρραχίου καί πάσης<br />
Ἀλβανίας κ.κ. Ἀναστασίου, ἐνῶ συλλειτούργησαν<br />
οἱ Μητροπολίτες, ἐκπρόσωποι τῶν Πατριαρχείων<br />
Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας, Μόσχας,<br />
Βουλγαρίας καί Γεωργίας καί παρέστησαν<br />
ὁ πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας, ὁ πρωθυπουργός,<br />
ὁ πρόεδρος τῆς Βουλῆς καί ὁ ἀρχηγός<br />
τῆς ἀξιωματικῆς ἀντιπολίτευσης καί Δήμαρχος<br />
Τιράνων.<br />
• Ἐπί τῇ μνήμῃ τῶν Ἁγίων ἐνδόξων Ἀποστόλων<br />
Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα, καί εὔσημο<br />
ἡμέρα τῶν σεπτῶν Πατριαρχικῶν Ὀνομαστηρίων,<br />
ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης χοροστάτησε<br />
καί μίλησε κατάλληλα κατά τόν Ἑσπερινό τῆς<br />
ἑορτῆς, τήν Τρίτη 10 Ἰουνίου, στήν Ἱερά Μονή<br />
Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ. Τήν ἑπομένη, Τετάρτη<br />
11 Ἰουνίου, ὁ Πατριάρχης χοροστάτησε<br />
49
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
στόν Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου<br />
κατά τή Θεία Λειτουργία πού τελέσθηκε<br />
σέ συγχοροστασία μέ Ἀρχιερεῖς τοῦ Θρόνου ἀπό<br />
τήν Πόλη καί τό ἐξωτερικό. Μετά τό πέρας τῆς<br />
Θείας Λειτουργίας, τόν ἑορτάζοντα σεπτό Προκαθήμενο<br />
προσφώνησε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Γέρων<br />
Νικαίας κ. Κωνσταντῖνος καί ἀκολούθως<br />
ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Μπέλγκοροντ καί Στάρυ<br />
Ὀσκόλ κ. Ἰωάννης, ἀφοῦ προλόγισε κατάλληλα,<br />
ἀνέγνωσε μήνυμα τοῦ Μακ. Πατριάρχου<br />
Μόσχας καί πάσης Ρωσσίας κ. Κυρίλλου καί ἐπέδωκε<br />
δῶρο τῆς Α. Μακαριότητος πρός τόν Παναγιώτατο,<br />
καί τέλος μίλησε ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης<br />
καί ψάλθηκαν ἀπό τούς Πατριαρχικούς<br />
Χορούς οἱ Πολυχρονισμοί του. Στή συνέχεια ὁ<br />
Πατριάρχης δέχθηκε στό Γραφεῖο του τήν<br />
Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας Κων/πόλεως, ἡ ὁποία<br />
τοῦ ἐπέδωσε ἀναμνηστικό δῶρο, καί ἔπειτα οἱ<br />
Κληρικοί καί λαϊκοί ὑπάλληλοι τῆς Πατριαρχικῆς<br />
Αὐλῆς ὑπέβαλαν τά ἑόρτια σέβη τους στόν Πάνσεπτο<br />
Πατριαρχικό Γραφεῖο, μέ ἐπικεφαλῆς<br />
τόν Σεβ. Μητροπολίτη Καλλιουπόλεως καί<br />
Μαδύτου κ. Στέφανο, Πρωτοσυγκελλεύοντα,<br />
καί τέλος ὁ Πατριάρχης δέχθηκε τούς ἁγίους<br />
Ἀρχιερεῖς τοῦ ἐξωτερικοῦ μέ τούς συνοδούς<br />
τους.<br />
•Τήν Τρίτη 17 Ἰουνίου ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης<br />
κ.κ. Βαρθολομαῖος ἐπισκέφθηκε τήν<br />
Ἀθήνα. Τό ἀπόγευμα μετέβη στό Κολλέγιο<br />
Ἀθηνῶν, ὅπου τίμησε μέ τήν παρουσία του τήν<br />
προβολή τῆς ταινίας «Τότε οἱ νεκροί πεθαίνουνε,<br />
ὅταν τούς λησμονᾶμε», μέ θέμα τό κοιμητήριο<br />
Σισλί τῆς Κωνσταντινούπολης, ἐκδήλωση πού<br />
διοργάνωσε ἡ Ἐφοροεπιτροπή τῆς Κοινότητος<br />
Σταυροδρομίου. Τήν Τετάρτη 18 Ἰουνίου ἐπισκέφθηκε<br />
τήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Ἀθηνῶν καί<br />
συναντήθηκε μέ τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο<br />
Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμο.<br />
Ἐπίσης συναντήθηκε μέ τόν Ἀντιπρόεδρο<br />
τῆς Κυβέρνησης καί Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν κ.<br />
Εὐάγγελο Βενιζέλο καί τόν νέο Ὑπουργό Παιδείας<br />
καί Θρησκευμάτων κ. Ἀνδρέα Λοβέρδο.<br />
Τό ἀπόγευμα μετέβη στό θέατρο Ἡρώδου Ἀττικοῦ,<br />
ὅπου κήρυξε τήν ἔναρξη τοῦ Διεθνοῦς Συνεδρίου<br />
τοῦ Κέντρου Περιβαντολλογικῆς Ὑγείας<br />
τοῦ Ἱδρύματος Ἰατροβιολογικῶν Ἐρευνῶν τῆς<br />
Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, μίλησε γιά τό περιβάλλον<br />
καί παρακολούθησε ρεσιτάλ γιά φωνή καί πιάνο.<br />
Τήν Πέμπτη 19 Ἰουνίου ἐπισκέφθηκε τήν Ἱερά<br />
Μητρόπολη Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης. Τόν<br />
Προκαθήμενο τῆς Ὁρθοδόξου Ἐκκλησίας ὑποδέχθηκαν<br />
ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ὕδρας, Σπετσῶν<br />
καί Αἰγίνης κ. Ἐφραίμ μέ τόν ἱερό Κλῆρο τῆς<br />
Μητροπόλεώς του, ὁ Δήμαρχος Ύδρας κ. Ἄγγελος<br />
Κοτρώνης μέ τά μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου,<br />
ὅπως καί ὅλες οἱ πολιτικές καί στρατιωτικές<br />
ἀρχές τῆς Νήσου, ὁ Ἀρχηγός Γ.Ε.Ν καί<br />
50
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
πλῆθος πιστῶν. Ἀκολούθως<br />
σχηματίσθηκε κατά μῆκος<br />
τῆς παραλίας μεγαλειώδης<br />
πομπή πού κατέληξε στόν<br />
Ἱερό Καθεδρικό Ναό, ὅπου<br />
τελέσθηκε ἡ ἐπίσημη Δοξολογία.<br />
Ἀκολούθως ὁ Παναγιώτατος<br />
ἐπισκέφθηκε τό<br />
Δημαρχεῖο καί ἔπειτα, σέ<br />
μιά σεμνή τελετή στήν συνεδριακή<br />
αἴθουσα τοῦ Ἱ. Καθεδρικοῦ<br />
Ναοῦ, ὁ Δῆμος<br />
Ὕδρας ἀνακήρυξε τόν Πατριάρχη<br />
τοῦ Γένους ἐπίτιμο<br />
Δημότη τῆς νήσου. Ἐπίσης,<br />
ὁ Παναγιώτατος μετέβη στό Ἐπισκοπεῖο, ὅπου<br />
καί καθιέρωσε στήν αἴθουσα τοῦ θρόνου μεγάλη<br />
ψηφιδωτή εἰκόνα τοῦ Κυρίου, ἀντίγραφο ἀπό<br />
τήν Ἁγιά Σοφιά.<br />
•Τό ἑσπέρας τοῦ Σαββάτου 21 Ἰουνίου ὁ<br />
Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαῖος<br />
χοροστάτησε κατά τόν Ἑσπερινό καί μίλησε κατάλληλα<br />
στούς πολυάριθμους προσκυνητές<br />
στόν Ἱερό Ναό Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης<br />
Σινασσοῦ. Τήν ἑπομένη, Κυριακή 22α Ἰουνίου<br />
ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης τέλεσε τή Θεία<br />
Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό τοῦ Τιμίου Σταυροῦ<br />
Εὐμορφοχωρίου στήν Τζαλέλα τῆς Καππαδοκίας.<br />
Ἦταν ἡ πρώτη Θεία Λειτουργία πού τέλεσε<br />
ὁ Πατριάρχης 90 χρόνια μετά τήν Ἀνταλλαγή<br />
