Skoða/Opna - Skemman

3.9. Rökstuðningsreglan
Það er gerð krafa um að úrskurður ríkisskattstjóra skuli vera rökstuddur. 86 Í 22. gr.
stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er fjallað um efni rökstuðnings í 1. mgr. kemur fram að í
rökstuðningi skuli vísað til þeirra réttarreglna sem ákvörðun stjórnvalds er byggð á. Aðili
máls á að geta skilið af lestri rökstuðnings hvers vegna niðurstaða málsins var sú sem raun
ber vitni um. Má sem dæmi nefna að nauðsynlegt er að vísa til lagaákvæðanna sem
ríkisskattstjóri hefur ákveðið að byggja ákvörðun sína á. Ef stjórnvaldsákvörðun hefur ekki
verið rökstudd nægjanlega, leiðir það almennt til þess að sú ákvörðun verði ógild. 87 Enda
nást þá ekki þau markmið sem að er stefnt með rökstuðningi, eins og að auðvelda málsaðilum
að meta hvort efni séu til að nýta frekari úrræði, t.d. kæru til æðra stjórnvalds. Úrskurður
rskn. nr. 974/1977 sýnir að nauðsynlegt er að orða fyrirspurnarbréf nægilega skýrt, Um hvað
er spurt? Skattaðili krafðist niðurfellingar á hækkun á tekjum en ríkisskattstjóri krafðist
staðfestingar á úrskurði skattstjóra. Skattstjóri sendi kæranda fyrirspurnarbréf, dags. 14.
janúar 1977, sem var á þessa leið:
“Hver á þessa bifreið, sem þér rekið fyrir kr. 230.228,00”
Þessu bréfi skattstjóra svarar umboðsmaður kæranda daginn eftir á þessa leið:
“Sem svar við heiðruðu bréfi yðar, dags. 14. janúar sl. er svarið Jón
Jónsson lagði bifreið til sjálfur.”
Skattstjóri tilkynnti nú kæranda að tekjur hans hefðu verið hækkaðar um kr. 130.000,00
vegna ósvaraðs fyrirspurnarbréfs frá 14. janúar 1977. Með úrskurði 25. maí 1977 lækkaði
skattstjóri umrædda teknaviðbót um helming og kom fram í úrskurðinum að í fyrrnefndu
bréfi hans frá 14. janúar hefði verið óskað eftir upplýsingum um bifreiðakostnað, en eins og
áður er getið var í umræddu bréfi aðeins spurt um hver væri eigandi bifreiðarinnar, en ekki
um önnur atriði. Teknaviðbót skattstjóra þótti því ekki nægilega rökstudd og var felld niður.
3.10. Sakarforræðisreglan
Sakarforræðisreglan og sakhraðareglan gilda ekki í skattarétti. 88 Þar af leiðandi geta
aðilar máls ekki samið um efni þess eða gefið bindandi yfirlýsingar. Skattaðilar geta komið
að málsástæðum og gögnum á kærustigi til yfirskattanefndar þótt þau hafi ekki komið fram á
ríkisskattstjórastigi.
86
5.mgr. 96.gr. og 99.gr. laga nr. 90/2003, lög um tekjuskatt, sbr. b-liður, 22.gr. og c-liður 24.gr. laga nr.
136/2009, lög um breytingu á lögum um tekjuskatt og fleiri lögum.
87
Jörundur Gauksson: „Rökstuðningur stjórnvaldsákvarðana“. Úfljótur 1. tbl. 1998, bls. 5-80
88
Kristján Gunnar Valdimarsson, Nýjar málsmeðferðarreglur skattalaga, Tíund apríl 1997
29