You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Technika wojskowa<br />
Mikrofalowa broń elektromagnetyczna<br />
Marek Dras, Patrycja Bochniak-<br />
-Koziołek, Wit Tyranowicz<br />
W drugiej części artykułu przedstawiamy<br />
techniczne i taktyczne aspekty ataków<br />
z zastosowaniem mikrofalowej broni<br />
elektromagnetycznej na cele, którymi<br />
są systemy wojskowe wyposażone<br />
w złożone urządzenia elektroniczne, np.<br />
wozy bojowe. Omawiamy różnego rodzaju<br />
środki napadu, oparte na tej broni, będące<br />
w wyposażeniu sił zbrojnych Stanów<br />
Zjednoczonych, Rosji, Niemiec i innych<br />
państw, bądź znajdujące się w ofercie<br />
ich przemysłów. Te najnowocześniejsze<br />
i zaawansowane technologicznie rodzaje<br />
uzbrojenia znajdują coraz szersze<br />
zastosowanie w armiach świata, z myślą<br />
o ich wykorzystaniu w konfliktach<br />
pełnoskalowych i asymetrycznych.<br />
Również w Polsce trwają prace zmierzające<br />
do opracowania mikrofalowej broni<br />
elektromagnetycznej.<br />
Ilustracje w artykule: Boeing, Radiotechnika Marketing,<br />
X-Space Tech, Saab, US Army/WSMR, JNLWD,<br />
Diehl BGT Defence, e2V, Ministerstwo Obrony<br />
Federacji Rosyjskiej, Raytheon, AFRL Directed Energy<br />
Directorate, AO „KRET”, KB „Piwdenne”,<br />
Miroslav Gyűrösi, zbiory autorów.<br />
Cz. 2<br />
Wpierwszej części artykułu, opublikowanej<br />
w „Wojsku i Technice” 11/<strong>2020</strong>,<br />
przedstawiono zasady działania broni<br />
elektromagnetycznej, dokonano klasyfikacji jej<br />
rodzajów i omówiono specyficzne mechanizmy<br />
jej niszczącego oddziaływania na elementy oraz<br />
systemy elektroniczne, które są wbudowane<br />
w niemal każdy współczesny sprzęt wojskowy.<br />
Opisano podstawowe mechanizmy narażania<br />
tych obiektów przy pomocy RF-DEW i podano<br />
ich parametry elektryczne. Przedstawiono stan<br />
rozwoju tych nowych, ale już zaawansowanych<br />
rozwiązań w państwach członkowskich NATO<br />
i w Polsce.<br />
Sposoby narażania i obrony<br />
przed RF-DEW<br />
Atak elektromagnetyczny na wybrane cele bez<br />
uprzedniego ich rozpoznania – w tym położenia,<br />
konstrukcji i sposobu użytkowania – jest<br />
procesem skomplikowanym. Jest wcześniej dogłębnie<br />
analizowany i planowany, mimo iż wydaje<br />
się być procesem prostym w realizacji. Fale<br />
narażające, dostające się do wnętrza celu poprzez<br />
umieszczone na zewnątrz kable, czujniki,<br />
otwory i szczeliny w obudowie, wywołują<br />
w obwodach jego wnętrza rezonanse elektryczne<br />
o częstotliwościach mogących nawet<br />
znacznie różnić się od podstawowej częstotliwości<br />
fali narażającej. W obwodach tych wytwarzają<br />
się w ten sposób prądy i napięcia niszczące<br />
układy elektroniczne. Każdy cel ma inne<br />
własności elektryczne, jeżeli chodzi o podatność<br />
na narażenia RF-DEW. Narażenia wąskopasmowe<br />
typu HPM przy oddziaływaniu typu<br />
„front door” w paśmie pracy urządzeń elektronicznych<br />
mają bardzo dużą skuteczność oddziaływania<br />
i stąd mogą być emitowane efektywnie<br />
z dużej odległości od celu, zwłaszcza<br />
gdy nie ma on odpowiednich zabezpieczeń.<br />
Tego samego rodzaju oddziaływanie, ale poza<br />
pasmem pracy, jest także efektywne, niemniej<br />
wymaga większej mocy źródła lub narażania<br />
celu z niewielkiej odległości. Narażenia typu<br />
UWB, ze względu na swoją szerokopasmowość,<br />
skutecznie oddziaływają „od frontu”<br />
i „z tyłu”, lecz z mniejszej odległości niż wspomniane<br />
narażenia HPM. Nie ma uniwersalnej<br />
broni RF-DEW, która skutecznie oddziaływałaby<br />
na różne rodzaje narażanych obiektów.<br />
Najłatwiejszą do zastosowania metodą obrony<br />
przed oddziaływaniem DEW jest tworzenie<br />
stref kontrolowanego dostępu wokół ważnych<br />
obiektów i systemów. Szerokość tej strefy<br />
ochronnej powinna wynosić od 1000 do<br />
2000 m i zazwyczaj zwiększa skuteczność zabezpieczenia<br />
przed atakami DEW dokonywanymi<br />
ze źródeł umieszczonych na ziemi lub<br />
pojazdach. Strefy kontrolowanego dostępu nie<br />
zabezpieczają przed atakami dokonywanymi<br />
z powietrza. W odróżnieniu od zabezpieczeń<br />
przed zakłóceniami elektromagnetycznymi<br />
stosowanymi w urządzeniach przemysłowych,<br />
gdzie używa się jeden lub kilka podzespołów<br />
w stopniu wystarczającym do zabezpieczenia<br />
obwodów, to w urządzeniach wojskowych<br />
ochrona przed RF-DEW musi być kompleksowa,<br />
obejmująca wszystkie obwody ze względu<br />
na wielotorowość penetracji celów przez fale.<br />
We wszystkich blokach i instalacjach elektronicznych<br />
powinny być wbudowane i działające<br />
bez przerwy, nawet w stanie wyłączenia ich<br />
z pracy, specjalistyczne zabezpieczające środki<br />
elektroniczne oraz zastosowane odpowiednie<br />
rozwiązania konstrukcji mechanicznej tych<br />
urządzeń. Zabezpieczenie tylko przed RF-DEW<br />
w sprzęcie wojskowym nie daje odporności na<br />
inne narażenia, takie jak: wyładowania atmosferyczne,<br />
iskrzenie czy przepięcia w sieci zasilającej.<br />
Stąd budowane systemy zabezpieczeń<br />
sprzętu wojskowego muszą być kompleksowe,<br />
obejmować zakresem oddziaływania wszystkie<br />
ze wspomnianych zagrożeń, co niestety powoduje<br />
wzrost komplikacji, masy, rozmiarów<br />
i ceny. Nie ma uniwersalnego elementu zabezpieczającego<br />
przed wszystkimi rodzajami narażeń.<br />
W związku z tym odporność na RF-DEW<br />
powinna być zakładana od samego początku<br />
prac nad urządzeniem. Przykładowo, na rysunku<br />
w pierwszej części artykułu (<strong>WiT</strong> 11/<strong>2020</strong>)<br />
pokazano przebiegi napięć zakłócających<br />
wyindukowanych w jednofazowych przewodach<br />
zasilających nałożonych na napięcie zasilające<br />
230 V AC (50 Hz). Amplituda sygnału pochodzącego<br />
od narażenia jest kilkakrotnie<br />
większa niż napięcia zasilającego i oddziałuje<br />
niszcząco na dołączone do nich obwody.<br />
70 Wojsko i Technika • Grudzień <strong>2020</strong><br />
www.zbiam.pl
Change language