τῶν πληθυσμῶν. Ὁ Βουλευτής Λαρίσης καί<br />
πρώην Ὑπουργός Ἀγρ. Ἀνάπτυξης κ. Μάξιμος<br />
Χαρακόπουλος προσφώνησε κατάλληλα τόν<br />
Πατριάρχη, ὁ ὁποῖος μίλησε κατάλληλα στούς<br />
εὐλαβεῖς συμπροσκυνητές τῆς ἁγιοτόκου Καππαδοκικῆς<br />
γῆς ἀπό τήν Ἑλλάδα καί ἄλλες<br />
χῶρες. Ἐπίσης τέλεσε τόν Ἑσπερινό στόν Ἱερό<br />
Ναό Ἁγίου Κωνσταντίνου καί Ἑλένης στή Σινασό,<br />
ὅπου συλλειτούργησε μέ τούς Ἐπισκόπους<br />
Συνάδων κ. Διονύσιο καί Ἀμορίου κ. Νικηφόρο.<br />
•Μετά ἀπό διήμερη ἐπίσκεψη στήν περιοχή τῆς<br />
Ἀττάλειας, ὁ Πατριάρχης, τήν Παρασκευή 27<br />
Ἰουνίου μέ τή συνοδεία του μετέβη ἀεροπορικῶς<br />
στήν Σμύρνη, ὅπου τόν ὑπεδέχθησαν ὁ Ἱερατικῶς<br />
Προϊστάμενος Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτης<br />
κ. Κύριλλος Συκῆς καί ὁ κ. Θεόδωρος Τσακίρης,<br />
Γενικός Πρόξενος τῆς Ἑλλάδος στήν Σμύρνη.<br />
Ὁ Πατριάρχης προσκύνησε στόν Ἱερό Ναό τῆς<br />
Ἁγίας Φωτεινῆς καί τό ἑσπέρας παρακολούθησε<br />
στό ἀρχαῖο θέατρο τῆς Ἐφέσου τήν συναυλία<br />
τοῦ κ. Μαρίου Φραγκούλη, ἡ ὁποῖα δόθηκε<br />
ἐπί τῇ λήξει τῆς Ἑλληνικῆς Προεδρείας τοῦ<br />
Συμβουλίου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως.<br />
• Ἐπί τῇ Ἑορτῇ τῶν Ἁγίων ἐνδόξων, πανευφήμων<br />
καί Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων<br />
Πέτρου καί Παύλου, ὁ Πατριάρχης, χοροστάτησε<br />
στόν Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό Ἁγίου Γεωργίου<br />
κατά τόν Μ. Ἑσπερινό τοῦ Σαββάτου 28<br />
Ἰουνίου, και τήν ἑπομένη, Κυριακή 29 Ἰουνίου,<br />
προέστη τῆς τελεσθείσης Πατριαρχικῆς Θείας<br />
Λειτουργίας στόν Πατριαρχικό Ναό, κατά τήν<br />
ὁποία συλλειτούργησαν Σεβ. Μητροπολιτες<br />
τοῦ Οικουμενικοῦ Θρόνου καί τόν θεῖο λόγο κήρυξε<br />
ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ρόδου κ. Κύριλλος.<br />
Ἀκολούθησε δεξίωση στήν Αἴθουσα τοῦ Θρόνου,<br />
ὅπου μίλησαν ὁ Ἄρχων Πρωτέκδικος τῆς<br />
Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μ. Ἐκκλησίας κ. Ὀδυσσεύς<br />
Σασαγιάννης, Πρόεδρος τῆς Ἀδελφότητος<br />
Ὀφικκιάλων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου<br />
«Παναγία ἡ Παμμακάριστος» στήν Ἀθήνα, καί<br />
ὁ Πατριάρχης.<br />
•Mέ τήν γνωστή λιτή μεγαλοπρέπεια τῆς<br />
Κωνσταντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας ἑορτάσθηκε<br />
τή Δευτέρα 30 Ἰουνίου ἡ Σύναξη τῶν Ἁγίων<br />
Δώδεκα Ἀποστόλων στο Φερίκιοϊ, περιφερείας<br />
Ταταούλων. Ὁ Πατριάρχης χοροστάτησε κατά<br />
τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή Θεία Λειτουργία,<br />
μετά τό πέρας τῆς ὁποίας τέλεσε Τρισάγιο<br />
ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν τοῦ ἀοιδίμου<br />
προκατόχου του Πατριάρχου κυροῦ Δημητρίου<br />
καί ἄλλων διακονησάντων στόν πανηγυρίζοντα<br />
Ἱ. Ναό Ἀρχιερέων καί Ἱερέων.<br />
51
ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ<br />
ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ<br />
52<br />
Η εορτη των Αγιων Κωνσταντινου και Ελενης<br />
Μέ τή δέουσα λαμπρότητα ἑορτάσθηκε τήν<br />
Τετάρτη 21 Μαΐου ἡ μνήμη τῶν Ἁγίων Θεοστέπτων<br />
Βασιλέων καί Ἰσαποστόλων Κωνσταντίνου<br />
καί Ἑλένης. Τό ἀπόγευμα τῆς Τρίτης 20/5 ὁ<br />
Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ.<br />
Εὐγένιος χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους<br />
ἄρτους καί μίλησε ἐπίκαιρα στόν πανηγυρίζοντα<br />
φερώνυμο ναό πού βρίσκεται στήν<br />
περιοχή τῶν Ἐργατικῶν Κατοικιῶν τῆς πόλεως<br />
Σητείας, παρουσίᾳ τοῦ ἐπανεκλεγέντος Δημάρχου<br />
Σητείας κ. Θεοδώρου Πατεράκη καί τῆς<br />
ἐπανεκλεγείσης Ἀντιπεριφερειάρχου Λασιθίου<br />
κ. Πελαγίας Πετράκη.<br />
Ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ.<br />
Εὐγένιος χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ<br />
Ὄρθρου, εὐλόγησε τούς ἄρτους καί στή συνέχεια,<br />
περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους τῆς περιοχῆς,<br />
τέλεσε τήν Ἀρχιερατική Θεία<br />
Λειτουργία καί κήρυξε ἐπίκαιρα τόν θεῖο λόγο<br />
στόν πανηγυρίζοντα Ἱ. Ναό Γρα -Λυγιᾶς Ἱεράπετρας,<br />
παρουσίᾳ τοῦ Δημάρχου Ἱεραπέτρας κ.<br />
Σήφη Ἀναστασάκη, ἐκπροσώπων τῆς Περιφερειακῆς<br />
Ἑνότητος Λασιθίου, τῶν τοπικῶν<br />
Ἀρχῶν καί πλήθους πιστῶν ἀπό τήν εὐρύτερη<br />
περιοχή.<br />
Λαμπρη η πανήγυρη του Ιερου Καθεδρικου<br />
Ναου Αγιασ Φωτεινης Ιεραπετρας<br />
Μέ λαμπρότητα καί μεγάλη συμμετοχή τοῦ ἱεροῦ Κλήρου, τῶν τοπικῶν ἀρχόντων καί τοῦ εὐσεβοῦς<br />
λαοῦ πανηγύρισε τήν Κυριακή 18 Μαΐου, ἑορτή τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς της Σαμαρείτιδος, ὁ φερώνυμος<br />
Ἱερός Καθεδρικός Ναός τῆς Ἱεράπετρας. Κατά τή διάρκεια τῆς πανήγυρης τέθηκε σέ προσκύνηση<br />
μαζί μέ τό τεμάχιο τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος Φωτεινῆς καί ἱερό λείψανο<br />
τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Τρύφωνος, τό ὁποῖο μεταφέρθηκε ἀπό τήν Ἱερά Μονή Παναγίας<br />
Φανερωμένης Ἱεράπετρας.<br />
Τό ἱερό λείψανο τοῦ Ἁγίου Τρύφωνος μετέφερε στήν Ἱεράπετρα τό ἀπόγευμα τῆς Παρασκευῆς 16<br />
Μαΐου ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Παΐσιος Δερμιτζάκης. Ὕστερα ἀπό τήν ἐπίσημη ὑποδοχή του ἀπό τόν Σεβ.<br />
Μητροπολίτη Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιο καί τόν Ἱερό Κλῆρο τῆς πόλεως στήν εἴσοδο τοῦ<br />
πανηγυρίζοντος ναοῦ, τέθηκε σέ προσκύνηση κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος πρός<br />
τόν Ἅγιο Μεγαλομάρτυρα Τρύφωνα καί ἀκολούθησε ἱερά Ἀγρυπνία, κατά τήν ἁγιορειτική τάξη.
