Skoða/Opna - Skemman

svipaðra ástæðna. 66 Ísland er aðili að Norðurlandasamningi um rétt norrænna ríkisborgara til
að nota eigin tungu í öðru norrænu landi, dönsku, sænsku íslensku og norsku. 67 Hugsanlegt er
að ríkari skylda sé gagnvart öðrum erlendum aðilum sem skilja ekki íslensku en þar fer þó
eftir atvikum hverju sinni.
3.3.1 Hvað felst í leiðbeiningarskyldunni?
Ríkisskattstjóra ber að upplýsa um kæruleiðir, aðstoða við útfyllingu eyðublaða.
Benda skal á frádráttarétt, sem dæmi má nefna aðstoða aðila sem hefur ökutækjastyrk eða
dagpeninga við útfyllingu þar til gerðra eyðublaða. Rétt er að benda aðila á að hann hafi
heimild til að draga frá tekjuskattstofni eftir þeim reglum sem um það gilda.
Einnig er ákvæði í lögum um réttindi og skyldur opinberra starfsmanna varðandi
leiðbeiningaskyldu. Þar segir að starfsmanni er skylt að veita þeim sem til hans leitar
nauðsynlega aðstoð og leiðbeiningar, þar á meðal að benda á, ef svo ber undir, hvert þeir
skuli leita með erindi sín. 68 Efni leiðbeininga þarf að vera skýrt og auðskiljanlegt svo aðili
geti gætt hagsmuna sinna á sem bestan hátt. 69 Meðal annars hvaða réttarreglur reynir á í
málinu, hvernig meðferð máls er venjulega hagað og hversu langan tíma getur tekið að
afgreiða málið. Í dæmaskyni er vert að nefna að þegar aðili kærir til yfirskattanefndar fær
hann bréf um að kæra hans er móttekin og þar kemur fram hvernig meðferð máls sé háttað. Í
bréfinu eru upplýsingar um að mál sé sent til ríkisskattstjóra til framlagningar greinargerðar
og gagnaöflunar, tilkynntur er sá tími sem tekur almennt að afgreiða mál samkvæmt
lögunum. Auk þess er greint frá að heimilt sé að krefjast málskostnaðar ef úrskurður falli
aðila í hag að hluta eða öllu leyti.
Á stjórnvöldum hvílir aðeins skylda til að leiðbeina aðilum um mál sem snerta
starfssvið þess og aðeins nauðsynlegar leiðbeiningar, en ekki að veita umfangsmikla og
sérfræðilega ráðgjöf. 70 Það er ekki aðeins skylda að svara fyrirspurnum sem aðili beinir beint
til viðkomandi stjórnvalds heldur einnig þegar stjórnvaldi má vera ljóst að aðili hefur
misskilið réttarreglur, ekki skilað inn nauðsynlegum gögnum, eða ekki veitt nægilegar
upplýsingar og bersýnilega er þörf fyrir leiðbeiningar skal stjórnvald gera aðilanum viðvart
og veita honum viðeigandi leiðbeiningar. Hægt er að senda aðila bréf um að það vanti gögn
áður en málið verður afgreitt í stað þess að vísa málinu frá. Það fer eftir atvikum máls og
66
6.mgr. 90.gr. laga nr. 90/2003, lög um tekjuskatt, sbr. 17.gr. laga nr. 136/2009, lög um breytingu á lögum um
tekjuskatt, og fleiri lögum.
67
Auglýsing nr. C 5/1987, stjórnartíðindi
68
2. mgr. 14. gr laga nr. 70/1996.
69
Páll Hreinsson: Leiðbeiningarskylda stjórnvalda. Tímarit lögfræðinga 1. tbl. 2007
70
Páll Hreinsson: Leiðbeiningarskylda stjórnvalda. Tímarit lögfræðinga 1. tbl. 2007
23