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Τό ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου 17/5 τελέσθηκε ὁ Μέγας πανηγυρικός<br />
Ἑσπερινός της ἑορτῆς, στόν ὁποῖο χοροστάτησε,<br />
εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε<br />
τόν θεῖο λόγο ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου<br />
κ. Δαμασκηνός καί ἔλαβε μέρος ὁ Ἱερός Κλῆρος<br />
τῆς περιοχῆς. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας<br />
κ. Εὐγένιος καλωσόρισε καί εὐχαρίστησε τόν Σεβ.<br />
κ. Δαμασκηνό καί τή συνοδεία του γιά τή συμμετοχή τους<br />
στήν τοπική πανήγυρη.<br />
Τήν Κυριακή τῆς Σαμαρείτιδος, 18/5, τελέσθηκε ἡ ἀκολουθία<br />
τοῦ Ὄρθρου, χοροστατοῦντος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου<br />
Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνοῦ καί<br />
στή συνέχεια ἡ Θεία Λειτουργία στήν ὁποία συλλειτούργησαν<br />
ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας<br />
κ. Εὐγένιος καί ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κυδωνίας καί<br />
Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνός καί ἔλαβαν μέρος ὁ Πανοσιολ.<br />
Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Κύριλλος<br />
Διαμαντάκης, ὁ Πανοσιώτατος Ἡγούμενος τῆς<br />
Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Τσαγκαρόλων Χανίων Ἀρχιμ.<br />
Ἀμφιλόχιος Παπαγιαννάκης καί ἄλλοι Κληρικοί. Τόν θεῖο<br />
λόγο κήρυξε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ. Εὐγένιος πού ἀναφέρθηκε<br />
στά θεολογικά μυνήματα τῆς περίφημης εὐαγγελικῆς<br />
περικοπῆς τῆς ἡμέρας ἀπό τό Κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο.<br />
Πολυάριθμοι ἦταν οἱ πιστοί ὅλων τῶν ἡλικιῶν πού συνέρευσαν<br />
στόν Καθεδρικό ναό τῆς Ἱεράπετρας κατά τό<br />
τριήμερό της πανηγύρεως συμμετέχοντας στίς ἱερές ἀκολουθίες<br />
καί προσκυνώντας τά χαριτόβρυτα ἱερά λείψανα.<br />
Παρέστησαν ἀκόμη ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Σήφης Ἀναστασάκης,<br />
ὁ Βουλευτής Ν. Λασιθίου κ. Κ. Δερμιτζάκης,<br />
ἡ Ἀντιπεριφερειάρχης Λασιθίου κ. Πελαγία Πετράκη, ὁ<br />
Πρόεδρος τοῦ Δημ. Συμβουλίου Ἱεράπετρας καί πρώην Δήμαρχος<br />
κ. Νικ. Χριστοφακάκης, οἱ Ἀντιδήμαρχοι Γ. Προεστάκης<br />
καί Γ. Κουγιουμτζάκης, δημοτικοί καί περιφερειακοί<br />
σύμβουλοι, ὁ Λιμενάρχης Ἱεράπετρας κ. Ἰω. Παπαδάκης,<br />
ὁ Φρούραρχος Νομοῦ Λασιθίου καί ἐκπρόσωπος<br />
τοῦ 3ου Κ.Ε.Π. Ζήρου Σμήναρχος κ. Ματθαῖος Μοζάκης,<br />
ὁ Δ/κτής τοῦ Τμήματος Τροχαίας Ἱεράπετρας κ. Ν.<br />
Φρονιμάκης καί ἄλλοι ἐκπρόσωποι τοπικῶν φορέων καί<br />
ἀρχῶν.<br />
Τό ἱερό λείψανο παρέμεινε πρός προσκύνηση στήν<br />
Ἱεράπετρα, μαζί μέ τεμάχια τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς καί ἄλλων<br />
Ἁγίων πού φυλάσσονται στόν πανηγυρίζοντα Καθεδρικό<br />
Ναό, ἕως καί τό πέρας τοῦ μεθεόρτιου Ἑσπερινοῦ καί τήν<br />
Ἱερά Παράκληση στήν Ἁγία Μεγαλομάρτυρα Φωτεινή. Ὁ<br />
Σεβ. Μητροπολίτης κ. Εὐγένιος, μέσα σέ ἀτμόσφαιρα κατάνυξης<br />
καί ἱερῆς συγκίνησης, παρέδωσε στόν Πανοσιολ.<br />
Ἀρχιμ. π. Παΐσιο Δερμιτζάκη τό ἱερό λείψανο στόν αὔλειο<br />
χῶρο τοῦ Ναοῦ, ἀπ’ ὅπου ἔγινε ἡ ἀναχώρησή του γιά τήν<br />
Ἱερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Ἱεράπετρας, ὅπου καί<br />
φυλάσσεται.<br />
53
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Ιερα Παρακληση για τους υποψηφιους<br />
των πανελλαδικων εξετασεων<br />
Μέσα σέ κλίμα κατάνυξης τελέσθηκε τό βράδυ τῆς<br />
Δευτέρας 26 Μαΐου στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Ἐλεούσας<br />
Ἱεράπετρας ἡ ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἀποδείπνου<br />
καί τῆς εἰδικῆς Ἱερᾶς Παράκλησης «εἰς τόν Δεσπότην<br />
Χριστόν ὑπέρ τῶν μαθητῶν τῶν ὑποκειμένων εἰς ἐξετάσεις».<br />
Στήν ἀκολουθία χοροστάτησε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης<br />
Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος καί ἔλαβαν<br />
μέρος Ἐφημέριοι τῆς πόλεως, ἐνῶ συμμετεῖχε μεγάλος<br />
ἀριθμός μαθητῶν, γονέων καί ἐκπαιδευτικῶν. Στό<br />
τέλος τῆς ἀκολουθίας, ὁ Σεβ. κ. Εὐγένιος εὐλόγησε<br />
ἀρτοκλασία καί διάβασε εἰδική εὐχή γιά τόν ἐπιστηριγμό<br />
τῶν μαθητῶν-ὑποψηφίων τῶν πανελλαδικῶν ἐξετάσεων<br />
γιά τήν εἰσαγωγή τους στήν Τριτοβάθμια Ἐκπαίδευση,<br />
ἀλλά καί τῶν μαθητῶν πού διαγωνίζονται κατά τήν ἐξεταστική<br />
περίοδο τοῦ σχολικοῦ καί ἀκαδημαϊκοῦ ἔτους. Ἐξέφρασε τή συμπαράστασή του στόν ἀγώνα<br />
τους καί εὐχήθηκε καλή πρόοδο καί ἐπιτυχία στούς σκοπούς καί τούς εὐγενεῖς στόχους τους,<br />
σημειώνοντας τήν ἀξία τοῦ πεπαιδευμένου ἀνθρώπου καί τῆς ἐσωτερικῆς καλλιέργειας πού προσφέρει<br />
ἡ μόρφωση. Τούς εὐλόγησε καί μαζί μέ τίς ἀρχιερατικές εὐλογίες του, τούς ἔδωσε τήν εὐχή<br />
ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ἡ πηγή τῆς γνώσεως καί τῆς ἀληθινῆς σοφίας, διά πρεσβειῶν τῆς Παναγίας<br />
τῆς Ἐλεούσης, νά τούς χαρίζει δύναμη καί φωτισμό γιά νά ἀνταπεξέλθουν μέ ἐπιτυχία στή δοκιμασία<br />
τῶν πανελλαδικῶν, προαγωγικῶν καί ἀπολυτήριων ἐξετάσεων τῶν Γυμνασίων καί τῶν Λυκείων. Τέλος<br />
ὁ Σεβ. Μητροπολίτης διένειμε τόν ἄρτο καί εἰκόνες τῆς Παναγίας τῆς Ἐλεούσης καί τοῦ νέου<br />
Ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας Ὁσίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου.<br />
Η εορτη της Αναληψεως του Κυριου<br />
Μέ μεγάλη λαμπρότητα πανηγύρισε τήν Πέμπτη<br />
29 Μαΐου, ἑορτή τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου,<br />
ὁ φερώνυμος Ἱερός Ναός τῆς Ἐνορίας Ἁγίας<br />
Φωτιᾶς Σητείας. Τό ἀπόγευμα τῆς Τετάρτης 28<br />
Μαΐου, τελέσθηκε ἡ Ἐνάτη Ὥρα τοῦ Πάσχα καί<br />
στή συνέχεια ὁ πανηγυρικός Ἑσπερινός τῆς<br />
ἑορτῆς, χοροστατοῦντος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου<br />
Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγενίου, ὁ ὁποῖος<br />
εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε<br />
ἐπίκαιρα τόν θεῖο λόγο. Ἔλαβαν μέρος ὁ<br />
Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τοπλοῦ Ἀρχιμ. Φιλόθεος<br />
Σπανουδάκης καί Ἐφημέριοι τῆς περιοχῆς,<br />
ἐνῶ συμμετεῖχε πλῆθος πιστῶν.<br />
Ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ.<br />
Εὐγένιος, συμπαραστατούμενος ἀπό τόν Ἡγούμενο<br />
τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Καψᾶ Ἀρχιμ. Μεθόδιο Περάκη<br />
καί Ἐφημερίους τῆς περιοχῆς, χοροστάτησε<br />
στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, εὐλόγησε τούς<br />
προσφερόμενους ἄρτους καί στή συνέχεια ἱερούργησε<br />
καί μίλησε κατάλληλα στό πολυάριθμο<br />
ἐκκλησίασμα γιά τή σημασία τῆς Δεσποτικῆς<br />
ἑορτῆς τῆς Ἀναλήψεως, στόν πανηγυρίσαντα Ἱερό<br />
Ναό Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου στό Γούδουρα Σητείας.<br />
54
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Η εορτη της Πεντηκοστης<br />
Μέ μεγάλη λαμπρότητα καί ἱεροπρέπεια ἑορτάσθηκε<br />
τήν Κυριακή 8 Ἰουνίου ἡ ἑορτή τῆς Πεντηκοστῆς.<br />
Τό ἑσπέρας τοῦ Σαββάτου 7/6 ὁ Σεβ. Μητροπολίτης<br />
Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος<br />
χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς<br />
ἑορτῆς, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί<br />
μίλησε γιά τό μυστήριο τῆς Ἁγίας καί ὁμοουσίου<br />
Τριάδος στό πολυάριθμο ἐκκλησίασμα στόν πανηγυρίσαντα<br />
Ἱερό Ναό Ἁγίας Τριάδος Βασιλικῆς Ἱεράπετρας,<br />
περιστοιχούμενος ἀπό τόν Πανοσιολ. Πρωτοσύγκελλο<br />
τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Κύριλλο<br />
Διαμαντάκη, τόν Ἀρχιμ. Παΐσιο Δερμιτζάκη, ὑπεύθυνο<br />
τῆς Ἐνορίας, καί τόν Πρωτ. Μιχάηλ Πετράκη.<br />
Ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς, Κυριακή 8 Ἰουνίου, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης<br />
κ. Εὐγένιος ἱερούργησε καί στή συνέχεια<br />
χοροστάτησε στόν Ἑσπερινό της Γονυκλισίας στόν<br />
πανηγυρίσαντα Ἱερό Ναό Ἁγίας Τριάδος Καβουσίου<br />
Ἱεράπετρας, παρουσία πλήθους πιστῶν. Στό τέλος<br />
τῆς Ἀκολουθίας χειροθέτησε σέ Ἐκκλησιάρχισσα<br />
τήν κ. Ζαχαρένια Ἐμμ. Νικολουδάκη.<br />
H πανηγυρη του Ιερου Ναου Παναγιας Ελεουσης Ιεραπετρας<br />
Μέ λαμπρότητα καί πάνδημη συμμετοχή πανηγύρισε<br />
τήν Τετάρτη 11 Ἰουνίου, ἑορτή τῆς Συνάξεως τοῦ<br />
Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ ἐν τῷ Ἄδειν, ὁ Ἱερός Ἐνοριακός<br />
Ναός Παναγίας Ἐλεούσης στήν πόλη τῆς Ἱεράπετρας,<br />
ὅπου φυλάσσεται ἡ θαυματουργός εἰκόνα τῆς Παναγίας<br />
τῆς Ἐλεούσας, πιστό ἀντίγραφο τῆς ἐφέστιας<br />
Εἰκόνος τοῦ Πρωτάτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τήν<br />
ὁποία ἔφεραν μέ πολλούς κόπους καί θυσίες οἱ πρόσφυγες<br />
ἀπό τό Ρεϊσδερέ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1922.<br />
Ἀφ ἑσπέρας τελέσθηκε ὁ Μέγας πανηγυρικός Ἑσπερινός,<br />
στόν ὁποῖο ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης<br />
καί Σητείας κ. Εὐγένιος περιστοιχούμενος ἀπό πλειάδα<br />
Ἐφημερίων χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους<br />
ἄρτους καί μίλησε ἐπίκαιρα γιά τήν προστάσία<br />
καί τήν σκέπη τῆς Παναγίας στή ζωή μας. Ἀνήμερα<br />
τῆς ἑορτῆς ὁ Σεβ. κ. Εὐγένιος, χοροστάτησε κατά<br />
τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια τέλεσε<br />
τή Θεία Λειτουργία καί κήρυξε κατάλληλα τόν θεῖο<br />
λόγο στό πυκνό ἐκκλησίασμα, ἀνάμεσα στό ὁποῖο<br />
ἦταν ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Σ. Ἀναστασάκης, ὁ<br />
Πρόεδρος κ. Ν. Χριστοφακάκης καί μέλη τοῦ Δημοτικοῦ<br />
Συμβουλίου, ὁ Ἀντιδήμαρχος κ. Γ. Κουγιουμτζάκης,<br />
ὁ Περιφ. Σύμβουλος κ. Ν. Παπαβασιλείου κ.ἄ.<br />
55
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Διεθνες επιστημονικο Συνεδριο Αστροφυσικης<br />
φιλοξένησε η Ι. Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας<br />
Μέ μεγάλη ἐπιτυχία καί διεθνές ἐπιστημονικό ἐνδιαφέρον<br />
πραγματοποιήθηκε ἀπό 16 ἕως 20 Ἰουνίου στήν<br />
αἴθουσα συνεδρίων τοῦ Κέντρου Πολιτιστικῆς καί<br />
Κοινωνικῆς Μέριμνας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως τό συνέδριο<br />
μέ θέμα: «Ἀστροφυσική ἐξαιρετικῶν συνθηκῶν<br />
σέ ἕνα διαρκῶς μεταβαλλόμενο σύμπαν». Μέσα σέ ἀτμόσφαιρα<br />
ἔκδηλης ἱκανοποίησης τό πρωί τῆς Δευτέρας 16/6<br />
ἔγινε ἡ ἔναρξη τοῦ διεθνοῦς συνεδρίου πού διοργάνωσε<br />
τό Ἰνστιτοῦτο Ραδιοαστρονομίας Max Planck μέ τήν ὑποστήριξη<br />
τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας,<br />
καθώς καί μέ τή συνεργασία τῆς εὐρωπαϊκῆς ἐπιστημονικῆς<br />
σύμπραξης RadioNet3 καί τοῦ εὐρωπαϊκοῦ προγράμματος<br />
BEACON γιά τή μελέτη τῶν ἀστέρων νετρονίων<br />
μέ τή συμμετοχή 65 κορυφαίων ἐπιστημόνων<br />
τῆς Ἀστροφυσικῆς καί τῆς Ραδιοαστρονομίας ἀπό 22 χῶρες. Ἐκ μέρους τῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς<br />
ὁ συντοπίτης μας Δρ. κ. Ἐμμανουήλ Ἀγγελάκης εὐχαρίστησε τόν οἰκοδεσπότη Σεβ. Μητροπολίτη<br />
κ. Εὐγένιο καί ὅλους ὅσοι συνέλαβαν στήν ὑλοποίηση αὐτοῦ του παγκοσμίου ἐμβέλειας συνεδρίου.<br />
Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας ἐξέφρασε στόν χαιρετισμό του τήν ἐξαιρετική τιμή<br />
καί ἱκανοποίησή του γιά τή διοργάνωση καί φιλοξενία τοῦ Συνεδρίου, ἀνέπτυξε τή σχέση ἐπιστήμης<br />
καί θρησκείας καί συνεχάρη τήν Ὀργανωτική Ἐπιτροπή, εὐχόμενος τήν πραγματοποίηση τῶν<br />
ἐπιστημονικῶν στόχων τῆς σπουδαίας καί ὑψηλῆς αὐτῆς συνάντησης, γιά τήν προαγωγή τῆς ἐπιστήμης<br />
τῆς ἀστροφυσικῆς καί τῶν ἐπιστημονικῶν ἐπιτευγμάτων τῶν διεθνῶν Πανεπιστημιακῶν Ἱδρυμάτων<br />
καί Ὀργανισμῶν πού ἐκπροσωποῦν.<br />
Στό περιθώριο τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου, ὁ Σεβ. κ.<br />
Εὐγένιος προσέφερε στούς 65 συμμετέχοντες ἐπιστήμονες<br />
τῆς Ἀστροφυσικῆς καί τῆς Ραδιοαστρονομίας, βιολογικό<br />
κρασί παραγωγῆς καί ἐμφιάλωσης τῆς Ἱερᾶς<br />
Μονῆς Τοπλοῦ Σητείας καθώς καί τίς τρεῖς σειρές φωτογραφικῶν<br />
συλλογῶν (Card Postal) πού ἔχει ἐκδώσει<br />
ἡ Ἱερά Μητρόπολη Ἱεραπύτνης καί Σητείας σέ τρεῖς<br />
γλῶσσες.<br />
Τό βράδυ τῆς πρώτης καί τῆς τέταρτης ἡμέρας τοῦ πενθήμερου<br />
συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν ἀνοικτές γιά<br />
τό κοινό ἐκδήλωσεις. Εἰδικότερα, τό βράδυ τῆς Δευτέρας<br />
16/7 στόν αὔλιο χῶρο τοῦ Κέντρου Πολιτιστικῆς καί<br />
Κοινωνικῆς Μέριμνας πραγματοποιήθηκε ὁμιλία ἀπό τόν<br />
τιμώμενο τοῦ συνεδρίου Καθηγητή Ἀστρονομίας τοῦ<br />
Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Ἰωάννη<br />
Χ. Σειραδάκη, μέ θέμα «Ὁ Μηχανισμός τῶν Ἀντικυθήρων».<br />
Στό δεύτερο μέρος τῆς ἐκδήλωσης, πού προλόγισε<br />
καί συντόνισε ὁ Πανοσιολ. Πρωτοσύγκελλος τῆς<br />
Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Κύριλλος Διαμαντάκης, περιελάμβανε<br />
τραγούδια ἀπό τή Χορωδία τοῦ Συλλόγου<br />
Μικρασιατῶν Ἱεράπετρας ὑπό τή διεύθυνση τοῦ Πρωτοψάλτου<br />
καί Διευθυντή τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς<br />
τῆς Μητροπόλεως «Ἅγιος Ἀνδρέας ὁ Κρήτης» κ.<br />
Ἰωάννη Ἀρώνη καί μέ τή συνοδεία τοῦ παραδοσιακοῦ<br />
μουσικοῦ συγκροτήματος τοῦ βιολάτορα κ. Βαγγέλη<br />
Βαρδάκη. Μέ τήν ἐντυπωσιακή ἀπόδοση ἐννέα παρα-<br />
56
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
δοσιακῶν τραγουδιῶν νοερά μετέφεραν τό κοινό σέ<br />
πολλές περιοχές τῆς Ἑλλάδος καί στήν Βασιλεύουσα<br />
Πόλη, τή μαρτυρική καί πολύπαθη Κωνσταντινούπολη.<br />
Τήν ἐκδήλωση ἔκλεισε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης<br />
καί Σητείας κ. Εὐγένιος, ὁ ὁποῖος σημείωσε ὅτι<br />
«ἀπολαύσαμε τό εὖρος, τό μῆκος καί τό πλάτος τῆς μακραίωνης<br />
παράδοσης καί τοῦ πολιτισμοῦ μας», εὐχαρίστησε<br />
τόν ὁμιλητή, τή Χορωδία τοῦ Συλλόγου Μικρασιατῶν<br />
μέ τούς συμμετέχοντες Ἱεροψάλτες καί τούς<br />
μουσικούς Β. Βαρδάκη, Μ. Λιαπάκη καί Ἰ. Γενειατάκη<br />
πού μετέδωσαν στό κοινό τόν παλμό, τήν ψυχή καί τά<br />
συναισθήματα τῆς μουσικῆς μας παράδοσης, τήν<br />
ὁποία εὐχήθηκε νά κρατήσουμε γιά νά τή μεταλαμαπαδεύσουμε<br />
καί στούς νεώτερους.<br />
Ἀνάμεσα στό πλῆθος πού κατέκλεισε τούς χώρους τοῦ<br />
Κέντρου Πολιτιστικῆς καί Κοινωνικῆς Μέριμνας,<br />
ἦταν ὁ Ἱερός Κλῆρος τῆς περιοχῆς, ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας<br />
κ. Σ. Ἀναστασάκης, ὁ Βουλευτής Λασιθίου κ.<br />
Κ. Δερμιτζάκης, Ἀντιδήμαρχοι Ἐ. Ζερβάκης καί Γ. Κουγιουμτζάκης,<br />
ὁ Περιφερ. Σύμβουλος κ. Ν. Παπαβασιλείου,<br />
ἐκλεγμένοι Δημοτικοί καί Περιφερειακοί Σύμβουλοι,<br />
ὁ Διοικητής τοῦ Τμήματος Τροχαίας κ. Ν. Φρονιμάκης,<br />
ὁ Προϊστάμενος τοῦ Τ.Ε.Ι. Ἱεράπετρας κ. Ἰω.<br />
Κοπανάκης, Διευθυντές Σχολείων, Ἐκπαιδευτικοί κ.ἄ.<br />
Παρουσιαση της εκδοσης της Ι. Μητροπολεως Ιεραπυτνης<br />
και Σητειας «Μορφες Αθωνιτων Κρητων» στο Πνευματικο<br />
Κεντρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπης Κρητης<br />
Παρουσίᾳ τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου, τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἱεραπύτνης καί<br />
Σητείας κ. Εὐγενίου, πολλῶν Κληρικῶν καί ἀνθρώπων τῶν γραμμάτων, παρουσιάσθηκε τό βράδυ<br />
τῆς Τετάρτης 18 Ἰουνίου στό Πνευματικό Κέντρο τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης ἡ τελευταία<br />
ἔκδοση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας «Μορφές Ἀθωνιτῶν Κρητῶν». Ὁμιλητές<br />
τῆς βραδιᾶς ἦταν ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, ὁ Ὁμότ. Καθηγητής<br />
τοῦ Παν/μίου Κρήτης κ. Γεώργιος Κρασανάκης, ὁ συγγραφέας τοῦ πολυσέλιδου καί ἰδιαίτερα<br />
καλαίσθητου βιβλίου κ. Ἀντ. Στιβακτάκης, ἐνῶ τήν ἐκδήλωση, πού προλόγισε καί παρουσίασε<br />
ὁ Ἐκπαιδευτικός κ. Ἐμμ. Δρακάκης, Διευθυντής τῶν<br />
Γενικῶν Κρατικῶν Ἀρχείων Ἡρακλείου, κατέκλεισε μέ<br />
κατάλληλο χαιρετισμό ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης<br />
κ. Εἰρηναῖος. Στή βιβλιοπαρουσίαση παρέστησαν,<br />
ἐκτός ἀπό τούς δύο Σεβ. Ἀρχιερεῖς καί τούς Κληρικούς<br />
τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης καί τῆς Ἱερᾶς<br />
Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας, ὁ Πρόεδρος<br />
τοῦ Ἐφετείου Ἀνατολικῆς Κρήτης κ. Γ. Βεργιτσάκης,<br />
ὁ Ἀντιεισαγγελέας Ἐφετῶν Ἀνατολικῆς Κρήτης κ. Ν.<br />
Μαρκάκης, Καθηγητές Πανεπιστημίου, ὁ Πρόεδρος<br />
τοῦ Παγκρήτιου Συνδέμου Θεολόγων καί Σχολικός<br />
Σύμβουλος κ. Γ. Στριλιγκᾶς, ὁ Διευθυντής τῆς Βικελαίας<br />
Δημοτικῆς Βιβλιοθήκης Ἡρακλείου κ. Δημ. Σάββας<br />
καί ἀρκετός κόσμος.<br />
57
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
Κατασκηνωσεις της Ι. Μητροπολεως<br />
στην Ιερα Μονη Παναγιας Βρυωμενης<br />
Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐλογία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγενίου<br />
πραγματοποιήθηκαν καί φέτος στήν Ἱερά καί ἱστορική Μονή Παναγίας Βρυωμένης Μεσελέρων<br />
Ἱεράπετρας οἱ παιδικές ἐκκλησιαστικές κατασκηνώσεις. Ἀπό τήν Κυριακή 6 ἕως καί τή Δευτέρα<br />
14 Ἰουλίου οἱ χῶροι τῆς Μονῆς ξαναζωντάνεψαν ἀπό τίς χαρούμενες φωνές 64 μαθητῶν Κατηχητικῶν<br />
Σχολείων τῆς Ἱ. Μητροπόλεως.<br />
Ἡ τελετή λήξης πραγματοποιήθηκε τό ἀπόγευμα τῆς Κυριακῆς 13 Ἰουλίου μέ τή συμμετοχή τῶν<br />
μαθητῶν τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς «Ἅγιος Ἀνδρέας ὁ Κρήτης» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως<br />
Ἱεραπύτνης καί Σητείας καί μέ τήν παρουσία τῶν γονέων καί συγγενῶν των παιδιῶν, ἀμέσως μετά<br />
τό πέρας τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἑσπερινοῦ. Στήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ χοροστάτησε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης<br />
Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, ἔλαβαν μέρος ὁ Πανοσιολ. Πρωτοσύγκελλος Ἀρχιμ.<br />
Κύριλλος Διαμαντάκης καί ἄλλοι Κληρικοί τῆς τοπικῆς<br />
Ἐκκλησίας καί ἔψαλε ἡ Χορωδία τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς<br />
Μουσικῆς τῆς Ἱ. Μητροπόλεως.<br />
Στή συνέχεια τά παιδιά τῶν Κατασκηνώσεων, πού προέρχονται<br />
ἀπό τά Κατηχητικά Σχολεῖα Ἐνοριῶν ὅλης τῆς<br />
Μητροπολιτικῆς Περιφέρειας, παρουσίασαν τό «Ἀλφαβητάρι<br />
τῆς φιλίας», ἔκαναν σύντομη ἀναφορά σέ ἁγίους<br />
του τελευταίου αἰώνα (παπα-Νικόλας Πλανᾶς,<br />
Ἅγιος Νεκτάριος, Μητροπολίτης Πενταπόλεως, Ὁσία<br />
Μεθοδία Κιμώλου, Ἅγιος Ἀρσένιος ὁ Καππαδόκης,<br />
Ἅγιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης, Ἅγιος Σιλουανός<br />
κ.ἄ.), τραγούδησαν παραδοσιακά τραγούδια καί ψαλτοτράγουδα<br />
καί ἀνέβασαν ἕνα χιουμοριστικό θεατρικό<br />
δρώμενο μέ τίτλο «Τό αὐγό τοῦ Κολόμβου».<br />
Στό δεύτερο μέρος τῆς ἐκδήλωσης σαράντα καί πλέον<br />
μαθητές τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς<br />
Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας «΄Ἅγιος Ἀνδρέας<br />
ὁ Κρήτης» ἀπέδωσαν κατά ὁμάδες ὕμνους ὑπό τήν<br />
καθοδήγηση τῶν διαδασκόντων τῆς Σχολῆς κ.κ. Ἰω. Ἀρώνη,<br />
Εὐ. Φραγκούλη καί Στ. Δασκαλάκη ἀντίστοιχα.<br />
Ὁ διευθυντής τῆς Σχολῆς, Πρωτοψάλτης κ. Ἰωάννης<br />
Ἀρώνης, ἀφοῦ εὐχαρίστησε τόν Σεβ. Ποιμενάρχη κ.<br />
Εὐγένιο γιά τήν εὐλογία του καί τήν ἀμέριστη συμπαράστασή<br />
του στήν ἀπρόσκοπτη καί εὔρρυθμη λειτουργία<br />
τῆς ἐπίσημα ἀνεγνωρισμένης ἀπό τό κράτος<br />
Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως,<br />
ἀναφέρθηκε ἐπιγραμματικά στό πρόγραμμα<br />
σπουδῶν καί τόν ἀριθμό τῶν φοιτησάντων καί τῶν συμμετεχόντων<br />
στίς προαγωγικές ἐξετάσεις τῆς παρελθούσας<br />
περιόδου.<br />
Ὁ ὑπεύθυνος τῶν Κατασκηνώσεων Αἰδεσιμολ. π.<br />
Ἰωάννης Τράκος, στήν προσφώνησή του, ἀνέφερε ὅτι<br />
μέσα ἀπό τίς μοναδικές ἐμπειρίες τῆς Κατασκήνωσης<br />
καί μέ μιά σειρά ψυχωφελῶν δραστηριοτήτων, ἐκπαιδευτικῶν<br />
παιχνιδιῶν καί ἀληθινῆς ψυχαγωγίας τά<br />
παιδιά βοηθοῦνται νά «ριζώσουν» σέ στέρεο πνευματικό<br />
ἔδαφος καί νά καρποφορήσουν. Στή συνέχεια εὐχαρίστησε<br />
τόν Σεβ. Μητροπολίτη κ. Εὐγένιο, ὑπό τήν<br />
εὐλογία καί τήν καθοδήγηση τοῦ ὁποίου ἔλαβε χώρα<br />
58
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
καί ἡ φετεινή Κατασκηνωτική περίοδος, καθώς καί τούς<br />
χορηγούς καί ὅλους τούς συνεργάτες.<br />
Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ.<br />
Εὐγένιος κλείνοντας τήν ἐκδήλωση ὑπογράμμισε τό<br />
ἀνύστακτο ἐνδιαφέρον τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας, ὡς φιλόστοργης<br />
μητέρας, γιά τή νεότητα, ὅπως εἶναι ἡ διοργάνωση<br />
τῶν ἀθλητικῶν ἀγώνων «Νεστόρεια» καί «Γύρος<br />
τῆς Σητείας» καί τῶν παιδικῶν κατασκηνώσεων<br />
στό ἀσφαλές περιβάλλον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας<br />
Βρυωμένης, ἀλλά καί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Φανερωμένης<br />
Ἱεράπετρας. Οἱ κατασκηνώσεις ἀποσκοποῦν<br />
στή σωστή καί δημιουργική ἀξιοποίηση τοῦ καλοκαιριοῦ<br />
μέσα ἀπό κοινές δραστηριότητες, συμβίωση,<br />
συμπροσευχή, μακρυά ἀπό τήν ὀθόνη τῆς τηλεόρασης,<br />
τῶν ἠλεκτρονικῶν παιχνιδιῶν, τοῦ ἠλεκτρονικοῦ<br />
ὑπολογιστῆ καί τῶν κινητῶν τηλεφώνων. Ὅπως χαρακτηριστκά<br />
σημείωσε ὁ Σεβ., ὁ Πλάτωνας ἔγραψε τήν<br />
«Πολιτεία», ὅμως ἡ Ἐκκλησία τήν ἔκανε πράξη μέ τόν<br />
κοινοβιακό τρόπο ζωῆς πού ἐφαρμόζει, τόν ὁποῖο ζοῦν<br />
τά παιδιά τῆς κατασκήνωσης μέ δυνατές ἐμπειρίες καλλιεργώντας<br />
τίς δεξιότητές τους. Ἐπίσης, συνεχάρη τόν<br />
π. Ἰωάννη Τράκο καί τήν Πρεσβυτέρα του Ἀσπασία,<br />
τά στελέχη καί τό βοηθητικό προσωπικό πού ἀνιδιοτελῶς<br />
προσέφερε τίς ὑπηρεσίες του. Ἀναφερόμενος<br />
στήν Σχολή Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως,<br />
ὁ Σεβ. κ. Εὐγένιος ὑπογράμμισε ὅτι οἱ ὕμνοι<br />
πού ἔψαλε ἡ Χορωδία ἀποκαλύπτουν τήν ἀξία καί τή<br />
δύναμη τῆς προσευχῆς καί τῆς θείας λατρείας, πού καλλιεργεῖ<br />
τόν ἄνθρωπο καί ὁδηγεῖ στή θεοκοινωνία. Τέλος,<br />
εὐχαρίστησε τόν Διευθυντή κ. Ἰωάννη Ἀρώνη καί<br />
τούς δασκάλους τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς<br />
Ἱερᾶς Μητροπόλεως γιά τή δωρεάν διδασκαλία καί τήν<br />
προσπάθεια μεταλαμπάδευσης τῆς βαρύτιμης ἐκκλησιαστικῆς<br />
μουσικῆς παράδοσης.<br />
Ἡ ἐκδήλωση ὁλοκληρώθηκε μέ τή φήμη τοῦ Σεβ. Ποιμενάρχου<br />
κ. Εὐγενίου, ὁ ὁποῖος ἀπένειμε σέ ὅλους τούς<br />
κατασκηνωτές, καθώς καί στούς μαθητές τῆς Σχολῆς<br />
Βυζ. Μουσικῆς, ἐνθύμια δῶρα καί τέλος ἀπένειμε τά<br />
ἔπαθλα στούς νικητές τῶν διαφόρων διαγωνισμῶν τῶν<br />
Κατασκηνώσεων. Ἀκολούθησε μικρή δεξίωση μέ παραδοσιακά<br />
ἐδέσματα γιά ὅλους τούς παρευρισκομένους.<br />
κατασκηνωση στην Ιερα Μονη Παναγιας Φανερωμενης<br />
Mέ ἐπιτυχία πραγματοποιήθηκε καί φέτος κατασκήνωση<br />
ἀπό Τρίτη 1 ἕως καί Παρασκευή 4 Ἰουλίου<br />
στήν Ἱερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Ἱεράπετρας.<br />
Τριάνταπέντε παιδιά, ἡλικίας 10-13 χρονῶν, ἀπό<br />
τά Κατηχητικά Σχολεῖα τῶν Ἐνοριῶν Παχείας Ἄμμου<br />
Ἱεράπετρας καί Καλοῦ Χωριοῦ Μεραμβέλλου ἔζησαν<br />
ὄμορφες στιγμές ξεγνοιασιᾶς καί ψυχαγωγίας στό ἱστορικό<br />
μοναστήρι. Τό πρόγραμμα τῆς κατασκήνωσης περιελάμβανε<br />
καθημερινά, ἐκτός ἀπό τίς ἀκολουθίες τοῦ<br />
Ὄρθρου, Ἑσπερινοῦ καί Ἀποδείπνου, ἔπαρση καί ὑπο-<br />
59
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
στολή τῆς Ἑλληνικῆς σημαίας, ὁμαδικά παιχνίδια,<br />
τραγούδια, πεζοπορίες καί μαθήματα γιά τή χριστιανική<br />
μας παράδοση καί τούς βίους τῶν τοπικῶν Ἁγίων,<br />
Ἰωσήφ τοῦ Γεροντογιάννη, κτήτορος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς<br />
Καψᾶ, Ὁσίου Χατζῆ Ἀνανία, κτήτορος τῆς Ἱερᾶς<br />
Μονῆς Παναγίας Ἑξακουστῆς καί Ἁγίου Ἰωσήφ τοῦ<br />
Ἡγιασμένου ἀπό τό χωριό Ἀζωκέραμος τῆς Σητείας.<br />
Τήν τελευταία ἡμέρα τελέσθηκε Θεία Λειτουργία στό<br />
καθολικό τῆς Μονῆς, ὅπου οἱ Πατέρες τῆς Μονῆς ἀποχαιρέτισαν<br />
τά παιδιά, τά ὁποῖα ἔνιωσαν μοναδικά συναισθήματα<br />
νά κατακλύουν τίς ψυχές τους καί ζήτησαν<br />
τήν συνέχιση τῶν κατασκηνώσεων στόν ἱερό<br />
αὐτό χῶρο.<br />
Τιμητικη εκδηλωση για τον Πρωτ. π. Γεωργιο Γουλιέλμο<br />
Τιμητική ἐκδήλωση γιά τήν πολύχρονη καί πολυδιάστατη προσφορά τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου<br />
Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Γουλιέλμου στήν Ἐκκλησία, τήν Ἐκπαίδευση καί στήν τοπική κοινωνία<br />
διοργάνωσε τό βράδυ τῆς Δευτέρας 14 Ἰουλίου ὁ Δῆμος Σητείας-Δ.Ο.Κ.Α.Σ. σέ συνεργασία<br />
μέ τήν Ἱερά Μητρόπολη Ἱεραπύτνης καί Σητείας.<br />
Ἡ ἐκδήλωση, πού ἔλαβε χώρα στήν κατάμεστη αἴθουσα «Μελίνα Μερκούρη» τοῦ Πολυκέντρου<br />
τοῦ Δήμου Σητείας, ξεκίνησε μέ τόν χαιρετισμό τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἱεραπύτνης καί Σητείας<br />
κ. Εὐγενίου, ὁ ὁποῖος ὑπογράμμισε ὅτι ἡ Ἱερά Μητρόπολη ἀνταποκρίθηκε στήν πρόταση τοῦ Δήμου<br />
Σητείας γιά τή διοργάνωση τῆς τιμητικῆς ἐκδήλωσης γιά τόν π. Γεώργιο Γουλιέλμο, λόγῳ τῆς<br />
πολύπλευρης διακονίας, τῆς ὑποδειγματικῆς συνεργασίας, τῆς ἀφοσίωσης καί τοῦ σεβασμοῦ του<br />
πρός τήν προϊσταμένη του ἀρχή, ἰδιαίτερα κατά τή διοργάνωση τῶν λαμπρῶν ἐκδηλώσεων τῆς<br />
συμπληρώσεως τῆς ἑκατονταετηρίδος ἀπό τά ἐγκαίνια τοῦ Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ Ἁγίας Αἰκατερίνης<br />
Σητείας (1899-1999). Ὁ Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης<br />
συνεχάρη τούς συντελετές τῆς ἐκδήλωσης<br />
καί εὐχήθηκε ἀπό καρδίας στόν τιμώμενο Κληρικό<br />
ὑγεία καί δύναμη γιά νά συνεχίσει νά προσφέρει τίς<br />
ὑπηρεσίες του μέχρι βαθυτάτου γήρατος, ὥστε ὁ<br />
Θεός νά τοῦ ἀποδώσει τόν δίκαιο ἔπαινο γιά τήν πολύκαρπο<br />
διακονία του στό Ἱερό Θυσιαστήριο, τήν<br />
ἐκπαίδευση καί στήν τοπική κοινωνία.<br />
Θερμό χαιρετισμό ἀπηύθηνε καί ὁ Δήμαρχος Σητείας<br />
κ. Θεόδωρος Πατεράκης, ὁ ὁποῖος ἐξῆρε τήν προσφορά<br />
τοῦ πατρός Γουλιέλμου ὡς Ἱερέως, ὡς Ἐκπαιδευτικοῦ<br />
καί ὡς κοινωνικοῦ ἐργάτη.<br />
Ἀκολούθησε ἕνα σύντομο βιογραφικό τοῦ π. Γεωργίου<br />
ἀπό τόν συντονιστή τῆς ἐκδήλωσης, φιλόλογο κ.<br />
Μιλτιάδη Παπαδάκη, ὁ ὁποῖος σημείωσε τή δωρική<br />
στάση ζωῆς του ὡς Ἐκπαιδευτικοῦ, μέ κύρια χαρακτηριστικά<br />
γνωρίσματά του τήν ἁπλότητα, τήν εὐπροσηγορία,<br />
τήν ἀκριβοδίκαιη καί γεμάτη ἀγάπη ἀντιμετώπιση<br />
τῶν μαθητῶν του.<br />
Τήν 54χρονη ἱερατική του προσφορά παρουσίασε ὁ<br />
Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμ. Κύριλλος Διαμαντάκης,<br />
Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης<br />
καί Σητείας, ὁ ὁποῖος μέ γλαφυρότητα καί ἁπλό λόγο<br />
σκιαγράφησε σέ ἁδρές γραμμές τήν ὑποδειγματική ἀφοσίωσή<br />
του στήν Ἐκκλησία καί στή διακονία του ὑπέρ<br />
τῆς λογικῆς ποίμνης τοῦ Χριστοῦ στίς Ἐνορίες Ὀρεινοῦ,<br />
Μαρωνιᾶς, Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου, Ἱεροῦ Κα-<br />
60
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
θεδρικοῦ Ναοῦ Ἁγίας Αἰκατερίνης καί τοῦ Ἱεροῦ<br />
Ναοῦ Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης πόλεως Σητείας.<br />
Ἰδιαίτερη ἀναφορά ἔγινε στόν ἔνθεο ζῆλο, τήν<br />
ἀφοσίωση, τήν ὑπευθυνότητα, τήν ἐπιμέλεια καί τήν<br />
πολυσχιδή δραστηριότητα πού ὑπέδειξε ὁ π. Γεώργιος<br />
ὡς λειτουργός του Ὑψίστου, ἀνταποκρινόμενος στήν<br />
ὑψηλή ἀποστολή του, κατά τήν ὁποία, σύμφωνα μέ τόν<br />
Μ. Βασίλειο «ὁ ἄνθρωπος, τό ὀστράκινο σκεῦος, γίνεται<br />
ὁ μεσίτης Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ὁ λειτουργός των<br />
μυστηρίων, ὁ οἰκονόμος τῆς χάριτος, ὁ ποιμήν ἀθανάτων<br />
ψυχῶν "αἵματι Χριστοῦ ἐξηγορασμένων"».<br />
Στή συνέχεια ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Προικοννήσου<br />
κ. Ἰωσήφ ἀναφέρθηκε μέ τόν δικό του γλαφυρό καί ποιητικό<br />
τρόπο στό πρόσωπο τοῦ π. Γεωργίου ὡς ἐκπαιδευτικοῦ,<br />
ἐπισημαίνοντας ὅτι ὑπῆρξε ἀληθινός παιδαγωγός. Τό κοινωνικό ἔργο τοῦ τιμωμένου κατέγραψε<br />
ἐπιγραμματικά ὁ κ. Παντελῆς Ἀνδρουλιδάκης, φιλόλογος καί γραμματέας τοῦ Δ.Σ. τοῦ<br />
Παραρτήματος τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ στή Σητεία, σημειώνοντας τήν κοινωνική εὐαισθησία<br />
καί τήν ἔμπρακτη ἀλληλεγγύη του πρός τούς ἐμπερίστατους και πάσχοντες συνανθρώπους,<br />
ὅπως εἶναι οἱ καθιερωμένες «τσάντες ἀγάπης», ἡ ἀποστολή ἀνθρωπιστικῆς βοήθειας στά θύματα<br />
τοῦ πολέμου καί οἱ τακτικές ἐθελοντικές αἱμοδοσίες.<br />
Ἀκολούθως ἡ πολυμελής χορωδία τοῦ Αἰσεσιμολ. Πρωτ. π. Νικολάου Ἀλεξάκη ἔψαλε ἐπιλεγμένους<br />
ὕμνους καί τραγούδησε ριζίτικα καί ἄλλα παραδοσιακά τραγούδια δίδοντας ξεχωριστό τόνο στήν<br />
ἐκδήλωση. Ἐπίσης, σύντομες τοποθετήσεις γιά τόν ἀκούραστο Λευίτη ἔγιναν ἀπό τούς κ.κ. Ἰωάννη<br />
Μπουρμουράκη, φιλόλογο, Ἐμμανουήλ Παπαδάκη, ἰατρό, καί Ἰω. Χλουβεράκη, φαρμακοποιό.<br />
Στήν ἀντιφώνησή του ὁ π. Γεώργιος, ἐμφανῶς συγκινημένος, τόνισε ὅτι ἡ τιμή πού τοῦ ἔγινε μεταβιβάζεται<br />
στούς ἁπλούς ἀνώνυμους καί ἐπώνυμους εὐσεβεῖς χριστιανούς καί δωρητές πού συμμετεῖχαν<br />
στό ἐκκλησιαστικό ἔργο τῶν Ἐνοριῶν πού διακόνησε, ἀλλά καί στούς προϊσταμένους,<br />
τούς συναδέλφους καί ὅλους τούς κατά καιρούς συνεργάτες του. Ὅπως χαρακτηριστικά τόνισε δέν<br />
ἔκανε τίποτα παραπάνω ἀπό τήν προσπάθειά του νά φυλάξει τήν «παρακαταθήκη» πού ἔλαβε κατά<br />
τήν εἰς Πρεσβύτερον χειροτονίαν του ἀπό τόν χειροτονοῦντα Μητροπολίτη καί ἡ ὁποία κατά τήν<br />
δευτέρα του Κυρίου παρουσία «μέλλειν ἀπαιτεῖσθαι» ἀπ᾿ Αὐτόν.<br />
Τέλος, ὁ Δήμαρχος Σητείας κ. Θ. Πατεράκης πρόσφερε στόν π. Γεώργιο τό Μετάλλιο τοῦ Δήμου<br />
Σητείας, ὡς ἀναγνώριση τῆς πυλυετοῦς καί πολύπλευρης προσφορᾶς του στόν τόπο.<br />
Τήν ἐκδήλωση τίμησαν μέ τήν παρουσία τούς πολλοί Κληρικοί, ἐκπρόσωποι τοπικῶν φορέων καί<br />
ἀρχῶν καί πλῆθος κόσμου.<br />
Ο Σεβ. Μητροπολιτης ιεραπυτνησ και σητειασ Κ. Ευγενιος:<br />
•Τήν Πέμπτη 8/5, ἑορτή τῆς μνήμης τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους<br />
τῆς περιοχῆς χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία<br />
Λειτουργία, κήρυξε τόν θεῖο λόγο καί χειροθέτησε σέ<br />
Ἀναγνώστη τόν Ἱεροψάλτη τῆς Ἐνορίας κ. Γεώργιο Ἐμμ.<br />
Σταματάκη στόν φερώνυμο πανηγυρίζοντα Ἱερό Ἐνοριακό<br />
Ναό τῆς Νέας Ἀνατολῆς Ἱεράπετρας.<br />
•Τό ἑσπέρας τῆς ἴδιας ἡμέρας, περιστοιχούμενος<br />
ἀπό τόν Πανοσιολ. Πρωτοσύγκελλο Ἀρχιμ. Κύριλλο<br />
Διαμαντάκη καί Ἐφημερίους ὅμορων Ἐνοριῶν, χοροστάτησε<br />
στήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ, εὐλόγησε τούς<br />
προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα τόν<br />
θεῖο λόγο στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό Ἁγίου Χριστοφόρου<br />
Παχείας Ἄμμου, πού βρίσκεται στόν κόμβο<br />
Παχείας Ἄμμου-Ἱεράπετρας ἐπί τῆς ἐθνικῆς ὁδοῦ Ἁγίου<br />
Νικολάου-Σητείας.<br />
61
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
•Tήν Κυριακή τοῦ Παραλύτου 11/5 χοροστάτησε στήν<br />
ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία<br />
Λειτουργία, κήρυξε τόν θεῖο λόγο καί τέλεσε τό μνημόσυνο<br />
τῶν μακαριστῶν Ἰωάννου Πετυχάκη καί Γεωργίας<br />
Χιώτη στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό Ἁγίας Αἰκατερίνης<br />
πόλεως Σητείας.<br />
•Tήν Παρασκευή 16/5 προέστη στήν ἐξόδιο ἀκολουθία<br />
τοῦ μακαριστῆς φιλολόγου καθηγήτριας Ἀγάπης Τουτουδάκη-Χριστινάκη<br />
στόν Ἱερό Ναό Ἁγίας Τριάδος Καλοῦ<br />
Χωριοῦ Μερ/λου.<br />
•Τήν Τρίτη 20/5 δέχθηκε τόν Διοικητή τῆς 7ης Περιφερειακῆς<br />
Διοίκησης τοῦ Λιμενικοῦ Σώματος Ἀρχιπλοίαρχο<br />
Λ.Σ. κ. Γεώργιο Σεφεριάδη.<br />
•Τήν ἴδια μέρα προήδρευσε στή συνεδρίαση τοῦ<br />
Κοινωφελοῦς Ἐκκλ/κοῦ Ἱδρύματος «Παναγία Ἀκρωτηριανή».<br />
•Τό Σάββατο 24/5 χοροστάτησε στήν ἀκολουθία<br />
τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία Λειτουργία,<br />
κήρυξε τόν θεῖο λόγο καί τέλεσε τό μνημόσυνο<br />
τῶν μακαριστῶν Παύλου Κουνελάκη, Χαρίτωνος Καφεσάκη<br />
καί Εὐαγγέλου Παπαδάκη στόν Ἱερό Ναό<br />
Ἁγίας Τριάδος Παλαικάστρου Σητείας.<br />
•Τήν Κυριακή τοῦ Τυφλοῦ, 25/5, χοροστάτησε στήν<br />
ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία<br />
Λειτουργία, κήρυξε τόν θεῖο λόγο καί τέλεσε τό μνημόσυνο<br />
τῶν μακαριστῶν Γεωργίου Διαμαντῆ καί Ἐμμανουήλ<br />
Ζαχαράκη στόν Ἱερό Ναό Ἁγίων Ἀναργύρων<br />
Μύρτου Ἱεράπετρας.<br />
•Τήν Τρίτη 27/5, μετεῖχε στήν τακτική συνδρία τῆς<br />
Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης.<br />
•Τήν Πέμπτη 5/6 προέστη στήν ἐξόδιο ἀκολουθία τοῦ<br />
μακαριστοῦ Μιχαήλ Βασιλάκη στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό<br />
Ἁγίας Φωτεινῆς Ἱεράπετρας.<br />
•Τό Σάββατο 14/6 παρέστη κατά τήν τελεσθεῖσα Θεία<br />
Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Ἰωάννου Ἐρημίτου<br />
(Ἐπισκοπικό παρεκκλήσιο) Ἱεράπετρας, εὐχόμενος τά<br />
δέοντα στόν ἑορτάζοντα Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱερᾶς<br />
Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Κύριλλο Διαμαντάκη, ὁ ὁποῖος<br />
μέ τή σειρά του ἀντευχήθηκε στόν Σεβ. Ποιμενάρχη ἔτη<br />
πολλά καί συνέχιση τῆς πολύκαρπης ἀρχιερατίας ἐπί τῇ<br />
ἐπετείῳ τῆς εἰς Ἐπίσκοπον παμψηφεί ἐκλογῆς του<br />
στή θεόσωστη καί ἱστορική Μητρόπολη Ἱεραπύτνης καί<br />
Σητείας πρίν ἀπό εἴκοσι χρόνια, στίς 14.6.1994.<br />
•Τήν Κυριακή 15/6 χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ<br />
Ὄρθρου, εὐλόγησε τούς ποροσφερόμενους ἄρτους<br />
καί στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία Λειτουργία καί κήρυξε<br />
τόν θεῖο λόγο στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ἐνοριακό Ναό<br />
Ἁγίων Πάντων Ἀνατολῆς Ἱεράπετρας.<br />
•Τήν Πέμπτη 19/6 παρέστη συμπροσευχόμενος κατά<br />
τήν τελεσθεῖσα θεία Λειτουργία στήν Ἱερά Μονή Παναγίας<br />
Φανερωμένης Ἱεράπετρας καί εὐχήθηκε τά δέοντα<br />
στόν ἑορτάζοντα Ἀρχιμ. π. Παΐσιο Δερμιτζάκη.<br />
62
Περισσοτερες ειδήσεις καί φωτογραφίες στόν καθημερινά<br />
Ἄγκυρα Ἐλπίδος<br />
ενημερωμένο ιστοχωρο της ιερας Μητροπολεως: www.imis.gr<br />
•Τήν Κυριακή 22/6 χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ<br />
Ὄρθρου καί στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία Λειτουργία,<br />
κήρυξε τόν θεῖο λόγο καί τέλεσε τό μνημόσυνο τῶν μακαριστῶν<br />
Δημητρίου Μιχελαράκη καί Σοφίας Ἀσπραδάκη<br />
στόν Ἱερό Ἐνοριακό Ναό Ἁγίου Μηνᾶ Βαϊνιᾶς<br />
Ἱεράπετρας.<br />
•Τήν Τρίτη 24/6, ἑορτή τοῦ Γενεσίου τοῦ Τιμίου Προδρόμου,<br />
χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί<br />
στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία Λειτουργία καί κήρυξε τόν<br />
θεῖο λόγο στόν πανηγυρίζοντα φερώνυμο Ἱερό Ναό τῆς<br />
Ἐνορίας Ρούσσας Ἐκκλησίας Σητείας.<br />
•Τή Δευτέρα 23/6 ἔλαβε μέρος στήν ἐξόδιο ἀκολουθία<br />
τῆς μακαριστῆς δικηγόρου Μαρίας Μηλαθιανάκη,<br />
πού τελέσθηκε στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό Ἁγίου<br />
Μηνᾶ Ἡρακλείου, προεξάρχοντος τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου<br />
Κρήτης κ. Εἰρηναίου.<br />
•Tήν Κυριακή 29/6, ἑορτή τῶν πρωτοκορυφαίων καί<br />
πανευφήμων Ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, χοροστάτησε<br />
στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια<br />
ἱερούργησε καί κήρυξε ἐπίκαιρα τόν θεῖο λόγο στόν πανηγυρίζοντα<br />
Ἱερό Ἐνοριακό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου<br />
Παύλου Φέρμων Ἱεράπετρας, ἀναφερόμενος στό<br />
πέρασμα τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν ἀπό τήν Κρήτη<br />
καί τήν ἵδρυση τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης.<br />
•Ἀπό 1 ἕως 8 Ἰουλίου ἡγήθηκε καί συνόδευσε προσκυνηματικῆς<br />
ἐκδρομῆς 120 προσκυνητῶν τῆς Ἱερᾶς<br />
Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας στούς Ἁγίους<br />
Τόπους καί τήν Ἱερά Μονή Ἁγίας Αἰκατερίνης Σινᾶ.<br />
•Τό Σάββατο 12/7, μετά τό πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας<br />
στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Ἰωάννoυ στά «Λιβάδια»<br />
πόλεως Σητείας, περιστοιχούμενος ἀπό Κληρικούς τῆς<br />
περιοχῆς καί παρουσίᾳ τῶν τοπικῶν ἀρχόντων, τέλεσε<br />
τόν ἁγιασμό καί ἔθεσε τόν θεμέλιο λίθο σέ παρακείμενο<br />
δωρηθέν οἰκοπεδικό χῶρο, ἐνόψει της ἔναρξης<br />
τῶν οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν γιά τήν ἀνέγερση<br />
Μονάδας Φροντίδας Ἡλικιωμένων.<br />
•Τήν Κυριακή 13/7 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία<br />
τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια ἱερούργησε, κήρυξε<br />
τόν θεῖο λόγο καί τέλεσε τό μνημόσυνο τῶν μακαριστῶν<br />
Ἰωάννου Τσαμάνδουρα, Μιχαήλ καί Δεσποίνης<br />
Βασιλάκη στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό Ἁγίας Φωτεινῆς<br />
Ἱεράπετρας.<br />
•Τό ἑσπέρας τῆς Tετάρτης 16/7, περιστοιχούμενος<br />
ἀπό Ἐφημερίους τῆς περιοχῆς, χοροστάτησε κατά<br />
τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους<br />
ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα στόν πανηγυρίζοντα<br />
Ἱερό Ναό Ἁγίας Μαρίνης στόν οἰκισμό τῶν<br />
Σκλάβων τῆς Ἐνορίας Παπαγιαννάδων Σητείας.<br />
•Τήν Πέμπτη 17/7, μνήμη τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος<br />
Μαρίνης, χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ<br />
Ὄρθρου, εὐλόγησε τούς ἄρτους, ἱερούργησε καί κήρυξε<br />
τόν θεῖο λόγο στόν φερώνυμο Ἱερό Ναό τῆς Ἐνορίας<br />
Καλογέρων Ἱεράπετρας.<br />
63
ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ<br />
ΤΕΛΟΣ<br />
Ταχ. Γραφεῖο<br />
ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ<br />
Ἀριθμός Ἄδειας: 5<br />
ISSN 1109-3617